mở đầu
1. Lý do nghiên cứu đề tài:
Đối với một nền kinh tế thị tr−ờng thì thị tr−ờng chứng khoán luôn đóng
một vai trò sống còn đối với sự phát triển và ổn định của cả nền kinh tế. Phát
triển và đảm bảo sự ổn định của thị tr−ờng chứng khoán luôn là mối quan
tâm hàng đầu của các quốc gia trên thế giới bởi thị tr−ờng chứng khoán giúp
khơi thông các nguồn vốn trong xã hội và phân bổ một cách có hiệu quả các
nguồn vốn này vào những dự án đầu t− mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất.
Hiện nay, trên thế giới các học giả cũng nh− các nhà quản lý kinh tế đang có
những quan điểm rất khác nhau về việc làm thế nào để tổ chức và quản lý thị
tr−ờng chứng khoán một cách tối −u, tuy nhiên, họ đều thống nhất ở một
điểm là các nhà đầu t− luôn phải đ−ợc coi là trọng tâm của thị tr−ờng. Một
thị tr−ờng chứng khoán sẽ không thể đóng vai trò là trung tâm huy động và
phân bổ vốn có hiêụ quả cho nền kinh tế khi các nhà đầu t− không có niềm
tin vào thị tr−ờng này hay nói cách khác là tiền bạc và các quyền lợi gắn liền
của họ không đ−ợc tôn trọng và bảo vệ.
Thị tr−ờng chứng khoán Việt nam đã b−ớc đầu đ−ợc hình thành với sự ra
đời của Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy
vậy, với đặc điểm là một thị tr−ờng mới phát triển, các định chế hỗ trợ cho sự
phát triển của thị tr−ờng ch−a đ−ợc hình thành một cách đầy đủ và toàn diện,
việc quyền lợi của các nhà đầu t− trên thực tế đ−ợc bảo vệ nh− thế nào đang
là một mối quan tâm hàng đầu không những của cơ quan quản lý mà còn cả
của các nhà đầu t− tiềm năng trong n−ớc cũng nh− giới đầu t− quốc tế.
Từ khi đ−ợc thành lập năm 1996 đến nay, Uỷ ban Chứng khoán Nhà
n−ớc luôn coi việc bảo vệ các nhà đầu t− nh− là một nhiệm vụ trung tâm của
mình. Tuy nhiên, việc các chính sách của Uỷ ban Chứng khoán Nhà n−ớc
cũng nh− pháp luật liên quan đ−ợc thực thi và phát huy tác dụng nh− thế nào
trong thực tế vẫn ch−a đ−ợc nghiên cứu một cách thực sự toàn diện và đầy
đủ. Chính vì vậy, chúng tôi tiến hành thực hiện nghiên cứu này nhằm phát
hiện ra những khiếm khuyết trong hệ thống pháp luật cũng nh− hành chính
trong việc bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu t−. Dựa trên cơ sở các kết quả
nghiên cứu thực tế, nhóm tác giả đề tài sẽ đ−a ra những giải pháp cũng nh−
cơ chế nhằm bảo vệ tốt hơn quyền lợi của các nhà đầu t− nhằm củng cố và
hỗ trợ cho sự phát triển ổn định của thị tr−ờng chứng khoán tại Việt nam.
Vấn đề làm thế nào để bảo vệ các nhà đầu t− là một vấn đề có tính chất
quan trọng hàng đầu tại tất cả các thị tr−ờng chứng khoán trên thế giới bởi
nh− đã đ−ợc đề cập tại phần trên việc bảo vệ các nhà đầu t− sẽ quyết định
đến sự tồn tại và phát triển của một thị tr−ờng chứng khoán. Chính vì vậy mà
việc bảo vệ các nhà đầu t− trên thị tr−ờng chứng khoán là một vấn đề thu hút
đ−ợc nhiều sự quan tâm của các nhà quản lý thị tr−ờng cũng nh− các nhà
khoa học kinh tế và pháp luật. Tuy nhiên, việc bảo vệ các nhà đầu t− qua mỗi
thời kỳ lại đặt ra những yêu cầu khác nhau. Xu thế toàn cầu hoá cùng với sự
phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin đã có những tác động mạnh mẽ
đến thị tr−ờng chứng khoán toàn cầu, mang lại những cơ hội mới nh−ng cũng
đặt ra những thách thức vô cùng khó khăn đối với việc bảo vệ quyền lợi của
các nhà đầu t− trên thị tr−ờng. Tại các thị tr−ờng đã phát triển nh− Mỹ, Châu
Âu, Nhật bản và Australia, mặc dù hệ thống pháp luật cũng nh− hệ thống các
định chế hỗ trợ đã phát triển ở mức độ cao, thì việc cải tổ lại hệ thống này đề
bảo vệ tốt hơn quyền lợi cho các nhà đầu t− vẫn là một câu hỏi lớn. Đối với
các thị tr−ờng mới nổi và chuyển đổi thì câu hỏi đó lại càng trở nên cấp bách
hơn do hệ thống pháp luật, kinh tế phát triển ch−a đầy đủ và do quy mô của
các thị tr−ờng này còn “mỏng” dễ bị khống chế và thao túng. Việc nghiên
cứu về vấn đề bảo vệ các nhà đầu t− trên thị tr−ờng đã đ−ợc rất nhiều cá nhân
cũng nh− tổ chức quốc tế thực hiện, tuy nhiên ở đây có thể kể ra một số nhà
khoa học có uy tín về lĩnh vực này nh− Rafael LaPorta, Florencio Lopez-de-
Silanes, Andrei Shleifer, và Robert Vishny. Những nghiên cứu của các nhà
khoa học này hiện đang là những tài liệu tham khảo có giá trị cho các nhà
nghiên cứu khác cũng nh− đ−a ra những cơ sở khoa học cho việc xây dựng
chính sách của các nhà quản lý thị tr−ờng chứng khoán trên thế giới.
Tại Việt nam, do thị tr−ờng chứng khoán mới ra đời nên vấn đề bảo vệ
các nhà đầu t− trên thị tr−ờng này vẫn là một vấn đề ch−a nhận đ−ợc nhiều sự
quan tâm của các nhà khoa học. Gần đây, cùng với sự quyết tâm của Chính
phủ trong việc áp dụng các nguyên tắc quản trị công ty tốt đối với các công
ty niêm yết trên thị tr−ờng chứng khoán vấn đề bảo vệ các nhà đầu t− cũng
bắt đầu đ−ợc nghiên cứu. Tuy nhiên, những nghiên cứu này mới chỉ dừng lại
ở một số bài viết nhỏ trên một có tính chất giới thiệu chứ ch−a thực sự là
những nghiên cứu một cách có hệ thống.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Nh− đã đ−ợc đề cập, việc bảo vệ các nhà đầu t− là một nhu cầu cấp bách của
các nhà quản lý thị tr−ờng chứng khoán của Việt nam. Do vậy, đề tài đ−ợc
thực hiện nhằm thu đ−ợc một số mục tiêu sau nh− sau:
– Phát hiện những khiếm khuyết cần bổ sung của hệ thống này nhằm
bảo vệ tốt hơn quyền lợi của các nhà đầu t−.
– Mức độ quyền lợi của các nhà đầu t− đ−ợc bảo vệ trong thực tế.
– Các giải pháp và cơ chế nhằm bảo vệ tốt hơn quyền lợi của các nhà
đầu t− tại Việt nam.
3. Phạm vi của đề tài
- Đề tài chủ yếu nghiên cứu vấn đề bảo vệ quyền lợi của các cổ đông
trên thị tr−ờng cổ phiếu Việt Nam. Do vậy, những vấn đề liên quan
đến các nhà đầu t− trái phiếu hay đầu t− vào các công cụ khác nh−
quyền lựa chọn, các hợp đồng t−ơng lai hay các chứng khoán ngắn hạn
khác không thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài.
- Đề tài đi sâu vào nghiên cứu các vấn đề liên quan đến các nhà đầu t−
trên thị tr−ờng chính thức – các nhà đầu t− trên hai trung tâm giao dịch
là Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM và Trung tâm giao dịch
Chứng khoán Hà nội. Tuy nhiên, trong phạm vi thời gian và kinh phí
cho phép, các tác giả của đề tài mong muốn đ−ợc đi vào nghiên cứu
việc bảo vệ các nhà đầu t− trên thị tr−ờng không chính thức nhằm xác
định đ−ợc sự khác biệt cũng nh− tính −u việt của thị tr−ờng chính thức
so với thị tr−ờng không chính thức.
4. Ph−ơng pháp tiến hành
- Dựa trên cơ sở các tài liệu trong và ngoài n−ớc, tiến hành nghiên
cứu, tổng hợp những vấn đề về lý luận, đồng thời xác định những lĩnh
vực cần quan tâm trên cơ sở kinh nghiệm của các thị tr−ờng chứng
khoán n−ớc ngoài.
- Điều tra thực tế thông qua phiếu điều tra cổ đông của các công ty
niêm yết và của các công ty cổ phần ch−a niêm yết có tính đại chúng
cao.
- Dựa trên các kết quả phân tích tài liệu và điều tra, tiến hành tổng
hợp và đề xuất giải pháp cũng nh− cơ chế thực hiện nhằm bảo vệ
quyền lợi của các nhà đầu t−.
128 trang |
Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1413 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Giải pháp nhằm tăng cường bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
thÓ vÒ hµnh vi b¸n khèng ®Ó nh»m gi¶m bít nh÷ng
khã kh¨n, nhÇm lÉn trong qu¸ tr×nh thùc hiÑn vµ ¸p dông ph¸p luËt;
− Quy chÕ ®iÒu chØnh b¸n khèng cÇn ph¶i ®−îc x©y dùng cã ph©n biÖt chñ
thÓ thùc hiÖn giao dÞch b¸n khèng còng nh− ph©n biÖt t×nh tr¹ng gi¸ c¶
cña chøng kho¸n mµ ë thêi ®iÓm ®ã giao dÞch b¸n khèng ®−îc thùc hiÖn,
tõ ®ã x¸c ®Þnh tÝnh hîp ph¸p vµ bÊt hîp ph¸p cña c¸c ho¹t ®éng b¸n
khèng. Kh«ng nªn ®æ ®ång ho¹t ®éng b¸n khèng vµ triÖt ®Ó cÊm ho¹t
®éng nµy nh− hiÖn nay v× lµm nh− vËy sÏ kh«ng khai th¸c ®−îc thÕ m¹nh
cña lo¹i giao dÞch nµy.
Trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n thÕ giíi, b¸n kh«ng ®−îc xem lµ ho¹t ®éng
kh«ng thÓ thiÕu v× nã t¹o tÝnh thanh kho¶n chi thÞ tr−êng. Song còng ph¶i
thõa nhË r»ng ho¹t ®éng b¸n khèng cã kh¶ n¨ng g©y ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh æn
®Þnh cña thÞ tr−êng. Nh−ng nÕu v× e ng¹i cho sù bÊt æn ®Þnh cña thÞ tr−êng
mµ ng¨n ngõa ho¹t ®éng b¸n khèng sÏ t−íc bá cña thÞ tr−êng chøng kho¸n
mét c«ng cô h÷u hiÖu.
H¬n thÕ n÷a, trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n kh«ng nªn cã sù ph©n biÖt qu¸
râ rµng gi÷a ho¹t ®éng ®Çu t− vµ ho¹t ®éng ®Çu c¬, còng kh«ng nªn qu¸ ¸c
99
c¶m víi tõ ®Çu c¬. Theo c¸c chuyªn gia, ®Çu c¬ hîp lý trªn thÞ tr−êng chøng
kho¸n sÏ lµm cho c¸c c«ng ty cã kh¶ n¨ng huy ®éng vèn nhanh chãng, khiÕn
cho thÞ tr−êng trë lªn linh ho¹t h¬n. VÊn ®Ò nµy cÇn ®−îc nghiªn cøu nghiªm
tóc vµ khi thÞ tr−êng chøng kho¸n ®· ho¹t ®éng t−¬ng ®èi æn ®Þnh th× cÇn
ph¶i cho phÐp ho¹t ®éng b¸n khèng ë mét chøng mùc nµo ®ã, ®ång thêi cÇn
cã mét c¬ chÕ kiÓm so¸t thÝch hîp.
Trong t−¬ng lai, khi thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn ®Õn
mét møc ®é nhÊt ®Þnh, khi kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é ®Ó qu¶n lý thÞ tr−êng nãi
chung vµ qu¶n lý ho¹t ®éng b¸n kh«ng nãi riªng cña c¬ quan qu¶n lý nhµ
n−íc còng nh− kiÕn thøc vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n cña c¸c nhµ ®Çu t− ®·
®−îc n©ng lªn th× ViÖt Nam cã thÓ huû bá quy ®Þnh cÊm b¸n khèng vµ cho
phÐp c¸c ho¹t ®éng b¸n khèng chøng kho¸n ®−îc thùc hiÖn trong nh÷ng
chõng mùc nhÊt ®Þnh. Lµm nh− vËy sÏ v« h×nh chung cung cÊp cho thÞ tr−êng
thªm c«ng cô tÝch cùc ®Ó t¨ng c−êng sù s«i ®éng cña thÞ tr−êng.
* Quy ®Þnh chÕ tµi thÝch hîp cho c¸c téi danh trong lÜnh vùc chøng
kho¸n. §©y lµ yÕu tè quan träng ®Ó cñng cè tÝnh kû luËt cña thÞ tr−êng.
Mét ®Æc ®iÓm ®Æc thï trong c¸c hµnh vi téi ph¹m liªn quan ®Õn ho¹t
®éng cña thÞ tr−êng chøng kho¸n lµ rÊt khã hoÆc kh«ng thÓ x¸c ®Þnh cô thÓ
®−îc ng−êi bÞ h¹i. Nãi mét c¸ch kh¸c, ng−êi bÞ h¹i ë ®©y kh«ng ph¶i lµ mét
c¸ nh©n cô thÓ nµo mµ lµ nh÷ng ng−êi ®Çu t− nãi chung. VÝ dô, hµnh vi thao
tóng thÞ tr−êng, hµnh vi giao dÞch néi gi¸n... sÏ lµm tæn h¹i trùc tiÕp ®Õn
quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña mét sè c«ng chóng ®Çu t−. ChÝnh v× vËy, theo
kinh nghiÖm ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cña nhiÒu
n−íc trªn thÕ giíi, chÕ tµi h×nh sù trong lÜnh vùc nµy cã mét sè nÐt ®Æc biÖt:
− Môc ®Ých cña h×nh ph¹t kh«ng chØ nh»m chõng ph¹t hoÆc ng¨n
ngõa kh¶ n¨ng ph¹m téi hoÆc t¸i ph¹m, mµ quan träng h¬n lµ ®Î
tho¶ m·n vµ t¹o dùng lßng tin n¬i c«ng chóng ®Çu t−, nh÷ng ng−êi
100
mµ quyÒn lîi cña rÊt ®«ng trong sè hä ®· bÞ tæn h¹i do hµnh vi cña
mét hoÆc vµi c¸ nh©n g©y nªn. Do vËy, h×nh ph¹t th−êng cã tÝnh
chÊt c¶nh c¸o, r¨n ®e víi møc ®é cao h¬n nh÷ng téi ph¹m cïng lo¹i
trong c¸c lÜnh vùc kh¸c.
− H×nh ph¹t tiÒn ®−îc coi lµ h×nh ph¹t hiÖu qu¶ vµ thiÕt thùc nhÊt ®èi
víi c¸c téi ph¹m trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng
kho¸n vµ ®−îc ph¸p luËt cña hÇu hÕt c¸c n−íc coi lµ h×nh ph¹t
chÝnh víi møc ph¹t rÊt cao.
Bé luËt h×nh sù ViÖt Nam hiÖn nay ch−a cã bÊt kú mét téi danh nµo
quy ®Þnh trùc tiÕp cho c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n.
Tuy nhiªn, r¶i r¸c trong bé luËt h×nh sù vµ trong ch−¬ng “C¸c téi
x©m ph¹m trËt tù qu¶n lý kinh tÕ” cã mét sè téi danh cã thÓ ®−îc
¸p dông cho lÜnh vùc chøng kho¸n. Tuy nhiªn, chøng kho¸n lµ mét
lÜnh vùc kinh tÕ ®Æc thï, nªn trong thêi gian tíi cÇn ph¶i cã nh÷ng
chÕ tµi h×nh sù cô thÓ ¸p dông cho c¸c téi danh trong lÜnh vùc
chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n. ViÖc quy ®Þnh c¸c téi
danh nµy cÇn ph¶i cã trong luËt chøng kho¸n sÏ ban hµnh.
* ThiÕt lËp mét m«i tr−êng ph¸p lý chuÈn cho ho¹t ®éng kÕ to¸n
- kiÓm to¸n
Thùc hiÖn môc tiªu tiÕn tíi sù c«ng nhËn cña quèc tÕ vÒ hÖ thèng
kÕ to¸n - kiÓm to¸n ViÖt nam, ®Ó c¸c nhµ ®Çu t− (®Æc biÖt lµ c¸c nhµ
®Çu t− n−íc ngoµi) yªn t©m vµ tin t−ëng vµo c¸c th«ng tin tµi chÝnh
®−îc c«ng bè lµm c¬ së ®Ó ®Çu t− vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n. Trong
t−¬ng lai, mét khi ho¹t ®éng thÞ tr−êng ®· ph¸t triÓn vµ tr×nh ®é ®¸nh
gi¸ cña ng−êi ®Çu t− ®−îc n©ng cao th× ®èi víi viÖc c«ng bè th«ng tin
trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, ta cã thÓ chuyÓn tõ h×nh thøc "qu¶n lý
theo chÕ ®é xem xÐt chÊt l−îng" (merit regulation) sang ph−¬ng thøc
101
"c«ng bè th«ng tin ®Çy ®ñ" (full disclosure) nh− nhiÒu thÞ tr−êng tiªn
tiÕn ®ang thùc hiÖn. Khi ®ã vai trß cña kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n l¹i cµng
quan träng. §Ó thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy, chóng ta cÇn tiÕn hµnh mét sè
c«ng viÖc cô thÓ trong thêi gian tíi nh− sau:
- C«ng bè HÖ thèng chuÈn mùc KÕ to¸n ViÖt nam vµ §iÒu lÖ kÕ
to¸n nhµ n−íc phï hîp víi th«ng lÖ Quèc tÕ (GAAP) vµ ®−îc Quèc tÕ
c«ng nhËn lµm c¬ së ghi chÐp kÕ to¸n vµ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh ®−îc c¸c
tæ chøc quèc tÕ nh− WB, ADB, IMF vµ nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi chÊp
nhËn.
- Hoµn chØnh HÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt nam phï hîp
víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ ®−îc Quèc tÕ c«ng nhËn lµm c¬ së cho kiÓm
to¸n viªn ViÖt nam còng nh− kiÓm to¸n viªn quèc tÕ kiÓm tra vµ x¸c
nhËn sù trung thùc vµ hîp lý cña b¸o c¸o tµi chÝnh, phôc vô c¸c tæ chøc
tµi chÝnh vµ nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi.
- Ph¸t triÓn sè l−îng vµ n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng dÞch vô
kÕ to¸n - kiÓm to¸n b»ng c¸ch:
+ Ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ sè l−îng, quy m« còng nh− chÊt l−îng
ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty dÞch vô kÕ to¸n - kiÓm to¸n ®· cã trong n−íc,
tiÕp tôc ph¸t triÓn thªm (kh«ng h¹n chÕ sè l−îng) c¸c c«ng ty kÕ to¸n -
kiÓm to¸n cña ViÖt nam còng nh− cña n−íc ngoµi.
+ N©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc nghÒ nghiÖp
vÒ kÕ to¸n - kiÓm to¸n (Héi KÕ to¸n ViÖt nam, C©u l¹c bé KÕ to¸n
tr−ëng).
+ Më réng vµ ph¸t triÓn dÞch vô kÕ to¸n - kiÓm to¸n thµnh hÖ
thèng kiÓm to¸n ®éc lËp vµ hÖ thèng t− vÊn Tµi chÝnh - KÕ to¸n.
+ Hoµn thiÖn c¸c quy tr×nh ®µo t¹o, thi tuyÓn, ®¨ng ký hµnh
102
nghÒ kÕ to¸n - kiÓm to¸n, t¨ng c−êng qu¶n lý ho¹t ®éng, kiÓm so¸t chÊt
l−îng dÞch vô vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn.
- ChuyÓn dÇn vai trß qu¶n lý nhµ n−íc vÒ kÕ to¸n - kiÓm to¸n
cho c¸c tæ chøc nghÒ nghiÖp.
- Tõng b−íc cho phÐp c¸ nh©n tù do hµnh nghÒ kÕ to¸n - kiÓm to¸n.
3.3 N©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan qu¶n lý
nhµ n−íc
§Ó ®¶m b¶o cho TTCK ho¹t ®éng an toµn, c«ng b»ng vµ b¶o vÖ quyÒn
lîi chÝnh ®¸ng cho c¸c nhµ ®Çu t−, còng nh− viÖc qu¶n lý gi¸m s¸t thÞ tr−êng,
nh»m môc tiªu ph¸t triÓn thÞ tr−êng theo ®óng ®Þnh h−íng. HÖ thèng gi¸m
s¸t cÇn ®−¬c tæ chøc chÆt chÏ vµ cã sù ph©n cÊp qu¶n lý víi c¸c cÊp ®é kh¸c
nhau:
- CÊp gi¸m s¸t t¹i c¸c tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n, bao gåm
c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c tæ chøc phô trî trªn thÞ tr−êng. C¸c tæ chøc
nµy ®Òu ph¶i thµnh lËp c¸c bé phËn gi¸m s¸t, ®iÒu tra vµ kiÓm to¸n néi bé.
Ngoµi ra, c¸c tæ chøc nµy cßn chÞu sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña c¸c tæ chøc cã
chøc n¨ng qu¶n lý, gi¸m s¸t cÊp trªn. §ã lµ TTGDCK (hoÆc Së GDCK),
UBCKNN vµ c¸c tæ chøc thanh tra, kiÓm to¸n cña Nhµ n−íc.
- CÊp gi¸m s¸t t¹i thÞ tr−êng giao dÞch tËp trung (TTGDCK hoÆc
SGDCK). §©y lµ nh÷ng tæ chøc tù qu¶n, ph¶i thµnh lËp c¸c bé phËn gi¸m s¸t
th−êng xuyªn vµ bé phËn thanh tra chuyªn biÖt. Ngoµi ra, cßn ph¶i cã bé
phËn thanh tra gi¸m s¸t vµ kiÓm to¸n ®èi víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh
viªn, c¸c c«ng ty niªm yÕt vµ bé phËn nµy chÞu sù qu¶n lý, gi¸m s¸t cña
UBCKNN.
- CÊp gi¸m s¸t t¹i UBCKNN, ngoµi môc tiªu theo dâi ho¹t ®éng cña
c¸c vô chuyªn m«n, c¸c Vô chøc n¨ng cña UBCK, ®Æc biÖt lµ Vô Thanh tra
103
ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thanh tra vµ gi¸m s¸t toµn bé c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan
®Õn chøng kho¸n vµ TTCK. C¸c vi ph¹m ph¸p luËt sÏ ®−îc tiÕn hµnh xö lý
theo quy ®Þnh ph©n cÊp cô thÓ, tõ h×nh thøc ph¹t hµnh chÝnh, ®×nh chØ ho¹t
®éng mét thêi gian, ®×nh chØ vÜnh viÔn, thu håi giÊy phÐp h¹c truy cøu tr¸ch
nhiÖm h×nh sù.
3.4 Ph¸t triÓn c¸c tæ chøc tù qu¶n
ViÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cho thÞ tr−êng vµ c¸c ®Þnh chÕ thÞ tr−êng
ë n−íc ta ®ang ngµy cµng trë nªn cã tÇm quan träng to lín cïng víi tiÒm
n¨ng ph¸t triÓn thÞ tr−êng mét c¸ch nhanh chãng. VÒ vÊn ®Ò nµy, cã thÓ nãi
hiÖn nay, vai trß cña Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n trong viÖc ®iÒu hµnh
ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn rÊt h¹n chÕ, lý do lµ Trung t©m
Giao dÞch Chøng kho¸n ch−a cã ®−îc h×nh thøc tæ chøc tù qu¶n. MÆc dï
quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n hiÖn nay
do ph¸p luËt quy ®Þnh, viÖc ph©n chia vai trß vµ tr¸ch nhiÖm gi÷a Uû ban
Chøng kho¸n Nhµ n−íc vµ c¸c Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n cÇn ®−îc
ho¹ch ®Þnh mét c¸ch hîp lý ngay tõ ®©u. ChÝnh v× vËy, cïng víi viÖc thiÕt lËp
mét së giao dÞch chøng kho¸n, ChÝnh phñ cÇn thiÕt c«ng nhËn HiÖp héi c¸c
nhµ ®Çu t− chøng kho¸n míi ®−îc thµnh lËp gÇn ®©y lµ mét tæ chøc tù qu¶n.
Ph¹m vi ho¹t ®éng cña HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n cÇn ®−îc
më réng nh»m ®−a c¬ chÕ tù qu¶n vµo vËn hµnh. §iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn
®−îc th«ng qua viÖc cho phÐp c¸c c«ng ty chøng kho¸n tham gia vµo c¸c
giao dÞch trªn thÞ tr−êng ngoµi thÞ tr−êng giao dÞch tËp trung b»ng c¸ch quy
®Þnh c¸c ho¹t ®éng nµy lµ ho¹t ®éng kinh doanh phô trong NghÞ ®Þnh 144.
ViÖc më réng ho¹t ®éng tù qu¶n ra thÞ tr−êng tù do lµ rÊt quan träng v× ®iÒu
nµy cã thÓ t¹o c¬ chÕ b¶o vÖ nhµ ®Çu t−, mÆc dï cßn h¹n chÕ nh−ng quy ®Þnh
vÒ c¬ chÕ tù qu¶n ®èi víi thÞ tr−êng sÏ cã thÓ tÝch cùc t¨ng c−êng tÝnh minh
b¹ch vµ ho¹t ®éng qu¶n trÞ kh«ng chØ ®èi víi c¸c c«ng ty ®ang niªm yÕt trªn
104
thÞ tr−êng chøng kho¸n, trung t©m giao dÞch chøng kho¸n, c¸c c«ng ty chøng
kho¸n mµ cßn c¶ cña c¸c c«ng ty kh«ng niªm yÕt.
§Ó ®¶m b¶o cã ®−îc mét thÞ tr−êng chøng kho¸n minh b¹ch vµ hiÖu
qu¶, h¹n chÕ bít nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t−, cÇn ph¶i
t¨ng c−êng tÝnh c«ng khai vµ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng c«ng bè th«ng tin trªn
thÞ tr−êng chøng kho¸n.
* §èi víi c¸c tæ chøc ph¸t hµnh, niªm yÕt:
− C¸c tæ chøc niªm yÕt cÇn ph¶i tæ chøc bé phËn chuyªn tr¸ch c«ng bè
th«ng tin. §¶m b¶o cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin ®Þnh kú, bÊt th−êng vµ
theo yªu cÇu thËt nghiªm tóc, ®óng ph¸p luËt, tr¸nh t×nh tr¹ng c«ng bè
th«ng tin thiÕu chÝnh x¸c vµ kh«ng kÞp thêi.
− C¸c tæ chøc niªm yÕt cÇn ph¶i ®−îc kiÓm to¸n ®Ó ®¶m b¶o tÝnh trung
thùc, chÝnh x¸c cña th«ng tin cung cÊp cho thÞ tr−êng nãi chung vµ cho
c¸c nhµ ®Çu t− nãi riªng.
− C¸c cÊp qu¶n lý c«ng ty niªm yÕt cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó gi¸m s¸t chÆt chÏ
h¬n vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ nh÷ng biÕn ®éng cña c«ng ty niªm yÕt
nh»m cã nh÷ng th«ng tin c«ng bè kÞp thêi, tr¸nh t×nh tr¹ng trung t©m giao
dÞch c«ng bè th«ng tin sau c¸c c¬ quan b¸o chÝ, g©y mÊt lßng tin cña nhµ
®Çu t−.
ViÖc c«ng bè th«ng tin ph¶i mang tÝnh c«ng b»ng gi÷a c¸c nhµ ®Çu t−,
nghÜa lµ nh÷ng th«ng tin ph¶i c«ng bè cÇn ®−îc c«ng khai ë thêi ®iÓm cÇn
thiÕt, tr¸nh hiÖn t−îng rß rØ th«ng tin. Muèn vËy, c«ng ty niªm yÕt ph¶i c«ng
bè th«ng tin chÝnh thøc qua trung t©m giao dÞch chøng kho¸n vµ c¸c ph−¬ng
tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.
105
− C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®Þnh kú nªn thùc hiÖn theo ®óng quy ®Þnh cña Bé
Tµi chÝnh vÒ thêi gian, tr¸nh g©y mÊt lßng tin, g©y hoang mang trong c¸c
nhµ ®Çu t−.
Nh÷ng tr−êng hîp chËm trÔ th«ng tin cña c¸c c«ng ty niªm yÕt ph¶i c«ng
bè lý do cô thÓ trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng qua trung t©m giao
dÞch chøng kho¸n nh»m h¹n chÕ nh÷ng th«ng tin kh«ng chÝnh thøc g©y bÊt
lîi cho c«ng ty.
− ThiÕt lËp trang Web ®Ó c¸c c«ng ty niªm yÕt th−êng xuyªn ®−a c¸c th«ng
tin vÒ ho¹t ®éng x¶n xuÊt kinh doanh, tµi chÝnh cña c«ng ty.
ViÖc c«ng bè c¸c th«ng tin ®Þnh kú vµ th−êng xuyªn sÏ tr¸nh ®−îc ¶nh
h−ëng cña nh÷ng th«ng tin sai lÖch vÒ c¸c c«ng ty niªm yÕt. Do ng−êi ®Çu t−
th−êng xuyªn ®−îc tiÕp nhËn th«ng tin c«ng bè chÝnh thøc nªn cã c¬ së ®Ó
nhËn ®Þnh ®Ýng, sai khi thÞ tr−êng xuÊt hiÖn nh÷ng th«ng tin kh«ng chÝnh
thøc, g©y bÊt lîi cho c¸c c«ng ty niªm yÕt.
Ngoµi ra, còng cÇn ph¶i cã mét sè gi¶i ph¸p sau ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a
chÕ ®é c«ng bè th«ng tin trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. §ã lµ:
− X©y dùng vµ hoµn thiÖn quy tr×nh c«ng bè th«ng tin trªn thÞ tr−êng chøng
kho¸n;
− T¨ng c−êng ho¹t ®éng gi¸m s¸t tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ c«ng bè th«ng
tin cña c¸c c«ng ty niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n;
− T¨ng c−êng c¸c biÖn ph¸p chÕ tµi ®èi víi hµnh vi vi ph¹m nghÜa vô c«ng
bè th«ng tin trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n;
− Ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin doanh nghiÖp, chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n;
− T¨ng c−êng sù hç trî cña c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.
106
* §èi víi Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n:
− ChuÈn ho¸ c¸c quy ®Þnh h−íng dÉn quy tr×nh c«ng bè th«ng tin ®èi víi
c¸c tæ chøc niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. §a d¹ng ho¸ néi dung
vµ n©ng cao chÊt l−îng th«ng tin ®−îc c«ng bè.
− X©y dùng hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn ®Ó thùc hiÖn ®ång nhÊt viÖc c«ng bè
th«ng tin trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n.
− T¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸m st¸ viÖc thùc hiÖn c«ng bè th«ng tin trªn thÞ
tr−êng chøng kho¸n;
− X©y dùng hÖ thèng thu nhËp, qu¶n lý vµ xö lý th«ng tin.
* §èi víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n:
C¸c c«ng ty chøng kho¸n lµ cÇu nèi th«ng tin gi÷a c¬ quan qu¶n lý nhµ
n−íc, tæ chøc ph¸t hµnh vµ c¸c chñ thÓ tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n.
ViÖc c«ng bè th«ng tin lµ kh©u kh«ng thÓ thiÕu trong ho¹t ®éng kinh doanh
chøng kho¸n vµ cung cÊp dÞch vô cho nhµ ®Çu t− víi t− c¸ch lµ nhµ m«i giíi,
t− vÊn ®Çu t− chøng kho¸n, qu¶n lý danh môc ®Çu t−, b¶o l·nh ph¸t hµnh
chøng kho¸n.
§Ó thùc hiÖn tèt viÖc c«ng bè th«ng tin nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña c«ng
chóng ®Çu t−, ngoµi viÖc c¶i tiÕn c¸c dÞch vô, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm
vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn cÇn x©y dùng
quy tr×nh tiÕp nhËn vµ lu©n chuyÓn th«ng tin chÝnh x¸c, chi tiÕt vµ th«ng b¸o
c«ng khai cho c«ng chóng ®Çu t−, phï hîp víi nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ
c«ng bè th«ng tin do Uû ban Chøng kho¸n Nhµ N−íc, trung t©m giao dÞch
chøng kho¸n ban hµnh.
* §èi víi lîi Ých gi÷a c«ng ty chøng kho¸n víi kh¸ch hµng.
107
Trong ®iÒu kiÖn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam míi h×nh thµnh ch−a
ph¸t triÓn, giao dÞch chøng kho¸n diÔn ra cßn Ýt, sè l−îng chøng kho¸n giao
dÞch trªn thÞ tr−êng nhá, nÕu chØ cho c«ng ty chøng kho¸n thùc hiÖn mét
ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó lo¹i trõ xung ®ét lîi Ých th× khã cã thÓ b¶o ®¶m cho
c«ng ty chøng kho¸n ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®−îc. C¸c xung ®ét lîi Ých
gi÷a c«ng ty chøng kho¸n víi kh¸ch hµng sÏ ®−îc gi¶m, quyÒn lîi cña kh¸ch
hµng ®−îc b¶o ®¶m nÕu ®−îc ®iÒu chØnh b»ng nh÷ng quy chÕ thÝch hîp.
NghÞ ®Þnh 144/2003 ra ®êi ®· cã h÷ng b−íc tiÕn h¬n so víi NghÞ ®Þnh
48/1998, tuy nhiªn trong t−¬ng lai cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, thÞ
tr−êng chøng kho¸n còng ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ th× c¸c quy chÕ nµy
còng cÇn ®−îc sña ®æi, bæ sung theo h−íng hoµn thiÖn h¬n.
Tr−íc hÕt, ®Ó ng¨n ngõa ®−îc c¸c xung ®ét lîi Ých gi÷a c«ng ty chøng
kho¸n vµ kh¸ch hµng ®−îc ph¸t sinh tõ c¸c ho¹t ®éng cña c«ng ty chøng
kho¸n, ph¸p luËt cÇn quy ®Þnh cô thÓ viÖc t¸ch biÖt gi÷a c¸c ho¹t ®éng cña
c«ng ty chøng kho¸n. Cô thÓ lµ c«ng ty chøng kho¸n kh«ng chØ ®¶m b¶o t¸ch
biÖt gi÷a ho¹t ®éng m«i giíi víi ho¹t ®éng tù doanh, ho¹t ®éng tù doanh víi
ho¹t ®éng qu¶n lý danh môc quü ®Çu t− mµ cßn ph¶i ®¶m b¶o t¸ch biÖt ho¹t
®éng t− vÊn ®Çu t− víi ho¹t ®éng tù doanh, ho¹t ®éng t− doanh víi ho¹t ®éng
b¶o l·nh ph¸t hµnh.
§Ó c−ìng chÕ thi hµnh quy ®Þnh trªn, quy chÕ ®×u chØnh xung ®ét lîi Ých
gi÷a c«ng ty chøng kho¸n víi kh¸ch hµng cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh xö
ph¹t nghiªm kh¾c ®èi víi nh÷ng tr−êng hîp vi ph¹m tr¸ch nhiÖm b¶o ®¶m sù
t¸ch biÖt nµy.
CÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ viÖc ghi lÖnh mua vµ b¸n chøng kho¸n lµ
lÖnh cã gîi ý hoÆc lÖnh kh«ng gîi ý khi c«ng ty chøng kho¸n nhËn lÖnh cña
kh¸ch.
3.5 T¨ng c−êng qu¶n trÞ c«ng ty cña c¸c c«ng ty niªm yÕt
108
* X¸c ®Þnh m« h×nh qu¶n trÞ c«ng ty
C¸c doanh nghiÖp t¹i nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi ngµy cµng ®i theo xu
h−íng huy ®éng vèn trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, ®a d¹ng ho¸ c¬ cÊu së
h÷u. V× vËy, m« h×nh qu¶n trÞ c«ng ty thÝch hîp víi ph−¬ng thøc huy ®éng
vèn còng nh− c¬ cÊu së h÷u nµy tÊt yÕu ph¶i lµ m« h×nh ng−êi së h÷u bªn
ngoµi c«ng ty.
Trong tr−êng hîp ViÖt nam, ph¸t triÓn mét thÞ tr−êng vèn an toµn hiÖu
qu¶ vµ lµnh m¹nh lµ chñ tr−¬ng cña ChÝnh phñ vµ lµ mét nhiÖm vô ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi. Sù g¾n bã gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ thÞ tr−êng vèn lµ kh«ng
thÓ phñ nhËn. Bëi vËy, vÒ dµi h¹n, m« h×nh qu¶n trÞ c«ng ty thÝch hîp víi c¸c
doanh nghiÖp ViÖt nam còng sÏ lµ m« h×nh ng−êi së h÷u ngoµi c«ng ty.
Chóng ta cÇn ®Þnh h−íng cho c¸c doanh nghiÖp ®i theo m« h×nh së h÷u ngoµi
c«ng ty, ph¸t triÓn h×nh thøc c«ng ty ®¹i chóng song song víi sù ph¸t triÓn
cña thÞ tr−êng vèn. C¸c c«ng ty niªm yÕt sÏ lµ nh÷ng c«ng ty ®Çu tiªn thùc
hiÖn qu¶n trÞ theo m« h×nh së h÷u bªn ngoµi. §ång thêi, cÇn khuyÕn khÝch
c¸c doanh nghiÖp ph¸t hµnh ra c«ng chóng, huy ®éng vèn trªn thÞ tr−êng
chøng kho¸n bëi ®©y mét mÆt lµ c¸ch thøc gióp doanh nghiÖp ®a d¹ng ho¸
c¬ cÊu së h÷u, chuyÓn dÇn sang m« h×nh qu¶n trÞ c«ng ty dùa trªn c¬ c¸u së
h÷u ®¹i chóng, mét mÆt t¹o hµng ho¸, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng
chøng kho¸n theo xu thÕ ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
* ¸p dông c¸c c¬ chÕ qu¶n trÞ phï hîp
§èi víi m« h×nh së h÷u ®¹i chóng, c¬ cÊu së h÷u mang tÝnh chÊt ph©n
t¸n víi mét sè l−îng lín c¸c nhµ ®Çu t− nhá lÎ tham gia vµo c«ng ty th«ng
qua thÞ tr−êng chøng kho¸n. Trong m« h×nh qu¶n trÞ c«ng ty nµy. C¬ chÕ chñ
yÕu ®Ó b¶o vÖ c¸c cæ ®«ng lµ hµnh lang ph¸p lý. Hµnh lang ph¸p lý nµy ph¶i
bao gåm §iÒu lÖ c«ng ty vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan, trong ®ã quan
109
träng nhÊt lµ LuËt doanh nghiÖp. Ph−¬ng tiÖn ®Ó c¸c cæ ®«ng ®¹i chóng thùc
hiÖn viÖc qu¶n trÞ c«ng ty cæ phÇn chÝnh lµ Héi ®ång qu¶n trÞ. C¸c thµnh viªn
cña Héi ®ång qu¶n trÞ ®−îc bæ nhiÖm th«ng qua §¹i héi cæ ®«ng vµ n¾m
toµn quyÒn liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty. Chøc n¨ng cña
Héi ®ång Qu¶n trÞ lµ gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng cña c«ng ty v× quyÒn lîi cña c¸c
cæ ®«ng. CÇn ph¶i cã mét c¬ chÕ, mét ph−¬ng tiÖn ®Ó c¸c cæ ®«ng cã thÓ
tham dù vµo viÖc th¶o luËn, quyÕt ®Þnh thµnh phÇn cña Héi ®ång qu¶n trÞ vµ
viÖc tr¶ thï lao cho c¸c nhµ qu¶n lý. C¬ chÕ ®ã chÝnh lµ ®¹i héi cæ ®«ng
th−êng niªn vµ ph−¬ng tiÖn ®ã lµ quyÒn biÓu quyÕt.
Tuy nhiªn, m« h×nh ng−êi së h÷u bªn ngoµi còng cã nh÷ng nh−îc ®iÓm
riªng. Nh−îc ®iÓm lín nhÊt lµ cæ ®«ng ®¹i chóng cã xu h−íng thô ®éng
trong qu¶n trÞ c«ng ty. C¸c nhµ ®Çu t− mua cæ phiÕu cña mét c«ng ty lµ do kú
väng vÒ møc t¨ng gi¸ trong t−¬ng lai vµ møc cæ tøc mµ hä sÏ nhËn ®−îc. NÕu
c«ng ty ho¹t ®éng kÐm, hä hiÕm khi ®−a ra c¸c biÖn ph¸p nh»m t¸c ®éng
n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n trÞ c«ng ty mµ th−êng chØ cã lùa chän biÖn ph¸p duy
nhÊt lµ b¸n cæ phiÕu. Bªn c¹nh ®ã, sù thiÕu tÝch cùc cña nh÷ng cæ ®«ng nhá
lÎ cßn cã nguyªn nh©n ph¸t sinh tõ t×nh tr¹ng thiÕu kiÕn thøc ®Çu t−, thiÕu
nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña mét cæ ®«ng vµ cuèi
cïng lµ thiÕu th«ng tin. §Ó gióp nh÷ng cæ ®«ng nhá ph¸t huy vai trß cña
m×nh trong viÖc qu¶n trÞ c«ng ty, cÇn ph¶i ph¸t triÓn nh÷ng ®Þnh chÕ ®Çu t−
chuyªn nghiÖp, nh÷ng nhµ ®Çu t− cã tæ chøc, cã ®ñ kinh nghiÖm, kiÕn thøc
vµ cã kh¶ n¨ng tËp hîp th«ng tin ®Ó t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn hÖ thèng qu¶n trÞ
c«ng ty cu¶ doanh nghiÖp. CÇn t¹o ®iÒu kiÖn vµ khuyÕn khÝch sù ra ®êi cña
c¸c quü ®Çu t− chøng kho¸n, mét trong nh÷ng nh©n tè thÞ tr−êng cã thÓ g©y
søc Ðp ®¸ng kÓ buéc c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt ph¶i thùc thi nh÷ng th«ng lÖ
qu¶n trÞ c«ng ty tèt. Ngoµi ra, viÖc tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc cho c«ng
chóng ®Çu t− vµ t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn mét m«i tr−êng c«ng bè
110
th«ng tin minh b¹ch, ®Çy ®ñ còng lµ mét biÖn ph¸p nh»m gióp m« h×nh qu¶n
trÞ c«ng ty dùa trªn c¬ cÊu së h÷u ®¹i chóng ph¸t huy hiÖu qu¶.
Bªn c¹nh ®ã, c¸ch thøc chñ yÕu mµ c¸c nhµ ®Çu t− ®¹i chóng cã thÓ ¸p
dông ®Ó thiÕt lËp kû c−¬ng ®èi víi ban l·nh ®¹o c«ng ty lµ mua vµ b¸n cæ
phiÕu c«ng ty. ThÞ tr−êng chøng kho¸n gióp c¸c nhµ ®Çu t− thùc hiÖn biÖn
ph¸p nµy. NÕu mét c«ng ty ®−îc qu¶n lý kh«ng tèt, nÕu nh− c¸c quyÒn lîi
cña cña cæ ®«ng bÞ vi ph¹m th× c¸c nhµ ®Çu t− ph¶n øng gi¸n tiÕp b»ng c¸ch
b¸n cæ phiÕu. Ph¶n øng b¸n cæ phiÕu cña c«ng ty hµng lo¹t sÏ lµm cho gi¸
chøng kho¸n nhanh chãng gi¶m xuèng vµ trong t×nh huèng xÊu nhÊt, c«ng ty
sÏ bÞ th©u tãm bëi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Khi nµy, thÞ tr−êng quyÒn kiÓm
so¸t c«ng ty víi c¸c giao dÞch th©u tãm vµ s¸p nhËp b¾t ®Çu ph¸t huy t¸c
dông. Nh− vËy, thÞ tr−êng th©u tãm vµ s¸p nhËp l¹i lµ mét ph−¬ng tiÖn n÷a
®Ó gióp c¸c nhµ ®Çu t− nhá lÎ gi¸n tiÕp t¸c ®éng vµo chÊt l−îng qu¶n trÞ c«ng
ty cña doanh nghiÖp. C¬ chÕ th©u tãm vµ s¸p nhËp c«ng ty sÏ t¹o ra sù c¹nh
tranh cã hiÖu qu¶ gi÷a nh÷ng nhµ qu¶n trÞ c«ng ty. Nh÷ng nhµ qu¶n trÞ yÕu
sÏ nhanh chãng bÞ thay thÕ bëi nh÷ng nhµ qu¶n trÞ tèt h¬n. Tuy nhiªn, hiÖn
t¹i thÞ tr−êng chøng kho¸n cña ViÖt nam cßn ®ang rÊt nhá bÐ nªn c¬ chÕ nµy
khã ph¸t huy t¸c dông. §Ó c¬ chÕ nµy ph¸t huy t¸c dông, tr−íc hÕt cÇn ph¶i
ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n, ®ång thêi LuËt doanh nghiÖp cÇn cã
nh÷ng ®iÒu chØnh nh»m cÊm viÖc h¹n chÕ quyÒn chuyÓn nh−îng cæ phiÕu
trong c¸c c«ng ty. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn t¨ng c−êng sù qu¶n lý cña Uû ban
chøng kho¸n nhµ n−íc ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn ®¹i chóng vµ t¹o ra thÞ
tr−êng giao dÞch cho cæ phiÕu cña tÊt c¶ c¸c c«ng ty nµy. §ång thêi, vÊn ®Ò
nµy ®ßi hái ph¶i cã mét quy chÕ vÒ s¸p nhËp vµ th©u tãm c«ng ty. Môc tiªu
cña quy chÕ nµy lµ t¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý ®iÒu chØnh hµnh vi chuyÓn
nh−îng quyÒn kiÓm so¸t vµ khuyÕn khÝch ho¹t ®éng nµy mét c¸ch hiÖu qu¶,
111
®Æt ra cho c¸c nhµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp tr−íc sù lùa chän hoÆc lµ qu¶n trÞ
c«ng ty tèt h¬n, hoÆc lµ ph¶i chuyÓn quyÒn kiÓm so¸t cho ng−êi kh¸c.
ThÞ tr−êng chuyÓn nh−îng quyÒn kiÓm so¸t c«ng ty chØ cã thÓ ho¹t
®éng dùa trªn qua nh÷ng giao dÞch mua b¸n cæ phiÕu cña mét c«ng ty nhÊt
®Þnh. §Ó cã thÓ ®−a ra quyÕt ®Þnh mua b¸n cæ phiÕu mét c¸ch hîp lý, ®iÒu
cÇn thiÕt nhÊt lµ nhµ ®Çu t− ph¶i cã ®−îc th«ng tin chÝnh x¸c, kÞp thêi vÒ t×nh
h×nh ho¹t ®éng còng nh− bé m¸y ®iÒu hµnh cña c«ng ty. VÊn ®Ò c«ng bè
th«ng tin l¹i mét lÇn n÷a cho thÊy tÇm quan träng cña m×nh. Do vËy, m«
h×nh ng−êi së h÷u bªn ngoµi c«ng ty ®ßi hái mét chÕ ®é c«ng bè th«ng tin
réng r·i, c¸c nguyªn t¾c giao dÞch nghiªm ngÆt vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cã
tÝnh thanh kho¶n cao. Trong t−¬ng lai, Nhµ n−íc cÇn cã v¨n b¶n ph¸p luËt
quy ®Þnh nghÜa vô b¾t buéc kiÓm to¸n vµ c«ng khai ho¸ th«ng tin ®èi víi c¸c
c«ng ty cæ phÇn, ®ång thêi cã biÖn ph¸p ®Ó c−ìng chÕ thùc hiÖn nghÜa vô nµy
nh»m t¹o ra mét hÖ thèng c«ng bè th«ng tin chÊt l−îng cao, ®¸p øng nh÷ng
yªu cÇu cña qu¶n trÞ c«ng ty theo th«ng lÖ quèc tÕ.
M« h×nh qu¶n trÞ c«ng ty dùa trªn c¬ cÊu së h÷u ®¹i chóng hay m« h×nh
ng−êi së h÷u bªn ngoµi c«ng ty cã thÓ kh¾c phôc ®−îc nh−îc ®iÓm cña
nh÷ng m« h×nh kh¸c b»ng viÖc duy tr× mét Héi ®ång qu¶n trÞ víi Ýt nhÊt lµ
1/3 sè thµnh viªn Héi ®ång lµ nh÷ng thµnh viªn ®éc lËp vµ viÖc thuª nh÷ng
gi¸m ®èc ®iÒu hµnh trªn thÞ tr−êng qu¶n lý chuyªn nghiÖp. Héi ®ång Qu¶n
trÞ cã sù hiÖn diÖn cña c¸c thµnh viªn ®éc lËp ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n vµ cã
tr¸ch nhiÖm h¬n ®èi víi lîi Ých cña c¸c cæ ®«ng nhá lÎ. Nh− vËy, viÖc ph¸t
triÓn mét thÞ tr−êng c¸c nhµ qu¶n lý chuyªn nghiÖp cã tÇm quan träng ®¸ng
kÓ ®èi víi viÖc duy tr× m« h×nh qu¶n trÞ c«ng ty nµy.
Tõ ®ã, ta cã thÓ thÊy r»ng m« h×nh qu¶n trÞ c«ng ty dùa trªn c¬ cÊu së
h÷u ®¹i chóng chØ cã thÓ ph¸t triÓn mét c¸ch lµnh m¹nh, phï hîp víi th«ng
lÖ quèc tÕ nÕu nh− chóng ta cã mét thÞ tr−êng chøng kho¸n ph¸t triÓn hoµn
112
chØnh víi c¸c nhµ ®Çu t− ®Þnh chÕ, mét hÖ thèng c«ng bè th«ng tin chÝnh x¸c,
kÞp thêi, hÖ thèng giao dÞch hiÖn ®¹i. Bªn c¹nh ®ã, m« h×nh nµy chØ cã thÓ
ph¸t huy t¸c dông khi ®· cã mét thÞ tr−êng nhµ qu¶n lý chuyªn nghiÖp ®Ó
cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp nh÷ng thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ ®éc lËp,
c¸c gi¸m ®èc ®iÒu hµnh, mét thÞ tr−êng th©u tãm vµ s¸p nhËp ph¸t triÓn ®Ó
t¹o ra mét c¬ chÕ cho nhµ ®Çu t− cã thÓ gi¸n tiÕp t¸c ®éng vµo chÊt l−îng
qu¶n trÞ c«ng ty cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, m« h×nh ng−êi së h÷u ngoµi
c«ng ty chØ cã thÓ ®−îc ¸p dông mét c¸ch phï hîp khi c«ng chóng ®Çu t− ®·
cã kiÕn thøc vµ nhËn thøc ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n vÒ doanh nghiÖp vµ thÞ tr−êng,
vÒ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña b¶n th©n hä còng nh− vÒ vÊn ®Ò qu¶n trÞ
c«ng ty. §iÒu nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo vai trß cña Nhµ n−íc trong viÖc
tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vµ t¹o ra nh÷ng c¬ chÕ ®Ó thÞ tr−êng ph¸t
triÓn ®óng h−íng.
* C¶i thiÖn m«i tr−êng vµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn viÖc qu¶n trÞ c«ng ty
tèt.
− T¨ng c−êng tÝnh c¹nh tranh: C¹nh tranh lµ ®Æc tr−ng cña c¬ chÕ kinh tÕ
thÞ tr−êng. HiÖn nay, chóng ta ®ang tõ bá c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tËp trung
quan liªu bao cÊp, chuyÓn sang ®Þnh h−íng thÞ tr−êng. Môc ®Ých cña viÖc
nµy lµ tËn dông c¬ chÕ tù ®iÒu chØnh cña ‘bµn tay v« h×nh’ ®Ó ®iÒu tiÕt viÖc
ph©n bè c¸c nguån lùc h¹n chÕ nh»m ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu ng−êi tiªu
dïng. ViÖc t¨ng c−êng tÝnh c¹nh tranh lµ phï hîp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ
nãi chung vµ viÖc kiÖn toµn tæ chøc vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh
nghiÖp nãi riªng. Theo chóng t«i, c¸ch tiÕp cËn vÊn ®Ò nµy sÏ ®i theo hai
chiÒu: 1) Ph©n biÖt c¸c thÞ tr−êng ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn chÊt l−îng qu¶n trÞ
c«ng ty cÇn ph¶i t¨ng c−êng tÝnh c¹nh tranh; 2) C¸c biÖn ph¸p cÇn thùc hiÖn
®Ó t¨ng c−êng tÝnh c¹nh tranh (trªn thÞ tr−êng nãi chung).
113
Cã ba lo¹i thÞ tr−êng liªn quan chÆt chÏ ®Õn chÊt l−îng qu¶n trÞ c«ng ty lµ
a) ThÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm cña c«ng ty; b) ThÞ tr−êng tµi chÝnh vµ c) ThÞ
tr−êng lao ®éng qu¶n lý kinh doanh.
+ ThÞ tr−êng s¶n phÈm: ThÞ tr−êng s¶n phÈm lµ m«i tr−êng ho¹t ®éng trùc
tiÕp cña c¸c c«ng ty. ViÖc tiªu thô s¶n phÈm vµ n©ng cao doanh sè ho¹t
®éng cã ý nghÜa quyÕt dÞnh ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp.
ThÞ tr−êng s¶n phÈm thùc sù lµ n¬i ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh
doanh cña doanh nghiÖp, vµ nh− vËy lµ n¬i trùc tiÕp ®¸nh gi¸ chÊt l−îng
c«ng t¸c qu¶n trÞ c«ng ty. C¹nh tranh trªn thÞ tr−êng tiªu thô t¹o ra kû luËt
kinh doanh ®èi víi ban qu¶n lý vµ khuyÕn khÝch doanh nghiÖp t¨ng c−êng
hiÖu qu¶ ®Ó tèi ®a ho¸ lîi Ých cña nhµ ®Çu t−. Trªn thÞ tr−êng cã tÝnh c¹nh
tranh cao, doanh sè kinh doanh sÏ hoµn toµn tuú thuéc vµo chÊt l−îng
qu¶n trÞ c«ng ty. C«ng ty cã nhiÒu ý t−ëng s¸ng t¹o, nhiÒu s¶n phÈm míi,
tiÕp thÞ hiÖu qu¶, qu¶n lý tiÕt kiÖm chi phÝ, chÝnh s¸ch hËu m·i chu ®¸o,
quan hÖ chÆt chÏ víi kh¸ch hµng vµ cã m¹ng l−íi ph©n phèi réng kh¾p sÏ
cã doanh sè cao. NÕu thÞ tr−êng kh«ng cã c¹nh tranh hoÆc c¹nh tranh
kh«ng c«ng b»ng, sÏ kh«ng cã ®éng lùc thóc ®Èy ban qu¶n lý n©ng cao
chÊt l−îng qu¶n trÞ c«ng ty.
+ ThÞ tr−êng tµi chÝnh: Khi ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, thÞ tr−êng
tµi chÝnh quyÕt ®Þnh viÖc ph©n bæ vèn vµo c¸c doanh nghiÖp. §Æc biÖt lµ
khi doanh nghiÖp ®−îc cæ phÇn ho¸ vµ niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng
kho¸n. TÝnh hiÖu qu¶ vµ c¹nh tranh cña thÞ tr−êng tµi chÝnh lµ rÊt quan
träng ®èi víi qu¶n trÞ c«ng ty th«ng qua kh¶ n¨ng ®Ò ra c¸c kû luËt vµ
khuyÕn khÝch tµi chÝnh ®èi víi c¸c c«ng ty. NÕu sö dông thÞ tr−êng nî
lµm nguån tµi chÝnh bªn ngoµi, c«ng ty ph¶i c¹nh tranh ®Ó cã ®−îc kho¶n
vay. Chñ nî sÏ gi¸m s¸t chÆt chÏ t×nh h×nh c«ng ty vµ buéc c«ng ty ph¶i
cã ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cao. NÕu huy ®éng vèn th«ng qua thÞ tr−êng cæ
114
phiÕu, c¸c cæ ®«ng sÏ sö dông quyÒn bÇu cö trùc tiÕp t¹i ®¹i héi cæ ®«ng
hay gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc mua (ñng hé) hay b¸n (kh«ng ñng hé) ®Ó thÓ
hiÖn ®¸nh gi¸ cña m×nh ®èi víi ho¹t ®éng qu¶n trÞ c«ng ty. Xu h−íng gi¸
cæ phiÕu chÝnh lµ tÝn hiÖu cña nhµ ®Çu t− ®ång ý hay kh«ng ®ång ý ®èi
víi viÖc ®iÒu hµnh vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty. ThÞ tr−êng chøng kho¸n
còng lµ thÞ tr−êng chuyÓn nh−îng quyÒn kiÓm so¸t. C¸c c«ng ty qu¶n trÞ
kÐm sÏ lµm tôt gi¶m gi¸ cæ phiÕu vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho mét hay mét nhãm
nhµ ®Çu t− t¨ng tû lÖ n¾m gi÷ cæ phiÕu vµ chiÕm quyÒn kiÓm so¸t c«ng ty.
Nguy c¬ nµy buéc ban qu¶n lý vµ c¸c cæ ®«ng kiÓm so¸t hiÖn t¹i cña c«ng
ty ph¶i tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ cæ phiÕu vµ chÊt l−îng ho¹t ®éng ®Ó tr¸nh bÞ th©u
tãm.
+ ThÞ tr−êng lao ®éng qu¶n lý lµ thÞ tr−êng cung cÊp c¸c nhµ qu¶n trÞ kinh
doanh chuyªn nghiÖp, nãi mét c¸ch dÔ hiÓu lµ thÞ tr−êng gi¸m ®èc vµ
chuyªn gia ®iÒu hµnh. Sù h×nh thµnh thÞ tr−êng nµy lµ tÊt yÕu kh¸ch quan
cña kinh tÕ thÞ tr−êng, ®Æc biÖt khi quyÒn qu¶n lý cã thÓ t¸ch rêi quyÒn së
h÷u c«ng ty. TÝnh c¹nh tranh cña thÞ tr−êng nµy buéc c¸c chuyªn gia
qu¶n trÞ kinh doanh ph¶i nç lùc hÕt m×nh v× nh÷ng ai kh«ng ®ñ n¨ng lùc
sÏ bÞ thay thÕ ngay lËp tøc. Trªn thÞ tr−êng nµy, c¸c chuyªn gia còng ph¶i
cè g¾ng hÕt søc ®Ó x©y dùng uy tÝn, c¹nh tranh ®Ó cã vÞ trÝ vµ thu nhËp
cao.
§Ó cã thÓ n©ng cao tÝnh c¹nh tranh trªn c¸c thÞ tr−êng nµy cã thÓ ¸p dông c¸c
biÖn ph¸p sau:
− Nhanh chãng so¹n th¶o vµ ban hµnh LuËt c¹nh tranh
− §iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« theo h−íng dì bá c¸c h¹n chÕ
®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, c¾t gi¶m c¸c −u ®·i d−íi mäi h×nh
thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc kh«ng gi÷ vai trß then chèt, t¹o s©n
ch¬i c«ng b»ng cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr−êng.
115
− Nhµ n−íc cÇn cã chÝnh s¸ch toµn diÖn ph¸t triÓn doanh nghiÖp nh»m t¹o
®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn. Trong ®ã cÇn ®Æc biÖt quan t©m chó
träng chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, xo¸ bá
nh÷ng ®Þnh kiÕn kh«ng ®óng vÒ vai trß, vÞ trÝ cña c¸c doanh nghiÖp nµy.
Theo ®ã, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cÇn ®−îc nh×n nhËn sÏ trë thµnh
®éng lùc t¨ng tr−ëng kinh tÕ, trong khi ®ã khu vùc quèc doanh vÉn gi÷ vai
trß hç trî nh− nh÷ng ng−êi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, ng−êi ®èc thóc vµ khuyÕn
khÝch sù ph¸t triÓn quèc gia.
− T¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thÞ tr−êng tµi chÝnh, n©ng cao mét b−íc chÊt
l−îng c«ng t¸c vËn hµnh thÞ tr−êng chøng kho¸n, cã chÝnh s¸ch hîp lý trong
viÖc ®iÒu tiÕt thÞ tr−êng, thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ vµ niªm yÕt c«ng ty
trªn së giao dÞch chøng kho¸n, ph¸t triÓn thÞ tr−êng vèn cho c¸c doanh
nghiÖp võa vµ nhá.
− T¸ch biÖt nghiÖp vô qu¶n lý nhµ n−íc vµ nghiÖp vô qu¶n trÞ kinh doanh,
hç trî ph¸t triÓn nh©n lùc chuyªn ngµnh qu¶n trÞ kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn
ph¸t triÓn thÞ tr−êng lao ®éng víi ®éi ngò chuyªn gia qu¶n trÞ ®µo t¹o tèt.
− CÇn cã sù thay ®æi c¬ b¶n trong c¸c thñ tôc hµnh chÝnh Nhµ n−íc, chuyÓn
®æi phong c¸ch lµm viÖc qu¶n lý theo c¬ chÕ cò tr−íc ®©y sang c¸ch lµm viÖc
qu¶n lý n¨ng ®éng, trong ®ã vai trß cña ChÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ sÏ
chuyÓn tõ can thiÖp s©u sang hç trî tÝch cùc. Nhµ n−íc ph¶i lµ “Nhµ n−íc
phôc vô” vµ nh÷ng c«ng chøc nhµ n−íc døt kho¸t kh«ng thÓ lµ nh÷ng ng−êi
®øng trªn doanh nh©n víi quyÒn lùc “ xin - cho” nh− tr−íc ®©y.
− CÇn cã chÝnh s¸ch ®èi tho¹i th−êng xuyªn gi÷a c¸c c¬ quan chÝnh phñ víi
céng ®ång doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i vµ
khã kh¨n, gióp c¶i thiÖn h¬n n÷a m«i tr−êng kinh doanh vµ ®Çu t− .
116
* ¸p dông c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n vµ c¶i tiÕn hÖ thèng b¸o
c¸o tµi chÝnh phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ:
NÕu so s¸nh chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cña ViÖt nam víi chuÈn mùc kÕ
to¸n quèc tÕ (IAS), chóng ta cã thÓ thÊy chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt nam cã rÊt
nhiÒu ®iÓm cßn cÇn ph¶i ®−îc c¶i tiÕn. §iÒu cã thÓ nhËn thÊy ®Çu tiªn lµ chÕ
®é kÕ to¸n cña ViÖt nam nghiªng vÒ khÝa c¹nh phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý nhµ
n−íc h¬n lµ phôc vô c¸c cæ ®«ng cña c«ng ty. C¸c c«ng ty cæ phÇn vÉn ®ang
ph¶i ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n ®−îc thiÕt kÕ dµnh cho c¸c c«ng ty nhµ n−íc.
Nh− ®· tr×nh bµy t¹i ch−¬ng III, sù kh¸c biÖt gi÷a chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ
vµ chÕ ®é kÕ to¸n cña ViÖt nam lµ kh¸ nhiÒu, do ®ã lµm cho viÖc ®¸nh gi¸ vµ
so s¸nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c«ng ty cæ phÇn cña ViÖt
nam gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Th«ng th−êng, nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt ®ã sÏ lµm
cho lîi nhuËn cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®−îc lËp theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt
nam cao h¬n rÊt nhiÒu nÕu c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh nµy ®−îc lËp theo chuÈn
mùc kÕ to¸n quèc tÕ. Do vËy, mµ c¸c nhµ ®Çu t− nhiÒu khi lÇm t−ëng hä cã
thÓ ®−îc nhËn toµn bé lîi nhuËn nh− trong b¸o c¸o kÕt qu¶n s¶n xuÊt kinh
doanh trong khi mét phÇn rÊt lín trong kho¶n lîi nhuËn nµy ®· ®−îc tr¶ cho
c¸c c¸n bé qu¶n lý, c¸c kho¶n th−ëng, phóc lîi cho nh©n viªn hay tr¶ thuÕ.
Nh− ®· ®−îc ®Ò cËp, th«ng tin minh b¹ch lµ mét ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó
cã thÓ cã ®−îc mét chÕ ®é qu¶n trÞ c«ng ty tèt. Do vËy, ®Ó cã thÓ ¸p dông
®−îc c¸c nguyªn t¾c qu¶n trÞ c«ng ty tèt t¹i ViÖt nam, trong thêi gian tr−íc
m¾t cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn mét sè c«ng viÖc sau:
− Bé tµi chÝnh vµ Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc cã thÓ phèi hîp so¹n th¶o
vµ ¸p dông thÝ ®iÓm viÖc thay ®æi mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chÕ ®é h¹ch
to¸n vµ kÕ to¸n ®èi víi c¸c c«ng ty ®ang niªm yÕt ®Ó mang l¹i cho c¸c nhµ
®Çu t− trªn thÞ tr−êng nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c h¬n.
117
− Ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª cña ViÖt nam cÇn ph¶i ®−îc nhanh chãng thay
®æi vµ tiÕp cËn víi nh÷ng chuÈn mùc quèc tÕ: Tr−íc hÕt, ®Ó t¨ng c−êng tÝnh
ph¸p lý vµ t¹o m«i tr−êng thuËn lîi cho ViÖt nam héi nhËp kÕ to¸n quèc tÕ vµ
khu vùc, Ph¸p lÖnh kÕ to¸n cÇn ®−îc n©ng cÊp thµnh LuËt kÕ to¸n, trong ®ã
néi dung cña v¨n b¶n nµy cÇn ®−îc x©y dùng phï hîp víi tiÕn tr×nh héi nhËp;
phï hîp víi c¸c chuÈn mùc, nguyªn t¾c, th«ng lÖ vµ tËp qu¸n quèc tÕ vÒ kÕ
to¸n. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó n©ng cao chÊt l−îng còng nh− tÝnh chÊt chuyªn nghiÖp
cña lÜnh vùc kÕ to¸n, v¨n b¶n nµy cÇn coi ho¹t ®éng kÕ to¸n lµ mét nghÒ
nghiÖp ®éc lËp, theo ®ã ng−êi hµnh nghÒ, tæ chøc dÞch vô hµnh nghÒ ph¶i
theo c¸c quy ®Þnh vÒ hµnh nghÒ kÕ to¸n. Do ®ã, v¨n b¶n nµy cÇn ph¶i ®−a ra
c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ nghÒ kÕ to¸n, thuª lµm kÕ to¸n, ®iÒu kiÖn cÊp chøng
chØ hµnh nghÒ, tr¸ch nhiÖm ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc nghÒ nghiÖp kÕ to¸n
(Héi kÕ to¸n ViÖt nam). §Ó n©ng cao tr¸ch nhiÖm trong viÖc c«ng khai ho¸
th«ng tin, mét ®iÒu ®Æc biÖt quan träng lµ v¨n b¶n nµy cÇn quy ®Þnh b¾t buéc
tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ph¶i c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh víi sù x¸c
nhËn cña kiÓm to¸n ®éc lËp; c¸c quy ®Þnh vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh cÇn ph¶i chÆt
chÏ vÒ néi dung, thêi gian, c¨n cø, yªu cÇu, nguyªn t¾c vµ tr¸ch nhiÖm lËp
b¸o c¸o. Ngoµi ra, qui ®Þnh vÒ c¸ch thøc vµ h×nh thøc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh
cña chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt nam còng cßn rÊt nhiÒu ®iÓm cÇn ph¶i ®−îc c¶i tiÕn.
C¸c kho¶n môc trong b¶n c©n ®èi kÕ to¸n, b¸o c¸o kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh, b¸o c¸o luång tiÒn mÆt vµ thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh cÇn ph¶i
®−îc qui ®Þnh chi tiÕt h¬n. §ång thêi, gi¶m bít yªu cÇu b¸o c¸o nh÷ng th«ng
tin kÕ to¸n kh«ng cÇn thiÕt nh»m ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh
vµ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho c¸c c«ng ty cæ phÇn thùc thi tr¸ch nhiÖm
b¸o c¸o cña m×nh.
118
− Bé tµi chÝnh vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn, h−íng
dÉn tËp huÊn cho c¸c doanh nghiÖp vÒ c¸c chÕ ®é kÕ to¸n vµ b¸o c¸o tµi
chÝnh.
Ngoµi vÊn ®Ò kÕ to¸n nªu trªn, ®Ó b¶o ®¶m cho th«ng tin c«ng bè ®−îc
®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ ®¹t chÊt l−îng cao th× cÇn ph¶i tËp trung n©ng cao h¬n
n÷a chÊt l−îng kiÓm to¸n ®éc lËp ®èi víi c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. VÊn ®Ò nµy
chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc th«ng qua mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p c¶i tiÕn ®èi víi
hÖ thèng kiÓm to¸n. Trong thêi gian tíi cÇn tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò sau:
− Ban hµnh hÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n ®Çy ®ñ phï hîp víi th«ng lÖ
quèc tÕ;
− ThiÕt lËp mét c¬ chÕ kiÓm so¸t chÆt chÏ chÊt l−îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n
th«ng qua h×nh thøc néi kiÓm vµ ngo¹i kiÓm.
− TÝch cùc ®µo t¹o n©ng cao chÊt l−îng vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña ®éi ngò
kiÓm to¸n viªn.
− Thùc hiÖn nghiªm tóc viÖc tæ chøc thi tuyÓn lùa chän ®éi ngò kiÓm to¸n
viªn
− Nghiªm tóc thùc hiÖn c¸c chÕ tµi th−ëng ph¹t c«ng minh ®èi víi ho¹t
®éng kiÓm to¸n
− T¨ng c−êng tÝnh ®éc lËp cña c¸c tæ chøc kiÓm to¸n: HiÖn nay, trong hÖ
thèng c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp cña ViÖt nam cã rÊt nhiÒu c«ng ty lµ
doanh nghiÖp nhµ n−íc. Râ rµng, ®· lµ doanh nghiÖp nhµ n−íc th× kh«ng thÓ
cã tÝnh ®éc lËp cao v× lu«n cã sù can thiÖp chi phèi cña nhµ n−íc. §©y lµ mét
c¶n trë rÊt lín tíi tÝnh “®éc lËp” cña c«ng t¸c kiÓm to¸n. §Ó n©ng cao vai trß
®éc lËp cña kiÓm to¸n, nhµ n−íc cÇn nhanh chãng cho phÐp c¸c c«ng ty kiÓm
to¸n lµ doanh nghiÖp nhµ n−íc chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u sang c«ng ty
119
hîp danh. ViÖc chuyÓn nµy ngoµi viÖc n©ng cao tÝnh ®éc lËp cßn gióp c¸c
doanh nghiÖp nµy cã ®iÒu kiÖn huy ®éng thªm vèn ®Ó c¶i tiÕn c«ng nghÖ,
ph¸t triÓn kinh doanh.
− Ngoµi ra, cÇn më cöa th«ng tho¸ng h¬n cho phÐp c¸c c«ng ty kiÓm to¸n
n−íc ngoµi ®−îc ho¹t ®éng b×nh ®¼ng víi c«ng ty kiÓm to¸n trong n−íc. Nh−
vËy sÏ t¹o ®−îc mét m«i tr−êng c¹nh tranh, t¹o ®éng c¬ cho c¸c c«ng ty
trong n−íc n©ng cao chÊt l−îng vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c«ng ty nµy tiÕp cËn
víi kinh nghiÖm còng nh− kü n¨ng cña kiÓm to¸n quèc tÕ ®Ó cã thÓ nhanh
chãng héi nhËp víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n quèc tÕ.
* ThiÕt lËp vµ ph¸t triÓn thÞ tr−êng th©u tãm s¸p nhËp
Nh− ta ®· biÕt, ho¹t ®éng th©u tãm s¸p nhËp c«ng ty còng lµ mét nh©n tè
quan träng trong c«ng t¸c qu¶n trÞ c«ng ty. Do vËy viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn thÞ tr−êng nµy sÏ gãp phÇn t¨ng c−êng hiÖu qu¶ qu¶n trÞ c«ng ty bëi ®©y
chÝnh lµ c«ng cô ®Ó qu¶n lý hiÖu qu¶ c«ng ty niªm yÕt. ThÞ tr−êng th©u tãm
vµ s¸p nhËp lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña thÞ tr−êng chøng kho¸n. Trªn thÞ
tr−êng nµy, viÖc chuyÓn quyÒn kiÓm so¸t c¸c c«ng ty ®−îc thùc hiÖn dÔ dµng
nh−ng vÉn b¶o ®¶m nguyªn t¾c c«ng khai, c«ng b»ng vµ b¶o vÖ lîi Ých cña
nhµ ®Çu t−. Nh− ®· ph©n tÝch ë trªn, viÖc tù do chuyÓn nh−îng quyÒn kiÓm
so¸t c«ng ty g©y ra mét søc Ðp lín ®èi víi ban qu¶n trÞ c«ng ty, buéc hä ph¶i
cè g¾ng hÕt søc m×nh ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña chÝnh m×nh. C¬ chÕ cña thÞ tr−êng
th©u tãm vµ s¸p nhËp cho phÐp lo¹i trõ c¸c ban qu¶n trÞ yÕu kÐm, kh«ng thùc
chÊt, ®ång thêi khuyÕn khÝch c¸c ban qu¶n trÞ giái vµ cã tÇm nh×n. Tuy nhiªn
viÖc h×nh thµnh thÞ tr−êng th©u tãm vµ s¸p nhËp nhÊt thiÕt ph¶i dùa trªn c¬ së
ph¸t triÓn tù nhiªn cña cung cÇu vµ cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n−íc.
− C¸c yÕu tè cung cÇu cña thÞ tr−êng: HiÖn t¹i kh¶ n¨ng c¸c c«ng ty tèt
th©u tãm c¸c c«ng ty ch−a tèt lµ khã cã thÓ x¶y ra. Cã nhiÒu lý do ®Ó gi¶i
thÝch hiÖn t−îng nµy: c¸c c«ng ty cæ phÇn ë ViÖt Nam cã quy m« khiªm tèn,
120
nªn sè vèn còng nh− l−îng tiÒn nhµn rçi ch−a nhiÒu, trong khi ®ã ch−a cã
ngµnh ng©n hµng ®Çu t− lín ®Ó cã thÓ cho vay mua l¹i c«ng ty kh¸c; sè l−îng
c«ng ty niªm yÕt vµ cã cæ phiÕu l−u hµnh ch−a nhiÒu. Tuy nhiªn còng ®· b¾t
®Çu cã hiÖn t−îng mét sè c«ng ty ®Çu t− vµo cæ phiÕu c¸c c«ng ty kh¸c (d−íi
møc kiÓm so¸t) nh− lµ mét biÖn ph¸p ®a d¹ng ho¸ kinh doanh. NÕu c¸c c«ng
ty ®−îc ®Çu t− nµy lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, cã thÓ c«ng ty ®Çu t− sÏ rót vèn,
hoÆc sÏ mua thªm cæ phÇn ®Ó tham gia kiÓm so¸t c«ng ty. §ã sÏ lµ biÓu hiÖn
®Çu tiªn cña thÞ tr−êng th©u tãm vµ s¸p nhËp. Cã thÓ nh×n thÊy tr−íc kh¶
n¨ng xuÊt hiÖn c¸c c«ng ty n¾m gi÷ cæ phÇn cña c¸c c«ng ty kh¸c nh− kinh
nghiÖm cña c¸c n−íc kh¸c. CÇn cã nh÷ng nghiªn cøu cô thÓ ®Ó dù ®o¸n c¸c
yÕu tè ph¸t triÓn nµy.
− Vai trß cña c¸c c¬ quan qu¶n lý: ViÖc ph¸t triÓn thÞ tr−êng th©u tãm vµ
s¸p nhËp sÏ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, nh−ng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã mÆt
h¹n chÕ. NÕu c«ng t¸c th«ng tin kh«ng kÞp thêi vµ minh b¹ch, hoµn toµn cã
kh¶ n¨ng thÞ tr−êng bÞ hçn lo¹n, bÞ lîi dông ®Ó ®Çu c¬ gi¸ chøng kho¸n, hoÆc
nh»m vµo c¸c môc ®Ých phi kinh tÕ vµ kh«ng v× lîi Ých c¸c nhµ ®Çu t− nhá,
hoÆc viÖc s¸p nhËp cã thÓ t¹o ra t×nh tr¹ng ®éc quyÒn. Do ®ã nhÊt ®Þnh ph¶i
cã sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc. T¹i ViÖt nam, nghÞ ®Þnh 48/1998/ND-CP còng
®· cã mét ch−¬ng riªng quy ®Þnh vÊn ®Ò nµy. Tuy nhiªn, ®©y míi chØ lµ
nh÷ng ®iÒu kho¶n chung nhÊt, ch−a cã c¸c h−íng dÉn cô thÓ. Bµi häc kinh
nghiÖm cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi lµ lµ chÝnh phñ cÇn xem xÐt l¹i LuËt doanh
nghiÖp vµ lo¹i bá nh÷ng c¶n trë ®èi víi viÖc c¸c nhµ ®Çu t− bªn ngoµi mua
l¹i c«ng ty. Theo chóng t«i, ®Ó b¶o ®¶m tÝnh thùc thi cao, chÝnh phñ nªn ¸p
dông kinh nghiÖm cña c¸c n−íc x©y dùng mét luËt riªng vÒ th«n tÝnh c«ng
ty, trong ®ã ¸p dông c¸c th«ng lÖ ®−îc chÊp nhËn trªn thÕ giíi nh»m khuyÕn
khÝch h×nh thµnh thÞ tr−êng chuyÓn quyÒn kiÓm so¸t c«ng ty. VÝ dô tÊt c¶
c¸c vô th©u tãm s¸p nhËp cÇn ph¶i ®¹t mét sè tiªu chuÈn hoÆc ®¸p øng nh÷ng
121
yªu cÇu cña c¬ quan qu¶n lý chøng kho¸n vµ qu¶n lý chèng ®éc quyÒn. C¸c
tiªu chuÈn nµy chñ yÕu liªn quan ®Õn c«ng t¸c c«ng bè th«ng tin, b¶o vÖ c¸c
nhµ ®Çu t−, c¸ch thøc chµo mua c«ng khai, gi¸ c¶ ph¶i ®−îc ¸p dông b×nh
®¼ng víi tÊt c¶ c¸c cæ ®«ng thiÓu sè, nh÷ng dÉn gi¶i kh¸c vÒ t¸c ®éng cña
viÖc s¸p nhËp hay th©u tãm vµ tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña c¸c bªn liªn quan
trong viÖc cung cÊp th«ng tin sai lÖch hoÆc g©y hiÓu nhÇm...
3.6 Tuyªn truyÒn, gi¸o dôc vµ th«ng tin cho c¸c nhµ ®Çu t−
ViÖc t¨ng c−êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc vµ th«ng tin cho c¸c
nhµ ®Çu t− cã thÓ nãi lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch ®−îc ®Æc biÖt quan
t©m ®èi víi hÇu hÕt c¸c thÞ tr−êng chøng kho¸n trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ
trong giai ®o¹n ®Çu thµnh lËp thÞ tr−êng chøng kho¸n. Chóng ta cÇn ph¶i
phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n nh»m t¨ng
cÇu chøng kho¸n. ViÖc tuyªn truyÒn phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n
vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n nh»m t¨ng cÇu chøng kho¸n lµ mét c«ng t¸c
rÊt quan träng. Kh¸c víi c¸c n−íc t− b¶n khi thÞ tr−êng chøng kho¸n tËp
trung ®−îc thµnh lËp th× ®¹i ®a sè d©n chóng ®· cã nh÷ng kiÕn thøc c¬
b¶n vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n th«ng qua c¸c giao dÞch tù
ph¸t ®· h×nh thµnh tr−íc ®ã. §èi víi n−íc ta, ®¹i bé phËn d©n chóng vÉn
cßn Ýt hiÓu biÕt vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n, rÊt nhiÒu ng−êi kh«ng hiÓu
®−îc b¶n chÊt cña thÞ tr−êng chøng kho¸n vÉn coi thÞ tr−êng chøng kho¸n
nh− lµ mét n¬i ®¸nh b¹c, nªn sÏ kh«ng nhiÖt t×nh tham gia vµo thÞ tr−êng
khi c¸c TTGDCK ®−îc thµnh lËp. Do vËy, ®Ó mäi tÇng líp d©n c− tham
gia vµo ®Çu t− trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n cÇn ph¶i tiÕn hµnh m¹nh mÏ
mäi h×nh thøc tuyªn truyÒn trªn mäi ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.
Bªn c¹nh ®ã, cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch t¨ng c−êng lßng tin cña c¸c
nhµ ®Çu t− trong vµ ngoµi n−íc. HiÖn nay, ë n−íc ta do ch−a cã thÞ tr−êng vèn
c«ng khai nªn c«ng chóng ph¶i ®Çu t− vµo c¸c h×nh thøc ®em l¹i hiÖu qu¶ thÊp
122
nh− göi tiÕt kiÖm hoÆc tham gia thÞ tr−êng kh«ng chÝnh thøc cã nhiÒu rñi ro. V×
vËy, viÖc ra ®êi thÞ tr−êng chøng kho¸n sÏ gióp cho ®ång vèn cña hä cã n¬i ®Çu
t− tin cËy. ThÕ nh−ng, thÞ tr−êng chøng kho¸n chØ cã thÓ ra ®êi vµ ho¹t ®éng an
toµn trªn c¬ së c«ng khai ho¸ th«ng tin, c«ng khai c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch
cña Nhµ n−íc vµ sù æn ®Þnh trong chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp. Nhê ®ã, thÞ
tr−êng chøng kho¸n ho¹t ®éng æn ®Þnh, tr¸nh ®−îc nh÷ng biÕn ®éng g©y ®¶o
lén thÞ tr−êng.
§Ó c«ng chóng ®Çu t− tin t−ëng, c¸c chøng kho¸n ®−îc giao dÞch trªn
thÞ tr−êng lu«n lu«n ph¶i lµ nh÷ng chøng kho¸n cã chÊt l−îng cña c¸c tæ
chøc ph¸t hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tèt. Bëi v× vÊn ®Ò kh«ng n»m
ë sè l−îng chøng kho¸n ph¸t hµnh mµ ë chÊt l−îng cña nã; tøc lµ cã hµng
ho¸ nhiÒu nh−ng mua råi mÊt vèn lu«n th× ch¼ng ai muèn mua.
Víi chñ tr−¬ng cña ChÝnh phñ t¨ng c−êng thu hót vèn ®Çu t− n−íc
ngoµi th× viÖc më cöa thÞ tr−êng chøng kho¸n cho ng−êi ®Çu t− n−íc ngoµi lµ
®iÒu tÊt yÕu. VÒ l©u dµi, ®Ó thu hót ®−îc dßng vèn ®Çu t− n−íc ngoµi vµo thÞ
tr−êng chøng kho¸n ViÖt nam, cÇn ph¶i t¹o lËp m«i tr−êng ®Çu t− hÊp dÉn
nh−: m«i tr−êng kinh tÕ - x· héi æn ®Þnh, kiÒm chÕ l¹m ph¸t, thóc ®Èy t¨ng
tr−ëng kinh tÕ, æn ®Þnh gi¸ trÞ tiÒn tÖ, t¨ng c−êng kh¶ n¨ng sinh lîi l©u bÒn
cña nÒn kinh tÕ quèc d©n...
CÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa thÞ tr−êng ë møc ®é thÝch hîp ®Ó
khuyÕn khÝch ®Çu t− n−íc ngoµi vµo thÞ tr−êng tr¸i phiÕu vµ cæ phiÕu cña
ViÖt nam. Khi thÞ tr−êng chøng kho¸n ®· ho¹t ®éng æn ®Þnh tuú theo tõng
t×nh h×nh cô thÓ, cã thÓ níi láng tû lÖ ®Çu t− cña ng−êi n−íc ngoµi vµo thÞ
tr−êng chøng kho¸n ViÖt nam, cho phÐp mét sè quü ®Çu t− quèc tÕ ho¹t ®éng
®Çu t− t¹i ViÖt nam. MÆt kh¸c, cÇn nghiªn cøu chÝnh s¸ch vµ biÓu thuÕ cña
c¸c n−íc (®Æc biÖt lµ cña c¸c n−íc trong khu vùc) ®Ó cã møc thuÕ hîp lý
123
nh»m thu hót vèn ®Çu t− tr¸i phiÕu vµ cæ phiÕu cña c¸c nhµ ®Çu t− n−íc
ngoµi.
KÕt luËn
§Ó thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ ®óng ph¸p luËt,
thùc hiÑn tèt chøc n¨ng huy ®éng vµ lu©n chuyÓn vèn phôc vô c«ng cuéc
ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc, cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ
chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi chung vµ ph¸p luËt ®¶m b¶o
quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cho nhµ ®Çu t− trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, vËn
dông nh÷ng kinh nghiÖm cña thÕ giíi vµo ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cña ViÖt
Nam, phï hîp víi chiÕn l−îc vµ môc tiÖ ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ®·
®−îc x¸c ®Þnh trong c¸c kú §¹i héi cña §¶ng.
VÊn ®Ò b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña cña nhµ ®Çu t− trªn thÞ tr−êng
chøng kho¸n cÇn ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn hoµn thiÖn theo h−íng th«ng tho¸ng,
gi¶m thiÓu c¸c rµo c¶n ®Ó c¸c nhµ ®Çu t− thù do tham gia thÞ tr−êng nh−ng
vÉn ®Èm b¶o viÖc qu¶n lý chÆt chÏ tõ phÝa c¬ quan Nhµ n−íc. §ång thêi
nh÷ng ®¶m b¶o nµy còng sÏ t¹o nªn c¬ së ph¸t triÓn mét thÞ tr−êng linh
®éng, thiÕt lËp c¸c ®Þnh chÕ ®Ó ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng ®Çu t−, gi¶m thiÓu
møc thÊp nhÊt c¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra cho c¸c nhµ ®Çu t−.
LÊy ®èi t−îng nghiªn cøu lµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c nhµ ®Çu t− trªn thÞ
tr−êng cæ phiÕu ViÖt Nam- thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p, ®Ò tµi ®· thùc hiÖn ®−îc
mét sè môc tiªu ®Ò ra ®ã lµ:
- X¸c ®Þnh ®−îc tÇm quan träng cña c¸c nhµ ®Çu t− vµ viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi
cña c¸c nhµ ®Çu t− ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng chøng
kho¸n; c¸c quan ®iÓm, lý luËn vµ ®Þnh h−íng cña qu¶n lý nhµ n−íc ®èi víi
viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c nhµ ®Çu t− trªn thÕ giíi; nh÷ng ®Þnh h−íng b¶o
vÖ quyÒn lîi cña c¸c nhµ ®Çu t− cæ phiÕu cña ViÖt nam.
124
- Th«ng qua hÖ thèng qu¶n lý nhµ n−íc, c¸c tæ chøc tù qu¶n, c¸c biÖn ph¸p
tù b¶o vÖ cña c¸c nhµ ®Çu t− nh»m b¶o vÖ c¸c nhµ ®Çu t−, ®Æc biÖt lµ nh÷ng
nhµ ®Çu t− nhá.
- Thùc tr¹ng b¶o vÖ ng−êi ®Çu t− ë ViÖt Nam vµ nh÷ng kinh nghiÖm quèc tÕ
- Gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c−êng b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c nhµ ®Çu t− trong ®ã
cã c¸c vÊn ®Ò vÒ hoµn thiÖn khung ph¸p lý, n©ng cao n¨ng lùc ®iÒu hµnh vµ
gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc, ph¸t triÓn c¸c tæ chøc tù qu¶n,
t¨ng c−êng qu¶n trÞ c«ng ty cña c¸c c«ng ty niªm yÕt vµ tuyªn truyÒn, gi¸o
dôc vµ th«ng tin cho c¸c nhµ ®Çu t−….
125
KÕt luËn
ViÖc b¶o vÖ nhµ ®Çu t− nãi chung vµ nhµ ®Çu t− cæ phiÕu nãi riªng ë ViÖt
nam, cho ®Õn nay vÉn lµ mét kh¸i niÖm míi mÎ. Ph¸p luËt doanh nghiÖp vµ
luËt chøng kho¸n míi chØ ®−a c¸c néi dung b¶o vÖ ng−êi ®Çu t− ë møc ®é rÊt
s¬ sµi. ViÖc thùc thi luËt vµ ®−a ph¸p luËt nµy vµo cuéc sèng l¹i cµng cã
nhiÒu vÊn ®Ò. Thùc tÕ lµ chóng ch−a ®¸p øng víi yªu cÇu cña x· héi vµ ch−a
phï hîp víi c¸c th«ng lÖ quèc tÕ. §Ó biÕn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt nam
trë thµnh mét c¬ héi ®Çu t− hÊp dÉn thùc sù nh− ®óng víi tiÒm n¨ng cña nã
®· ®−îc nh×n nhËn, viÖc gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro thÞ tr−êng vµ b¶o vÖ ng−êi
®Çu t− hiÖu qu¶ lµ mét xu thÕ tÊt yÕu. §Ó lµm ®−îc ®iÒu nµy, tr−íc hÕt c¸c
chñ thÓ tham gia thÞ tr−êng, ®Æc biÖt lµ c¸c chñ thÓ qu¶n lý cÇn ph¶i xuÊt
ph¸t tõ c¬ së nhËn thøc vÊn ®Ò vµ tiÕp ®ã lµ kh©u thùc hiÖn c¸c biÖc ph¸p b¶o
vÖ ng−êi ®Çu t−.
§Ò tµi nghiªn cøu nµy, mét mÆt dÆt ra môc tiªu t×m hiÓu c¸c ho¹t ®éng
b¶o vÖ ng−êi ®Çu t− trªn c¸c thÞ tr−êng quèc tÕ, mÆt kh¸c t×m hiÓu vµ kh¶o
s¸t thùc tÕ ho¹t ®éng b¶o vÖ ng−êi ®Çu t− t¹i ViÖt nam ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p
cho ViÖt nam trong t−¬ng lai gÇn. Tuy nhiªn, ph¹m vi nghiªn cøu kh¸ réng
vµ thêi gian cßn h¹n chÕ nªn khã tr¸nh ®−îc nh÷ng mÆt khiÕm khuyÕt. RÊt
mong nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp tõ c¸c ®éc gi¶.
126
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Emerging financial markets, David O. Beim and Charles W.
Calomiris, McGraw – Hill Irwin;
2. A New Way to Regulate: making Investor Protection Effective and
Competitive, Douglas M. Hyndman, Columbia Securities
Commission;
3. Investor Protection: Origins, Consequences, Reform; Rafael La Porta,
Florencio Lopez – de – Silanes, Andrei Shleifer, Robert Vishny;
National Bureau of Economic Research, Dec. 1999;
4. Technology, Information Production, and Market Efficiency; Gene
D’Avolio, Efi Gildor, and Andrei Shleifer; Harvard Institute of
Economic Research, Sep. 2001;
5. Investor Protaction in Asia – Pacific Region, IOSCO Annual Seminar
in Amman 2004; Prepared By Monetary Authority of Singapore ;
6. Investor Protection under unregulated financial reporting; Jan Barton,
Gregory Waymire; Emory University, USA, Sep. 2003;
7. Internalization, investor protection and market quality; Bruno Biais
(IDEI) & Didier Davydoff (IEM), 2002;
8. Investor Protection and The Retail Shareholder – A Sensible Structure
– For Europe; A submission by APCIMS to the European Commission
on the proposed Investment Services Directive, 2002;
9. What Works in Securities Laws; Rafael La Porta and others, Social
Sience Research Network Electronic Paper Collection, 2003;
10. Ernings Management and Investor Protection : An International
comparison ; Christian Leuz; Wharton School of the University of
Pennsylvania, Philadelphia; 2002;
11. §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc “ X©y dùng vµ ¸p dông nh÷ng nguyªn t¾c
qu¶n trÞ c«ng ty ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ niªm yÕt”, Uû ban
Chøng kho¸n Nhµ n−íc 2002;
127
12. Tµi liÖu Héi nghÞ Quèc tÕ vÒ Qu¶n trÞ Doanh nghiÖp cña
IFC/OECD/Bé Tµi chÝnh , Hµ néi 12/2004;
13. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n, ph¸p
luËt doanh nghiÖp, ph¸p luËt doanh nghiÖp nhµ n−íc vµ ph¸p luËt
kh¸c;
128
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 46985.pdf