Đề tài Giải pháp tăng cường huy động vốn của công ty cổ phần trên thị trường chứng khoán Việt Nam

ghiÖp: T = 32% Chi ph¸t ph¸t hµnh: F = 10% Chi phÝ cña cæ phiÕu míi: Ke Chi phÝ cña lîi nhuËn kh«ng chia: Ks Chi phÝ nî vay NH sau thuÕ: Kd (1-T). Ke = Dt / Po(1 - F) + g Ks = Dt / Po + g Kd (1-T) = e (1 - T) thay sè vµo ta cã: Ke = 1.000/10.000(1 - 0,1) + 7,5% = 18,6%. Ks = 1.000/10.000 + 7,5% = 17,5%. Kd (1-T) = 11,4% x (1 - 0,32) = 7,752% Thùc tÕ, nÕu xÐt vÒ chi phÝ vèn huy ®éng th× thÊy chi phÝ vèn cæ phiÕu th­êng míi ë ViÖt nam lµ kh¸ cao 18,6%, chi phÝ lîi nhuËn kh«ng chia còng cao 17,5%, trong khi chi phÝ vèn vay ng©n hµng lµ 7,752% ch­a b»ng mét nöa chi phÝ vèn cæ phiÕu th­êng míi vµ chi phÝ vèn lîi nhuËn kh«ng chia. Thùc tÕ nµy dÉn ®Õn c¸c CTCP kh«ng qu¸ “hå hëi” víi kªnh huy ®éng vèn lµ TTCK. Nh­ ®· ph©n tÝch ë ch­¬ng 1, l·i suÊt tiÒn vay ng©n hµng th­êng cao h¬n l·i suÊt tr¸i phiÕu. Nguyªn nh©n lµ do trong l·i suÊt tiÒn vay ng©n hµng ®· bao gåm c¶ lîi nhuËn cña ng©n hµng. B¶ng 15: C¬ cÊu thu nhËp cña mét sè NHTM n¨m 2001. tû träng c¸c kho¶ng thu trong tæng thu (%) NH Ngo¹i th­¬ng NH §Çu t­ vµ ph¸t triÓn NH C«ng th­¬ng NH ¸ ch©u NH Sµi gßn th­¬ng tÝn Thu phÝ dÞch vô 4.3 1.8 7.4 9.3 9.2 Thu l·i cho vay 22.8 86.7 75.7 43.9 78.1 Thu l·i tiÒn göi 68.8 11.4 7.2 44.9 5.7 Thu kh¸c 4.1 0.1 9.7 1.9 7.0 Nguån: Lª thÞ thanh Hµ - ph¸t triÓn dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng trong xu thÕ ®æi míi vµ héi nhËp – t¹p chÝ Tµi chÝnh, sè 1+2 n¨m 2003. HiÖn t¹i, l·i suÊt tr¸i phiÕu cña CTCP ph¶i kho¶ng 10%/n¨m (vÉn nhá h¬n l·i suÊt vay ng©n hµng lµ 11,4%/n¨m vµ lín h¬n l·i suÊt tr¸i phiÕu chÝnh phñ 8,5%/n¨m) míi cã thÓ hÊp dÉn ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­. Khi ®ã, chi phÝ vèn cña tr¸i phiÕu lµ: Kd (1-T)tr¸i phiÕu = 10% x (1-0,32) = 6,8% < 7,752%. Nh­ vËy, vÒ lý thuÕt hoµn toµn cã thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn mµ vÉn cã chi phÝ vèn huy ®éng nhá h¬n chi phÝ vèn vay ng©n hµng. Tuy nhiªn, viÖc huy ®éng vèn b»ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trªn TTCK lµ rÊt khã kh¨n. C¸c nguyªn nh©n chÝnh kh«ng ngoµi c¸c néi dung ®· ®­îc nªu ë ch­¬ng 1. 2.3.5 Sù h×nh thµnh c¸c cæ ®«ng kiÓm so¸t míi. Víi viÖc qui ®Þnh nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng ®­îc së h÷u qu¸ 30% cæ phÇn, c¸c CTCP ®· phÇn nµo yªn t©m vÒ sù b¶o hé cña Nhµ n­íc ®èi víi së h÷u vµ ®iÒu hµnh CTCP. Thùc tÕ, ch­a cã CTCP nµo cã nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mua ®Õn 30% cæ phÇn. Trong NghÞ ®Þnh 144/2003/N§-CP giao dÞch th©u tãm ®­îc ®Ò cÊp mét c¸ch râ rµng qua ®iÒu 36. Theo ®ã, tæ chøc niªm yÕt, tæ chøc, c¸ nh©n n¾m gi÷ hoÆc cïng víi ng­êi cã liªn quan n¾m gi÷ tíi c¸c møc 5% - 10% - 15% - 20% vèn cæ phÇn cña mét tæ chøc niªm yÕt, mçi khi cã giao dÞch lµm t¨ng, gi¶m c¸c møc n¾m gi÷ nãi trªn ph¶i b¸o c¸o b»ng v¨n b¶n cho UBCKNN, TTGDCK, SGDCK vµ tæ chøc niªm yÕt trong vßng 3 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµy giao dÞch ®¹t tû lÖ së h÷u trªn. Ng­êi th©u tèm ph¶i b¸o c¸o UBCKNN b»ng v¨n b¶n vÒ ý ®Þnh th©u tãm. Sau 10 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµy b¸o c¸o, nÕu UBCKNN kh«ng cã ý kiÕn kh¸c, ng­êi th©u tãm ph¶i c«ng bè chµo mua c«ng khai trªn 3 sè liªn tiÕp cña 1 tê b¸o trung ­¬ng, 1 tê b¸o ®Þa ph­¬ng hoÆc trªn b¶n tin TTCK n¬i tæ chøc niªm yÕt mµ th©u tãm ®ãng trô së chÝnh. Sau khi c«ng bè c«ng khai, ng­êi th©u tãm kh«ng ®­îc thay ®æi ý ®Þnh th©u tãm ®· c«ng bè. Gi¸ chµo mua kh«ng ®­îc thÊp h¬n gi¸ hiÖn hµnh cña cæ phiÕu niªm yÕt trªn thÞ tr­êng tr­íc ngµy chµo mua, thêi h¹n chµo mua c«ng khai tõ 30 ®Õn 60 ngµy. Trong thêi h¹n chµo mua c«ng khai, ng­êi th©u tãm ph¶i ¸p dông c¸c ®iÒu kiÖn chµo mua c«ng khai cho tÊt c¶ c¸c cæ ®«ng cña tæ chøc niªm yÕt bÞ th©u tãm; kh«ng ®­îc tõ chèi mua cæ phiÕu cña bÊt cø cæ ®ång nµo vµ kh«ng ®­îc mua b¸n cæ phiÕu cña tæ chøc niªm yÕt d­íi bÊt cø hµnh thøc nµo. ViÖc hoµn tÊt giao dÞch th©u tãm tæ chøc niªm yÕt ph¶i thùc hiÖn trong vßng 5 ngµy lµm viÖc kÓ tõ khi hÕt thêi h¹n chµo mua. Tr­êng hîp ng­êi th©u tãm n¾m gi÷ tíi 80% vèn cæ phÇn cña tæ chøc niªm yÕt th× tæ chøc niªm yÕt bÞ huû bá niªm yÕt. Trong vßng 10 ngµy kÓ tõ ngµy c«ng bè kÕt qu¶ mua l¹i, nÕu c¸c cæ ®«ng cßn l¹i cã yªu cÇu, ng­êi th©u tãm cã nghÜa vô ph¶i mua tiÕp cæ phiÕu cña hä theo ®óng ®iÒu kiÖn chµo mua c«ng khai ®· c«ng bè. Ng­êi th©u tãm kh«ng ®­îc b¸n cæ phiÕu ®· mua trong vßng 6 th¸ng kÓ tõ ngµy kÕt thóc viÖc th©u tãm. ViÖc l­u hµnh cæ phÇn trªn thÞ tr­êng tù do, c¸c CTCP kh«ng niªm yÕt ®· t¹o ra nguy c¬ tiÒm tµng vÒ quyÒn kiÓm so¸t c«ng ty. Thùc tÕ, ®· x¶y ra tr­êng hîp c¸c c¸ nh©n ®i gom gãp cæ phÇn (tõ c¸n bé, nh©n viªn ®­îc mua cæ phÇn) ®Ó b¸n l¹i kiÕm chªng lÖnh khi c«ng ty thùc hiÖn niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. 2.3.6 Kh¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Sù vËn hµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam thêi gian võa qua ch­a t¹o ®­îc lßng tin cho c¸c CTCP. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ch­a trë thµnh kªnh huy ®éng vèn cho c¸c CTCP, ®a sè c¸c CTCP chØ ®øng ngoµi quan s¸t mµ ch­a tham gia vµo ho¹ ®éng cña TTCK, c¸c CTCP kh«ng thÊy ®­îc lîi Ých khi thùc hiÖn niªm yÕt trªn thÞ tr­êng trong khi l¹i ph¶i chÞu sù gi¸m s¸t chÆt chÏ, thùc hiÖn chÕ ®é c«ng bè th«ng tin ... Do thêi gian ho¹t ®éng ch­a l©u, ®©y l¹i lµ mét ho¹t ®éng míi mÎ ë n­íc ta nªn ®Ó huy ®éng mét l­îng vèn nhÊt ®Þnh ph¶i mÊt rÊt nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ cho viÖc chuÈn bÞ ph¸t hµnh vµ ph¸t hµnh. Thãi quen ®Çu t­ cña ng­êi d©n còng xa l¹ víi c¸ch thøc ®Çu t­ míi trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. ViÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n trë thµnh kªnh huy ®éng vèn cho c¸c CTCP ®ßi hái ph¶i cã sù tham gia cña ®«ng ®¶o c¸ nh©n ®Çu t­. 2.3.7 TÝnh chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh khi ph¸t hµnh chøng kho¸n so víi vay NHTM. Víi sè vèn huy ®éng ®­îc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, C«ng ty cæ phÇn thùc hiÖn ®Çu t­ vµo dù ¸n cña m×nh mµ kh«ng ph¶i chÞu nhiÒu sù kiÓm so¸t cña nhµ ®Çu t­. B¸o c¸o tµi chÝnh th­êng kú, b¶n c¸o b¹ch vµ b¸o c¸o dù ¸n kh¶ thi cña C«ng ty cæ phÇn lµ nh÷ng néi dung chÝnh ph¶i chÞu sù kiÓm so¸t cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng SX-KD, C«ng ty cæ phÇn kh«ng ph¶i chÞu sù chi phèi vÒ quyÕt ®Þnh. Nh­ng víi vèn vay cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, C«ng ty cæ phÇn ph¶i chÞu sù kiÓm so¸t chÆt chÏ h¬n, ®Æc biÖt rÊt khã tiÕp cËn vèn trung-dµi h¹n, cô thÓ qua b¶ng sau. B¶ng 16: Tû träng d­ nî trung vµ dµi h¹n trong tæng d­ nî cña hÖ thèng NHTM. N¨m 2000 2001 2002 2003 Tû träng d­ nî trung dµi h¹n (%) 36,8 39,5 40,0 41,7 Nguån: T¹p chÝ thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ tæng hîp cña t¸c gi¶. Qua b¶ng sè liÖu ta thÊy, tû träng d­ nî cña hÖ thèng NHTM giai ®o¹n 2000-2003 t¨ng chËm, tõ 36,8% n¨m 2000 lªn 41,7% n¨m 2003. §iÒu nµy ph¶n ¸nh phÇn nµo sù gia t¨ng nhu cÇu vèn trung vµ dµi h¹n trong nÒn kinh tÕ. Qu¸ tr×nh gia t¨ng ®ã ph¶n ¸nh ®óng sù ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt nam qua giai ®o¹n võa qua. Khi CTCP ®· tiÕp cËn ®­îc vèn tÝn dông cña NHTM, mäi quyÕt ®Þnh quan träng liªn quan ®Õn sè vèn vay ®­îc cña ng©n hµng ®Òu cã sù tham gia cña ®¹i diÖn ng©n hµng. MÆt kh¸c b¶n th©n c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i còng gÆp ph¶i vÊn ®Ò c¬ cÊu vèn huy ®éng, vèn huy ®éng trung vµ dµi h¹n th­êng Ýt h¬n vèn huy ®éng ng¾n h¹n, ®iÒu ®ã lµm suy gi¶m møc cung vèn trung-dµi h¹n cña hÖ thèng NHTM. Ta xÐt b¶ng sau: B¶ng 17: C¬ cÊu vèn huy ®éng cña hÖ thèng NHTM. §¬n vÞ: 1000 tû ®ång. n¨m 2000 2001 2002 2003 Khèi l­îng % Khèi l­îng % Khèi l­îng % Khèi l­îng % Tæng sè 170 100 213 100 261 100 360 100 Kh«ng kú h¹n 59,6 35,1 76,5 36,0 94,9 36,4 - - Ng¾n h¹n 67,5 39,7 82,1 38,5 99,5 38,1 - - Trung-dµi h¹n 42,9 25,2 54,4 25,5 66,6 25,5 - - Nguån: T¹p chÝ thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ tæng hîp cña t¸c gi¶. C¸i lîi cña viÖc vay vèn ng©n hµng lµ CTCP chØ “ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm” víi mét m×nh ng©n hµng cho vay th«i, kh¸c víi huy ®éng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n (cæ phiÕu, tr¸i phiÕu), CTCP ph¶i chÞu søc Ðp tr­íc ®«ng ®¶o c¸c nhµ ®Çu t­, ®©y chÝnh lµ mét trong c¸c yÕu tè lµm c¸c CTCP “ng¹i” tham gia TTCK. 2.3.8 ChÝ phÝ giao dÞch trªn TTCK. Bé Tµi chÝnh ®· qui ®Þnh møc thu phÝ, lÖ phÝ ®èi víi ho¹t ®éng cña TTCK t¹i QuyÕt ®Þnh sè 127/1999/Q§-BTC ngµy 22/10/1999. Do sè l­îng giao dÞch trªn TTCK hiÖn t¹i cßn Ýt, nªn hiÖn nay chi phÝ giao dÞch kh«ng hîp lÝ. HiÖn nay, víi kho¶ng 16.000 tµi kho¶ng giao dÞch chØ cßn kho¶ng 2000 tµi kho¶n cßn ho¹t ®éng. Giao dÞch cña c¸c Nhµ ®Çu t­ c¸c nh©n cã gi¸ trÞ cßn thÊp, trong khi ch­a xuÊt hiÖn nhiÒu nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc, th× vÊn ®Ò gi¶m chi phÝ giao dÞch ®Ó khuyÕn khÝch nhµ ®Çu t­ tham gia TTCK lµ rÊt cÇn thiÕt. Nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n thùc hiÖn giao dÞch th­êng cã gi¸ trÞ giao dÞch nhá nªn chi phÝ giao dÞch trªn 1 ®ång ViÖt nam lµ kh¸ cao. Thêi kú ®Çu, tõ 7/2000 ®Õn 6/2001, gi¸ chøng kho¸n liªn tôc t¨ng cao, c¸c nhµ ®Çu t­ mong ®îi ë chªnh lÖch gi¸ chøng kho¸n gi÷a c¸c phiªn giao dÞch lµ chÝnh nªn chen nhau mua, kh«ng cã nhµ ®Çu t­ nµo kªu ca vÒ chi phÝ giao dÞch. Khi TTCK trong giai ®o¹n khñng ho¶ng, yÕu tè chi phÝ giao dÞch ®· ®­îc nh¾c tíi nh­ lµ mét c¶n trë kh«ng nhá cho sù tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t­, ¶nh h­ëng ®Õn sù thµnh c«ng cña ®ît ph¸t hµnh chøng kho¸n cña CTCP. 2.3.9 C¸c yÕu tè kh¸c: 2.3.9.1 Rñi ro cña CTCP khi ph¸t hµnh chøng kho¸n. Trong thêi gian ho¹t ®éng h¬n 3 n¨m võa qua cña TTCK ViÖt nam ®· xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng th«ng tin kh«ng c©n xøng vµ hËu qu¶ cña nã. C¸c c«ng ty niªm yÕt kh«ng cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ kÞp thêi, mét phÇn nguyªn nh©n lµ do chÕ tµi xö ph¸t ch­a nghiªm minh, viÖc thùc hiÖn xö ph¹t cßn bu«ng láng. §· tån t¹i c¸c CTCP nh­: C¬ ®iÖn l¹nh ®­a ra th«ng b¸o muén vÒ kÕt qu¶ kinh doanh, B¸nh kÑo Biªn hoµ cung cÊp th«ng tin kh«ng chÝnh x¸c vÒ lîi nhuËn. §Æc biÖt víi cæ ®«ng cña CTCP ®å hép H¹ Long, th«ng tin Tæng gi¸m ®èc cña c«ng ty bÞ truy tè ph¸p luËt ®Õn chËm mÊt 6 th¸ng ( vô viÖc tõ th¸ng 2/2003 nh­ng ®Õn 8/2003 tin míi ®Õn thÞ tr­êng) ViÖc c«ng bè th«ng tin cña c¸c c«ng ty niªm yÕt ®· trë thµnh vÊn ®Ò næi cém vµ ®· ®­îc NghÞ ®Þnh 144/2003/N§-CP gi¶i quyÕt b»ng c¸ch qui ®Þnh c¸c t×nh huèng buéc tæ chøc niªm yÕt ph¶i c«ng bè th«ng tin theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt trong thêi gian 24 giê kÓ tõ khi x¶y ra: * Cã biÕn ®éng lín vÒ ®iÒu kiÖn liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. * BÞ tæn thÊt tõ 10% gi¸ trÞ vèn cæ phÇn trë lªn. * Tæ chøc ph¸t hµnh, tæ chøc niªm yÕt, thµnh viªn H§QT, thµnh viªn BG§, * Ban kiÓm so¸t, kÕ to¸n tr­ëng bÞ c¬ quan ph¸p luËt khëi tè ®iÒu tra, cã ph¸n quyÕt cña toµ ¸n liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c«ng ty. * C¬ quan thuÕ cã kÕt luËn vÒ viÖc vi ph¹m ph¸p luËt vÒ thuÕ. *Thay ®æi ph­¬ng thøc vµ ph¹m vi kinh doanh cña c«ng ty. * QuyÕt ®Þnh ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt, kinh doanh. * QuyÕt ®Þnh ®Çu t­ cã gi¸ trÞ tõ 10% tæng gi¸ trÞ vèn cæ phÇn trë lªn. * L©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, quyÕt ®Þnh viÖc hîp nhÊt, s¸p nhËp, chia, t¸ch, chuyÓn ®æi, gi¶i thÓ doanh nghiÖp. * Ký kÕt H§ vay nî hoÆc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cã gi¸ trÞ tõ 30% tæng gi¸ trÞ vèn cæ phÇn trë lªn. * Thay ®æi chñ tÞch H§QT, thay ®æi trªn 1/3 sè thµnh viªn H§QT hoÆc thay ®æi G§ (tæng G§), th«ng qua quyÕt ®Þnh cña ®¹i H§C§ * X¶y ra nh÷ng sù kiÖn kh¸c cã thÓ ¶nh h­ëng lín ®Õn gi¸ chøng kho¸n hoÆc lîi Ých cña ng­êi ®Çu t­. 2.3.9.2 ¸p dông Lý thuyÕt l­îng cÇu tµi s¶n. Chøng kho¸n c«ng ty lµ mét tµi s¶n tµi chÝnh vµ lµ mét hµng ho¸, nã còng ph¶i c¹nh tranh víi c¸c hµng ho¸ kh¸c ®Ó cã thÓ b¸n ®­îc. C¸c nhµ ®Çu t­ sÏ quyÕt ®Þnh mua chøng kho¸n cña C«ng ty cæ phÇn hay c¸c tµi s¶n kh¸c dùa trªn sù xem xÐt c¸c yÕu tè: TiÒm lùc kinh tÕ cña nhµ ®Çu t­ ;Lîi tøc dù tÝnh cña chøng kho¸n cña c«ng ty so víi lîi tøc dù tÝnh cña c¸c tµi s¶n thay thÕ ; Møc ®é rñi ro ®i kÌm víi lîi tøc cña chøng kho¸n cña c«ng ty so víi c¸c tµi s¶n thay thÕ kh¸c ; TÝnh láng cña chøng kho¸n cña c«ng ty so víi c¸c tµi s¶n thay thÕ. Nh­ ®· nªu trong ch­¬ng 1, ta cã thÓ coi tiÒn göi tiÕt kiÖm ng©n hµng lµ tµi s¶n thay thÕ cña chøng kho¸n cña C«ng ty cæ phÇn vµ lÇn l­ît so s¸nh l­îng cÇu gi÷a TiÒn göi vµ Chøng kho¸n cña C«ng ty cæ phÇn. a TiÒm lùc kinh tÕ cña nhµ ®Çu t­. §é co d·n cña l­îng cÇu theo cña c¶i biÓu hiÖn sù thay ®æi l­îng cÇu ®ã, nã ph¶n ¸nh khi mäi yÕu tè kh¸c kh«ng thay ®æi, l­îng cÇu vÒ tµi s¶n thay ®æi bao nhiªu phÇn tr¨m khi cña c¶i thay ®æi 1%. E = %rQD / %rQK` (rQD lµ phÇn tr¨m thay ®æi l­îng cÇu tµi s¶n, %rQK lµ phÇn tr¨m thay ®æi vÒ cña c¶i) Nh­ vËy, khi cña c¶i cña d©n chóng – nhµ ®Çu t­ – t¨ng lªn, ®Çu t­ vµo chøng kho¸n sÏ cã nhiÒu c¬ héi ®­îc lùa chän. Víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®êi sèng ng­êi d©n ngµy cµng ®­îc n©ng cao, sù lo l¾ng vÒ cuéc sèng bÊp bªnh ®· kh«ng cßn nh­ thêi kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸, nhu cÇu ®Çu t­ t¨ng. Víi ­íc tÝnh cña c¸c chuyªn gia thuéc Ng©n hµng thÕ giíi, d©n c­ ViÖt nam n¾m gi÷ kho¶ng 30 tû ®«la d­íi d¹ng vµng b¹c, ®¸ quÝ, ngo¹i tÖ ... Tuy nhiªn, do TTCK lµ kh¸i niÖm míi ®èi víi ®a sè quÇn chóng nh©n d©n, c¸ch thøc tÝnh to¸n ®Çu t­ vµo TTCK còng phøc t¹p, rñi ro ®Çu t­ cao, nªn trong giai ®o¹n hiÖn nay, h×nh thøc göi tiÒn vµo Ng©n hµng vÉn ®­îc ®¹i ®a sè nh©n d©n sö dông. Míi cã mét sè Ýt c¸ nh©n ®Çu t­ trªn TTCK. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, ph­¬ng ¸n lËp c¸c QuÜ ®Çu t­ tá ra cã hiÖu qu¶ cao. §èi víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ, sù am hiÓu vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n cã cao h¬n ng­êi d©n, nh­ng chÝnh sù ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ cña TTCK ViÖt nam thêi gian qua ch­a t¹o niÒm tin cho c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c qui ®Þnh qu¶n lý cña c¬ quan nhµ n­íc cã chøc n¨ng cßn bÊt cËp, do ®ã, chøng kho¸n ch­a trë thµnh ph­¬ng tiÖn ®Çu t­ tµi chÝnh. Víi sù hoµn thiÖn kh«ng ngõng c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ TTCK, sù ph¸t triÓn kinh tÕ cao cña ViÖt nam, chøng kho¸n ®ang dÇn trë thµnh mét tµi s¶n tµi chÝnh hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­, vµ sÏ v­ît h×nh thøc tiÒn göi tiÕt kiÖm trong t­¬ng lai kh«ng xa. b. Lîi tøc dù tÝnh. Lîi tøc dù tÝnh cña tiÒn göi ng©n hµng chÝnh lµ l·i suÊt tiÒn göi, lîi tøc dù tÝnh cña tr¸i phiÕu chÝnh lµ l·i suÊt cña tr¸i phiÕu. Lîi tøc dù tÝnh cña cæ phiÕu chÝnh lµ cæ tøc dù tÝnh céng víi phÇn tr¨m thay ®æi do sù chªnh lÖnh gi÷a thÞ gi¸ vµ mÖnh gi¸. HiÖn nay, l·i suÊt trung b×nh tiÒn göi ng©n hµng lµ 7,8% 1 n¨m, l·i suÊt tr¸i phiÕu ChÝnh phñ lµ 8,5% 1 n¨m kú h¹n 2 n¨m. Nh­ vËy, ®Ó cã thÓ huy ®éng ®­îc vèn, l·i suÊt tr¸i phiÕu cña CTCP ph¶i cao h¬n møc l·i suÊt tr¸i phiÕu ChÝnh phñ (8,5%). Thùc tÕ, míi chØ cã ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trªn TTCK, c¸c C«ng ty cæ phÇn ch­a cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn. Trong thêi gian tíi, khi sè l­îng c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc gi¶m, sè l­îng CTCP t¨ng do cæ phÇn ho¸ vµ thµnh lËp míi, viÖc huy ®éng vèn cña CTCP cµng trë nªn khã kh¨n bëi xuÊt hiÖn sù c¹nh tranh ngay trong lo¹i h×nh CTCP víi nhau. CTCP ë ViÖt nam ®ang cã mét c¬ héi ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 21. M«i tr­êng chÝnh trÞ æn ®Þnh, m«i tr­êng kinh doanh ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c CTCP ph¸t huy tèi ®a søc m¹nh c¸c nguån lùc trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc ph¸t triÓn ®ã sÏ ®­îc thÓ hiÖn ë thÞ gi¸ cæ phiÕu t¨ng cao, cæ tøc tr¶ cho nhµ ®Çu t­ còng t¨ng. HiÖn nay, møc cæ tøc c¸c CTCP niªm yÕt tr¶ cho cæ ®«ng trung b×nh kho¶ng 12% n¨m, ngoµi ra ch­a tÝnh ®Õn møc t¨ng thÞ gi¸ cæ phiÕu, nh­ vËy, lîi tøc dù tÝnh cña chøng kho¸n t¨ng cao h¬n so víi lîi tøc dù tÝnh cña tiÒn göi ng©n hµng, l­îng cÇu tµi s¶n lµ chøng kho¸n sÏ t¨ng. c. Rñi ro. Møc ®é rñi ro, kh«ng ch¾c ch¾n vÒ lîi tøc dù tÝnh cña mét tµi s¶n t¸c ®éng rÊt m¹nh ®Õn l­îng cÇu vÒ tµi s¶n ®ã, c«ng chóng ®Çu t­ th­êng ­u tiªn n¾m gi÷ c¸c tµi s¶n Ýt rñi ro. Tr¸i phiÕu cña CTCP lµ kho¶n nî cña C«ng ty ®èi víi ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu, khi c«ng ty kinh doanh cã hiÖu qu¶, viÖc thanh to¸n tr¸i phiÕu kh«ng cã g× khã kh¨n. MÆc dï cã sù kiÓm so¸t chÆt chÏ cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, nh­ng kh«ng cã g× ®¶m b¶o ch¾c ch¾n lµ c¸c C«ng ty niªm yÕt kh«ng thua lç, ph¸ s¶n. H¬n n÷a, víi t×nh h×nh kinh doanh nh­ ë ViÖt nam, cã qu¸ nhiÒu rñi ro cã thÓ x¶y ra víi c«ng ty kh«ng nh÷ng tõ thÞ tr­êng mµ cßn tõ ph¸i c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ThÞ gi¸ cæ phiÕu trªn TTCK ViÖt nam trong thêi gian qua biÕn ®æi bÊt th­êng, kh«ng theo qui luËt cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Cã giai ®o¹n chØ sè VN index ®¹t trªn 571 ®iÓm, cã giai ®o¹n tôt xuèng 130 ®iÓm, ®iÒu nµy thÓ hiÖn tÝnh rñi ro cao cña chøng kho¸n. d. TÝnh láng cña tµi s¶n. Do TTCK ViÖt nam ho¹t ®éng ch­a l©u, c¸c tæ chøc tham gia thÞ tr­êng ch­a thËt sù cã tÝnh chuyÓn nghiÖp cao nªn thêi gian chuyÓn ®æi cßn l©u, chi phÝ cßn cao. Thêi gian thùc hiÖn giao dÞch T+3 vÉn lµ qu¸ dµi. §Ó ph¸t triÓn TTCK lªn mét møc ®é cao h¬n, ®ßi hái tÝnh thanh kho¶n cña thÞ tr­êng ph¶i cao h¬n n÷a. HiÖn nay, cßn rÊt nhiÒu c«ng ty cæ phÇn ®· cam kÕt thùc hiÖn kÕ ho¹ch niªm yÕt trªn TTCK ®Ó t¹o tÝnh thanh kho¶n cho cæ phiÕu nh­ng ch­a thùc hiÖn ®­îc, g©y mÊt lßng tin cña ng­êi ®Çu t­ nh­ CTCP Ho¸ an, CTCP vËn t¶i xi m¨ng Hµ tiªn, CTCP vËt phÈm v¨n ho¸ ph­¬ng nam ... 2.3.9.3 C¸c yÕu tè kh¸c. L¹m ph¸t: víi viÖc l¹m ph¸t t¨ng cao, cæ tøc vµ gi¸ trÞ chªnh lÖch trong mua b¸n chøng kho¸n sÏ bÞ gi¶m. Khi ®ã, c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ chuyÓn c¸c nguån lùc tµi chÝnh sang ®Çu t­ vµo bÊt ®éng s¶n, kim lo¹i quÝ ... ChÝnh s¸ch tÝn dông ­u ®·i cña ChÝnh phñ: nÕu ChÝnh phñ ban hµnh chÝnh s¸ch tÝn dông ­u ®·i cã lîi cho CTCP, khi dã CTCP cã c¬ héi lín ®Ó tiÕp cËn nguån tÝn dông ­u ®·i th«ng qua c¸c quÜ hç trî ph¸t triÓn trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng, sù bøc xóc vÒ vèn ®Ó huy ®éng trªn TTCK sÏ gi¶m ®i. T©m lÝ nhµ ®Çu t­, thãi quen tiªu dïng vµ ®Çu t­ cña d©n chóng, t×nh h×nh chÝnh trÞ x· héi ... Ch­¬ng 3 gi¶i ph¸p t¨ng c­êng huy ®éng vèn cña C«ng ty cæ phÇn trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n viÖt nam 3.1 §Þnh h­íng ph¸t triÓn CTCP vµ TTCK ViÖt nam. 3.1.1 §Þnh h­íng ph¸t triÓn CTCP. Trªn thùc tÕ, c¸c CTCP th­êng cÇn vèn dµi h¹n 3-5 n¨m, thËm chÝ lµ dµi h¬n trong khi ®ã nÕu sö dông hÖ thèng ng©n hµng huy ®éng vèn ng¾n h¹n ®Ó tµi trî cho c¸c CTCP ph¸t triÓn dµi h¹n th× rñi ro lµ rÊt lín. HiÖn nay, c¸c CTCP vÉn chñ yÕu dùa vµo vèn ng¾n h¹n tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i nh­ng kh«ng ®¶m b¶o an toµn nguån vèn, v× theo tiªu chuÈn an toµn nguån vèn, th× vèn vay b»ng kho¶ng 1,5 lÇn vèn chñ së h÷u míi ®¶m b¶o, nh­ng c¸c CTCP trung b×nh cã vèn vay b»ng 1,8 vèn CSH. Víi t×nh tr¹ng qu¸ t¶i cña c¸c NHTM, nÕu CTCP kh«ng sö dông ®­îc kªnh huy ®éng vèn víi lµ TTCK th× khã cã c¬ héi ®Ó më réng qui m«. VÒ lo¹i h×nh CTCP: CTCP lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. ViÖt nam ®ang tõng b­íc x©y dùng hoµn chØnh nÒn KTTT nªn viÖc ph¸t triÓn lo¹i h×nh CTCP lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. CTCP sÏ lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp trung t©m trong hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp. Víi tÝnh chÊt së h÷u réng r·i, nã cã ®­îc sù quan t©m cña bé phËn lín c¸c nhµ ®Çu t­ vµ lµ còng chÝnh c«ng c«ng cô ®Ó c¸c c¸ nh©n trong x· héi thùc hiÖn chuyÓn quyÒn së h÷u c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt ra cña c¶i. Víi sù cëi më trong c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ sù khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, vèn ®Ó ph¸t triÓn lo¹i h×nh CTCP nãi riªng trong giai ®o¹n 2005 – 2010 ­íc tÝnh kho¶ng 40 tû ®«la. §©y chÝnh lµ mét th¸ch thøc kh«ng nhá víi hÖ thèng c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh, mÆt kh¸c ®ã còng lµ môc tiªu mµ TTCK cÇn v­ît qua. NÕu chØ cã hÖ thèng c¸c NHTM lµ kªnh cung cÊp vèn duy nhÊt cho c¸c CTCP, th× CTCP sÏ ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt mµ vÉn khã cã thÓ cã ®ñ vèn cho nhu cÇu ph¸t triÓn. V× vËy, t¨ng c­êng huy ®éng vèn trªn TTCK lµ gi¶i ph¸p tr­íc m¾t vµ l©u ®µi ®èi víi CTCP, TTCK sÏ lµ “b¹n ®ång hµnh” cña CTCP trong t­¬ng lai kh«ng xa. 3.1.2 §Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam trong giai ®o¹n 2005-2010. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn TTCK ViÖt nam giai ®o¹n 2005-2010 tËp trung vµo nh÷ng néi dung chÝnh sau: + Ph¸t triÓn TTCK tËp trung tõ TTGDCK lªn Së GDCK. ChuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó héi nhËp Së GDCK ViÖt nam víi thÞ tr­êng chøng kho¸n khu vùc. + Cñng cè qui chÕ ho¹t ®éng cña TTCK cho phï hîp víi tiªu chuÈn cña khu vùc vµ quèc tÕ. + Thùc hiÖn tù ®éng ho¸ Së GDCK. + X©y dùng TTCK phi tËp trung. + Ph¸t triÓn hoµn chØnh TTCK vÒ c¬ cÊu, t¨ng qui m« thÞ tr­êng, h×nh thµnh c¸c chøng kho¸n ph¸i sinh, thùc hiÖn giao dÞch kh«ng cã sµn, ph¸t triÓn giao dÞch qua m¹ng Internet. + Ph¸t triÓn c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian. + §µo t¹o vµ n©ng cao d©n trÝ trong lÜnh vùc chøng kho¸n. 3.2 C¸c gi¶i ph¸p ngoµi CTCP. 3.2.1 X©y dùng TTCK phi tËp trung (OTC). ThÞ tr­êng chøng kho¸n phi tËp trung hay cßn gäi lµ TTCK giao dÞch kh«ng qua quÇy (Over the counter) th­êng dµnh ®Ó giao dÞch c¸c chøng kho¸n kh«ng ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt trªn TTCK tËp trung hay cßn gäi lµ së giao dÞch chøng kho¸n. ë Mü, ng­êi ta tÝnh to¸n ®­îc r»ng gi¸ trÞ c¸c chøng kho¸n giao dÞch trªn TTCK phi tËp trung lín gÊp nhiÒu lÇn gi¸ trÞ c¸c chøng kho¸n giao dÞch trªn së giao dÞch chøng kho¸n. ë mét sè n­íc, c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ chøng kho¸n vµ TTCK ®øng ra tæ chøc TTCK phi tËp trung. HiÖn nay, ViÖt nam rÊt cÇn TTCK phi tËp trung bëi c¸c lÝ do: i) KÓ tõ khi xuÊt hiÖn c«ng ty cæ phÇn, giao dÞch chøng kho¸n trao tay còng lËp tøc ®­îc h×nh thµnh. Sè l­îng c«ng ty cæ phÇn ®Õn nay lµ kh¸ lín nh­ng sè CTCP ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn TTCK tËp trung lµ rÊt nhá, sè CTCP kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt rÊt cÇn vèn. §Êy lµ ch­a kÓ trong thêi gian ®Õn 2005, Nhµ n­íc cã chñ tr­¬ng ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸, s¾p xÕp laÞ kho¶ng 2.500 DNNN víi sè vèn trªn sæ s¸ch kh¶ng 30.000 tû ®ång. Sè doanh nghiÖp cÇn cã m«i tr­êng ®Ó giao dÞch c¸c lo¹i chøng kho¸n lµ con sè ®¸ng kÓ. ii) Theo LuËt Doanh nghiÖp, viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng ®­îc ®iÒu chØnh theo luËt ph¸p vÒ chøng kho¸n vµ TTCK, nh­ng NghÞ ®Þnh vÒ chøng kho¸n vµ TTCK chØ ®iÒu chØnh viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng cña c¸c CTCP sÏ niªm yÕt t¹i TTGDCK. Do ®ã, phÇn lín viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n cña CTCP ch­a ®­îc qu¶n lý. iii) §ang tån t¹i thÞ tr­êng “ngÇm” ho¹t ®éng song song víi thÞ tr­êng giao dÞch tËp trung, tuy nhiªn ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng “ngÇm” chøa ®ùng tÝnh rñi ro cao, nÕu ph¸t triÓn m¹nh sÏ ¶nh h­ëng xÊu ®Õn TTCK tËp trung. ViÖc tæ chøc TTCK phi tËp trung ®ang trë thµnh mét yªu cÇu cÊp b¸ch, ho¹t ®éng cña TTCK phi tËp trung sÏ t¹o tÝnh thanh kho¶n cho c¸c lo¹i chøng kho¸n ch­a ®­îc niªm yÕt, t¹o nªn “s©n ch¬i” hîp ph¸p cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµ kinh doanh chøng kho¸n, cho c¸c CTCP kh«ng thÝch hoÆc kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt t¹i TTGDCK. Tõ ®ã t¹o mét kªnh huy ®éng vèn míi cho c¸c CTCP mµ gi¶m ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn niªm yÕt chÆt chÏ cña TTCK tËp trung. 3.2.2 H×nh thµnh c¸c QuÜ ®Çu t­ chøng kho¸n. §Õn cuèi n¨m 2003, cã 8 QuÜ ®Çu t­ n­íc ngoµi ho¹t ®éng víi tæng vèn kho¶ng 400 triÖu USD nh­: QuÜ Veil (Viet nam Enterprise Investment Limited) cña c«ng ty qu¶n lý quÜ Dragon Capital, QuÜ Frontier cña c«ng ty qu¶n lý Finansa, C«ng ty qu¶n lÝ quÜ MeKong Capital ... MÆc dï trªn thÞ tr­êng ®· cã 13 CTCK b­íc ®Çu ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®Çu t­ vµ c¸c c«ng ty ph¸t hµnh, tuy vËy ch­a xuÊt hiÖn mét QuÜ ®Çu t­ chøng kho¸n (Q§TCK), mét ®Þnh chÕ trung gian ®Çu t­ quan träng trªn TTCK. ViÖc thiÕu c¸c quÜ ®Çu t­ chøng kho¸n cµng ®­îc nh¾c ®Õn th­êng xuyªn khi gi¸ chøng kho¸n cã nh÷ng biÕn ®éng bÊt th­êng, khi thÞ tr­êng trong thêi kú “¶m ®¹m”. Lóc nµy, c¸c Q§TCK - mét nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc – cã vai trß quan träng ®Ó b×nh æn thÞ tr­êng. NÕu muèn gi¸ chøng kho¸n ph¶n ¸nh trung thùc t×nh tr¹ng cña tæ chøc ph¸t hµnh th× nhµ ®Çu t­ ph¶i cã ®ñ tr×nh ®é hiÓu biÕt, cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch ®Ó ®­a ra nh÷ng ®¸nh gi¸ s¸t thøc tÕ lµm c¬ së cho quyÕt ®Þnh ®Çu t­ hîp lÝ. QuyÕt ®Þnh ®Çu t­ còng nh­ møc gi¸ mua b¸n cña c¸c Q§TCK mang hµm l­îng th«ng tin ®· xö lÝ víi chÊt l­îng rÊt cao sÏ n©ng cao tÝnh æn ®Þnh vµ hiÖu qu¶ cña thÞ tr­êng. HiÖn nay ë ViÖt nam sè ng­êi tham gia giao dÞch trªn TTCK rÊt Ýt, chñ yÕu lµ c¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n nhá lÎ. §èi víi nh÷ng nhµ ®Çu t­ nµy, hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK rÊt h¹n chÕ, nªn viÖc mua b¸n trªn thÞ tr­êng chÞu t¸c ®éng m¹nh cña yÕu tè t©m lÝ. Kh¸c víi ®Çu t­ c¸ nh©n, viÖc ®Çu t­ cña Q§TCK cã môc tiªu ®Çu t­ dµi h¹n, ®a d¹ng ho¸ ®Çu t­, b¶o vÖ quyÒn lîi cña nhµ ®Çu t­ mét c¸ch hiÖu qu¶ nhê qui m« vèn lín vµ sù am hiÓu kinh doanh. Do ®ã sÏ thu hót ®­îc sù tham gia cña réng r·i c«ng chóng vµo TTCK. CTCP t¨ng ®­îc kh¶ n¨ng ph¸t hµnh thµnh c«ng chøng kho¸n trªn TTCK víi ®Ò ¸n kinh doanh, sö dông vèn cã hiÖu qu¶ vµ ®­îc khuyÕn khÝch h¬n khi niªm yÕt trªn TTCK. lÊy vÝ dô: QuÜ Viel ®· ®Çu t­ vµo CTCP c¬ ®iÖn l¹nh, CTCP ®å hép H¹ long, CTCP chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu tØnh Long an víi tû lÖ kh¸ cao tr­íc khi c¸c c«ng ty nµy tiÕn hµnh niªm yÕt trªn TTCK. Víi khã kh¨n vÒ vèn, kinh nghiÖm qu¶n lý, cã thÓ thùc hiÖn liªn doanh víi c¸c c«ng ty qu¶n lÝ quÜ n­íc ngoµi ®Ó thµnh lËp Q§TCK. §Ó khuyÕn khÝch, Nhµ n­íc cÇn cho phÐp Q§TCK ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ cao h¬n, cô thÓ: + MiÔn thuÕ TNDN ®èi víi Q§TCK (møc ngang víi nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n). + ViÖc b¸n l¹i cæ phÇn do nhµ n­íc n¾m gi÷ nªn ­u tiªn tr­íc hÕt cho Q§TCK. 3.2.3 §¬n gi¶n c¸c ®iÒu kiÖn niªm yÕt. Theo kinh nghiÖm cña mét sè n­íc ph¸t triÓn, míi ®Çu ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn TTCK kh«ng nªn qu¸ chÆt chÏ. ChØ nªn chó ý tíi c¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®¶m b¶o tÝnh an toµn cho c¸c nhµ ®Çu t­ nh­: t×nh h×nh kinh doanh cã l·i trong 2 n¨m, t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh, ban gi¸m ®èc cã kinh nghiÖm qu¶n lý, cã ph­¬ng ¸n sö dông vèn huy ®éng hîp lý... Cßn c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nªn gi¶m bít. §iÒu quan träng trong giai ®o¹n hiÖn nay chÝnh lµ sù c«ng khai th«ng tin cña CTCP trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. ChØ cã c«ng khai th«ng tin míi gi¶m bít sù bÊt æn cña TTCK, nhµ ®Çu t­ sÏ thÊy râ ®­îc tiÒm n¨ng cña c¸c CTCP tõ ®ã ®­a ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ ®óng ®¾n. §¶m b¶o ®­îc ®iÒu kiÖn nµy, chØ sè chøng kho¸n VN index míi thËt sù ph¶n ¸nh ®­îc sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. 3.2.4 Ph¸t triÓn h¬n n÷a thÞ tr­êng tr¸i phiÕu. Thêi gian qua, trªn TTCK ViÖt nam giao dÞch tr¸i phiÕu míi chØ dõng ë tr¸i phiÕu kho b¹c vµ tr¸i phiÕu NHTM. §Ó thËt sù ph¸t huy hiÖu qu¶ cña mét kªnh huy ®éng vèn dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ nãi chung vµ CTCP nãi riªng cÇn ph¶i ph¸t triÓn h¬n n÷a thÞ tr­êng tr¸i phiÕu. B¶ng 18: Gi¸ trÞ tr¸i phiÕu giao dÞch (lµm trßn) ®¬n vÞ: 1 tû ®ång N¨m Khèi l­îng giao dÞch tèc ®é t¨ng tr­ëng 2001 70,7 2002 121,5 172% 2003 2.496,3 2.054,5% Tæng 2.688,5 Nguån: T¹p chÝ chøng kho¸n, thêi b¸o Kinh tÕ vµ tæng hîp cña t¸c gi¶. Qua b¶ng trªn ta thÊy, n¨m 2001 khèi l­îng tr¸i phiÕu giao dÞch míi chØ cã 70,7 tû, ®Õn n¨m 2002 t¨ng lªn 121,5 tû gÊp 1,7 lÇn n¨m 2001. §ét biÕn trong n¨m 2003, khèi l­îng giao dÞch ®¹t 2.496,3 tû, gÊp 20,5 lÇn n¨m 2002. 3.2.5 Gi¶m chi phÝ ph¸t hµnh ®Ó gi¶m chi phÝ vèn cæ phiÕu th­êng míi. ChÝ phÝ ph¸t hµnh cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ vèn cæ phiÕu th­êng míi cña CTCP. Víi møc chi phÝ vèn cæ phiÕu míi hîp lý so víi chi phÝ nî vay, CTCP hoµn toµn cã thÓ lËp kÕ ho¹ch huy ®éng vèn trªn TTCK. Nh­ ®· tr×nh bµy trong ch­¬ng 1, chi phÝ vèn cæ phiÕu th­êng míi ®­îc tÝnh b»ng c«ng thøc sau: Ke = Dt / Po(1 - F) + g Gi¶ sö c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng ®æi, khi chi phÝ ph¸t hµnh gi¶m, ta thÊy chi phÝ vèn cæ phiÕu th­êng míi còng sÏ gi¶m. Th«ng th­êng ë c¸c n­íc cã TTCK, chi phÝ ph¸t hµnh vµo kho¶ng 8%. ViÖt nam hiÖn nay ch­a cã con sè thèng kª chÝnh x¸c nh­ng dùa trªn c¸c yÕu tè nh­: c¬ së vËt chÊt, c«ng nghÖ th«ng tin, tr×nh ®é chuyªn m«n hãa trong TTCK, con ng­êi ... vµ c¸c yÕu tè kh¸c vÒ chÝnh s¸ch tµi chÝnh, ng­êi ta ­íc tÝnh chi phÝ ph¸t hµnh hiÖn nay vµo kho¶ng 10%. Chi phÝ nµy thËt sù lµ qu¸ cao ®èi víi mét TTCK non trÎ. VÊn ®Ò b¾t buéc trong thêi gian tíi lµ gi¶m dÇn chi phÝ ph¸t hµnh ®Ó gi¶m chi phÝ vèn chøng kho¸n, t¹o ®iÒu kiÖn cho CTCP tham gia TTCK. 3.2.6 Gi¶m chi phÝ giao ®Þch ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ tham gia TTCK. CÇn xem xÐt bá qua hoÆc ®iÒu chØnh l¹i c¸c qui ®Þnh vÒ phÝ, lÖ phÝ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c CTCP khi tham gia TTCK. §èi víi c¸c lo¹i phÝ nªn qui ®Þnh møc trÇn ®èi víi tõng lo¹i dÞch vô ®Ó c¸c chñ thÓ cung cÊp dÞch vô nh­ CTCK, C«ng ty t­ vÊn CK ... c¹nh tranh víi nhau vÒ chÊt l­îng dÞch vô, phÝ dÞch vô. 3.2.7 ChÝnh s¸ch ­u ®·i thuÕ. Theo QuyÕt ®Þnh sè 39/2000/Q§-TTg ngµy 27/3/2000 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ qui ®Þnh t¹m thêi vÒ ­u ®·i thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n vµ Th«ng t­ sè 74/2000/TT-BTC ngµy 19/7/2000 cña Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn thi hµnh QuyÕt ®Þnh 39 nªu trªn th×: + MiÔn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT) ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n trong thêi gian 3 n¨m ®Çu (tõ 1/1/2000 ®Õn 31/12/2003) ®èi víi c¸c ho¹t ®éng m«i giíi, tù doanh, b¶o l·nh ph¸t hµnh, qu¶n lý danh môc ®Çu t­ vµ t­ vÊn ®Çu t­. + C«ng ty chøng kho¸n vµ C«ng ty qu¶n lÝ quÜ (CTQLQ) ngoµi viÖc ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ phï hîp víi qui ®Þnh cña LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hµnh cßn ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thªm 1 n¨m vµ gi¶m 50% sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép trong 2 n¨m tiÕp theo. + Tæ chøc ph¸t hµnh cã chøng kho¸n ®­îc niªm yÕt, ngoµi viÖc ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ phï hîp víi LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cßn ®­îc gi¶m 50% sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép trong 2 n¨m tiÕp theo kÓ tõ khi niªm yÕt CK lÇn ®Çu t¹i TTGDCK. + Nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n (trong n­íc vµ ngoµi n­íc) ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp ®èi víi ng­êi cã thu nhËp cao ®èi víi kho¶n thu nhËp tõ cæ tøc, l·i tr¸i phiÕu vµ chªnh lÖnh mua b¸n chøng kho¸n. ThuÕ suÊt chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi ®èi víi kho¶n thu nhËp tõ ®Çu t­ chøng kho¸n cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ 5%. Thùc tiÔn thi hµnh chÝnh s¸ch ­u ®·i t¹m thêi vÒ thuÕ ®èi víi TTCK cßn mang tÝnh h×nh thøc, kh«ng ph¸t huy hiÖu qu¶ cao. Theo Th«ng t­ 74 nªu trªn, CTCK ®­îc miÔn thuÕ 3 n¨m 2000 – 2001 – 2002 nh­ng thùc tÕ ®Õn cuèi th¸ng 7/2000 TTGDCK Tp.HCM míi ®i vµo ho¹t ®éng. C¸c CTCK phÇn lín thµnh lËp vµ ho¹t ®éng b¾t ®Çu tõ n¨m 2001. MÆt kh¸c, còng theo theo Th«ng t­ 74, CTCK ®­îc miÔn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (chø kh«ng ph¶i chÞu thuÕ suÊt 0%) nªn thùc tÕ ­u ®·i vÒ thuÕ GTGT cho CTCK dµnh cho nhµ ®Çu t­ ®­îc h­ëng c¸c dÞch vô cña CTCK. §èi víi c¸c CTCP niªm yÕt, møc ­u ®·i gi¶m 50% thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép trong 2 n¨m kÓ tõ khi niªm yÕt chøng kho¸n ch­a thùc sù khuyÕn khÝch c¸c CTCP tham gia niªm yÕt. Bëi lÏ ®Ó ®­îc niªm yÕt, c¸c CTCP ph¶i tèn kÐm chi phÝ cho qu¶ng c¸o vµ c«ng khai th«ng tin, ngoµi ra cßn rÊt nhiÒu chi phÝ kh¸c ph¸t sinh thªm do thùc hiÖn niªm yÕt. Ngoµi ra, theo qui ®Þnh t¹i Th«ng t­ sè 98/2002/TT-BTC ngµy 24/10/2002 cña Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn chÕ ®é miÔn, gi¶m thuÕ cho c¸c ®èi t­îng ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ theo NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP vÒ thi hµnh LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc th× ®èi t­îng tham gia TTCK ngoµi ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i kh¸c theo qui ®Þnh cña Ph¸p luËt cßn ®­îc h­ëng ­u ®·i theo qui ®Þnh t¹i Th«ng t­ nµy. Nh­ vËy, Bé tµi chÝnh cã 2 v¨n b¶n lµ Th«ng t­ 74 vµ Th«ng t­ 98 cïng h­íng dÉn ­u ®·i thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng trªn TTCK, ®iÒu nµy g©y “lóng tóng” cho c¸c ®¬n vÞ tham gia TTCK. §Õn nay, vÉn ch­a cã sù thèng nhÊt gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cho lo¹i h×nh c«ng ty liªn doanh qu¶n lý quÜ ®Çu t­ chøng kho¸n (vÝ dô nh­ VMF – liªn danh gi÷a SacomBank vµ Dragon Capital). Bé Tµi chÝnh ®· ®Ò nghÞ ChÝnh phñ ¸p dông thuÕ suÊt 20% lµ kh¸ c¸o so víi c¸c n­íc nh­ Trung quèc – 5%, Singapore – 10%. §èi víi nhµ ®Çu t­, ­u ®·i cho c¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n lµ kh¸ nhiÒu, trong khi ®·i cho c¸c nhµ ®Çu t­ cè tæ chøc nh­ C«ng ty qu¶n lÝ quÜ, QuÜ ®Çu t­ chøng kho¸n cßn qu¸ Ýt. Do TTCK lµ mét lÜnh vùc míi, vµo thêi ®iÓm ban hµnh NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP h­íng dÉn thi hµnh LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, nªn trong danh môc A ngµnh nghÒ ®­îc h­ëng ­u ®·i kh«ng qui ®Þnh ngµnh chøng kho¸n lµ ®èi t­îng ®­îc höng ­u ®·i, do ®ã cÇn cã v¨n b¶n bæ sung. Tõ ®ã, cÇn thùc hiÖn: + §­a ®èi t­îng kinh doanh chøng kho¸n thuéc diÖn h­ëng ­u ®·i ®Çu t­ theo LuËt thuÕ TNDN, møc ­u ®·i cÇn tèi ®a (miÔn 5 n¨m, gi¶m 50% trong vßng 9 n¨m – kho¶n 2, ®iÒu 17, LuËt thuÕ TNDN) + XÕp CTCK, C«ng ty qu¶n lÝ quÜ vµo diÖn kh«ng ph¶i nép thuÕ bæ sung theo qui ®Þnh t¹i Th«ng t­ 18/2002/TT-BTC ngµy 22/2/2002 h­íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh 26/2001/N§-CP vµ NghÞ ®Þnh 30/1998/N§-CP qui ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt thuÕ TNDN. + CTCP thùc hiÖn niªm yÕt ®­îc miÔn 2 n¨m vµ gi¶m 50% thuÕ TNDN trong vßng 10 n¨m kÓ tõ khi CTCP niªm yÕt cæ phiÕu trªn TTCK tËp trung. X©y dùng møc ­u ®·i thuÕ TNDN ®èi víi CTCP ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trªn TTCK, møc ­u ®·i theo tû lÖ vèn huy ®éng so víi vèn CSH. Sau khi hÕt h¹n ­u ®·i thuÕ, Nhµ n­íc cÇn xem xÐt gi¶m thuÕ TNDN (hiÖn phæ biÕn lµ 32%) ®Ó khuyÕn khÝch c¸c CTCP niªm yÕt trªn TTCK, ngoµi ra ®iÒu nµy còng t¹o ®iÒu kiÖn lµm t¨ng chi phÝ nî vay sau thuÕ, gi¶m bít søc Ðp vÒ vèn cho hÖ thèng NHTM. Nh­ ta ®· nãi trong ch­¬ng 1, chi phÝ nî vay sau thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc sau: Kd (1-T) = e (1 - T) Khi thuÕ suÊt thuÕ TNDN (ký hiÖu lµ T) gi¶m, (1 – T) sÏ t¨ng, gi¶ sö víi l·i suÊt (e) gi÷ nguyªn (=const) th× chi phÝ nî vay sau thuÕ vÉn t¨ng lªn. §©y lµ yÕu tè lµm t¨ng t­¬ng ®èi chi phÝ vèn cña nî vay sau thuÕ so víi chi phÝ vèn cæ phÇn. 3.2.8 Gi¶m bít rñi ro cña CTCP khi ph¸t hµnh chøng kho¸n. Nh­ ta ®· ph©n tÝch ë ch­¬ng 1, t×nh tr¹ng th«ng tin kh«ng c©n xøng cã ¶nh h­ëng quan träng ®Õn viÖc huy ®éng vèn cña CTCP trªn TTCK, kÓ c¶ nh÷ng c«ng ty niªm yÕt vµ c¸c c«ng ty s¾p niªm yÕt. HiÖn t­îng th«ng tin kh«ng c©n xøng lu«n tån t¹i, nã ®­îc tr×nh bµy trong bµi b¸o næi tiÕng cña George Ackerloff vµ ®­îc gäi lµ “vÊn ®Ò nh÷ng qu¶ chanh” – the lemons problem. Theo quan ®iÓm cña Frederic S.Mishkin ®­îc tr×nh bµy trong cuèn “The Economics of Money, banking, and financial Markets”, cã hai gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò lùa chÞn ®èi nghÞch lµ “tù s¶n xuÊt vµ b¸n th«ng tin” vµ “®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ ®Ó lµm t¨ng th«ng tin”. Theo c¸ch gi¶i quyÕt cña «ng, cÇn ®­a ra c¸c th«ng tin cã t¸c dông lo¹i bá th«ng tin kh«ng c©n xøng vµ cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ cã th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ c«ng ty niªm yÕt. Mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt lµ thµnh lËp c¸c c«ng ty thu thËp vµ ®­a ra th«ng tin. Ngoµi ra, c¸c trung gian tµi chÝnh mµ quan träng nhÊt lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i hoµn toµn cã thÓ lµ mét chuyªn gia trong viÖc t¹o ra th«ng tin chÝnh x¸c vÒ c¸c c«ng ty (th«ng qua c¸c quan hÖ tÝn dông), tõ ®ã lµm gi¶m bít c¸c lùa chän ®èi nghÞch. V× vËy, viÖc thµnh lËp c¸c tæ chøc ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm ®èi víi c¸c c«ng ty niªm yÕt lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó gi¶m t¸c ®éng cña hiÖn t­îng th«ng tin kh«ng c©n xøng. ChÝnh phñ còng cÇn nhanh chãng ban hµnh qui chÕ c«ng bè th«ng tin ®èi víi c¸c c«ng ty niªm yÕt. 3.3 c¸c gi¶i ph¸p vÒ phÝa c«ng ty cæ phÇn. 3.3.1 N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖn nay, mét sè c«ng ty niªm yÕt ngµy cµng béc lé nh÷ng yÕu kÐm trong s¶n xuÊt kinh doanh, h×nh ¶nh c¸c c«ng ty xÊu ®i trong m¾t c¸c nhµ ®Çu t­. Nguyªn nh©n chÝnh lµ: c¸c c«ng ty khi ch­a niªm yÕt ®· tån t¹i s½n c¸c yÕu kÐm, khi “kho¸c chiÕu ¸o niªm yÕt vµo”, CTCP bçng trë thµnh t©m ®iÓm xoi xÐt cña c¸c nhµ ®Çu t­, c¬ quan kiÓm to¸n, c¬ quan qu¶n lý TTCK ... Trong hoµn c¶nh nh­ vËy, viÖc ph¸t hiÖn ra c¸c tån t¹i cña CTNY lµ ®iÒu dÔ hiÓu. ViÖc huy ®éng vèn trªn TTCK phô thuéc rÊt lín vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña CTCP, thùc tÕ, thêi gian quan ®· chøng minh nh÷ng th«ng tin xÊu vÒ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c«ng ty ®· ¶nh h­ëng nghiªm träng tíi thÞ gi¸ chøng kho¸n cña c¸c c«ng ty nh­ thÕ nµo. C¸c CTCP ph¶i thÊy ®­îc c¸i gèc cña ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, trong thêi gian tíi c¸c CTCP cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè ®iÓm chÝnh sau. Mét lµ, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt – kinh doanh. Môc ®Ých chÝnh cña c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n lµ lîi nhuËn, trong ®ã bao gåm cæ tøc vµ chªnh lÖnh vÒ thÞ gi¸. Khi CTCP s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, lîi nhuËn ®¹t ®­îc t¨ng cao, sÏ t¹o c¬ së ®Ó cã møc cæ tøc cao. Hai lµ, c¶i tiÕn vµ ¸p dông c«ng nghÖ míi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶m chi phÝ, t¨ng n¨ng suÊt, gi¶m gi¸ thµnh vµ t¨ng doanh thu, t¨ng l­äi nhuËn. Ba lµ, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. Sö dông vèn hîp lÝ sÏ gi¶m bít l­îng vèn nhµn rçi kh«ng sinh lêi, ®ång thêi t¨ng vßn quay cña vèn, t¨ng møc sinh lêi cña 1 ®ång vèn. Bèn lµ, më réng ngµnh nghÒ, mÆt hµng kinh doanh ®Ó tr¸nh rñi ro, t¨ng l­äi nhuËn. Trong kinh tÕ thÞ tr­êng, viÖc h¹n chÕ rñi ro mang ý nghÜa quan träng. §a d¹ng ho¸ mÆt hµng, ngµnh nghÒ gióp CTCP tr¸nh ®­îc sù suy tho¸i cña mét ngµnh nghÒ hay lo¹i hµng ho¸ nhÊt ®Þnh, tõ ®ã æn ®Þnh ®­îc thu nhËp doanh nghiÖp. 3.3.2 C¶i thiÖn chÊt l­îng chøng kho¸n. §Ó t¨ng tÝnh hÊp dÉn cña c¸c nhµ ®Çu t­ CK, cÇn cæ phÇn ho¸ ngay mét sè doanh nghiÖp qui m« vèn lín, kinh doanh hiÖu qu¶, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn lín nh­ ng©n hµng, hµng kh«ng, ®­êng s¾t, ®iÖn lùc, viÔn th«ng ... Khi nµo cã sù hiÖn diÖn chøng kho¸n cña nh÷ng doanh nghiÖp m¹nh thuéc c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ViÖt nam th× khi ®ã quan hÖ cung cÇu chøng kho¸n míi s«i ®éng vµ chØ sè chøng kho¸n VN index míi lµ phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ. Th«ng b¸o sè 5870/VPCP-KTTH ngµy 26/11/2003 cña V¨n phßng chÝnh phñ vÒ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn TTCK, trong ®ã cã nªu viÖc t¨ng chÊt l­îng hµng ho¸ trªn TTCK b»ng c¸ch ®­a c¸c doanh nghiÖp lín cæ phÇn ho¸ vµo nªm yÕt trªn TTCK. Víi CTCP, hiÖu qu¶ kinh doanh, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh niÒm tin cña nhµ ®Çu t­. §Ó huy ®éng ®­îc vèn, CTCP ph¶i chøng minh b»ng hiÖu qu¶, hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i æn ®Þnh. HiÖn nay, Ng©n hµng nhµ n­íc ®· “ bËt ®Ìn xanh” ®Ó mét sè NHTMCP tham gia TTCK ngay trong n¨m 2004. QuyÒn Vô tr­ëng vô c¸c ng©n hµng (NHNN) ®· ph¸t biÓu víi b¸o chÝ r»ng quan ®iÓm cña NHNN lµ gióp c¸c ng©n hµng tham gia cµng sím cµng tèt. Hai ®¬n vÞ s½n sµng niªm yÕt lµ Ng©n hµng TMCP ¸ ch©u (ACB) vµ ng©n hµng TMCP Sµi gßn th­¬ng tÝn (SacomBank). §éng th¸i nµy còng gãp phÇn c¶i thiÖn chÊt l­îng cña c¸c chøng kho¸n niªm yÕt trªn TTCK. 3.3.3 Thùc hiÖn minh b¹ch tµi chÝnh - c«ng khai th«ng tin. ViÖc thùc hiÖn tµi chÝnh lµnh m¹nh, c«ng bè trung thùc kÞp thêi c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña CTCP cã vai trß rÊt quan träng trong thêi gian nµy. §Ó t¹o ®­îc niÒm tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ th× b¶n th©m c¸c CTCP ®· niªm yÕt ph¶i thÊy ®­îc nghÜa vô cung cÊp th«ng tin cña m×nh cho TTCK. Khi ®¸p øng cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c, kÞp thêi, TTCK sÏ cã nh÷ng ph¶n håi l¹i víi c«ng ty niªm yÕt th«ng qu¸ thÞ gi¸ cæ phiÕu, tõ ®ã c«ng ty cã thÓ ®iÒu chØnh kÞp thêi c¸c ho¹t ®éng cña m×nh. HiÖn nay ë ViÖt nam do c¬ chÕ qu¶n lÝ kÕ ho¹ch ho¸ - tËp trung cò ®· tån t¹i mét thêi gian dµi nªn g©y søc × trong t­ duy qu¶n lÝ doanh nghiÖp. C¸c CTCP vÉn cßn sî ph¶i c«ng bè th«ng tin, ®Æc biÖt lµ c¸c th«ng tin tµi chÝnh. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ lo sî lé bÝ mËt kinh doanh, ngoµi ra cßn do t©m lÝ "kh«ng quen ph¬i bµy" qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cho mäi ng­êi. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn, Nhµ n­íc cÇn ph¶i thùc hiÖn chÆt chÏ chÝnh s¸ch thuÕ, bëi lÏ qua thèng kª, mäi lÝ do ng¹i c«ng bè th«ng tin ®Òu "lÊp lã" h×nh bãng cña viÖc gian lËn thuÕ. 3.4 c¸c gi¶i ph¸p ®iÒu kiÖn 3.4.1 Qu¶n lý chÆt chÏ c¸c thÞ tr­êng: bÊt ®éng s¶n, kim lo¹i quÝ, ngo¹i tÖ. B¶ng 19: Mét sè chØ tiªu kinh tÕ ViÖt nam gia ®o¹n 1991 - 2003. TT N¨m Tèc ®é t¨ng gi¸ vµng (%) Tèc ®é t¨ng gi¸ USD (%) T¨ng tr­ëng kinh tÕ ChØ sè t¨ng gi¸ 1 1991 88,7 3,1 5,8 67,4 2 1992 -2,3 -0,8 8,7 17,5 3 1993 7,4 0,3 8,1 5.3 4 1994 8.0 1.7 8.8 14.4 5 1995 -3.0 -0.6 9.5 12.7 6 1996 2.5 1.0 9.3 4.5 7 1997 -6.6 14.2 8.8 3.6 8 1998 0.7 9.6 5.8 9.0 9 1999 -0.02 1.1 4.8 6.8 10 2000 -1.7 3.4 6.8 -0.6 11 2001 5.0 3.8 6.8 -0.2 12 2002 19.4 2.1 7.0 4.0 13 2003 26.6 12.2 7.2 3.0 14 5 th¸ng 2004 0.5 0.2 - 6.3 Nguån: NguyÔn §øc - ChØ sè gi¸ hµng tiªu dïng ®ang t¨ng, Thêi b¸o kinh tÕ 4/6/2004. 3.4.1.1 BÊt ®éng s¶n. HiÖn nay, ë ViÖt nam kh«ng cã sù qu¶n lý chÆt chÏ thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, ®Æc biÖt lµ bÊt ®éng s¶n ®Êt ®ai. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ: i) Ng­êi ®Çu c¬ ®Êt ®ai hi väng gi¸ ®Êt sÏ t¨ng cao trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh vµ sÏ ®em l¹i cho hä mét kho¶n siªu lîi nhuËn do chªnh lÖch gi¸. ii) gi¸ ®Êt phô thuéc rÊt lín vµo môc ®Ých sö dông ®Êt; do vËy, nÕu ®­î phÐp chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt tõ lo¹i ®Êt cã gi¸ trÞ thÊp sang lo¹i ®Êt cã gi¸ trÞ cao, vµ do gi¸ ®Êt ®Ó tÝnh tiÒn sö dông ®Êt chØ b»ng 10 – 30% gi¸ thÞ tr­êng, ng­êi sö dông ®Êt sÏ thu ®­îc kho¶n chªnh lÖch rÊt lín. iii) MÆc dï tÝnh thanh kho¶n cña hµng ho¸ ®Êt ®ai lµ thÊp, nh­ng giao dÞch chñ yÕu lµ mua b¸n trao tay, kh«ng th«ng qua c¬ quan ®¨ng ký. Dï vËy, viÖc mua b¸n ngÇm nµy diÔn ra kh¸ dµi, kh«ng bÞ ng¨n chÆn, xö lÝ døt ®iÓm, khiÕn nhiÒu ng­êi d©n lÇm t­ëng tÝnh rñi ro trong mua b¸n nh­ vËy thÊp, viÖc n¾m gi÷ ®Êt ®ai cµng trë lªn hÊp dÉn. iv) Tån t¹i nhiÒu diÖn tÝch ®Êt do c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ n¾m gi÷ vµ ®­îc cho thuª kiÕm lêi. v) C¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh cña Nhµ n­íc trong viÖc xö lÝ c¸c sai ph¹m vÒ ®Êt ®ai ch­a ®­îc thùc hiÖn th­êng xuyªn, nghiªm tóc dÉn ®Õn hiÖu lùc qu¶n lÝ Nhµ n­íc kÐm hiÖu qu¶. HËu qu¶: Gi¸ ®Êt t¨ng cao, lîi nhuËn thu ®­îc tõ viÖc ®Çu t­ bÊt ®éng s¶n, trong ®ã chñ yÕu lµ quyÒn sö dông ®Êt t¨ng, dÉn ®Õn mét bé phËn lín vèn cña X· héi ®­îc tËp trung vµo bÊt ®éng s¶n, do ®ã vèn ®Çu t­ cho c¸c ho¹t ®éng vµ tµi s¶n kh¸c (trong ®ã cã chøng kho¸n) bÞ thu hÑp. §Ó qu¶n lÝ ®­îc thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: Thø nhÊt, söa ®æi c¨n cø tÝnh thuÕ ®Êt hiÖn hµnh tõ x¸c ®Þnh diÖn tÝch , h¹ng ®Êt, møc thuÕ sang diÖn tÝch, gi¸ ®Êt tÝnh thuÕ, thuÕ suÊt. §Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng, thuÕ suÊt ®­îc ph©n biÖt gi÷a c¸c ®èi t­îng sö dông nh÷ng diÖn tÝch ®Êt kh¸c nhau. Thø hai, hiÖn nay thuÕ suÊt chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt lµ 4% ®èi víi ®Êt ë, ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh, c¨n cø tÝnh thuÕ lµ gi¸ ®Êt do UBND cÊp tØnh ban hµnh, thÊp h¬n gi¸ thÞ tr­êng, nªn ch­a cã t¸c dông ®iÒu tiÕt thu nhËp mét c¸ch c«ng b»ng. Do ®ã cÇn thay ®æi viÖc sö dông gi¸ ®Êt do UBND cÊp tØnh ban hµnh b»ng gi¸ thÞ tr­êng ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ. Thø ba, hoµn thiÖn qui ho¹ch chi tiÕt c¸c thµnh phè, vïng ®« thÞ ®Ó ng¨n chÆn t×nh tr¹ng mua b¸n chê qui ho¹ch. Thø t­, thµnh lËp tæ chøc ®Þnh gi¸ ®éc lËp ®Ó theo dâi vµ x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt trªn thÞ tr­êng. 3.4.1.2. Kim lo¹i quÝ. Gi¸ vµng trong n­íc thêi gian qua liªn tôc cã nhiÒu biÕn ®éng, mét phÇn nguyªn nh©n lµ do gi¸ vµng thÕ giíi t¨ng, nh­ng kh«ng thÓ phñ nhËn sù láng lÎo trong qu¶n lý gi¸ vµng cña c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm vµ thãi quen tiªu dïng cña d©n c­. Gi¸ vµng tõ kho¶ng 600 ngh×n ®ång/chØ ®· cã lóc t¨ng ®Õn 784 ngh×n ®ång/chØ, ®iÒu nµy ®· lµm c¸c nhµ ®Çu t­ rót khái thÞ tr­êng vèn ®Ó ®Çu c¬ vµng khi TTCK ®ang trong c¶nh “¶m ®¹m”. 3.4.1.3. Ngo¹i tÖ. HiÖn nay ë ViÖt nam, §«la Mü vÉn ®­îc ®«ng ®¶o quÇn chóng dïng lµm ph­¬ng tiÖn cÊt tr÷, c¸c giao dÞch kinh tÕ cßn dïng ®ång §«la lµm th­íc ®o gi¸ trÞ. HiÖn t­îng §«la ho¸ xuÊt hiÖn, mµ nguyªn nh©n ®­îc chia thµnh bèn nhãm chñ yÕu sau: Mét lµ, c¸c nguyªn nh©n xuÊt ph¸t tõ sù yÕu kÐm vµ thiÕu æn ®Þnh cña kinh tÕ vÜ m« nh­: l¹m ph¸t, t¨ng tr­ëng chËm, thiÕu bÒn v÷ng, hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng kh«ng m¹nh lµm gi¸ trÞ VN§ gi¶m sót, ng­êi d©n mÊt lßng tin vµo ®ång néi tÖ. Hai lµ, c¸c nguyªn nh©n xuÊt ph¸t tõ sù yÕu kÐm, h¹n chÕ cña VN§: gi¸ trÞ thÊp, gi¶m sót, mÖnh gi¸ thÊp ... Ba lµ, c¸c nguyªn nh©n vÒ t©m lÝ. Bèn lµ, c¸c nguyªn nh©n g¾n liÒn víi t¸c ®éng tiªu cùc cña thÞ tr­êng chî ®en, ho¹t ®éngbu«n lËu ... Trong bèn nhãm nguyªn nh©n trªn th× nhãm nguyªn nh©n thø nhÊt cã vai trß quyÕt ®Þnh. ChÝnh hiÖn t­îng §«la ho¸ thêi gian qua lµm chøc n¨ng tiÒn tÖ cña VN§ bÞ thu hÑp do USD lÊn ¸t c¸c mÆt: Th­íc ®o gi¸ trÞ, ph­¬ng tiÖn l­u th«ng, ph­¬ng tiÖn cÊt tr÷, ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. Víi sù biÕn ®éng cña tû gi¸ VN§/USD tõ 14.500VN§ th¸ng 5/2001 t¨ng lªn 15.800 n¨m 2003 ®· gãp phÇn chuyÓn bít vèn tõ ®Çu t­ chøng kho¸n sang tÝch tr÷ ngo¹i tÖ. §Ó thu hót vèn tõ d©n c­ vµo TTCK, Nhµ n­íc ph¶i cã chÝnh s¸ch qu¶n lý tû gi¸ hîp lÝ, gi¶m khèi l­îng vèn “chÕt” trong d©n c­ d­íi h×nh thøc ngo¹i tÖ, tõ ®ã míi cã thÓ thùc hiÖn ®­îc “huy ®éng mäi nguån lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ”. 3.4.2 Nhµ n­íc cÇn x©y dùng chÝnh s¸ch l·i suÊt hîp lÝ. T¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn, l·i suÊt trung b×nh giai ®o¹n 2000-2003 lµ: l·i suÊt tiÒn göi 2,25%/n¨m, l·i suÊt cho vay 4,25%/n¨m . ë ViÖt nam, l·i suÊt cßn kh¸ cao so víi mÆt b»ng chung khu vùc vµ thÕ giíi. L·i suÊt tiÒn göi n¨m cuèi n¨m 2003 trung b×nh lµ 7,8%/n¨m, l·i suÊt cho vay trung b×nh lµ 11,4%/n¨m. Víi møc l·i suÊt nh­ vËy, c¸c nguån vèn sÏ ch¶y vµo c¸c NHTM sÏ cã lîi h¬n lµ ®Çu t­ vµo chøng kho¸n. §Êy lµ ch­a kÓ ®Õn ®é rñi ro cña chøng kho¸n cao h¬n nhiÒu so víi tiÒn göi tiÕt kiÖm. Cã thÓ ®­a ra mét vßng trßn luÈn quÈn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh nh­ sau: doanh nghiÖp kh«ng huy ®éng ®­îc vèn trªn TTCK nªn ph¶i vay ng©n hµng, ng©n hµng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vay vèn cña c¸c doanh nghiÖp ph¶i t¨ng l·i suÊt huy ®éng, l·i suÊt tiÒn göi t¨ng l¹i lµm vèn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh ch¶y vµo hÖ thèng NHTM, TTCK thiÕu vèn cña c¸c nhµ ®Çu t­ nªn doanh nghiÖp kh«ng huy ®éng ®­îc vèn. 3.4.3 Ph¸t triÓn dÞch vô t­ vÊn chøng kho¸n. DÞch vô t­ vÊn chøng kho¸n ®­îc thùc hiÖn d­íi nhiÒu h×nh thøc nh­ t­ vÊn ph¸t hµnh; t­ vÊn niªm yÕt; t­ vÊn tµi chÝnh; t­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n ... §Ó thùc hiÖn dÞch vô t­ vÊn cÇn ®ßi hái ng­êi t­ vÊn ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n s©u, cã kh¶ n¨ng ®­a ra nh÷ng luËn ®iÓm thuyÕt phôc, cã phong c¸ch giao tiÕp ... PhÇn ®«ng d©n chóng kh«ng am hiÓu vÒ c«ng cô tµi chÝnh, thiÕu niÒm tin vµo sù æn ®Þnh cña mét thÞ tr­êng míi mÎ, ch­a hiÓu biÕt râ vÒ tÝnh thanh kho¶n, kh¶ n¨ng sinh lêi cña chøng kho¸n. V× vËy, g©y c¶n trë kÕ ho¹ch ph¸t hµnh chøng kho¸n cña nh÷ng c«ng ty ®· niªm yÕt vµ lµm n¶n lßng nh÷ng CTCP ®ang cã kÕ ho¹ch niªm yÕt. Suy ®Õn cïng, quÇn chóng ®Çu t­ chÝnh la ng­êi gãp quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña viÖc huy ®éng vèn cña CTCP trªn TTCK, v× hä còng chÝnh lµ nh÷ng ng­êi ®Çu t­ c¸ nh©n trªn TTCK, lµ ng­êi ®Çu t­ vµo QuÜ §TCK, lµ ng­êi göi tiÒn vµo hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ... 3.4.4 T¨ng tÝnh thanh kho¶n cña chøng kho¸n. §Ó t¨ng tÝnh thanh kho¶n (mét sè s¸ch gäi lµ ho¸n tÖ) cho chøng kho¸n, cÇn gi¶m thêi gian thanh to¸n T+3 hiÖn nay xuèng Ýt nhÊt lµ T+2 vµ xuèng dÇn ®Õn møc T+1. Khi tÝnh thanh kho¶n cña chøng kho¸n t¨ng, thÞ tr­êng thø cÊp sÏ ho¹t ®éng nhén nhÞp h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c CTCP niªm yÕt hoÆc ph¸t hµnh bæ sung chøng kho¸n. MÆt kh¸c, cÇn x©y dùng c¬ së vËt chÊt vÒ th«ng tin liªn l¹c ®ång bé cho c¸c TTGDCK, Së GDCK. 3.5 C¸c gi¶i ph¸p kh¸c: 3.5.1 L¹m ph¸t. Víi viÖc l¹m ph¸t t¨ng cao, cæ tøc vµ gi¸ trÞ chªnh lÖch trong mua b¸n chøng kho¸n sÏ bÞ gi¶m. Khi ®ã, c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ chuyÓn c¸c nguån lùc tµi chÝnh sang ®Çu t­ vµo bÊt ®éng s¶n, kim lo¹i quÝ ... 3.5.2 ChÝnh s¸ch tÝn dông ­u ®·i cña ChÝnh phñ. NÕu ChÝnh phñ ban hµnh chÝnh s¸ch tÝn dông ­u ®·i cã lîi cho CTCP, khi dã CTCP cã c¬ héi lín ®Ó tiÕp cËn nguån tÝn dông ­u ®·i th«ng qua c¸c quÜ hç trî ph¸t triÓn trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng, sù bøc xóc vÒ vèn ®Ó huy ®éng trªn TTCK sÏ gi¶m ®i. Ngoµi ra, tÝn dông ­u ®·i còng lµm gi¶m søc Ðp lªn hÖ thèng NHTM vµ ChÝnh phñ cã ®iÒu kiÖn ®Þnh h­íng cho sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nghÒ ®­îc ­u tiªn. Tuy nhiªn, còng cÇn ph¶i x©y dùng chÝnh s¸ch tÝn dông hîp lÝ ®èi víi c¸c quÜ hç trî ph¸t triÓn. CÇn t¹o ra sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp khi vay vèn tÝn dông ­u ®·i. 3.5.3 T©m lÝ nhµ ®Çu t­. Víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn TTCK ViÖt nam - kªnh huy ®éng vèn míi mÎ - ®èi víi nÒn kinh tÕ, c¸c nhµ ®Çu t­ ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm trªn TTCK, do ®ã c¸c qui luËt t©m lÝ cßn cã nh÷ng t¸c ®éng tÊt quan träng ®Õn TTCK. 3.5.4 Thãi quen tiªu dïng vµ ®Çu t­ cña d©n chóng. Do c¸c biÕn ®éng vÒ chÝnh trÞ - x· héi trong nh÷ng thËp kû tr­íc ®©y, hiÖn nay ng­êi d©n ViÖt nam vÉn cßn thãi quen tÝch tr÷ cña c¶i d­íi d¹ng kim lo¹i quÝ, ngo¹i tÖ m¹nh ... 3.5.5 T×nh h×nh chÝnh trÞ x· héi. Víi t×nh h×nh chÝnh trÞ æn ®Þnh, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ch¾c ch¾n, CTCP sÏ kú väng nhiÒu h¬n vµo sù ph¸t triÓn cña chÝnh m×nh vµ cã xu h­íng më réng qui m«, ph¸t sinh nhu cÇu t¨ng vèn. KÕt luËn Nghiªn cøu “Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng huy ®éng vèn cña CTCP trªn TTCK ViÖt nam” trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay lµ mét vÊn ®Ò khã kh¨n vµ phøc t¹p. Tuy nhiªn trªn c¬ së vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc, luËn v¨n ®· lµm râ nh÷ng luËn cø khoa häc, ph©n tÝch thùc tr¹ng vµ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p cã tÝnh kh¶ thi nh»m t¨ng c­êng huy ®éng vèn cña CTCP trªn TTCK ViÖt nam. Cô thÓ, luËn v¨n ®· hoµn thµnh nhiÖm vô: Mét lµ, tæng hîp vµ hÖ thèng ho¸ cã chän läc nh÷ng lÝ luËn c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña CTCP trªn TTCK. Tõ ®ã thÊy ®­îc viÖc huy ®éng vèn trªn TTCK lµ vÊn ®Ò then chèt ®Ó c¸c CTCP cã thÓ ph¸t triÓn v÷ng m¹nh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. Hai lµ, trªn c¬ së nh÷ng lÝ luËn vÒ ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña CTCP trªn TTCK vµ t×nh h×nh kinh tÕ ViÖt nam, luËn v¨n ®· ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng huy ®éng vèn cña CTCP trªn TTCK ViÖt nam thêi gian qua. Qua ®ã rót ra nh÷ng mÆt tèt cÇn ph¸t huy vµ nh÷ng mÆt ch­a tèt cßn tån t¹i, nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong thêi gian tíi. Ba lµ, luËn v¨n ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®èi víi CTCP vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh»m t¨ng c­êng huy ®«ng vèn cña c¸c CTCP trªn TTCK ViÖt nam trong thêi gian tíi. Tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña CTCP, ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña ®Êt n­íc. §Ó ®¹t hiÖu qu¶ t¨ng c­êng huy ®éng vèn cña CTCP trªn TTCK, gãp phÇn ph¸t triÓn mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp trong sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ quèc gia, ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp ®ång bé cña c¸c gi¶i ph¸p vµ sù tham gia cña nhiÒu cÊp nhiÒu ngµnh. Lµm ®­îcc nh­ vËy, ViÖt nam míi dÇn hoµ nhËp víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi vÒ thÞ tr­êng tµi chÝnh, n©ng cao dÇn vÞ thÕ quèc gia. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o NguyÔn V¨n Nam, V­¬ng Träng NghÜa – Gi¸o tr×nh TTCK- NXB tµi chÝnh (2002) L­u ThÞ H­¬ng – Gi¸o tr×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp – NXB gi¸o dôc (2002) Vò Duy Hµo, §µm V¨n NhuÖ – Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ tµi chÝnh doanh nghiÖp – NXB thèng kª (1998) Phan ThÞ Thu Hµ, NguyÔn ThÞ Thu Th¶o – NHTM qu¶n trÞ vµ nghiÖp vô – NXB thèng kª (2002) §µo Lª Minh – Gi¸o tr×nh nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ chøng kho¸n vµ TTCK – NXB chÝnh trÞ quèc gia (2002) NguyÔn Duy Gia – Mét sè vÊn ®Ò cÇn biÕt vÒ TTCK ViÖt nam – NXB chÝnh trÞ quèc gia (2003) Tæng côc thèng kª - Thùc rt¹ng doanh nghiÖp qua kÕt qu¶ ®iÒu tra n¨m 2000 ®Õn 2003 – NXB thèng kª (2004) Frederic S.Mishkin – TiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh – NXB khoa häc vµ kü thuËt (2001) Christine Stopp – H­íng dÉn ®Çu t­ vµo TTCK – NXB trÎ (2000) Quèc héi – LuËt doanh nghiÖp (2000) Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ – T¹p chÝ ®Çu t­ chøng kho¸n – c¸c sè tõ n¨m 2000 ®Õn 2004 Bé tµi chÝnh – T¹p chÝ tµi chÝnh – c¸c sè tõ n¨m 2004 HiÖp héi ng©n hµng ViÖt nam – T¹p chÝ thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ – c¸c sè n¨m 2003 ViÖn kinh tÕ häc (trung t©m khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n) – T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ – c¸c sè n¨m 2003 Thêi b¸o kinh tÕ c¸c sè n¨m 2004