Đề tài Gian lận thuế giá trị gia tăng trong các doanh nghiệp thương mại ở Việt Nam hiện nay và biện pháp phòng ngừa

ng vµ ph¸p luËt thuÕ nãi riªng. V× vËy, hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT hiÖn nay mét mÆt nh»m ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam, mét mÆt nh»m ®¸p øng c¬ chÕ tù ®iÒu chØnh cña th­¬ng tr­êng khi b¶n th©n nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· ph¸t triÓn còng nh­ ®¶m b¶o tÝnh phï hîp cña qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay. MÆt kh¸c, trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ toµn cÇu ho¸ th× môc tiªu b¶o hé vµ t¹o nguån thu th«ng qua thuÕ quan kh«ng cßn mÊy t¸c dông, nguån thu tõ thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu sÏ h¹n hÑp dÇn, trong khi ®ã kh¶ n¨ng n©ng cao nguån thu tõ thuÕ trùc thu (thuÕ thu nhËp) còng hÕt søc h·n h÷u, bëi møc thu nhËp cña d©n c­ n­íc ta rÊt thÊp, nªn tr­íc m¾t gi¶i ph¸p kh¶ thi h¬n c¶ lµ n¨ng cao vai trß cña c¸c thuÕ gi¸n thu trong ®ã vai trß cña thuÕ GTGT lµ hÕt søc quan träng.V× vËy, viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn ®­îc ®Æt ra nh­ mét tÊt yÕu ®Ó n©ng cao vai trß bï ®¾p sù suy gi¶m nguån thu ng©n s¸ch cña nhµ n­íc. Trong xu h­íng toµn cÊu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ víi viÖc tham gia vµo c¸c hiÖp héi, tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ nh­ hiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN), tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) th× viÖc h×nh thµnh c¸c liªn minh thuÕ quan träng ®ßi hái ®iÒu chØnh ph¸t luËt thuÕ GTGT còng nh­ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn chóng ph¶i ®­îc chuyÓn ®æi phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®ã ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi chñ ®éng trong viÖc tham gia ph¸t triÓn hîp t¸c quèc tÕ. H¬n n÷a, mÆc dï n­íc ta hiÖn nay ®ang ph¶i chÞu søc Ðp cña qu¸ tr×nh c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu theo c¸c cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan CEPT/ AFTA, nh­ng vÉn ph¶i t¹o ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thÝch øng víi nh÷ng biÕn ®éng vµ ¸p lùc c¹nh tranh ®Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, v× lÏ nµy mµ ®ßi hái ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶i cã sù thay ®æi c¬ b¶n. Bªn c¹nh ®ã, do t¸c ®éng toµn cÇu ho¸ quyÒn tù do kinh doanh cña c¸c chñ thÓ kinh doanh ®­îc më réng trªn nhiÒu b×nh diÖn vµ s¾c th¸i míi trong viÖc thµnh lËp c¸c c¬ së kinh doanh. Khai th¸c triÖt ®Ó c¸c lîi Ých th«ng qua c¸c biÖn ph¸p chuyÓn gi¸ cïng víi viÖc di chuyÓn linh ho¹t c¸c luång vèn vµ lao ®éng trªn ph¹m vi toµn cÇu ®· lµm cho cuéc c¹nh tranh vÒ thuÕ gi÷a c¸c quèc gia trë nªn gay g¾t h¬n vµ kÕt qu¶ cña sù c¹nh tranh nµy ®· lµm cho hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi cã xu h­íng héi tô vµ phô thuéc nhau nhiÒu h¬n. V× vËy, viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT ë ViÖt Nam vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn còng kh«ng thÓ ®øng ngoµi vßng xo¸y ®ã. MÆt kh¸c, xu thÕ toµn cÇu ho¸ sÏ lµm cho viÖc thùc thi vµ qu¶n lý thuÕ ë n­íc ta trë nªn khã kh¨n h¬n do tÝnh chÊt phøc t¹p cña c¸c nghiÖp vô kinh tÕ xuyªn quèc gia ph¸t sinh, kh¶ n¨ng trèn, lËu thuÕ trë nªn dÔ dµng h¬n vµ ph¹m vi, quy m« réng lín h¬n, nh­ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia sÏ cã c¬ héi ®Ó khai th¸c triÖt ®Ó c¸c lîi thÕ ®Þnh gi¸ chuyÓn giao ®Ó trèn thuÕ vµ tÝnh thuÕ. Céng thªm c¸c cuéc c¹nh tranh vµ c¸c cuéc ch¹y ®ua trong c¹nh tranh qua thuÕ cïng víi nhiÒu biÖn ph¸p kÝch thÝch ®Ó thu hót dµnh lîi thÕ trong c¹nh tranh ®em l¹i nh÷ng ngo¹i øng hoÆc lµ tiªu cùc hoÆc lµ tÝch cùc ®èi víi c¸c n­íc kh¸c trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi nµy ®· ®Æt ra nhu cÇu ngµy cµng cao vÒ nhu cÇu ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ GTGT ®Æc biÖt lµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn thuÕ GTGT trong ®ã yÕu tè con ng­êi ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu; sù tinh th«ng vÒ nghiÖp vô vµ kiÕn thøc cña c¸c chuyªn gia qu¶n lý thuÕ kh«ng thÓ kh«ng quan t©m ®óng møc vµ s©u s¾c h¬n. Bëi b¶n th©n toµn cÇu ho¸ cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin mét mÆt më ra nh÷ng c¬ héi hîp t¸c quèc tÕ cã hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc thuÕ mét mÆt ®ßi hái tr×nh ®é qu¶n lý thuÕ ph¶i v­ît lªn mét tÇm cao míi. Yªu cÇu nµy kh«ng thÓ kh«ng g¾n liÒn víi viÖc ®µo t¹o mét ®éi ngò chuyªn gia thuÕ cã kü n¨ng vµ kiÕn thøc tÇm cì quèc tÕ. §©y còng lµ yªu cÇu ®Æt ra trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn. H¬n n÷a, sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ Internet ®øng ë gãc ®é qu¶n lý cã c¶ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n. Tr­íc hÕt, sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ m¹ng sÏ lµm t¨ng nhanh chãng sù nhÊt thÓ ho¸ c¸c chøc n¨ng kinh doanh cña mét doanh nghiÖp. VÊn ®Ò m¹ng néi bé ®· trë thµnh ph­¬ng tiÖn kh«ng thÓ thiÕu ë c¸c c«ng ty ®a quèc gia trong thêi ®¹i nµy. Do ®ã m¹ng néi bé mµ c¸c nghiÖp vô kinh doanh ®­îc néi bé ho¸ ë møc cao. ViÖc nµy ®ång nghÜa víi nh÷ng khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh chøc n¨ng kinh doanh v× vËy vÊn ®Ò nµy ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc míi ®èi víi c¬ quan thuÕ còng nh­ c¸c nhµ lµm luËt trong viÖc x¸c ®Þnh c¬ chÕ ®iÒu tiÕt thÝch hîp ®èi víi thuÕ GTGT. Sù khai th¸c lîi thÕ vÒ nh÷ng ­u ®·i thuÕ gi÷a c¸c quèc gia sÏ lµm gay g¾t thªm cuéc c¹nh tranh vÒ thuÕ gi÷a c¸c quèc gia vµ ®©y còng lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i tÝnh khi hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT còng nh­ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn. Toµn cÇu ho¸ víi sù trî gióp cña c«ng nghÖ th«ng tin truyÒn sè liÖu sÏ lµm t¨ng c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ gi¸n tiÕp, c¸c giao dÞch ngo¹i héi vµ ®Æc biÖt giao dÞch th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn tµi chÝnh ph¸t sinh nh­ c¸c hîp ®ång t­¬ng lai, quyÒn lùa chän mua b¸n hoÆc chuyÓn nh­îng v..v…Trong thÓ chÕ nh÷ng giao dÞch nµy kh«ng chÞu thuÕ GTGT v× vËy khi hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT nªn quy ®Þnh ®¸nh thuÕ hay kh«ng c¸c quy ®Þnh nµy vµ nÕu ®¸nh th× ®¸nh thÕ nµo ? Qu¶n lý ra sao ? Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn nhanh chãng th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®· ®Æt ra cho c¸c nhµ lËp ph¸p còng nh­ c¸c nhµ qu¶n lý thuÕ mét bµi to¸n hãc bóa trong viÖc kiÓm tho¸t c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i còng nh­ sù ph©n biÖt gi÷a c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i vµ giao dÞch cã thÓ ®¸nh thuÕ vµ nh÷ng giao dÞch phi th­¬ng m¹i. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò nµy th× c¬ héi tr¸nh thuÕ vµ trèn thuÕ cµng lín. Nh­ vËy, sù tiÕn bé cña khoa häc vµ c«ng nghÖ th«ng tin ®· vµ ®ang ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc lín cho c«ng t¸c qu¶n lý nh­ng chÝnh nã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cung cÊp nh÷ng ph­¬ng tiÖn h÷u Ých cho tiÕn tr×nh ¸p dông luËt thuÕ GTGT ë n­íc ta hiÖn nay. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra tõ thùc tr¹ng ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ nh÷ng yªu cÇu hoµn thiÖn thuÕ GTGT viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT ë n­íc ta lµ mét tÊt yÕu. Thùc tÕ cho thÊy, sau h¬n 4 n¨m triÓn khai ¸p dông luËt thuÕ GTGT nh÷ng c¸i cã ®­îc qu¸ Ýt so víi yªu cÇu, t×nh tr¹ng vi ph¹m ph¸p luËt ®Ó trèn nghÜa vô nµy cßn qu¸ nhiÒu. Bëi vËy thùc tÕ ®· chøng minh kh«ng mét s¾c thuÕ nµo hoµn toµn cã ­u ®iÓm mµ kh«ng cã nh­îc ®iÓm vµ ng­îc l¹i. VÊn ®Ò lµ ë chç ph¶i t×m kiÕm ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p t¹o ®iÒu kiÖn cho sù vËn hµnh “tr¬n tru” cña thuÕ GTGT trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ViÖt Nam. V× vËy viÖc söa ®æi bæ sung luËt thuÕ GTGT hiÖn nay ®­îc coi lµ mét b­íc ®Öm ®Ó trong t­¬ng lai kh«ng xa sÏ cho ra ®êi mét luËt thuÕ GTGT hiÖn ®¹i. 2. Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT Tr­íc hÕt, ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶i ghi nhËn ®Çy ®ñ c¸c néi dung chñ yÕu cña viÖc ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ, ®ång thêi ph¶n ¸nh ®óng chuÈn x¸c vµ khoa häc b¶n chÊt cña thuÕ GTGT, ®¶m b¶o thuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu mang b¶n chÊt liªn hoµn vµ tÝnh trung lËp cao, ®¸nh vµo ho¹t ®éng chuyÓn giao hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô ®­îc tÝnh trªn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸ dÞch vô trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt l­u th«ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. Bëi vËy, mét trong nh÷ng tiªu chuÈn hµng ®Çu ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh quy ph¹m cña mét v¨n b¶n ph¸p luËt lµ v¨n b¶n ®ã cã ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt vèn cã cña sù vËt, hiÖn t­îng hay kh«ng ? vµ chØ khi ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña sù vËt hiÖn t­îng th× ph¸p luËt míi ®ñ søc m¹nh ®Ó ®iÒu chØh c¸c quan hÖ x· héi cÇn ®iÒu chØnh. Hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶i g¾n liÒn vµ trªn c¬ së hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ GTGT. XÐt vÒ tæng thÓ, hÖ thèng ph¸p luËt vÒ thuÕ nãi chung vµ ph¸p luËt vÒ thuÕ GTGT nãi riªng cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ – tµi chÝnh cña nhµ n­íc. Ph¸p luËt vÒ thuÕ ph¶n ¸nh, thÓ hiÖn vµ nh»m thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ – tµi chÝnh cña nhµ n­íc. Ph¸p luËt vÒ thuÕ ph¶n ¸nh, thÓ hiÖn vµ nh»m thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch thuÕ trong ®ã gãp phÇn b¶o ®¶m c¸c môc tiªu vµ chøc n¨ng cña thuÕ nh­ b¶o ®¶m nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc, thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ th«ng qua ®iÒu tiÕt thu nhËp, ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt. V× vËy, hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT kh«ng thÓ t¸ch rêi vµ ph¶i trªn c¬ së hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ GTGT. Më réng vµ n©ng cao quy m« cña luËt thuÕ GTGT b»ng c¸ch ®­a mét sè néi dung mµ hiÖn nay ®ang ®­îc quy ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh luËt vµo luËt thuÕ GTGT, ®Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c kh«ng cã luËt thuÕ th× kh«ng cã nghÜa vô thuÕ, luËt thuÕ lµ c¬ së ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô thu nép thuÕ ®Ó phï hîp víi thÈm quyÒn cña Quèc héi ®­îc quy ®Þnh trong hiÕn ph¸p còng nh­ “®¶m b¶o thùc quyÒn” cña Quèc héi trong viÖc quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch tµi chÝnh – tiÒn tÖ quèc gia, söa ®æi hoÆc b·i bá c¸c thø thuÕ ®ång thêi ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ chÕ ®iÒu chÝnh ph¸p luËt thuÕ GTGT ë n­íc ta hiÖn nay. Nh­ng khi hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn tÝnh ®Õn mÆt kh¸ch quan lu«n tån t¹i m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ph¶i ®iÒu chØnh víi kh¶ n¨ng thùc tÕ ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt. Hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT theo h­íng ®¬n gi¶n, æn ®Þnh, c«ng b»ng, hiÖu qu¶ vµ ®¸p øng xu thÕ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, ®ång thêi ph¸t huy vai trß ®¶m b¶o nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc cña thuÕ GTGT trong ®iÒu kiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan vµ vai trß ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ x· héi cña nhµ n­íc theo h­íng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt khÈu kÓ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô, t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh­ khuyÕn khÝch ho¹t ®éng chÕ biÕn n«ng s¶n, gia c«ng….. Hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT ph¶i g¾n liÒn víi sù hoµn thiÖn cña c¶ hÖ thèng ph¸p luËt ®Æc biÖt lµ ph¸p luËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt vµ ph¸p luËt thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu. Ph¸p luËt thuÕ GTGT lµ mét bé phËn cña hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ vµ ph¹m vi ®¸nh thuÕ GTGT bao hµm c¶ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ tiªu thô ®Æc biÖt. V× vËy khi hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT còng cÇn ph¶i quan t©m ®óng møc vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt, ®ång bé vµ sù “bäc lãt” lÉn nhau cña c¶ hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ. DiÔn ®¹t c¸c kh¸i niÖm kinh tÕ, tµi chÝnh vÒ thuÕ b»ng ng«n ng÷ ph¸p lý trong c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt thuÕ GTGT mµ trong ®ã sö dông c¸c ®Þnh nghÜa ph¸p lý hÕt søc cÇn thiÕt vµ ®Æc biÖt ph¶i t«n träng ®óng møc nh÷ng khÝa c¹nh ph¸p lý cña thuÕ GTGT ®Ó ®¶m b¶o thùc thi nghÜa vô thuÕ GTGT, ®ång thêi n©ng cao gi¸ trÞ ng¨n chÆn c¸c vi ph¹m cña ph¸p luËt thuÕ GTGT. §Ó ¸p dông thuÕ GTGT mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ngoµi viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT cÇn ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn thuÕ GTGT trªn c¬ së ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh thuÕ, c¶i c¸ch hµnh chÝnh thuÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, bëi c¶i c¸ch hµnh chÝnh lµ yÕu tè, lµ ®éng lùc c¬ b¶n thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong bèi c¶nh kinh tÕ héi nhËp quèc tÕ, lµ c«ng cuéc ®æi míi s©u s¾c vµ toµn diÖn ®Ó x©y dùng nhµ n­íc ph¸p quyÒn XHCN. Thø nhÊt, c¶i c¸ch thÓ chÕ hµnh chÝnh thuÕ: trong c¶i c¸ch thÓ chÕ hµnh chÝnh thuÕ bao gåm c¶i c¸ch thÓ chÕ ph¸p luËt vµ c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh thuÕ. C¶i c¸ch thÓ chÕ ph¸p luËt lµ c¶i c¸ch viÖc x©y dùng, ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ thuÕ cña ChÝnh phñ, cña Bé tµi chÝnh. Cô thÓ: ®æi míi quy tr×nh x©y dùng v¨n b¶n ph¸p quy, më réng viÖc tæ chøc nghiªn cøu so¹n th¶o c¸c v¨n b¶n ph¸p quy b»ng c¸c nhãm chuyªn gia liªn ngµnh, nghiªm chØnh thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh chinh cña luËt ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh thuÕ lµ c¶i c¸ch thñ tôc thùc hiÖn thÈm quyÒn trong ho¹t ®éng hµnh chÝnh thuÕ. Hay nãi c¸ch kh¸c, lµ c¶i c¸ch tr×nh tù thùc hiÖn mäi h×nh thøc ho¹t ®éng cña c¬ quan thuÕ bao gåm tr×nh tù thµnh lËp c¸c c¬ quan thuÕ, tr×nh tù bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm, ®iÒu ®éng c¸n bé thuÕ, tr×nh tù lËp quy, ¸p dông quy ph¹m ®Ó ®¶m b¶o c¸c quyÒn chñ thÓ vµ xö lý vi ph¹m, tr×nh tù ho¹t ®éng tæ chøc, t¸c nghiÖp hµnh chÝnh. Thø hai, c¶i c¸ch bé m¸y hµnh chÝnh thuÕ gåm: C¶i c¸ch m« h×nh tæ chøc bé m¸y hµnh chÝnh thuÕ C¶i c¸ch sù ph©n cÊp qu¶n lý gi÷a c¸c c¬ quan thuÕ vµ sù ph©n c«ng trong néi bé tõng c¬ quan thuÕ. C¶i tiÕn ph­¬ng thøc chØ ®¹o, ho¹t ®éng, ®iÒu hµnh cña tæng côc thuÕ, côc thuÕ, chi côc thuÕ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng ®¸p øng nh÷ng biÕn ®éng c¶u c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cã nhiÒu th¸ch thøc. Thø ba, x©y dùng, kiÖn toµn ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc thuÕ, trong c¶i c¸ch hµnh chÝnh thuÕ, nÕu c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh thuÕ lµ kh©u ®ét ph¸ th× träng t©m l¹i lµ vÊn ®Ò kiÖn toµn ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc thuÕ. Bëi v× r»ng cã thÓ x©y dùng ®­îc mét hÖ thèng thÓ chÕ tèt vÒ thuÕ vµ thiÕt kÕ ®­îc m« h×nh tæ chøc bé m¸y hµnh chÝnh thuÕ tèi ­u nh­nng nÕu kh«ng cã ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc thµnh th¹o chuyªn m«n, nghiÖp vu, t©m huyÕt víi c«ng viÖc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu hiÖn ®¹i ho¸ nÒn hµnh chÝnh th× mäi ý ®å c¶i c¸ch hµnh chÝnh thuÕ còng kh«ng thÓ trë thµnh hiÖn thùc ®­îc. Thø t­, c¶i c¸ch chÕ ®é tiÒn l­¬ng, söa ®æi, bæ sung hoµn thiÖn c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch ®èi víi c¸n bé c«ng chøc thuÕ nh»m khuyÕn khÝch, ®éng viªn n©ng cao chÊt l­îng thùc thi c«ng viÖc hµnh thu. 1.2 C¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ b¶o ®¶m thùc hiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT 1.2.1 TiÕp tôc hoµn thiÖn bé m¸y qu¶n lý thuÕ Trªn thÕ giíi do ®Æc ®iÓm vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi vµ lÞch sö kh¸c nhau nªn mçi quèc gia cã mét h×nh thøc tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ kh¸c nhau. Tuy vËy, khi x©y dùng bé m¸y qu¶n lý thuÕ c¸c nhµ n­íc ph¶i gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ó c¬ b¶n sau: VÞ trÝ vµ quan hÖ cña c¬ quan thuÕ víi Bé tµi chÝnh. Mèi quan hÖ cña ngµnh thuÕ víi chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. Mèi quan hÖ cña ngµnh thuÕ víi h¶i quan. M« h×nh tæ chøc bé m¸y thuÕ ë c¸c ®Þa ph­¬ng. VÞ trÝ vµ quan hÖ cña c¬ quan thuÕ víi Bé tµi chÝnh: trong c«ng t¸c tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ vÊn ®Ò ®Æt ra tr­íc tiªn lµ vÞ trÝ vµ quan hÖ gi÷a c¬ quan thuÕ víi Bé tµi chÝnh, c¬ quan thuÕ lµ bé phËn trùc thuéc Bé tµi chÝnh hay lµ mét tæ chøc ®éc lËp víi Bé tµi chÝnh. Trªn thÕ giíi hiÖn cã hai m« h×nh ®iÒu hµnh ng©n s¸ch nhµ n­íc. M« h×nh thø nhÊt lµ Bé tr­ëng bé tµi chÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé vÒ thu chi ng©n s¸ch, trong m« h×nh nµy c¬ quan thuÕ lµ mét tæ chøc trùc thuéc Bé tµi chÝnh, Tæng côc tr­ëng Tæng côc thuÕ b¸o c¸o c«ng t¸c trùc tiÕp lªn Bé tr­ëng Bé tµi chÝnh. M« h×nh thø hai lµ m« h×nh héi ®ång c¸c bé tr­ëng ®éc lËp: Bé tr­ëng Bé thu ng©n s¸ch vµ Bé tr­ëng Bé chi ng©n s¸ch c¬ quan thuÕ ®­îc tæ chøc ®éc lËp trùc thuéc ChÝnh phñ. Mèi quan hÖ cña c¬ quan thuÕ víi chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng: lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng trong tæ chøc bé m¸y ngµnh thuÕ bëi v× trong thùc tÕ c«ng t¸c tæ chøc thu thuÕ vµ thi hµnh ph¸p luËt thuÕ cÇn ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng c¸c cÊp. §iÒu nµy cµng quan träng h¬n ®èi víi c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ch­a cao, tr×nh ®é d©n trÝ, tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ chÊp hµnh ph¸p luËt cua d©n c­ thÊp. Mèi quan hÖ cña ngµnh thuÕ víi ngµnh h¶i quan: tr­íc ®©y ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp chung, ngµnh thuÕ vµ ngµnh h¶i quan lu«n lµ hai tæ chøc riªng biÖt ®éc lËp. M« h×nh ngo¹i th­¬ng chØ giíi h¹n trong c¸c n­íc XHCN. H¶i quan gi÷ vai trß qu¶n lý, kiÓm so¸t ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng phi thuÕ quan nh­ h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, trao ®æi hµng ho¸. HiÖn nay t¹i c¸c n­íc chuyÓn ®æi, khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i th­¬ng b»ng h¹n ng¹ch ®­îc thay b»ng chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt xuÊt nhËp khÈu th«ng qua thuÕ xuÊt nhËp khÈu. Víi chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt xuÊt nhËp khÈu, ngµnh h¶i quan lóc nµy ®¶m nhËn thªm chøc n¨ng thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu. M« h×nh tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ ë c¸c ®Þa ph­¬ng: Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ ë c¸c ®Þa ph­¬ng lµ vÊn ®Ò cã tÇm quan träng hµng ®Çu trong c«ng t¸c tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ. Do ®ã, m« h×nh tæ chøc bé m¸y c¬ quan thuÕ ë c¸c ®Þa ph­¬ng tèi ­u lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chiÕn l­îc ë c¸c quèc gia. 1.2.2 C¶i c¸ch m¹nh mÏ c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra thuÕ KiÓm tra, thanh tra thuÕ lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng quan träng cña c¬ quan thuÕ vµ ®­îc quy ®Þnh trong c¸c luËt thuÕ. Tæng côc thuÕ ®· cã h­íng dÉn vµ ban hµnh quy tr×nh kiÓm tra, thanh tra viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ cña c¸c ®èi t­îng nép thuÕ. Trong 2 n¨m (1999- 2000) chØ tÝnh riªng Tæng côc thuÕ ®· kiÓm tra ®­îc 1.345 doanh nghiÖp, lËp biªn b¶n xö lý ghi thu 1.408 tû ®ång trong ®ã sè thuÕ Èu l©u ph¶i truy thu lµ 398 tû ®ång. Sè doanh nghiÖp bÞ xö lý hµnh chÝnh vÒ thuÕ lµ 897 ®¬n vÞ, chiÕm 66,7% tæng sè doanh nghiÖp ®· kiÓm tra. Tuy nhiªn, c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra cßn nhiÒu h¹n chÕ bëi nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan kh¸c nhau. V× vËy, ph¶i kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®ã b»ng nhiÒu c¸ch: * Thø nhÊt, ph¶i thùc hiÖn tèt c¶ hai mÆt: thanh tra vµ kiÓm tra ®èi t­îng nép thuÕ vµ thanh tra, kiÓm tra néi bé ngµnh thuÕ. * Thø hai, ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng chång chÐo trong kiÓm tra, thanh tra thuÕ hiÖn nay cÇn ph¶i cã sù thèng nhÊt trong quy ®Þnh ë c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ c¬ quan cã thÈm quyÒn kiÓm tra, thanh tra theo h­íng chØ ®¹o cña c¬ quan cã thÈm quyÒn kiÓm tra, thanh tra ®èi t­îng nép thuÕ vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ ®· ®­îc quy ®Þnh trong c¸c luËt thuÕ. §©y còng lµ th«ng lÖ cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. * Thø ba, cÇn ph©n biÖt giíi h¹n thanh tra, kiÓm tra thuÕ víi nh÷ng t¸c nghiÖp trong nghiÖp vô thuÕ, tr¸nh g©y phiÒn hµ cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh. * Thø t­, cñng cè bé m¸y, ®éi ngò kiÓm tra, thanh tra thuÕ, nguån lùc ph©n bæ cho c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra cña ngµnh thuÕ cÇn ph¶i ®­îc t¨ng c­êng tèi thiÓu lµ 30% nguån lùc cña ngµnh thuÕ ph¶i ®­îc giµnh cho c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra. * Thø n¨m, thùc hiÖn nghiªm tóc quy tr×nh, quy chÕ thanh tra, kiÓm tra thuÕ ®ång thêi ph¶i tæ chøc gi¸m s¸t chÆt chÏ c¸n bé thanh tra thuÕ, gi¸m s¸t tõng cuéc thanh tra thuÕ. §Ó ®¶m b¶o cho c¬ chÕ tù kª khai nép thuÕ cã hiÖu qu¶ th× vÊn ®Ò thanh tra, kiÓm tra còng cÇn ph¶i ®­îc t¨ng c­êng trong ®ã môc tiªu cña c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra nh»m ph¸t hiÖn c¸c hµnh vi gian lËn thuÕ vµ c¸c hµnh vi gian lËn trong th­¬ng m¹i ®Ó trèn thuÕ, lËu thuÕ còng nh­ gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt sù chªnh lÖch gi÷a sè thuÕ ®èi t­îng tù kª khai vµ sè thuÕ ph¶i nép theo luËt thuÕ. §Æc biÖt, cÇn chó träng ®Èy m¹nh kiÓm tra hoµn thuÕ ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu qua ®­êng biªn giíi ®Êt liÒn sang Trung Quèc, t¨ng c­êng biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ viÖc x¸c nhËn hµng hãa xuÊt khÈu, chÆn ®øng hiÖn t­îng quay vßng hµng ho¸ xuÊt khÈu, xuÊt khÈu khèng. 1.2.3 HiÖn ®¹i c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ b»ng c«ng cô tin häc Trong c«ng cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh thuÕ, qu¶n lý thuÕ b»ng c«ng cô tin häc ®­îc ®Æt ra nh­ mét tÊt yÕu vµ ®©y lµ mét b­íc ®ét ph¸ lín cña ngµnh thuÕ. HiÖn nay, toµn ngµnh cã h¬n 5.500 c¸n bé tin häc trong ®ã cã h¬n 150 c¸n bé chuyªn tin cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó triÓn khai thùc hiÖn thuÕ cã hiÖu qu¶ ë c¸c ®Þa ph­¬ng. Ngµnh thuÕ ®· thùc hiÖn nèi m¹ng néi bé ë tÊt c¶ 61 tØnh, thµnh vµ h¬n 50 chi côc thuÕ lín trong c¶ n­íc víi h¬n 4.050 m¸y tÝnh vµ h¬n 100 m¸y chñ t¹o nªn mét m¹ng l­íi th«ng tin thèng nhÊt ë c¸c tØnh. C¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm ®­îc tæng côc thuÕ thèng nhÊt triÓn khai chÝnh x¸c, an toµn vµ hiÖu qu¶. C¸c ch­¬ng tr×nh qu¶n lý m· sè thuÕ, qu¶n lý thuÕ, qu¶n lý Ên chØ hai cÊp côc vµ chi côc…. §Ó cã thÓ ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc vµ kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i cña c«ng t¸c c«ng nghÖ tin häc nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ cÇn ph¶i quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, ­u tiªn ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng th«ng tin phôc vô chuyªn ngµnh nh­ c¸c ch­¬ng tr×nh qu¶n lý m· sè ®èi t­îng nép thuÕ, qu¶n lý ho¸ ®¬n, tÝnh thuÕ, lËp bé vµ theo dâi nî ®äng, quyÕt to¸n thuÕ. Thø hai, ­u tiªn cung cÊp trang thiÕt bÞ cho c¸c ®Þa ph­¬ng cã ®Þa giíi hµnh chÝnh réng, cã sè thu lín nh»m gi¶m bít c«ng viÖc thñ c«ng, ph¸t triÓn tin häc mét c¸ch ®ång bé ®Õn tÊt c¶ c¸c ®Þa ph­¬ng, x©y dùng hÖ c¬ së d÷ liÖu ®ång nhÊt, ph¸t triÓn ch­¬ng tr×nh øng dông, tõng b­íc ph¸t huy hiÖu qu¶ hÖ thèng m¹ng m¸y tÝnh ë tõng côc thuÕ, chi côc thuÕ. Thø ba, cÇn chó träng ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé tin häc, ph¶i tiÕn hµnh ®µo t¹o th­êng xuyªn vµ chÊt l­îng ®µo t¹o ph¶i ®Æt lªn hµng ®Çu nªn ®µo t¹o theo nhiÒu tr×nh ®é kh¸c nhau nh­ ®µo t¹o c¸c c¸n bé theo tr×nh ®é cao ®Ó cã thÓ qu¶n lý c¸c dù ¸n tin häc lín trong ngµnh ®¹o t¹o c¸c c¸n bé qu¶n lý vµ triÓn khai øng dông, ®¹o t¹o c¸c c¸n bé sö dông ch­¬ng tr×nh øng dông cho c¸c c¸n bé kh«ng chuyªn hiÖn ®ang lµm viÖc ë c¸c phßng ban kh¸c. Thø t­, thùc hiÖn nèi m¹ng gi÷a c¬ quan thuÕ víi ®èi t­îng nép thuÕ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng kh¸c ®Ó lu«n cã ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin vµ d÷ liÖu cÇn thiÕt gi÷a chñ thÓ qu¶n lý vµ ®èi t­îng bÞ qu¶n lý phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ. 1.2.4 T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý chøng tõ, ho¸ ®¬n gi¸ trÞn gia t¨ng. Ho¸ ®¬n GTGT lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó x¸c ®Þnh cô thÓ ph¹m vi, møc ®é nghÜa vô thuÕ GTGT, nh­ x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ, sè thuÕ GTGT ph¶i nép vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ sè thuÕ GTGT ®­îc hoµn víi gi¸ trÞ ph¸p lý riªng cã cña ho¸ ®¬n GTGT, nªn kh«ng ph¶i bÊt cø ai còng cã quyÒn sö dông ho¸ ®¬n GTGT. Ng­êi viÕt ho¸ ®¬n lµ ng­êi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô víi ®iÒu kiÖn nh÷ng ng­êi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô nµy cã quyÒn ®­îc thÓ hiÖn sè thuÕ GTGT trªn hãa ®¬n, nh÷ng nghiÖp vô kh«ng n»m trong ph¹m vi ®¸nh thuÕ GTGT hoÆc ®­îc miÔn trõ thuÕ GTGT th× ng­êi cung cÊp dÞch vô, hµng ho¸ kh«ng ®­îc viÕt trªn ho¸ ®¬n GTGT, nÕu khi thùc hiÖn nghÜa vô nµy mµ viÕt trªn ho¸ ®¬n sè tiÒn thuÕ GTGT cho kh¸ch hµng th× ng­êi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô (ng­êi nép thuÕ) vi ph¹m ph¸p luËt thuÕ GTGT. Cßn xÐt vÒ ph­¬ng diÖn qu¶n lý nhµ n­íc, ho¸ ®¬n GTGT lµ v¨n b¶n qu¶n lý cña nhµ n­íc. §Ó thùc hiÖn sù qu¶n lý cña nhµ n­íc trªn tÊt c¶ c¸c mÆt ho¹t ®éng cña x· héi, nhµ n­íc ph¶i sö dông c¸c h×nh thøc qu¶n lý nhÊt ®Þnh mµ h×nh thøc qu¶n lý c¬ b¶n chñ yÕu mang tÝnh chÊt ph¸p lý ®ã lµ ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý hay nãi c¸ch kh¸c lµ ra v¨n b¶n qu¶n lý. §Ó gi¶m bít c¸c hµnh vi vi ph¹m chÕ ®é qu¶n lý, sö dông chøng tõ, ho¸ ®¬n ë n­íc ta hiÖn nay th× cÇn t¨ng c­êng mét sè biÖn ph¸p: Thø nhÊt, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp sö dông ho¸ ®¬n tù in lµ viÖc ®Èy m¹nh c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t lo¹i ho¸ ®¬n nµy chÝnh v× vËy tr¸ch nhiÖm cña bé tµi chÝnh trong viÖc qu¶n lý cña c«ng chøc thuÕ ®ßi hái cao h¬n, ph­¬ng tiÖn qu¶n lý ®ßi hái hiÖn ®¹i h¬n. Thø hai, nhµ n­íc cÇn c«ng bè gi¸ trÞ ho¸ ®¬n b¸n hµng ®èi víi ng­êi tiªu dïng hµng hãa, dÞch vô, ®ång thêi khuyÕn khÝch c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ cho ng­êi tiªu dïng nhËn ho¸ ®¬n khi mua hµng. 1.2.5 §Èy m¹nh dÞch vô t­ vÊn thuÕ T­ vÊn thuÕ lµ ho¹t ®éng trong ®ã c¸c chuyªn gia vÒ ph¸p luËt thuÕ cung cÊp c¸c th«ng tin, kiÕn thøc, gi¶i ph¸p vÒ lÜnh vùc thuÕ cho ®èi t­îng nép thuÕ cã nhu cÇu ®Ó hä thùc hiÖn nghÜa vô phï hîp v¬Ý nhµ n­íc. T­ vÊn thuÕ gåm 2 d¹ng: * T­ vÊn thuÕ víi danh nghÜa lµ mét dÞch vô c«ng, víi danh nghÜa nµy t­ vÊn thuÕ lµ mét chøc n¨ng thuéc lÜnh vùc hµnh chÝnh cña c¬ quan thuÕ. * T­ vÊn thuÕ víi danh nghÜa lµ mét dÞch vô t­, ®©y lµ mét ho¹t ®éng dÞch vô cã thu, c¸c ®èi t­îng nép thuÕ cã nhu cÇu ph¶i tr¶ dÞch vô phÝ cho mçi ho¹t ®éng t­ vÊn. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn t­ vÊn thuÕ cã mét vai trß rÊt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp còng nh­ ®èi víi x· héi. §èi víi doanh nghiÖp, th«ng qua t­ vÊn thuÕ chu doanh nghiÖp cã ®­îc c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cô thÓ cña doanh nghiÖp m×nh. Tõ ®ã doanh nghiÖp cã thÓ h¹ch to¸n ®Çy ®ñ c¸c chi phÝ vµ tÝnh to¸n mét c¸ch chÝnh x¸c tiÒn l·i cña doanh nghiÖp sau mçi chu kú kinh doanh. T­ vÊn thuÕ cßn cã vai trß ®µo t¹o, bæ sung, cËp nhËt nh÷ng kiÕn thøc th­êng xuyªn vÒ thuÕ cho chñ doanh nghiÖp sau mçi sù thay ®æi cña luËt thuÕ hoÆc khi chñ doanh nghiÖp thay ®æi mÆt hµng, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh. XÐt trªn ph¹m vi toµn x· héi, t­ vÊn thuÕ lµ kªnh th«ng tin hai chiÒu gi÷a kh¸ch thÓ qu¶n lý vµ chñ thÓ qu¶n lý. V× vËy, nhµ t­ vÊn thuÕ ®Ó gióp cho viÖc gi¶i thÝch, tuyªn truyÒn c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt thuÓ ®Ó n©ng cao nhËn thøc cña mçi ng­êi ®èi víi nghÜa vô thuÕ, qua ®ã c¬ quan thuÕ thùc hiÖn tèt nhiÖm vô thu ®óng, thu ®ñ, thu kÞp tiÒn thuÕ vµ c¸c kho¶n thu kh¸c theo luËt ®Þnh, t¹o ®iÒu kiÖn duy tr× kû c­¬ng x· héi. V× vËy, t­ vÊn thuÕ lµ mét c«ng viÖc cÇn thiÕt, kh¸ch quan, mét c«ng viÖc tiÕn hµnh th­êng xuyªn cña c¬ quan thuÕ. II Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT trong thêi gian tíi 1. C¸c gi¶i ph¸p tiÕp tôc hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT 1.1 Söa ®æi, bæ sung mét sè quy ®Þnh vÒ ph¹m vi ®iÒu chØnh cña luËt thuÕ GTGT VÒ ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT, ®· ®­îc quy ®Þnh trong luËt thuÕ lµ sù kiÖn ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT v× thÕ viÖc quy ®Þnh trùc tiÕp “hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam lµ ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT” võa kh«ng ®óng vÒ ph­¬ng diÖn lý luËn võa gÆp nhiÒu khã kh¨n v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh ¸p dông thuÕ GTGT. ChÝnh v× vËy, cÇn söa ®æi mét sè thuËt ng÷, söa ®æi bæ sung mét sè vÊn ®Ò ®­îc x¸c ®Þnh trong luËt thuÕ GTGT. VÝ dô nh­ cã thÓ dïng thuËt ng÷ “nghiÖp vô chÞu thuÕ GTGT” thay cho thuËt ng÷ “®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT” ®Ó tr¸nh ®­îc sù nhÇm lÉn gi÷a ng­êi chÞu thuÕ GTGT vµ ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT. HoÆc ®Ó ®¶m b¶o thuÕ GTGT lµ thuÕ tiªu dïng ®¸nh trªn b×nh diÖn réng, cã tÝnh liªn hoµn vµ tËp trung kinh tÕ cao, ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn ph¶i thu hÑp diÖn miÔn trõ thuÕ GTGT b»ng c¸ch chuyÓn mét sè “hµng ho¸, dÞch vô” hiÖn nay n»m trong diÖn “ kh«ng chÞu thuÕ GTGT” sang diÖn ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT hoÆc lo¹i bá mét sè hµng ho¸, dÞch vô ®ang n»m trong ph¹m vi nµy, tøc lµ më réng ®èi t­îng thuéc d¹ng chÞu thuÕ GTGT. VÒ ®èi t­îng nép thuÕ GTGT, hiÖn nay ph¸p luËt thuÕ GTGT quy ®Þnh hai ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ: ph­¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp, quy ®Þnh khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo theo tû lÖ Ên ®Þnh, quy ®Þnh hai lo¹i ho¸ ®¬n (ho¸ ®¬n b¸n hµng, ho¸ ®¬n GTGT) lµ xuÊt ph¸t tõ viÖc ph¸p luËt thuÕ GTGT qu¸ réng, ®Æc biÖt trong ®ã ®èi t­îng nép thuÕ GTGT lµ hé kinh doanh c¸ thÓ chiÕm mét tû träng qóa lín. V× vËy, ph¸p luËt cÇn thu hÑp diÖn ®èi t­îng nép thuÕ GTGT b»ng c¸ch quy ®Þnh ng­ìng chÞu thuÕ GTGT ®èi víi c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ. Nh÷ng ®èi t­îng nµo kh«ng ®¹t ®­îc møc doanh sè nµy sÏ chuyÓn sang ¸p dông thuÕ kho¸n Ên ®Þnh trªn doanh thu, cßn nh÷ng hé kinh doanh c¸ thÓ kh¸c b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. 1.2 Bæ sung mét sè quy ®Þnh vÒ ph¹m vi l·nh thæ cña nghÜa vô thuÕ GTGT Ph¸p luËt thuÕ GTGT hiÖn hµnh kh«ng x¸c ®Þnh cô thÓ ph¹m vi l·nh thæ cña nghÜa vô thuÕ GTGT nªn trong qu¸ tr×nh ¸p dông thuÕ GTGT ®· x¶y ra nh÷ng tranh chÊp gi÷a ®èi t­îng nép thuÕ vµ c¬ quan thuÕ do kh«ng ®ång nhÊt quan ®iÓm víi nhau trong nhËn thøc. V× vËy, ®Ó x¸c ®Þnh ph¹m vi, møc ®é cña nghÜa vô thuÕ GTGT mét c¸ch t­¬ng ®èi, chuÈn x¸c cÇn quy ®Þnh râ thÕ nµo lµ ë ViÖt Nam. ë ViÖt Nam tøc lµ n»m trong ph¹m vi l·nh thæ ViÖt Nam: vïng ®Êt, vïng trêi, vïng n­íc vµ vïng trong lßng ®Êt. Trong ph¹m vi ®ã nhµ n­íc ViÖt Nam cã toµn quyÒn quyÕt ®Þnh tèi cao. V× vËy, xÐt vÒ mÆt nguyªn t¾c tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao hµng ho¸ ®­îc thùc hiÖn trªn l·nh thæ ViÖt Nam ®Òu ph¶i chÞu thuÕ GTGT ë ViÖt Nam. 1.3 Quy ®Þnh thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT trong ph¸p luËt thuÕ GTGT Ph¸p luËt thuÕ GTGT hiÖn hµnh kh«ng quy ®Þnh thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT nªn trªn thùc tÕ ®· gÆp nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hµnh thu thuÕ vµ kh«ng Ýt tranh chÊp x¶y ra gi÷a c¸n bé thuÕ vµ nép thuÕ khi gi¶i thÝch vÒ vÊn ®Ò nµy. §Ó gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò nµy còng nh­ ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng cña thuÕ GTGT th× trong ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT. Khi x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT cÇn ph¶i ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n sau: + Nguyªn t¾c c«ng b»ng + Nguyªn t¾c hiÖu qu¶ vµ thuËn tiÖn + Nguyªn t¾c ch¾c ch¾n vµ chÝnh x¸c + Nguyªn t¾c kh«ng ®­îc vâ ®o¸n. 1.4 Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ c¨n cø tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt, ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ VÒ gi¸ tÝnh thuÕ, ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn nhÊt thÓ ho¸ gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ ch­a cã thuÕ GTGT, ®ång thêi cÇn quy ®Þnh râ nÕu gi¸ ghi trªn hãa ®¬n mµ nhá h¬n gi¸ thÞ tr­êng th× c¨n cø vµo gÝa thÞ tr­êng ®Ó tÝnh. Tr­êng hîp b¸n ph¸ gi¸ ®Ó trèn thuÕ cÇn cã sù can thiÖp cña nhµ n­íc. VÒ thuÕ suÊt, lý luËn vÒ thuÕ GTGT còng nh­ thùc tiÔn ¸p dông thuÕ GTGT tõ thËp kû 80 ng­êi ta nhËn thÊy r»ng nÕu thuÕ GTGT cµng Ýt thuÕ suÊt cµng dÔ ¸p dông. ¸p dông thuÕ GTGT víi mét thuÕ suÊt thèng nhÊt khÆc phôc ®­îc nguy c¬ gian lËn, trèn thuÕ vµ tr¸nh thuÕ sinh ra tõ viÖc nhËp nh»ng vÒ thuÕ suÊt v× nÕu chØ cã mét møc thuÕ suÊt cao vµ møc thuÕ suÊt thÊp kh¸c nhau. V× vËy, xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kinh tÕ x· héi ë n­íc ta hiÖn nay th× ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn lùa chän hÖ thèng thuÕ suÊt 5% vµ 10% (kh«ng tÝnh møc thuÕ suÊt 0%). Trong t­¬ng lai sÏ ¸p dông hÖ thèng møc thuÕ suÊt 7% vµ 10%. VÒ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ, qua thùc tiÔn ¸p dông thuÕ GTGT cho thÊy ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT kh«ng cßn mÊy t¸c dông mµ cßn ph¶n ¸nh sai lÖch nghÜa vô thuÕ GTGT còng nh­ b¶n chÊt cña thuÕ GTGT vµ ®­a ®Õn nhiÒu hËu qu¶ ph¸t sinh tiªu cùc kh¸c. V× vËy, tÊt yÕu ph¸p luËt thuÕ GTGT söa ®æi chØ cÇn quy ®Þnh mét ph­¬ng ph¸p duy nhÊt ®ã lµ ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ GTGT. Bªn c¹nh ph­¬ng ph¸p nµy ph¸p luËt thuÕ GTGT còng cÇn quy ®æi thuÕ suÊt GTGT thµnh thuÕ suÊt theo gi¸ thanh to¸n ®Ó ®¶m b¶o tÊt c¶ sè thuÕ GTGT ph¸t sinh ®Òu ®­îc ph¶n ¸nh trªn ho¸ ®¬n, cã ®Çy ®ñ c¨n cø ph¸p lý cho h¹ch to¸n vµ khÊu trõ. 1.5 CÇn chuÈn hãa vµ söa ®æi c¸c quy ®Þnh vÒ khÊu trõ thuÕ, hoµn thuÕ GTGT VÒ khÊu trõ thuÕ GTGT, cÇn söa ®æi vµ lµm râ c¸c vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng khÝa c¹nh cña viÖc khÊu trõ thuÕ còng nh­ b¶n chÊt liªn hoµn cña thuÕ GTGT cÇn chuÈn ho¸ nh÷ng quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c khÊu trõ thuÕ, cô thÓ: + ChØ khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo cho c¸c ho¹t ®éng chÞu thuÕ GTGT + Cã thu míi khÊu trõ, kh«ng khÊu trõ khèng + Mua hµng hãa, dÞch vô kh«ng cã ho¸ ®¬n, chøng tõ hoÆc cã ho¸ ®¬n nh­ng kh«ng hîp ph¸p th× kh«ng ®­îc khÊu trõ. Thø hai, quy ®Þnh râ nguyªn t¾c x¸c ®Þnh sè tiÒn ®­îc khÊu trõ, sè tiÒn cã quyÒn khÊu trõ lµ sè thuÕ ®Çu vµo tÝnh trªn mét s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô mua vµo vµ cßn tuú thuéc vµo nghiÖp vô ®ã ®­îc khÊu trõ toµn bé hay mét phÇn. Thø ba, quy ®Þnh cô thÓ c¸c c¨n cø x¸c ®Þnh sè thuÕ ®­îc khÊu trõ, cô thÓ ®ã lµ ho¸ ®¬n GTGT khi mua hµng, biªn l¹i nép thuÕ. Trong tr­êng hîp, nhËp khÈu hoÆc phiÕu xuÊt kho, trong tr­êng hîp hµng ho¸, dÞch vô doanh nghiÖp tù cung cÊp. Thø t­, ®Ó ®¶m b¶o quyÒn ®æi l¹i thuÕ GTGT cña doanh nghiÖp cÇn quy ®Þnh h×nh thøc khÊu trõ vµo sè thuÕ ph¶i nép vµo kú sau trong tr­êng hîp nghiÖp vô thuÕ GTGT bÞ huû bá hoÆc kh«ng ®­îc tr¶ tiÒn tøc thuÕ GTGT ®· tr¶ vµo lóc diÔn ra hµnh ®éng b¸n hµng vµ cung cÊp dÞchvô nh­ng sau ®ã bÞ huû bá hoÆc kh«ng ®­îc tr¶ tiÒn th× doanh nghiÖp cã quyÒn xin l¹i (®ßi l¹i) sè thuÕ GTGT ®· nép. VÒ hoµn thuÕ GTGT, ®Ó h¹n chÕ bít viÖc lîi dông c¬ chÕ hoµn thuÕ nh»m chiÕm ®o¹t tiÒn cña ng©n s¸ch nhµ n­íc th× tÊt c¶ c¸c tr­êng hîp hoµn thuÕ GTGT ph¶i ®­îc quy ®Þnh chÝnh x¸c cô thÓ trong luËt thuÕ GTGT. MÆt kh¸c, nªn thu hÑp diÖn hoµn thuÕ, chØ ¸p dông hoµn thuÕ cho c¸c ®èi t­îng: + XuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô + C¬ së kinh doanh míi thµnh lËp, ®Çu t­ míi tµi s¶n cè ®Þnh C¸c c¬ së kinh doanh trong 3 th¸ng liªn tôc trë lªn cã luü kÕ sè d­ ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ lín h¬n sè thuÕ ®Çu ra th× nªn quy ®Þnh ng­ìng nhÊt ®Þnh míi ®­îc hoµn thuÕ, nÕu d­íi ng­ìng ®ã th× tiÕp tôc chuyÓn cho kú sau ®Ó khÊu trõ, ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ, thêi gian vµ c«ng søc cña c¬ quan thuÕ vµ ®èi t­îng nép thuÕ. §­a tr­êng hîp hoµn thuÕ GTGT ®èi víi c¸c nguån vèn sö dông vèn ODA, ®èi víi c¸c tæ chøc sö dông tiÒn viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi mua hµng ho¸, dÞch vô t¹i ViÖt Nam ra khái diÖn hoµn thuÕ GTGT. §èi víi hoµn thuÕ xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô th× quy ®Þnh hoµn theo th¸ng hoÆc theo chuyÕn hµng mµ kh«ng h¹n chÕ sè tiÒn ch­a ®­îc khÊu trõ lµ bao nhiªu nh­ quy ®Þnh hiÖn nay. Cßn c¸c tr­êng hîp kh¸c cã thÓ theo quý hoÆc theo n¨m. Ngoµi ra, thêi h¹n ®­îc gi¶i quyÕt hoµn thuÕ còng chØ nªn quy ®Þnh ¸p dông ®èi víi c¸c chøng tõ ph¸t sinh kh«ng qu¸ hai n¨m kÓ tõ khi cã chøng tõ ®Ò nghÞ hoµn thuÕ. 1.6 Söa ®æi, bæ sung mét sè quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký, kª khai, nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ GTGT VÒ ®¨ng ký thuÕ GTGT, tõng b­íc v¨n minh ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ chÕ thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT. Ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn söa ®æi, bæ sung mét sè néi dung vÒ viÖc ®¨ng ký thuÕ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng v­íng m¾c. Mét lµ, lËp quy ®Þnh theo m· tØnh cã thÓ kh«ng ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh vÒ tr¹ng th¸i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp còng nh­ sù phøc t¹p trong qu¶n lý. Hai lµ, m· t×nh tr¹ng nép thuÕ GTGT (NO) kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c mçi ®èi t­îng nép thuÕ chØ ®­îc cÊp mét m· sè thuÕ duy nhÊt trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng tõ khi thµnh lËp ®Õn khi chÊm døt ho¹t ®éng. VÒ kª khai nép thuÕ GTGT, tÝnh tù gi¸c thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ cña ®èi t­îng lµ yÕu tè then chèt c¬ b¶n quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng lín cña qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ. V× vËy, ph¸p luËt ®iÒu chØnh thuÕ nãi chung vµ thuÕ GTGT nãi riªng cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh n©ng cao kh¶ n¨ng tù gi¸c cña ®èi t­îng nép thuÕ. §Æc biÖt víi sù ph¸t triÓn ngµy cµng ®a d¹ng cña c¸c ®èi t­îng nép thuÕ th× sù tù gi¸c cña ®èi t­îng nép thuÕ cµng cã ý nghÜa h¬n bao giê hÕt. ChÝnh sù tù kª khai vµ nép thuÕ theo kª khai cña m×nh thay cho c¬ quan tÝnh thuÕ vµ ra th«ng b¸o nép thuÕ ®· chuyÓn tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cho ®èi t­îng nép thuÕ vÒ nh÷ng th«ng tin trong tê khai thuÕ cña hä víi nh÷ng quy ®Þnh xö ph¹t phï hîp sÏ gãp phÇn t¨ng c­êng ý thøc tu©n thñ nghiªm luËt thuÕ. VÒ quyÕt to¸n thuÕ GTGT, khi thùc hiÖn c¬ chÕ tù kª khai, tù tÝnh thuÕ nép vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc th× viÖc quyÕt to¸n thuÕ trë nªn hÕt søc quan träng vµ nã kh«ng mang thñ tôc hµnh chÝnh nh­ tr­íc ®©y n÷a, v× vËy cÇn ph¶i cã sù quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ vÊn ®Ò nµy ®Æc biÖt trong tr­êng hîp quyÕt to¸n kh«ng theo ®Þnh kú hµng n¨m nh­ khi cã quyÕt ®Þnh ph¸ s¶n, gi¶i thÓ, chia, t¸ch, s¸t nhËp, hîp nhÊt, chuyÓn ®æi hoÆc giao b¸n doanh nghiÖp… III. Mét sè kiÕn nghÞ §Ó ®¶m b¶o ph¸p luËt thuÕ GTGT ngµy cµng chÆt chÏ, tr¸nh g©y hiÓu lÇm c¸c thuËt ng÷ ®­îc quy ®Þnh trong luËt thuÕ GTGT, mét sè kiÕn nghÞ ®· ®­îc ®­a ra nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT nh­ sau: Kh«ng quy ®Þnh trùc tiÕp “hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam lµ ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT” nªn ®iÒu 2 luËt thuÕ GTGT cÇn söa ®æi lµ “®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT lµ c¸c ®èi t­îng ho¹t ®éng chuyÓn giao hµng ho¸, cung cÊp dÞch vô vµ ph¶i tr¶ tiÒn cña mét ho¹t ®éng kinh tÕ trong ph¹m vi l·nh thæ ViÖt Nam” §iÒu 4 cÇn söa ®æi lµ: “®èi t­îng ®­îc miÔn trõ thuÕ GTGT” §­a kho¶n 3, kho¶n 20, ®iÒu 4 ra khái diÖn miÔn trõ thuÕ GTGT. §Ó lo¹i bá, thu hÑp bít diÖn ®èi t­îng nép thuÕ GTGT, cã kiÕn nghÞ söa ®æi ®iÒu 3 luËt thuÕ GTGT “tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ vµ nhËp khÈu hµng hãa, dÞch vô lµ ®èi t­îng nép thuÕ GTGT”. Ngoµi ra, luËt thuÕ GTGT cÇn bæ sung thªm mét ®iÒu luËt vÒ ph¹m vi l·nh thæ thuÕ GTGT trong ®ã x¸c ®Þnh râ nguyªn t¾c n¬i ®¸nh thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng chuyÓn giao tµi s¶n, vµ n¬i ®¸nh thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô. §Ó ®¶m b¶o møc thuÕ suÊt ®èi víi mét hµng ho¸, dÞch vô ®­îc thèng nhÊt, th× ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶i nhÊt thÓ ho¸ tiªu chÝ ph©n ®Þnh hµng ho¸, dÞch vô trong biÓu thuÕ hoÆc dùa trªn tÝnh n¨ng, c«ng dông cña hµng ho¸, dÞch vô. Trªn c¬ së ®ã cã kiÕn nghÞ, hiÖn nay kho¶n 1, ®iÒu 7 luËt thuÕ GTGT quy ®Þnh: “®èi víi hµng ho¸, dÞch vô lµ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT” sù quy ®Þnh nµy kh«ng râ rµng nªn söa thµnh “®èi víi hµng hãa, dÞch vô do c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh b¸n ra lµ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT”… §Ó tÝnh to¸n dÔ dµng, gi¶m bít sai lÖch trong viÖc ph¶n ¸nh nghÜa vô thuÕ GTGT còng nh­ b¶n chÊt thuÕ GTGT th× chØ nªn quy ®Þnh mét ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ®ã lµ ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, v× vËy ph¶i bá kho¶n 2, ®iÒu 9 luËt thuÕ GTGT, tøc lµ bá ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT. §ång thêi quy ®Þnh ph­¬ng ph¸p quy ®æi thuÕ suÊt GTGT thµnh thuÕ suÊt theo gi¸ thanh to¸n. §Ó h¹n chÕ bít viÖc lîi dông c¬ chÕ nh»m chiÕm ®o¹t tiÒn cña ng©n s¸ch nhµ n­íc th× tÊt c¶ c¸c tr­êng hîp ®­îc hoµn thuÕ GTGT ph¶i quy ®Þnh cô thÓ, chÝnh x¸c trong luËt thuÕ GTGT v× vËy, cã kiÕn nghÞ söa ®æi, bæ sung ®iÒu 16 cña luËt thuÕ GTGT vÒ hoµn thuÕ nh­ sau: “viÖc hoµn thuÕ GTGT chØ ¸p dông trong c¸c tr­êng hîp: XuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô C¬ së kinh doanh míi thµnh lËp, ®Çu t­ míi tµi s¶n cè ®Þnh C¬ së kinh doanh trong 3 th¸ng liªn tôc trë nªn cã sè thuÕ ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ lín h¬n ®Çu ra theo ng­ìng do ph¸p luËt quy ®Þnh, nÕu d­íi ng­ìng ®ã tiÕp tôc chuyÓn kú sau ®Ó khÊu trõ. Ng­ìng ®­îc hoµn thuÕ do chÝnh phñ quy ®Þnh. Bæ sung “hoµn thuÕ GTGT trong tr­êng hîp xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô ®­îc thùc hiÖn theo th¸ng hoÆc theo c¸c chuyÕn hµng mµ kh«ng h¹n chÕ sè tiÒn kh«ng ®­îc khÊu trõ. Cßn c¸c tr­êng hîp kh¸c ®­îc hoµn theo quý hoÆc theo n¨m” Quy ®Þnh “thêi h¹n gi¶i quyÕt hoµn thuÕ ¸p dông víi c¸c chøng tõ ph¸t sinh kh«ng qu¸ 2 n¨m kÓ tõ khi cã chøng tõ ®Ò nghÞ hoµn thuÕ”. Lêi më ®Çu §èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo th× thuÕ còng ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng vµ chiÕm phÇn lín trong tæng thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc. ViÖc thùc thi mét sè chÝnh s¸ch thuÕ cã hiÖu qu¶ sÏ ®¶m b¶o æn ®Þnh cho nguån thu nµy vµ tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®Êt n­íc. ë ViÖt Nam theo thèng kª cña Tæng côc thuÕ th× 92% ng©n s¸ch Nhµ n­íc lµ thu tõ thuÕ nªn cÇn ph¶i cã ph­¬ng ph¸p tÝnh hîp lý nh»m ®¶m b¶o sù c«ng b»ng cho c¸c ®èi t­îng nép thuÕ kÕt hîp víi viÖc h¹ch to¸n thuÕ t¹i c¸c doanh nghiÖp ph¶i theo ®óng chÕ ®é kÕ to¸n, tµi chÝnh vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Thùc tr¹ng t×nh h×nh thùc hiÖn thuÕ ë n­íc ta sau h¬n 4 n¨m ¸p dông cho thÊy c¸c vô gian lËn trong thuÕ GTGT ngµy cµng nhiÒu, c¸c h×nh thøc ngµy cµng tinh vi h¬n cho thÊy vÊn ®Ò gian lËn thuÕ GTGT ®· trë nªn v« cïng nguy hiÓm vµ ®¸ng b¸o ®éng cho toµn x· héi. ChØ riªng trong hoµn thuÕ th× n¨m 1999 ph¸t hiÖn 3 vô gian lËn thuÕ GTGT, n¨m 2000 ph¸t hiÖn 17 vô, n¨m 2001 ph¸t hiÖn 64 vô vµ tõ ®Çu n¨m 2002 ®Õn kho¶ng th¸ng 6 n¨m 2002 ®· ph¸t hiÖn 63 vô, n©ng tæng sè tiÒn hoµn thuÕ GTGT bÞ chiÕm ®o¹t lªn 500 tû ®ång tõ n¨m 1999 c¸c vô vÒ mua b¸n ho¸ ®¬n hay lµm sai lÖch gi¸ trªn ho¸ ®¬n kh«ng hÒ cã xu h­íng gi¶m sót. T×nh tr¹ng nµy lµm ®au ®Çu c¸c nhµ qu¶n lý nãi riªng vµ x· héi nãi chung, cã nh÷ng kÎ ®· lîi dông nh÷ng kÏ hë trong luËt vµ trong qu¶n lý cña nhµ n­íc ta ®Ó bßn rót tiÒn tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ ®ót tói c¸ nh©n m×nh. N¶y sinh tõ c¸c vÊn ®Ò ®· ®­îc nªu ë trªn th× sù cÇn thiÕt trong viÖc nghiªn cøu c¸c mÆt tr¸i cña thuÕ GTGT vµ ®­a ra c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m tèi ®a nh÷ng vÊn ®Ò ®ã lµ hÕt søc cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu ®ã em ®· m¹nh d¹n tham gia nghiªn cøu ®Ò tµi “Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam hiÖn nay vµ biÖn ph¸p phßng ngõa”. Cô thÓ bµi viÕt gåm nh÷ng néi dung chñ yÕu sau: Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT trong kinh doanh Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam Ch­¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam biÓu ®å Dù to¸n thu thuÕ GTGT n¨m 2002  ®¬n vÞ tÝnh: Tû ®ång XNQD XN§T NQD XS Tæng dù to¸n 2003 9154 3592 4228 2264 19238 ­íc qi/2003 2205 870 1175 619 4869 Nguån thu tõ thuÕ cña Nhµ n­íc tËp trung chñ yÕu vµo xÝ nghiÖp quèc doanh. Sù ®ãng gãp cña ngµnh nµy vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc lu«n chiÕm trªn 45% (n¨m 2003 lµ 47%, trong tæng sè thu tõ tÊt c¶ c¸c ngµnh). §øng sau xÝ nghiÖp quèc doanh lµ NQD 22%, XN§T 19vµ XS 12%. Nh×n chung tû lÖ ®ãng gãp nµy t­¬ng ®èi æn ®Þnh. biÓu ®å vÒ sè vô lõa ®¶o hoµn thuÕ qua c¸c n¨m Nh×n vµo biÓu ®å ta thÊy t×nh tr¹ng gian lËn vÒ hoµn thuÕ t¨ng lªn víi tèc ®é kh¸ nhanh tõ 4 vô n¨m 1999 ®Õn 17 vô n¨m 2000, 64 vô n¨m 2001 vµ 46 vô víi 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 ®· ®­îc ph¸t hiÖn. Víi con sè nµy chøng tá sù th¸ch thøc cña nh÷ng kÎ ph¹m téi ®èi víi nhµ qu¶n lý. Chóng ®· sö dông nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau ®Ó qua mÆt c¸n bé qu¶n lý, sù t¨ng lªn nhanh chãng cña sè vô gian lËn còng chøng tá chóng ®· kh¸ tinh vi trong viÖc sö dông c¸c m¸nh khoÐ. Thùc tr¹ng trªn khiÕn c¸c nhµ lµm luËt vµ c¸c nhµ qu¶n lý kh«ng thÓ khoanh tay ®øng nh×n.  ®¬n vÞ tÝnh: Tû ®ång ChØ tiªu XNQD XN§T NQD XS tæng Thu VAT 6895 2254 3173 1630 13.952  T×nh h×nh thu thuÕ VAT cña ngµnh h¶i quan giai ®o¹n tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2003 §VT: Tû ®ång TT N¨m Tæng thu (KH) Tæng thu VAT VAT/Tæng thu TØ lÖ hoµn thµnh kÕ ho¹ch 1 1999 21000 23669 8162 0.344839 113% 2 2000 22960 24417 10718 0.438956 106% 3 2001 25200 29519 11725 0.397202 117% 4 2002 33200 37221 15010 0.403267 112% 5 2003 38500 39223 17522 0.446728 102% Tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2003 sè thuÕ VAT ®ãng gãp vµo sè thu cña ngµnh H¶i quan t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ cã xu h­íng t¨ng lªn. N¨m 1999 lµ 8.162 tû ®ång, n¨m 2000 lµ 1.0.718 tû ®ång, n¨m 2001 lµ 11.725 tû ®ång, n¨m 2002 lµ 15.010 tû ®ång, n¨m 2003 lµ 15.722 tû ®ång. Trong ®ã n¨m 2002 vµ n¨m 2003 lµ cã sè thu lín nhÊt. Tû lÖ thu thuÕ VAT ngµy cµng cã xu h­íng t¨ng nhanh tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2003 ®· t¨ng lªn h¬n 200%. Con sè thu ®­îc thùc tÕ lu«n v­ît møc kÕ ho¹ch ®Ò ra. N¨m 1999 tû lÖ hoµn thµnh kÕ ho¹ch lµ 113%, n¨m 2000 lµ 106%, n¨m 2001 lµ 117%, n¨m 2002 lµ 112% vµ n¨m 2003 lµ 102%. Tèc ®é t¨ng ngµy cµng lín vµ tû träng ®ãng gãp vµo tæng thu cña ngµnh H¶i quan cã xu h­íng t¨ng nhanh chøng tá thuÕ VAT cã vai trß lín trong nguån thu cña ngµnh H¶i quan nãi riªng vµ thu ng©n s¸ch nhµ n­íc nãi chung. Thu ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ thu thuÕ GTGT tõ n¨m 2001 ®Õn n¨m 2003 N¨m Thu ng©n s¸ch nhµ n­íc Thu thuÕ VAT % thu VAT 2001 103.888 13952 13,43% 2002 105.200 15.465 14,70% 2003 123.700 19.238 15,56% B¶ng sè liÖu cho thÊy chØ qua 3 n¨m: 2001, 2002 vµ 2003 tû lÖ ®ãng gãp thuÕ VAT trong nguån thu cña ng©n s¸ch nhµ n­íc lu«n t¨ng tõ 13,43% n¨m 2001 lªn 14,7% n¨m 2002 vµ 15,56% n¨m 2003. §iÒu nµy cho thÊy viÖc ¸p dông luËt thuÕ VAT vµo n­íc ta lµ hîp lý, sù t¨ng lªn trong tû lÖ ®ãng gãp nµy cho thÊy sù ph¸t triÓn nhanh trong s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña x· héi. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu tõ n¨m 1999 ®Õn 2003 MÆt hµng N¨m1999 N¨m 2000 N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003 DÇu th« (ngh×n tÊn) 14.881,9 15.423,5 16.731,6 16.879,0 17.169,0 DÖt may (triÖu ®«) 1.746,2 1.891,9 1.975,4 2.752,0 3.630,0 Giµy, dÐp (triÖu ®«) 1.387,1 1.471,7 1.578,4 1.867,0 2.225,0 Thuû s¶n (triÖu ®«) 973,6 1.478,5 1.816,4 2.023,0 2.217,0 G¹o (ngh×n tÊn) 4.508,3 3.476,7 3.721,0 3.241,0 3.820,0 Cµ phª (ngh×n tÊn) 482,0 733,9 931,0 719,0 700,0 Thñ c«ng mü nghÖ (triÖu ®«) 200,4 273,7 299,7 331,0 367,0 H¹t tiªu (ngh×n tÊn) 34,8 37,0 57,0 77,0 74,4 H¹t ®iÒu (ngh×n tÊn) 18,4 34,2 43,6 62,0 83,6 Cao su (ngh×n tÊn) 263,0 273,4 308,0 449,0 438,0 Than ®¸ (ngh×n tÊn) 3.260,0 3.251,2 4.292,0 6.049,0 7.049,0 ChÌ (ngh×n tÊn) 36,0 55,6 67,9 75,0 60,0 L¹c (ngh×n tÊn) 56,0 76,1 78,2 105,0 83,3 3.1 Ph¹m vi ¸p dông cña thuÕ GTGT * §èi t­îng chÞu thuÕ GTGT Theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ GTGT ë n­íc ta hiÖn nay, ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT lµ “hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam”. Sù quy ®Þnh nay ch­a ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng. Bëi: Thø nhÊt, thuÕ GTGT kh«ng ®¸nh vµo b¶n th©n hµng ho¸, dÞch vô mµ ®¸nh vµo hµnh vi tiªu dïng hµng ho¸, dÞch vô nªn thuÕ GTGT thuéc lo¹i thuÕ tiªu dïng mµ sù tiªu dïng hµng ho¸, dÞch vô ®­îc biÓu hiÖn qua mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô, nÕu hµng ho¸, dÞch vô n»m trong kho hoÆc ch­a ®­îc ®­a vµo l­u th«ng tøc lµ ch­a th«ng qua viÖc mua b¸n, trao ®æi th× ch­a bÞ ®¸nh thuÕ GTGT. Thø hai, theo lý luËn ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ GTGT, kh¼ng ®Þnh nh÷ng ho¹t ®éng chÞu thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh trong luËt thuÕ lµ sù kiÖn ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT, nªn sù kiÖn ph¸p lý kh«ng thÓ lµ b¶n th©n hµng ho¸, dÞch vô. Thø ba, c¬ së ®Ó tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ mµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô chØ ®­îc x¸c ®Þnh khi th«ng qua quan hÖ mua b¸n, trao ®æi, nÕu hµng ho¸ cø n»m im trong kho th× kh«ng thÓ biÕt ®­îc gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô cô thÓ ®ã lµ bao nhiªu mµ chØ cã thÓ biÕt ®­îc gi¸ thµnh cña hµng ho¸, dÞch vô ®ã. Thø t­, viÖc quy ®Þnh trùc tiÕp ®èi t­îng chÞu thuÕ lµ hµng ho¸, dÞch vô nªn xö lý c¸c vÊn ®Ò tiÕp theo nh­ kú nép thuÕ, nî thuÕ, trèn thuÕ, ho·n nép thuÕ sÏ gÆp nhiÒu lóng tóng trong nhËn thøc vµ sinh ra nhiÒu c¸ch xö lý kh¸c nhau, v× vËy, kh«ng ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng trong viÖc x¸c ®Þnh møc ®é vµ ph¹m vi cña nghÜa vô thuÕ. ViÖc luËt thuÕ GTGT ph©n ra ®èi t­îng chÞu thuÕ vµ ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ GTGT nh­ hiÖn nay còng ch­a chÝnh x¸c vÒ mÆt khoa häc. Bëi v× khi nãi ®Õn ®èi t­îng kh«ng thuéc d¹ng chÞu thuÕ lµ nãi ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng cung øng hµng hãa, dÞch vô kh«ng thuéc ph¹m vi ®iÒu chØnh cña luËt thuÕ GTGT, bëi v× nã kh«ng ®¸p øng ®Çy ®ñ nh÷ng thuéc tÝnh cña h×nh thøc cung øng hµng ho¸, dÞchvô chÞu thuÕ GTGT nªn vÒ nguyªn t¾c kh«ng ®­îc quy ®Þnh trong luËt thuÕ. VÝ dô nh­ hµnh vi b¸n ®å trang søc cña mét c¸ nh©n cho ng­êi kh¸c mµ ng­êi nµy kh«ng nh»m môc ®Ých b¸n l¹i ®Ó kiÕm lêi. Cßn nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô ®­îc liÖt kª ë ®iÒu 4 luËt thuÕ GTGT kh«ng thuéc h×nh thøc cung øng nµy ®Òu lµ nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT nh­ng ®­îc miÔn trõ thuÕ. Hay nãi c¸ch kh¸c chóng ®Òu lµ nh÷ng ho¹t ®éng s¶n sinh ra tõ thuÕ GTGT lu«n thuéc ph¹m vi ®iÒu chØnh cña luËt thuÕ GTGT nh­ng ®­îc miÔn trõ thuÕ GTGT b»ng mét ®iÒu luËt ®Æc biÖt v× nh÷ng lý do kh¸c nhau. HÖ qu¶ cña sù miÔn thuÕ nµy lµ khi c¸c chñ thÓ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô ®­îc khÊu trõ kh«ng ph¶i tÝnh vµ thu thuÕ vµ còng kh«ng ®­îc khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo xuÊt ph¸t tõ chñ tr­¬ng nh»m thùc hiÖn ­u ®·i vÒ thuÕ. LuËt thuÕ GTGT ®· x¸c ®Þnh diÖn miÔn thuÕ GTGT rÊt réng, cã thÓ chia thµnh mét sè nhãm líp sau: - Mét sè ho¹t ®éng, s¶n phÈm cña mét sè ngµnh, lÜnh vùc cßn ®ang khã kh¨n, cÇn khuyÕn khÝch ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nh­ s¶n xuÊt n«ng, l©m, thuû s¶n d¹ng th« ch­a qua chÕ biÕn, s¶n phÈm muèi, t­íi tiªu n­íc phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. - Mét sè hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng x· héi céng ®ång nh­ dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh, d¹y häc, d¹y nghÒ, dÞch vô c«ng céng vÖ sinh, tho¸t n­íc. - Mét sè hµng ho¸, dÞch vô liªn quan ®Õn c«ng nghÖ, vèn ®Çu t­, nh­ thiÕt bÞ m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dông thuéc lo¹i trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc, nhËp khÈu lµm tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô tÝn dông, quü ®Çu t­, chuyÓn giao c«ng nghÖ.. - Mét sè hµng ho¸, dÞch vô sö dông kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh hoÆc v× môc ®Ých chÝnh s¸ch x· héi nh­ vò khÝ, khÝ tµi chuyªn dông cho an ninh quèc phßng, duy tu söa ch÷a c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸ nghÖ thuËt… - Mét sè hµng ho¸, dÞch vô cÇn ­u ®·i cã møc ®é nh­ tµi nguyªn xuÊt khÈu d¹ng ch­a chÕ biÕn, hµng ho¸, dÞch vô cung øng cho vËn t¶i quèc tÕ.. - Mét sè hµng ho¸, dÞch vô ®­a vµo diÖn kh«ng chÞu thuÕ thÓ hiÖn tÝnh kü thuËt hÖ thèng thu nh­ s¶n phÈm thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, hµng chuyÓn khÈu, t¹m nhËp t¸i xuÊt, t¹m xuÊt t¸i nhËp.. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh ¸p dông nhiÒu tr­êng hîp l¹i cã kÕt qu¶ ng­îc l¹i víi ý ®å cña nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch còng nh­ ý ®å cña c¸c nhµ lµm luËt. Sù ­u ®·i nµy ®­a ®Õn nhiÒu bÊt æn cho c¸c chñ thÓ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô nµy do b¾t nguån tõ c¬ chÕ khÊu trõ ®Æc biÖt trong tr­êng hîp chñ thÓ sö dông nguyªn liÖu thuéc diÖn miÔn trõ thuÕ GTGT. Nh­ ngµnh in b¸o, t¹p chÝ, s¸ch khoa häc vµ nh÷ng Ên phÈm thuéc d¹ng miÔn trõ thuÕ. T¹i khu vùc khi b¸n hµng sÏ kh«ng ph¸t sinh thuÕ GTGT, c¸c doanh nghiÖp sÏ kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT cho kho b¹c nhµ n­íc, nh­ng khi mua nguyªn vËt liÖu nh­ giÊy, ®iÖn hoÆc m¸y mãc thiÕt bÞ…l¹i ph¶i chÞu 10% thuÕ GTGT ®Çu vµo. Do kh«ng cã thuÕ GTGT ®Çu ra ®Ó khÊu trõ nªn toµn bé sè thuÕ GTGT ®· tr¶ khi mua nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ sÏ tÝnh c¶ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, lµm ®éi gi¸ b¸n g©y khã kh¨n cho b¸n hµng. HoÆc ë kho¶n 3, ®iÒu 4 quy ®Þnh “dÞch vô chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT ë kh©u ®· chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt”, t­ëng r»ng quy ®Þnh nµy lµm gi¶m g¸nh nÆng thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhøng mÆt hµng chiô thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®· r¬i vµo t×nh tr¹ng “khèn ®èn, mét cæ ba trßng”, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp l¾p r¸p « t«, m¸y l¹nh cã ®Çu vµo chñ yÕu lµ linh kiÖn nhËp khÈu, võa chÞu thuÕ nhËp khÈu võa chÞu thuÕ GTGT vµ khi b¸n ra thÞ tr­êng s¶n phÈm nµy ph¶i chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt nh­ng ®­îc miÔn thuÕ GTGT tøc lµ kh«ng ®­îc khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· thanh to¸n. Râ rµng ë ®©y thiÕu sù c«ng b»ng, b×nh ®¼ng trong viÖc x¸c ®Þnh ph¹m vi, møc ®é nghÜa vô thuÕ GTGT. * §èi t­îng nép thuÕ GTGT §èi t­îng chÞu thuÕ chØ râ s¾c thuÕ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh tÕ nµo th× ®èi t­îng nép thuÕ chØ râ s¾c thuÕ ®ã ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña Êy. §iÒu 3 luËt thuÕ GTGT quy ®Þnh “tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ (gäi chung lµ c¬ së kinh doanh) vµ tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ (gäi chung lµ ng­êi nhËp khÈu) lµ ®èi t­îng nép thuÕ GTGT. Theo quy ®Þnh nµy th× ®èi t­îng nép thuÕ rÊt réng, bao gåm tÊt c¶ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT cña ViÖt Nam kh«ng ph©n biÖt h×nh thøc së h÷u, ngµnh nghÒ, h×nh thøc tæ chøc kinh doanh vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã nhËp khÈu h¸ng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT, kh«ng ph©n biÖt tæ chøc kinh doanh n­íc ngoµi hay trong n­íc. ViÖc quy ®Þnh nµy hoµn toµn phï hîp víi lý thuyÕt song thùc tiÔn cña vÊn ®Ò nµy còng cÇn bµn têi bëi sè l­îng hé kinh doanh c¸ thÓ ë n­íc ta chiÕm mét tû träng lín nh­ng phÇn lín ho¹t ®éng kinh doanh l¹i kh«ng cã hiÖu qu¶ trong khi ®ã luËt thuÕ GTGT l¹i kh«ng x¸c ®Þnh ng­ìng chÞu thuÕ GTGT nh­ c¸c n­íc kh¸c nªn chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ rÊt lín so víi sè thuÕ GTGT thu ®­îc tõ nhu÷ng ®èi t­îng nµy. MÆt kh¸c còng cÇn ph¶i xem xÐt kh¸i niÖm “ng­êi nhËp khÈu” vµ “c¬ së kinh doanh” bëi kh¸i niÖm c¬ së kinh doanh bao hµm c¶ ng­êi nhËp khÈu. NÕu c¸c c¬ së kinh doanh thùc hiÖn ho¹t ®éng nhËp khÈu hµng ho¸ th× ®­îc gäi lµ ng­êi nhËp khÈu.