Đề tài Giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ theo tư tưởng Hồ Chí Minh - Liên hệ với thực tiễn tại trường Đại học Ngoại thương

ười xung quanh; yêu thương còn giành cho cả những người có sai lầm, khuyết điểm, nhưng đã nhận rõ khuyết điểm, sai lầm và cố gắng sửa chữa. Yêu thương con người ở trường Đại học Ngoại thương trước hết đòi hỏi các thầy cô giáo phải có lòng yêu thương, đoàn kết lẫn nhau. Yêu thương còn là tạo điều kiện tốt nhất cho sinh viên học tập và vui chơi, đồng thời tạo cơ hội cho những sinh viên có khuyết điểm được sửa chữa lỗi lầm của mình. Trong những năm qua, trường Đại học Ngoại thương đã luôn có những biện pháp hỗ trợ sinh viên trong việc học tập, sinh hoạt và vui chơi. Nhà trường đã đầu tư xây dựng, cải tạo hệ thống cơ sở vật chất phục vụ hoạt động học tập, sinh hoạt cho người học như: thư viện, nhà văn hoá, ký túc xá, nhà thể thao, sân tập thể thao…Đây là những biểu hiện sinh động của sự quan tâm và tình yêu thương của nhà trường đối với sinh viên. Thư viện của trường được thiết kế thông thoáng, được trang bị máy tính và phần mềm quản lý dữ liệu điện tử để sinh viên có thể tra cứu tài liệu nhanh chóng, hiệu quả. Hiện nay, thư viện có 15.662 tên sách tương đương với 38.698 bản, có 254 loại báo và tạp chí, trong đó có 31 loại báo và tạp chí ngoại văn. Thư viện mở cửa phục vụ sinh viên từ 7h30 và đóng cửa lúc 21h. Các phòng học đa năng của trường được trang bị các thiết bị hiện đại phục vụ việc dạy và học như: máy chiếu, máy tính, loa, đầu DVD... Nhà trường luôn tạo điều kiện cho sinh viên sử dụng hội trường, sân trường để tổ chức các hoạt động thể thao, văn hoá. Mặc dù cơ sở vật chất còn hạn chế nhưng nhà trường vần dành 1 phòng dùng làm nhà văn hoá sinh viên. Nhà văn hoá với hơn 200 chỗ, thường xuyên hoạt động phục vụ miễn phí các chương trình như: hội nghị, giao lưu văn hoá văn nghệ, sinh hoạt câu lạc bộ, chiếu phim. Công tác đảm bảo chế độ chính sách cho người học luôn được nhà trường quan tâm. Ngay từ khi người học trúng tuyển, nhà trường tiếp nhận hồ sơ, phân loại các đối tượng được ưu tiên, phổ biến các chế độ chính sách đối với đối tượng được hưởng. Hàng năm, trung bình có khoảng 800 suất học bổng khuyến khích học tập cho sinh viên. Việc chăm sóc sức khoẻ cho người học cũng đã được tổ Y tế trường làm tốt. Hàng năm, sinh viên đều được mua bảo hiểm thân thể. Sinh viên mới nhập học đều được khám sức khoẻ. Công tác tuyên truyền về y tế học đường đã được thực hiện định kỳ trong năm học. Để đảm bảo điều kiện ăn, ở, sinh hoạt cho sinh viên nội trú, nhà trường thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng, sửa chữa, lắp đặt hệ thống trang thiết bị điện, nước, vệ sinh trong ký túc xá. Năm 2005, nhà trường đã xây mới bếp ăn tập thể nhằm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cho sinh viên. Việc tổ chức trông xe cho sinh viên cũng được cải thiện. Hiện tại, nhà trường có 3 bãi để xe phục vụ từ 7h đến 21h với giá cả hợp lý và đảm bảo an toàn. Hệ thống loa, đài phát thanh, bảng tin được bảo dưỡng, duy trì tốt nhằm phục vụ công tác tuyên truyền phục vụ công tác học tập và sinh hoạt của sinh viên. Tuy nhiên, cơ sở vật chất của nhà truờng còn những hạn chế nhất định. Đó là cơ sở vật chất dành cho các hoạt động thể thao, văn nghệ chưa tương xứng với quy mô đào tạo của trường; việc hỗ trợ tìm kiếm chỗ ở cho sinh viên còn nhiều hạn chế; ký túc xá của trường chỉ đáp ứng được 20% chỗ ở cho sinh viên hàng năm. Vì vậy, nhà trường cần xây dựng mới và đầu tư trang thiết bị cho hội trường nhằm phục vụ các hoạt động sinh hoạt tập thể cho sinh viên. Ngoài ra, Đoàn thanh niên, Hội sinh viên và Phòng công tác chính trị sinh viên nên có kế hoạch xúc tiến việc hỗ trợ tìm kiếm nơi ở cho người học. Thực hiện tốt những việc đó sẽ làm cho sinh viên có sự tin tưởng, yêu mến ngôi trường của mình. Từ đó giúp họ có ý thức chấp hành tốt những nội quy của trường, đoàn kết, gắn bó, yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau trong học tập và sinh hoạt để cùng nhau xây dựng nhà trường. Ngoài ra, chúng ta còn phải giáo dục sinh viên xây dựng tình bạn chân chính và tình yêu trong sáng. Biểu hiện cụ thể của tình bạn chân chính là sự quan tâm, giúp đỡ nhau một cách vô tư, hoàn toàn tự nguyện trong quá trình học tập ở trường cũng như ngoài xã hội. Cùng với tình bạn là tình yêu, một giá trị nổi bật ở tuổi trẻ, tình yêu có thể nâng đỡ con người vươn tới những đỉnh cao của ước mơ và khát vọng, ngược lại, nhiều khi nó cũng đưa con người tới những sự thất bại đau đớn. Nhận thức và đánh giá đúng những đặc điểm của tình yêu có ý nghĩa rất lớn trong việc giáo dục đạo đức cho sinh viên. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là phẩm chất đạo đức rất quan trọng, là những phẩm chất cần thực hiện trong cuộc sống hàng ngày. Vì thế, Hồ Chí Minh đã nhắc đến rất nhiều. Phẩm chất này có ý nghĩa thời sự trong giai đoạn hiện nay, khi mà Đảng ta nêu cao tinh thần tiết kiệm, chống tham ô, lãng phí, quan liêu. Đối với trường Đại học ngoại thương, Cần được thể hiện ở sự say mê nghề nghiệp, say mê nghiên cứu khoa học, luôn tự nâng cao kiến thức và đổi mới phương pháp giảng dạy của đội ngũ cán bộ, giáo viên trong trường; là sự say mê học tập và nghiên cứu khoa học của sinh viên. Hàng năm, các cuộc Hội thảo khoa học về việc nâng cao chất lượng giảng dạy đã được diễn ra. Số lượng đề tài nghiên cứu khoa học trong 5 năm là 93 đề tài, cụ thể: năm 2001: 26 đề tài; 2002: 16 đề tài; 2003: 18 đề tài; 2004: 13 đề tài; 2005: 20 đề tài. các đề tài luôn được hoàn thành đúng hạn và đạt kết quả tốt. Bên cạnh công việc giảng dạy, các giảng viên của trường còn dành nhiều thời gian cho việc nghiên cứu, viết báo và các công trình khoa học. Có nhiều bài báo không chỉ đăng trên tạp chí chuyên ngành trong nước mà còn đăng trên nhiều tạp chí của nước ngoài. Xét theo tiêu chí, tỷ lệ số lượng bài báo đăng trên các tạp chí từ cấp chuyên ngành trở lên trên số lượng giảng viên cơ hữu của trường từ năm 2001- 2005 đạt mức trung bình là 86/194. Số lượng các bài báo được tăng dần qua các năm, năm 2001- 2002 mới chỉ có 50 bài, năm 2002- 2003: 70 bài, năm 2003- 2004, số lượng các bài báo đã tăng gần gấp đôi so với năm 2001, lên tới 107 bài báo. Để thực hiện cần theo tư tưởng Hồ Chí minh, thế hệ trẻ trường Đại học Ngoại thương cần chăm chỉ học tập và nghiên cứu khoa học; tích cực liên hệ vận dụng những kiến thức đã học vào thực tế, gắn chặt giữa việc học tập trên lớp với tham quan tìm hiểu thực tế để đạt được kết quả học tập cao nhất. Về vấn đề thực hành tiết kiệm trong nhà trường. Điểm nổi bật nhất đó là: bắt đầu từ năm 2005, thực hiện chủ trương của nhà nước về tự chủ tài chính, trường Đại học Ngoại thương là một trong những trường đi đầu trong việc thực hiện chủ trương tự đảm bảo tài chính. Để thực hiện được công việc đó, công tác quản lý tài chính của trường đã được đổi mới theo hướng tự chủ, tự cân đối các nguồn thu, chi theo hướng tích cực, đảm bảo chủ động trong chi tiêu. Nhà trường đã xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ nhằm đảm bảo quản lý thống nhất các nguồn thu- chi tạo cơ sở để trường thực hiện các nhiệm vụ chính trị, thực hiện tiết kiệm chống lãng phí, tăng thu nhập cho cán bộ giáo viên trong toàn trường và duy trì tốt mọi hoạt động thường xuyên của nhà trường. Đối với sinh viên, kiệm phải được thể hiện ở những công việc cụ thể hàng ngày. Sinh viên cần phải biết quý trọng thời gian, biết sử dụng thời gian một cách hợp lý và có ích. Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội. Tuổi trẻ là thời gian đẹp nhất của một con người. Vì vậy, sinh viên không nên để thời gian trôi đi một cách vô ích, hãy dành thời gian cho việc học tập, nghiên cứu khoa học, những trò vui chơi lành mạnh để hoàn thiện nhân cách của mình. Ngoài ra, sinh viên cần thực hiện lối sống giản dị, tiết kiệm, không nên tiêu xài hoang phí. Kiệm còn là biết tắt điện, tắt quạt sau mỗi buổi học, luôn có ý thức giữ gìn tài sản chung của nhà trường. Liêm, chính, chí công vô tư cũng được nhà trường thực hiện một cách nghiêm túc. Nhà trường đã hưởng ứng một cách tích cực cuộc vận động nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục. Trường Đại học Ngoại thương hầu như không có tiêu cực trong thi cử. Các giáo viên đều nghiêm túc trong việc đánh giá kết quả học tập của sinh viên. Việc coi thi và chấm thi đều được 2 giáo viên thực hiện. Nhiều môn học đã thực hiện chấm trên máy để đảm bảo tính công bằng, khách quan cho người học. Các công việc khác của trường đều được thực hiện một cách công khai và dân chủ. Những việc của trường đều được đưa ra hội nghị cán bộ công chức hàng năm. Nhà trường đã ban hành quy chế dân chủ theo quyết định 1059/TCCB ngày 19-11-2004 và đã tiến hành nhiều hoạt động nhằm thực hiện quy chế này. Đó là trong việc đề bạt và bổ nhiệm cán bộ, việc tuyển dụng, tuyển sinh, tài chính…Chính vì vậy trong rất nhiều năm tình hình trong trường ổn định, đoàn kết, không có thắc mắc, khiếu nại gì. Đảng uỷ, Ban Giám hiệu nhà trường luôn sẵn sàng đón tiếp cán bộ, giáo viên và sinh viên đóng góp ý kiến cho nhà trường vào tất cả các ngày làm việc trong tuần. Mỗi năm học, nhà trường đều tổ chức Hội nghị đối thoại giữa nhà trường và sinh viên. Nhà trường có 1 hòm thư để cán bộ, giáo viên đóng góp ý kiến. Hàng tháng, Phòng Công tác chính trị và sinh viên nhận đơn thư góp ý chuyển đến Đảng uỷ, Ban Giám hiệu xem xét và giải quyết. Những việc đã làm được của trường là nhân tố thuận lợi góp phần giáo dục đạo đức cho sinh viên. Tuy nhiên, để sinh viên thấm nhuần những phẩm chất đạo đức này, đòi hỏi lãnh đạo nhà trường cũng như toàn thể cán bộ giáo viên trong trường phải gương mẫu thực hiện những quy định của trường, luôn đặt việc chung của trường lên trước; thực hiện nghiêm túc quy chế thi cử; đảm bảo sự công bằng, dân chủ cho người học. Tinh thần quốc tế trong sáng cũng là một phẩm chất rất quan trọng cần phải có đối với sinh viên Ngoại thương. Trong các mối quan hệ kinh tế với nước ngoài, nếu chủ thể không xuất phát từ mục đích chân chính, không có bản lĩnh chính trị vững vàng thì dễ dẫn đến những bất hoà, mâu thuẫn về mặt mặt chính trị, có thể gây ra những hậu quả khó lường. Vì vậy, sinh viên Ngoại thương cần phải giỏi về kiến thức kinh tế, vững vàng về phẩm chất chính trị. Có như vậy, bước vào hội nhập họ sẽ không bị hoà tan, luôn giữ được đạo đức truyền thống và bản sắc văn hoá của dân tộc mình. Tinh thần quốc tế được thể hiện cụ thể ở trường Đại học Ngoại thương thông qua hoạt động hợp tác quốc tế. Có thể nói, trường Đại học Ngoại thương đã có kinh nghiệm nhiều năm về hợp tác quốc tế. Hoạt động hợp tác quốc tế của trường được thể hiện cả trên lĩnh vực đào tạo và nghiên cứu khoa học. Trong 5 năm qua, trường đã thực hiện nhiều chương trình hợp tác đào tạo, trao đổi học bổng, học viên, giảng viên…Trường đã liên kết đào tạo với trường ĐH La- Trobe ở Australia, trường ĐH Tours ở cộng hoà Pháp để đào tạo và cấp bằng Master luật kinh doanh quốc tế với số lượng từ 20 đến 30 học viên mỗi năm; trường cũng đã thiết lập được mối quan hệ mật thiết với Tổ chức hợp tác cộng đồng ĐH Pháp ngữ, Đại học tổng hợp California Rivesside Hoa Kỳ, Đại học tổng hợp Francois Rebelais Tour (Pháp), Trung tâm hợp tác nguồn nhân lực Việt Nam- Nhật Bản…Hàng năm, trường còn có sự trao đổi sinh viên với các trường Đông Phương, Nam Ninh, Giao thông (Trung quốc), Osaka, Kagoshima, Keizai (Nhật Bản) và một số trường của Mông Cổ, Lào. Việc thực hiện các hoạt động hợp tác quốc tế của trường luôn tuân thủ các quy định của nhà nước. Vì vậy, nhà trường luôn nhận được bằng khen của Chính phủ, Bộ giáo dục và đào tạo về thành tích xuất sắc trong hoạt động hợp tác quốc tế. Việc hợp tác quốc tế của trường đã đem lại những kết quả đáng kể, nhiều lượt sinh viên nước ngoài đã được đào tạo tại trường Đại học Ngoại thương và hàng chục lượt sinh viên Ngoại thương cũng đã được đào tạo ở các trường Đại học nước ngoài. Sự trao đổi đó tạo thêm mối quan hệ tốt đẹp giữa sinh viên Việt Nam với sinh viên các nước trên thế giới. Để nâng cao tinh thần quốc tế cho sinh viên, nhà trường cần tiếp tục đẩy mạnh hoạt động hợp tác quốc tế; giáo dục sinh viên tinh thần hợp tác bình đẳng, tôn trọng đối tác nước ngoài; đẩy mạnh giáo dục pháp luật Việt Nam và pháp luật quốc tế cho sinh viên. Ngoài ra, sinh viên cần phải có thái độ yêu thương, hợp tác, đoàn kết, giúp đỡ và tôn trọng các bạn sinh viên quốc tế đang học tập tại trường. Ngoài việc giáo dục sinh viên học tập và làm theo những chuẩn mực đạo đức Hồ Chí Minh, chúng ta còn phải giáo dục thế hệ trẻ biết chống lại những căn bệnh xấu, đặc biệt là chủ nghĩa cá nhân. Trong 5 điểm dạy thanh niên, Hồ Chí Minh đã nhắc nhở thanh niên phải “kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa tự do”, vì nó là kẻ thù hung ác nhất của xã hội. Người đã nhiều lần nói về sự nguy hiểm, xấu xa của chủ nghĩa cá nhân. Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân không phải là “giày xéo lên lợi ích cá nhân” mà là cần giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa lợi ích của mình với lợi ích của tập thể, của xã hội; biết đặt lợi ích cá nhân trong lợi ích tập thể; biết làm cho lợi ích cá nhân và xã hội phát triển hài hoà. Tóm lại, những phẩm chất đạo đức Hồ Chí minh nêu ra luôn có ý nghĩa thời sự. Để những phẩm chất này nhấm thuần trong đời sống đạo đức của thế hệ trẻ, nhà trường phải có những phương pháp cụ thể: - Sự gương mẫu của cán bộ, giáo viên trong trường trong mọi lĩnh vực là việc làm quan trọng và có tác động trực tiếp đến việc rèn luyện và tu dưỡng đạo đức của sinh viên. Bác Hồ đã khẳng định: thầy cô như tấm gương cho học sinh, thấy tốt thì học tốt, thấy xấu thì học xấu. Điều đó cho thấy vai trò quan trọng của phương pháp nêu gương trong giáo dục đạo đức. Nhà trường cũng nên thường xuyên tuyên truyền, biểu dương những sinh viên chăm ngoan, học giỏi, vượt khó vươn lên trong học tập và tu dưỡng đạo đức, để làm tấm gương tốt cho các sinh viên khác học tập và noi theo. - Xây dựng lối sống mới, lối sống thanh lịch, văn minh, hiện đại cho cán bộ, giáo viên và sinh viên trong trường, đồng thời đẩy mạnh đấu tranh chống biểu hiện tiêu cực trong đời sống học đường. - Kết hợp chặt chẽ giữa học với hành, gắn lý luận với thực tiễn trong việc giảng dạy và học tập tại trường. Thường xuyên tổ chức những buổi tham quan, thực tế, các buổi thâm nhập thực tiễn cho sinh viên. Ngoài ra, nhà trường cần tạo mọi điều kiện tốt nhất cho việc học tập và vui chơi của sinh viên. Những chính sách của nhà trường đề ra phải được thực hiện một cách nghiêm túc. Đó là những việc làm thiết thực góp phần vào việc giáo dục đạo đức cho sinh viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh. 3.2. Xây dựng môi trường lành mạnh, đấu tranh chống các hiện tượng tiêu cực và tệ nạn xã hội trong nhà trường Một trong những nguyên tắc xây dựng đạo đức rất quan trọng mà Hồ Chí Minh đã nêu ra đó là: xây đi đôi với chống. Trong xã hội nói chung và trong mỗi con người nói riêng luôn tồn tại hai mặt: cái tốt, cái xấu; cái đúng, cái sai; cái thiện, cái ác. Chính vì vậy, việc xây dựng những phẩm chất đạo đức cần luôn đi đôi với việc chống những cái vô đạo đức, cái xấu, cái sai. Quá trình hình thành và phát triển các phẩm chất đạo đức của con người luôn chịu ảnh hưởng của yếu tố ngoại cảnh, trong đó môi trường học tập và làm việc có tác động trực tiếp nhất. Để sinh viên Đại học Ngoại thương có môi trường học tập và vui chơi thật lành mạnh, giúp họ phát huy được những phẩm chất tốt, đẩy lùi cái xấu, nhà trường cần thực hiện một số việc sau đây: Thứ nhất: Ngăn ngừa và đẩy lùi tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí. Đây là căn bệnh mà Hồ Chí Minh đã nhắc đến rất nhiều, nó rất dễ mắc phải đối với cán bộ, đảng viên. Hiện nay, quan liêu, tham nhũng, lãng phí đã trở thành một trong những nguy cơ của đất nước ta. Do đó, việc “đấu tranh chống tham nhũng là vấn đề nóng bỏng, bức bách hiện nay cần phải được tiến hành một cách cương quyết, triệt để trong toàn bộ máy ở tất cả các cấp, các ngành từ Trung ương đến cơ sở”. Trường Đại học Ngoại thương đã thực hiện rất tốt vấn đề dân chủ, tiết kiệm, chống lãng phí…Tuy nhiên, việc đấu tranh chống các hiện tượng tiêu cực không lúc nào thừa cả. Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: tu dưỡng đạo đức là một vấn đề liên tục, suốt cả cuộc đời, không ai dám chắc mình không mắc khuyết điểm. Vì vậy, việc đấu tranh chống các căn bệnh này cần được diễn ra thường xuyên. Thứ hai: Ngăn chặn tình trạng gian lận trong thi cử, tình trạng mua bán điểm, bán bằng. Thực hiện tốt sự dân chủ, công bằng, bình đẳng trong giáo dục. Trường đại học Ngoại thương đã hưởng ứng tích cực và thực hiện tốt cuộc vận động nói không với tiêu cực và bệnh thành tích ở trong trường. Hầu hết các giáo viên đều rất nghiêm túc trong việc đánh giá kết quả học tập của sinh viên, hiện tượng tiêu cực trong thi cử gần như không có. Sự dân chủ, bình đẳng trong giáo dục cũng đã được nhà trường thực hiện. Tuy nhiên, để thực hiện tốt hơn nữa, nhà trường nên có chế tài xử phạt những hiện tượng tiêu cực trong thi cử; tổ chức nhiều hơn những cuộc đối thoại giữa nhà trường và sinh viên; thường xuyên lấy ý kiến đóng góp của sinh viên về trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức của cán bộ, giáo viên trong trường. Thứ ba: Đấu tranh chống các tệ nạn xã hội trong sinh viên, đảm bảo an toàn cho người học. Để tạo lập môi trường lành mạnh cho sinh viên, nhà trường đã tổ chức nhiều hoạt động mang ý nghĩa quan trọng, góp phần vào việc nâng cao ý thức đạo đức cho sinh viên. Vào đầu năm học, trường tổ chức cho người học ký cam kết phòng chống ma tuý, cam kết thực hiện luật giao thông; thực hiện môi trường xanh, sạch, đẹp và nếp sống văn minh học đường. Bên cạnh đó, Đoàn trường còn phát động phong trào Phòng ở kiểu mẫu cho sinh viên nội trú; phát động phong trào 3 không: không vi phạm quy chế học tập; không nói tục, chửi bậy; không hút thuốc lá, xả rác nơi công cộng. 100% sinh viên tham gia các buổi sinh hoạt lớp, sinh hoạt chi đoàn với nội dung: “Thực hiện nếp sống văn minh học đường”; 100% các lớp được phát tài liệu tuyên truyền về đạo đức, lối sống lành mạnh. Tất cả những hoạt động đó đã góp phần quan trọng giúp sinh viên tránh được các tệ nạn xã hội. Qua thăm dò, hòm thư góp ý, công tác an ninh của tổ bảo vệ, đến nay, nhà trường chưa phát hiện trường hợp sinh viên nào nghiện hút, buôn bán, tàng trữ chất ma tuý. Ngoài ra công tác an ninh, trật tự đối với người học được đảm bảo tốt. Nhà trường đã tăng cường lực lượng bảo vệ; tăng cường tuần tra, kiểm tra; người ra, vào trường đều phải đeo thẻ. Những hoạt động đó đã góp phần quan trọng trong việc tạo lập môi trường giáo dục lành mạnh ở trường đại học Ngoại thương. Để đẩy mạnh công tác này, Đoàn thanh niên, Hội sinh viên và các Câu lạc bộ nên tạo ra những sân chơi lành mạnh; Ban quản lý Ký túc xá, Đoàn thanh niên cần nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và sinh hoạt của sinh viên nội trú nhiều hơn. Thứ tư: Nhà trường cần tăng cường hơn nữa cơ sở vật chất cho những hoạt động thể thao, vui chơi, giải trí cho sinh viên Có thể nói, hạn chế về cơ sở vật chất của trường Đại học Ngoại thương là khuôn viên quá nhỏ so với quy mô đào tạo (2ha). Vì vậy, trường chưa có sân bãi dành riêng cho hoạt động thể thao; chưa có khu vực dành riêng cho các hoạt động ngoại khoá. Do đó, các hoạt động thể thao và các hoạt động tập thể khác vẫn gặp những khó khăn nhất định. Việc tăng cường các hoạt động thể thao và sinh hoạt tập thể là yếu tố góp phần quan trọng trong việc tạo lập môi trường lành mạnh, hạn chế được các tệ nạn xã hội thâm nhập trong sinh viên. Hiện nay, trường cũng đã có kế hoạch phát triển cơ sở vật chất đến năm 2020. Đến năm 2009 nhà trường sẽ hoàn thành xây dựng toà nhà 12 tầng (diện tích sàn 10.800m2); trường cũng đã có kế hoạch năm 2007 hoàn thành thủ tục xin cấp đất ở Văn Giang (Hưng Yên) nhằm cải thiện cơ sở vật chất của trường, đáp ứng yêu cầu học tập, sinh hoạt và vui chơi lành mạnh cho sinh viên, mặt khác nhằm thực hiện mục tiêu về cơ sở vật chất của trường đến năm 2020 ngang tầm khu vực và thế giới. Có thể nói, thực hiện được 4 nhiệm vụ trên đòi hỏi cần phải có sự phối hợp chặt chẽ của nhiều tổ chức, phòng ban trong trường. Đây là nhiệm vụ không dễ và không nhanh hoàn thành, nó cần phải thực hiện liên tục, lâu dài. Thực hiện tốt những nhiệm vụ này sẽ thực sự mang lại môi trường lành mạnh cho sinh viên trong sinh hoạt và học tập, góp phần ảnh hưởng tích cực đến sự hình thành và phát triển nhân cách đạo đức của sinh viên. 3.3. Nâng cao vai trò hoạt động của Đoàn thanh niên, Hội sinh viên trong công tác giáo dục đạo đức cho sinh viên Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh với tư cách là tổ chức chính trị xã hội, tổ chức cộng sản, đại biểu cho lợi ích của thanh niên, học sinh, sinh viên. Đoàn không những giúp cho Đảng tổ chức chăm lo giáo dục thanh, thiếu niên thành những con người mới mà Đoàn thanh niên cùng với Hội sinh viên còn có nhiệm vụ tham gia vào công tác giáo dục lý tưởng, niềm tin cách mạng, nhắc nhở họ lối sống lành mạnh, văn minh. Đoàn thanh niên, Hội sinh viên của trường Đại học Ngoại thương luôn đi đầu trong mọi hoạt động của nhà trường, thành phố Hà Nội và Trung ương Đoàn. Để góp phần tích cực vào việc giáo dục đạo đức cho sinh viên, Đoàn thanh niên, Hội sinh viên trường Đại học Ngoại thương cần đẩy mạnh các hoạt động giáo dục truyền thống để nâng cao lý tưởng cách mạng cho sinh viên. Hồ Chí Minh đã luôn nhắc nhở phải giáo dục cho thanh niên nhận thức sâu sắc rằng: chúng ta không một phút nào được quên lý tưởng cao cả của mình của minh là phấn đấu cho Tổ quốc hoàn toàn độc lập, cho chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi trên đất nước ta và trên toàn thế giới. Lý tưởng cách mạng mà Hồ Chí Minh nói tới và cũng là để giáo dục cho thanh niên đó là: Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Thông qua những hoạt động của Đoàn, cần làm cho sinh viên hiểu được rằng: Vì lý tưởng cao đẹp ấy mà biết bao chiến sĩ cộng sản đã hi sinh, biết bao lớp tuổi thanh niên đã lên đường chiến đấu. Cuộc đời và sự nghiệp Hồ Chí Minh là hiện thân của đạo đức cách mạng, của lý tưởng cao cả. Giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên là làm cho học hiểu sâu sắc lời khuyên của Bác Hồ: “Nhiệm vụ của thanh niên không phải đòi hỏi nước nhà đã làm cho mình những gì mà phải hỏi mình đã làm gì cho nước nhà, mình phải làm thế nào cho lợi ích nước nhà nhiều hơn” [17,tr 455] Để phong trào hoạt động thực sự có hiệu quả, đóng góp xứng đáng vào việc giáo dục lý tưởng cách mạng, xây dựng lối sống lành mạnh và đạo đức cách mạng cho sinh viên, Đoàn thanh niên, Hội sinh viên trường Đại học Ngoại thương cần tiếp tục thực hiện các hoạt động sau: Về công tác giáo dục chính trị tư tưởng: Tiếp tục đẩy mạnh các hình thức tuyên truyền, học tập các nghị quyết của Đảng, của Đoàn, không ngừng giáo dục về đạo đức, phẩm chất, tác phong cho đoàn viên sinh viên nhằm xây dựng thế hệ trẻ thanh lịch, văn minh, hiện đại. Tổ chức tốt các hoạt động như : “Hành trình về nguồn”, tham quan tìm hiểu hệ thống bảo tàng, di tích lịch sử trong Hà Nội và các danh lam, thắng cảnh xung quanh Hà Nội. Tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử, các buổi lễ mít tinh, các hoạt động chào mừng các ngày lễ lớn, các buổi chiếu phim lịch sử… Tổ chức thêm các diễn đàn, toạ đàm, các cuộc hội thảo tìm hiểu về tư tưởng Hồ Chí Minh như: Bác Hồ với thanh niên- thanh niên với Bác Hồ; Tuổi trẻ học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh… Tiếp tục duy trì và phát huy vai trò của mạng lưới thăm dò dư luận sinh viên, kịp thời uốn nắn những tư tưởng lệch lạc, chưa đúng (nếu có) của sinh viên. Làm cho sinh viên hiểu rõ âm mưu của các thế lực thù địch trong diến biến hoà bình; nâng cao tinh thần cảnh giác, ý chí chiến đấu của tuổi trẻ để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Về công tác học tập và nghiên cứu khoa học: Tập trung tuyên truyền, nâng cao ý thức tự giác trong việc chấp hành quy chế học tập, kiểm tra, thi cử của đoàn viên sinh viên Tích cực tham gia vào các hoạt động đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập của nhà trường. Tăng cường các hoạt động ngoại khoá bổ trợ cho việc học tập của sinh viên. Tiếp tục thành lập các câu lạc bộ chuyên ngành cho sinh viên. Có cơ chế, chính sách rõ ràng hơn để động viên, khích lệ đoàn viên sinh viên học tập và nghiên cứu khoa học. Về công tác văn thể: Tổ chức thường xuyên hơn các hoạt động văn nghệ, thể thao cho đoàn viên sinh viên, nâng cao tính mục đích, nội dung, chất lượng nghệ thuật cũng như tính chuyên nghiệp của các hoạt động này. Tiếp tục thành lập các câu lạc bộ theo sở thích cho đoàn viên sinh viên nhằm tạo nhiều cơ hội hơn trong vui chơi, giải trí, rèn luyện thể lực, bồi dưỡng năng khiếu và định hướng thẩm mỹ cho sinh viên. Về công tác tình nguyện: Phát triển các mô hình tình nguyện tại chỗ; đẩy mạnh hoạt động tình nguyện phấn đấu vươn lên trong học tập và cuộc sống. Xây dựng mái trường xanh- sạch- đẹp, mái trường không có ma tuý và các tệ nạn xã hội. Tham gia tích cực hơn nữa vào các hoạt động tình nguyện như: tình nguyện chung sức với cộng đồng; tình nguyện đấu tranh phòng chống các tệ nạn xã hội, những hiện tượng xấu trong đời sống học đường, xây dựng nếp sống văn minh, thanh lịch và hiện đại. Về công tác xây dựng Đoàn và tham gia xây dựng, phát triển Đảng: Tập trung vào việc xây dựng chi đoàn cấp cơ sở nhằm tăng tính thực chất, bề rộng của phong trào. Tổ chức thường xuyên các lớp đào tạo, huấn luyện kỹ năng, nghiệp vụ cho cán bộ Đoàn. Đảm bảo 100% sinh viên là đoàn viên, 100% đoàn viên được phát thẻ đoàn trước khi tốt nghiệp. Thường xuyên, tích cực tuyên truyền về Đảng Cộng sản Việt Nam đến từng đoàn viên thông qua hệ thống thông tin của nhà trường. Tham mưu, đề xuất với Đảng uỷ và cùng với Đảng uỷ tổ chức lớp học Nhận thức về Đảng Cộng sản Việt Nam. Tham mưu, đề xuất với Đảng uỷ thành lập chi bộ sinh viên và xây dựng quy trình phát triển Đảng trong sinh viên. Công tác giới thiệu đoàn viên xuất sắc cho Đảng cần được tiến hành nghiêm túc, đảm bảo chính xác, dân chủ từ cấp chi đoàn đến Đoàn trường, phù hợp với thực tiễn của nhà trường. Thực hiện tốt những việc trên, chắc chắn Đoàn thanh niên, Hội sinh viên trường Đại học Ngoại thương sẽ tiếp tục giữ vị trí là một trong những đơn vị dẫn đầu cả nước và có những đóng góp quan trọng trong việc giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng cho sinh viên Đại học Ngoại thương. 3.4. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của sinh viên Việc đổi mới công tác đánh giá kết quả học tập và rèn luyện cho sinh viên là việc làm quan trọng góp phần vào việc nâng cao chất lượng đào tạo của trường, đồng thời đóng góp vào việc rèn luyện ý thức đạo đức cho sinh viên. Trước đây, việc đánh giá kết quả học tập của người học ở trường Đại học Ngoại thương vẫn thực hiện dựa vào kết quả thi kết thúc môn học hay học kỳ. Hiện nay, nhà trường đã thực hiện đổi mới phương pháp đánh giá sinh viên, đó là phương pháp đánh giá liên tục. Kết quả học tập của sinh viên không chỉ dựa vào điểm thi kết thúc học phần mà còn dựa vào bài kiểm tra, thảo luận, dựa vào sự chuyên cần học tập của sinh viên. Các Khoa, bộ môn đã tích cực đổi mới phương pháp đánh giá, thi, kiểm tra giữa kỳ. Ngoài hình thức thi truyền thống là vấn đáp và viết cuối học kỳ, đến nay, rất nhiều môn học trong trường đã áp dụng thi trắc nghiệm khách quan, trắc nghiệm khách quan kết hợp với tự luận, tiểu luận. Nhà trường cũng đang nghiên cứu và xây dựng mô hình tổ chức đào tạo theo học chế tín chỉ nhằm tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người học trong việc tích luỹ kiến thức và bố trí thời gian học tập. Có thể nói, trong những năm gần đây các phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học ở trường Đại học Ngoại thương đã được đa dạng hoá, bảo đảm tính nghiêm túc, khách quan, chính xác và công bằng. Điều đó đã góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của trường. Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại, đó là một bộ phận giáo viên chậm đổi mới phương pháp giảng dạy, vẫn áp dụng phương pháp giảng dạy truyền thống “thầy đọc – trò ghi”; việc kiểm tra mức độ phù hợp của đề thi với các chương trình, loại hình đào tạo vẫn chưa được tiến hành thường xuyên; việc đánh giá đạo đức, hạnh kiểm, tác phong của sinh viên chưa được quan tâm đúng mức. Chính vì vậy, nhà trường cần tiếp tục đổi mới phương pháp đánh giá kết quả học tập và rèn luyện cho sinh viên theo một số hướng cơ bản sau đây: - Xây dựng những văn bản tổng hợp chương trình, phương pháp giảng dạy và đánh giá các môn học; xây dựng ngân hàng đề thi theo từng bộ môn, phù hợp với các loại hình đào tạo. - Tiếp tục thực hiện việc đánh giá kết quả học tập của sinh viên bằng nhiều hình thức: điểm thi, kiểm tra giữa kỳ, thảo luận, ý thức học tập, sự chuyên cần trên lớp… - Thực hiện việc xếp loại hạnh kiểm, đạo đức cho sinh viên theo từng tháng, thường xuyên theo dõi quá trình rèn luyện và tu dưỡng đạo đức cho sinh viên. 3.5. Xây dựng đội ngũ giáo viên giỏi về chuyên môn nghề nghiệp, tốt về phẩm chất đạo đức, gắn “dạy chữ” với “dạy người” Giáo viên là người giữ vai trò quyết định trong việc giáo dục và đào tạo. Hồ Chí Minh đã từng đánh giá rất cao vai trò của thầy cô giáo với sự nghiệp trồng người. Người nói: “Nhiệm vụ giáo dục rất quan trọng và vẻ vang, nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục ”. Về phẩm chất của người thầy, Hồ Chí Minh yêu cầu: Phải giỏi chuyên môn; có lòng yêu nghề; phải có đạo đức cách mạng; phải yên tâm công tác; đoàn kết, thuần thục về phương pháp. Quán triệt tinh thần đó, trường Đại học Ngoại thương luôn coi trọng việc xây dựng đội ngũ giảng viên có chất lượng cao, thể hiện trên cả 3 mặt: đạo đức nghề nghiệp, năng lực chuyên môn, phương pháp giảng dạy. Nhà trường luôn tạo mọi điều kiện để nâng cao chất lượng chuyên môn cho các giáo viên như cử các giáo viên đi học Thạc sỹ, Tiến sỹ ở trong và ngoài nước. Tính đến 31-8-2006, nhà trường có 319 giảng viên cơ hữu, trong 5 năm gần đây, số lượng Thạc sỹ và Tiến sỹ tăng lên đáng kể: Năm Thạc sỹ Tiến sỹ 2001 12 46 2002 20 62 2003 23 75 2004 25 96 2005 29 106 đến 31-8-2006 33 118 Xét về mặt chuyên môn: Đội ngũ giáo viên của trường có chuyên môn cao; có trách nhiệm trong giảng dạy; biết ứng dụng những thành tựu của công nghệ thông tin vào giảng dạy và nghiên cứu khoa học; 90% đội ngũ giảng viên của trường có khả năng sử dụng thành thạo máy tính để tra cứu, tìm hiểu thông tin trên mạng Internet; phần lớn các giáo viên có khả năng sử dụng tốt các thiết bị của phòng học đa năng, phòng hội thảo hiện đại. Một điểm mạnh nữa của giáo viên Ngoại thương là trên 40% giảng viên có trình độ ngoại ngữ thành thạo, có thể giảng dạy bằng tiếng nước ngoài, hoàn toàn chủ động trong giao tiếp, có khả năng tham gia các cuộc hội thảo nước ngoài. Về phẩm chất đạo đức: hầu hết các cán bộ, giáo viên của trường có phẩm chất đạo đức tốt, nhiệt tình với công việc, luôn tạo những điều kiện tốt nhất để sinh viên học tập và rèn luyện. Tuy nhiên, đội ngũ giáo viên của trường đại học Ngoại thương vẫn còn một số tồn tại đó là: Đội ngũ giáo viên rất trẻ, thiếu kinh nghiệm giảng dạy và kiến thức thực tiễn. Tổng số cán bộ, giáo viên của trường dưới 35 tuổi là 286 người, chiếm 72,77%. Số lượng giáo viên có trình độ chuyên môn cao, kinh nghiệm trong công tác còn ít, mới chỉ đạt tỷ lệ 10%. Nhiều giáo viên chỉ chú ý đến việc giảng dạy chuyên môn, chưa chú ý đúng mức đến việc giáo dục đạo đức cho sinh viên, nói cách khác, chưa chú ý đến việc kết hợp giữa “dạy chữ” và “dạy người”. Để xây dựng đội ngũ giáo viên giỏi về chuyên môn, tốt về đạo đức, nhà trường cần thực hiện một số việc sau đây: - Tiếp tục tạo điều kiện để cán bộ, giáo viên được tham gia các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ ở trong và ngoài nước. Có chính sách động viên kịp thời cho những giáo viên bảo vệ thành công và đúng hạn luận án Tiến sỹ, Thạc sỹ. - Có chính sách tuyển dụng cán bộ, giáo viên chặt chẽ. Ngoài kiến thức chuyên môn, cần chú ý đến phẩm chất, chính trị, lối sống. - Thường xuyên tổ chức những cuộc Hội thảo khoa học về vấn đề đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng giảng dạy; đưa ra tiêu chí, tuyên truyền sâu rộng đến tất cả giáo viên của từng môn học thực hiện việc kết hợp giữa “dạy chữ” với “dạy người”. 3.6. Kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục nhà trường, gia đình và xã hội Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Giáo dục các em là việc chung của gia đình, trường học và xã hội. Bố mẹ, thầy giáo và người lớn phải cùng nhau phụ trách, trước hết là phải làm gương cho các em hết mọi việc”. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của việc kết hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc giáo dục đạo đức cho sinh viên. Trường học là nơi con người được giáo dục một cách hệ thống và toàn diện nhất. Những tri thức học được ở nhà trường vừa đa dạng, phong phú, vừa sâu sắc. Hành trang tri thức và đạo đức mà con người lĩnh hội được ở nhà trường sẽ theo họ suốt cuộc đời, giúp họ có kiến thức trong đời sống và ứng xử về mặt đạo đức phù hợp với những yêu cầu của chuẩn mực xã hội. Trong nền giáo dục truyền thống, giáo dục đạo đức trở thành hình thức giáo dục chủ đạo, phổ biến. Người đi học có thể được học tri thức nhưng đó là tri thức để làm người. Khi Nho giáo trở thành hệ tư tưởng chính thống thì nội dung chủ yếu của giáo dục trong nhà trường là giáo dục đạo đức. Trong xã hội hiện đại, nội dung giáo dục trở nên toàn diện hơn. Giáo dục đạo đức chỉ là một bộ phận cấu thành hệ thống giáo dục của xã hội. Tuy vậy, giáo dục đạo đức vẫn giữ vai trò độc đáo và quan trọng trong sự hình thành và phát triển nhân cách con người. Để thực hiện tốt công tác giáo dục đạo đức ở nhà trường, trường Đại học Ngoại thương cần thực hiện một số nhiệm vụ sau: - Tăng cường công tác giáo dục truyền thống cho sinh viên Giáo dục đạo đức trong trường học, trước hết cần phải đẩy mạnh giáo dục đạo đức truyền thống, giáo dục lối sống, nhân cách cho học sinh sinh viên. Hồ Chí Minh rất coi trọng những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc. Bản thân Hồ Chí Minh cũng đã tiếp thu những giá trị đạo đức truyền thống dân tộc. Trong các truyền thống quý báu của dân tộc, Người đặc biệt nêu cao truyền thống yêu nước, tinh thần: “Không có gì quý hơn độc lập tự do” và tinh thần đoàn kết dân tộc “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công” [20,tr.394]. Tự hào trước những trang sử giữ nước oai hùng, những chiến công hiển hách của dân tộc, Người nhắc nhở mọi người phải biết ơn và ghi nhớ công lao của các anh hùng dân tộc: “Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các anh hùng dân tộc vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng ”[16,tr.171,172] Giữ gìn và phát huy các truyền thống tốt đẹp của dân tộc là một yêu cầu chính đáng đối với thế hệ trẻ. Tuy nhiên, giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ hôm nay không phải là gò họ vào một khuôn mẫu cứng nhắc, biến họ thành nô lệ của truyền thống, mà là bồi dưỡng vun trồng cho họ những phẩm giá tốt đẹp của dân tộc, tạo nên bệ phóng và bản lĩnh vững vàng để chắp cánh cho tuổi trẻ bay cao, đi đầu trong cuộc đấu tranh cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới. - Khắc phục tình trạng xem nhẹ vai trò của giáo dục đạo đức trong nhà trường, có cách nhìn đúng về vai trò của các môn khoa học Mác- Lênin đối với việc giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức cho sinh viên. - Phối hợp chặt chẽ giữa Khoa lý luận Mác- Lênin, Phòng Công tác chính trị - sinh viên, Phòng đào tạo, Đoàn thanh niên thực hiện tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho sinh viên; xây dựng quuy chế liên quan đến việc rèn luyện của người học. Phổ biến quy chế rèn luyện cho sinh viên ngay từ đầu khoá học. - Nhà trường cần đặt mua nhiều báo chí nhằm tăng cường thông tin cho người học. Việc tăng thêm nhiều sách, báo, tạp chí sẽ giúp sinh viên có điều kiện tiếp cận, nghiên cứu khoa học, nâng cao ý thức tự học hỏi, tự rèn luyện, góp phần hoàn thiện nhân cách của mình. - Có kế hoạch tuyên truyền và mít tinh kỷ niệm các ngày lễ lớn trong năm, góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm, lòng tự hào về truyền thống dân tộc cho sinh viên. Tăng cường hơn nữa những đợt học tập nâng cao nhận thức chính trị cho sinh viên. - Hàng năm, nhà trường nên tổ chức những buổi nói chuyện ngoại khoá về tình hình thời sự, kinh tế- xã hội trong nước và trên thế giới cho sinh viên. Nội dung các buổi nói chuyện ngoại khoá tập trung vào những thông tin về kinh tế, xã hội; chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; tư tưởng Hồ Chí Minh; an ninh, văn hoá… Cùng với nhà trường, gia đình có vị trí đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ. Gia đình là môi trường đầu tiên và cơ bản để hình thành nhân cách, đặc biệt là nhân cách đạo đức. Hồ Chí Minh đã nói: “Quan tâm đến gia đình là đúng, vì nhiều gia đình hợp lại mới thành xã hội, xã hội tốt thì gia đình càng tốt, gia đình tốt thì xã hội mới tốt”. Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Đảng ta khẳng định: Gia đình là tế bào của xã hội, là cái nôi thân yêu nuôi dưỡng cả đời người, là môi trường quan trọng trong giáo dục nếp sống và hình thành nhân cách. Nuôi dạy con cái trở thành những người có ích cho gia đình và xã hội là mong muốn chính đáng của các bậc cha mẹ. Thế mạnh của giáo dục gia đình là ở chỗ, gia đình có điều kiện để quan tâm, chú ý tới từng thành viên của mình, biết được những mặt mạnh, mặt yếu, hiểu được tâm lý, tính cách cũng như năng lực của từng thành viên. Từ đó có những phương pháp tác động tích cực đối với từng đối tượng trên cơ sở của tình yêu thương và trách nhiệm. Giáo dục đạo đức trong gia đình chủ yếu là giáo dục những chuẩn mực, những nguyên tắc ứng xử đạo đức, tạo ra “vốn liếng” đầu tiên để con người gia nhập vào đời sống đạo đức của cộng đồng, xã hội. Để phát huy tác dụng giáo dục đạo đức, gia đình cần có sự kết hợp chặt chẽ với nhà trường. Hồ Chí Minh đã nói: “Tôi cũng mong các gia đình liên lạc chặt chẽ với nhà trường, giúp nhà trường giáo dục và khuyến khích con em chăm chỉ học tập, sinh hoạt lành mạnh và hăng hái giúp ích nhân dân” Cùng với nhà trường và gia đình, xã hội cũng có vai trò rất lớn trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh, sinh viên. Khái niệm xã hội được hiểu là môi trường cuộc sống bên ngoài nhà trường và gia đình. Vai trò của giáo dục xã hội được thể hiện ở chỗ định hướng các giá trị, nhất là các giá trị đạo đức của xã hội đối với thế hệ trẻ. Giáo dục xã hội đối với đạo đức trong xã hội truyền thống chủ yếu được thực hiện thông qua dư luận xã hội và các hình thức hoạt động văn hoá, tôn giáo…Trong điều kiện của xã hội hiện đại, các thiết chế văn hoá, các phương tiện truyền thông đại chúng (truyền thanh, truyền hình, điện ảnh, báo chí, in ấn…) giữ vai trò chủ đạo đối với việc giáo dục đạo đức trên bình diện xã hội. Để đẩy mạnh giáo dục đạo đức trên phạm vi xã hội, cần đặc biệt chú ý đến vai trò của các thiết chế văn hoá, các phương tiện thông tin đại chúng. Các phương tiện này không chỉ có nhiệm vụ truyền bá các tri thức về đạo đức, mà còn là nơi thể hiện dư luận, nơi giao lưu văn hoá. Các thiết chế văn hoá, chẳng hạn nhà văn hoá, câu lạc bộ có thể tham gia vào việc giáo dục đạo đức bằng việc hướng dẫn và khuyến khích công chúng đọc những tài liệu về đạo đức; có thể tổ chức những sinh hoạt chuyên đề liên quan đến vấn đề đạo đức xã hội… Có thể nói, mỗi hình thức giáo dục đạo đức: nhà trường, gia đình, xã hội đều có thế mạnh riêng. Vì vậy, cần phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa 3 hình thức giáo dục này. Hồ Chí Minh đã khẳng định: Giáo dục trong nhà trường chỉ một phần, còn cần có sự giáo dục ngoài xã hội, trong gia đình để giúp cho việc giáo dục trong nhà trường được tốt hơn. Người cũng yêu cầu: trường học, gia đình và đoàn thể thanh niên cần phải chú ý đến giáo dục tư tưởng, thái độ, hoạt động và sinh hoạt hàng ngày của thanh niên để kịp thời khuyến khích, uốn nắn, sửa chữa. Trường học, gia đình và đoàn thể thanh niên phải liên hệ chặt chẽ trong việc giáo dục thanh niên. Để thực hiện tốt giải pháp này, Trường Đại học Ngoại thương nên có những biện pháp để liên hệ với gia đình sinh viên; thường xuyên thông báo kết quả học tập và rèn luyện của sinh viên tới các bậc phụ huynh; phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình trong việc khuyến khích những sinh viên học giỏi, chăm ngoan; có biện pháp giáo dục đối với những học sinh cá biệt. Ngoài ra, trường cần khuyến khích sinh viên tham gia các hoạt động xã hội. Bằng việc tham gia các hoạt động xã hội, sinh viên được tiếp xúc với môi trưòng rộng lớn hơn, phong phú hơn. Từ đó, sinh viên học hỏi được nhiều hơn, giúp các em hoàn thiện nhân cách của mình. 3.7. Giải pháp hỗ trợ tìm kiếm việc làm cho sinh viên Tình trạng thiếu việc làm là một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến sự suy thoái đạo đức của thanh niên. Vì vậy, để đấu tranh với các tệ nạn xã hội, góp phần lành mạnh hoá đời sống sinh viên, trước hết phải giải quyết việc làm cho thanh niên. Chính sách việc làm là một trong những chính sách cơ bản nhất của Việt Nam hiện nay. Chính sách này gắn chặt với chính sách phát triển kinh tế. Chính sách này phải hướng vào việc giải phóng tiềm năng lao động cho thanh niên ở thành thị, nông thôn chưa có việc, làm bộ đội xuất ngũ, học sinh tốt nghiệp các trường chuyên nghiệp và dạy nghề, những đối tượng tệ nạn xã hội vv…Những đối tượng này nếu không có việc làm rất dễ mắc phải các tệ nạn xã hội vì họ có tâm lý buồn chán, bế tắc…Đây là vấn đề bức xúc của xã hội ta hiện nay đòi hỏi cần phải được giải quyết. Trường Đại học Ngoại thương có tỷ lệ sinh viên ra trường tìm được việc làm rất cao. Năm 2001: 88%; năm 2002, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm sau 6 tháng là 97%, trong đó có 74,29% có việc làm ngay sau khi ra trường. Trong số các sinh viên tìm được việc làm, qua số liệu khảo sát các năm gần đây cho thấy, số người làm cho các doanh nghiệp nhà nước là: 51,1% (2001), 40% (2002), 43,27%(2003); số người làm trong các cơ sở kinh doanh thuộc kinh tế tập thể là: 1,25% (2001), 2,86% (2002), 3,85% (2003); số người làm cho doanh nghệp tư nhân, công ty cổ phần là: 12,53% (2001), 24,29% (2002), 27,88% (2003); số làm trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và các tổ chức nước ngoài là: 29,6% (2001), 28,47% (2002), 21,15% (2003). Sinh viên trường Đại học Ngoại thương khi tốt nghiệp ra trường thường tìm được việc làm có thu nhập cao. Tỷ lệ sinh viên ra trường có mức thu nhập trên 5 triệu đồng / tháng là 25, 71% (2002) và 25,96% (2003); từ 3 triệu đến 5 triệu là 34,29% (2002), 30,77% (2003); từ 1 triệu đến 3 triệu là 28,57% (2002), 31,73% (2003); từ 500.000 đến 1 triệu là 5,71% (2002), 8,57% (2003); dưới 500.000đ: 0% (2002) và 1,92% (2003). Sinh viên Ngoại thương khi ra trường không những tạo được việc làm cho mình mà còn tạo được việc làm cho người khác. Đây là yếu tố quan trọng góp phần lành mạnh hoá đời sống sinh viên, khiến cho sinh viên Ngoại thương không mắc các tệ nạn xã hội. Có được điều đó là do nhà trường thực hiện tốt công tác hỗ trợ tìm việc làm cho sinh viên khi ra trường. Đoàn thanh niên, Hội sinh viên thường xuyên phối hợp với các công ty, doanh nghiệp tổ chức những buổi hội thảo hướng nghiệp cho sinh viên. Đoàn thanh niên còn thành lập các câu lạc bộ nhằm giúp sinh viên rèn luyện các kỹ năng và tìm kiếm việc làm ngay từ khi còn đi học. Bên cạnh đó, Phòng Công tác chính trị và sinh viên phối hợp với Phòng Quản lý đào tạo giúp các doanh nghiệp, công ty kinh doanh tuyên truyền về nhu cầu tuyển dụng và cơ hội việc làm trong nhà trường. Hai năm một lần, nhà trường chỉ đạo Đoàn thanh niên tổ chức ngày hội việc làm, Festival tuyển dụng dành cho sinh viên, giới thiệu cho cơ quan sử dụng lao động những sinh viên ưu tú… Trong những năm học tiếp theo, nhà trường nên quan tâm hơn nữa đến việc hỗ trợ tìm kiếm việc làm cho sinh viên; thành lập các bộ phận chuyên trách tư vấn và định hướng nghề nghiệp cho sinh viên; định kỳ điều tra về tỷ lệ sinh viên có việc làm sau khi tốt nghiệp. Nhà trường cần thể hiện vai trò cầu nối giữa sinh viên và đơn vị có nhu cầu tuyển dụng lao động, từ đó giúp sinh viên xác định động cơ học tập đúng đắn, có ý chí tu dưỡng và rèn luyện đạo đức, tránh xã các tệ nạn xã hội, góp phần xây dựng cuộc sống văn minh, thanh lịch, hiện đại của sinh viên Đại học Ngoại thương. 3.8. Giải pháp tăng cường giáo dục pháp luật cho sinh viên Cùng với việc tăng cường giáo dục đạo đức, chúng ta phải đẩy mạnh công tác giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên. Nâng cao ý thức pháp luật cho sinh viên là vấn đề có ý nghĩa quan trọng bởi lẽ, pháp luật và đạo đức đều là những hình thái ý thức xã hội, giữa chúng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau và đều là phương thức điều chỉnh hành vi của con người. Giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên, trước hết làm cho họ hiểu và nắm vững các kiến thức cơ bản về pháp luật nhằm tạo ra những khả năng thiết lập trong đời sống thực tiễn những nguyên tắc đạo đức, củng cố tình cảm, nghĩa vụ đạo đức cho mỗi sinh viên. Một trong những hạn chế lớn nhất của con người Việt Nam nói chung cũng như sinh viên nói riêng là chưa hình thành được lối sống và làm việc theo Hiến pháp và Pháp luật. Vì vậy, việc giáo dục pháp luật cho sinh viên nhằm ngăn chặn lối sống không lành mạnh, bất chấp đạo lý, coi thường kỷ cương là việc làm cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Để tăng cường giáo dục pháp luật tại trường Đại học Ngoại thương, cần phải: - Tăng cường giáo dục cho sinh viên thông qua những môn học chính khoá. - Kiện toàn đội ngũ giáo viên giảng dạy pháp luật, đồng thời trang bị sách giáo khoa và tài liệu tham khảo cho cả giáo viên và sinh viên; nhà trường cần có tủ sách pháp luật tại thư viện của trường. - Đoàn thanh niên nên thường xuyên tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho sinh viên. Có thể nói, việc giáo dục pháp luật để sinh viên trở thành công dân tốt, luôn sống và làm việc theo Hiến pháp và Pháp luật là việc làm hết sức cần thiết, pháp luật và đạo đức luôn là người bạn đồng hành trên con đường giữ gìn trật tự xã hội, góp phần vào việc điều chỉnh hành vi của con người sao cho phù hợp với yêu cầu và lợi ích của xã hội. 3.9. Hoàn thiện cơ chế thị trưòng - cơ sở của việc xây dựng nền đạo đức mới Đây là giải pháp vừa có ý nghĩa chung cho toàn xã hội, vừa có ý nghĩa riêng đối với việc giáo dục đạo đức cho sinh viên tại trường Đại học Ngoại thương. Với tính cách là một hình thái ý thức xã hội đặc thù, đạo đức phản ánh và bị quy định bởi tồn tại xã hội. Vì thế, cơ sở xây dựng đạo đức là các quan hệ kinh tế của xã hội. Ngày nay, chúng ta thực hiện nhất quán chính sách lâu dài nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN). Vì chưa qua kinh tế thị trường Tư bản chủ nghĩa, định hướng XHCN còn là một điều mới mẻ, nên những khiếm khuyết của kinh tế thị trường ảnh hưởng đến nhịp độ phát triển kinh tế và còn gây ra những khó khăn cho phát triển đạo đức. Vì vậy, để xây dựng nền đạo đức mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh, kiện toàn cơ chế thị trường là một giải pháp cơ bản, lâu dài. Hoàn thiện cơ chế thị trường nghĩa là xây dựng một hệ thống những nguyên tắc, những quy chế, chế độ, chính sách thích hợp với sự vận hành của nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN. Định hướng XHCN xét về mặt đạo đức là giải pháp nhằm khắc phục những khiếm khuyết của kinh tế thị trường đối với việc phát triển con người. Định hướng XHCN được thực hiện thông qua cơ chế thị trường với sự điều tiết của nhà nước nhằm đảm bảo cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội. Bằng các công cụ tài chính, thuế, các chế độ ưu đãi, khuyến khích hoặc hạn chế…Nhà nước điều tiết quá trình sản xuất, trao đổi và phân phối nhằm bảo đảm tối đa công bằng kinh tế, công bằng xã hội tạo cơ sở xã hội cho việc phát triển đạo đức. Đồng thời, một cơ chế thị trường được kiện toàn sẽ khắc phục tối đa các kẽ hở, hạn chế sự vi phạm các quy tắc thị trường, tạo ra sự cân bằng trong cạnh tranh, tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh. Từ đó hình thành sự tôn trọng con người, hình thành đạo đức cao thượng của con người hiện đại. Trên đây là 9 giải pháp cơ bản nhằm giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ theo tư tưởng Hồ Chí Minh qua thực tế ở trường Đại học Ngoại thương. Chúng tôi hy vọng rằng, với một số giải pháp cơ bản này sẽ giúp cho sinh viên trường Đại học Ngoại thương trau dồi hơn nữa những phẩm chất đạo đức của mình; giúp họ trở thành những người vừa “hồng” vừa “chuyên”. Tài năng dựa trên một nền tảng đạo đức, chắc chắn sinh viên Ngoại thương sẽ ngày càng khẳng định được vị trí của mình trong xã hội; thể hiện xứng đáng vai trò người chủ nước nhà trong tương lai; góp phần to lớn trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. KẾT LUẬN Từ rất sớm, chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây. Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người. Câu nói đó có hàm ý: các thế hệ người tài, đặc biệt là những tài năng trẻ không không nảy nở một cách ngẫu nhiên, tự phát mà cần được giáo dục, vun trồng. Trong suốt cuộc đời hoạt động của mình, kể từ khi tìm được con đường cứu nước, cứu dân cho đến khi vĩnh biệt chúng ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã không ngừng chăm lo, săn sóc đến sự nghiệp vun trồng, bồi dưỡng thế hệ trẻ. Người dành cho họ “muôn vàn tình thân yêu” và một niềm tin vững chắc vào khả năng cách mạng to lớn của tuổi trẻ Việt Nam. Trước lúc đi xa, Người căn dặn toàn Đảng, toàn dân ta cần phải quan tâm, bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau. Ngày nay, khi cách mạng nước ta bước vào giai đoạn mới, lời di chúc của Bác càng nhắc nhở chúng ta quan tâm đến vấn đề giáo dục cho thanh thiếu niên. Kinh tế thị trường đã và đang tác động có tính hai mặt đối với sự phát triển về mặt đạo đức của thế hệ trẻ nước ta. Mặt tích cực là tạo ra một lớp người năng động, sáng tạo. Mặt tiêu cực chủ yếu biểu hiện trên lĩnh vực đạo đức, đó là lối sống thực dụng, lý tưởng sống mờ nhạt, các tệ nạn xã hội gia tăng…Vì vậy việc khắc phục mặt tiêu cực, phát huy mặt tích cực của kinh tế thị trường cùng với việc đẩy mạnh giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ hiện nay là vô cùng cần thiết. Bước đầu nghiên cứu, luận văn của chúng tôi đã giải quyết được các vấn đề sau: - Làm rõ khái niệm, nguồn gốc và bản chất của đạo đức, chức năng, vai trò của đạo đức đối với sự phát triển của xã hội. - Nêu lên một cách có hệ thống về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. - Phân tích rõ thực trạng của việc giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ nói chung và ở trường Đại học Ngoại thương nói riêng. - Nêu lên một số giải pháp có ý nghĩa thiết thực nhằm giáo dục đạo đức cho sinh viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh tại trường Đại học Ngoại thương. Với thời gian nghiên cứu có hạn, vấn đề lại rộng, phong phú. Những vấn đề của đề tài vừa mang tính lý luận, vừa mang tính thực tiễn, vừa có những giải pháp chung, vừa có những giải pháp cụ thể. Vì vậy luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Rất mong sự đóng góp ý kiến của độc giả để luận văn được hoàn chỉnh hơn.