Đề tài Hệ thống pháp luật của Việt Nam về ly hôn và hậu quả pháp lý của nó

lêi nãi ®Çu HËu qu¶ cña ly h«n lµ mét vÊn ®Ò mµ ph¸p luËt quy ®Þnh cÇn ph¶i gi¶i quyÕt khi cã sù kiÖn ph¸p lý x¶y ra vÒ vÊn ®Ò ly h«n. Ly h«n lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn hËu qu¶ lµm tan vì gia ®×nh, tõ ®ã lµm ¶nh h­ëng mét phÇn ®Õn ®êi sèng x· héi. V× vËy d­íi bÊt kú chÕ ®é x· héi nµo, Nhµ n­íc còng quan t©m ®Õn viÖc gi¶i quyÕt ly h«n vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã. Nh­ng ®èi víi nh÷ng x· héi kh¸c nhau th× môc ®Ých ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt ®èi víi vÊn ®Ò h«n nh©n vµ gia ®×nh nãi chung còng nh­ viÖc ly h«n vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã nãi riªng lµ hoµn toµn kh¸c nhau. Trong thùc tÕ, nh×n chung c¸c vô kiÖn vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh lµ kh«ng ®¬n gi¶n, nhÊt lµ viÖc gi¶i quyÕt vÒ ly h«n ®· phøc t¹p th× viÖc gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã l¹i cµng phøc t¹p h¬n. Bëi v× nã kh«ng chØ ®ông ch¹m ®Õn quyÒn lîi thiÕt th©n cña c¸c bªn ®­¬ng sù vÒ mÆt vËt chÊt mµ cßn ®ông ch¹m ®Õn t×nh c¶m cña vî, chång; gi÷a cha, mÑ víi con c¸i. Cho nªn nÕu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy kh«ng hîp t×nh, hîp lý, kh«ng tho¶ m·n ®èi víi c¸c bªn ®­¬ng sù, lµm cho c¸c bªn ®­¬ng sù ph¶i ®i l¹i kiÖn tông nhau nhiÒu lÇn, mÊt nhiÒu thêi gian, cuéc sèng kh«ng æn ®Þnh sÏ lµm ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn lîi Ých cña c¸ nh©n còng nh­ lîi Ých chung cña x· héi kh«ng nh÷ng thÕ cßn g©y nªn t×nh tr¹ng mÊt ®oµn kªts gi÷a c¸c bªn ®­¬ng sù. Do ®ã muèn gi¶i quyÕt ®óng ®¾n nh÷ng hËu qu¶ph¸p lý cña ly h«n, c¸c cÊp Toµ ¸n cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®óng ®¾n viÖc ly h«n gi÷a vî vµ chång, trªn c¬ së ®ã míi gi¶i quyÕt tèt hËu qu¶ cña nã. Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt th× Toµ ¸n ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra, t×m hiÓu t©m t­, nguyÖn väng cña c¸c bªn ®­¬ng sù, ph¶i n¾m v÷ng t×nh h×nh tµi s¶n, con c¸i, t×nh tr¹ng cô thÓ cña gia ®×nh míi cã thÓ ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong mçi b¶n ¸n cña m×nh. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, viÖc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n c¸c vô kiÖn ly h«n vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt to lín. VÒ mÆt lý luËn – nã cñng cè chÕ ®é 1vî 1 chång, tù nguyÖn, tiÕn bé gãp phÇn kh¼ng ®Þnh c¸c nguyªn t¾c: Nguyªn t¾c b×nh ®¼ng gi÷a vî vµ chång, nguyªn t¾c b¶o ®¶m quyÒn lîi cña ng­êi vî vµ con ch­a thµnh niªn, nguyªn t¾c b¶o vÖ bµ mÑ vµ trÎ em theo LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1986. VÒ mÆt thùc tiÔn nã ®¶m b¶o sù c«ng b»ng vÒ lîi Ých cña c¸c bªn ®­¬ng sù, ®ång thêi gãp phÇn gi¶i phãng c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh(nhÊt lµ ng­êi phô n÷) khái quan hÖ h«n nh©n ®· thùc sù kh«ng cßn, gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng míi cho mçi bªn ®­¬ng sù. ViÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ly h«n vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã lµ hÕt søc ®a d¹ng vµ phøc t¹p, chÝnh v× thÕ mµ ®Ò tµi cßn cã nhiÒu thiÕu sãt mong thÇy c« ®ãng gãp ý kiÕn, gióp ®ì em. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! néi dung hÖ thèng ph¸p luËt cña viÖt nam vÒ ly h«n vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã I. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ph¸p luËt viÖt nam vÒ ly h«n vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã. §Êt n­íc ta ®· tr¶i qua 45 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn, ®ång thêi víi sù ra ®êi cña Nhµ n­íc ta th× hÖ thèng ph¸p luËt dÇn dÇn ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hoµn thiÖn. LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n­íc ta lµ mét nghµnh luËt ®éc lËp trong hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt nam, nã ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ vÒ nh©n th©n vµ quan hÖ vÒ tµi s¶n (chñ yÕu lµ c¸c quan hÖ nh©n th©n) ph¸t sinh gi÷a c¸c chñ thÓ lµ thµnh viªn cña gia ®×nh. Tr­íc c¸ch m¹ng th¸ng t¸m, chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh dùa trªn c¬ së quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn, ®ã lµ mét chÕ ®é h«n nh©n c­ìng Ðp: träng nam khinh n÷, coi rÎ quyÒn lîi cña con c¸i nhÊt lµ ng­êi phô n÷ ph¶i chÞu nhiÒu ®au khæ. Trong thêi kú ph¸p thuéc, ph¸p luËt vÒ h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn ë ViÖt nam ®­îc b¶o vÖ vµ duy tr×, bän th­c d©n ph¸p lîi dông chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh Êy ®Ó cñng cè nÒn thèng trÞ vµ sù ¸p bøc bãc lét cña chóng. C¸ch m¹ng th¸ng t¸m thµnh c«ng ®· më ra mét kû nguyªn míi trong lÞch sö h«n nh©n gia ®×nh n­íc ta. Tõ sau c¸ch m¹ng th¸ng t¸m ®Õn nay, nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ h«n nh©n gia ®×nh ®· ®­îc ban hµnh nh»m cñng cè nh»m hoµn thiÖn quan hÖ vÒ h«n nh©n gia ®×nh míi tiÕn bé, x©y dùng gia ®×nh thËt sù d©n chñ, hoµ thuËn, h¹nh phóc. ViÖc luËt h«n nh©n gia ®×nh ph¸t triÓn nh­ ngµy h«m nay ®ã chÝnh lµ c¶ mét qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nã ®¸nh mèc qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn sau: 1. Giai ®o¹n tõ 1945 ®Õn 1954. C¸ch m¹ng th¸ng t¸m thµnh c«ng ®· gi¶i phãng d©n téc ta tho¸t khái ¸ch ®Õ quèc vµ phong kiÕn, ®ång thêi nã còng lµ cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng phô n÷. D­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, nh©nd©n ta ®· ®Êu tranh xo¸ bá dÇn dÇn chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn, l¹c hËu cæ hñ, x©y dùng chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh míi, tiÕn bé. Nh­ng viÖc xo¸ bá chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn kh«ng ph¶i lµ dÔ dµng trong ngµy mét ngµy hai mµ nã ®ßi hái c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi. ChÝnh v× vËy, sau c¸ch m¹ng th¸ng t¸m Nhµ n­íc ta ch­a ban hµnh mét ®¹o luËt mµ chØ míi thùc hiÖn phong trµo “ vËn ®éng ®êi sèng míi ” nh»m vËn ®éng nh©n d©n tù nguyÖn xo¸ bá nh÷ng tôc lÖ cò vÒ h«n nh©n gia ®×nh. §©y lµ cuéc c¸ch m¹ng vÒ t­ t­ëng-v¨n ho¸, do ®ã ngay mét lóc kh«ng thÓ dïng v¨n b¶n b¶n ph¸p luËt hoÆc mÖnh lÖnh ®Ó c­ìng bøc ®­îc. Theo s¾c lÖnh 10\10\1945, tõ 1945 ®Õn 1950 vÒ c¬ b¶n chóng ta vÉn vËn dông nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt cò cã chän läc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ h«n nh©n gia ®×nh: trong ®ã cã ly h«n vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã. N¨m 1946, HiÕn ph¸p ®Çu tiªn cña n­íc ViÖt nam d©n chñ céng hoµ ra ®êi, ®· x¸c nhËn quyÒn b×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷ trªn mäi ph­¬ng diÖn. §iÒu 9 HiÕn ph¸p ®· quy ®Þnh: “ §µn bµ ngang quyÒn víi ®µn «ng trªn mäi ph­¬ng diÖn ” ®©y chÝnh lµ c¬ së ph¸p lý quan träng cho viÖc ®Êu tranh xo¸ bá chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn, ®Æt c¬ së cho viÖc x©y dùng mét chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh míi d©n chñ vµ tiÕn bé. §Ó ®¸p øng ®­îc t×nh h×nh vµ nhiÖm vô cña giai ®o¹n ®Çu sau khi giµnh ®­îc chÝnh quyÒn trong khi ch­a x©y dùng ®­îc bé luËt vÒ h«n nh©n gia ®×nh. Nhµ n­íc ta ®· ban hµnh s¾c lÖnh sè 97/SL ngµy 22/5/1950 quy ®Þnh mét sè ®iÒu c¬ b¶n vÒ h«n nh©n gia ®×nh. S¾c lÖnh ®· xo¸ bá sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ duyªn cí ly h«n gi÷a vî vµ chång(§iÒu 2 cña s¾c lÖnh quy ®Þnh). S¾c lÖnh 159 quy ®Þnh ®¬n gi¶n, bít thñ tôc ly h«n: “ Vî chång cã thÓ xin thuËn t×nh ly h«n”(§iÒu 3). Bªn c¹nh ®ã s¾c lÖnh cßn quy ®Þnh viÖc b¶o vÖ phô n÷ cã thai vµ thai nhi trong ly h«n... Nh­ vËy, s¾c lÖnh 97 vµ s¾c lÖnh 159 ®· ®Ò ra ®­îc mét sè nguyªn t¾c chung tiÕn bé, ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc xo¸ bá chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn, gi¶i phãng phô n÷, gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña x· héi ViÖt nam. 2. Giai ®o¹n 1954 - 1975: Tr­íc t×nh h×nh ph¸t triÓn cña x· héi, cuéc kh¸ng chiÕn chèng ph¸p ®· hoµn toµn th¾ng lîi vµ hoµ b×nh ®· ®­îc x¸c lËp ë miÒn b¾c b­íc vµo thêi kú qu¸ ®é x©y dùng chñ nghÜa x· héi, quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa ®­îc x¸c lËp. §ã lµ c¬ së v÷ng ch¾c cña chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh míi x· héi chñ nghÜa. V× vËy s¾c lÖnh 97 vµ s¾c lÖnh 159 víi nh÷ng h¹n chÕ cña m×nh kh«ng ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu trong t×nh h×nh míi n÷a. Do ®ã cÇn ph¶i x©y dùng mét chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh cho phï hîp víi ®¹o ®øc x· héi chñ nghÜa, viÖc cÇn thiÕt lµ ph¶i ban hµnh luËt h«n nh©n gia ®×nh míi lµ c¬ së ph¸p lý cho cuéc ®Êu tranh xo¸ bá tËn gèc rÔ nh÷ng tµn tÝch l¹c hËu cña chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn. NhËn thøc ®­îc ®iÒu ®ã §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, t¹i kú häp Quèc héi kho¸ 1 ngµy 29/12/1959 LuËt h«n nh©n gia ®×nh ViÖt nam ®· ®­îc th«ng qua vµ ngµy 13/1/1960 ®­îc c«ng bè. LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1959 cã nhiÖm vô lµ xo¸ bá nh÷ng tµn tÝch cña chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh phong kiÕn l¹c hËu thùc hiÖn chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh míi, tiÕn bé. Víi nhiÖm vô ®ã LuËt h«n nh©n gia ®×nh ®­îc x©y dùng trªn 4 nguyªn t¾c: H«n nh©n tù do tiÕn bé; h«n nh©n mét vî, mét chång; nam n÷ b×nh ®¼ng, b¶o vÖ quyÒn lîi phô n÷ trong gia ®×nh; b¶ovÖ quyÒn lîi cña con c¸i. Trong ®ã nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt lµ nam, n÷ b×nh ®¼ng, b¶o vÖ quyÒn lîi phô n÷ trong gia ®×nh. Nh­ vËy vÒ c¬ b¶n LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1959 ®· hoµn thµnh sø mÖnh lÞch sö cña nã trong nhiÖm vô xo¸ bá tµn tÝch phong kiÕn l¹c hËu. MÆt kh¸c nã ®· gãp phÇn x©y dùng nÕp sèng x· héi-x· héi chñ nghÜa trong ®êi sèng gia ®×nh. §Ó ¸p dông LuËt mét c¸ch ®óng ®¾n, ph¸t huy ®­îc t¸c dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cao, nhÊt lµ vÒ ly h«n vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã th× Toµ ¸n tèi cao ®· ban hµnh c¸c th«ng t­, chØ thÞ h­íng dÉn c¸c Toµ ¸n cÊp d­íi gi¶i quyÕt viÖc ly h«n vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã. §©y lµ nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý quan träng h­íng dÉn thùc hiÖn luËt 1959, ®¶m b¶o tÝnh ®óng ®¾n cña luËt ph¸p; ®ång thêi ®¸p øng ®­îc lîi Ých vµ nguyÖn väng cña nh©n d©n, quyÒn lîi cña phô n÷ vµ trÎ em sau khi ly h«n. Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm ®ã, LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1959 cßn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ khã tr¸nh khái, ®ã lµ c¸c quy ph¹m cßn mang tÝnh kh¸i qu¸t, tæng hîp, ch­a chi tiÕt cô thÓ, nhiÒu vÊn ®Ò vÒ h«n nh©n gia ®×nh ch­a ®­îc luËt ®Ò cËp tíi. 3. Giai ®o¹n tõ 1976 ®Õn nay: LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1959 ®­îc ban hµnh khi ®Êt n­íc cßn bÞ chia c¾t lµm 2 miÒn, MiÒn b¾c ®ang thùc hiÖn nhiÖm vô x©y dùng x· héi chñ nghÜa, MiÒn nam vÉn tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh thèng nhÊt ®Êt n­íc. Nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi trong thêi kú ®ã chua cho chóng ta thÊy ®­îc vµ dù kiÕn ®­îc ®Çy ®ñ nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ trong quan hÖ h«n nh©n gia ®×nh x· héi chñ nghÜa cÇn ph¶i quy ®Þnh trong luËt. Tõ sau ngµy gi¶i phãng miÒn nam(1975) c¶ n­íc thèng nhÊt “ tiÕn nhanh, tiÕn m¹nh, tiÕn v÷ng ch¾c lªn chñ nghÜa x· héi”, trong t×nh h×nh míi nÒn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n­íc cã nhiÒu thay ®æi th× LuËt h«n nh©n gia ®×nh n¨m 1959 víi mét sè quy ®Þnh kh«ng cßn phï hîp víi vµ kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thêi kú míi. Do ®ã, cÇn thiÕt ph¶i ban hµnh luËt h«n nh©n gia ®×nh míi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, phï hîp víi sù biÕn ®æi cña x· héi ®Ó thóc ®Èy sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1986 ®· ®­îc Quèc héi kho¸ VII kú häp 12 ngµy 29/12/1986 th«ng qua. LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1986 vÉn tiÕp tôc nhiÖm vô cña luËt h«n nh©n gia ®×nh 1959 trong t×nh h×nh míi, nªn mèi t­¬ng quan gi÷a 2 mÆt x©y dùng vµ xo¸ bá kh¸c nhau, trong x©y dùng vµ cñng cè cã xo¸ bá nh­ng x©ydùng lµ chñ yÕu. §Ó ®¸p øng ®­îc nhiÖm vô vµ yªu cÇu tr­íc t×nh h×nh míi, LuËt h«n nh©n gia ®×nh1986 ®­îc x©y dùng vµ thùc hiÖn trªn 5 nguyªn t¾c: H«n nh©n tù nguyÖn tiÕn bé; h«n nh©n mét vî mét chång; vî chång b×nh ®¼ng; b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi mÑ vµ con c¸i; b¶o vÖ bµ mÑ vµ trÎ em; ChÝnh nh÷ng nhiÖm vô vµ nguyªn t¾c cña LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1986 ®· quyÕt ®Þnh nh÷ng néi dung quy ®Þnh trong luËt. NhiÒu quy ®Þnh trong luËt h«n nh©n gia ®×nh 1959 ®­îc quy ®Þnh l¹i trong luËt h«n nh©n gia ®×nh 1986, nh­ng còng cã nhiÒu quy ®Þnh míi. Bªn c¹nh ®ã nhiÒu vÊn ®Ò ®· ®­îc quy ®Þnh cô thÓ vµ chi tiÕt h¬n tr­íc nh­ quan hÖ gi÷a cha mÑ vµ con c¸i. Cã nh÷ng vÊn ®Ò ®­îc quy ®Þnh kh¸c tr­íc cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ-v¨n ho¸-x· héi nh­ chÕ ®é tµi s¶n chung cña vî chång. VÊn ®Ò ly h«n vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã còng ®· ®­îc quy ®Þnh l¹i chÆt chÏ cô thÓ h¬n, nh»m kh¾c phôc nh÷ng hiÖn t­îng thi hµnh luËt kh«ng ®­îc ®óng ®¾n. Cã thÓ nãi, trong nh÷nh n¨m qua t×nh h×nh thùc hiÖn luËt h«n nh©n gia ®×nh 1986 ®· co nhiÒu tiÕn bé, ®­îc hÇu hÕt mäi ng­¬× tu©n theo, ®em l¹i mét chuyÓn biÕn s©u s¾c trong ®êi sèng t×nh c¶m, phong tôc tËp qu¸n l©u ®êi cña nh©n d©n ta. Nh÷ng tµn tÝch, hñ tôc trong h«n nh©n phong kiÕn, t­ s¶n ®· dÇn dÇn ®­îc xo¸ bá, chÕ ®é h«n nh©n gia ®×nh míi d­îc h×nh thµnh. II. VÊn ®Ò ly h«n vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã theo luËt h«n nh©n gia ®×nh 1986. 1. VÊn ®Ò ly h«n: Ly h«n lµ hËu qu¶ cña hµnh vi cã ý chÝ cña vî vµ chång, do Toµ ¸n nh©n d©n xÐt xö trªn c¬ së ph¸p luËt. §iÒu ®ã nãi lªn r»ng ly h«n lh«ng chØ dùa trªn c¬ së ý chÝ cña 2 vî chång còng nh­ kh«ng ph¶i ý chÝ chñ quan cña ng­êi xÐt xö, hay ý chÝ chñ quan cña ng­êi lµm luËt, mµ dùa trªn c¬ së thùc tr¹ng cña h«n nh©n ®­îc ph¶n ¸nh mét c¸ch kh¸ch quan trong hÖ thèng ph¸p luËt. Theo ®iÒu 40 quy ®Þnh: khi vî, chång hoÆc c¶ 2 ng­êi cã ®¬n xin ly h«n th× Toµ ¸n nh©n d©n ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra, hoµ gi¶i. Hoµ gi¶i lµ mét trong c¸c giai ®o¹n tè tông b¾t buéc, cÇn thiÕt, luËt quy ®Þnh viÖc hoµ gi¶i th× Toµ ¸n ®Òu ph¶i tiÕn hµnh trong c¶ hai tr­êng hîp ®ã lµ: do mét bªn yªu cÇu hoÆc do c¶ hai bªn thuËn t×nh ly h«n. Hoµ gi¶i nh»m c¶i thiÖn quan hÖ vî chång ®Ó vî chång cßn cã c¬ héi ®oµn tô, Toµ ¸n nh©n d©n chØ tiÕn hµnh xÐt xö khi ®· hoµ gi¶i nhiÒu lÇn mµ kh«ng ®¹t kÕt qu¶. LuËt quy ®Þnh nh­ vËy mét phÇn ®Ó nhÊn m¹nh vai trß cña Toµ ¸n trong viÖc ly h«n, giai ®o¹n hoµ gi¶i cña Toµ ¸n nh»m t¸c ®éng, cñng cè vµ æn ®Þnh gia ®×nh, khi xÐt thÊy t×nh tr¹ng ®êi sèng chung cña gia ®×nh ch­a tíi møc ph¶i cho ly h«n hoÆc c¶ khi gi¶i quyÕt cho ly h«n. Khi mét bªn yªu cÇu xin ly h«n, Toµ ¸n chØ xÐt xö cho ly h«n khi xÐt thÊy gi÷a vî vµ chång t×nh tr¹ng ®· trÇm träng, ®êi sèng chung kh«ng thÓ kÐo dµi vµ môc ®Ých cña h«n nh©n lµ x©y dùng gia ®×nh hoµ thuËn, h¹nh phóc, bÒn v÷ng kh«ng ®¹t ®­îc; t×nh tr¹ng trÇm träng, ®êi sèng chung kh«ng thÓ kÐo dµi lµ nãi ®Õn thùc tr¹ng cña gia ®×nh, gi÷a vî chång ®· cã m©u thuÉn s©u s¾c, quan hÖ vî chång khã lßng tiÕp tôc duy tr×, kh«ng thÓ nµo sèng b×nh th­êng víi nhau. §èi víi tr­êng hîp thuËn t×nh ly h«n, Toµ ¸n nh©n d©n ph¶i x¸c ®Þnh râ c¶ hai vî chång cã thËt sù tù nguyÖn tho¶ thuËn bá nhau hay kh«ng. NÕu mét bªn do tù ¸i, n«ng næi hay v× sü diÖn c¸ nh©n hoÆc v× bÞ o Ðp mµ ®ång t×nh ly h«n th× kh«ng ®­îc coi lµ thuËn t×nh ly h«n vµ chØ gi¶i quyÕt thuËn t×nh ly h«n khi c¶ hai ng­êi cïng viÕt ®¬n. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, c¬ së cña ly h«n lµ c¶ hai bªn ph¶i thùc sù tù nguyÖn, tuy nhiªn viÖc thùc sù tù nguyÖn ph¶i ®óng víi quan hÖ cña vî chång, do ®ã vÉn ph¶i dùa trªn c¨n cø chung, tøc lµ nã ph¶n ¸nh thùc tÕ kh¸ch quan h«n nh©n ®· tan r· thùc sù. Do ®ã nÕu xÐt thÊy ®óng lµ hai bªn tù nguyÖnv× hä kh«ng thÓ sèng chung víi nhau ®­îc n÷a th× Toµ ¸n nh©n d©n míi quyÕt ®Þnh c«ng nhËn viÖc thuËn t×nh ly h«n. Gi¶i quyÕt cho ly h«n cña Toµ ¸n lµ mét c«ng viÖc hÕt søc thËn träng. Bëi quyÕt®Þnh cho ly h«n hay c«ng nhËn thuËn t×nh ly h«n tøc lµ Toµ ¸n ®· x¸c nhËn mét sù kiÖn: sù tan r· thùc sù cña mét gia ®×nh-mét tÕ bµo cña x· héi. Sù æn ®Þnh cña gia ®×nh ¶nh h­ëng tíi sù æn ®Þnh cña x· héi vµ ng­îc l¹i, vÊn ®Ò ly h«n ®Òu xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn nh©n x· héi. Sù tan r· cña gia ®×nh sau khi ly h«n ®Æt ra biÕt bao vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt tiÕp theo, chÝnh v× vËy khi quyÕt ®Þnh Toµ ¸n cÇn ph¶i ®iÒu tra, hoµ gi¶i mét c¸ch thËn träng. 2. HËu qu¶ ph¸p lý cña ly h«n: ViÖc Toµ ¸n nh©n d©n xÐt xö cho ly h«n do mét bªn yªu cÇu hoÆc c«ng nhËn thuËn t×nh ly h«n sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ ph¸p lý nhÊt ®Þnh cho vî chång vµ con c¸i. Do ®ã, chÊm døt quan hÖ h«n nh©n gi÷a vî chång tÊt yÕu sÏ kÐo theo nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh xÐt xö ®ã lµ: - Quan hÖ vî chång vÒ nh©n th©n chÊm døt tr­íc ph¸p luËt. - ChÕ ®é tµi s¶n chung cña vî chång chÊm døt vµ tµi s¶n chung ®­îc chia cho mçi bªn vî, chång sÏ thuéc së h÷u riªng cña mçi ng­êi. - ViÖc cÊp d­ìng gi÷a vî chång sau ly h«n ®­îc ®Æt ra nÕu mét bªn vî hoÆc chång tóng thiÕu, yªu cÇu cÊp d­ìng. - NÕu vî chång ®· cã con chung th× ph¶i gi¶i quyÕt viÖc giao con cho ai tr«ng nom, nu«i d­ìng, gi¸o dôc con ch­a thµnh niªn, ®ång thêi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ãng gãp phÝ tæn nu«i d­ìng gi¸o dôc con. Trong luËt h«n nh©n gia ®×nh ViÖt nam kh«ng cã ®iÒu nµo quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc chÊm døt quan hÖ nh©n th©n gi÷a vî chång khi ly h«n. Nh­ng th«ng th­êng khi ly h«n th× quan hÖ nh©n th©n gi÷a vî vµ chång kh«ng liªn quan g× ®Õn nhau, dï hai bªn cã tho¶ thuËn hay kh«ng tho¶ thuËn th× Toµ ¸n còng sÏ quyÕt ®Þnh vµ viÖc chÊm døt quan hÖ nh©n th©n gi÷a vî vµ chång ®­îc tÝnh tõ khi b¶n ¸n cña Toµ ¸n cã hiÖu lùc. §ång thêi luËt còng kh«ng quy ®Þnh h¹n chÕ viÖc kÕt h«n x©y dùng h¹nh phóc míi cña vî chång sau khi ®· ly h«n, mçi bªn ®Òu cã quyÒn kÕt h«n víi ng­êi kh¸c. Tuy nhiªn viÖc quyÕt ®Þnh cho ly h«n hoÆc c«ng nhËn thuËn t×nh ly h«n gi­· hai vî chång kh«ng cã nghÜa lµ gi¶i phãng hä khái c¸c quyÒn vµ nghÜa vô kh¸c nh­: nghÜa vô cÊp d­ìng lÉn nhau vµ ®Æc biÖt lµ quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi con c¸i, ®ã chÝnh lµ tr¸ch nhiÖm vµ vinh dù cña ng­êi lµm cha, lµm mÑ, Toµ ¸n ph¶i gi¶i thÝch cho hä biÕt vµ thÊy ®­îc nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô cña hä ®èi víi con c¸i hä ngay c¶ khi ®· ly h«n. Sau ®©y chóng ta sÏ nghiªn cøu c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ thùc tÕ vËn dông cña c¸c Toµ ¸n vÒ viÖc gi¶i quyÕt hËu qu¶ ph¸p lý cña ly h«n. a. Chia tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n. - X¸c ®Þnh së h÷u cña vî chång: ChÕ ®é tµi s¶n cña vî chång lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña luËt h«n nh©n gia ®×nh. Nã gãp phÇn x©y dùng gia ®×nh h¹nh phóc, d©n chñ, hoµ thuËn vµ b×nh ®¼ng, gãp phÇn b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña c«ng d©n. Tµi s¶n cña vî chång kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò së h÷u cña c¶i vËt chÊt liªn quan ®Õn lîi Ých riªng cña vî chång. G¾n víi tµi s¶n cña vî chång lµ nh÷ng quan hÖ x· héi cÇn gi¶i quyÕt trong ®êi sèng gia ®×nh cã liªn quan ®Õn lîi Ých cña c¸c thµnh viªn kh¸c. ChÝnh v× vËy tµi s¶n cña vî chång ®­îc Nhµ n­íc quy ®Þnh trong ph¸p luËt thµnh chÕ ®é ph¸p lý tµi s¶n cña vî chång, ®ã lµ mét quy ®Þnh cÇn thiÕt nh»m ®iÒu chØnh nh÷ng quan hÖ tµi s¶n trong ®êi sèng gia ®×nh. LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1959 vµ luËt h«n nh©n gia ®×nh 1986 ®Òu quy ®Þnh chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång lµ chÕ ®é tµi s¶n chung. Song ph¹m vi tµi s¶n chung cña vî chång quy ®Þnh trong luËt h«n nh©n gia ®×nh 1986 hÑp h¬n. Tµi s¶n chung cña vî chång theo tinh thÇn §iÒu 14 quy ®Þnh gåm: +) Tµi s¶n do vî chång t¹o ra trong thêi kú h«n nh©n tån t¹i. +) Thu nhËp vÒ nghÒ nghiÖp vµ nh÷ng thu nhËp hîp ph¸p kh¸c. +) Tµi s¶n cña vî chång ®­îc thõa kÕ chung hoÆc cho chung. §Ó gióp c¸c Toµ ¸n cÊp d­íi x¸c ®Þnh mét c¸ch ®óng ®¾n khèi tµi s¶n chung cña vî chång trong NQ 01-H§TP cña TANDTC ®· h­íng dÉn cô thÓ. Tµi s¶n chung cña vî chång bao gåm c¸c kho¶n thu nhËp sau: +) TiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng, tiÒn trî cÊp h­u trÝ, c¸c thu nhËp vÒ s¶n xuÊt ë gia ®×nh vµ c¸c thu nhËp hîp ph¸p kh¸c cña vî chång, kh«ng ph©n biÖt thu nhËp cña mçi bªn. +) C¸c tµi s¶n mµ vî chång mua s¾m ®­îc b»ng nh÷ng thu nhËp nãi trªn. +) Tµi s¶n mµ vî chång ®­îc cho hoÆc thõa kÕ chung. Tµi s¶n chung cña vî chång theo quy ®Þnh chØ cã thÓ lµ së h÷u chung hîp nhÊt vµ thêi ®iÓm sau khi kÕt h«n lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh khèi tµi s¶n chung, ®iÒu nµy lµ rÊt cÇn thiÕt. Nh­ vËy trong qu¸ tr×nh chung sèng “ Tµi s¶n chung ®­îc sö dông ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng nhu cÇu chung cña gia ®×nh”. Vî chång cã quyÒn vµ nghÜa vô ngang nhau ®èi víi tµi s¶n chung. ViÖc mua, b¸n, ®æi, cho, vay, m­în vµ nh÷ng giao dÞch kh¸c cã liªn quan ®Õn tµi s¶n mµ cã gi¸ trÞ lín th× ph¶i ®­îc sù tho¶ thuËn cña vî chång. Theo tinh thÇn quy ®Þnh cña §iÒu 15 th× khi sö dông tµi s¶n chung cña vî chång ®­¬ng nhiªn ®­îc coi lµ cã sù tho¶ thuËn cña c¶ vî vµ chång. Nh÷ng viÖc mua b¸n hoÆc cho vay, m­în vµ nh÷ng giao dÞch kh¸c cã quan hÖ ®Õn tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín th× ph¶i cã sù tho¶ thuËn cña c¶ hai vî chång. NÕu lµ viÖc mua b¸n cÇm cè tµi s¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i cã hîp ®ång viÕt th× c¶ hai vî chång ®Òu ph¶i ký vµo hîp ®ång. §iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi thùc tÕ, ®Ó lo¹i trõ tr­êng hîp vî hay chång cã th¸i ®é v« tr¸ch nhiÖm víi tµi s¶n chung, ph¸ t¸n tµi s¶n ®Ó ¨n ch¬i. Ngoµi tµi s¶n chung cña vî chång th× luËt cßn quy ®Þnh vî hoÆc chång cã thÓ cã tµi s¶n riªng; tµi s¶n riªng bao gåm: - Tµi s¶n cã tr­íc khi kÕt h«n - Tµi s¶n ®­îc cho riªng hoÆc thõa kÕ riªng trong thêi kú h«n nh©n. ViÖc quy ®Þnh trong gia ®×nh, vî chång ®Òu cã quyÒn cã tµi s¶n riªng lµ hoµn toµn hîp lý, phï hîp víi t©m lý vµ nguyÖn väng cña nh©n d©n, phï hîp víi nguyªn t¾c vÒ quyÒn së h÷u, vÒ quyÒn tù ®Þnh ®o¹t cña nh©n d©n. ViÖc x¸c ®Þnh tµi s¶n chung, tµi s¶n riªng cña vî chång cã ý nghÜa thùc tÕ khi x¶y ra tranh chÊp vÒ tµi s¶n hoÆc khi cÇn chia tµi s¶n chung kh«ng chØ cÇn thiÕt khi cã sù kiÖn ly h«n mµ cßn quan träng ngay c¶ ®èi víi tr­êng hîp h«n nh©n cßn tån t¹i mµ mét bªn yªu cÇu cã lý do chÝnh ®¸ng(§iÒu 18)hoÆc khi mét bªn chÕt tr­íc nÕu cÇn chia th× còng ®­îc chia theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt(§iªï 17). Nh­ng ë ®©y chØ nghiªn cøu, xem xÐt vÊn ®Ò chia tµi s¶n chung cña vî chång khi ly h«n. - Chia tµi s¶n cña vî, chång khi ly h«n: Trªn c¬ së x¸c ®Þnh së h÷u chung, riªng cña vî chång, viÖc chia tµi s¶n chung khi ly h«n ph¶i ®¶m b¶o theo ph¸p luËt quy ®Þnh: LuËt, c¸c v¨n b¶n d­íi luËt. CÇn qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c vµ c¸c c¨n cø khi chia tµi s¶n cña vî chång: +) Nguyªn t¾c: - B×nh ®¼ng - B¶o vÖ bµ mÑ vµ trÎ em - B¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña s¶n xuÊt vµ nghÒ nghiÖp. +) C¨n cø: - T×nh h×nh tµi s¶n - T×nh tr¹ng cô thÓ cña gia ®×nh - C«ng søc ®ãng gãp cña mçi bªn V× vËy gi¶i quyÕt quan hÖ tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n sÏ c¨n cø vµo §iÒu 42: “ViÖc chia tµi s¶n do hai bªn tho¶ thuËn vµ ph¶i ®­îc Toµ ¸n nh©n d©n c«ng nhËn. NÕu hai bªn kh«ng tho¶ thuËn ®­îc víi nhau th× Toµ ¸n nh©n d©n quyÕt ®Þnh”. Quy ®Þnh nh­ vËy kh«ng cã g× lµ m©u thuÉn víi quyÒn tù ®Þnh ®o¹t cña c«ng d©n, bëi v× ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¸c bªn ®­¬ng sù nhÊt lµ phô n÷ vµ trÎ em khi ly h«n th× ngay c¶ tr­êng hîp tù tho¶ thuËn còng ph¶i ®­îc Toµ ¸n c«ng nhËn, nÕu viÖc tho¶ thuËn ®ã lµ hîp ph¸p th× kh«ng sao nh­ng nÕu kh«ng hîp ph¸p, quyÒn lîi cña mét trong hai bªn bÞ vi ph¹m th× Toµ ¸n còng cÇn ph¶i quyÕt ®Þnh l¹i. VÒ nguyªn t¾c chia tµi s¶n khi ly h«n ph¶i theo quy ®Þnh: “ Tµi s¶n riªng cña bªn nµo th× vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña bªn Êy. Tµi s¶n chung ®­îc chia ®«i cã xem xÐt hîp lý ®Õn t×nh h×nh tµi s¶n, t×nh tr¹ng cô thÓ cña gia ®×nh vµ c«ng søc ®ãng gãp cña mçi bªn”. Tµi s¶n chung vµ riªng chØ chia trªn c¬ së nh÷ng thø hiÖn cã. §Ó chia tµi s¶n chung cña vî chång cÇn ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c khèi tµi s¶n chung hiÖn cã(gåm nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô tµi s¶n cña vî chång ®èi víi ng­êi kh¸c...) khi chia ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh tµi s¶n tøc lµ tµi s¶n thùc tÕ cña vî chång hiÖn cã kÓ c¶ nh÷ng kho¶n cho vay, m­în, tiÒn göi tiÕt kiÖm. Nh÷ng thø ®· chi dïng cho gia ®×nh mµ chuyÓn sang mét d¹ng kh¸c vµ sù chi dïng ®ã lµ bøc thiÕt cña gia ®×nh th× ph¶i coi tµi s¶n ®ã lµ ®ang cßn ®Ó tÝnh chia cßn nh÷ng thø ®· chi dïng cho gia ®×nh mµ kh«ng cßn n÷a th× kh«ng ph¶i thanh to¸n. §ång thêi khi chia cµn ph¶i x¸c ®Þnh trong khèi tµi s¶n ®ã cã nh÷ng thø g× cã thÓ chia b»ng hiÖn vËt, cßn nh÷ng c¸i g× kh«ng thÓ t¸ch ra ®Ó chia ®­îc nh­: xe m¸y, xe ®¹p, ti vi, tñ l¹nh... th× ®Ó nguyªn vµ ng­êi nµo h­ëng nÕu cã chªnh lÖch th× ph¶i thanh to¸n tiÒn chªnh lÖch cho ng­êi kia. §èi víi tµi s¶n b»ng hiÖn vËt th× ph¶i kiÓm kª, ®Þnh gi¸ theo gi¸ trÞ cña thÞ tr­êng mét c¸ch chÝnh x¸c, c«ng khai vµ ®óng ®¾n. §ång thêi cßn ph¶i xem xÐt ®Õn t×nh tr¹ng cô thÓ cña gia ®×nh vµ c«ng søc ®ãng gãp cña mçi bªn. Cã nghÜa lµ hiÖn t¹i vî chång, con c¸i sinh sèng ë mét n¬i hay mçi bªn sinh ho¹t ë mét chç kh¸c nhau hoÆc vÉn cßn ë chung víi gia ®×nh, n¾m s¸t t×nh tr¹ng gia ®×nh khi vî chång ly h«n th× míi ®¶m b¶o khi chia tµi s¶n kh«ng bÞ sãt, lät. Th«ng th­êng th× tµi s¶n chung chia ®«i, nh­ng ®Ó ®¶m b¶o sù c«ng b»ng, b×nh ®¼ng vµ hîp lý th× cÇn xÐt ®Õn c«ng søc cña mçi bªn bá ra ®Ó x©y dùng khèi tµi s¶n chung ®ã. C«ng søc cña mçi bªn ph¶i kÓ ®Õn tr¸ch nhiÖm thu vÐn, b¶o vÖ khèi tµi s¶n chung ®ã, bëi trong thùc tÕ kh«ng Ýt nh÷ng gia ®×nh tµi s¶n chung chØ cã mét bªn bá søc lao ®éng cña m×nh ®Ó t¹o ra... Theo luËt quy ®Þnh, lao ®éng trong gia ®×nh ®­îc tÝnh ngang víi lao ®éng s¶n xuÊt. T¹i ®iÒu 42 quy ®Þnh: “ Khi chia tµi s¶n th× ph¶i b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña s¶n xuÊt vµ nghÒ nghiÖp, b¶o vÖ quyÒn cña ng­êi vî vµ ng­êi con ch­a thµnh niªn”. V× trong x· héi cò, ng­êi phô n÷ vµ con c¸i bÞ coi rÎ, hä kh«ng cã quyÒn hµnh g× trong gia ®×nh vµ nhÊt lµ ®èi víi tµi s¶n, hä hoµn toµn bÞ phô thuéc vµo ng­êi cha, ng­êi chång. Cho nªn luËt quy ®Þnh nh­ vËy lµ nh»m môc ®Ých xo¸ bá sù bÊt c«ng trong x· héi cò vµ trong cuéc sèng bao giê ng­êi phô n÷ còng gÆp khã kh¨n h¬n nam giíi, ®Æc biÖt khi ly h«n. Do ®ã cÇn ph¶i ®¶m b¶o cho ng­êi phô n÷ vµ con ch­a thµnh niªn cã mét cuéc sèng b×nh th­êng ®Ó hä yªn t©m c«ng t¸c, häc tËp ngay c¶ khi quan hÖ gia ®×nh bÞ tan vì. §ång thêi còng chØ d­íi chÕ ®é x· héi chñ nghÜa lîi Ých cña c¸ nh©n míi ®­îc ®¶m b¶o, l­äi Ých cña c¸ nh©n kh«ng t¸ch rêi lîi Ých cña tËp thÓ vµ cña x· héi, c¸c lîi Ých ®ã ph¶i kÕt hîp víi nhau mét c¸ch hµi hoµ. Cho nªn khi gi¶i quyÕt ly h«n kh«ng chØ ®¶m b¶o quyÒn lîi cña mçi bªn ®­¬ng sù vµ con c¸i mµ cßn ph¶i quan t©m b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña s¶n xuÊt vµ nghÒ nghiÖp. §èi víi tr­êng hîp vî chång vÉn cßn chung sèng víi gia ®×nh bªn vî (chång) th× luËt còng quy ®Þnh t¹i §iÒu 42. NÕu tµi s¶n cña hä kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®­îc th× vî chång ®­îc chia mét phÇn trong khèi tµi s¶n ®ã, c¨n cø vµo c«ng søc ®ãng gãp, vµo viÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn khèi tµi s¶n chung ®ã. Lao ®éng trong gia ®×nh ®­îc coi lµ lao ®éng s¶n xuÊt. Quy ®Þnh ®ã hoµn toµn phï hîp víi thùc tÕ vµ b¶o ®¶m cho bªn lµm c«ng viÖc néi trî (th­êng lµ ng­oõi vî) kh«ng bÞ thiÖt thßi. §Ó ¸p dông luËt trong thùc tÕ xÐt xö ®­îc ®óng ®¾n, chÝnh x¸c Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao ®· ra NQ 01-H§TP ngµy 20/1/1988 h­íng dÉn ¸p dông mét sè quy ®Þnh khi gi¶i quyÕt viÖc chia tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n c¨n cø vµo §iÒu 42 kÕt hîp víi c¸c §iÒu 14, 15, 16. Khi ly h«n tµi s¶n chung cña vî chång ®­îc chia ®«i nh­ng cã xem xÐt. Nh×n chung, viÖc gi¶i quyÕt chia tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n lµ hÕt søc phøc t¹p vµ khã kh¨n. Th­êng tµi s¶n riªng Ýt bÞ tranh chÊp vµ hÇu nh­ tù hä tho¶ thuËn ®­îc víi nhau, kÓ c¶ tµi s¶n chung còng vËy nÕu nh­ nã kh«ng cã gia trÞi lín. §Æc biÖt lµ vÊn ®Ò nhµ ë cÇn cã sù gi¶i quyÕt cña Toµ ¸n. b. CÊp d­ìng cho mét bªn tóng thiÕu khi vî chång ly h«n. Quan hÖ cÊp d­ìng lµ quan hÖ tµi s¶n ph¶i ph¸t sinh gi÷a chñ thÓ nhÊt ®Þnh cña luËt h«n nh©n gia ®×nh(quan hÖ cÊp d­ìng gi÷a vî vµ chång; gi÷a cha mÑ víi con c¸i...) dùa trªn mèi quan hÖ vÒ h«n nh©n trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt. ChÝnh v× vËy nghÜa vô cÊp d­ìng nã lu«n lu«n g¾n liÒn víi nh©n th©n cña nh÷ng ng­êi nhÊt ®Þnh do luËt ®Þnh tr­íc, quyÒn vµ nghÜa vô nµy kh«ng thÓ thay ®æi chñ thÓ theo tho¶ thuËn cña c¸c ®­¬ng sù ®­îc. Do ®ã, khi vî chång ly h«n th× quan hÖ cÊp d­ìng nµy vÉn tån t¹i, ®©y kh«ng chØ lµ nghÜa vô vÒ mÆt ®¹o ®øc mµ cßn lµ nghÜa vô ph¸p lý. §iÒu 43 ®iÓm a quy ®Þnh: Khi ly h«n nÕu bªn tóng thiÕu yªu cÇu cÊp d­ìng th× bªn kia ph¶i cÊp d­ìng theo kh¶ n¨ng cña m×nh. NghÜa lµ viÖc cÊp d­ìng chØ ®Æt ra khi cã hai ®iÒu kiÖn: - Bªn tóng thiÕu cã yªu cÇu - Bªn kia cã kh¶ n¨ng cÊp d­ìng Nh­ vËy, ®èi t­îng cÊp d­ìng ph¶i thùc sù tóng thiÕu. Tr­êng hîp tóng thiÕu ë ®©y cÇn ®­îc hiÓu lµ cã khã kh¨n trong ®êi sèng vËt chÊt. Tóng thiÕu trªn c¬ së kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng kÐm nªn thu nhËp kh«ng æn ®Þnh, kh«ng ®ñ tù nu«i m×nh(èm ®au, søc yÕu, tµn tËt...)hoÆc cã lao ®éng ng­ng t¹m thêi, yt­íc m¾t cã khã kh¨n vÒ kinh tÕ do ph¶i t¸ch ra khái gia ®×nh. NÕu cã søc lao ®äng mµ kh«ng chÞu lao ®éng ®Ó tíi møc tóng thiÕu hoÆc ¨n ch¬i tr¸c t¸ng, chi tiªu hoang phÝ mµ tóng thiÕu th× còng kh«ng thÓ yªu cÇu cÊp d­ìng. VÊn ®Ò cÊp d­ìng th­êng ®Æt ra do ng­êi vî, v× th«ng th­êng ng­êi vî sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n trong cuéc sèng, do ®ã cÊp d­ìng lµ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho bªn tóng thiÕu ®¶m b¶o ®­îc cuéc sèng mét c¸ch b×nh th­êng. Nh­ng viÖc cÊp d­ìng còng chØ cã nÕu ng­êi ph¶i cÊp d­ìng ®ñ kh¶ n¨ng v× vËy khi gi¶i quyÕt cÊp d­ìng kh«ng chØ c¨n cø vµo yªu cÇu cña bªn tóng thiÕu mµ cÇn ph¶i xem xÐt ®Õn ®iÒu kiÖn, t×nh h×nh kinh tÕ hiÖn t¹i cña ng­êi ph¶i cÊp d­ìng. Theo ®iÓm b §iÒu 43 quy ®Þnh th× vÒ kho¶n cÊp d­ìng vµ thêi gian do hai bªn tho¶ thuËn. NÕu kh«ng tho¶ thuËn ®­îc th× Toµ ¸n nh©n d©n quyÕt ®Þnh. Kho¶n cÊp d­ìng phô thuéc vµo kh¶ n¨ng kinh tÕ cña ng­êi ph¶i cÊp d­ìng. ThÓ thøc cÊp d­ìng cã thÓ tÝnh theo sè tiÒn l­¬ng thùc tÕ hoÆc cña c¶i kh¸c tuú thuéc vµo thu nhËp cña ng­êi ph¶i cÊp d­ìng. ViÖc c¸p d­ìng cã thÓ theo th¸ng, quý hoÆc tõng vô (®èi víi ng­êi n«ng th«n). Trong tr­êng hîp nÕu ng­êi tóng thiÕu yªu cÇu cÊp d­ìng ®ång ý vµ ng­êi ph¶i cÊp d­ìng còng thùc sù cã kg¶ n¨ng th× cã thÓ gi¶i quyÕt cho hä cÊp d­ìng mét lÇn. VÒ thêi gian cÊp d­ìng luËt còng kh«ng h¹n chÕ, th«ng th­êng kh«ng tÝnh thêi gian. NÕu bªn ®­îc cÊp d­ìng kh«ng cßn tóng thiÕu, thu nhËp ®· ®ñ tù nu«i sèng, lao ®éng ®· trë l¹i b×nh th­êng hoÆc bªn ®­îc cÊp d­ìng trong thêi gian ®ã l¹i kÕt h«n víi ng­êi kh¸choÆc mét trong hai bªn cÊp d­ìng bÞ chÕt th× viÖc cÊp d­ìng còng ®­îc coi lµ chÊm døt. V× vËy khi hoµn c¶nh thay ®æi, mét bªn hoÆc c¶ hai bªn cã thÓ tho¶ thuËn hoÆc yªu cÇu Toµ ¸n quyÕt ®Þnh söa ®æi t¨ng, gi¶m hoÆc chÊm døt cÊp d­ìng. §iÒu ®ã hµon toµn phï hîp víi thùc tÕ, bëi v× trong thêi gian cÊp d­ìng nÕu bªn ph¶i cÊp d­ìng gÆp khã kh¨n trong ®êi sèng v× bÖnh tËt hoÆc thu nhËp gi¶m ®i th× cã thÓ tho¶ thuËn hoÆc yªu cÇu Toµ ¸n quyÕt ®Þnh gi¶m møc cÊp d­ìng. Nh­ng nÕu bªn tóng thiÕu ®­îc cÊp d­ìng sau mét thêi gian vÉn ch­a hÕt khã kh¨n l¹i thªm èm ®au bÖnh tËt... vµ bªn ph¶i cÊp d­ìng trong thêi gian qua l¹i cã thªm mét kho¶n thu nhËp t¨ng thªm mµ xÐt thÊy m­cs cÊp d­ìng cho bªn kia l¹i qu¸ thÊp, kh«ng ®¸ng kÓ th× hai bªn tho¶ thuËn hoÆc yªu cÇu Toµ ¸n t¨ng møc cÊp d­ìng góp bªn kia nhanh chãng æn ®Þnh cuéc sèng, bít tóng thiÕu khã kh¨n. Tãm l¹i vÊn ®Ò cÊp d­ìng cho mét bªn tóng thiÕu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho bªn tóng thiÕu æn ®Þnh cuéc sèng. §ång thêi viÖc cÊp d­ìng cßn thÓ hiÖn ®¹o ®øc con ng­êi x· héi chñ nghÜa. V× vËy bªn cã kh¶ n¨ng ph¶i biÕt th«ng c¶m vµ víi tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cÊp d­¬ngx cña bªn kia. Khi gi¶i quyÕt Toµ ¸n còng nªn gi¶i thÝch cho hä biÕt nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm ®èi víi nhau, kh«ng nªn coi ®ã lµ viÖc thua kiÖn mµ cã nh÷ng hµnh vi g©y khã kh¨n cho c¶ ®«i bªn. c. VÊn ®Ò tr«ng nom nu«i nÊng vµ gi¸o dôc con c¸i khi vî chång ly h«n. ViÖc tr«ng nom, nu«i nÊng, gi¸o dôc con c¸i lµ quyÒn vµ ngi· vô cña cha mÑ, hoµn toµn kh«ng phô thuéc vµo quan hÖ h«n nh©n gi÷a cha mÑ cã cßn tån t¹i hay kh«ng. Do ®ã vî chång ®· ly h«n vÉn cã mäi quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi con chung. ViÖc tr«ng nom nu«i nÊng, gi¸o dôc con ch­a thµnh niªn vµ viÖc ®ãng gãp phÝ tæn nu«i d­ìng gi¸o dôc con do hai bªn tho¶ thuËn gi¶i quyÕt. Tr­êng hîp hai bªn kh«ng tho¶ thuËn víi nhau ®­îc hoÆc trong sù tho¶ thuËn xÐt thÊy cã chç kh«ng hîp lý th× Toµ ¸n nh©n quyÕt ®Þnh. §iÒu 44 quy ®Þnh: “ Vî chång ®· ly h«n vÉn cã mäi quyÒn vµ nghia vô ®èi víi con chung” ®iÒu ®ã kh«ng chØ xuÊt ph¸t tõ mèi quan hÖ sinh ®Î gi÷a cha mÑ víi con c¸i mµ cßn nh»m ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ®øa trÎ khi gia ®×nh bÞ tan vì chóng vÉn ®­îc nu«i d­ìng vµ gi¸o dôc mét c¸ch ®Çy ®ñ, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn b×nh th­êng vÒ t©m, sinh lÝ vµ cã cuéc sèng æn ®Þnh, kh«ng thÓ v× cha mÑ bá nhau mµ chóng trë thµnh nh÷ng ®øa trÎ b¬ v¬, chÞu thiÖt thßi, thiÕu thèn vÒ vËt chÊt vµ t×nh c¶m nhÊt lµ ®èi víi trÎ vÞ thµnh niªn. Khi li h«n vî chång cã quyÒn b×nh ®¼ng ®èi víi nhau trong viÖc nu«i d¹y con c¸i, nh­ng §iÒu 45 quy ®Þnh: “viÖc giao con ch­a thµnh niªn cho ai tr«ng nom, nu«i nÊng, gi¸o dôc ph¶i xuÊt ph¸t tõ viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi cña con c¸i vÒ mäi mÆt. Nãi ®Õn vÊn ®Ò “tr«ng nom, nu«i d­ìng, gi¸o dôc” tøc lµ ®Ò cËp tíi hai vÊn ®Ò: - Giao con cho ai nu«i d­ìng - CÊp d­ìng nu«i con vµ møc cÊp d­ìng. Nh­ vËy, viÖc x¸c ®Þnh giao con cho ai ph¶i cã ®ñ ®iÒu kiÖn nu«i, d¹y con tèt. Do ®ã toµ ¸n cÇn ph¶i ®iÒu tra kÜ cµng kh«ng thÓ chØ dùa vµo ý muèn cña 2 vî chång. ViÖc giao cho ai nu«i d­ìng kh«ng chØ nh×n vµo ®iÒu kiÖn vËt chÊt cña ng­êi ®ã mµ cßn ph¶i ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhÊt lµ vÒ mÆt tinh thÇn, ®¹o ®øc t­ c¸ch.... VÒ nguyªn t¾c: con ®ang cßn bó ph¶i ®­îc giao cho ng­êi mÑ nu«i d­ìng ®iÒu nµy lµ cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ viÖc ®¶m b¶o cho ®øa con ®­îc nu«i d­ìng b»ng s÷a mÑ vµ ®­îc ng­êi mÑ ch¨m sãc, v× khi trÎ cßn nhá rÊt cÇn sù gÇn gòi cña ng­êi mÑ, ®iÒu nµy kh«ng cã g× ¶nh h­ëng ®Õn t­¬ng lai hay nhËn thøc cña ®øa trÎ, mÆc dï ng­êi mÑ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ ®¹o ®øc t­ c¸ch. §èi víi con ch­a thµnh niªn ®­îc giao cho bªn nµo mµ xÐt thÊy cã ®ñ ®iÒu kiÖn nu«i d¹y con ®­îc tèt nhÊt; song cÇn ph¶i chó ý ®Õn t×nh c¶m cña mçi con g¾n bã víi cha hay mÑ nhiÒu h¬n (nªu ®øa trÎ ®· lín tõ 10 tuæi trë lªn th× nªn hái c¶ ý kiÕn cña ®øa con). viÓc tr«ng nom, nu«i d¹y con c¸i lµ nghÜa vô ®ång thêi còng lµ quyÒn cña cha mÑ ®èi víi con chung. Ng­êi nµo kh«ng nu«i gi÷ con còng cã quyÒn ®Õn th¨m nom, ch¨m sãc con; bªn nu«i gi÷ con kh«ng ®­îc t×m c¸ch ®Ó ng¨n c¶n, cÊm ®o¸n con kh«ng cho con gÆp hoÆc kh«ng ®­îc nhËn qïa, quÇn ¸o, ®å dïng... mµ cÇn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cho nhau gÇn gòi víi con t¹o cho nã mét t©m lý tho¶i m¸i, nhÑ nhµng, bít ®i sù “ c¶m nhËn thiÕu hôt t×nh c¶m, tõ ng­êi cha hay mÑ. Trong tr­êng hîp khily h«n xÐt thÊy cha mÑ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tr«ng nom nu«i d¹y con th× cã thÓ giao cho ng­êi kh¸c, tèt nhÊt lµ «ng, bµ néi (ngo¹i) hoÆc nh÷ng ng­êi gÇn gòi kh¸c, (Cha ph¹m téi h×nh sù ph¶i ®i tï, hoÆc lu«n lu«n nghiÖn ngËp, r­îu chÌ, cê b¹c, tÝnh t×nh tôc t»n th« b¹o hoÆc nghÒ nghiÖp kh«ng æn ®Þnh, kh«ng cã nghÒ... MÑ l¹i lµ ng­êi chua ngoa, Ých kû, lu«n cã hµnh vi xÊu xa, nghÒ kh«ng chÝnh ®¸ng (®Ü ®iÕm v. v...) cã quan hÖ ngo¹i t×nh l¨ng nh¨ng. §iÒu nµy kh«ng cã g× tr¸i víi quyÒn vµ nghÜa vô cña cha mÑ vÒ ®¶m b¶o lîi Ých vÒ mäi mÆt cña con c¸i. Cïng víi viÖc quyÕt ®Þnh giao con cho ai nu«i toµ ¸n còng gi¶i quyÕt lu«n c¶ vÊn ®Ò cÊp d­ìng nu«i con. ViÖc ®ãng gãp phÝ tæn nu«i d­ìng, gi¸o dôc con sau khi ly h«n lµ nghÜa vô cña cha mÑ. NghÜa vô cÊp d­ìng gi÷a cha mÑ vµ con ®­îc d¶m b¶o b»ng ph¸p lý cßn mang tÝnh chÊt t×nh c¶m, tù nhiªn vµ lu©n lý. LuËt ph¸p n­íc ta thõa nhËn sù b×nh ®¼ng cña c¸c con vÒ quyÒn ®­îc Cha mÑ cÊp d­ìng. Do ®ã, khi ly h«n ng­êi ®­îc nu«i gi÷ con kh«ng tóng thiÕu th× bªn kia vÉn ph¶i ®ãng gãp phÝ tæn nu«i d­ìng con. Tr­êng hîp ng­êi ®­îc giao cho nu«i con kh«ng muèn nhËn tiÒn ®ãng gãp nu«i con cña bªn kia th× toµ ¸n còng ph¶i gi¶i thÝch cho hä hiÓu r»ng tiÒn ®ãng gãp ®ã lµ quyÒn lîi cña ng­êi con, v× vËy hä ph¶i nhËn ®Ó nu«i con. NÕu hä thùc sù cã kh¶ n¨ng nu«i con kh«ng cÇn tiÒn ®ãng gãp cña bªn kia th× toµ ¸n x¸c nhËn ý kiÕn cña hä. ViÖc gi¶i quyÕt cÊp d­ìng cho con ph¶i xuÊt ph¸t tõ nghÜa vô nu«i d¹y con, tõ lîiÝch cña ®øa trÎ, ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu tèi thiÓu ®¶m b¶o ®êi sèng b×nh th­êng, ®ång thêi ph¶i c¨n cø vµo kh¶ n¨ng kinh tÕ vµ hoµn c¶nh cña mçi bªn. Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i chia ®«i møc phÝ tæn nu«i d­ìng gi¸o dôc con cho mçi bªn, nÕu bªn ph¶i cÊp d­ìng cã kh¶ n¨ng kinh tÕ h¬n th× ph¶i ®ãng gãp nhiÒu h¬n. TiÒn ®ãng gãp nu«i con bao gåm: chi phÝ vÒ nu«i d­ìng vµ häc hµnh. V× lîi Ých cña con c¸i vµ theo yªu cÇu cña 1 bªn hay c¶ 2 bªn Cha mÑ, toµ ¸n cã thÓ thay ®æi viÖc nu«i gi÷ con vµ nh­ vËy bªn kh«ng nu«i gi÷ con sÏ ph¶i ®ãng gãp phÝ tæn nu«i d­ìng, gi¸o dôc con cho bªn ®­îc nu«i gi÷ con. NÕu sau nµy do hoµn c¶nh thay ®æi do nhu cÇu trong ®êi sèng cña con c¸i t¨ng lªn (do con ®· lín h¬n, viÖc ®ãng gãp häc hµnh ph¶i chi phÝ nhiÒu h¬n... hoÆc t×nh h×nh kinh tÕ cña 2 bªn hay 1 bªn thay ®æi th× toµ ¸n theo yªu cÇu cña 1 bªn hay 2 bªn vµ nÕu xÐt thÊy lµ cÇn thiÕt th× söa ®æi l¹i møc ®ãng gãp phÝ tæn nu«i d­ìng, gi¸o dôc con. Trong tr­êng hîp ng­êi kh«ng nu«i gi÷ con tr× ho·n hoÆc lÈn tr¸nh viÖc ®ong gãp phÝ tæn nu«i d­ìng gi¸o dôc con th× theo yªu cÇu cña ng­êi nu«i gi÷ con vµ c¨n cø vµo b¶n ¸n tuyªn møc phÝ tæn nu«i d­ìng gi¸o dôc con, toµ ¸n sÏ quyÕt ®Þnh thi hµnh b»ng biÖn ph¸p c­ìng chÕ khÊu trõ vµo thu nhËp cña ng­êi ph¶i ®ãng gãp phÝ tæn. §èi víi c«ng nh©n viªn chøc qu©n nh©n th× c¬ quan, ®¬n vÞ n¬i ng­êi ®ã c«ng t¸c, phôc vô sÏ c¨n cø vµo quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n nh©n d©n thùc hiÖn viÖc khÊu trõ tiÒn l­¬ng vµ chuyÓn sè tiÒn ®ã sang tßa ¸n nh©n d©n ®Ó giao cho ng­êi nu«i gi÷ con nhËn. §èi víi nh÷ng ng­êi ®ang lµm nghÜa vô qu©n sù, häc sinh, sinh viªn, ng­êi ®ang häc nghÒ hoÆc bÞ t¹m giam, èm ®au l©u ngµy mÊt søc lao ®éng... hiÖn nay kh«ng cã kh¶ n¨ng cÊp d­ìng th× cho hä t¹m ho·n nghÜa vô cÊp d­ìng cho ®Õn khi t×nh h×nh kinh tÕ cña hä thay ®æi. Nh­ vËy, khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tr«ng nom, nu«i d­ìng vµ gi¸o dôc con khi vî chång ly h«n toµ ¸n ®Òu ph¶i xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c b¶o ®¶m vµ b¶o vÖ quyÒn lîi vÒ mäi mÆt cña ®øa trÎ ®Æc biÖt lµ ®èi víi trÎ em vÞ thµnh niªn. TrÎ em kh«ng chØ lµ thµnh viªn cña gia ®×nh mµ cßn lµ thµnh viªn cña x· héi- chñ nh©n t­¬ng lai cña ®Êt n­íc. kÕt luËn Trªn ®©y em ®· tr×nh bµy mét c¸ch tr×nh bµy vÒ vÊn ®Ò ly h«n vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã theo luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh 1986. §©y lµ mét chÕ ®Þnh quan träng cña luËt h«n nh©n gia ®×nh thÓ hiÖn sù quan t©m cña Nhµ n­íc tíi gia ®×nh –tÕ bµo cña x· héi. §Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho mçi thµnh viªn trong gia ®×nh, ®¶m b¶o trËt tù cña x· héi vµ nh÷ng nguyªn t¾c cña h«n nh©n x· héi chñ nghÜa. Nhµ n­íc ®Æt vÊn ®Ò ly h«n d­íi sù kiÓm so¸t cña m×nh, ®©y kh«ng chØ cßn lµ vÊn ®Ò riªng t­ cña hai vî chång, mµ nã mang tÝnh chÊt x· héi, trong ®ã cã c¶ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña ly h«n. Bëi v× sù æn ®Þnh cña gia ®×nh nã ¶nh h­ëng tíi sù æn ®Þnh cña x· héi, do ®ã víi sù t¸c ®éng cña ph¸p luËt còng chØ nh»m æn ®Þnh gia ®×nh dï gia ®×nh ®ã ®· tan vì. H«n nh©n lµmét hiÖn x· héi mang tÝnh giai cÊp s©u s¾c, nªn ly h«n vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã còng mang tÝnh giai cÊp râ rÖt. Ph¸p luËt lµ ý chÝ c¸c giai cÊp thèng trÞ x· héi ®­îc lªn thµnh luËt. Trong x· héi bãc lét, chÕ ®Þnh ly h«n còng chØ nh»m môc ®Ých phôc vô vµcñng cè lîi Ých cña thiÓu sè bãc lét. D­íi chÕ ®é x· héi chñ nghÜa, ph¸p luËt thÓ hiÖn ý chÝ cñatoµn thÓ nh©n d©n lao ®éng, hä lµ nh÷ng ng­êi lµm chñ ®Êt n­íc, do ®ã ph¸p luËt qui ®Þnh vÒ ly h«n vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nã lµ nh»m phôc vô lîi Ých cña nh©n d©n lao ®éng, x©y dùng chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh d©n chñ, hoµ thuËn h¹nh phóc vµ bÒn v÷ng. Nh×n chung, tõ khi luËt h«n nh©n vµ gia®×nh1986®­îc ban hµnh ®Õn nayviÖc thùc hiÖn ®· ®¹t ®­îcnh÷ng thµnh tÝch ®¸ng khÝch lÖ, c¸c vô viªc ®· gi¶i quyÕt lµ ®óng ®¾n, phï hîp víi tinh thÇn h«n nhan vµ gia ®×nh míi. Cã thÓ nãi, chÕ ®é mét vî mét chång lµ c¬ së x©y dùng gia ®×nh h¹nh phóc, tiÕn bé. Quan hÖ gi÷a cha mÑ vµ con c¸i, ®· cã nhiÒu tiÕn bé, sù ph©n biÖt con trai víi con g¸i, con ®Î víi con nu«i, con d©u, con rÓ ®· dÇn dÇn bÞ xo¸ bá. NhiÒu gia ®×nh thùc hiÖn tèt viÖc sinh ®Î cã kÕ ho¹ch cïng víi sù cèng hiÕn cña chÞ em th× vai trß, vÞ trÝ b×nh ®¼ng cña chÞ em trong gia ®×nh vµ x· héi còng ®­îc n©ng lªn. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tèt, cßn cã nhiÒu thiÕu sãt trong nhËn thøc vµ thùc hiÖn luËt: l­îng ng­êi n¾m ®­îc luËt kho¶ng 30%. VÉn cßn tån t¹i nh÷ng hµnh vi ng­îc ®·i phô n÷, trÎ em, ®Æc biÖt n¹n t¶o h«n, lÊy vî lÏ cã chiÒu h­íng phôc håi. §ång thêi sè vô ly h«n do quan hÖ ngo¹i t×nh ®ang t¨ng lªn vµ ®a d¹ng h¬n, ch­a kÓ bÞ che ®Ëy bëi nh÷ng lý do kh¸c. Khi gi¶i quyÕt c¸c vô viÖc ly h«n vÉn cßn nhiÒu v­íng m¾c, khã kh¨n phøc t¹p nhÊt lµ vÊn ®Ò chia tµi s¶n. ViÖc ®iÒu tra vÒ tµi s¶n kh«ng ®Çy ®ñ, kh«ng ®óng thñ tôc nhÊt lµ tr­êng hîp ph¶i ®Þnh gi¸ tµi s¶n lµ nhµ cöa hoÆc tr­êng hîp vî chång cßn sèng chung víi gia ®×nh ch­a cã tµi s¶n riªng cña vî chång hoÆc vî chång ®· ë riªng nh­ng nhµ cöa do bè mÑ cho, khi vî chång ly h«n th× bè mÑ ®ßi l¹i. Do ®iÒu tra cßn s¬ sµi, kh«ng ®Çy ®ñ ch­a ph©n ®Þnh râ tµi s¶n chung riªng vµ hoµn c¶nh cña vî chång nªn dÉn ®Õn viÖc xÐt xö kh«ng chÝnh x¸c. §©y lµ vÊn ®Ò khã kh¨n phøc t¹p nhÊt trong khi xÐt xö cho ly h«n. VÊn ®Ò giao con cho ai nu«i, møc ®ãng gãp phÝ tæn nu«i con cÇn ph¶i n¾m v÷ng nguyªn t¾c ®­îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 44 vµ 45 cña luËt h«n nh©n gia ®×nh. §ång thêi khi giao con ph¶i l­u ý ®Õn t×nh c¶m cña chóng ®èi víi cha hay mÑ. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng tr­ît gi¸, viÖc ®ãng gãp phÝ tæn nu«i con theo “ kinh nghiÖm nhiÒu Toµ ¸n ®· lÊy g¹o lµm mÆt b»ng ®Ó ®Þnh møc”. Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c vô viÖc ly h«n, Toµ ¸n c¸c cÊp ®· vËn dông NQ 01- H§TP cña Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao gi¶i quyÕt ®óng ®¾n ®­îc nhiÒu vô, b¶o ®¶m quyÒn lîi cña ng­êi vî ph¶i nu«i con nhá vµ quyÒn lîi cña ®øa con nãi chung. Khi chia tµi s¶n ®· chó ý chia b»ng hiÖn vËt. Tãm l¹i, c¸c cÊp Toµ ¸n cÇn nghiªn cøu n¾m v÷ng nh÷ng quy ®Þnh cña luËt h«n nh©n gia ®×nh mçi khi gi¶i quyÕt vÒ quan hÖ vî chång cÇn dùa c¸c c¬ quan ®oµn thÓ ®iÒu tra n¾m t×nh h×nh, t×m hiÓu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh h×nh vî chång xin li h«n, ph¶i xem xÐt gi¶i quyÕt thÊu t×nh ®¹t lý. Ngoµi ra, c¸c c¸n bé toµ ¸n cßn cÇn ph¶i n¾m ®­îc ®­êng lèi, chÝnh s¸ch nhµ n­íc trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn, d¸p øng ®­îc nhiÖm vô mµ nhµ n­íc ®· ®Ò ra. §ång thêi cßn ph¶i kÕt hîp víi t×nh h×nh cô thÓ cña tõng ®Þa ph­¬ng tõng vô viÖc míi cã ®­îc quyÕt ®Þnh mét c¸ch ®óng ®¾n chÝnh x¸c, tho· m·n yªu cÇu cña bªn ®­¬ng sù vµ nh­ vËy th× míi ph¸t huy ®­îc kÕt qu¶ cña b¶n ¸n. Khi gi¶i quyÕt hËu qu¶ ph¸p lý cña ly h«n, Toµ ¸n nh©n d©n cÇn ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c cña ph¸p luËt h«n nh©n gia ®×nh lµ: ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c bªn ®­¬ng sù, nhÊt lµ phô n÷ vµ trÎ em ch­a thµnh niªn. Tµi liÖu tham kh¶o HiÕn ph¸p n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam 1992. LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1959. LuËt h«n nh©n gia ®×nh 1986. Nxb ph¸p lý 1988. Gi¸o tr×nh luËt h«n nh©n gia ®×nh. HÖ thèng ho¸ luËt lÖ vÒ h«n nh©n gia ®×nh ViÖt nam. NghÞ quyÕt sè 01/NQ/H§TP ngµy 20/1/1988 cña TANDTC. 7. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII. Nxb sù thËt 1991. môc lôc