Đề tài Hoàn thiện chương trình thử nghiệm kiểm soát trên chu trình mua hàng – Phải trả người bán tại công ty kiểm toán và dịch vụ tin học (aisc)

ng cuûa coâng ty K&T: Truï sôû cuûa coâng ty taïi 119 ñöôøng X, quaän3,thaønh phoá Hoà Chí Minh. Veà vieäc thaønh laäp: kieåm toaùn vieân thu thaäp giaáy pheùp ñaàu tö. Coâng ty K&T ñöôïc thaønh laäp theo giaáy pheùp ñaàu tö soá 6446/ GP do Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö caáp ngaøy 15/06/1999. Hình thöùc sôû höõu voán: Coâng ty K&T laø coâng ty TNHH. Tình hình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh taïi coâng ty K&T: Coâng ty chuyeân saûn xuaát kinh doanh caùc loaïi saûn phaåm veà trang trí noäi thaát nhö gheá goã, tuû goã, salon…vaø cung caáp caùc dòch vuï tö vaán cho khaùch haøng veà noäi thaát phoøng oác, nhaø cöûa cho caùc caù nhaân vaø caùc ñôn vò kinh doanh khi coù yeâu caàu. Nguoàn nguyeân lieäu: töø caùc nhaø cung caáp goã trong nöôùc ôû Taây Nguyeân, Laâm Ñoàng – Baûo Loäc. Ñoàng thôøi coâng ty cuõng nhaäp khaåu moät soá loaïi goã chaát löôïng cao töø Indo vaø Malay. Goã mang veà döôùi daïng thoâ vaø ñöôïc cöa xeû, cheá taïo thaønh caùc saûn phaåm vaät duïngtheo maãu maõ cuûa khaùch haøng ñöa ñeán. Coâng ngheä saûn xuaát: coâng ty cheá taïo baèng maùy moùc laø chính yeáu, coù daây chuyeàn saûn xuaát töï ñoäng hoaù vaø mang tính chuyeân nghieäp, hieän ñaïi. Thò tröôøng hoaït ñoäng vaø xu höoùng phaùt trieån ngaønh ngheà: Coâng ty saûn xuaát theo ñôn ñaët haøng hoaëc gia coâng caùc saûn phaåm töø goã. Hieän taïi coâng ty ñang coù xu höôùng phaùt trieån thò tröôøng ngoaøi nöôùc nhö Phaùp, Indonesia, Malaysia… Thoâng tin veà tình hình hoaït ñoäng cuûa coâng ty : Veà nhaân söï: Coâng ty coù 523 nhaân vieân, trong ñoù 26 nhaân vieân thuoäc boä phaän quaûn lyù cuûa coâng ty. Cuï theå: Phoøng Giaùm Ñoác: Giaùm Ñoác : B. Trònh Kim Haèng P. Giaùm Ñoác : OÂ. Ngoâ Thanh Haûi. Phoøng taøi vuï : 3 nhaân vieân Phoøng keá toaùn : 6 nhaân vieân Keá toaùn tröôûng : Voõ Vieät Chung Keá toaùn toång hôïp : Nguyeãn Thuyù Hoa Phoøng keá hoaïch vaø ñaàu tö( KH & ÑT) : 4 nhaân vieân Phoøng Marketing : 5 nhaân vieân Boä phaän thu mua : 3 nhaân vieân Boä phaän kho : 3 nhaân vieân Boä phaän saûn xuaát: 497 nhaân vieân GIAÙM ÑOÁC BOÄ PHAÄN KEÁ TOAÙN P. GIAÙM ÑOÁC BOÄ PHAÄN KEÁ HOAÏCH VAØ ÑAÀU TÖ BOÄ PHAÄN NHAÂN SÖÏ BOÄ PHAÄN MARKETING BOÄ PHAÄN KHO KEÁ TOAÙN TRÖÔÛNG KEÁ TOAÙN TOÅNG HÔÏP KEÁ TOAÙN TIEÀN KEÁ TOAÙN CHI PHÍ VAØ GIAÙ THAØNH KEÁ TOAÙN VAÄT TÖ, TSCÑ KEÁ TOAÙN TIEÂU THUÏ KEÁ TOAÙN COÂNG NÔÏ THUÛ QUYÕ Chính saùch keá toaùn aùp duïng taïi coâng ty K &T: Cheá ñoä keá toaùn: aùp duïng cheá ñoä keá toaùn Vieät Nam. Nieân ñoä keá toaùn: töø ngaøy 01/01 keát thuùc ngaøy 31/12 haøng naêm. Hình thöùc soå saùch keá toaùn: Nhaät kyù chung. Ñôn vò tieàn teä söû duïng trong haïch toaùn keá toaùn: VNÑ. Trong kyø caùc nghieäp vuï phaùt sinh lieân quan ñeán ngoaïi teä (USD) ñöôïc chuyeån sang VNÑ theo tyû giaù thöïc teá do ngaân haøng Nhaø nöôùc coâng boá taïi thôøi ñieåm phaùt sinh nghieäp vuï. Tình hình taøi chính cuûa coâng ty naêm 2004: Soá lieäu thu thaäp töø baùo caùo taøi chính cuûa ñôn vò , chöa kieåm toaùn. Toång taøi saûn 66.826.724.378 Nôï phaûi thu khaùch haøng 9.862.259.651 Nôï phaûi traû ngöôøi baùn 5.441.308.396 Nguoàn voán chuû sôû höõu 48.188.970.684 BAÛNG KEÁT QUAÛ HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH NAÊM 2004: Ñôn vò : Ñoàng Doanh thu baùn haøng vaø cung caáp dòch vuï Trong ñoù: doanh thu haøng xuaát khaåu Caùc khoaûn giaûm tröø Chieát khaáu thöông maïi Giaûm giaù haøng baùn Haøng baùn bò traû laïi Thueá tieâu thuï ñaëc bieät, thueá xuaát khaåu, thueá GTGT theo phöông phaùp tröïc tieáp phaûi noäp 1. Doanh thu thuaàn veà baùn haøng vaø cung caáp dòch vuï 2. Giaù voán haøng baùn 3. Lôïi nhuaän goäp veà baùn haøng vaø cung caáp dòchvuï 4. Doanh thu hoaït ñoäng taøi chính 5. Chi phí taøi chính Trong ñoù: Laõi vay phaûi traû 6. Chi phí baùn haøng 7. Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp 8. Lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh 9. Thu nhaäp khaùc 10. chi phí khaùc 11. Lôïi nhuaän khaùc 12. Toång lôïi nhuaän tröôùc thueá 13. Thueá thu nhaäp doanh nghieäp phaûi noäp 14. Lôïi nhuaän sau thueá 16.123.198.014 4.466.031.186 - - - - - - 16.123.198.014 10.879.213.569 5.244.084.445 988.423 237.425 101.670 30.989.216 930.651.251 4.283.194.976 402.115 234.641 167.474 4.283.362.450 2.986.023.569 1.297.338.881 Thoâng tin thu thaäp töø baûng caân ñoái keá toaùn phuïc vuï cho vieäc phaân tích töø caùc heä soá lieân quan ñeán nôï phaûi traû Chæ tieâu 01/01/2004 31/12/2004 TAØI SAÛN Taøi saûn löu ñoäng vaø ñaàu tö ngaén haïn Taøi saûn coá ñònh vaø ñaàu tö daøi haïn 6.474.080.862 13.742.269.992 15.086.240.618 45.740.483.760 TOÅNG COÄNG TAØI SAÛN 20.216.350.854 60.826.724.378 NGUOÀN VOÁN Nôï phaûi traû 8.143.132.809 12.637.816.694 Nôï ngaén haïn 3.079.229.899 7.573.413.965 Trong ñoù phaûi traû cho ngöôøi baùn 2.160.251.967 5.441.308.926 Nguoàn voán chuû sôû höõu 12.073.218.045 48.188.907.684 TOÅNG COÄNG NGUOÀN VOÁN 20.216.350.854 60.826.724.378 Tìm hieåu tình hình Nôï phaûi traû cuûa coâng ty: Soá dö cuoái kyø naêm 2003 Soá dö cuoái kyø naêm 2004 Tyû leä % Cheânh leäch (+/-) (1) (2) (2)/(1)*100 (2)-(1) Traû tröôùc cho ngöôøi baùn 270.738.300 403.565.123 149 132.826.823 Phaûi traû cho ngöôøi baùn 2.160.251.967 5.441.308.396 251.88 3.281.056.429 Khoaûn phaûi traû cho ngöôøi baùn naêm 2004 so vôùi naêm 2003 taêng 151.88% cuï theå taêng leân 3.128.056.429ñ (5.441.308.396 – 2.160.251.967) Khoaûn traû tröôùc cho ngöôøi baùn naêm 2004 so vôùi naêm 2003 taêng 49% cuï theå taêng 132.826.823ñ (403.565.123 – 270.738.300) Qua tìm hieåu kieåm toaùn vieân nhaän thaáy khoaûn taêng leân nôï phaûi traû laø do ñôn vò ñaõ choïn löïa ñöôïc moät soá nhaø cung caáp môùi vôùi ñieàu kieän thanh toaùn môùi coù lôïi cho coâng ty, maëc duø laø khoaûn öùng tröôùc tieàn cho ngöôøi baùn taêng (49%)ø, thôøi haïn thanh toaùn ñöôïc laâu hôn. Beân caïnh ñoù coâng ty coøn höôûng chieát khaáu thöông maïi khi mua soá löôïng lôùn vaø chieát khaáu thanh toaùn khi thanh toaùn trong thôøi gian haïn ñònh cuûa nhaø cung caáp. Vì vaäy, vieäc coâng ty thay ñoåi nhaø cung caáp vaø khoaûn phaûi traû duø coù taêng so vôùi naêm tröôùc thì vaãn hôïp lyù (kieåm toaùn vieân ñaõ kieåm tra baûng chieát khaáu vaø baûng baùo giaù cuûa caùc nhaø cung caáp cuõ vaø môùi). Quy trình ghi nhaän vaø thanh toaùn nôï phaûi traû ngöôøi baùn : Boä phaän saûn xuaát, hay coù theå boä phaän kho haøng khi coù nhu caàu veà goã phuïc vuï cho saûn xuaát hay döï tröõ ñuû löôïng toái thieåu, seõ vieát phieáu yeâu caàu mua haøng. Phieáu yeâu caàu naøy chuyeån leân boä phaän mua haøng xeùt duyeät xem coù thaät söï caàn vaø kieåm tra löôïng haøng mua ñeå laäp phieáu mua haøng (moät lieân ñöôïc giöõ laïi). Boä phaän nhaän haøng coù traùch nhieäm nhaän haøng vaø kieåm tra caû veà ñònh tính vaø ñònh löôïng cuûa goã. Phieáu nhaän haøng vaø hoaù ñôn baùn haøng do ngöôøi baùn göûi ñeán seõ chuyeån leân keá toaùn coâng nôï (neáu mua chòu) hay chuyeån leân keá toaùn thanh toaùn (neáu thanh toaùn ngay). Keá toaùn coâng nôï sau khi nhaän ñöôïc hoùa ñôn cuûa nhaø cung caáp, caùc chöùng töø ñính keøm (phieáu ñeà nghò mua haøng, hôïp ñoàng mua haøng, baûng baùo caùo nhaän haøng, ñôn ñaët haøng, phieáu nhaäp kho) seõ kieåm tra hoùa ñôn (so saùnh hoùa ñôn vôùi caùc chöùng töø ñính keøm) vaø ghi nhaän caùc khoaûn nôï. Sau ñoù keá toaùn coâng nôï coù nhieäm vuï theo doõi nhöõng khoaûn nôï naøy, khi ñeán haïn thanh toaùn seõ thoâng baùo cho boä phaän taøi vuï. Boä phaän taøi vuï seõ xeùt duyeät chi quyõ ñeå thanh toaùn cho ngöôøi baùn, baèng caùch tieán haønh kieåm tra söï ñaày ñuû, hôïp leä vaø hôïp lyù cuûa caùc chöùng töø vaø kyù duyeät chi quyõ ñeå thanh toaùn. Ngöôøi kyù duyeät chi quyõ seõ ñaùnh daáu caùc chöùng töø ñeå chuùng khoâng bò söû duïng laïi ñeå laäp chöùng töø chi quyõ laàn thöù hai. Cuoái thaùng, keá toaùn coâng nôï ñoái chieáu giöõa soå chi tieát phaûi traû ngöôøi baùn vôùi soå caùi. Vieäc ñoái chieáu ñöôïc thöïc hieän treân Baûng toång hôïp chi tieát, vaø baûng naøy ñöôïc löu laïi ñeå taïo thuaän lôïi cho vieäc kieåm tra sau naøy. Haøng thaùng keá toaùn coâng nôï döïa vaøo Thoâng baùo nôï cuûa ngöôøi baùn gôûi ñeå chænh hôïp soå saùch ñôn vò hoaëc thoâng baùo cho ngöôøi baùn (neáu caàn thieát). Tìm hieåu veà heä thoáng kieåm soaùt noäi boä: Baûng caâu hoûi veà heä thoáng kieåm soaùt noäi boä döôùi ñaây thöôøng ñöôïc caùc kieåm toaùn vieân aùp duïng ñeå tìm hieåu veà heä thoáng kieåm soaùt chu trình mua haøng – thanh toaùn. Hieän taïi coâng ty chöa coù baûng caâu hoûi phoå bieán cho toaøn theå nhaân vieân kieåm toaùn, nhöng trong thôøi gian tôùi coù theå coù moät heä thoáng thoáng nhaát Baûng caâu hoûi Tìm hieåu kieåm soaùt noäi boä theo chu trình cuï theå. Vieäc tìm hieåu veà söï höõu hieäu cuûa heä thoáng kieåm soaùt taïi coâng ty mang tính tìm hieåu goác ñoä toång theå laø chính, nhaèm giuùp kieåm toaùn vieân hieåu hôn veà qui trình vaø thuaän tieän trong thöû nghieäm cô baûn. Trong tröôøng hôïp coâng ty K&T ñaõ aùp duïng xöû lyù keá toaùn baèng maùy vi tính neân kieåm toaùn vieân seõ hoûi theâm veà phaàm meàm söû duïng taïi coâng ty nhö: Phaàn meàm coâng ty ñang söû duïng laø loaïi gì vaø do coâng ty naøo cung caáp? Chöông trình coù thöïc hieän vieäc kieåm tra soá toång (soá tieàn hay soá löôïng khoâng? Neáu tröôøng hôïp coâng ty ñang kieåm khoâng söû duïng thì seõ khoâng ñöa vaøo ñeå tìm hieåu maø seõ ñöa vaøo thö quaûn lyù hay ñeà nghò cuûa Kieåm toaùn vieân sau ñôït kieåm toaùn. Caâu hoûi Traû lôøi Coù Khoâng Ghi chuù Keá toaùn thanh toaùn coù ñoäc laäp vôùi caùc boä phaän kho, mua haøng vaø nhaän haøng? Moät lieân Phieáu nhaäp kho ñöôïc göûi tröïc tieáp töø Boä phaän nhaän haøng cho keá toaùn? Taát caû moïi nghieäp vuï thanh toaùn tieàn mua haøng phaûi: Ñoái chieáu giöõa hoaù ñôn vôùi Ñôn ñaët haøng veà chuûng loaïi, ñôn vò, quy caùch, soá löôïng vaø ñôn giaù? Ñoái chieáu giöõa hoaù ñôn vôùi Phieáu nhaäp kho veà chuûng loaïi vaø soá löôïng. Kieåm tra vieäc tính tieàn vaø chieát khaáu (neáu coù) treân hoaù ñôn. Xeùt duyeät thanh toaùn bôûi ngöôøi coù thaåm quyeàn. Haøng thaùng coù chænh hôïp soå saùch ñôn vò vôùi caùc Thoâng baùo nôï cuûa ngöôøi baùn? Coù löu hoà sô veà caùc nghieäp vuï mua haøng ñaõ hoaøn thaønh vaø thanh toaùn? Coù kieåm tra ñoäc laäp ñònh kyø veà caùc nghieäp vuï thanh toaùn cho ngöôøi baùn ? Coù thöôøng xuyeân baûo trì thieát bò maùy vi tính hay khoâng? Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Caùc thoâng tin laøm cô sôû ñeå ñöa ra nhaän ñònh ban ñaàu cuûa Kieåm toaùn vieân veà coâng ty K&T: Ñaây laø coâng ty hoaït ñoäng saûn xuaát caùc maët haøng trang trí noäi thaát vaø chuû yeáu laø caùc saûn phaåm goã cao caáp.Thoâng qua tìm hieåu ñöôïc bieát coâng ty hoaït ñoäng coù giaáy pheùp do Sôû Keá Hoaïch vaø Ñaàu Tö caáp , coâng ty khoâng coù kieän tuïng hay tranh chaáp trong quaù trình hoaït ñoäng. Veà tình hình taøi chính: coâng ty hoaït ñoäng coù laõi sau thueá (coù hieäu quaû), cuï theå laø 1.297.338.881 ñ . Caùc khoaûn nôï phaûi traû cuûa K&T coù taêng so vôùi naêm tröôùc nhöng coù theå chaáp nhaän ñöôïc( phaàn tìm hieåu Nôï phaûi traû beân treân).Heä thoáng kieåm soaùt cuûa coâng ty töông ñoái toát. Coâng ty ñaõ thieát laäp caùc löu ñoà luaân chuyeån chöùng töø theo moät soá caùc chu trình chính cuûa coâng ty( chu trình mua haøng- thanh toaùn, chu trình baùn haøng – phaûi thu). Ñaùnh giaù ruûi ro khi tieán haønh kieåm toaùn: Ruûi ro tieàm taøng: Ruûi ro lónh vöïc kinh doanh: Saûn phaåm coâng ty ña daïng veà maãu maõ, chuûng loaïi, ñi keøm dòch vuï tö vaán veà noäi thaát, cho neân seõ haïn cheá ñöôïc phaàn naøo ruûi ro trong kinh doanh. Hôn nöõa ñaây cuõng laø loaïi hình hoaït ñoäng khaù phong phuù cung caáp söï hoaøn haûo veà thaåm myõ veà caùi ñeïp cho cuoäc soáng neân saûn phaåm ít coù khaû naêng bò thay theá. Tuy nhieân, ñieàu ñaùng quan taâm ôû ñaây laø chi phí mua ñaàu vaøo daïng goã thoâ thoâng thöôøng cao neân caàn phaûi coù nhieàu voán löu chuyeån (ngoaøi voán coøn coù voán chieám duïng cuûa ngöôøi cung caáp vaø khoaûn vay). Ruûi ro doanh nghieäp: Hieän nay thò tröôøng tieâu thuï chính laø noäi ñòa, coù vaøi hôïp ñoàng laø phía nöôùc ngoaøi. Xu höôùng trong töông lai seõ tieáp tuïc phaùt trieån tieáp sang thò tröôøng ngoaïi quoác nhöng doanh nghieäp caàn thaän troïng trong kyù keát hôïp ñoàng vaø chaát löôïng saûn phaåm neáu khoâng seõ bò boài thöôøng thieät haïi khoâng nhoû. Ruûi ro taøi chính: Vieäc xaùc ñònh ruûi ro taøi chính lieân quan ñeán vieäc xaùc ñònh caùc taøi chính, töø ñoù so saùnh söï bieán ñoäng veà taøi chính qua caùc naêm cuûa coâng ty Heä soá khaû naêng thanh toaùn hieän haønh ñaït 1,992 (naêm 2003 ñaït 2,1025), heä soá naøy ñaõ ñaït ñöôïc möùc ñoä hôïp lyù (» 2) ® doanh nghieäp hoaøn toaøn coù khaû naêng thanh toaùn caùc khoaûn nôï ngaén haïn vaø môû roäng ñaàu tö. Tyû suaát töï taøi trôï ñaït 79,22% (naêm 2003 ñaït 59,72%) laø khaù toát ® doanh nghieäp coù khaû naêng ñoäc laäp veà maët taøi chính. Tyû troïng nôï phaûi traû so vôùi toång taøi saûn ñaït 20,77% giaûm 19,51%, trong ñoù nôï phaûi traû ngöôøi baùn chieám 50,96%, neân ruûi ro ñaït möùc trung bình. Ruûi ro kieåm soaùt: Heä thoáng keá toaùn aùp duïng taïi Coâng ty K&T theo chuông trình keá toaùn maùy, nhaân vieân keá toaùn coù trình ñoä chuyeân moân vöõng vaøng, vieäc hình thaønh Baùo caùo taøi chính töông ñoái chaët cheõ, nhöng heä thoáng maùy tính khoâng thöôøng xuyeân ñöôïc baûo trì, neân coù theå seõ coù sai soùt khi chöông trình bò nhieãm virus. Caùc khoaûn mua haøng thöôøng coù chieát khaáu, giaûm giaù. Ñieàu naøy daãn ñeán ruûi ro nhaân vieân mua haøng thoâng ñoàng vôùi ngöôøi baùn khoâng ghi nhaän nhaèm höôûng cheânh leäch. Do ñôn vò chuû ñoäng tìm nguoàn haøng, nguyeân vaät lieäu neân thöôøng phaùt sinh: Caùc khoaûn chi phí cho nhaân vieân ñi tìm hieåu giaù caû vaät lieäu treân thò tröôøng, vì vaäy khoaûn chi phí naøy khoù coù theå kieåm soaùt ñöôïc. Khoaûn tieàn öùng tröôùc cho caùc nhaø cung caáp, ñieàu naøy deã daãn ñeán ruûi ro laø nhaân vieân tìm nguoàn haøng coù theå söû duïng tieàn öùng tröôùc naøy vaøo muïc ñích khaùc (nhö söû duïng chöùng töø giaû chöùng minh khoaûn öùng tröôùc cho nhaø cung caáp hoaëc thoaû thuaän vôùi khaùch haøng veà tieàn öùng tröôùc treân thöïc teá vaø soá tieàn ghi treân chöùng töø ñeå chieám duïng trong thôøi gian ngaén) Xaùc dònh keá hoaïch vaø chöông trình kieåm toaùn: Sau khi coù söï hieåu bieát töông ñoái veà ñôn vò ñang kieåm toaùn vaø xaùc ñònh möùc ruûi ro kieåm toaùn, Tröôûng phoøng seõ leân keá hoaïch kieåm toaùn.Coâng ty AISC coù saún maãu qui ñònh Keá hoaïch kieåm toaùn chung thoáng nhaát. Keá hoaïch kieåm toaùn toång theå: Baûng keá hoaïch toång theå naøy lieät keâ caùc yeáu toá khaùi quaùt caùc thoâng tin nhö: Thoâng tin veà hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng Hieåu bieát veà heä thoáng keá toaùn vaø heä thoáng kieåm soaùt noäi boä Ñaùnh giaù ruûi ro vaø xaùc ñònh möùc troïng yeáu Noäi dung loä trình vaø phaïm vi cuûa thuû tuïc kieåm toaùn Phoái hôïp chæ ñaïo, giaùm saùt kieåm tra. Caùc vaán ñeà khaùc. Toång hôïp keá hoaïch kieåm toaùn cuï theå. Maãu baûng Keá hoaïch kieåm toaùn toång theå ñöôïc ñính keøm vaøo phaàn Phuï luïc Thieát keá chöông trình kieåm toaùn chi tieát Teân khaùch haøng: Coâng ty K&T Noäi dung : Chöông trình kieåm toaùn nôï phaûi traû ngöôøi baùn Ngaøy khoaù soå : 31/12/2004 Chöông trình kieåm toaùn Kyù hieäu treân giaáy laøm vieäc Kieåm toaùn vieân kyù teân Muïc tieâu: Tính chính xaùc. _ Yeâu caàu khaùch haøng cung caáp (hoaëc töï laäp) baûng chi tieát soá dö coâng nôï phaûi traû ngöôøi baùn vaøo ngaøy khoùa soå keá toaùn. _ Ñoái chieáu soá dö toång hôïp cuûa baûng chi tieát soá dö coâng nôï phaûi traû ngöôøi baùn vôùi soå chi tieát, soå caùi vaø Baûng caân ñoái keá toaùn. _ So saùnh soá dö coâng nôï phaûi traû giöõa naêm naøy vaø naêm tröôùc. Muïc tieâu: quyeàn vaø nghóa vuï, tính ñaày ñuû, tính chính xaùc, söï hieän höõu. _ Kieåm toaùn vieân laäp moät baûn chi tieát soá dö coâng nôï phaûi traû vaøo ngaøy khoaù soå keá toaùn ñeå choïn maãu göûi thö xaùc nhaän coâng nôï. Choïn nhöõng nhaø cung caáp coù soá dö lôùn hôn 10.000.000 VNÑ ñeå tieán haønh göûi thö xaùc nhaän nôï. Ñoái chieáu caùc thoâng tin töø thö yeâu caàu xaùc nhaän nôï nhö: vôùi soå chi tieát coâng nôï ñeå ñaûm baûo raèng soá dö vaø ñòa chæ cuûa ngöôøi xaùc nhaän khôùp vôùi soá dö vaø ñòa chæ cuûa ngöôøi ñöôïc ghi treân soå chi tieát cuûa ñôn vò. Neáu coù söï cheânh leäch hoaëc sai ñòa chæ hay nhöõng thö xaùc nhaän ñaõ göûi cho nhaø cung caáp nhöng chöa nhaän ñöôïc thö traû lôøi thì göûi thö xaùc nhaän laàn hai. Ñoái vôùi nhöõng khoaûn nôï phaûi traû ñaõ coù bieân baûn ñoái chieáu coâng nôï vaøo ngaøy laäp baûng caân ñoái keá toaùn thì ñoái chieáu vôùi soá lieäu ñöôïc ghi treân soå chi tieát coù khôùp ñuùng hay khoâng? maø coù theå khoâng caàn göûi thö xaùc nhaän; ñoái vôùi nhöõng khoaûn nôï phaûi traû coù bieân baûng ñoái chieáu coâng nôï tröôùc hoaëc sau ngaøy laäp baûng caân ñoái keá toaùn thì kieåm toaùn vieân coù theå kieåm tra tính khôùp ñuùng cuûa caùc khoaûn nôï naøy baèng caùch laáy soá dö cuûa ngaøy ñoái chieáu coâng nôï (coäng hoaëc tröø) soá phaùt sinh cuûa nhöõng ngaøy tröôùc hoaëc sau khi khoùa soå maø coù theå khoâng caàn göûi thö caùc nhaän coâng nôï. Muïc tieâu: söï ñaày ñuû. _ Kieåm tra nghieäp vuï khoaù soå taøi khoaûn phaûi traû baèng caùch choïn maãu moät soá hoùa ñôn mua haøng vaøo cuoái (hoaëc ñaàu) nieân ñoä keá toaùn. Muïc tieâu: söï hieän höõu, söï chính xaùc. _ Kieåm tra caùc nghieäp vuï phaùt sinh treân soå chi tieát nhaèm phaùt hieän caùc nghieäp vuï baát thöôøng (neáu coù thì yeâu caàu chöùng minh baèng chöùng töø goác, cuøng lôøi giaûi thích cuûa nhaø quaûn lyù). Muïc tieâu: tính chính xaùc. _ Kieåm tra vieäc ñieàu chænh cheânh leäch tyû giaù taïi thôøi ñieåm cuoái naêm. Muïc Tieâu: coâng boá vaø trình baøy. _ Kieåm tra khoaûn nôï phaûi traû ngöôøi baùn baèng caùch ñoái chieáu töø soå caùi, baûng caân ñoái soá phaùt sinh vôùi soá lieäu trình treân Baùo caùo taøi chính II .THÖÏC HIEÄN KIEÅM TOAÙN: Thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt: Hieän taïi coâng ty kieåm toaùn AISC chöa coù chöông trình kieåm toaùn veà thöû nghieäm kieåm soaùt theo töøng quy trình cuï theå . Tuy nhieân, trong quaù trình kieåm toaùn, caùc tröôøng nhoùm, kieåm toaùn vieân coù kinh nghieäm trong lónh vöïc kinh doanh cuûa khaùch haøng, söû duïng pheùp thöû Walk –Through. Kieåm toaùn vieân seõ choïn vaøi nghieäp vuï mua haøng soá löôïng lôùn hay nghieäp vuï chi tieàn traû cho ngöôøi baùn nhöng trong nhieàu laàn xem coù sai soùt khoâng. Vieäc aùp duïng thöû nghieäm kieåm soaùt khoâng taùch bieät vôùi thöû nghieäm cô baûn maø ñöôïc tieán haønh trong quaù trình kieåm toaùn thöû nghieäm chi tieát. Cuï theå, Kieåm toaùn vieân seõ choïn hoùa ñôn soá: HÑ78 coù soá tieàn laø 16.278.456, ngaøy 29/12/2004. (Lyù do tröôùc tieân choïn hoaù ñôn naøy laø vì: Kieåm tra söï ñaày ñuû ( ñi töø soå chi tieát coâng nôï phaûi traû laàn sang chöùng töø) Nghieäp vuï naøy coù soá tieàn treân 10.000.000 ñ ( töông ñoái lôùn) Nghieäp vuï phaùt sinh gaàn ngaøy keát thuùc nieân ñoä( kieåm toaùn vieân muoán kieåm tra ñôn vò coù thoåi phoøng chi phí vì muïc ñích naøo ñoù khoâng, hoaù ñôn naøy cuõng coù theå cuûa nieân ñoä sau nhöng laïi ñöa sang nieân ñoä naøy). Nghieäp vuï naøy coù thaät hay khoâng( baèng vieäc kieåm tra chöùng töø goác) Sau khi choïn maãu ñeå tieán haønh kieåm, kieåm toaùn vieân seõ laàn veà chöùng töø goác keå kieåm xem caùc muïc ñích treân coù thoaû maõn chöa. Töø chöùng töø goác seõ laàn kieåm tra laïi caùch ghi cheùp vaøo soå saùch cuûa ñôn vò xem coù khôùp nhö trong thuû tuïc kieåm soaùt cuûa ñôn vò khoâng vaø nhöõng gì kieåm toaùn vieân thu thaäp ñöôïc trong caùc quaù trình tìm hieåu khaùch haøng hay kieåm toaùn vieân coù theå phoûng vaán keá toaùn keá toaùn coâng nôï veà caùc khoaûn nôï phaûi traû. Thu thaäp chöùng töø goác, kieåm toaùn vieân bieát ñöôïc: Chöùng töø soå saùch cuûa ñôn vò coù löu roõ raøng, deã tìm vaø ñuùng yeâu caàu veà qui ñònh löu giöõ chöùng töø soå saùch. Kieåm tra chöùng töø ñöôïc ghi lieân tuïc trong hoà sô chöùng töø cuûa ñôn vò.( trong tröôøng hôïp chöùng töø naøy ñaõ ñöôïc ñaùnh soá tröôùc) Coù ñaày ñuû caùc chöùng töø lieân quan ñeán nghieäp vuï mua haøng vaø chi tieàn thanh toaùn. Chöõ kyù treân chöùng töø coù ñaày ñuû vaø ñuùng vôùi quyeàn haïn, traùch nhieäm cuûa caù nhaân ñaõ kyù( ñuùng nhö thuû tuïc kieåm soaùt cuûa ñôn vò). Ngoaøi ra kieåm toaùn vieân coøn yeâu caàu ñôn vò trình baøy ñoái chieáu coâng nôï haèng thaùng do nhaø cung caáp chuyeån sang. Vieäc kieåm toaùn vaø xöû lyù theá naøo thuoäc böôùc kieåm toaùn cuûa thöû nghieäm chi tieát neân seõ khoâng ñöa vaøo phaàn ñang nghieân cöù ôû ñaây. Treân ñaây chæ laø ví duï ñieån hình vì trong khi kieåm toaùn , kieåm toaùn vieân choïn maãu theâm khoâng laø moät nghieäp vuï ñeå ñöa ra nhaän xeùt veà söï höõu hieäu cuû heä thoáng kieåm soaùt ngay. Trong thöû nghieäm kieåm soaùt cuõng nhö trong thöû nghieäm cô baûn, tuyø theo khaû naêng xaûy ra sai phaïm nhieàu – ít; coù hay khoâng coù (theo muïc ñích kieåm toaùn cuûa kieåm toaùn vieân vaø söï nhaän ñònh cuûa kieåm toaùn vieân veà sai soùt treân coù troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính) ñeå môû roäng hoaëc thu heïp choïn maãu kieåm: Tröôøng hôïp trong khi kieåm toaùn sai phaïm xaûy ra cao hay sai phaïm saûy ra ít nhöng troïng yeáu thì môû roäng maãu ñeå kieåm. Tröôøng hôïp sai phaïm ít xaûy ra coù nghóa laø heä thoáng kieåm saùot töông ñoái hoaøn haûo, roõ raøng vaø khoâng troïng yeáu thì kieåm toaùn vieân seõ khoâng nhaát thieát taêng côõ maãu theâm. Nhaän xeùt cuûa kieåm toaùn vieân sau khi qua böôùc kieåm toaùn veà söï höõu hieäu cuûa heä thoáng kieåm soaùt treân chu trình mua haøng – thanh toaùn tieàn taïi ñôn vò nhö sau:Thuû tuïc kieåm soaùt taïi coâng ty K&T töông ñoái toát vaø roõ raøng, ñuùng nhö söï hieåu bieát cuûa kieåm toaùn vieân vaø doanh nghieäp coù thöïc hieän caùc thuû tuïc nhö qui ñònh ñaõ ñöa ra. (Söï nhaän ñònh naøy chæ laø cô sôû ñeå thöïc hieän caùc böôùc kieåm toaùn tieáp theo chöù khoâng laø baèng chöùng kieåm toaùn cuûa kieåm toaùn vieân vaø lieåm toaùn vieân chæ choïn maãu ñeå ñöa ra nhaän xeùt neân chæ treân khía caïnh troïng yeáu maø khoâng laø söï chính xaùc vaø hoaøn haûo veà heä thoáng kieåm soaùt cuûa ñôn vò) Ñaùnh giaù laïi ruûi ro kieåm toaùn: Vôùi nhaän ñònh treân, kieåm toaùn vieân seõ khoâng môû roäng theâm maãu trong thöû nghieäm cô baûn.Ruûi ro kieåm toaùn xaûy ra khoaûn 5% thaáp hôn so vôùi öôùc löôïng möùc ruûi ro ban ñaàu khi tìm hieåu cuûa kieåm toaùn vieân vaø trong möùc ruûi coù theå chaáp nhaän neân coù theå tieán haønh thöû nghieäm cô baûn ,theo keá hoaïch kieåm toaùn ñöôïc hoaïch ñònh ban ñaàu. Thöïc hieän thöû nghieäm cô baûn: Haàu heát caùc kieåm toaùn vieân khi xuoáng caùc coâng ty khaùch haøng ñeàu aùp duïng thöû nghieäm cô baûn ngay. Tuy nhieân, ñoái vôùi caùc coâng ty coù quy moâ lôùn vaø coù ñöa ra thöû nghieäm kieåm soaùt caùc chu trình thì thuû tuïc kieåm toaùn theo trình töï kieåm toaùn.Thöû nghieäm cô baûn goàm thuû tuïc phaân tích vaø thöû nghieäm chi tieát. Do yeâu caàu veà giaù phí ; thôøi gian kieåm toaùn ; coâng ty chöa coù qui ñònh cuï theå baèng vaên baûn thuû tuïc kieåm toaùn treân chu trình ; phuï thuoäc vaøo kinh nghieäm cuûa Kieåm toaùn vieân neân thuû tuïc phaân tích ñoâi khi boû qua maø tieán haønh thöû nghieäm chi tieát. PHAÀN 4 : NHAÄN XEÙT VAØ KIEÁN NGHÒ I . NHAÄN XEÙT: Qua quaù trình hoïc taäp, nghieân cöùu vaø ñöôïc tieáp caän vôùi qui trình kieåm toaùn thöïc teá cuûa Coâng ty Kieåm toaùn AISC, ñaëc bieät laø kieåm toaùn veà söï höõu hieäu cuûa heä thoáng kieåm soaùt treân chu trình nôï phaûi traû ngöôøi baùn, ngöôøi vieát xin ñöa ra moät soá nhaän ñònh mang tính khaùch quan. Nhöõng nhaän ñònh ñöôïc neâu döôùi ñaây chæ treân cô sôû nhìn nhaän thöïc teá vaø ñoái chieáu vôùi lyù thuyeát khuoân maãu maø caùc sinh vieân ñöôïc tieáp caän qua caùc giaùo trình neân ñoâi khi yeâu caàu trong quaù trình nhaän ñònh coù phaàn cao hôn so vôùi thöïc teá. Vì thöïc teá caùch thöùc kieåm toaùn tuyø töøng coâng ty kieåm toaùn aùp duïng coù söï linh ñoäng khaùc nhau ñeå phuø hôïp vôùi yeâu caàu neân khoâng theå baét buoäc caùc coâng ty kieåm toaùn phaûi theo moät chöông trình raäp khuoân nhö nhau. Do ñoù, söï nhaän xeùt vaø ñöa ra kieán nghò cuûa ngöôøi vieát chæ laø söï nhìn nhaän vaø ñoùng goùp yù kieán caù nhaân trong vieäc hoaøn thieän qui trình kieåm toaùn chöù khoâng laø söï ñaùnh giaù maëc tích cöïc hay tieâu cöïc ôû ñaây. Thöïc teá, ngöôøi vieát ñaõ thu thaäp vaø nhaän ñònh nhö sau: Veà moâi tröôøng laøm vieäc taïi coâng ty: Ñöùng treân giaùc ñoä laø sinh vieân thöïc taäp, phaïm vi nhìn nhaän veà ñôn vò thöïc taäp khoâng theå ñaùnh giaù coâng ty coù öu hay khuyeát ñieåm . Vì vaäy, ngöôøi vieát chæ vieát veà thöïc taïi ôû coâng ty vaø xin ñöa ra moät vaøi yù kieán caù nhaân neáu coù: Coâng ty Kieåm toaùn AISC laø moät trong nhöõng coâng ty kieåm toaùn haøng ñaàu ôû Vieät Nam, coù söï keát hôïp bôûi nhieàu yeáu toá: beà daøy kinh nghieäm kieåm toaùn, am hieåu moâi tröôøng kinh doanh roäng, tieáp caän heä thoáng phaùp lyù Vieät Nam, cuõng nhö söï naém vöõng caùc chuaån möïc kieåm toaùn Vieät Nam vaø caùc chuaån möïc kieåm toaùn Quoác teá, ñoäi nguõ nhaân vieân naêng ñoäng, coù trình ñoä nghieäp vuï cao chính laø nhöõng yeáu toá taïo neân öu theá caïnh tranh cho coâng ty. Khaùch haøng cuûa coâng ty haàu heát trong taát caû caùc ngaønh ngheà nhö ngaân haøng – thöông maïi – xaây döïng – dòch vuï – böu chính vieãn thoâng – coâng nghieäp, thuoäc nhieàu thaønh phaàn kinh teá laø minh chöùng roõ nhaát cho chaát löôïng dòch vuï vaø uy tín cuûa coâng ty treân thò tröôøng kieåm toaùn. Vaø ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao, coâng ty ñaõ môû roäng maïng löôùi cung caáp dòch vuï qua caùc chi nhaùnh ( ñöôïc giôùi thieäu ôû Phaàn 1 – Giôùi thieäu Coâng ty). Ñieàu naøy, coâng ty ñaõ khaúng ñònh ñöôïc vò theá cuûa mình trong xaõ hoäi hay cuï theå laø trong thò tröôøng cung caáp dòch vuï kieåm toaùn. Trong naêm 2004, coâng ty hoaøn thaønh vöôït möùc keá hoaïch, ñaït 122,32% so naêm 2003. Vôùi keát quaû ñaït ñöôïc, toaøn theå nhaân vieân chöùng minh khaåu hieäu “AISC ñoaøn keát vaø phaùt trieån“ laø hoaøn toaøn ñuùng. Ñoàng thôøi, naêm 2004, coâng ty baét ñaàu chuù troïng dòch vuï tö vaán coå phaàn hoaù cho caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñang coå phaàn hoaù. Theå hieän khaû naêng caäp nhaät, ñaùp öùng xu höôùng phaùt trieån. Coâng ty luoân chuù troïng ñeán coâng taùc ñaøo taïo naâng cao trình ñoä chuyeân moân cho caùc nhaân vieân cuûa coâng ty. Haøng naêm, coâng ty ñeàu toå chöùc caùc lôùp hoïc keá toaùn tröôûng, lôùp hoïc veà caùc chuaån möïc kieåm toaùn cho nhaân vieân cuûa coâng ty cuõng nhö hoã trôï hoï trong vieäc chuaån bò cho caùc kyø thi laáy chöùng chæ kieåm toaùn vieân caáp nhaø nöôùc (CPA) vaø tham gia lôùp hoïc ACCA; toaøn boä maùy tính ñöôïc noái maïng. Moät soá kieåm toaùn vieân cuûa coâng ty laø thaønh vieân cuûa ban soaïn thaûo chuaån möïc kieåm toaùn Vieät Nam. Coù theå noùi, nguoàn nhaân löïc laø nhaân toá chính taïo neân söï khaùc bieät cuûa coâng ty AISC. Tuy nhieân, do ñaëc ñieåm ngaønh ngheà laøm vieäc ñoäc laäp, ñoøi hoûi baûn thaân kieåm toaùn vieân phaûi ñaûm baûo vaø khoâng ngöøng naâng cao phaåm chaát ñaïo ñöùc, trình ñoä chuyeân moân veà lyù thuyeát laãn thöïc tieãn. AISC taïo ñöôïc nhieàu moái quan heä hôïp taùc vôùi caùc cô quan chöùc naêng, töø ñoù tieáp caän ñöôïc thoâng tin höõu ích, nhöõng kyõ thuaät kieåm toaùn môùi, ñeå vaän duïng hôïp lyù vaøo qui trình kieåm toaùn cuûa mình. Ngöôøi vieát nhaän thaáy coâng taùc boài döôõng , ñaøo taïo cho ñoäi nguõ nhaân vieân ñaït ñöôïc keát quaû vaø coù nhieàu coá gaéng nhöng chöa ñöa ra ñöôïc muïc tieâu ñaøo taïo laâu daøi. Bôûi vì nhu caàu ñaøo taïo laø raát lôùn nhöng khaû naêng ñaùp öùng coøn bò haïn cheá nhö moät soákieán thöùc cô sôû boå trôï cho vieäc phaân tích veà logic hoïc, quaûn trò hoïc, thoáng keâ doanh nghieäp, phaân tích hoaït ñoäng kinh doanh… chöa ñöa vaøo trong chöông trình ñaøo taïo boài döôõng. Ñoàng thôøi, caàn cung caáp theâm kieán thöùc thöïc teá veá baùo caùo chuyeân ñeà thöïc hieän kieåm toaùn ñeå cuûng coá vaø phoå bieán kinh nghieäm kieåm toaùn Veà chuyeân moân: Coâng ty kieåm toaùn AISC laø moät trong nhöõng coâng ty coù beà daøy kinh nghieäm , laø moät trong soá caùc coâng ty ñaàu tieân thaønh laäp taïi Vieät Nam. Maëc duø ñeà taøi naøy ñöôïc choïn vieát:Thöû nghieäm kieåm soaùt vaø cuï theå minh hoïa qua chu trình nôï phaûi traû ngöôøi baùn nhöng ngöôøi vieát xin ñöa ra nhaän ñònh chung töø thôøi ñieåm coâng ty Kieåm toaùn tieán haønh tìm hieåu khaùch haøng tôùi giai ñoaïn aùp duïng thöû nghieäm kieåm soaùt vì thöïc chaát cuûa vieäc aùp duïng thöû nghieäm kieåm soaùt laø quaù trình ñaùnh giaù söï höõu hieäu heä thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa khaùch haøng. Xeùt veà tính chuyeân nghieäp, coâng ty coù moät soá ñaëc ñieåm : Öu ñieåm : Trong baát kyø hoaït ñoäng kinh doanh naøo cuõng coù söï caïnh tranh vaø giaù phí laø moät trong nhöõng yeáu toá mang tính caïnh tranh. Do ñoù, trong quaù trình kieåm toaùn, moät soá giai ñoaïn coù theå ñöôïc löôïc bôùt. Nhöng taïi coâng ty AISC, ngoaïi tröø caùc ñôn vò laø khaùch haøng caùc naêm tröôùc ñaõ kieåm , coâng ty seõ tieán haønh tieáp caän tröïc tieáp khaùch haøng ñeå hieåu veà hoaït ñoäng kinh doanh vaø heä thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa ñôn vò. Coâng vieäc tìm hieåu naøy seõ giuùp hoaït ñoäng kieåm toaùn raát nhieàu töø vieäc: Leân keá hoaïch phaân boå thôøi gian kieåm toaùn hôïp lyù: neáu ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn coù quy moâ lôùn seõ maát nhieàu ngaøy kieåm hôn coâng ty coù quy moâ vöøa vaø nhoû. Kieåm toaùn vieân seõ naém baét söï yeáu keùm cuûa ñôn vò cuõng nhö nhöõng vuøng sai phaïm coù khaû naêng xaûy ra ñeå phaân coâng coâng vieäc cho phuø hôïp vôùi naêng löïc chuyeân moân cuûa kieåm toaùn vieân; taêng cöôøng caùc thöû nghieäm caàn thieát ñoái vôùi taøi khoaûn nhaïy caûm xaûy ra ruûi ro cao. Vieäc thaän troïng tìm hieåu khaùch haøng cuûa coâng ty seõ laø yeáu toá caáu thaønh trong yù kieán kieåm toaùn trong baùo caùo kieåm toaùn. Taïi Coâng ty kieåm toaùn ñaõ coù chöông trình kieåm toaùn theo töøng khoaûn muïc.Do ñoù, caùc kieåm toaùn vieân coù theå laøm caên cöù ñeå tieán haønh kieåm toaùn. Vieäc aùp duïng caùc thuû tuïc kieåm toaùn do caùc kieåm toaùn vieân xem xeùt nhaän ñònh neân coù tính linh ñoäng theo ngaønh ngheà khaùch haøng vaø haïn cheá ruûi ro kieåm toaùn cuõng nhö thôøi gian kieåm toaùn. Ñoái vôùi vieäc ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa khaùch haøng ñöôïc thöïc hieän bôûi ñoäi nguõ kieåm toaùn vieân coù kinh nghieäm vaø trình ñoä cao. Do ñoù, vieäc ñaùnh giaù nhaän xeùt ñieåm maïnh, ñieåm yeáu ñeå ñöa ra möùc ruûi ro coù ñoä tin caäy cao. Phöông phaùp tìm hieåu, ñaùnh giaù Heä thoáng kieåm soaùt noäi boä thoâng thöôøng ñöôïc thöïc hieän qua phoûng vaán, trao ñoåi tröïc tieáp trong quaù trình kieåm. Do ñoù, Kieåm toaùn vieân seõ hieåu roõ hôn veà caùch quaûn lyù, Veà hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng vaø seõ coù nhaän ñònh chung veà coâng ty ñang kieåm , ñöa ra thöû nghieäm kieåm soaùt. Tröôûng nhoùm coù söï phaân coâng cuï theå vaø roõ raøng coâng vieäc, nhieäm vuï cuûa töøng nhoùm kieåm toaùn vieân theo töøng khoaûn muïc. Chaúng haïn, kieåm toaùn vieân A seõ kieåm veà khoaûn Nôï phaûi traû ngöôøi baùn vaø caùc chi phí phaùt sinh taïi ñôn vò ñang kieåm. Vieäc phaân coâng, phaân nhieäm trong khi laøm vieäc muïc ñích laø phaân chia traùch nhieäm cuï theå vaø tröôûng nhoùm seõ deã daøng ñaùnh giaù coâng vieäc töøng caù nhaân. Ñaây laø söï vaän duïng kieåm soaùt noäi boä – Caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt. Vieäc ñaùnh giaù möùc troïng yeáu vaø ruûi ro kieåm soaùt ñeå ñöa ra caùc thöû nghieäm kieåm toaùn ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc kieåm toaùn vieân chuyeân nghieäp, coù kinh nghieäm veà lónh vöïc kinh doanh cuûa khaùch haøng, veà thueá vaø veà taøi chính… Do ñoù, coù theå haïn cheá möùc ruûi ro, laøm aûnh höôûng troïng yeáu ñeán Baùo caùo taøi chính. Neáu thaáy caàn thieát – vuøng coù khaû naêng xaûy ra sai phaïm troïng yeáu – Kieåm toaùn vieân seõ môû roäng maãu, taêng cöôøng caùc thöû nghieäm kieåm toaùn. Hieän taïi, caùc phoøng kieåm toaùn ñaõ xaây döïng chöông trình kieåm toaùn treân chu trình nôï phaûi traû ngöôøi baùn. Tuyø theo caùc loaïi hình hoaït ñoäng, ñaëc tröng cuûa töøng khaùch haøng, kieåm toaùn vieân linh ñoäng xem xeùt, löïa choïn coâng vieäc treân maãu chöông trình ñeå thöïc hieän. Do ñoù, hoaït ñoäng kieåm toaùn duø treân moät chu trình nôï phaûi traû ngöôøi baùn nhöng seõ khaùc giöõa caùc ñôn vò kieåm toaùn , theå hieän khaû naêng nhaän ñònh vaán ñeà cao vaø khoâng raäp khuoân cöùng nhaéc khi kieåm toaùn. Nhöôïc ñieåm: Vieäc tìm hieåu khaùch haøng ( veà ñaëc ñieåm hoaït ñoäng kinh doanh; tình hình hoaït ñoäng kinh doanh; tình hình taøi chính veà nôï phaûi traû nhaø cung caáp), kieåm toaùn vieân coù thu thaäp baèng chöùng, löu vaøo hoà sô kieåm toaùn cuûa khaùch haøng. Tuy nhieân, vieäc tìm hieåu vaø ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa khaùch haøng ñeå laøm caên cöù cho thöû nghieäm kieåm soaùt, chöa thöïc hieän ñuùng vaø ñuû theo yeâu caàu caàn coù. Bôûi vì caùc thöû nghieäm kieåm soaùt treân caùc chu trình (chu trình mua haøng- phaûi traû ngöôøi baùn) seõ caên cöù vaøo thoâng tin thu thaäp töø vieäc tìm hieåu ban ñaàu laø chính. Tröôøng hôïp ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn coù quy moâ nhoû, khoâng thieát laäp heä thoáng kieåm soaùt noäi boä thì coù theå boû qua nhöng ñoái vôùi khaùch haøng coù quy moâ lôùn, coâng ty chöa löu yù kieán hay heä thoáng hoaù caùc thoâng tin maø kieåm toaùn vieân thu thaäp. Ñaïi ña soá caùc coâng ty kieåm toaùn noùi chung vaø coâng ty kieåm toaùn AISC noùi rieâng chöa aùp duïng chöông trình thöû nghieäm kieåm soaùt ñaày ñuû, chöa laäp baûng thöû nghieäm kieåm soaùt cho chu trình nôï phaûi traû ngöôøi baùn, trong khi ñaây laø moät trong hai chu trình chính yeáu trong hoaït ñoäng kinh doanh. Trong quaù trình kieåm toaùn, caùc kieåm toaùn vieân coù phoûng vaán tröïc tieáp, yeâu caàu caùc nhaân vieân keá toaùn coâng nôï hay keá toaùn tröôûng trình baøy quy trình mua haøng thanh toaùn nôï taïi ñôn vò. Tuy nhieân, thoâng tin thu thaäp chöa ñöôïc ghi nhaän vaøo hoà sô löu maø chuû yeáu phuïc vuï cho coâng taùc thöïc hieän thöû nghieäm cô baûn khi coù vaán ñeà phaùt sinh. Hieän taïi, coâng ty chöa coù chính saùch xaùc laäp möùc troïng yeáu khi kieåm toaùn baùo caùo taøi chính vaø cho töøng khoaûn muïc, trong ñoù coù nôï phaûi traû nhaø cung caáp. Vieäc ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt trong quaù trình kieåm toaùn chuû yeáu döïa vaøo chuû quan cuûa kieåm toaùn vieân thöïc hieän. Do ñoù ñoøi hoûi kieåm toaùn vieân phaûi coù khaû naêng phaân tích nhìn nhaän vaán ñeà toång theå vaø cuï theå neân caùc kieåm toaùn vieân môùi taäp söï khoù coù ñieàu kieän hoïc hoûi vaø naâng cao trình ñoä Caùc thoâng tin, chöùng töø, taøi lieäu thu thaäp laøm baèng chöùng kieåm toaùn ñöôïc löu laïi trong hoà sô kieåm toaùn vaø heä thoáng hoaù treân tôø leadsheet – giaáy laøm vieäc cuûa Kieåm toaùn vieân. Sau ñoù ñöôïc trình leân Tröôûng phoøng review caùc coâng vieäc ñaõ thöïc hieän. Vieäc xem xeùt naøy caàn ñöôïc thöïc hieän bôûi moät boä phaän Kieåm toaùn vieân chuyeân nghieäp ñeå thaåm tra chaát löôïng kieåm toaùn veà: thöû nghieäm kieåm soaùt vaø thöû nghieäm cô baûn theo töøng khoaûn muïc, trong ñoù coù khoaûn muïc nôï phaûi traû ngöôøi baùn II . KIEÁN NGHÒ: Ngaøy nay caùc coâng ty kieåm toaùn taêng veà soá löôïng vaø chaát löôïng dòch vuï cung caáp. Caùc thuû tuïc vaø chöông trình kieåm toaùn ñöôïc hoaøn thieän daàn. Ngöôøi vieát xin ñöa ra vaøi kieán nghò: Veà heä thoáng kieåm soaùt noäi boä: Quaù trình tìm hieåu khaùch haøng cuï theå veà heä thoáng kieåm soaùt noäi boä caàn ñöôïc heä thoáng hoaù thaønh nguoàn thoâng tin caàn thieát phuïc vuï cho coâng taùc laäp keá hoaïch kieåm toaùn vaø thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm toaùn. Lôïi ích cuûa vieäc löu giöõ caùc baèng chöùng thu thaäp veà heä thoáng kieåm soaùt noäi boä laø: Kieåm toaùn vieân seõ coù caên cöù ñeå ñaùnh giaù söï höõu hieäu kieåm soaùt noäi boä cuûa ñôn vò, töø ñoù seõ quyeát ñònh ñöa ra caùc thöû nghieäm kieåm soaùt (theo khoaûn muïc – trong ñoù coù nôï phaûi traû ngöôøi baùn) Kieåm toaùn vieân coù baèng chöùng chöùng minh cho möùc ruûi ro kieåm soaùt nhaän ñònh ban ñaàu ñoái vôùi baùo caùo taøi chình vaø ñoái vôùi töøng khoaûn muïc Taøi lieäu hoaù caùc thoâng tin thu thaäp giuùp cho vieäc kieåm tra ñaùnh giaù chaát löôïng coâng vieäc cuûa töøng nhoùm kieåm toaùn vieân chính xaùc, ruùt kinh nghieäm cho laàn kieåm toaùn sau. Vieäc trình baøy thoâng tin veà kieåm soaùt noäi boä neân theo töøng khoaûn muïc lieân quan ñeán baùo caùo taøi chính hay theo chu trình. Ví duï: chu trình mua haøng – phaûi traû ngöôøi baùn (chu trình chi phí); chu trình baùn haøng – nôï phaûi thu (chu trình doanh thu) Phöông phaùp thu thaäp baèng chöùng veà kieåm soaùt noäi boä: beân caïnh caùc phöông phaùp tìm hieåu nhö: thu thaäp vaø nghieân cöùu taøi lieäu; quan saùt; döïa vaøo kinh nghieäm kieåm toaùn tröôùc ñaây, neân laäp baûng caâu hoûi chung thoáng nhaát. Baûng caâu hoûi naøy xaây döïng theo töøng loaïi hình doanh nghieäp: saûn xuaát - kinh doanh haøng hoaù hay thöông maïi vaø dòch vuï. Baûng caâu hoûi naøy aùp duïng cho caùc caù nhaân lieân quan coù traùch nhieäm ñeán moät soá chu trình quan troïng neân seõ giuùp kieåm toaùn vieân tieáp caän thoâng tin veà khaùch haøng nhanh choùng (do coù chuaån bò saün) vaø hoûi ñöôïc caùc vaán ñeà caàn hoûi (khoâng bò boû soùt). Khi söû duïng baûng caâu hoûi, kieåm toaùn vieân seõ bôùt thôøi gian ñeå taøi lieäu hoaù vaø coù söï nhìn nhaän toång quaùt hôn veà söï höõu hieäu kieåm soaùt noäi boä cuûa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn. Theo quan ñieåm cuûa ngöôøi vieát taêng cöôøng coâng taùc tìm hieåu veà kieåm soaùt noäi boä theo chu trình laø raát tieän lôïi. Ngoaøi lyù do ñöôïc neâu treân kieåm toaùn vieân seõ thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt deã daøng, ruùt ngaén thôøi gian thöû nghieäm cô baûn vaø nhöõng laàn kieåm toaùn sau Sau ñaây, ngöôøi vieát xin trình baøy Baûng caâu hoûi tìm hieåu kieåm soaùt noäi boä, khaùch haøng laø ñôn vò saûn xuaát - kinh doanh (mua haøng hoaù, nguyeân vaät lieäu veà saûn xuaát) coù qui moâ vöøa vaø lôùn. Ñoái töôïng phoûng vaán laø nhaân vieân keá toaùn coù traùch nhieäm lieân quan. Hoaït ñoäng mua taøi saûn coá ñònh ñöôïc xem laø khoaûn ñaàu tö khoâng laø hoaït ñoäng kinh doanh thoâng thöôøng neân khoâng xeùt ñeán trong baûng treân maø seõ döïa vaøo Baûng caâu hoûi veà kieåm soaùt noäi boä ñoái vôùi taøi saûn coá ñònh coù giaù trò töông ñoái lôùn (tröôøng hôïp mua thöôøng vaø mua traû chaäm, traû goùp trong nhieàu kyø keá toaùn) BAÛNG CAÂU HOÛI VEÀ KIEÅM SOAÙT NOÄI BOÄ CHU TRÌNH: MUA HAØNG – TRAÛ TIEÀN Teân vaø chöùc vuï nhaân vieân ñöôïc phoûng vaán Nguyeãn Minh An (keá toaùn coâng nôï) Traàn Quang Vinh (tröôûng boä phaän mua haøng) Caâu hoûi Coù Khoâng Khoâng aùp duïng Ghi chuù Taát caû caùc ñôn ñaët haøng coù ñöôïc pheâ chuaån bôûi Tröôûng boä phaän mua haøng hay khoâng? Haøng mua coù ñöôïc kieåm tra veà soá löôïng vaø chaát löôïng khi nhaän hay khoâng? Ngöôøi phuï traùch keá toaùn coù ñoäc laäp vôùi chöùc naêng pheâ duyeät thanh toaùn hay khoâng? Coù quy ñònh veà soá tieàn thanh toaùn toái ña maø moät ngöôøi coù traùch nhieäm ñöôïc quyeàn pheâ duyeät hay khoâng? Coù theo doõi caùc khoaûn nôï phaûi traû ñeå thanh toaùn kòp thôøi cho nhaø cung caáp ñeå ñöôïc höôûng chieát khaáu? Caùc nhaø cung caáp chuû yeáu cuûa coâng ty coù oån ñònh khoâng coù baûng baùo giaù caäp nhaät thöôøng xuyeân veà giaù nguyeân vaät lieäu vaø khoaûn chieát khaáu thöông maïi? Ñoái vôùi nghieäp vuï mua haøng soá löôïng lôùn, coù khoaûn chieát khaáu thöông maïi ñöôïc höôûng nhö trong baùo giaù cuûa nhaø cung caáp ñöa ra? Chöùng töø coù ñöôïc ñaùnh daáu khi xeùt duyeät nhaèm traùnh söû duïng laïi khoâng? Coâng ty coù laäp chöùng töø rieâng söû duïng ñoái vôùi haøng mua keùm chaát löôïng bò traû laïi? Coù boä phaän kieåm tra chaát löôïng haøng hoaù mua? Keá toaùn coâng nôï ghi giaûm nôï phaûi traû tröôøng hôïp beân baùn ñaõ chaáp thuaän thu hoài haøng bò hö hoûng vaø taïm thôøi göûi taïi kho coâng ty? Chöùng töø ñoái vôùi haøng baùn bò traû laïi coù ñöôïc ñaùnh soá tröôùc khoâng? Thöû nghieäm kieåm soaùt treân treân Qui trình Mua haøng – Phaûi traû ngöôøi baùn: Trong quaù trình aùp duïng thöû nghieäm kieåm soaùt nôï phaûi traû ngöôøi baùn laø raát quan troïng neân caàn ñöôïc ghi vaø löu laïi trong hoà sô kieåm toaùn moät caùch ñaáy ñuû: Baûng caâu hoûi Baûng phaân tích heä thoáng keá toaùn vaø kieåm soaùt noäi boä cuûa ñôn vò Nhöõng yeáu toá laùm cô sôû trong vieäc ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt Vieäc löu laïi kieåm toaùn giuùp kieåm toaùn vieân thaáy ñöôïc nhöõng sai soùt cuûa mình trong quaù trình khaûo taïi khaùch haøng ñeå ruùt kinh nghieäm, laøm taøi lieäu ñeå theo doõi trong naêm kieåm toaùn sau, giuùp cho kieåm toaùn vieân laäp keá hoaïch thöïc hieän thöû nghieäm cô baûn Coâng ty neân thieát laäp thöû nghieäm kieåm soaùt theo khoaûn muïc nôï phaûi traû ngöôøi baùn ñoái vôùi töøng loaïi hình doanh nghieäp cho phuø hôïp Ruûi ro kieåm soaùt Thuû tuïc kieåm soaùt Thöû nghieäm kieåm soaùt Muïc tieâu Xöû lyù ñôn ñaët mua haøng hoaù hay dòch vuï - Mua haøng khi chöa thaät söï caàn thieát - Ngöôøi khoâng coù thaåm quyeàn vaãn coù theå ñeà nghò mua haøng - Qui ñònh löôïng haøng toàn toái thieåu trong kho vaø ñònh kyø mua haøng theo keá hoaïch - Thuû kho hoaëc tröôûng PXSX coù quyeàn laäp phieáu yeâu caàu mua haøng - Phoûng vaán, yeâu caàu cung caáp baûng tính löôïng toàn kho toái thieåu ñeå ñoái chieáu vôùi yeâu caàu mua haøng phaùt sinh cuøng thôøi ñieåm - Kieåm tra chöõ kyù - Hieän höõu - Hieän höõu Ñôn ñaët haøng mua tuyø tieän khoâng ñöôïc xeùt duyeät tröôùc - Boä phaän mua haøng xeùt duyeät caùc phieáu yeâu caàu mua haøng - Ñôït mua haøng treân 100T phaûi coù chöõ kyù cuûa Giaùm ñoác coâng ty hoaëc ngöôùi ñöôïc uyû quyeàn - Quan saùt, phoûng vaán, kieåm tra chöõ kyù tröôûng boä phaän mua haøng - Phoûng vaán, kieåm tra chöõ kyù - Hieän höõu - Ñaùnh giaù hieän höõu - Hieän höõu Nhaân vieân mua haøng gian laän trong vieäc ñaët haøng chaúng haïn ñaët haûng söû duïng cho muïc ñích rieâng roài trình hoaù ñôn ñeå thanh toaùn soá haøng hö caáu naøy - Taùch bieät chöùc naêng mua haøng vaø ñaët haøng - Ñôn ñaët haøng ñöôïc ñaùnh soá tröôùc, tham chieáu vôùi yeâu caàu mua haøng. Phoûng vaán nhaø quaûn lyù coù taùch bieät chöùc naêng giöõa caùc phoøng ban. Hieän höõu Mua haøng Nhaân vieân mua haøng choïn nhaø cung caáp haøng hopaù dòch vuï khoâng phuø hôïp hoaëc giaù cao, nhaän hoa hoàng töø nhaø cung caáp - Phaûi coù 3 baûng baùo giaù cuûa nhaø cung caáp khi mua haøng hay löôïng haøng lôùn hôn moät möùc naøo ñoù - Hoaùn ñoåi nhaân vieân mua haøng thöôøng xuyeân - Kieåm tra baûng baùo giaù ñoái vôùi caùc nghieäp vuï mua haøng lôùn - Phoûng vaán veà vieäc ñieàu nhaân vieân mua haøng. Hieän höõu Nhaän haøng hoaù hay dòch vuï Haøng nhaän sai soùt so vôùi ÑÑH hoaëc khoâng ñuû chaát löôïng - Boä phaän nhaän haøng hoaù kieåm tra, ñoái chieáu caùc loaïi chöùng töø coù lieân quan (veà soá löôïng, chuûng loaïi) - Thuû kho kyù nhaän sau khi ñoái chieáu caùc loaïi chöùng töø coù lieân quan Quan saùt, kieåm tra chöõ kyù tröôûng boä phaän nhaän haøng vaø cuûa thuû kho Hieän höõu Nhaø cung caáp phaùt haønh vaø göûi hoaù ñôn sai soá löôïng, giaù trò hoaëc hoaù ñôn ñuùp Hoaù ñôn neân kieåm tra soá thöù töï, tính lieân tuïc cuûa caùc hoaù ñôn. Kieåm tra caùc chi tieát cuûa hoaù ñôn so vôùi ñôn ñaët haøng vaø bieân baûng giao haøng lieân quan - Kieåm tra tính lieân tuïc cuûa caùc hoaù ñôn - Quan saùt keá toaùn thöïc hieän ñoái chieáu nghieäp vuï mua haøng . Hieän höõu Ghi nhaän caùc khoaûn nôï phaûi traû ngöôøi baùn Nghieäp vuï mua haøng khoâng phaùt sinh nhöng vaãn ñöôïc ghi soå - Phaân chia traùch nhieäm giöõa caùc chöùc naêng mua haøng, nhaän haøng, ghi soå - Coù ngöôøi kieåm tra ñoäc laäp coâng vieäc ghi nhaän thanh toaùn, phaûi traû cho ngöôøi baùn ngöôøi thöïc hieän phaûi ghi ngaøy, kyù teân xaùc nhaän - Qui ñònh mua haøng khoâng ñöôïc ghi nhaän neáu khoâng coù ñôn ñaët haønh, baùo caùo nhaän haøng ñöôïc pheâ chuaån - Quan saùt vaø ñaùnh giaù veà söï phaân chia traùch nhieäm - Quan saùt teân cuûa ngöôùi kieåm tra ñoäc laäp vieäc ghi nhaän thanh toaùn - Laáy maãu hoaù ñôn ñeå kieåm tra söï hieän dieän cuûa ñôn ñaët haøng, baùo caùo nhaän haøng Hieän höõu, phaùt sinh Vieäc mua haøng khoâng ñöôïc ghi nhaän - Baùo caùo nhaän haøng, hoaù ñôn, cuøng vôùi caùc ñôn ñaët haøng phaûi ñöôïc chuyeån ñeán phoøng keá toaùn ñeå laøm caên cöù ghi soå - Keá toaùn thöôøng xuyeân kieåm tra soá lieäu toång hôïp vaø chi tieát giöõa ñôn ñaët haøng vaø baùo caùo nhaän haøng cuõng nhö hoaù ñôn - Ñoái chieáu coâng nôï vôùi ngöôøi baùn - Xem xeùt kieåm tra caùch thöùc xöû lyù chöùng töø cuûa phoøng keá toaùn Phoûng vaán keá toaùn tröôûng veà caùch xöû lyù nghieäp vuï - Quan saùt vieäc ñoái chieáu coâng nôï Ñaày ñuû Vieäc ghi nhaän NPT khoâng ñuùng kyø - Taát caø nhöõng chöùng töø lieân quan phaûi ñöôïc chuyeån ñeán phoøng keá toaùn trong ngaøy - Keá toaùn ghi nhaän chöùng töø ngay khi chuyeån ñeán - So saùnh ngaøy ghi treân baùo caùo nhaän haøng vôùi soå saùch töông öùng - Quan saùt phoûng vaán Ñaày ñuû, chính xaùc Ghi nhaän NPT khoâng chính xaùc (khoâng chính xaùc veà soá, soå, nhaø cung caáp...) - Keá toaùn ghi cheùp phaûi döïa treân ñaày ñuû caùc chöùng töø lieân quan - So saùnh ñoái chieáu caùc chöùng töø tröôùc khi vaùo soå - Doanh nghieäp coù sô ñoà taøi khoaûn ñaày ñuû - Kieåm tra söï ñaày ñuû cuûa caùc chöùng töø lieân quan ñeán coâng nôï - Kieåm tra caùc thuû tuïc vaøo soå thuû coâng vaø kieåm tra sô ñoà taøi khoaûn – phaûi coù caåm nang Chính xaùc Ghi nhaän truøng laép caùc caùc nghieäp vuï thanh toaùn - Ñaùnh soá thöù töï cho caùc chöùng töø. - Ñaùnh daáu caùc chöùng töø ñaõ ghi soå Kieåm tra vieäc ñaùnh soá thöù töï, ñaùnh daáu chöùng töø Hieän höõu Thanh toaùn soá NPT cho ngöôøi baùn vöôït quaù giaù trò haøng daët mua vaø giaù trò haøng thaät nhaän - So saùnh soá löôïng, giaù caû, chieát khaáu treân caùc chöùng töø: ÑÑH, HÑ, PNK - Taùch bieät giuõa nhaân vieân ghi soå caùc khoaûn phaûi traû vôùi ngöôøi kyù phieáu chi vaø caùc chöùng töø thanh toaùn - Kieåm tra chöùng töø chi tieàn vôùi caùc chöùng töø lieân quan - Quan saùt vieäc laäp chöùng töø chi - Phoûng vaán ngöôøi ghi soå, quan saùt caùc hoaït ñoäng xöû lyù nghieäp vuï thanh toaùn Hieän höõu, Ghi phieáu NPT ngöôøi baùn Yeâu caàu ngöôøi baùn göûi baûng keâ hoaù ñôn haøng thaùng ñeå theo doõi chung vôùi soå chi tieát ngöôøi baùn Quan saùt, phoûng vaán nhaân vieân theo doõi coâng nôï Ñaày ñuû Thanh toaùn NPT Thanh toaùn nhieàu laàn cho moät khoaûn nôï - Phieáu chi vaø caùc chöùng töø thanh toaùn phaûi ñöôïc ñaùnh soá tröôùc ñeå theo doõi, ñoùng moäc ñaõ thanh toaùn - Baûng ñoái chieáu vôùi ngaân haøng ñöôïc laäp haøng thaùng bôûi nhaân vieân ñoäc laäp vôùi vieäc ghi soå caùc khoaûn chi tieàn maët hoaëc thanh toaùn, baûng ñoái chieáu coâng nôï - Neáu thanh toaùn baèng seùc thì phaûi coù chöõ kyù cuûa ngöôøi coù thaåm quyeàn. Ngöôøi kyù seùc vaø ngöôøi nhaän tieàn phaûi ñoäc laäp - Seùc thanh toaùn phaûi ñöôïc ñaùnh soá tröôùc - Kieåm tra vieäc ñaùnh soá tröôùc cuûa caùc chöùng töø thanh toaùn - Kieåm tra caùc baûng ñoái chieáu vôùi ngaân haøng vaø quan saùt quaù trình chuaån bò cho vieäc ñoái chieáu, baûng ñoái chieáu coâng nôï Nghóa vuï Ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt: QUY TRÌNH VAÄN DUÏNG TROÏNG YEÁU TRONG KT: So saùnh sai soùt thöïc teá vôùi öôùc tính ban ñaàu Toång hôïp sai soùt thöïc teá Phaân boå troïng yeáu cho caùc khoaûn muïc Öôùc tính sai soùt khoaûn muïc Öôùc tính ban ñaàu veà troïng yeáu cho BCTC (BCÑKT) Coâng ty neân xaây döïng möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän ñöôïc cho BCTC, sau ñoù phaân boå cho töøng khoaûn muïc hoaëc coù theå tuyø theo möùc ñoä trong yeáu cuûa caùc khoaûn muïc ñeå ñöa ra möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän. Ñoái vôùi loaïi hình doanh nghieäp chuyeân saûn xuaát – kinh doanh mua haøng soá löôïng lôùn vaø thöôøng xuyeân khaû naêng xaûy ra sai phaïm cao neân RRKS coù theå chaáp nhaän khoaûng 0.01%. (Möùc RRKS ñöa ra treân cô sôû ñònh löôïng vaø phöông dieän troïng yeáu cuûa khoaûn muïc, do ñoù RRKS caøng thaáp thì caøng haïn cheá caùc sai phaïm). Toång hôïp sai soùt thöïc teá vaø so saùnh öôùc tính ban ñaàu cuûa caùc khoaûn muïc nôï phaûi traû ñeå coù nhaän ñònh veà khaû naêng xaûy ra sai phaïm. Neáu nhoû hôn möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän seõ ñöa ra khth TNKS treân chu trình NPT Ví duï: Nôï phaûi traû (2004): 6.441.308.396 ñoàng Möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän (öôùc tính): 644.130,839 ñoàng (=6.441.308.396 * 0.01%) Caùc sai soùt KTV coù theå phaùt hieän ñöôïc: 231.800 ñoàng Caùc sai soùt KTV khoâng theå phaùt hieän ñöôïc: cho ñeán thôøi ñieåm laäp baùo caùo, KTV vaãn chöa nhaän ñöôïc thö xaùc nhaän lieân quan tôùi nhaø cung caáp X, soá tieàn laø 112.400 ñoàng So saùnh möùc ñoä sai bieät treân ta thaáy do soá tieàn töông ñoái nhoû: 112.400 ñoàng. Toång möùc sai phaïm thöïc teá 344.200 ñoàng (231.800 + 112.400) nhoû hôn toång möùc sai phaïm öôùc tính neân coù theå chaáp nhaän Keát luaän: töø nhaän ñònh treân, kieåm toaùn vieân seõ aùp duïng thöû nghieäm kieåm soaùt treân Chu trình Mua haøng – Phaûi traû ngöôøi baùn. 4. Veà caùc khoaûn öùng tröôùc tieàn cho ngöôøi baùn: Trong quaù trình tìm hieåu khaùch haøng cuõng nhöõ quaù trình thöïc hieän kieåm toaùn, kieåm toaùn vieân neân quan taâm ñeán caùc khoaûn öùng tröôùc tieàn cho nhaø cung caáp. Theo yù kieán cuûa ngöôøi vieát, khi ñöa ra caâu hoûi hay quaù trình tìm hieåu kieåm soaùt noäi boä caàn löu yù ñeán vaán ñeà naøy. Ñoàng thôøi khi tieán haønh thöû nghieäm kieåm soaùt cuõng phaûi xem xeùt ñeán. Lieân quan ñeán caùc khoaûn öùng tröôùc, seõ khoâng coù chöùng töø nhö ñôn ñaët haøng hay hoaù ñôn baùn haøng ... neân khaû naêng sai phaïm vì heä thoáng kieåm soaùt taïi khaâu naøy coù theå yeáu keùm.