Đề tài Hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại doanh nghiệp kinh doanh xây lắp

Hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại doanh nghiệp kinh doanh xây lắp Lời mở đầu Trong xu hướng phát triển chung, đặc biệt là trong cơ chế thị trường, lĩnh vực đầu tư xây lắp đã và đang được mọi cấp, mọi nghành, mọi người trong toàn xã hội quan tâm. Bởi các công trình kiến trúc, công trình công nghiệp, công trình cơ sở hạ tầng...hàng ngày, hàng giờ liên tiếp mọc lên, có thể nói rằng tốc độ phát triển của lĩnh vực này là nhanh chưa từng có ở nước ta. Nhưng về mặt quản lý thì sao? Chính phủ đã có nhiều văn bản: NĐ số 177/CP ngày 20/10/1994 và gần đây là nghị định số 42/CP ngày 16/7/1996, nhưng đều chỉ mới đề cập đến quản lý vốn đầu tư. Trong xây lắp việc quản lý hạch toán chưa được chặt chẽ dẫn đến tình trạng lãng phí, tham ô khá phổ biến, chấp hành nghĩa vụ thu nộp ngân sách chậm và thất thoát nặng nề. Cũng chính vì tầm quan trọng của lĩnh vực này: Nó góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế nói chung và cơ sở hạ tầng nước ta nói riêng. Nên để phát triển kinh tế thì đầu tư xây dựng cơ bản phải đạt hiệu quả cao. Để đạt được điều đó thì cần phải luôn luôn không ngừng hoàn thiện công tác quản lý vốn và khắc phục tình trạng lãng phí, thất thoát trong công tác sản xuất, xây dựng. Vì các doanh nghiệp xây lắp thuộc loại hình sản xuất với nhiều đặc điểm chi phối đến công tác hạch toán kế toán như: Sản phẩm đơn chiếc, địa điểm sản xuất là nơi tiêu thụ sản phẩm và cũng là nơi tiêu dùng sản phẩm, công nghệ sản xuất phải thường xuyên thay đổi và di động theo địa bàn không ổn định...Những đặc điểm đó đòi hỏi công tác điều hành quản lý sản xuất, công tác hạch toán kế toán phải có biện pháp thích ứng. Muốn làm tốt công tác này thì điều đầu tiên mà các doanh nghiệp phải làm đó là hoàn thiện công tác hạch toán kế toán, nó vừa là công cụ hết sức quan trọng trong quản lý kinh tế và cung cấp cho các nhà quản lý một cách nhìn tổng quát về hoạt động của đơn vị và là thông tin cho các nhà đầu tư, các nhà quản lý để đưa ra những quyết định và chính sách phù hợp. ở các doanh nghiệp: kế toán nói chung và kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm nói riêng nó phản ánh thực trạng hoạt động và hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là một công tác trọng tâm không thể thiếu được trong ngành xây dựng, nó là cơ sở để kiểm soát vốn đầu tư và từ đó nắm được chi phí bỏ ra để hạch toán được lỗ lãi của đơn vị. Chính vì lẽ đó mà em chọn đề tài nghiên cứu: “Hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại doanh nghiệp kinh doanh xây lắp làm chuyên đề cuối khoá. Chuyên đề gồm ba phần: Phần I: Cơ sở lý luận chung về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp Phần II: Thực trạng kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại doanh nghiệp kinh doanh xây lắp và một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện vấn đề này. Phần III: Kết luận Phần I lý luận chung về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại doanh nghiệp kinh doanh xây lắp I. Đặc điểm của ngành xây dựng cơ bản và sản phẩm xây lắp Xây dựng cơ bản (XDCB) là một ngành sản xuất vật chất quan trọng, có vai trò không thể thiếu được trong hệ thống các ngành sản xuất của nền kinh tế quốc dân. Nó tạo nên cơ sở vật chất cho xã hội, tăng tiềm lực kinh tế và quốc phòng cho đất nước. Hoạt động XDCB góp phần nâng cao năng lực sản xuất của các đơn vị, xí nghiệp. Hơn nữa đầu tư XDCB gắn liền với việc ứng dụng những công nghệ hiện đại, do đó thúc đẩy tiến bộ khoa học kĩ thuật đối với các ngành sản xuất vật chất và góp phần vào việc kinh doanh có hiệu quả hơn. Một đặc điểm nổi bật trong ngành XDCB đó là hoạt động sản xuất diễn ra ngoài trời, chịu tác động rất lớn của các nhân tố môi trường. Do đó đòi hỏi các nhà xây dựng phải giám sát chặt chẽ những biến động này để hạn chế đến mức thấp nhất những ảnh hưởng xấu của nó. Sản xuất xây lắp thường được tiến hành theo đơn đặt hàng cho từng công trình, hạng mục công trình. Vì vậy, công tác sản xuất mang tính cá biệt cao và chi phí lớn. Sản xuất xây lắp chịu ảnh hưởng của lợi nhuận chênh lệch do việc xây lắp mang lại. Đó là điều kiện về nguồn nhân công, nguồn vật liệu, giá cả thị trường... Sản phẩm xây lắp cố định tại nơi sản xuất trong khi các yếu tố sản xuất ra sản phẩm như lao động, nguyên vật liệu, tài sản cố định...lại di chuyển về mặt không gian. Khi thi công xong một công trình lại phải di chuyển máy móc thiết bị đến công trình khác, nhiều khi việc di chuyển này gặp rất nhiều khó khăn do khoảng cách giữa các công trình xa và điều kiện giao thông không thuận tiện. Sản phẩm xây lắp có quy mô lớn, kết cấu phức tạp, thời gian sử dụng dài, có giá trị lớn. Nó mang tính cố định, nơi sản xuất ra sản phẩm đồng thời là nơi sau này khi sản phẩm hoàn thành được đưa vào sử dụng và phát huy tác dụng. Sản phẩm xây dựng phát huy tác dụng về mặt kinh tế - xã hội, chính trị, văn hoá, nghệ thuật...Nó rất đa dạng nhưng lại mang tính độc lập, mỗi công trình được xây theo một thiết kế, kỹ thuật riêng, có giá trị dự toán riêng và được xây dựng tại một địa điểm nhất định. Những đặc điểm của ngành xây dựng và sản phẩm xây dựng ảnh hưởng rất lớn đến quá trình hạch toán trong các doanh nghiệp xây lắp thể hiện ở nội dung, phương pháp, trình tự hạch toán, phân loại chi phí và cơ cấu giá thành sản phẩm. Kế toán tại các doanh nghiệp xây lắp đòi hỏi phải tạo được những đặc trưng riêng vừa phù hợp với ngành nghề hoạt động và thực hiện đúng chức năng kế toán của mình. Từ đó, cung cấp số liệu một cách chính xác, kịp thời, đánh giá một cách đúng đắn tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh, cố vấn cho lãnh đạo trong việc tổ chức quản lý sản xuất một cách hợp lý nhằm hoàn thành mục tiêu kinh doanh đề ra. II. Phân loại chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 1. Chi phí sản xuất a. Khái niệm. Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của hao phí lao động sống, hao phí lao động vật hoá và các chi phí cần thiết khác doanh nghiệp đã thực tế bỏ ra để tiến hành quá trình sản xuất trong một thời kỳ nhất định. Trong đó: + Hao phí lao động sống như tiền lương. + Hao phí vật hoá như chi phí NVL, chi phí hao mòn máy móc thiết bị công cụ, dụng cụ. + Chi phí cần thiết khác như thuế tài nguyên( nếu có). b. Phân loại. Chi phí sản xuất của doanh nghiệp xây lắp bao gồm nhiều loại khác nhau về nội dung, tính chất, công dụng, mục đích, vị trí, vai trò trong quá trình sản xuất kinh doanh. Tuỳ theo đối tượng quản lý, đối tượng cung cấp thông tin, giác độ xem xét mà chi phí sản xuất được phân loại theo những tiêu thức sau: 1- Theo nội dung tính chất kinh tế, chi phí có thể chia thành các loại. Chi phí nguyên vật liệu: bao gồm trị giá nguyên vật liệu thực tế đã sử dụng phục vụ cho thi công các công trình. Chi phí tiền lương, tiền công: bao gồm tiền lương phải trả, tiền công phải trả cho công nhân viên trực tiếp hoạt động thi công trên công trường. Chi phí về các khoản trích theo lương được tính vào chi phí sản xuất kinh doanh (KPCĐ, BHXH, BHYT). Chí phí khấu hao tài sản cố định và máy móc thiết bị thi công: là trị giá hao mòn của máy móc thiết bị thi công và các tài sản cố định khác sử dụng phục vụ cho thi công. Chi phí công cụ dụng cụ sử dụng phục vụ cho thi công. Chi phí dịch vụ mua ngoài: là chi phí về các khoản tiền phải trả về các khoản dịch vụ do bên ngoài cung cấp phục vụ trực tiếp cho thi công như điện, nước, điện thoại, vận chuyển. Các chi phí khác bằng tiền: là các khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho thi công doanh nghiệp đã thanh toán bằng tiền như chi phí tiếp khách ở công trình, các chi phí khác phát sinh trong quá trình thi công 2- Theo khoản mục giá thành: chi phí sản xuất bao gồm: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: là trị giá nguyên vật liệu đã sử dụng phục vụ trực tiếp cho thi công các công trình. Chi phí nhân công trực tiếp: do đặc điểm của sản xuất xây lắp nên trong chi phí nhân công trực tiếp chỉ bao gồm tiền lương, tiền công phải trả cho công nhân viên trực tiếp thi công trên công trường. Chi phí sử dụng máy thi công: là khoản chi phí về sử dụng máy móc thiết bị phục vụ cho thi công trên công trường. Trong đó bao gồm: khấu hao máy móc thiết bị thi công, chi phí nhân viên sử dụng điều khiển máy thi công, chi phí nguyên liệu sử dụng cho máy thi công và các chi phí khác phục vụ cho máy hoạt động thi công. Chi phí sản xuất chung : là các khoản chi phí trực tiếp khác phục vụ cho thi công ngoài những khoản chi phí trên như: chi phí nhân viên quản lý tổ, đội thi công, chi phí công cụ dụng cụ sản xuất, chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí về các khoản trích theo lương phải trả công nhân trực tiếp thi công, công nhân điều khiển máy thi công va nhân viên quản lý tổ đội thi công, các chi phí dịch vụ mua ngoài sử dụng trực tiếp cho thi công, các chi phí tát nước vét bùn khi có mưa hoặc mạch ngầm, chi phí chuẩn bị mặt bằng thi công, chi phí đền bù hoa mầu... 3- Theo mối quan hệ giữa chi phí sản xuất xây lắp với công trình đã hoàn thành: Gồm: Chi phí biến đổi. Chi phí cố định. Chi phí hỗn hợp. 2. Giá thành sản phẩm a. Khái niệm: Giá thành sản phẩm là biển hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí lao đông sống và lao động vật hoá chi ra để tiến hành sản xuất một khối lượng sản phẩm, lao vụ đã hoàn thành. Trong sản xuất kinh doanh xây lắp, giá thành sản phẩm là toàn bộ chi phí như nguyên vật liệu, nhân công... bỏ ra để hoàn thành một khối lượng sản phẩm, công tác xây lắp nhất định. Sản phẩm xây lắp có thể là công trình, hạng mục công trình hoàn thành. Giá thành hạng mục công trình hoặc toàn bộ công trình hoàn thành là giá thành sản phẩm cuối cùng của sản phẩm xây lắp. b. Phân loại: Để đáp ứng yêu cầu của quản lý trong quá trình sản xuất cũng như tiêu thụ sản phẩm, xác định giá thành sản phẩm là việc làm cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn cao. Tuy nhiên, yêu cầu của quản lý tại những thời điểm và phạm vi khác nhau sẽ khác nhau. Vì vậy việc phân loại giá thành sẽ là cơ sở để quản trị doanh nghiệp xác định giá thành sản phẩm. Giá thành sản phẩm xây lắp được chia thành 3 loại: - Giá thành dự toán: là tổng số chi phí dự toán để hoàn thành một khối lượng xây lắp nhất định. Giá dự toán được xác định trên cơ sở các định mức hao phí theo thiết kế được duyệt và khung giá quy định áp dụng trong lĩnh vực XDCB do các cấp có thẩm quyền ban hành. Giá thành dự toán được xác định theo công thức sau: Zdự toán =T + C + TL + V Trong đó: T : Chi phí trực tiếp = chi phí nguyên vật liệu trực tiếp + chi phí nhân công trực tiếp +chi phí sử dụng máy thi công: C : Chi phí chung = định mức chi phí chung (51% á 74%) x chi phí nhân công. TL: Thu nhập chịu thuế tính trước = (T + C) x Tỷ lệ quy định (5,5%) V : thuế GTGT đầu ra = 5%(T + C + TL). - Giá thành thực tế: là toàn bộ chi phí thực tế bỏ ra để tiến hành sản xuất một khối lượng công tác nhất định trong một thời kỳ nhất định. Nó được xác đinh vào cuối kỳ kinh doanh. Hiện nay trong lĩnh vực kinh doanh xây lắp, giá thành thực tế được báo cáo theo 2 chỉ tiêu sau: + Giá thành thực tế khối lượng công tác xây lắp: là toàn bộ chi phí thực tế bỏ ra để tiến hành sản xuất một khối lượng công tác xây lắp nhất định trong một thời kỳ nhất định, thường là một quý. Chỉ tiêu này được xác đinh vào cuối kỳ đó và có tác dụng phản ánh kịp thời mức độ giá thành trong thi công để có biện pháp giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm. + Giá thành thực tế công trình, hạng mục công trình hoàn thành bao gồm toàn bộ chi phí thực tế bỏ ra để tiến hành thi công công trình, hạng mục công trình kể từ khi khởi công đến khi hoàn thành, bàn giao cho đơn vị chủ đầu tư. - Giá thành kế hoặch: là giá thành được xây dựng từ những điều kiện cụ thể của doanh nghiệp trên cơ sở phấn đấu hạ giá thành dự toán bằng các biện pháp quản lý kỹ thuật và tổ chức thi công, các định mức và đơn giá áp dụng trong doanh nghiệp xây lắp. Zkế hoạch = Zdự toán – mức hạ Zdự toán Đối với doanh nghiệp không lập kế hoạch hạ giá thành dự toán thì giá thành kế hoạch khi bước vào sản xuất kinh doanh trên cơ sở giá thành thực tế năm trước và các định mức kinh tế tiên tiến của doanh nghiệp. Nó bao gồm các chi phí gắn liền với quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm được xác định trên cơ sở mức hao phí lao động, hao phí vật tư và khung giá áp dụng theo kế hoạch. Do đó, giá thành kế hoạch và giá thành định mức cùng song song tồn tại và được xây dựng trên cơ sở định mức hiện thành tại mỗi giai đoạn sản xuất. Ngoài ra sản phẩm xây lắp còn có các loại giá thành sau: - Giá đấu thầu xây lắp: là một loại gía thành dự toán mà chủ đầu tư đưa ra để các đơn vị xây lắp làm căn cứ xác định giá đấu thầu của mình với nguyên tắc gía đấu thầu công tác xây lắp nhỏ hơn hoặc bằng giá dự toán đáp ứng mục đích tiết kiệm vốn đầu tư. - Giá hợp đồng xây lắp: là loại gía thành dự toán xây lắp ghi trong hợp đồng kinh tế được ký kết giữa đơn vị xây lắp và chủ đầu tư sau khi giao nhận thầu. Về nguyên tắc giá hợp đỗng xây lắp phải nhỏ hơn hoặc băng giá đấu thầu công tác xây lắp. 3. Mối quan hệ giữa chi phí và gía thành Chi phí và gía thành sản phẩm xây lắp có mối quan hệ chặt chẽ, biện chứng với nhau trong quá trình sản xuất để tạo ra sản phẩm, tuy nhiên chúng cũng có sự độc lập tương đối với nhau. Chi phí thể hiện hao phí sản xuất còn giá thành thể hiện kết quả sản xuất. Về bản chất chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm đều bao gồm các chi phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp phải bỏ ra trong quá trình thi công xây lắp. Chi phí sản xuất phản ánh hao phí trong một thời kỳ nhất định, giá thành sản phẩm chỉ phản ánh những hao phí liên quan đến khối lượng công việc hoàn thành, được bàn giao nghiệm thu. Gía thành sản phẩm không bao gồm chi phí dở dang cuối kỳ, các khoản chi phí đã chi nhưng chờ phân bổ ở kỳ sau, chi phí không liên quan đến hoạt động sản xuất nhưng lại bao gồm chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ, chi phí thực tế chưa phát sinh nhưng được trích trước trong kỳ và chi phí phát sinh trong kỳ trước nhưng chưa phân bổ cho kỳ này Tổng giá thành sản phẩm xây lắp = Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ + Chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ - Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ Phần II Thực trạng kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại doanh nghiệp xây lắp. Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện vấn đề này I. Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại doanh nghiệp xây lắp 1. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm trị giá nguyên liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu... được xuất dùng trực tiếp cho chế tạo sản phẩm. Đối với những vật liệu khi xuất dùng có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng tập hợp chi phí riêng biệt (công trình, hạng mục công trình ...) thì hạch toán trực tiếp cho đối tượng đó. Trường hợp vật liệu xuất dùng có liên quan tới nhiều đối tượng tập hợp chi phí, không thể tổ chức hạch toán riêng được thì phải áp dụng phương pháp phân bổ gián tiếp để phân bổ chi phí cho các đối tượng liên quan. Tiêu thức phân bổ thường được sử dụng là: phân bổ theo định mức tiêu hao, theo hệ số, theo trọng lượng, khối lượng sản phẩm ... Chi phí vật liệu phân bổ cho từng đối tượng = Tiêu thức phân bổ của từng đối tượng x Hệ số phân bổ Trong đó: Hệ số phân bổ = Tổng chi phí vật liệu cần phân bổ Tổng tiêu thức phân bổ Tài khoản sử dụng: TK 621: “chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ” Tài khoản này dùng để phản ánh các chi phí nguyên liệu, vật liệu sử dụng trực tiếp cho hoạt động xây lắp của doanh nghiệp xây lắp Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 621: Bên nợ: Trị giá thực tế nguyên liệu, vật liệu xuất dùng trực tiếp cho hoạt động xây lắp của doanh nghiệp xây lắp trong kỳ hạch toán (gồm có thuế GTGT- trong trường hợp doanh nghiệp tính VAT theo phương pháp trực tiếp - ,hoặc không có VAT - trong trường hợp doanh nghiệp tính VAT theo phương pháp khấu trừ). Bên Có : - Trị giá nguyên liệu vật liệu trực tiếp sử dụng không hết được nhập lại kho. - Kết chuyển hoặc tính phân bổ trị giá nguyên liệu, vật liệu thực tế sử dụng cho hoạt động xây lắp trong kỳ vào TK 154 “chi phí sản xuất kinh doanh dở dang ” và chi tiết cho các đối tượng để tính giá thành công trình xây lắp, giá thành sản phẩm dịch vụ, lao vụ ... TK 621 không có số dư cuối kỳ. * Phương pháp hạch toán kế toán một số hoạt động kinh tế chủ yếu. 1. Khi mua hoặc xuất nguyên vật liệu sử dụng cho hoạt động xây lắp trong kỳ ghi: + Khi xuất nguyên vật liệu sử dụng cho hoạt động xây lắp trong kỳ, ghi: Nợ TK 621 Trị giá nguyên vật liệu xuất dùng Có TK 152, 153 + Khi mua nguyên vật liệu sử dụng ngay (không qua kho) cho hoạt động xây lắp (đối với doanh nghiệp áp dụng phương pháp tính VAT theo phương pháp khấu trừ) trong kỳ ghi: Nợ TK 621: Giá mua nguyên vật liệu chưa có VAT Nợ TK 133 : VAT được khấu trừ có TK 111, 112, 331, 141: Tổng số tiền theo giá thanh toán. + Trường hợp mua nguyên vật liệu sử dụng cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ (đối với doanh nghiệp áp dụng phương pháp tính VAT theo phương pháp trực tiếp hoặc đối với doanh nghiệp sản xuất sản phẩm không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT) ghi: Nợ TK 621 Giá mua nguyên liệu có VAT Có TK 111,112,331,141 Tổng số tiền theo giá thanh toán 2. Trường hợp có nguyên vật liệu không dùng hết trả lại nhập kho ghi: Nợ TK 152, 153 Trị giá nguyên vật liệu nhập kho Có TK 621 3. Trường hợp cuối tháng có nguyên vật liệu chưa dùng hết để lại dùng cho tháng sau, kế toán điều chỉnh chi phí nguyên vật liệu kỳ này bằng một trong hai phương pháp. ã Phương pháp ghi số âm Nợ TK 621 Trị giá nguyên vật liệu còn lại ở công trình Có TK 152 ã Phương pháp ghi đảo Nợ TK 152 Trị giá nguyên vật liệu còn lại ở công trình Có TK 621 Đầu tháng sau kế toán ghi trị giá nguyên liệu còn lại cuối tháng trước dùng cho tháng. Nợ TK 621 Trị giá nguyên vật liệu cuối tháng trước dùng cho tháng này Có TK 152 4. Cuối kỳ kế toán kết chuyển nguyên vật liệu trực tiếp ghi: Nợ TK 154 Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Có TK 621 2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp trong sản xuất xây lắp được phản ánh trên TK 622 “chi phí nhân công trực tiếp” * Kết cấu TK 622: Bên Nợ: + Chi phí nhân công trực tiếp tham gia quá trình sản xuất sản phẩm xây lắp bao gồm: tiền lương, tiền công lao động + Đối với hoạt động xây lắp không bao gồm các khoản trích theo lương về BHXH, BHYT, KPCĐ Bên Có: + Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp vào bên Nợ TK 154 “chi phí sản xuất kinh doanh dở dang” TK 622 không có số dư cuối kỳ Tình hình thanh toán tiền lương cho công nhân trực tiếp xây lắp được phản ánh trên TK 3341 và tình hình thanh toán tiền thuê nhân công bên ngoài phản ánh trên TK 3342 (phải trả lao động bên ngoài) theo hệ thống TK kế toán áp dụng cho các doanh nghiệp xây lắp ban hành theo QĐ 1864-16/12/1998 của Bộ Tài Chính. * Phương pháp hạch toán kế toán một số hoạt động kinh tế chủ yếu: 1. Khi tính tiền lương phải trả cho công nhân trực tiếp thi công: Nợ TK 622 Tiền lương Có TK 3341 2. Khi tính tiền công phải trả cho lao động thuê ngoài: Nợ TK 622 Tiền công phải trả Có TK 3342 3.Trường hợp doanh nghiệp tính trích trước tiền lương nghỉ phép (nếu có) của công nhân trực tiếp thi công. Nợ TK 622 Trích trước tiền lương nghỉ phép của công nhân Có TK 335 4. Cuối kỳ kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp sang TK 154 để tính giá thành thực tế của sản phẩm xây lắp. Nợ TK 154 Chi phí nhân công trực tiếp Có TK 622 3. Hạch toán chi phí sử dụng máy thi công Chi phí sử dụng máy thi công phản ánh trên TK 623 “chi phí sử dụng máy thi công”. * Kết cấu TK 623: Bên Nợ: Tập hợp chi phí sử dụng máy thi công Bên Có: Kết chuyển chi phí sử dụng máy thi công sang TK 154 để tính giá thành sản phẩm xây lắp TK 623 không có số dư cuối kỳ. * Phương pháp kế toán. 3.1. Khi phát sinh các khoản chi phí thuộc nội dung, phạm vi chi phí sử dụng máy thi công kế toán ghi vào bên nợ TK 623. Tuỳ theo từng khoản chi phí mà ghi có TK liên quan ã Tính tiền lương phải trả nhân viên điều khiển máy thi công. Nợ TK 623 Tiền lương Có TK 334 ã Xuất nguyên vật liệu sử dụng phục vụ cho máy thi công: Nợ TK 623 Trị giá nguyên vật liệu xuất dùng Có TK 152 ã Tính khấu hao máy móc thiết bị thi công Nợ TK 623 Khấu hao máy móc thiết bị thi công Có TK 214 Nợ TK 009: số khấu hao đã trích ã Có các dịch vụ mua ngoài phục vụ cho hoạt động của máy thi công: Nợ TK 623 Chi phí theo giá chưa có VAT Nợ TK 133 VAT được khấu trừ Có 331,111,112,141 Tổng số tiền theo giá thanh toán 3.2. Cuối kỳ tính phân bổ kết chuyển chi phí sử dụng máy thi công cho các đối tượng tập hợp chi phí. Nợ TK 154 Chi phí sử dụng máy thi công Có TK 623 4. Kế toán chi phí sản xuất chung Chi phí sản xuất chung được phản ánh trên TK 627 “chi phí sản xuất chung”. * Kết cấu TK 627. Bên Nợ: Các chi phí sản xuất chung phát sinh trong kỳ bao gồm: lương nhân viên quản lý đội xây dựng, tiền ăn giữa ca của nhân viên quản lý đội xây dựng, khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ được trích theo tỷ lệ (%) quy định hiện hành trên tiền lương phải trả cho công nhân trực tiếp xây lắp, nhân viên sử dụng máy thi công và nhân viên quản lý tổ đội, khấu hao TSCĐ dùng chung cho hoạt động của đội và những chi phí khác liên quan đến hoạt động của đội (chi phí không có VAT đầu vào nếu được khấu trừ thuế). Bên Có: + Các khoản giảm chi phí sản xuất chung. + Kết chuyển chi phí sản xuất chung vào bên nợ TK 154 “chi phí sản xuất kinh doanh dở dang”. * Phương pháp hạch toán 4.1. Khi phát sinh các khoản chi phí thuộc nội dung, phạm vi chi phí sản xuất chung, kế toán ghi vào bên Nợ TK 621. Tuỳ theo từng khoản chi phí mà ghi có các TK liên quan. ã Khi tính tiền lương phải trả nhân viên quản lý tổ đội thi công Nợ TK 627 Tiền lương phải trả Có TK 3341 ã Khi tính trích các khoản theo lương phải trả (KPCĐ,BHXH, BHYT) của công nhân trực tiếp thi công, công nhân điều khiển máy thi công và nhân viên quản lý tổ đội thi công Nợ TK 627 Các khoản trích theo lương (19%) Có TK 3382,3383,3384 ã Khi xuất vật liệu sử dụng phục vụ cho quản lý tổ đội thi công sửa chữa TSCĐ và sử dụng phục vụ cho thi công Nợ TK 627 Trị giá vật liệu xuất dùng Có TK 152 ã Khi xuất công cụ dụng cụ sản xuất có giá trị nhỏ cho đội xây dựng, căn cứ vào phiếu xuất kho ghi: Nợ TK 627 Trị giá công cụ dụng cụ xuất dùng Có TK 153 ã Khi xuất công cụ dụng cụ sản xuất một lần có giá trị lớn cho đội xây dựng, phải phân bổ dần ghi: Nợ TK 142 Chi phí trả trước Có TK 153 Công cụ dụng cụ + Khi phân bổ giá trị công cụ dụng cụ vào chi phí sản xuất chung, ghi: Nợ TK 627 Mức phân bổ hàng tháng Có TK 142 ã Tính khấu hao TSCĐ sử dụng phục vụ cho thi công Nợ TK 627 Khấu hao TSCĐ Có TK 214 ã Trường hợp sử dụng phương pháp trích trước hoặc phân bổ dần số đã chi về chi phí sửa chữa TSCĐ thuộc đội xây dựng tính vào chi phí sản xuất chung ghi: Nợ TK 627 Trích trước chi phí sửa chữa TSCĐ Có TK 335 ã Khi có các khoản chi phí dịch vụ mua ngoài và các chi phí khác bằng tiền phát sinh trong quá trình thi công ghi: Nợ TK 627 Chi phí theo giá chưa có VAT Nợ TK 133 VAT được khấu trừ Có 331,111,112,141 Tổng số tiền theo giá thanh toán 4.2. Cuối kỳ hạch toán căn cứ vào bảng phân bổ chi phí sản xuất chung để kết chuyển hoặc phân bổ chi phí sản xuất chung cho các công trình, hạng mục công trình có liên quan (tỷ lệ với chi phí nhân công) ghi: Nợ TK 154 Chi phí sản xuất chung Có TK 627 5. Tổng hợp chi phí sản xuất xây lắp và kết chuyển giá thành sản phẩm xây lắp Theo chế độ kế toán áp dụng cho các doanh nghiệp xây lắp về việc tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp được thực hiện trên TK 154 (chi phí sản xuất kinh doanh dở dang). Các doanh nghiệp xây lắp khi vận dụng TK 154 phải mở chi tiết cho từng đối tượng tập hợp chi phí đó là từng công trình, hạng mục công trình, giai đoạn công trình có điểm dừng kỹ thuật. * Kết cấu và nội dung phản ánh của TK 154 Bên Nợ: + Các chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công, chi phí sản xuất chung phát sinh trong kỳ liên quan đến giá thành sản phẩm xây lắp. + Chi phí sản xuất còn dở dang cuối kỳ. Bên Có: + Giá thành sản phẩm xây lắp hoàn thành bàn giao (từng phần hoặc toàn bộ) được coi là tiêu thụ. TK 154 có số dư bên nợ * Phương pháp kế toán ã Cuối kỳ kế toán tổng hợp chi phí sản xuất xây lắp phát sinh trong kỳ Nợ TK 154 Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Có TK 621 Nợ TK 154 Chi phí nhân công trực tiếp Có TK 622 Nợ TK 154 Chi phí sử dụng máy thi công Có TK 623 Nợ TK 154 Chi phí sản xuất chung Có TK 627 ã Tính và kế chuyển giá thành sản phẩm xây lắp đã hoàn thành bàn giao cho bên A: Nợ TK 632 Giá thành sản phẩm xây lắp Có TK 154 Sơ đồ kế toán CPSX và giá thành sản phẩm xây lắp Tiền lương phải trả giá thành công trình hoàn thành bàn giao cho chủ đầu tư hay chờ tiêu thụ Tập hợp chi phí SX chung TK 152, 331.. TK 621 TK 154 Chi phí nguyên Kết chuyển chi phí nguyên TK 632, 155 vật liệu trực tiếp vật liệu trực tiếp Kết chuyển TK 623 Công nhân sử dụng Kết chuyển chi phí sử dụng máy thi công máy thi công TK 334 TK 622 Nhân công Kết chuyển chi phí trực tiếp xây lắp nhân công trực tiếp Nhân viên TK 627 phân xưởng Phân bổ (hoặc kết TK 214, 338, 111, chuyển) CPSXC 112, 142, 335 Chi phí SXC khác 6. Phương pháp tính giá thành sản phẩm xây lắp Phương pháp tính giá thành là một hoặc một số hệ thống các phương pháp được sử dụng để tính giá thành sản phẩm, khối lượng công tác hoàn thành, nó mang tính thuần tuý kỹ thuật tính toán chi phí cho từng đối tượng tính giá thành. Trong kinh doanh xây lắp, đối tượng tính giá thành thường là công trình, hạng mục công trình hoặc khối lượng công tác hoàn thành. Trong ngành xây dựng cơ bản có các phương pháp tính giá thành sau: * Phương pháp trực tiếp (phương pháp giản đơn): Phương pháp áp dụng khi đối tượng tính giá và tập hợp chi phí sản xuất trùng nhau. Nếu sản phẩm dở dang không có hoặc quá ít và ổn định không cần đánh giá thì tổng chi phí (C) tập hợp trong kỳ cho đối tượng tính giá là tổng giá thành (Z) của sản phẩm hoàn thành tương ứng trong kỳ. Z = C Nếu cuối kỳ có nhiều sản phẩm dở dang, không ổn định và cần tổ chức đánh giá sản phẩm dở dang. Khi đó giá thành công trình được tính như sau: Z = C + (Dđk - Dck) Trong đó: Z: Giá thành sản phẩm C: Chi phí phát sinh trong kỳ. Dđk: Giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ Dck: Giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ * Phương pháp tính giá thành theo định mức: Phương pháp này có mục đích kịp thời phát hiện mọi chi phí sản xuất phát sinh vượt quá định mức, từ đó tăng cường phân tích và kiểm tra kế hoạch giá thành. Căn cứ vào định mức chi phí hiện hành, kết hợp với dự toán chi phí được duyệt, kế toán tiến hành tính giá thành sản phẩm theo định mức. So sánh chi phí phát sinh với định mức để xác định số chênh lệch. Tập hợp thường xuyên và phân tích những chênh lệch đó để kịp thời tìm ra biện pháp khắc phục nhằm hạ giá thành sản phẩm. Trên cơ sở tính giá thành định mức, số chênh lệch do thay đổi định mức, kết hợp với việc theo dõi chính xác số chênh lệch so với định mức, kế toán tiến hành xác định giá thực tế của sản phẩm xây lắp theo công thức: Giá thành thực tế của sản phẩm = Giá hành định mức sản phẩm ± Chênh lệch do thay đổi định mức ± Chênh lệch so với định mức Phương pháp này rất phù hợp với đặc điểm của ngành xây lắp. Tuy nhiên để phương pháp này thực sự phát huy tác dụng, kế toán cần tổ chức được hệ thống định mức tương đối chính xác và cụ thể, công tác hạch toán ban đầu cần chính xác và chặt chẽ. * Phương pháp tổng cộng chi phí: Phương pháp này được áp dụng trong trường hợp doanh nghiệp xây lắp thi công các công trình lớn và phức tạp, quá trình xây lắp được chia ra các bộ phận sản xuất khác nhau. Đối tượng tập hợp chi phí là từng đội sản xuất còn đối tượng tính giá thành là toàn bộ công trình hoàn thành. Theo phương pháp này giá thành công trình được xác định bằng cách tổng cộng chi phí sản xuất phát sinh tại từng đội cộng với giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ trừ đi giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ: Z = Dđk + C1 + C2 + ...+ Cn – Dck Trong đó: Dđk: Giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ. C1, C2, ..., Cn: Chi phí sản xuất phát sinh tại từng đội sản xuất hoặc từng hạng mục công trình. Dck: Giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ. Ngoài các phương pháp tính giá thành sản phẩm trên đây, trong thực tiễn công tác kế toán tại các doanh nghiệp xây lắp có thể sử dụng một số phương pháp khác như: phương pháp hệ số, phương pháp loại trừ sản phẩm phụ... Tuy nhiên việc kết hợp các phương pháp trên là xu hướng chung của các doanh nghiệp. Tuỳ thuộc vào từng đối tượng tính giá thành cụ thể, điều kiện tổ chức quản lý và sản xuất của từng doanh nghiệp, kế toán có thể kết hợp các phương pháp: phương pháp trực tiếp với phương pháp tổng cộng chi phí, phương pháp tổng cộng chi phí với phương pháp định mức... II. Kế toán bàn giao công trình ở doanh nghiệp xây lắp Sản phẩm của doanh nghiệp xây lắp là khi công trình hoàn thành nó còn phải chờ nghiệm thu rồi mới bàn giao cho nên khi bàn giao kế toán hạch toán theo trình tự sau: 1. Phản ánh doanh thu hoạt động xây lắp (theo từng hạng mục công trình) Nợ TK 131 Tổng giá thanh toán phải thu Có TK 511 Doanh thu theo từng công trình, HMCT Có TK 3331 Thuế VAT phải nộp 2. Phản ánh giá thành sản xuất sản phẩm xây lắp bàn giao. Nợ TK 632 Có TK 154 (1541) * Trường hợp nhà thầu chính nhận bàn giao khối lượng xây lắp của nhà thầu phụ, được chủ đầu tư nghiệm thu, giá trị công trình bàn giao của nhà thầu phụ ghi: Nợ TK 632 Giá giao thầu không thuế Nợ TK 133 (1331) Thuế VAT đầu vào được khấu trừ Có TK 331 Phải trả nhà thầu phụ 3. Khi chủ đầu tư thanh toán. Nợ TK liên quan (111, 112...) Có TK 131 số tiền đã thu ở chủ đầu tư: * Trường hợp chủ đầu tư giữ lại tiền bảo hành công trình chưa thanh toán thì số tiền bảo hành được dư nợ TK 131 (chủ đầu tư); còn nếu doanh nghiệp chuyển tiền bảo hành vào ngân hàng (ký quỹ bảo hành) kế toán ghi Nợ TK 144, 244 Có TK liên quan (131, 111, 112...) Các bút toán khác (chiết khấu, giảm giá...) hạch toán giống như các doanh nghiệp khác. TK 154 TK 632 TK 911 TK 511 TK 131, 111, 112 thu công trình hoàn thành Tổng giá thanh toán của công trình hạng mục hoàn thành Giá vốn Kết chuyển giá Kết chuyển Doanh công trình vốn công trình doanh thu thuần bàn giao bàn giao TK 532 TK 642 Kết chuyển Kết chuyển chi phí QLDN giảm giá TK 1422 TK 421 Chờ kết chuyển TK333 Kết chuyển lãi về tiêu thụ Thuế VAT phải nộp Kết chuyển lỗ về tiêu thụ Sơ đồ kế toán bàn giao công trình và kết quả xây lắp III. Những vấn đề nảy sinh và một số ý kiến đề xuất 1. Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp Trong quá trình hạch toán có thể kế toán tính thẳng chi phí nhân công trực tiếp vào TK 111 mà không qua TK 334. Do đó sẽ khó theo dõi quỹ lương của công nhân. Vì vậy, nên chăng trong quá trình hạch toán, khi trả tiền lương kế toán ghi thêm bút toán: Nợ TK 334 Tiền lương Có TK 111,112 Khi công nhân thực tế nghỉ phép, kế toán tiến hành tính lương phải trả cho công nhân nghỉ phép ghi: Nợ TK 335 Tiền lương trích trước Có TK 334 2. Hạch toán chi phí sử dụng máy thi công Cuối kỳ khi tính, phân bổ và kết chuyển chi phí máy thi công cho các đối tượng tập hợp chi phí sang TK 154 bao gồm cả nguyên vật liệu chưa dùng đến dẫn đến sai lệch về chi phí sản xuất dở dang. Do đó trong quá trình hạch toán cần phải hạch toán cụ thể, chi tiết nguyên vật liệu thực sự sử dụng cho máy thi công, nguyên vật liệu không sử dụng hết đem nhập kho và ghi thêm bút toán: Nợ TK 152 Nguyên vật liệu thừa nhập kho Có TK 623 3. Hạch toán chi phí sản xuất chung Trong trường hợp tạm ứng chi phí để thực hiện giá trị khoán xây lắp nội bộ (Bộ phận khoán không tổ chức công tác kế toán riêng) khi quyết toán tạm ứng về khối lượng xây lắp nội bộ hoàn thành đã bàn giao được duyệt, phải chăng kế toán nên ghi Nợ TK 627 Có TK 141 (1413) Kết chuyển chi phí sản xuất chung * Khi phân bổ cho từng đối tượng kế toán nên ghi Nợ TK 154 (Chi tiết theo từng đối tượng ) Có TK 627 (Chi tiết bộ phận, đội) 4- Một số kiến nghị chung về công tác kế toán nhằm hoàn thiện kế toán ở doanh nghiệp xây lắp. Cần có biện pháp quản lý Nhà nước mạnh, cụ thể đối với các doanh nghiệp xây lắp, đặc biệt đối với các DN xây lắp không có năng lực kinh doanh. Nên qui định cụ thể xác định doanh thu xây lắp là công trình, hạng mục công trình, phần việc đã hoàn thành bàn giao và thời điểm được xác định tính từ tháng đã được chủ đầu tư chấp nhận thanh toán. Quản lý chặt chẽ vốn đầu tư hơn nữa, thanh toán dứt điểm công trình, hạng mục công trình đầu tư theo dự án đã được phê duyệt. Vừa tạo điều kiện cho DN xây lắp giảm nguồn vốn vay tín dụng, đồng thời thanh quyết toán nhanh làm nghĩa vụ kịp thời, đầy đủ với NSNN. Phải tổ chức hạch toán giá thành theo HMCT, công trình và tập hợp chi phí theo đúng các đối tượng qui định. Giải quyết tốt vấn đề phân cấp hạch toán giữa các đơn vị, các xí nghiệp công ty và tổng công ty để đảm bảo hạch toán đủ, đúng chi phí cho từng đối tượng tính giá thành. Quản lý vốn đầu tư chặt chẽ, giải ngân kịp thời, đồng thời có những biện pháp qui định cụ thể tạo điều kiện hơn nữa để đơn vị làm tốt nghĩa vụ vơí NSNN. Giải quyết được việc đó cũng đồng nghĩa với đẩy nhanh tốc độ vòng quay vốn lưu động thường xuyên, liên tục, sử dụng đồng vốn kinh doanh có hiệu quả hơn của DN. Góp phần tích cực làm lành mạnh hoá nền tài chính Quốc gia nói chung và trong lĩnh vực xây lắp nói riêng. Kết luận Công tác hạch toán chi phí và tính giá thành sản phẩm doanh nghiệp kinh doanh xây lắp là một vấn đề rất khó khăn và rất phức tạp nó bao gồm nhiều khâu, nhiều giai đoạn và thời gian kéo dài. Do đó việc hạch toán đủ, chính xác là vấn đề mà các doanh nghiệp xây lắp đang chú trọng và quan tâm. Giải quyết được vấn đề này thì nó sẽ giúp cho công cuộc cải cách kinh tế của đất nước ta nhanh hơn, tạo điều kiện cho nhiều nghành khác phát triển hơn và nó làm tăng thu cho NSNN...Em hy vọng rằng chuyên đề này sẽ góp phần nhỏ bé vào việc cải cách, hoàn thiện công tác kế toán ở DN xây lắp. Trong quá trình nghiên cứu đề tài này có gì sai xót mong thầy cô bỏ qua. Bởi vì đây là công trình nghiên cứu đầu tiên của em trong lĩnh vực kế toán, hơn nữa đây không phải chuyên nghành của em cho nên em không có điều kiện nghiên cứu kỹ do vậy trong quá trình nghiên cứu không tránh khỏi những sai xót. Một lần nữa em mong rằng thầy cô bỏ qưa cho những sai xót của em trong đề tài này. Cuối cùng, em xin chân thành cám ơn thầy Nguyễn Viết Tiến đã giúp đỡ em hoàn thành bài viết này. Em xin chân thành cảm ơn! Tài liệu tham khảo Tạp chí phát triển kinh tế. Tạp chí kế toán Tạp chí kiểm toán Tạp chí ngân hàng Sách kế toán. Mục lục Trang Lời mở đầu 1 Phần I Lý luận chung về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại doanh nghiệp kinh doanh xây lắp...............3 I-Đặc điểm của nghành xây dựng cơ bản và sản phẩm xây lắp...............................................................................3 II-Phân loại chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm........................4 1-Chi phí sản xuất...............................................................................4 a-Khái niệm.....................................................................................4 b-Phân loại.......................................................................................4 2-Giá thành sản phẩm.........................................................................6 a-Khái niệm.....................................................................................6 b-Phân loại.......................................................................................6 3-Mối quan hệ giữa chi phí và giá thành............................................8 Phần II - Thực trạng kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại doanh nghiệp xây lắp. Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện vấn đề này.......................9 I-Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại doanh nghiệp xây lắp.......................................................................9 1-Kế toán chi phí NVL trực tiếp.......................................................9 2-Kế toán chi phí nhân công trực tiếp.............................................11 3-Hạch toán chi phí sử dụng máy thi công......................................13 4-Kế toán chi phí sản xuất chung....................................................14 5-Tổng hợp chi phí sản xuất xây lắp và kết chuyển giá thành sản phẩm xây lắp........................................16 6-Phương pháp tính giá thành sản phẩm xây lắp.............................18 II-Kế toán bàn giao công trình ở DN xây lắp.......................................20 1-Phản ánh doanh thu hoạt động xây lắp.........................................20 2-Phản ánh giá thành sản xuất sản phẩm xây lắp bàn giao..............21 3-Khi chủ đầu tư thanh toán.............................................................21 III-NHững vấn đề nảy sinh và một số ý kiến đề xuất............................22 1-Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp...........................................22 2-Hạch toán chi phí sử dụng máy thi công.......................................22 3-Hạch toán chi phí sản xuất chung.................................................23 4- Một số kiến nghị chung về công tác kế toán nhằm hoàn thiện kế toán ở DN xây lắp.................................23 Phần III- Kết luận 25