Đề tài Khai thác làng nghề phục vụ mục đích du lịch ở tỉnh Bắc Ninh

ghÒ giÊy Phong Khª NghÒ lµm giÊy thñ c«ng Phong Khª cã tõ mÊy tr¨m n¨m nay. GiÊy cæ truyÒn Phong Khª lµ giÊy dã. GiÊy dã ë ®©y dïng ®Ó in tranh §«ng Hå, ®Ó viÕt ch÷ Nho, seo ngßi ph¸o vµ lµm vµng m·. C¸c lo¹i giÊy ®Ó in lÞch vµ lµm kh¨n ¨n, giÊy gãi hµng cña Phong Khª míi chØ xuÊt hiÖn trong vµi n¨m nay. Kü thuËt lµm giÊy dã vÉn kh«ng thay ®æi tõ hµng thÕ kû nay. Vá c©y dã, c©y d­¬ng ®­îc gi· dËp n¸t, ng©m ñ víi v«i cho thËt ngÊu. Dïng mµnh tre ®Ó g¹n läc bét dã, bét d­¬ng. Bét giÊy ®­îc ®em l¸ng ®Òu nh­ c¸ch tr¸ng b¸nh ®a. ChØ cÇn l¾c mµnh chøa bét giÊy cho ch¶y hÕt n­íc, bét tù l¸ng máng rÊt ®Òu, ng­êi ta bãc lªn ®­îc tê giÊy vµng khÌ vµ tr¶i lªn nong ®Ó ph¬i kh«. GiÊy dã ®· kh« cã ®Æc tÝnh rÊt dai vµ rÊt c¾n mµu mùc, thÝch hîp in tranh hoÆc viÕt b»ng bót l«ng. 2.1.3. Lµng nghÒ dÖt Lòng Giang Lòng Giang thuéc x· V©n T­¬ng, huyÖn Tiªn Du, bªn con s«ng Tiªu T­¬ng ch¶y ven nói Hång V©n. Lòng Giang lµ mét lµng quª h×nh thµnh tõ l©u ®êi. Qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö, c¸c thÕ hÖ ng­êi lµng Lòng Giang ®· cÇn cï lao ®éng, x©y dùng xãm lµng, t¹o nªn truyÒn thèng v¨n ho¸ giµu ®Ñp. Trong thêi kú phong kiÕn, Lòng Giang næi tiÕng lµ vïng quª trï phó víi s¶n phÈm t¬ lôa m­ît mµ, ®»m th¾m t×nh ng­êi. HÇu hÕt c¸c nhµ trong lµng ®Òu cã khung cöi dÖt. Ng­êi s¶n xuÊt võa lµ ng­êi ®em b¸n ë chî Lim, chî Giµu, chî B¾c Ninh... råi l¹i mua sîi ë nh÷ng n¬i ®ã vÒ dÖt. ChÝnh nghÒ quay t¬ dÖt v¶i ®· t¹o nªn nÐt duyªn d¸ng t­¬i xinh, hÊp dÉn cña c¸c c« th«n n÷ trong lµng: “Trai CÇu Vång - Yªn ThÕ G¸i Néi DuÖ - CÇu Lim” Lµng dÖt Lòng Giang kh«ng chØ næi tiÕng vÒ nghÒ truyÒn thèng cña lµng, du kh¸ch tíi ®©y cßn ®­îc th­ëng thøc nh÷ng mãn ¨n tinh thÇn, nh÷ng nÐt ®Ñp trong t©m hån ng­êi d©n xø Kinh B¾c, ®­îc nghe kÓ thiªn t×nh sö bi th­¬ng cña chµng Tr­¬ng Chi vµ nµng Mþ N­¬ng ®­îc ®¾m m×nh trong nh÷ng lµn ®iÖu quan hä ngät ngµo. 2.1.4. Lµng gèm Phï L·ng Lµng Phï L·ng thuéc x· Phï L·ng, phÝa §«ng huyÖn QuÕ Vâ, c¸ch huyÖn lþ kho¶ng 10km. Phï L·ng n»m bªn bê s«ng CÇu, cã nhiÒu bÕn ®ß ngang suèt ngµy trë kh¸ch qua l¹i. Phï L·ng cã nhiÒu ngän nói ®Ñp, t¹o nªn c¶nh s¬n thuû h÷u t×nh Ýt cã trªn ®Êt B¾c Ninh, cã søc hÊp dÉn lín víi du kh¸ch. Lµng Phï L·ng tõ xa x­a ®· ®­îc c¶ n­íc biÕt ®Õn, ®­îc giíi nghiªn cøu nhiÒu n­íc quan t©m, tr­íc hÕt ®ã lµ do nghÒ lµm gèm. Nguyªn liÖu ®Ó t¹o ra gèm Phï L·ng lµ ®Êt sÐt cã mµu hång nh¹t. §Êt sÐt ®­îc luyÖn dÎo mÞn råi t¹o h×nh trªn bµn xoay tay. Nh÷ng ng­êi thî thñ c«ng ®· dïng chÝnh ®«i bµn tay cña m×nh ®Ó chuèt. Sau khi t¹o h×nh xong, s¶n phÈm ®­îc tr¸ng mét líp men, ph¬i kh« råi ®­îc ®­a vµo lß nung. Sù kh¸c biÖt cña gèm Phï L·ng chÝnh lµ líp men. Men ®­îc lµm ra tõ tro c©y rõng, v«i sèng, sái èng nghiÒn n¸t vµ bïn phï sa tr¾ng. S¶n xuÊt men lµ c¶ mét bÝ quyÕt kü thuËt mµ ng­êi thî Phï L·ng lu«n ph¶i gi÷ bÝ mËt.V× vËy, gèm cña lµng kh¸c víi gèm Thæ Hµ, gèm B¸t Trµng lµ ®­îc phñ mét líp men mµu da l­¬n tr«ng võa thanh nh·, võa bÒn ®Ñp. S¶n phÈm cña gèm Phï L·ng kh«ng cÇu kú, hoa mü nh­ gèm B¸t Trµng, mµ nã dung dÞ, ch©n chÊt g¾n liÒn víi ®êi sèng hµng ngµy cña con ng­êi. §ã lµ nh÷ng chum t­¬ng, v¹i cµ, c¸i Êm ®Êt, c¸i chËu sµnh, tiÓu sµnh... vËy mµ nh÷ng vËt dông th©n thiÕt Êy l¹i kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. ThËm chÝ ng­êi ta cßn kÐn cho b»ng ®­îc chËu sµnh da l­¬n Phï L·ng ®Ó ng©m g¹o ®å x«i trong nh÷ng dÞp lÔ héi thiªng liªng. N»m bªn bê con s«ng CÇu th¬ méng, vÞ trÝ thuËn lîi, giao th«ng ®i l¹i dÔ dµng cïng víi nghÒ lµm gèm l©u ®êi ®Õn nh­ vËy, lµng Phï L·ng nªn ph¸t huy lîi thÕ vµ truyÒn thèng cña m×nh, ®­a vµo khai th¸c phôc vô du lÞch, võa gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc võa cã c¬ héi lµm giµu cho quª h­¬ng. 2.1.5. Lµng ®óc ®ång §¹i B¸i Trong s¸ch “Phong thæ Hµ B¾c thêi Lª” cã chÐp: “§¹i B¸i cã nghÒ ®¹p thau, lµm ®ñ c¸c thø m©m thau, chËu thau ®Òu rÊt khÐo”. §¹i B¸i cã chî B­ëi, x­a chî nµy chuyªn b¸n ®å ®ång gäi lµ “®å thau” v× chóng ®­îc lµm b»ng ®ång thau. Nåi ®ång B­ëi tèt, cã tiÕng trong vïng ®ång b»ng B¾c Bé mét thêi. Cho nªn §¹i B¸i cßn cã tªn “B­ëi Nåi”. Nh÷ng ®å ®ång do thî thñ c«ng §¹i B¸i lµm ®· tõng chiÕm vÞ trÝ rÊt quan träng, ®­îc nh©n d©n ta ­a chuéng. Sù phån vinh cña lµng nghÒ nµy ®· ®­îc truyÒn tông trong d©n gian: “ §¹i B¸i khÐo ®¸nh nªn nåi Thæ Hµ khÐo ®óc hßn v«i thªm nång” hay “Muèn ¨n c¬m tr¾ng c¸ tr«i Th× vÒ §¹i B¸i ®¸nh nåi víi anh Muèn ¨n c¬m tr¾ng c¸ ngÇn Th× vÒ §¹i B¸i cÇm c©n b¸n nåi”. 2.1.6. Lµng gç mü nghÖ §ång Kþ Lµng §ång Kþ tr­íc ®©y næi tiÕng víi nghÒ lµm ph¸o, ngµy nay næi tiÕng víi nghÒ s¶n xuÊt ®å gç mü nghÖ cao cÊp dïng cho xuÊt khÈu vµ tiªu dïng néi ®Þa. §©y lµ lµng nghÒ truyÒn thèng víi nhiÒu nghÒ mµ næi tiÕng nhÊt víi nghÒ lµm ph¸o. NghÒ méc còng cã tõ rÊt l©u ®êi, nh­ng tr­íc ®©y lµm c¸c ®å méc d©n dông b×nh th­êng ch­a thùc sù næi tiÕng. Tõ n¨m 1985 d©n lµng §ång Kþ b¾t ®Çu chuyÓn sang lµm ®å méc mü nghÖ xuÊt khÈu. §Æc biÖt tõ sau chØ thÞ 406/TTG vÒ cÊm s¶n xuÊt, bu«n b¸n vµ ®èt ph¸o cña Thñ t­íng ChÝnh Phñ, toµn d©n lµng §ång Kþ chuyÓn h¼n sang lµm ®å méc mü nghÖ xuÊt khÈu. §Ó t¹o ra mét s¶n phÈm mü nghÖ cã gi¸ trÞ cao, ®ßi hái c¸c nghÖ nh©n ph¶i cã sù khÐo lÐo vµ ãc s¸ng t¹o tuyÖt vêi. Hä dïng nh÷ng c«ng cô ®¬n gi¶n nh­ ®ôc, c­a, bµo... ®Ó t¹o nªn nh÷ng h×nh d¸ng, hoa v¨n trang trÝ næi trªn bÒ mÆt mét m¶ng gç. 2.1.7. Lµng gèm Thæ Hµ Lµng gèm Thæ Hµ lµm nghÒ gèm tõ ®êi TrÇn Anh T«n (1293 - 1314), chuyªn s¶n xuÊt chum, v¹i, tiÓu sµnh... ng­êi ta cßn gäi lµ nghÒ cang gèm. Cuèi thÕ kû XVII, Lª Quý §«n ®· m« t¶ c¶nh sÇm uÊt trªn bÕn, d­íi thuyÒn cña Thæ Hµ: “ §­êng th«ng b·i biÓn t«m cua rÎ §Êt cã nghÒ nung chÜnh v¹i nhiÒu”. Gèm Thæ Hµ gåm c¸c mÆt hµng gia dông (chum, v¹i, chËu, tiÓu, ph­íng lîn, b×nh v«i, Êm tÝch...), c¸c lo¹i phôc vô cho ®×nh chïa (nåi h­¬ng, c©y ®Ìn, ®Çu ®ao, con gièng sµnh...) vµ phôc vô cho x©y dùng (g¹ch l¸t, g¹ch træ hoa, ngãi bß, ngãi mãc, èng n­íc...). GÇn ®©y lµng lµm mét sè mÆt hµng mü nghÖ (®«n, chËu hoa, chËu c¶nh, èng t¨m, èng ®iÕu...). Gèm Thæ Hµ kh«ng tr¸ng men, song trong qu¸ tr×nh nung lß ng­êi thî ®· khÐo lÐo sö dông ®é nãng t¹o nªn mét líp men n©u, da sÉm nh­ l­¬n, tiÕng kªu ®anh vang nh­ thÐp. Nguyªn liÖu lµ ®Êt sÐt ®ång chiªm tròng cã mµu xanh nh­ nân rong hoÆc vµng ngµ nh­ mói mÝt. Lo¹i ®Êt nµy cã chøa nhiÒu s¾t vµ ®é sµnh hãa cao. Ph­¬ng ph¸p t¹o h×nh chñ yÕu lµ chuèt. Nh÷ng lo¹i ®å ®Òu ®­îc ®­a lªn bµn xoay vµ c«ng viÖc nµy do phô n÷ ®¶m nhiÖm. S¶n phÈm sau khi qua s¬ chÕ ®Ó cho se dÇn råi ng­êi thî trang bªn trong cho thµnh h×nh s¶n phÈm. B­íc cuèi cïng lµ ve, n¹o s¶n phÈm vµ cho vµo lß nung. Khi ®un ng­êi thî ®iÒu khiÓn cho ngän löa liÕm vµo thµnh s¶n phÈm thËt ®Òu, nÕu chØ l¬i láng mét chót lµ c¶ lß bÞ gi¶m gi¸ trÞ. Bao giê thÊy ¸nh löa cã mµu s¸ng trong míi ®­îc lÊp lß l¹i. Thêi gian lÊp lß tõ 7 - 10 ngµy th× ra lß, ®©y lµ nhiÖm vô cña c¸c «ng “s­ lß”. Tr­íc ®©y, s¶n phÈm cña lµng gèm Thæ Hµ lµ c¸c vËt dông kh«ng thÓ thiÕu trong ®êi sèng sinh ho¹t hµng ngµy cña ng­êi d©n trong vïng vµ c¸c ®Þa ph­¬ng l©n cËn. Ngµy nay ®Ó b¾t kÞp víi sù biÕn ®æi cña thÞ tr­êng Thæ Hµ ®ang chuyÓn ®æi mÆt hµng s¶n xuÊt ®Ó phï hîp víi thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng song nh÷ng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt, nh÷ng bÝ quyÕt cæ truyÒn cña lµng vÉn lu«n ®­îc g×n gi÷ ®Ó truyÒn cho c¸c thÕ hÖ mai sau. 2.2. C¸c côm du lÞch lµng nghÒ Côm du lÞch lµ n¬i tËp trung nhiÒu lo¹i tµi nguyªn víi tËp hîp c¸c ®iÓm du lÞch trªn mét l·nh thæ trong ®ã cã h¹t nh©n cña nã lµ mét hoÆc mét vµi ®iÓm du lÞch cã ý nghÜa quèc gia, quèc tÕ cã gi¸ trÞ thu hót kh¸ch cao. Trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh h×nh thµnh 4 côm du lÞch sau: - Côm du lÞch thÞ x· B¾c Ninh vµ phô cËn - Côm du lÞch Lim - PhËt TÝch - Côm du lÞch §ªn §« - §×nh B¶ng - Côm du lÞch Song Hå - chïa D©u vµ phô cËn 2.2.1. Côm du lÞch thÞ x· B¾c Ninh vµ phô cËn §©y lµ côm du lÞch cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi du lÞch B¾c Ninh. Trung t©m cña côm lµ thÞ x· B¾c Ninh vµ mét sè c¸c ®iÓm du lÞch thuéc c¸c huyÖn QuÕ Vâ, Tiªn Du vµ Yªn Phong. ë vÞ trÝ trung t©m nªn côm du lÞch thÞ x· B¾c Ninh vµ phô cËn cã hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt, c¬ së h¹ tÇng t­¬ng ®èi tèt. HÖ thèng ®­êng giao th«ng quèc lé 1A, quèc lé 18, 38, c¸c ®­êng 286, 282... rÊt thuËn lîi cho viÖc ®i l¹i cña du kh¸ch. Côm du lÞch nµy còng cã sè l­îng di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸ vµ lµng nghÒ nhiÒu nhÊt c¶ tØnh. ChØ riªng thÞ x· B¾c Ninh ®· cã 32 di tÝch trong ®ã cã 20 di tÝch ®­îc xÕp h¹ng. §©y còng lµ vïng ®Êt v¨n hiÕn, lµ trung t©m v¨n ho¸ víi c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸ nh­: Thµnh Cæ, V¨n MiÕu, §Òn thê 18 vÞ tiÕn sü, chïa §¸p CÇu, chïa Cæ MÔ, §×nh DiÒm, §Òn Bµ Chóa Kho... Bªn c¹nh ®ã c¸c lµng nghÒ thñ c«ng còng lµm cho c¸c s¶n phÈm du lÞch cña côm thªm phong phó. Tiªu biÓu lµ c¸c lµng giÊy Phong Khª, lµng méc Khóc Xuyªn, lµng r­îu §¹i L©m... Mçi lµng nghÒ víi lÞch sö h×nh thµnh, truyÒn thèng v¨n ho¸, c¸c s¶n phÈm ®éc ®¸o chÝnh lµ ®iÓm th¨m quan lý t­ëng cho c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch cuèi tuÇn, du lÞch v¨n ho¸... Bªn c¹nh ®ã, côm du lÞch thÞ x· B¾c Ninh vµ phô cËn cßn cã thÓ ph¸t triÓn mét lo¹i h×nh du lÞch ®éc ®¸o kh¸c lµ du lÞch trªn s«ng. Ph¸t huy lîi thÕ cã con s«ng CÇu ch¶y qua côm du lÞch cã thÓ x©y dùng c¸c tuyÕn du lÞch trªn s«ng th¨m c¸c ®iÓm du lÞch nh­ chïa §¸p CÇu, §Òn Bµ Chóa Kho, §×nh DiÒm, ®iÕm Trung Qu©n - ®¹i b¶n doanh phßng tuyÕn s«ng CÇu, bÕn s«ng Nh­ NguyÖt vµ lµng ­¬m t¬ Väng NguyÖt. C¸c s¶n phÈm du lÞch tiªu biÓu Du lÞch th¨m quan c¸c di tÝch lÞch sö – v¨n ho¸ Du lÞch v¨n ho¸ lÔ héi Du lÞch lµng nghÒ Du lÞch nghiªn cøu Du lÞch th­¬ng m¹i, héi nghÞ, héi th¶o C¸c h­íng kh¸c Du lÞch cuèi tuÇn Du lÞch lµng nghÒ Du lÞch héi nghÞ, héi th¶o Du lÞch tham quan di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸ Mét sè dù ¸n ph¸t triÓn côm du lÞch thÞ x· B¾c Ninh vµ phô cËn Dù ¸n x©y dùng mét khu vui ch¬i tæng hîp Dù ¸n x©y dùng mét thÓ thao bao gåm s©n vËn ®éng, bÓ b¬i, nhµ tËp luyÖn ®a n¨ng, nhµ thi ®Êu. Dù ¸n t«n t¹o Thµnh Cæ B¾c Ninh vµ di tÝch V¨n MiÕu Dù ¸n x©y míi vµ c¶i t¹o c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt 2.2.2. Côm du lÞch Lim - PhËt TÝch Côm nµy cã trung t©m kÐp lµ Lim vµ PhËt TÝch. Tµi nguyªn du lÞch cña côm nµy kh«ng ®­îc phong phó nh­ côm du lÞch trung t©m song kh¸ ®éc ®¸o vµ hÊp dÉn. Tr­íc tiªn ph¶i kÓ ®Õn chïa PhËt TÝch, cã thÓ coi PhËt TÝch lµ h¹t nh©n cña côm. Bªn c¹nh ®ã ph¶i kÓ ®Õn côm di tÝch Lim bao gåm ®åi Lim, ®×nh Lim, chïa H«ng ¢n, c¸c lµng quan hä cæ nh­ Lòng S¬n, Lòng Giang, DuÖ §«ng... Ngoµi c¸c di tÝch, danh lam kÓ trªn c¸c ®iÓm du lÞch cña côm cßn ph¶i kÓ ®Õn mét sè lµng nghÒ thñ c«ng nh­ lµng dÖt Lòng Giang, dÖt §×nh C¶... Ngoµi c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸, lµng nghÒ thñ c«ng, t¹i khu vùc nói ChÌ cã thÓ ph¸t triÓn thªm c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸ kh¸c nh­ khu biÓu diÔn v¨n nghÖ d©n téc, khu sinh ho¹t v¨n ho¸ thÓ thao, c«ng viªn c©y xanh, c¾m tr¹i... Víi c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸ hÊp dÉn, nh÷ng lÔ héi truyÒn thèng ®­îc tæ chøc hµng n¨m (tiªu biÓu nhÊt lµ héi Lim), c¸c lµng nghÒ víi nh÷ng s¶n phÈm ®éc ®¸o... côm du lÞch Lim - PhËt TÝch rÊt cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch víi c¸c ph¸t triÓn du lÞch tiªu biÓu nh­: Du lÞch th¨m quan c¸c di tÝch lÞch sö -v¨n ho¸ Du lÞch v¨n ho¸ lÔ héi Du lÞch thÓ thao (c©u c¸...) Du lÞch cuèi tuÇn, c¾m tr¹i Mét sè dù ¸n ph¸t triÓn côm du lÞch Lim PhËt TÝch. Dù ¸n n©ng cÊp hÖ thèng giao th«ng, c¸c khu dÞch vô kü thuËt kÌm theo. Dù ¸n x©y ®Ëp ng¨n n­íc t¹o hå c¶nh quan. Dù ¸n x©y dùng s©n golf 18 lç víi diÖn tÝch 150 ha. Dù ¸n t«n t¹o chïa PhËt TÝch, c¶nh quan, m«i tr­êng. 2.2.3. Côm du lÞch §Òn §« - §×nh B¶ng vµ phô cËn §©y lµ côm du lÞch ®­îc coi lµ quan träng cña B¾c Ninh. Ngoµi ý nghÜa lµ mét ®Þa danh lÞch sö næi tiÕng g¾n víi thêi kú më ®Çu cña quèc gia phong kiÕn ®éc lËp cña ®Êt n­íc, ®©y còng lµ c¸i n«i cña c¸ch m¹ng ë B¾c Ninh víi nhµ l·nh ®¹o c¸ch m¹ng lõng danh NguyÔn V¨n Cõ. Trung t©m cña côm lµ di tÝch ®Òn §«. Tµi nguyªn du lÞch cña côm nµy kh¸ phong phó, gåm toµn bé quÇn thÓ di tÝch ®Òn §« - §×nh B¶ng, bao gåm ®Òn §«, c¸c l¨ng mé, ®Òn miÕu thê c¸c vÞ vua triÒu Lý, ®×nh, chïa... Ngoµi ra cßn cã nh÷ng di tÝch cã gi¸ trÞ kh¸c: chïa §ång Kþ, ®Òn §µm Quèc S­, ®×nh Mai §éng, chïa Tiªu... Ngoµi ra, côm du lÞch §Òn §« - §×nh B¶ng vµ phô cËn cßn cã tiÒm n¨ng lín ®Ó ph¸t triÓn lo¹i h×nh du lÞch lµng nghÒ. Trong ph¹m vi cña côm cã rÊt nhiÒu lµng nghÒ thñ c«ng ®· tån t¹i tõ bao ®êi nay víi c¸c s¶n phÈm ®éc ®¸o, tinh x¶o sÏ lµ ®iÓm dõng ch©n lý thó cña du kh¸ch. §ã lµ c¸c lµng méc mü nghÖ §ång Kþ, lµng rÌn §a Héi, lµng méc H­¬ng M¹c, ch¹m kh¾c Phï Khª, dÖt Tam S¬n... Do n»m trªn trôc ®­êng quèc lé quan träng cña c¶ n­íc (quèc lé 1A) nªn côm cã ®iÒu kiÖn giao th«ng kh¸ thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn c¸c tuyÕn du lÞch. Bªn c¹nh ®ã hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt, c¬ së h¹ tÇng kh¸ ®ång bé t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña du kh¸ch. C¸c s¶n phÈm du lÞch ®Æc tr­ng cña côm Du lÞch th¨m quan c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸ Du lÞch lµng nghÒ Du lÞch chuyªn ®Ò nghiªn cøu Mét sè dù ¸n ph¸t triÓn côm du lÞch §Òn §« - §×nh B¶ng vµ phô cËn Dù ¸n quy ho¹ch tæng thÓ toµn bé khu di tÝch §Òn §« - §×nh B¶ng. Néi dung quy ho¹ch bao gåm: x¸c ®Þnh vµnh ®ai b¶o vÖ di tÝch, c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ, hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc, hÖ thèng ®Ìn chiÕu s¸ng, hÖ thèng ®­êng c¶nh quan, ®­êng néi bé cho kh¸ch th¨m quan, nhµ tr­ng bµy... Dù ¸n t«n t¹o c¸c di tÝch hiÖn cã. Dù ¸n kh¬i dßng s«ng Tiªu T­¬ng. 2.2.4. Côm di tÝch Song Hå - Chïa D©u vµ phô cËn Côm du lÞch nµy chñ yÕu mang s¾c th¸i t©m linh víi h¹t nh©n du lÞch lµ chïa D©u - trung t©m PhËt Gi¸o lín nhÊt ViÖt Nam. Tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸ vïng nµy kh¸ ®Æc s¾c bao gåm nh÷ng kiÖt t¸c vÒ kiÕn tróc nghÖ thuËt ®×nh chïa thêi Lý nh­ chïa D©u, chïa Bót Th¸p vµ nh÷ng di tÝch cã gi¸ trÞ lÞch sö nh­ §Òn Sü NhiÕp, nhµ thê vµ phÇn mé NguyÔn Gia ThiÒu, thµnh Luy L©u... Bªn c¹nh ®ã, côm du lÞch cßn tËp trung rÊt nhiÒu lµng nghÒ thñ c«ng nh­ lµng tranh d©n gian §«ng Hå, lµng lµm t­¬ng Bót Th¸p, lµng gß ®ång §¹i B¸i, lµng ®óc ®ång Qu¶ng Bè... §©y lµ côm du lÞch cã møc ®é tËp trung c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸ vµ c¸c lµng nghÒ thñ c«ng kh¸ cao t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng, ph¸t triÓn c¸c tuyÕn du lÞch ®a d¹ng vµ cã søc cuèn hót du kh¸ch. H¬n n÷a n»m trªn ®Þa bµn cã dßng s«ng §uèng ch¶y qua do vËy côm cã thÓ ph¸t triÓn thªm nhiÒu lo¹i h×nh du lÞch míi nh­ du lÞch trªn s«ng th¨m quan c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸, c¸c lµng nghÒ thñ c«ng ven s«ng. §©y lµ mét lo¹i h×nh du lÞch kh¸ ®éc ®¸o vµ míi ®­îc ®­a vµo khai th¸c. Víi lo¹i h×nh du lÞch míi nµy côm du lÞch Song Hå - chïa D©u vµ phô cËn sÏ t¨ng søc hÊp dÉn ®èi víi du kh¸ch. C¸c s¶n phÈm du lÞch tiªu biÓu Du lÞch tham quan c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸, kiÕn tróc nghÖ thuËt Du lÞch tÝn ng­ìng d©n gian, t«n gi¸o Du lÞch t©m linh Du lÞch tham quan lµng nghÒ thñ c«ng Du lÞch nghiªn cøu chuyªn ®Ò (lÔ héi, lµng nghÒ, t«n gi¸o, di tÝch) Mét sè dù ¸n ph¸t triÓn côm du lÞch Song Hå - chïa D©u vµ phô cËn Dù ¸n t«n t¹o chïa D©u Dù ¸n t«n t¹o chïa Bót Th¸p Dù ¸n t«n t¹o thµnh Luy L©u Dù ¸n x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c tuyÕn du lÞch trªn s«ng §uèng Dù ¸n c¶i t¹o c¸c hÖ thèng ®­êng giao th«ng tíi c¸c ®iÓm du lÞch 2.3. C¸c tuyÕn du lÞch chuyªn ®Ò 1.TuyÕn 1: ThÞ x· B¾c Ninh - Tõ S¬n - Lé tr×nh: quèc lé 1A - Thêi gian: 1 ngµy - §èi t­îng th¨m quan: lµng méc Khóc To¹i (Khóc Xuyªn - Yªn Phong), lµng giÊy dã §èng Cao (Phong Khª - Yªn Phong), lµng dÖt Lòng Giang (V©n T­¬ng - Tõ S¬n), lµng méc mü nghÖ §ång Kþ (§ång Quang - Tõ S¬n), lµng ch¹m kh¾c gç Phï Khª (Phï Khª - Tõ S¬n). 2. TuyÕn 2: ThÞ x· B¾c Ninh - Chê (Yªn Phong) - Lé tr×nh: ®­êng 286 - Thêi gian: 1 ngµy - §èi t­îng th¨m quan: lµng r­îu §¹i L©m (Tam §a - Yªn Phong), lµng ­¬m t¬ Väng NguyÖt (Tam Giang - Yªn Phong) 3. TuyÕn 3: ThÞ x· B¾c Ninh - ThuËn Thµnh - Gia B×nh - Lé tr×nh: quèc lé 38 vµ ®­êng 282 - Thêi gian: 1 ngµy - §èi t­îng th¨m quan: lµng tranh d©n gian §«ng Hå (Song Hå - ThuËn Thµnh), lµng gß ®ång §¹i B¸i (§¹i B¸i - Gia B×nh), lµng s¶n xuÊt tre, tróc, nøa Xu©n Lai (Xu©n Lai - Gia B×nh) 2.4. C¸c tuyÕn du lÞch kÕt hîp 2.4.1. C¸c tuyÕn du lÞch néi tØnh 1. TuyÕn 1: ThÞ x· B¾c Ninh - §èng Cao - Lim - Lòng Giang - Tõ S¬n - Lé tr×nh: theo quèc lé 1A - Thêi gian: 1 ngµy - §èi t­îng th¨m quan: Thµnh Cæ, V¨n MiÕu, lµng lµm giÊy dã §èng Cao, khu di tÝch Lim, lµng dÖt Lòng Giang, chïa Tiªu, lµng méc mü nghÖ §ång Kþ, ®Òn §«, khu di tÝch §×nh B¶ng. 2.TuyÕn 2: ThÞ x· B¾c Ninh - Yªn Phong - Lé tr×nh: ®­êng 286 - Thêi gian: 1 ngµy - §èi t­îng th¨m quan: chïa Cæ MÔ, ®Òn Bµ Chóa Kho, ®×nh DiÒm, chïa Ng« X¸, ®×nh MÉn X¸, lµng ®óc gang V¨n M«n (Yªn Phô - Yªn Phong), lµng ­¬m t¬ Väng NguyÖt. 3. TuyÕn 3: ThÞ x· B¾c Ninh - QuÕ Vâ - Lé tr×nh: quèc lé 18 - Thêi gian: 1 ngµy - §èi t­îng th¨m quan: Thµnh Cæ, V¨n MiÕu, chïa Hµm Long, chïa Nghiªm X¸, chïa B¶o Sinh, lµng gèm Phï L·ng. 4. TuyÕn 4: ThÞ x· B¾c Ninh - ThuËn Thµnh - Gia B×nh - L­¬ng Tµi - Lé tr×nh: quèc lé 38 vµ ®­êng 282 - Thêi gian: 1 ngµy - §èi t­îng th¨m quan: lµng tranh §«ng Hå, chïa Bót Th¸p, thµnh Luy L©u, chïa D©u, chïa Linh øng, lµng gß ®ång §¹i B¸i, chïa Diªn Phóc, nói - Thiªn Thai, ®Òn thê tr¹ng nguyªn Lª V¨n ThÞnh. TuyÕn du lÞch ®­êng s«ng Theo tuyÕn s«ng §uèng. §èi t­îng th¨m quan: l¨ng Kinh D­¬ng V­¬ng, chïa §ång §«ng, lµng tranh d©n gian §«ng Hå, lµng ­¬m t¬ Hoµi Th­îng. Theo tuyÕn s«ng CÇu. §èi t­îng th¨m quan: ®Òn Bµ Chóa Kho, ®×nh DiÒm, lµng ­¬m t¬ Väng NguyÖt, ®iÕm Trung Qu©n, bÕn s«ng Nh­ NguyÖt. 2.4.2. C¸c tuyÕn du lÞch liªn tØnh TuyÕn ®­êng bé ThÞ x· B¾c Ninh - B¾c Giang - L¹ng S¬n: theo quèc lé 1A ThÞ x· B¾c Ninh - H¶i Phßng - H¹ Long: theo quèc lé 18 ThÞ x· B¾c Ninh-H¶i D­¬ng - C«n S¬n - KiÕp B¹c: theo quèc lé 18 ThÞ x· B¾c Ninh - Hµ Néi: theo quèc lé 1A TuyÕn kÕt hîp ®­êng bé vµ ®­êng thuû ThÞ x· B¾c Ninh - H¹ Long - H¶i Phßng TuyÕn kÕt hîp ®­êng bé vµ ®­êng hµng kh«ng B¾c Ninh - Hµ Néi - thµnh phè Hå ChÝ Minh B¾c Ninh - Hµ Néi - HuÕ - Nha Trang B¾c Ninh - Hµ Néi - §µ N½ng - thµnh phè Hå ChÝ Minh C¸c nhµ nghÖ nh©n, c¸c x­ëng s¶n xuÊt næi tiÕng ë c¸c lµng nghÒ ®¸ng ®Ó du kh¸ch dõng ch©n Lµng §«ng Hå Nhµ nghÖ nh©n ChÝ Nhµ nghÖ nh©n Sam Nhµ nghÖ nh©n TÇn Lµng §ång Kþ X­ëng s¶n xuÊt Lª Cù (Phï Khª - Tõ S¬n) B«ng Mai (Phï Khª - Tõ S¬n) Tr­êng Giang (§ång Kþ) Cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm Hîp t¸c x· Tr­êng S¬n §«ng (§ång Kþ) C«ng ty H­ng Long C«ng ty Thiªn §øc Hé gia ®×nh HiÕu Trang Lµng Phong Khª C¬ së s¶n xuÊt cña gia ®×nh «ng NguyÔn H÷u N¨ng. 2.5.NhËn xÐt chung Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c lµng nghÒ thñ c«ng cña B¾c Ninh ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc. Sù ph¸t triÓn cña nã ®· mang l¹i nh÷ng ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh tíi sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch tØnh nhµ. N¾m b¾t ®­îc c¬ héi nµy nhiÒu lµng nghÒ thñ c«ng ®· tù ®æi míi, vËn ®éng cho phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch. Nh­ ®· biÕt ngµy nay kh¸ch du lÞch cã xu h­íng t×m vÒ nguån céi, t×m hiÓu nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ lÞch sö, nghÖ thuËt cña cha «ng. ChÝnh v× vËy du lÞch th¨m quan c¸c lµng nghÒ thñ c«ng ngµy cµng thu hót ®­îc nhiÒu du kh¸ch. Tíi ®©y hä cã thÓ tËn m¾t thÊy ®­îc quy tr×nh s¶n xuÊt, xem nh÷ng nghÖ nh©n, ng­êi thî thñ c«ng b»ng bµn tay khÐo lÐo cña m×nh t¹o nªn nh÷ng vËt dông xinh x¾n, nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt... H¬n thÕ d­íi sù h­íng dÉn cña nh÷ng ng­êi thî lµnh nghÒ du kh¸ch cßn cã thÓ tù m×nh lµm ra mét sè s¶n phÈm dÔ lµm hoÆc chØ ®¬n gi¶n mua mét vµi mãn hµng vÒ lµm quµ, lµm ®å l­u niÖm. Tuy nhiªn ®Ó n¾m b¾t ®­îc nh÷ng c¬ héi nµy c¸c lµng nghÒ còng cÇn ph¶i nghiªn cøu thÞ tr­êng, t×m hiÓu nh÷ng nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch ®Ó ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, s¶n xuÊt ra nh÷ng mÆt hµng phï hîp víi thÞ hiÕu cña du kh¸ch. §ång thêi hä còng ph¶i ®Çu t­ mua nh÷ng trang thiÕt bÞ míi ®­a vµo s¶n xuÊt, kÕt hîp c«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt cæ truyÒn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh mµ vÉn t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm truyÒn thèng. Nh­ vËy víi sù ®ãng gãp cña c¸c lµng nghÒ sÏ t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm du lÞch míi l¹, ®éc ®¸o, hÊp dÉn thu hót sù tham gia cña kh«ng chØ du kh¸ch trong n­íc mµ c¶ du kh¸ch quèc tÕ. Song nh×n chung, thùc tr¹ng ho¹t ®éng du lÞch cña tØnh B¾c Ninh cßn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vèn cã. VÒ c¬ b¶n, kÕt cÊu h¹ tÇng cßn yÕu kÐm, thiÕu c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng. C¸c c¬ së l­u tró, c¸c ®iÓm vui ch¬i gi¶i trÝ cßn v« cïng nghÌo nµn. §éi ngò nh©n viªn phôc vô, c¸n bé qu¶n lý cßn h¹n chÕ, tr×nh ®é nghiÖp vô thÊp v× vËy ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng s¶n phÈm du lÞch. B¾c Ninh lµ tØnh cã tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n rÊt phong phó, ®a d¹ng. C¸c ®iÓm, côm du lÞch, c¸c lµng nghÒ thñ c«ng cã møc ®é tËp trung dµy. §©y chÝnh lµ tiÒm n¨ng to lín cña tØnh. Tuy nhiªn, viÖc khai th¸c nguån lùc nµy ch­a cã hiÖu qu¶ cao, sè l­îng tuyÕn du lÞch cßn h¹n chÕ, ch­a x©y dùng ®­îc nh÷ng s¶n phÈm du lÞch ®éc ®¸o. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do c¸c di tÝch ®· bÞ xuèng cÊp nghiªm träng, nhiÒu lµng nghÒ, lÔ héi bÞ mai mét trong khi nguån kinh phÝ l¹i h¹n hÑp, viÖc huy ®éng vèn ®Çu t­ gÆp nhiÒu khã kh¨n nªn ®Çu t­ t«n t¹o vµ ph¸t triÓn ch­a ®óng h­íng. Ngoµi ra, viÖc qu¶n lý vµ khai th¸c c¸c tµi nguyªn cßn láng lÎo ¶nh h­ëng tíi viÖc thu hót kh¸ch, ®Æc biÖt lµ kh¸ch quèc tÕ. Dùa trªn c¬ së thùc t¹i, cã thÓ ®¸nh gi¸ du lÞch B¾c Ninh cßn nhiÒu tån t¹i cÇn gi¶i quyÕt, kh¾c phôc. CÇn cã nh÷ng h­íng ®i, gi¶i ph¸p ®óng ®¾n ®Ó du lÞch B¾c Ninh nãi chung vµ du lÞch lµng nghÒ B¾c Ninh nãi riªng ph¸t huy hÕt thÕ m¹nh cña m×nh. ch­¬ng IV Nh÷ng ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n 1. §Þnh h­íng ph¸t triÓn du lÞch lµng nghÒ B¾c Ninh 1.1. Quan ®iÓm ph¸t triÓn du lÞch B¾c Ninh B¾c Ninh lµ tØnh cã tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn du lÞch, nhÊt lµ du lÞch v¨n ho¸. Quan ®iÓm xuyªn suèt lµ ph¶i ®Æt du lÞch B¾c Ninh trong mèi quan hÖ mËt thiÕt víi du lÞch Hµ Néi. §iÒu ®ã còng cã nghÜa trong ®Þnh h­íng khai th¸c c¸c tµi nguyªn nh©n v¨n phôc vô môc ®Ých du lÞch cña B¾c Ninh, cÇn quan t©m ®Õn yÕu tè thÞ tr­êng Hµ Néi. CÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®óng nh÷ng s¶n phÈm ®Æc tr­ng nµo cña B¾c Ninh cã thÓ thu hót ®­îc kh¸ch ®Õn tõ thñ ®«. Ph¸t triÓn du lÞch B¾c Ninh tr­íc hÕt nh»m môc ®Ých: Gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¨ng tû träng GDP du lÞch trong c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh. T¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Ph¸t huy truyÒn thèng b¶n s¾c d©n téc, t«n t¹o vµ gi÷ g×n c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸, c¸c lÔ héi truyÒn thèng, c¸c lµng nghÒ thñ c«ng, c¶nh quan m«i tr­êng. 1.2. Nh÷ng c¨n cø ®Ó ®­a ra ®Þnh h­íng Quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi tØnh B¾c Ninh thêi kú 2000 - 2010 Quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng du lÞch B¾c Bé thêi kú 2000 - 2010 trong ®ã B¾c Ninh ®­îc x¸c ®Þnh n»m trong tiÓu vïng du lÞch trung t©m. TiÒm n¨ng du lÞch cña tØnh. HiÖn tr¹ng t¨ng tr­ëng cña dßng kh¸ch du lÞch quèc tÕ vµ néi ®Þa ®Õn B¾c Ninh thêi kú 1995 – 2000. 1.3. C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n B¶o tån vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ ph¶i trªn quan ®iÓm ®¸nh gi¸ ®óng vai trß vµ vÞ trÝ míi cña lµng nghÒ trong ®iÒu kiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa. B¶o tån vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ ph¶i trªn quan ®iÓm tuyÓn dông lao ®éng n«ng th«n vµ thùc hiÖn ph­¬ng ch©m “ ly n«ng bÊt ly h­¬ng”. B¶o tån vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ ph¶i trªn quan ®iÓm kÕt hîp yÕu tè truyÒn thèng víi hiÖn ®¹i, kÕt hîp ph¸t triÓn tiÕn ho¸ tuÇn tù vµ ph¸t triÓn rót ng¾n nh¶y vät víi sù kÕt hîp c¸c lo¹i c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n. B¶o tån vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ ph¶i trªn quan ®iÓm huy ®éng tèi ®a mäi nguån vèn trong d©n vµo ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt - kinh doanh trong c¸c lµng nghÒ. Kh«i phôc, b¶o tån vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ ph¶i dùa trªn quan ®iÓm kÕt hîp ph¸t triÓn kinh tÕ víi viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i vµ ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng th«n. 1.4. Nh÷ng ®Þnh h­íng c¬ b¶n ®Ó b¶o tån vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ cña tØnh B¾c Ninh trong thêi gian tíi Kh«i phôc vµ duy tr× ë møc ®é nhÊt ®Þnh c¸c lµng nghÒ s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm truyÒn thèng mang ®Ëm b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc mµ hiÖn nhu cÇu thÞ tr­êng cã xu h­íng gi¶m sót, chuyÓn ®æi nh÷ng nghÒ mµ s¶n phÈm hiÖn nay kh«ng cã nhu cÇu. §Èy m¹nh ph¸t triÓn nh÷ng lµng nghÒ mµ s¶n phÈm cña nã cã nhu cÇu lín trªn thÞ tr­êng, tËp trung ph¸t triÓn m¹nh nh÷ng s¶n phÈm xuÊt khÈu mòi nhän, nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Ph¸t triÓn thªm nhiÒu lµng nghÒ míi, ngµnh nghÒ míi tõ nh÷ng lµng thuÇn n«ng vµ trong nh÷ng lµng cã c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp cßn chiÕm tû träng kh«ng ®¸ng kÓ. Ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ theo h­íng ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u, tæ chøc kÕt hîp chÆt chÏ c¸c qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm trong c¸c lµng nghÒ. Chó ý b¶o tån mét sè c«ng nghÖ cæ truyÒn tinh x¶o, ®éc ®¸o, tËp trung ®æi míi, ph¸t triÓn c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i víi s¶n xuÊt trong c¸c lµng nghÒ. 1.5. Quy ho¹ch tæng thÓ c¸c lµng nghÒ cña tØnh B¾c Ninh cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña du lÞch TØnh B¾c Ninh ®ang xóc tiÕn x©y dùng “ Khu lµng nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp”, mét dù ¸n lín vµ kh«ng kÐm phÇn hÊp dÉn c¸c doanh nghiÖp, c¸c hé nghÒ lµm hµng thñ c«ng truyÒn thèng. §©y ®­îc coi lµ “h­íng më” cho ph¸t triÓn kinh tÕ c«ng nghiÖp tØnh B¾c Ninh. Nã kh«ng ®¬n thuÇn lµ tËp trung c¸c doanh nghiÖp, hé nghÒ l¹i mét khu ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mÆt b»ng, « nhiÔm m«i tr­êng... mµ ®©y thùc sù lµ c«ng nghiÖp hãa c¸c lµng nghÒ. Quy ho¹ch lµ b­íc ®i ®Çu tiªn ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. ViÖc tËp trung c¸c lµng nghÒ víi nh÷ng ­u tiªn ®Æc biÖt cho c¸c doanh nghiÖp, môc tiªu cña B¾c Ninh lµ sÏ chuyÓn dÇn thµnh tØnh c«ng nghiÖp tõ nay ®Õn n¨m 2015. HiÖn nay tØnh ®· lËp quy ho¹ch, san lÊp mÆt b»ng 4 khu c«ng nghiÖp quy m« lín vµ sÏ tiÕp tôc quy ho¹ch c¸c lµng nghÒ cßn l¹i vµo c¸c khu c«ng nghiÖp tiÕp theo trong thêi gian tíi. Quy ho¹ch c¸c lµng nghÒ ë tØnh B¾c Ninh cã nhiÒu ­u ®iÓm næi bËt mµ tr­íc tiªn lµ t¹o ra sù chuyÓn dÞch quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ. HÇu hÕt lao ®éng t¹i c¸c doanh nghiÖp ë lµng nghÒ ®Òu trong ®é tuæi thanh niªn, phÇn nhiÒu lµ n÷. Theo tÝnh to¸n, môc tiªu quy ho¹ch më mang lµng nghÒ ë B¾c Ninh tõ nay ®Õn 2005 sÏ t¹o ra 8.000 chç lµm míi mçi n¨m, ®éi ngò nµy cã tr×nh ®é chuyªn m«n hãa cao vÒ tay nghÒ. Bªn c¹nh ®ã thêi gian sö dông lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n sÏ t¨ng lªn 80% vµo n¨m 2005. ViÖc quy ho¹ch tËp trung sÏ bá ®­îc cung c¸ch qu¶n lý yÕu kÐm, manh món, ®ång thêi tr¸nh ®­îc « nhiÔm m«i tr­êng trªn ph¹m vi réng. §èi víi ngµnh du lÞch, viÖc quy ho¹ch c¸c lµng nghÒ còng cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc. Tr­íc hÕt khi c¸c lµng nghÒ ®­îc quy ho¹ch c¬ së vËt chÊt kü thuËt, c¬ së h¹ tÇng sÏ ®­îc c¶i t¹o, x©y míi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngµnh du lÞch ph¸t triÓn. ViÖc tiÕp cËn víi c¸c lµng nghÒ, c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸ sÏ dÔ dµng h¬n. H¬n n÷a viÖc tËp trung c¸c hé lµm nghÒ, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt víi sè l­îng lín sÏ dÔ dµng trong viÖc nghiªn cøu, t×m hiÓu thÞ tr­êng, kÞp thêi n¾m b¾t ®­îc nh÷ng thay ®æi cña thÞ tr­êng, cña ng­êi tiªu dïng vµ ®Æc biÖt lµ du kh¸ch. Trªn c¬ së ®ã ®Ó ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, më réng thÞ tr­êng. §ång thêi viÖc xuÊt khÈu t¹i chç, thu vÒ nguån ngo¹i tÖ còng cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ cña tØnh nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc nãi chung. 2. C¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n 2.1. C¶i t¹o vµ x©y dùng míi c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ c¬ së h¹ tÇng KÕt cÊu h¹ tÇng tèt sÏ lµ ®iÒu kiÖn vµ nh©n tè quan träng thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. KÕt cÊu h¹ tÇng ë n«ng th«n nãi chung vµ trong c¸c lµng nghÒ nãi riªng còng ®· ®­îc quan t©m ®Çu t­ nh­ng nh×n chung vÉn cßn trong t×nh tr¹ng thÊp kÐm, thiÕu hôt ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng du lÞch ë lµng nghÒ, ®ßi hái nhµ n­íc ph¶i cã nh÷ng ®Çu t­ thÝch ®¸ng h¬n. §èi víi m¹ng l­íi vµ c«ng tr×nh ph©n phèi ®iÖn, cÇn tiÕp tôc më réng, hoµn thiÖn c¸c c«ng tr×nh quèc gia ®Õn c¸c vïng n«ng th«n, ®Õn tËn c¸c lµng nghÒ, ®ång thêi hç trî trùc tiÕp cho viÖc qui ho¹ch, c¶i t¹o ®ång bé vµ tiªu chuÈn ho¸ m¹ng l­íi ®iÖn h¹ thÕ ®Õn tõng hé d©n vµ c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh. Trªn b×nh diÖn vÜ m«, nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p can thiÖp víi gi¸ ®iÖn s¶n xuÊt ë n«ng th«n, nh»m t¹o sù b×nh ®¼ng vÒ chi phÝ n¨ng l­îng ®Çu vµo so víi ë thµnh thÞ, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c lµng nghÒ ph¸t triÓn. §Èy m¹nh kh¶o s¸t thiÕt kÕ vµ qui ho¹ch ph¸t triÓn ®ång bé hÖ thèng c«ng tr×nh giao th«ng bao gåm c¶ ®­êng x¸ ®i l¹i trong tõng lµng nghÒ vµ hÖ thèng cÇu cèng, ®­êng x·, bÕn b·i bªn ngoµi lµng nghÒ. KÕt hîp gi÷a duy tu b¶o d­ìng víi c¶i t¹o n©ng cÊp vµ x©y dùng míi nh÷ng c«ng tr×nh träng ®iÓm, ®Çu mèi. TiÕn hµnh ph©n cÊp qu¶n lý khai th¸c c¸c hÖ thèng c«ng tr×nh giao th«ng n«ng th«n g¾n liÒn víi vÊn ®Ò tæ chøc thu lÖ phÝ vµ b¶o vÖ, duy tu, c¶i t¹o n©ng cÊp c«ng tr×nh. T¨ng c­êng ®Çu t­ cho viÖc n©ng cÊp c«ng tr×nh, ®æi míi thiÕt bÞ kü thuËt cña c¸c trung t©m b­u ®iÖn, liªn l¹c ë c¸c huyÖn, thÞ trÊn, tr¹m khu vùc ®ång thêi hç trî ®Çu t­ më réng m¹ng l­íi ®Õn c¸c c¬ së x·, th«n, côm d©n c­. ¦u tiªn l¾p ®Æt thuª bao ®iÖn tho¹i, cung cÊp thiÕt bÞ th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp, c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh trong c¸c lµng nghÒ d­íi h×nh thøc ®Çu t­ tr¶ gãp víi l·i suÊt thÊp, t¨ng thêi gian b¶o hµnh vµ söa ch÷a miÔn phÝ, gi¶m chi phÝ qu¶n lý vµ c¸c phô phÝ kh¸c. Tuy nhiªn trong nç lùc ®Çu t­ x©y dùng, c¶i t¹o n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng ë c¸c lµng nghÒ, nhµ n­íc vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ph¶i xem xÐt møc ®é hµi hoµ, phï hîp cña hÖ thèng víi m«i tr­êng c¶nh quan tù nhiªn ë lµng quª ViÖt Nam. Chóng ta kh«ng thÓ bª t«ng ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mét c¸ch hoµn toµn hÖ thèng ®­êng x¸ ë ®©y v× nh­ vËy nã sÏ ph¸ vì ®i vÎ ®Ñp tù nhiªn, d©n d· cña lµng quª ViÖt Nam - mét trong nh÷ng yÕu tè thu hót kh¸ch du lÞch ®Õn ®©y. Víi nh÷ng con ®­êng nhá hÑp chóng ta cã thÓ sö dông g¹ch ®á ®Ó l¸t, nã sÏ lµm t«n thªm vÎ ®Ñp cña lµng quª ViÖt Nam. 2.2. TËp trung ®µo t¹o vµ n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng Nhµ n­íc vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ph¶i tÝch cùc hç trî ®µo t¹o kiÕn thøc qu¶n lý, båi d­ìng n©ng cao n¨ng lùc kinh doanh cho c¸c chñ doanh nghiÖp, chñ hé s¶n xuÊt - kinh doanh vµ ®µo t¹o, båi d­ìng n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng ë c¸c doanh nghiÖp. Cã thÓ nãi ®Çu t­ vµo con ng­êi lµ lo¹i ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ nhÊt ®èi víi mäi quèc gia trªn thÕ giíi. Ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån lùc con ng­êi lµ mét chÝnh s¸ch quan träng cã tÝnh chiÕn l­îc. T×nh tr¹ng yÕu kÐm vÒ kiÕn thøc vµ n¨ng lùc qu¶n lý, kinh doanh cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt, tr×nh ®é tay nghÒ thÊp cña ng­êi lao ®éng vµ thiÕu lao ®éng lµnh nghÒ trong c¸c lµng nghÒ ®ßi hái ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ cho ®µo t¹o båi d­ìng, n©ng cao tr×nh ®é tri thøc qu¶n lý, n¨ng lùc kinh doanh cña chñ doanh nghiÖp vµ kü n¨ng tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng. §©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ, ngµnh nghÒ n«ng th«n, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. Víi chÝnh s¸ch ®µo t¹o cho c¸c chñ hé, chñ doanh nghiÖp trong c¸c lµng nghÒ, nhµ n­íc mµ tr­íc hÕt lµ c¸c trung t©m d¹y nghÒ, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cÇn kÕt hîp tæ chøc ®µo t¹o, båi d­ìng n©ng cao n¨ng lùc cho c¸c chñ hé, chñ doanh nghiÖp trong c¸c lµng nghÒ ë n«ng th«n vÒ mÆt häc vÊn v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt vµ kiÕn thøc qu¶n trÞ doanh nghiÖp th«ng qua c¸c h×nh thøc ®µo t¹o: - §µo t¹o t¹i c¸c trung t©m, më c¸c líp tËp huÊn ng¾n h¹n cho c¸c chñ doanh nghiÖp. §©y lµ c¸c líp båi d­ìng kiÕn thøc ngµnh nghÒ, kiÕn thøc chuyªn m«n nghiÖp vô, kÕ to¸n tµi chÝnh, thÞ tr­êng, tiÕp thÞ... - §µo t¹o båi d­ìng kiÕn thøc th«ng qua h×nh thøc më c¸c c©u l¹c bé gi¸m ®èc. Tíi ®©y hä kh«ng chØ tiÕp thu ®­îc nh÷ng kiÕn thøc th«ng qua c¸c chuyªn ®Ò nhá mµ cßn häc hái, trao ®æi ®­îc kinh nghiÖm vµ t×m kiÕm b¹n hµng. - §µo t¹o th«ng qua c¸c trung t©m th«ng tin vµ t­ vÊn cho c¸c chñ doanh nghiÖp. Do tÝnh chÊt ®Æc thï cña c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng lµ cã tÝnh chÊt kÕ thõa, do ®ã cã lÏ tèt nhÊt lµ viÖc ®µo t¹o kü n¨ng nghÒ nghiÖp cho ng­êi lao ®éng ph¶i ®­îc b¾t ®Çu ngay tõ gèc trong c¸c lµng nghÒ. Thùc tÕ cho thÊy nh÷ng ng­êi sinh tr­ëng vµ lín lªn ë ®Êt cã nghÒ, nghÒ ngiÖp ®· ¨n s©u vµo trong m¸u thÞt hä tõ nhiÒu ®êi. V× thÕ kh«ng cã g× l¹ khi thÊy c¸c em nhá chØ 7 - 8 tuæi trong c¸c lµng nghÒ ®· biÕt lµm nghÒ cña cha mÑ mét c¸ch khÐo lÐo. V× vËy c¸c c¬ së s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ c¸c hiÖp héi ngµnh nghÒ cÇn chñ ®éng ®µo t¹o tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng nh»m ®¸p øng ®­îc yªu cÇu kü thuËt cña s¶n xuÊt. Cã thÓ sö dông c¸c h×nh thøc ®µo t¹o sau: - Th«ng qua c¸c trung t©m d¹y nghÒ. - C¸c nghÖ nh©n giái d¹y nghÒ theo lèi cæ truyÒn võa häc võa lµm trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ ®µo t¹o ®­îc thî cã tay nghÒ cao, cã thÓ lµm ra c¸c s¶n phÈm tinh x¶o, ®éc ®¸o, s¸ng t¹o. - C¸c hiÖp héi nghÒ nghiÖp cã thÓ tæ chøc c¸c líp ®µo t¹o vÒ kü thuËt tay nghÒ vµ c¸c kiÕn thøc qu¶n lý nh»m t¹o ra nhiÒu ng­êi cã tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ kinh doanh giái, cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn nh÷ng nghÒ míi, c¶i tiÕn nghÒ cò, lµm h¹t nh©n cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt, c¸c lµng nghÒ thñ c«ng. Bªn c¹nh ®ã cÇn ®µo t¹o kiÕn thøc, kü n¨ng giao tiÕp cho nh÷ng ng­êi b¸n hµng t¹i c¸c ®iÓm b¸n hµng vµ giíi thiÖu s¶n phÈm. Bëi lÏ th«ng qua hä mét phÇn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, cèt c¸ch, tinh hoa cña nh÷ng nghÖ nh©n, t©m hån ng­êi ViÖt Nam ®­îc chuyÓn t¶i ®Õn cho du kh¸ch. §iÒu nµy sÏ thóc ®Èy nhu cÇu t×m hiÓu, mua s¶n phÈm cña du kh¸ch. 2.3. Më réng thÞ tr­êng tiªu thô Lµng nghÒ ®ang trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®Æc biÖt lµ khi ngµnh “c«ng nghiÖp kh«ng khãi” trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn ®i lªn cña mét ®Êt n­íc, v× vËy h¬n bao giê hÕt viÖc gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ ViÖt Nam ®­îc quan t©m chó träng vµ ®Çu t­ nh­ trong thêi kú nµy. §èi víi c¸c lµng nghÒ, thÞ tr­êng ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò sèng cßn, nã quyÕt ®inh sù tån t¹i, ph¸t triÓn hay suy vong cña c¸c lµng nghÒ. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ cho thÊy, nh÷ng c¬ së nµo tån t¹i vµ ph¸t triÓn m¹nh ®Òu gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò ®Çu ra cho s¶n phÈm. Sù biÕn ®éng th¨ng trÇm cña c¸c lµng nghÒ phÇn lín do nhu cÇu thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh. ThÞ tr­êng ngoµi n­íc Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, s¶n phÈm cña c¸c lµng nghÒ ®· më réng ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu sang Hµn Quèc, §µi Loan, Hång K«ng, NhËt B¶n, Singapo, mét sè n­íc T©y ¢u vµ B¾c Phi, song nh×n chung vÉn ch­a cã ®­îc thÞ tr­êng æn ®Þnh, l©u dµi. ViÖc xuÊt khÈu cña c¸c lµng nghÒ phÇn lín ®Òu do c¸c c¬ së s¶n xuÊt tù lo liÖu. Trong khi ®ã hÇu hÕt c¸c c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh t¹i c¸c lµng nghÒ ®Òu cã quy m« võa vµ nhá do ®ã tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng cña c¸c c¬ së nµy cßn rÊt yÕu kÐm. HÇu hÕt c¸c c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh kh«ng cã bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ thu thËp vµ xö lý th«ng tin, kÓ c¶ th«ng tin liªn quan ®Õn thÞ tr­êng vµ s¶n phÈm mµ hä ®ang tiÕn hµnh s¶n xuÊt - kinh doanh. Nguån vèn tµi chÝnh cã h¹n nªn hä còng kh«ng ®ñ kinh phÝ ®Ó mua s¾m c¸c thiÕt bÞ vµ chi phÝ phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng tiÕp cËn thu thËp xö lý th«ng tin vµ lµm tèt c«ng t¸c qu¶ng c¸o tiÕp thÞ. Tr×nh ®é tri thøc vµ n¨ng lùc xö lý th«ng tin cña chñ c¸c c¬ së nµy còng cßn h¹n chÕ. Bëi vËy nhµ n­íc cÇn tiÕn hµnh hç trî c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh ë c¸c lµng nghÒ trong viÖc t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng, th«ng qua viÖc giao tr¸ch nhiÖm cho c¸c c¬ quan ngo¹i th­¬ng, ngo¹i giao trî gióp viÖc nghiªn cøu nhu cÇu cña thÞ tr­êng, n¾m b¾t ®­îc thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng... Trî gióp giíi thiÖu s¶n phÈm lµng nghÒ, ngµnh nghÒ truyÒn thèng trªn m¹ng truyÒn th«ng viÔn th«ng, m¹ng Internet hoÆc tham gia c¸c héi chî triÓn l·m, héi chî du lÞch trong n­íc vµ quèc tÕ. §¬n gi¶n ho¸ vµ trî gióp c¸c c¬ së nµy lµm tèt c¸c thñ tôc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. §ång thêi cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi tæ chøc vµ c¸ nh©n quan t©m, chó träng ®Õn c«ng t¸c tiÕp thÞ. C¸c c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh, c¬ quan qu¶n lý ngo¹i th­¬ng, c¸c hiÖp héi nghÒ nghiÖp nªn cã sù phèi hîp chÆt chÏ trong viÖc s¾p xÕp vµ thèng nhÊt c¸c ®Çu mèi xuÊt khÈu h¹n chÕ t×nh tr¹ng c¹nh tranh hçn lo¹n lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých chung, c¸c c«ng ty kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trªn c¬ së tÝch cùc th©m nhËp më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, cÇn cã m¹ng l­íi liªn hÖ tíi c¸c c¬ së ë lµng nghÒ, hç trî viÖc thu gom hoÆc ®Æt c¸c hîp ®ång lµm hµng xuÊt khÈu ®Ó gi¶m nh÷ng kh©u trung gian kh«ng cÇn thiÕt, lµm tæn h¹i vµ g©y thua thiÖt cho ng­êi s¶n xuÊt. ThÞ tr­êng trong n­íc §Ó më réng thÞ tr­êng trong n­íc, nhµ n­íc vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng c¸c cÊp cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p t¸c ®éng t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi d©n ngµy cµng n©ng cao møc thu nhËp lµm t¨ng søc mua cña ng­êi d©n. ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu, tÝch cùc nh»m ng¨n chÆn hµng nhËp lËu, khuyÕn khÝch tiªu dïng hµng néi ®Þa. Ph¸t triÓn m¹nh c¸c trung t©m th­¬ng m¹i, h×nh thµnh c¸c tô ®iÓm th­¬ng m¹i thÞ trÊn, chî n«ng th«n. KhuyÕn khÝch vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh trong c¸c lµng nghÒ më c¸c ®¹i lý, cöa hµng, quÇy hµng giíi thiÖu s¶n phÈm t¹i c¸c ®« thÞ, tô ®iÓm th­¬ng m¹i, chî ë c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau. T¹o ®­îc mèi liªn kÕt gi÷a c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c lµng nghÒ vµ c¸c doanh nghiÖp lín cña nhµ n­íc. Bªn c¹nh ®ã, nªn khuyÕn khÝch h×nh thµnh c¸c hiÖp héi ngµnh nghÒ ngay trong tõng lµng, tõng x· ®Õn huyÖn, tØnh vµ trung ­¬ng. Th«ng qua c¸c tæ chøc nµy, c¸c c¬ së s¶n xuÊt, c¸ nh©n ng­êi thî ®­îc trao ®æi vµ cung cÊp th«ng tin vÒ kinh tÕ, kü thuËt, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng, gi¸ c¶, thÞ hiÕu, mÉu m·, chÊt l­îng s¶n phÈm t¹o ra sù hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c c¬ së trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm cña lµng nghÒ. 2.4. Chó träng ®Õn c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng T×nh tr¹ng kh«ng cã hÖ thèng cÊp, tho¸t n­íc chung, c¸c lo¹i khÝ, n­íc, phÕ th¶i, r¸c th¶i cña s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t kh«ng ®­îc thu gom, xö lý tr­íc khi th¶i ra m«i tr­êng xung quanh ë n«ng th«n, nhÊt lµ ë trong c¸c lµng nghÒ ®· t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i tr­êng tíi møc b¸o ®éng cÇn cã biÖn ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi. V× vËy nhµ n­íc vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng c¸c cÊp cÇn xóc tiÕn quy ho¹ch vµ x©y dùng hÖ thèng cÊp, tho¸t n­íc, xö lý chÊt th¶i, lµm vÖ sinh vµ b¶o vÖ m«i tr­êng ë khu vùc n«ng th«n nãi chung vµ trong c¸c lµng nghÒ nãi riªng víi tinh thÇn khÈn tr­¬ng tÝch cùc. Mét mÆt cÇn t¨ng c­êng nhËn thøc cña ng­êi d©n, c¸c chñ c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh vÒ sù cÇn thiÕt cña nh÷ng hÖ thèng, c«ng tr×nh nµy vµ vËn ®éng hä ®ãng gãp ®Çu t­ x©y dùng. Quy ®Þnh chÆt chÏ tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña mäi ng­êi d©n trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng. MÆt kh¸c cÇn cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p cô thÓ vÒ tæ chøc, qu¶n lý m«i tr­êng ë c¸c lµng nghÒ. ë mçi huyÖn, x· cÇn cã nh÷ng bé phËn chuyªn m«n vÒ viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc thi c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng trong c¸c lµng nghÒ. §ång thêi cÇn quy ®Þnh viÖc thu phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng vµ xö ph¹t hµnh chÝnh ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt - kinh doanh còng nh­ c¸c c¸ nh©n ®æ chÊt th¶i bõa b·i lµm « nhiÔm m«i tr­êng, phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ph¶i ®­îc tÝnh ®Çy ®ñ cho chi phÝ xö lý « nhiÔm m«i tr­êng vµ ®Òn bï cho ng­êi bÞ ¶nh h­ëng cña sù « nhiÔm ®ã. Nhµ n­íc vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cã thÓ hç trî ®Çu t­ c¸c c«ng tr×nh chung quan träng cho c¸c lµng nghÒ vµ c¶ mét vïng nhÊt ®Þnh. Nªn kÕt hîp viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh cÊp tho¸t n­íc, xö lý chÊt th¶i, vÖ sinh m«i tr­êng víi c¸c c«ng tr×nh giao th«ng, thuû lîi nh»m b¶o ®¶m tÝnh tæng thÓ, ®ång bé. Cã thÓ nãi m«i tr­êng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu cña kh¸ch du lÞch khi quyÕt ®Þnh chän ®iÓm ®Õn. V× vËy ®Ó thu hót du kh¸ch tíi c¸c lµng nghÒ nãi riªng vµ tíi B¾c Ninh nãi chung th× mäi ng­êi d©n vµ chÝnh quyÒn c¸c cÊp cÇn nhËn thøc ®óng ®¾n tÇm quan träng cña viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng trong c¸c lµng nghÒ. 3. Gi¶i ph¸p n©ng cao vai trß cña lµng nghÒ víi ho¹t ®éng du lÞch tØnh B¾c Ninh Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn ho¹t ®éng du lÞch ë B¾c Ninh cßn nhiÒu h¹n chÕ. B¾c Ninh lµ tØnh cã tiÒm n¨ng du lÞch phong phó trong ®ã c¸c lµng nghÒ lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¹o nªn c¸c s¶n phÈm du lÞch ®éc ®¸o, hÊp dÉn thu hót sù chó ý quan t©m cña nhiÒu du kh¸ch trong vµ ngoµi n­íc. Song c¸c lµng nghÒ cßn ch­a thÓ hiÖn ®­îc vai trß cña m×nh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña du lÞch tØnh nhµ. Víi nh÷ng nç lùc cña Së Du lÞch -Th­¬ng m¹i B¾c Ninh, c¸c cÊp chÝnh quyÒn cïng c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã liªn quan du lÞch tØnh B¾c Ninh sÏ tõng b­íc ph¸t triÓn vµ khëi s¾c. L­îng kh¸ch tíi ®©y sÏ t¨ng lªn vµ æn ®Þnh h¬n. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch c¸c ngµnh nghÒ cã liªn quan còng sÏ cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc. Khi ®ã c¸c lµng nghÒ sÏ lµ ®iÓm ®Õn th­êng xuyªn cña kh¸ch du lÞch. Tuy nhiªn ®Ó kh¸ch du lÞch cã ®­îc nh÷ng th«ng tin vÒ lµng nghÒ, vÒ c¸c s¶n phÈm thñ c«ng truyÒn thèng, ®Ó hä cã ®­îc nh÷ng hiÓu biÕt vÒ lµng nghÒ vµ lùa chän lµ ®iÓm ®Õn cña m×nh th× c¸c lµng nghÒ cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p nh»m n©ng cao vai trß cña m×nh ®èi víi ho¹t ®éng du lÞch tØnh nh­: - Tham gia c¸c héi chî triÓn l·m, héi chî du lÞch trong n­íc vµ quèc tÕ. - Giíi thiÖu th«ng tin, sù ®Æc s¾c cña c¸c s¶n phÈm lµng nghÒ trªn c¸c t¹p chÝ, c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, c¸c s¸ch b¸o, Ên phÈm mµ kh¸ch du lÞch th­êng quan t©m theo dâi nh­ T¹p chÝ Du lÞch, T¹p chÝ Heritage... - §Èy m¹nh viÖc tr­ng bµy, giíi thiÖu s¶n phÈm ë c¸c thµnh phè, ®« thÞ lín lµ n¬i tËp trung nhiÒu du kh¸ch. C¸c cöa hµng tr­ng bµy nµy cã thÓ kÕt hîp giíi thiÖu vÒ s¶n phÈm, vÒ lµng nghÒ, lÞch sö cña nã ®ång thêi cã thÓ giíi thiÖu c¸c “tour” du lÞch tíi c¸c lµng nghÒ nµy. - §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, tËp trung s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt, phï hîp v¬Ý thÞ hiÕu cña du kh¸ch. HÇu hÕt du kh¸ch khi ®i du lÞch Ýt khi mua c¸c s¶n phÈm cã kÝch th­íc vµ träng l­îng lín. Hä th­êng cã xu h­íng mua c¸c s¶n phÈm võa vµ nhá, ®éc ®¸o, l¹ m¾t, cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt ®Ó lµm ®å l­u niÖm hoÆc lµm quµ. C¸c lµng nghÒ cÇn t×m hiÓu n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu nµy cña kh¸ch du lÞch ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm phï hîp. - §èi víi mét sè lµng nghÒ, khi kh¸ch du lÞch tíi th¨m quan c¸c c¬ së s¶n xuÊt cã thÓ h­íng dÉn hä lµm mét sè s¶n phÈm ®¬n gi¶n. Du kh¸ch th­êng thÝch t×m hiÓu quy tr×nh s¶n xuÊt, c¸ch lµm vµ ®Æc biÖt thÝch tù tay m×nh lµm ®­îc mét s¶n phÈm nµo ®ã dï rÊt ®¬n gi¶n d­íi sù h­íng dÉn chØ b¶o cña c¸c nghÖ nh©n hay nh÷ng ng­êi thî ë ®©y. Khi ®ã nh÷ng tr¶i nghiÖm mµ du kh¸ch cã ®­îc sÏ cµng cã gi¸ trÞ vµ Ên t­îng m¹nh mÏ vÒ chuyÕn ®i. Nã còng sÏ t¹o nªn sù kh¸c biÖt, ®iÓm nhÊn ®éc ®¸o cña chuyÕn du lÞch. - X©y dùng mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c c«ng ty du lÞch cña tØnh vµ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c ®Ó th­êng xuyªn cËp nhËt th«ng tin vµ cã nguån kh¸ch æn ®Þnh. - Tæ chøc tèt c¸c chuyÕn “ tour” du lÞch lµng nghÒ ®Ó th«ng qua du kh¸ch cã thÓ qu¶ng b¸ s¶n phÈm b»ng h×nh thøc truyÒn miÖng tõ ng­êi nµy sang ng­êi kh¸c. - TiÕn hµnh in c¸c tê r¬i, tê qu¶ng c¸o, c¸c cuèn s¸ch nhá giíi thiÖu vÒ truyÒn thèng lÞch sö, c¸c nghÖ nh©n, c¸c s¶n phÈm tiªu biÓu cña lµng nghÒ ®Ó tÆng, b¸n cho du kh¸ch khi hä ®Õn th¨m c¸c lµng nghÒ. - KÕt hîp víi c¸c c«ng ty du lÞch ®Ó x©y dùng c¸c “ tour” du lÞch chuyªn ®Ò vÒ lµng nghÒ vµ c¸c “ tour” du lÞch kÕt hîp, t¹o nªn c¸c s¶n phÈm du lÞch phong phó, ®a d¹ng, ®éc ®¸o ®Ó thu hót du kh¸ch. kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 1. KÕt luËn B¾c Ninh lµ vïng ®Êt cã lÞch sö ph¸t triÓn l©u ®êi cña n­íc ta. §©y lµ m¶nh ®Êt ph¸t tÝch cña TriÒu Lý - triÒu ®¹i phong kiÕn ®éc lËp ®Çu tiªn cña n­íc ta. B¾c Ninh còng lµ c¸i n«i cña nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam. Tuy lµ tØnh cã diÖn tÝch nhá nhÊt trong c¶ n­íc song B¾c Ninh l¹i cã vÞ trÝ ®Þa lý v« cïng thuËn lîi. Thªm vµo ®ã lµ nguån tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n ®a d¹ng, phong phó lµ tiÒm n¨ng to lín cho viÖc ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ cña tØnh. B¾c Ninh cßn lµ m¶nh ®Êt cã nhiÒu lµng nghÒ thñ c«ng víi truyÒn thèng l©u ®êi. Nh÷ng nghÖ nh©n víi ®«i bµn tay khÐo lÐo cña m×nh ®· t¹o nªn bao s¶n phÈm tinh x¶o cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt lµm nhiÒu ng­êi ph¶i trÇm trå th¸n phôc. §©y còng lµ mét phÇn quan träng cña tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n tØnh B¾c Ninh, lµ mét yÕu tè t¹o nªn nh÷ng s¶n phÈm du lÞch míi l¹, ®éc ®¸o. Du lÞch v¨n ho¸ B¾c Ninh hiÖn ®ang tr­íc ng­ìng cöa cña ph¸t triÓn, tuy nhiªn cßn chËm vµ hiÖu qu¶ ch­a cao. §iÒu nµy thÓ hiÖn qua tÊt c¶ c¸c chØ tiªu nh­ l­îng kh¸ch, doanh thu, c¬ së vËt chÊt kü thuËt, c¬ së h¹ tÇng... Sù ®ãng gãp cña du lÞch B¾c Ninh cßn nhá bÐ kh«ng nh÷ng ®èi víi du lÞch c¶ n­íc mµ cßn ®èi víi nÒn kinh tÕ cña tØnh. B¾c Ninh lµ tØnh cã hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng cßn nghÌo nµn. V× vËy ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ du lÞch nãi riªng cÇn ph¶i cã sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ ®iÒu kiÖn h¹ tÇng ®Æc biÖt lµ giao th«ng v©n t¶i vµ cÊp tho¸t n­íc. HÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô du lÞch cßn v« cïng nghÌo nµn. ChÊt l­îng trang thiÕt bÞ còng nh­ lao ®éng phôc vô du lÞch cßn thÊp ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn. C¸c lµng nghÒ cña tØnh B¾c Ninh cã truyÒn thèng l©u ®êi víi nh÷ng s¶n phÈm ®éc ®¸o sÏ lµ ®iÓm dõng ch©n lý thó cña nhiÒu du kh¸ch. Song c¸c lµng nghÒ vµ du lÞch B¾c Ninh ch­a ph¸t huy hÕt ®­îc thÕ m¹nh nµy. C¸c tuyÕn du lÞch lµng nghÒ ch­a thùc sù hÊp dÉn ®­îc du kh¸ch. ChÝnh tõ thùc tÕ nµy ®· ®Æt ra cho c¸c lµng nghÒ vµ du lÞch B¾c Ninh nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc lín. 2. ¦u nh­îc ®iÓm cña kho¸ luËn 2.1. ¦u ®iÓm Kho¸ luËn ®· b­íc ®Çu ®­a ra ®­îc mét sè nh÷ng ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy du lÞch lµng nghÒ B¾c Ninh ph¸t triÓn ®ãng gãp vµo sù lín m¹nh cña du lÞch ®Þa ph­¬ng. Kho¸ luËn ®· x©y dùng ®­îc mét sè tuyÕn du lÞch lµng nghÒ vµ tuyÕn du lÞch kÕt hîp trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh. 2.2. Nh­îc ®iÓm Do t×nh h×nh thùc tÕ, ho¹t ®éng du lÞch B¾c Ninh nãi chung vµ du lÞch lµng nghÒ B¾c Ninh nãi riªng ch­a ph¸t triÓn nªn kho¸ luËn ch­a ®¶m b¶o ®­îc ®Çy ®ñ c¸c sè liÖu thèng kª. 3. Nh÷ng kiÕn nghÞ KiÕn nghÞ chÝnh phñ cÊp vèn ng©n s¸ch ®Çu t­ vµo kÕt cÊu h¹ tÇng cho B¾c Ninh, c¶i t¹o vµ n©ng cÊp kÕt cÊu h¹ tÇng ë c¸c khu du lÞch, khu di tÝch, trong c¸c lµng nghÒ vµ c¸c tuyÕn du lÞch träng ®iÓm. KiÕn nghÞ Bé v¨n ho¸ th«ng tin dµnh vèn ®Ó ®Çu t­ gi÷ g×n n©ng cÊp nh÷ng di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸ ®· ®­îc xÕp h¹ng trªn ®Þa bµn tØnh, c¸c lµng nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, lµng quan hä cæ... KiÕn nghÞ UBND tØnh vµ Tæng côc du lÞch t¹o nguån vèn dµnh cho c«ng t¸c tuyªn truyÒn, qu¶ng c¸o, ph¸t triÓn du lÞch B¾c Ninh nãi chung vµ du lÞch lµng nghÒ B¾c Ninh nãi riªng. KiÕn nghÞ UBND tØnh vµ chÝnh quyÒn c¸c cÊp quan t©m ®Õn vÊn ®Ò m«i tr­êng t¹i c¸c lµng nghÒ vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó lµng nghÒ B¾c Ninh ph¸t triÓn t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña nã. KiÕn nghÞ UBND tØnh cho phÐp c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng du lÞch ®Ó t¨ng tÝnh hÊp dÉn vµ tÝnh c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Do ®iÒu kiÖn thêi gian còng nh­ do tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm b¶n th©n cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn kho¸ luËn sÏ kh«ng khái cã nh÷ng khiÕm khuyÕt. T«i rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o, ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®äc quan t©m tíi vÊn ®Ò nµy. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! tµi liÖu tham kh¶o [1]. B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng t¸c du lÞch B¾c Ninh c¸c n¨m 1998, 1999, 2000, Së Du lÞch - Th­¬ng m¹i B¾c Ninh. [2]. B¸o c¸o hiÖn tr¹ng s¶n xuÊt vµ m«i tr­êng mét sè lµng nghÒ tØnh B¾c Ninh, Côc m«i tr­êng 12/ 2000. [3]. B¶n ®å tµi nguyªn du lÞch B¾c Ninh, B¶n ®å tæ chøc kh«ng gian ®iÓm - tuyÕn du lÞch B¾c Ninh, B¶n ®å hµnh chÝnh B¾c Ninh, ViÖn nghiªn cøu ph¸t triÓn du lÞch. [4]. Ma ThÕ C­êng, Tôc tr×nh nghÒ ë ®Êt Kinh B¾c, T¹p chÝ Du lÞch ViÖt Nam 1/ 1999, tr 16. [5]. Dù ¸n quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn Khoa häc - X· héi B¾c Ninh 1998 - 2000, Së kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ B¾c Ninh 1997, tr 4 - 60. [6]. Vò Thuú D­¬ng, Kho¸ luËn t«t nghiÖp: “ TiÒm n¨ng du lÞch vµ viÖc h×nh thµnh c¸c tuyÕn ®iÓm du lÞch ë B¾c Ninh”, §HMHN, 1999. [7]. §Þnh h­íng quy ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ tØnh B¾c Ninh, Së Du lÞch - Th­¬ng m¹i B¾c Ninh 1/1998, 24tr. [8]. Héi xø B¾c, Së v¨n ho¸ th«ng tin Hµ B¾c 1998, 107 tr. [9]. Mai ThÕ Hën, Ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng ë B¾c Ninh, T¹p chÝ ho¹t ®éng khoa häc sè 1/1999. [10]. NguyÔn ThÞ H­êng, Ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ë B¾c Ninh ®Ó phôc vô xuÊt khÈu, T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o sè 5/1999. [11]. NguyÔn V¨n Huyªn, §Þa lý hµnh chÝnh Kinh B¾c, NXB V¨n ho¸ - 1996. [12]. NguyÔn §¨ng Khang, Du lÞch B¾c Ninh - tiÒm n¨ng ®ang bÞ bá ngá, B¸o c«ng an nh©n d©n 6/ 2001. [13]. Kû yÕu héi th¶o quèc tÕ: “B¶o tån vµ ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng ViÖt Nam”, Bé C«ng nghiÖp vµ tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña LHQ, 8/ 1996. [14]. Lµng nghÒ n«ng th«n vµ vÊn ®Ò m«i tr­êng, T¹p chÝ ho¹t ®éng khoa häc sè 1/ 2002. [15]. TrÇn §×nh LuyÖn, V¨n hiÕn Kinh B¾c, Së v¨n ho¸ - th«ng tin B¾c Ninh 1997, 271 tr. [16]. Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n: Ngµnh nghÒ n«ng th«n ViÖt Nam 1997, NXB Bé N«ng nghiÖp, 1998. [17]. NghÒ thñ c«ng truyÒn thèng ViÖt Nam vµ c¸c vÞ tæ nghÒ, Héi v¨n nghÖ d©n gian ViÖt Nam, Héi v¨n nghÖ d©n gian Hµ Néi, CLB nghÒ truyÒn thèng, NXB V¨n ho¸ d©n téc, 1996, tr 31 - 44. [18]. TrÇn TiÕn NghÞ, Du lÞch lµng nghÒ, lo¹i h×nh cÇn ®­îc quan t©m khai th¸c, T¹p chÝ Du lÞch ViÖt Nam 8/ 1998, tr 16. [19]. NguyÔn ThÕ Nh·, Gi¶i ph¸p phôc håi vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ trong n«ng th«n ®ång b»ng s«ng Hång, T¹p chÝ kinh tÕ n«ng nghiÖp sè 9/ 2000. [20]. Niªm gi¸m thèng kª B¾c Ninh 2000, Côc thèng kª B¾c Ninh 2001. [21]. Non n­íc ViÖt Nam, Tæng côc du lÞch, Trung t©m c«ng nghÖ th«ng tin du lÞch, Hµ Néi 1999, tr 334 - 342. [22]. D­¬ng B¸ Ph­îng, B¶o tån vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ trong qu¸ tr×nh CNH, NXB khoa häc - x· héi 2001. [23]. D­¬ng B¸ Ph­îng, Lµng nghÒ - thµnh tè quan träng cña c«ng nghiÖp n«ng th«n - cÇn ®­îc b¶o tån vµ ph¸t triÓn. Tæ chøc nghiªn cøu kinh tÕ, sè 7/ 2000. [24]. Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn lµng nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp tØnh B¾c Ninh trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, Së C«ng nghiÖp B¾c Ninh, 1998. [25]. Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn Du lÞch B¾c Ninh, Së Th­¬ng m¹i Du lÞch 1997, tr 5 - 60. [26]. PTS. NguyÔn Minh TuÖ, Gi¸o tr×nh tµi nguyªn du lÞch, Khoa Du lÞch, ViÖn §¹i häc Më Hµ Néi, 72 tr. [27]. PTS. NguyÔn Minh TuÖ, PGS - PTS Vò TuÊn C¶nh, PGS - PTS Lª Th«ng, PTS Ph¹m Xu©n HËu, PTS NguyÔn Kim Hång, §Þa lý Du lÞch, Nhµ xuÊt b¶n TP Hå ChÝ Minh, 1997, 264 tr. [28]. TS Lª Th«ng (chñ biªn), §Þa lý c¸c tØnh vµ thµnh phè ViÖt Nam phÇn 1, Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o Dôc 2002, tr 29 - 56. [29]. T­ liÖu vïng ®ång b»ng s«ng Hång 1997 - 1998, Nhµ xuÊt b¶n Khoa Häc Kü ThuËt 1998, tr 227 - 235. [30]. Hµ V¨n TÊn (chñ biªn),V¨n ho¸ §«ng S¬n ë ViÖt Nam, NXB Khoa häc x· héi, 1994. [31]. Ty v¨n ho¸ Hµ B¾c: “Phong Thæ Hµ B¾c” xuÊt b¶n 1982. [32]. PGS - TS NguyÔn ViÕt Sù (chñ biªn), Tuæi trÎ víi nghÒ truyÒn thèng ViÖt Nam, NXB Thanh Niªn, 2001. [33]. NguyÔn Sü, Lµng nghÒ ë B¾c Ninh, T¹p chÝ Céng S¶n sè 14/ 2000. [34]. Bïi V¨n V­îng, Di s¶n thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam, NXB Thanh Niªn 2000. [35]. Bïi V¨n V­îng, Lµng nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng ViÖt Nam, NXB V¨n ho¸ th«ng tin. Môc lôc