Đề tài Khủng hoảng tài chính tiền tệ ở Châu Á và một số giải pháp đối với Việt Nam

Website: Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Cã thÓ nãi, cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc Ch©u ¸ lµ sù kiÖn næi bËt nhÊt trong n¨m 1997. TÝnh ®Õn nay, cuéc khñng ho¶ng nµy ®· diÔn ra h¬n mét n¨m vµ ch­a cã dÊu hiÖu chÊm døt. Cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· bao trïm bÇu trêi §«ng Nam ¸ vµ §«ng ¸ næ ra vµo kho¶ng th¸ng 7/1997 ®Õn nay, g©y chÊn ®éng trªn ph¹m vi thÕ giíi, thu hót sù quan t©m chó ý cña nh÷ng nhµ l·nh ®¹o quèc gia còng nh­ ®«ng ®¶o nh÷ng ng­êi d©n b×nh th­êng ë ViÖt nam. Víi ®iÓm xuÊt ph¸t lµ Th¸i Lan, khi ng©n hµng Th¸i Lan chÝnh thøc tuyªn bè th¶ næi ®ång Bath ®ång tiÒn Th¸i Lan lËp tøc gi¶m 5 - 7% ®Õn 20%, cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· kÐo theo nh÷ng sù kiÖn quèc tÕ lín chøng minh vai trß cña c¸c thÕ lùc tµi chÝnh quèc tÕ vµ khu vùc trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ ®ang ®i vµo s©u réng dÇn tíi vÊn ®Ò ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©n ¸ lµ tÊt yÕu. Khi kinh nghiÖm cho thÊy ®Ó ng¨n chÆn møc tµn ph¸ nÆng nÒ vµ nhanh chãng cña c¸c cuéc khñng kho¶ng tiÒn tÖ tr­íc ®©y, ChÝnh phñ c¸c n­íc ®· ph¶i chÊp nhËn nh÷ng tèn kÐm vÒ tiÒn cña, c«ng søc rÊt lín. Do vËy, rÊt cÇn thiÕt ph©n tÝch nh÷ng ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tr­íc tiªn ®èi víi nh÷ng n­íc trong khu vùc Ch©u ¸, hay nãi c¸ch kh¸c viÖc nhËn d¹ng râ vÊn ®Ò nµy ®Ó ®­a ra nh÷ng bµi häc vµ hoµn chØnh c¸c biÖn ph¸p chiÕn l­îc, ng¨n ngõa, phßng tr¸nh ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt nam hiÖn nay ngµy cµng bøc thiÕt. PhÇn I diÔn biÕn Cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc Ch©u ¸ 1. DiÔn biÕn ë Th¸i lan: Cã thÓ nãi Th¸i Lan lµ n¬i ch©m ngßi cho cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc víi dÊu mèc ngµy 2/7/1997 khi Ng©n hµng trung ­¬ng Th¸i Lan tuyªn bè th¶ næi ®ång bath. Ngay sau khi ®ång bath gi¶m gi¸ (15 - 20% so víi USD) víi møc thÊp nhÊt 32 bath/1USD kÓ tõ 20 n¨m trë l¹i ®©y, kÐo theo ph¶n øng gi¶m gi¸ d©y chuyÒn ®èi víi c¸c ®ång tiÒn trong khu vùc nh­: ®« la Xingapore gi¶m gi¸ 5%. pª x« Philipin 9 - 10% ...MÆc dï Th¸i Lan c¸ch ®©y kh«ng l©u ®· ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng n­íc ASEAN cã tèc ®é ph¸t triÓn ‘thÇn kú’, nh­ng theo c¸c nhµ ph©n tÝch kinh tÕ th× nh÷ng nguy c¬ tiÒm Èn vµ còng lµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn tíi cuéc khñng ho¶n Tµi chÝnh tiÒn tÖ t¹i Th¸i Lan ®· cã tõ l©u. §ã lµ khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ c¬n sãng ngÇm ®Çu c¬ ph¸ gi¸ ®ång Bath cña Th¸i Lan. Tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cã phÇn thiªn lÖch cña ChÝnh phñ Th¸i Lan, kh«ng duy tr× ®­îc thÕ c©n b»ng gi÷a c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, hÖ thèng Tµi chÝnh Ng©n hµng kh«ng ®­îc ph¸t triÓn t­¬ng øng dÉn tíi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ gi¶m (tõ 9% n¨m 1995 xuèng cßn 6,4% n¨m 1996 ) nî n­íc ngoµi t¨ng qu¸ lín so víi dù tr÷ ngo¹i tÖ ( nî 90 tû USD, trong ®ã nî ng¾n h¹n chiÕm tíi 40% ). ViÖc ®Çu t­ å ¹t vµo bÊt ®éng s¶n dÉn tíi hËu qu¶ tû lÖ phßng trèng cña c¸c nhµ cao èc v¨n phßng vµ khu nhµ ë lªn tíi 20%. §iÒu nµy ®· g©y khã kh¨n lín cho c¸c nhµ ®Çu t­ bÊt ®éng s¶n dÉn tíi hËu qu¶ tû lÖ phßng trèng cña c¸c cao èc v¨n phßng vµ khu nhµ ë lªn tíi 20%. §iÒu nµy ®· g©y khã kh¨n lín cho c¸c nhµ ®Çu t­ bÊt ®éng s¶n ph¶i tr¶ nî ng©n hµng khi l·i xuÊt l¹i ®ang ë møc cao (thêi ®iÓm nµy, c¸c C«ng ty tµi chÝnh vµ ng©n hµng Th¸i Lan n¨m tíi 30 tû USD c¸c kho¶n vay kh«ng tr¶ ®­îc cña c¸c c«ng ty). §ång thêi Th¸i Lan dùa chñ yÕu vµo danh môc ®Çu t­ ng¾n h¹n cña n­íc ngßai mµ phÇn lín trong sè nµy ®­îc th«ng qua c¸c ng©n hµng trong n­íc vµ c¸c c«ng ty tµi chÝnh. Nh­ vËy c¸c kho¶n vay cµng trë thµnh g¸nh nÆng kh«ng chÞu næi víi Th¸i Lan. MÆt kh¸c viÖc ChÝnh phñ Th¸i Lan gi÷ cè ®Þnh tû gi¸ ®ång bath ®èi víi ®ång ®« la Mü trong suèt 13 n¨m qua khiÕn ®ång bath trë nªn kÐm linh ho¹t vµ g©y c¶n trë ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu. §ång bath lªn gi¸ ®· lµm cho hµng ho¸ cña Th¸i Lan trë nªn qu¸ ®¾t trªn thÞ tr­êng tr­êng Ch©u ¢u vµ kÓ tõ gi÷a n¨m 1995 khi ®ång bath lªn gi¸ theo víi ®ång USD ®· lµm Th¸i Lan mÊt ®i hµng tû USD ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi. Nh­ vËy tõ viÖc mua s¶n pÈm vµ dÞch vô n­íc ngoµi nhiÒu h¬n lµ thu nhËp tõ xuÊt khÈu vµ ®Çu t­, Th¸i Lan trë thµnh n­íc cã møc th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai cao nhÊt thÕ giíi (8% so víi GDP n¨m 1996). Theo ph©n tÝch cho thÊy chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi cña Th¸i Lan t­¬ng ®èi tù do, c¬ chÕ chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ ®ång bath kh¸ dÔ dµng, do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c luång vèn n­íc ngoµi ®æ vµo hoÆc ch¶y ra bÊt cø lóc nµo theo ý kiÕn cña c¸c nhµ ®Çu t­. ChÝnh v× vËy, khi cã biÕn ®éng trªn thÞ tr­êng Tµi chÝnh tiÒn tÖ, luång vèn ngo¹i tÖ chuyÓn ra ngoµi t¨ng m¹nh, ®· kÐo theo ®ång Bath xuèng gi¸. Bèi c¶nh nµy cµng thóc ®Èy giíi ®Çu c¬ trong vµ ngoµi n­íc muèn ph¸ gi¸ ®ång Bath ®Ó kiÕm lîi nhuËn do chªnh lÖch tû gi¸. H¬n n÷a tõ nh÷ng n¨m tr­íc, giíi ®Çu c¬ tiÒn tÖ ®· cã xu h­íng chó träng nhiÒu vµo c¸c ®ång tiÒn ASEAN ( mµ ®ång Bath lµ môc tiªu ®Çu tiªn) nªn tíi thêi ®iÓm nµy hä ®· ®ång lo¹t b¸n c¸c ®ång tiÒn nµy ra (­íc tÝnh 10 - 15 tû USD ) ®Ó kiÕm lêi vÒ gi¸ c¶. Cho nªn viÖc tuyªn bè ph¸ gi¸ ë Ng©n hµng trung ­¬ng Th¸i Lan ch¼ng qua còng chØ lµ gi¶i ph¸p cuèi cïng nh»m cøu v·n t×nh thÕ, nh­ng trªn thùc tÕ l¹i gãp phÇn ®Èy tû gi¸ USD/bath t¨ng thªm. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, ChÝnh phñ Th¸i lan ®· ph¶i c«ng bè nh÷ng gi¶i ph¸p ­u tiªn hµng ®Çu. §ã lµ s¸t nhËp mét sè c«ng ty tµi chÝnh víi nhau (cã sè vèn Ýt nhÊt lµ 7,5 tû bath) vµ dïng quü cña Ng©n hµng trung ­¬ng Th¸i Lan ®Ó cøu v·n t×nh tr¹ng cña kho¶ng 91 c«ng ty cã sè nî trªn 200 triÖu bath. ChÝnh phñ Th¸i Lan còng kªu gäi sù gióp ®ì vÒ mÆt tµi chÝnh cña c¸c quèc gia trong khu vùc vµ IMF ®Ó cã ®­îc Ýt nhÊt lµ 10 tû USD gi¶i quyÕt cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ trÇm träng nµy. TÊt nhiªn cuéc khñng ho¶ng nµy t¸c h¹i cña nã kh«ng chØ giíi h¹n trong nÒn kinh tÕ Th¸i lan mµ cßn nhanh chãng lan sang c¸c n­íc kh¸c nh­ Malaysia, Indonesia, Philipin ... vµ ®Õn nay hËu qu¶ cña nã ®· ¶nh h­ëng ®Õn thÞ tr­êng tr­êng Tµi chÝnh tiÒn tÖ nhiÒu n­íc Ch©u ¸, còng nh­ cã nh÷ng ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh tíi c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh Ch©u ¢u, B¾c Mü. 2. ¶nh h­ëng tíi mét sè n­íc - ¶nh h­ëng ®Õn Philippin : Víi nh÷ng khã kh¨n néi t¹i cña nÒn kinh tÕ nhÊt lµ viÖc th©m hôt lín trong c¸n c©n v·ng lai(13% GDP ) vµ t¸c ®éng khñng ho¶ng tõ Th¸i Lan, vµo cuèi th¸ng 6 ®Çu th¸ng 7/ 1997 , Ng©n hµng trung ­¬ng Philippin ®· bá ra kho¶ng 2 tû USD ®Ó b¶o vÖ ®ång Peso. Ngµy 1/7/1997 tû gi¸ Peso/USD = 26,37 . Còng nh­ Th¸i Lan do kh«ng chÞu ®­îc søc Ðp qu¸ lín, ngµy 7/7/1997 Ng©n hµng trung ­¬ng Philippin ®· c«ng bè níi réng biªn ®é giao ®éng tû gi¸ ®ång Peso so víi USD mµ thùc chÊt lµ sù ph¸ gi¸ ®ång tiÒn kh«ng chÝnh thøc nh­ ë Th¸i Lan. Dù tr÷ ngo¹i tÖ cña Philippin vµo th¸ng 4/1997 chØ cã ë møc 16,3 tû USD. §©y qu¶ lµ Ýt ái ®Ó b¶o vÖ gi¸ trÞ ®ång Peso. Sau khi níi réng tû gi¸, tû gi¸ ®ång Peso so víi USD t¨ng lªn 28,1 Peso/ USD vµ ®¹t ®Ønh cao vµo cuèi th¸ng 9/1997 víi 34, 2 Peso /1USD. §Õn nay tû gi¸ vµo kho¶ng 46 Peso/ USD vµ tû lÖ mÊt gi¸ cña ®ång Peso lµ 45% so víi cuèi th¸ng 6/1997. - ¶nh h­ëng ®Õn Alayxia : N¨m 1996, mét n¨m thµnh c«ng ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc nµy. §ång Ringgit ®· m¹nh lªn víi møc 2,53 RM/USD vµo gi÷a quý I/1997 tû gi¸ RM/USD = 2,48, nguyªn nh©n cña sù t¨ng gi¸ nµylµ do sù t¨ng lªn cña c¸c nguån vèn ®Çu t­ tõ bªn ngoµi vµ do t×nh h×nh kinh tÕ ®­îc c¶i thiÖn vµ cñng cè. Nhu cÇu ®ång Ringgit t¨ng lªn. Tuy nhiªn, vµo gi÷a th¸ng 4/1997 cã th«ng tin cho r»ng Ng©n hµng Negra Malaysia (BNM) ®· can thiÖp vµo thÞ tr­êng ®Ó b¶o vÖ ®ång Ringgit khi mµ ®ång tiÒn nµy bÞ ®Çu c¬. §Õn cuèi th¸ng 5/1997 l·i suÊt ®· b¾t ®Çu t¨ng lªn vµ c¶ tû gi¸ , l·i suÊt ®· trë l¹i møc cuèi n¨m 1996 vµ cã dÊu hiÖu mÊt gi¸. - ¶nh h­ëng ®Õn In®onexia : MÆc dï ®ång Rupi cña In®«nªxia kh«ng bÞ søc Ðp c¨ng th¼ng nh­ ®ång Peso, nh­ng chÝnh phñ In®«nexia ®· c«ng bè níi réng khung can thiÖp tû gi¸ tõ 8% lªn 12% vµo ngµy 11/7/1997 . In®«nªxia ph¶i thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy bëi v× qui m« nhá bÐ vÒ dù tr÷ ngo¹i tÖ cña In®«nªxia vµ ®iÒu ®ã chØ ra r»ng kh¶ n¨ng b¶o vÖ ®ång tiÒn cña hä chèng l¹i c¸c nhµ ®Çu c¬ tiÒn tÖ lµ rÊt h¹n chÕ. Sau mét tuÇn më réng khung can thiÖt, tû gi¸ t¨ng lªn møc 2520RP/USD vµ tû lÖ mÊt gi¸ cña Rupi kho¶ng 8,2% v­ît qu¸ møc ®é ph¸ gi¸ tr­íc ®©y ( 4-6 % ). Ngµy 13/5/1997 Ng©n hµng trung ­¬ng In®«nªxia ®· ph¶i bá ra 500 triÖu USD ®Ó gi÷ ®ång Rupi biÕn ®éng trong møc 12% . Cuèi cïng ®Õn ngµy 14/8/1997 Ng©n hµng trung ­¬ng In®«nªxia buéc ph¶i tuyªn bè th¶ næi ®ång Rupi vµ gi¸ trÞ ®ång Rupi ®· sôt xuèng 4,5 % so víi ngµy h«m tr­íc. Vµo thêi ®iÓm cuèi th¸ng 9/1997, tû gi¸ ®ång Rupi/USD lµ 3260. Sau ®ã t×nh h×nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ In®«nªxia cã nh÷ng biÕn ®éng rÊt m¹nh, rèi lo¹n, ®ång Rupi bÞ mÊt gi¸ m¹nh. Vµo thêi ®iÓm 10/1 tû gi¸ kho¶ng 10.000 RP/USD . Gi¸ trÞ ®ång Rupi ®· gi¶m 77% so víi cuèi th¸ng 6/1997. - ¶nh h­ëng ®Õn Hµn quèc: Trong sè c¸c tr­êng hîp ë c¸c n­íc nãi trªn th× cuéc khñng ho¶ng ë Hµn quèc lµ nÆng nÒ nhÊt. §ång Won mÊt gi¸ liªn tôc, ngµy 3/11/1997 tû gi¸ Won/USD lµ 966,2 ®Õn ngµy 10/12/1997 t¨ng lªn lµ 1450. Sù mÊt gi¸ nhanh chãng cña ®ång Won ®· buéc Ng©n hµng trung ­¬ng Hµn quèc c«ng bè th¶ næi ®ång Won. §ång thêi cã sù c¶i thiÖn trong c¸n c©n thanh to¸n, møc thÆng d­ th¸ng 11/1997 lµ 600 triÖu USD, so víi møc th©m hôt cña cïng kú n¨m tr­íc lµ 2,07 tû gi¸ USD, gi¸ cña ®ång Won ®· ®­îc æn ®Þnh h¬n, tû gi¸ gi¶m xuèng 1.400 Won/USD . Nh­ vËy, nÕu so víi cïng thêi ®iÓm tr­íc cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë §«ng nam ¸ (cuèi th¸ng 6/1997) th× gi¸ trÞ cña ®ång Won ®· bÞ gi¶m kho¶ng 40%. Cïng víi sù gi¶m gi¸ cña ®ång tiÒn, gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ë Hµn quèc Nh÷ng ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ chØ ®­a ®Õn nh­ngc ¶nh h­ëng tiªu cùc mµ cßn ®em l¹i mét sè tÝch cùc n÷a: PhÇn II Nguyªn nh©n khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë ch©n ¸ Nguyªn nh©n. Nãi vÒ nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶n nµy cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau. Tuy nhiªn tæng kÕt l¹i cã mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu s©u ®©y: TÝnh tr¹ng t¨ng tr­ëng kinh tÕ qu¸ nãng XÐt vÒ mÆt nguån gèc th× ®©y lµ mét nguyªn nh©n mµ c¸i lîi thu ®­îc nhiÒu h¬n c¸i h¹i. HÇu hÕt c¸c n­íc trong khu vùc ®Òu lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. NÕu kinh tÕ cßn kÐm xa hµng vµi chôc n¨m so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. NÕu kh«ng cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao (tèc ®é t¨ng GDP tõ 8-10% kÐo dµi hµng thËp kû qua) th× lµm sao cã thÓ ®uæi kÞp c¸c n­íc kh¸c. Tèc ®é ph¸t triÓn cao trong mét thêi gian dµi ®· ®¸nh gi¸ lµ sù “thÇn kú” cña Ch©u ¸. Nh­ng t¹i sao nã l¹i lµ nguyªn nh©n g©y nªn khñng ho¶ng. Tèc ®é t¨ng tr­ëng cao tuy nhiªn l¹i cã sù ®Çu t­ mÊt c©n ®èi vµ thiÕu hiÖu qu¶, ®Æc biÖt vµo c¸c lÜnh vùc h¹ tÇng. Vµo nh÷ng n¨m 1990 Th¸i Lan ®· tËp trung mét l­îng vèn lín vµo c¶i t¹o vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng v­ît qu¶ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña n­íc nµy. C¬ së h¹ tÇng lµ lÜnh vùc ®Çu t­ víi sè l­îng vèn lín, nÒn t¶ng cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ, tuy nhiªn nã cã thêi gian thu håi rÊt dµi. ViÖc ®Çu t­ nµy cã thÓ kÝch thÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ do ®Çu t­ t¨ng lªn nh­ng kÌm theo nã lµ g¸nh nÆng nî cña ChÝnh phñ (chñ yÕu lµ nî n­íc ngoµi. Thªm vµo ®ã trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp l¹i ®Çu t­ qu¸ thiªn lÖch vµo thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n ®ßi hái ph¶i cã thêi gian dµi vµ rñi ro cña ho¹t ®éng nµy lµ rÊt cao. Trong khi c¸c doanh nghiÖp Th¸i Lan l¹i sö dông chñ yÕu lµ nî ng¾n h¹n ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp nµy ph¶i cã “®é thanh kho¶n cao” tøc lµ cã l­îng vèn l­u ®éng, tiÒn kh¸ lín míi ®¶m b¶n kh¶ n¨ng chi tr¶ khi ch­a thÓ b¸n ngay ®­îc tµi s¶n ®Çu t­. Thùc tÕ kh«ng ph¶i nh­ vËy, c¸c ng©n hµng s½n sµng cho c¸c doanh nghiÖp vay tiÒn b»ng c¸ch thÕ chÊp bÊt ®éng s¶n. Mét ®iÒu ®Æc biÖt nguy hiÓm, bëi biÕn ®éng cña t­ t­ëng nµy rÊt khã dù ®o¸n. Thùc tÕ ®· chøng minh lµ ë Th¸i Lan phÇn vay n¬ kinh doanh bÊt ®éng s¶n t¨ng víi tèc ®é bµng kho¶n 10 lÇn tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ Th¸i Lan. Mét sù t¨ng còng å ¹t trong khi sö dông hÕt dÉn ®Õn mét sù gi¶m gi¸ cña khu vùc bÊt ®éng s¶n. §iÒu nµy sÏ dÉn®Õn viÖc khñng ho¶ng ë khu vùc bÊt ®éng s¶n vµ ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi kh¶ n¨ng tr¶ nî cña c¸c Doanh nghiÖp sau ®ã ¶nh h­ëng hµng lo¹t ®Õn c¸c ng©n hµng vµ C«ng ty tµi chÝnh vµo t×nh tr¹ng kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Nh­ vËy nguyªn nh©n ®Çu tiªn cÇn kh¼ng ®Þnh lµ do sù ®Çu t­ mÊt c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy, ®Æc biÖt lµ Th¸i Lan. Khñng ho¶ng nî ®ång USD. Trong mét thêi gian dµi, c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ®· g¾n tû gi¸ håi ®o¸i cña m×nh víi ®ång USSD. C¸c Doanh nghiÖp, ng©n hµng trong n­íc vµ c¶ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi dÇn dµ tin t­ëng vµo sù æn ®Þnh cña ®éng néi tÖ ®èi víi USD. Thªm vµo ®ã, trong mÊy n¨m qua, c¸c n­íc nµy ®· tù do ho¸ vµ më cöa thÞ tr­êng vèn cña m×nh, tµo ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c Doanh nghiÖp vµ ng©n hµng trong n­íc lÇn giíi ®Çu t­ tµi chÝnh thÕ giíi cho vay ®ång USD l·i suÊt thÊp, cho vay l¹i b»ng ®ång néi tÖ suÊt cao ¨n chªnh lÖch l·i suÊt mµ kh«ng ph¶i lo sî rñi ro ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ. Nh­ vËy dù tr÷ ngo¹i tÖ ®· kh«ng ®ñ ®Ó tr¶ nî n­íc ngoµi,. V× dßng ch¶y USD vµo nhiÒu nh­ vËy (thÓ hiÖn b»ng viÖc vay ng©n hµng n­íc ngoµi0 nªn dï 4 n­íc trªn gÆp thiÕu hôt lín táng c¸n c©n thanh to¸n ®­¬ng kú 9tõ 4% ®Õn 8% GDP), ®ång tiÒn cña n­íc hä vÉn æn ®Þnh so víi USD. Trong n¨m 1996, xuÊt khÈu vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy b¾t ®Çu chËm l¹i, nhiÒu ng©n hµng vµ C«ng ty tµi chÝnh b¾t ®Çu bÞ khã kh¨n v× cho vay qu¸ nhiÒu vµo khu vùc ®Þa èc. C¸c nhµ ®Çu t­ tµi chÝnh quèc tÕ v× cËy b¾t ®Çu ®Æt dÇu hái vÒ kh¶ n¨ng cã thÓ tiÕp tôc duy tr× l·i suÊt cao ®Ó æn ®Þnh tû gi¸ håi ®o¸i cña n­íc nµy. L·i suÊt cao sÏ thu hót luång tµi chÝnh tõ n­íc ngoµi vµo nhiÒu cung vÒ ngoµi tÖ )USD) nhiÒu vµ nh­ vËy vÉn cã kh¶ n¨ng gi÷ æn ®Þnh ®­îc tû gi¸. Qua sù ph©n tÝch ë trªn ®©y th× cã thÓ thÊy ®­îc viÖc vay nî n­íc ngoµi cã thÓ gióp c¸c n­íc t¨ng nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, tuy nhiªn nã còng cã thÓ “bãp chÕt” c¸c n­íc nµy nÕu nguån vay ®ã kh«ng ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých vµ cã hiÖu qu¶. Mét bµi häc ®Æc gi¸ cho viÖc qu¶n lý nî n­íc ngoµi ®èi víi khu vùc t­ nh©n, khu vùc mµ ChÝnh phñ kh«ng kiÓm so¸t ®­îc hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng kiÓm soat. Sù ho¹t ®éng yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh. §­îc sù th«ng tho¸ng h¬n trong viÖc vay vèn tõ n­íc ngoµi tõ phÝa ChÝnh phñ. C¸c ng©n hµng ®· huy ®éng vèn USD tõ c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi víi l·i suÊt thÊp. PhÇn lín sè cho vay nµy nh»m tµi trî c¸c dù ¸n bÊt ®éng s¶n (cao èc v¨n phßng, chung c­ vµ nhµ ë, kh¸ch s¹n...), c¸c ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ lín vµo c¸c khu vùc hiÖn trªn thÕ giíi ®ang thõa søc còng nh­ ho¸ dÇu, xe «t«, s¾t thÐp...hay tµi trî c¸c giíi ®Çu t­ tµi chÝnh trong n­íc mua cæ phiÕu. Khi thÞ tr­êng ®Þa èc suy gi¶m vµ thÞ tr­êng chÝnh kho¸n bÞ ph¸ gi¸ m¹nh vµ c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp kh«ng sinh lîi (v× bÞ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi) th× c¸c bªn nî bÞ thua lç, ph¸ s¶n; kÐo ®Õn lµm cho c¸c ng©n hµng vµ c«ng ty tµi chÝnh gÆp khñng ho¶ng. HiÖn nay, sè d­ nî qu¸ h¹n (con nî kh«ng tr¶ l·i tõ 6 th¸ng trë lªn) ®¹t møc 23% cña Malaysia, 205 GDP ë Th¸i Lan, 115 ë Indonesia vµ 8% ë Philippine. §Ó cã thÓ thÊy ®­îc møc ®é cña c¸c con sè ®ßi/GDP lµ 11% vµ NhËt ®· ph¶i tr¶i qua 7 n¨m t¨ng tr­ëng chËm mµ vÉn ch­a tho¸t ra khái khñng ho¶ng ng©n hµng. Cïng víi sai lÇm trong viÖc cho vay, mét nh©n tè quan träng ë ®©y n÷a lµ tÖ n¹n tham nhòng trong hÖ thèng ng©n hµng. C¸c tËp ®oµn lín ®· thao tóng nhiÒu c¸n bé ng©n hµng, lµm cho sè mãn vay kh«ng ®­îc ®¸nh gi¸ cµng vµ chÝnh x¸c ngµy mét t¨ng. Nh­ vËy mét nguyªn nh©n n÷a ®· ph©n tÝch lµ sù yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng vµ c¸c trung gian tµi chÝnh. Sù yÕu kÐm thÓ hiÖn trong ph­¬ng tøch hay nãi c¸ch kh¸c lµ ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu kinh doanh ®· kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh râ rµng. Hä chØ nh×n thÊy lîi nhu©n tr­íc m¾t mµ kh«ng tÝnh ®Õn t­¬ng lai ph¸t triÓn cña ng©n hµng vµ sù ®ãng gãp cña ng©n hµng vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ. Mét tû kÖ nî khã ®ßi rÊt cao cóng ch­a thÓ nãi hÕt ®­îc ý nghÜa trong vÊn ®Ò nµy. Ho¹t ®éng cña ng©n hµng ph¶i theo sù chØ ®¹o vµ môc ®Ých ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Sai lÇm trong chiÕn l­îc xuÊt khÈu Trong suèt mét thËp kû tõ n¨m 1985 - 1995, ®ång USD ®· mÊt gi¸ mét nöa so víi c¸c ®ång tiÒn m¹nh kh¸c nh­ DM cña §øc vµ Yªn NhËt. Do viÖc g¾n chÆt tû gi¸, hèi ®o¸i cña m×nh so víi hµng ho¸ thÞ tr­êng Ch©u ¸ vµ NhËt. Tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y USD ®· t¨ng gaias kho¶ng 20% so víi DM vµ Yªn, lµm gi¶m bít tÝnh c¹nh tranh c¶u hµng ho¸ §«ng Nam ¸. ®Æc biÖt lµ quan träng h¬n, n¨m 1994 Trung quèc ®· ph¸ gi¸i ®ång nh©n d©n tÖ kho¶ng 30% lµm cho c¸c mÆt hµng chÕ biÕn cña Trung Quèc ®· hÊp dÉn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. LÊn ¸t thÞ phÇn cña c¸c n­íc §«ng Nam ¸. Thªm vµo ®ã, gi¸ kinh doanh vµ sinh ho¹t ë thñ ®« c¸c n­íc trong khu vùc trong mÊy n¨m qua ®· trë thµnh ®¾t nhÊt thÕ giíi, lµm cho c¸c n­íc nµy mÊt ®i lîi thÕ so s¸nh gi¸ c¶. Tæng kim g¹ch xuÊt khÈu cña c¸c n­íc Asean sau khi t¨ng tr­ëng kho¶n 20% mçi n¨m trong hai n¨m 1994 - 1995 ®· gi¶m m¹nh cßn 8% trong n¨m 1996. §ång thêi víi viÖc gi¶m xuÊt khÈu lµ viÖc t¨ng nhËp khÈu, c¸c n­íc nµy ®· theo ®uæi chÝnh s¸ch theo h­íng xuÊt khÈu mét c¸ch cøng nh¾c vµ tËp trung qu¸ cao vµo mét vµi mÆt hµng theo kiÓu “®éc canh” ®· lµm mÊt dÇu kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Quèc tÕ vµ c«ng nghÖ chËm ®­îc ®æi míi lµm cho tèc ®é xuÊt khÈu gi¶m dÉn vµ nhËp khÈy t¨ng lªn, kÕt qu¶ th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai t¨ng cao (th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai n¨m 1996 cña Th¸i Lan lµ 8,5% so víi GDP, Philippine lµ 13%. §Ó bï ®¾p thiÕu hôt ngo¹i tÖ ph¶i bæ xung b»ng vay nî, mµ chñ yÕu lµ vay nî ng¾n h¹n n­íc ngoµi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng nhuËn lîi vµ l·i suÊt cao. ViÖc chÝnh s¸ch tû gi¸ g½n chÆt víi ®ång USD, c¬ chÕ tû gi¸ cè ®Þnh duy tr× qu¸ l©u nh­ ph©n tÝch ë trªn lµ cã lîi cho xuÊt khÈu khi ®ång USD gi¶m gi¸ vµ kh«ng lîi khi USD t¨ng gi¸. Trong suèt 13 n¨m qua, tû g¸i ®ång Baht Thai Lan so víi ®ång USD lu«n ë møc 24 - 25 Baht/USD. ChÝnh s¸ch nµy trong thêi gian gÇn ®©y ®· võa k×m h·m xuÊt khÈu, võa kÝch thÝch tiªu dïng qu¸ møc. HËu qu¶ lµ chÝnh s¸ch h­íng vÒ xuÊt khÈu kh«ng nh÷ng kh«ng thùc hiÖn ®­îc, cßn xu h­íng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó thay thÕ hµng nhËp khÈu l¹i béc lé kh¸ râ nÐt. T×nh tr¹nh nµy cµng lµm cho nhËp khÈu bÞ ®Èy lªn, c¸n c©n th­¬ng m¹i thªm th©m hôt vµ c¨ng th¼ng h¬n tr­íc. Nh­ vËy nguyªn nh©n ®­îc nªu ra ë ®©y lµ c¸c n­íc nµy ®· ®¸nh mÊt ®i lîi thÕ cña hµng ho¸ xuÊt khÈu do nguån tµi nguyªn phong phó céng víi gi¸ nh©n c«ng rÎ h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. 2. ¶nh h­ëng khñng ho¶ng tiÒn tÖ ®Õn nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia trong khu vùc Tiªu cùc Sù ph¸ gi¸ cña ®ång bath vµ c¸c ®ång tiÒn kh¸c cña c¸c n­íc §«ng nam ¸ g©y ra hËu qu¶ rÊt nghiªm träng, l©u dµi vµ t¸c ®éng xÊu ®Õn mäi ho¹t ®éng cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Trong giai ®o¹n tr­íc vµ trong khñng ho¶ng, c¸c n­íc ®Òu ph¶i tiªu tèn sè l­îng ngo¹i tÖ lín ®Ó gi÷ cho ®ång tiÒn kh«ng bÞ mÊt gi¸ qu¸ møc. Th¸i Lan ®· sö dông 15 tû USD trong tæng 33 tû USD dù tr÷ ngo¹i tÖ cña Nhµ n­íc ®Ó cøu nguy cho ®ång bath, Philipin còng ®· sö dông 20% tæng sè dù tr÷ ®Ó hç trî cho ®ång peso. C¸c n­íc kh¸c nh­ Malaysia, Indonesia còng sö dông nh÷ng tû ®« la Mü vµo môc ®Ých nãi trªn. Nî n­íc ngoµi tÝnh b»ng ngo¹i tÖ t¨ng lªn kho¶ng 25 - 40% tuú theo møc ®é ph¸ gi¸ cña ®ång tiÒn. Nh­ vËy nî n­íc ngoµi cña Th¸i Lan tõ 85 tû USD lªn 119 tû USD, Malaysia tõ 29 tû USD lªn 36,5 tû USD, Philipin tõ 43,5 tû USD lªn 54,5 tû USD, Indonesia tõ 10,93 tû USD lªn 150,8 tû USD. Ho¹t ®éng ®Çu t­, kinh doanh bÞ ®×nh ®èn, hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc bÞ ph¸ s¶n. Do ®ång tiÒn mÊt gi¸, nÒn kinh tÕ vÜ m« kh«ng æn ®Þnh, nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ bÞ gi¶m sót vµ cã thÓ sÏ chuyÓn sang c¸c khu vùc kh¸c æn ®Þnh vµ cã l¬Þ thÕ h¬n nh­ Trung Quèc, khu vùc Mü la tinh ... HÖ thèng ®æ vì g©y søc Ðp l¹m ph¸t, gi¶m thu nhËp cña ng­êi lao ®éng, t¸c ®éng xÊu ®Õn c¸c mÆt cña ®êi sèng chÝnh trÞ x· héi. Cuèi cïng ®Ó kh¾c phôc ®­îc hËu qu¶ khñng ho¶ng, æn ®Þnh trë l¹i nÒn kinh tÕ c©n b»ng míi, c¸c quèc gia nµy ph¶i tiªu tèn mét l­îng tµi chÝnh lín, theo ­íc tÝnh vµo kho¶ng trªn d­íi 10% GDP. ®©y lµ khã kh¨n lín nhÊt kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc trong thêi gian ng¾n. Bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc, cuéc khñng ho¶ng cã nh÷ng yÕu tè tÝch cùc sau: TÝch cùc Gi¶m gi¸ ®ång tiÒn l¹i gãp phÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc nµy cã thªm c¹nh tranh lín trªn thÞ tr­êng tr­êng quèc tÕ nhÊt lµ trong t­¬ng quan so s¸nh víi c¸c mÆt hµng cïng lo¹i cña nh÷ng n­íc trong khu vùc cã ®ång tiÒn æn ®Þnh h¬n. C¸c yÕu tè ®Çu vµo tÝnh b»ng ngo¹i tÖ, bao gåm tiÒn l­¬ng ®Êt ®ai dÞch vô . .. gi¶m mét c¸ch t­¬ng ®èi cao s¬ víi c¸c n­íc kh¸c, nªn khi khñng ho¶ng kÕt thóc th× chÝnh c¸c n­íc nµy l¹i cã lîi thuÕ thu hót vèn ®©u t­, c¶ ®Çu t­ trùc tiÕp vµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp. NÕu xÐt vÒ l©u dµi th× ®©y lµ dÞp c¸c n­íc nµy rót ra ®­îc c¸c bµi häc ®iÒu chØnh l¹i chÝnh s¸ch vÜ m« . .. t¹o ®éng lùc thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng nÒn kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng h¬n. Dï cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ t¸c ®éng tiªu cùc hay tÝch cùc ®Õn nÒn kinh tÕ x· héi ra sao, vÊn ®Ò nghiªn cøu, t×m hiÓu c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn khñng ho¶ng lµ rÊt cÇn thiÕt. Tr­íc tiªn kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn yÕu tè t×nh tr¹ng t¨ng tr­ëng kinh tÕ qu¸ nãng (tèc ®é t¨ng GDP tõ 8 ®Õn 10%) kÐo dµi hµng chôc n¨m vµ ®Æc biÖt c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh ®· ®Çu t­ qu¸ lín vµo thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n b»ng nguån vèn ng¾n h¹n, do vËy vÊn ®Ò c¸c quèc gia nµy ch×m ngËp trong nî nÇn lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. Thªm vµo ®ã, nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy trong khi theo ®uæi chÝnh s¸ch h­íng vÒ xuÊt khÈu ®· qu¸ cøng nh¾c vµ tËp trung vµo mét sè mÆt hµng theo kiÓu ®éc canh ®· gi¸n tiÕp lµm mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa dÞch vô trªn thÞ tr­êng tr­êng quèc tÕ, lµm chËm tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ vµ tÊt nhiªn xuÊt khÈu gi¶m dÇn, nhËp khÈu t¨ng lªn kÕt qu¶ lµ th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai. Ngoµi ra cã mét nguyªn nh©n buéc ph¶i kÓ ®Õn lµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy d­¹ chñ yÕu vµo ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi (nguån nhËp khÈu vèn quan träng ) nh­ng ®Çu t­ l¹i kh«ng hiÖu qu¶ lµm cho g¸nh nÆng nî n­íc ngoµi t¨ng nhanh, c¬ cÊu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng hîp lý, chøa ®ùng nhiÒu rñi ro . Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp chØ chiÕm kho¶ng 20% tæng sè vèn 80% cßn l¹i lµ vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp vµo c¸c lo¹i cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n nªn khi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu c¬, b¸n th¸o chøng kho¸n vµ chuyÓn ®æi ra ngo¹i tÖ ®· lµm sôt gi¸ ®ång néi tÖ ngay lËp tøc. MÆt kh¸c, viÖc duy tr× c¬ chÕ tû gi¸ cøng nh¾c víi chÝnh s¸ch tû gi¸ g¾n chÆt víi ®ång §«la Mü qu¸ l©u ®· k×m h·m xuÊt khÈu, kÝch thÝch tiªu dïng qu¸ møc, xu h­íng ®Çu t­ n­íc ngoµi thay thÕ hµng nhËp khÈu cã ®iÒu kiÖn béc lé râ nÐt, c¸n c©n th­¬ng m¹i thªm th©m hôt hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c trong bèi c¶nh nµy l¹i ch­a ph¸t triÓn kÞp ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ. ViÖc cÊp tÝn dông bõa b·i (Ng©n hµng cho vay thÕ chÊp chñ yÕu b»ng bÊt ®éng s¶n) v« h×nh chung ®· khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng ®Çu c¬ vµo bÊt ®éng s¶n vµ thÞ tr­êng tr­êng chøng kho¸n còng nh­ viÖc bïng næ vay nî n­íc ngoµi ë khu vùc t­ nh©n. Cã thÓ nãi, ®©y lµ nh÷ng yÕu tè thÓ hiÖn sù yÕu kÐm cña ho¹t ®éng thanh tra ng©n hµng. H¬n n÷a, viÖc ®iÒu hµnh thiÕu sù ¨n khíp gi÷a chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh còng dÉn ®Õn tiªu dïng vµ chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc t¨ng m¹nh kÐo theo më réng qui m« tÝn dông vèn kh«ng chÊt l­îng vµ t¨ng nhanh c¸c kho¶n chi tiªu kh¸c ngoµi kÕ ho¹ch. 3. BiÖn ph¸p kh¾c phôc Qua mét vµi nguyªn nh©n ®iÓn h×nh trªn, chóng ta cµng kh¼ng ®Þnh r»ng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÕn tÖ ë Ch©u ¸ lµ kÕt côc kh«ng thÓ tr¸nh khái. §øng tr­íc diÔn biÕn ngµy cµng mét xÊu vµ phøc t¹p cña cuéc khñng ho¶ng, ChÝnh phñ c¸c n­íc Ch©u ¸ ®· ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh­: ChÝnh s¸ch th¾t l­ng béc bông: §øng tr­íc bÊt kú mét cuéc khñng kho¶ng nµo, khi ®­îc yªu cÇu trî gióp, IMF bao giê còng khuyÕn nghÞ c¸c n­íc thµnh viªn h¹n chÕ chi tiªu, c¶i thiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh, h¹n chÕ th©m hôt ng©n s¸ch, th¾t chÆt chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. GÇn ®©y cã thªm c¸c ®iÒu kiÖn nh­ n©ng l·i xuÊt cña ®ång chÝ néi tÖ cñng cè, s¸t nhËp ®iÒu chØnh hÖ thèng ng©n hµng, tµi chÝnh. ChÝnh s¸ch tæng hîp nµy cã thÓ ®­îc gäi lµ chÝnh s¸ch gi¶m ph¸t, v× cïng mét lóc nã chÆn ®øng nguån tµi trî cho nÒn kinh tÕ th«ng qua hai luång chÝnh lµ ®Çu t­ cña nhµ n­íc vµ cÊp tiÕn dông cña hÖ thèng ng©n hµng. BiÖn ph¸p n©ng cao l·i suÊt ®Ó æn ®Þnh ®ång néi tÖ cã lÏ chØ ®óng khi l­îng tiÒn ngoµi luång lín vµ ng­êi d©n mÊt lßng tin vµ ®ång néi tÖ, ch¹y theo ®éng ngo¹i tÖ USD. L·i suÊt cao dÔ ®em l¹i nh÷ng t¸c h¹i kh«ng thÓ n­êng tr­íc ®­îc vÒ ng¾n h¹n ®èi víi nÒn kinh tÕ, nh­ lµm bÕ t¾c vÒ vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt; vµ lµm cho viÖc t¸i cÊp vèn cña hÖ thèng tµi chÝnh l¹i ®¾t thªm. Thay ®æi ®iÒu hµnh. KiÓm so¸t tµi chÝnh còng nh­ æn ®Þnh tû gi¸ ®ßi hái ph¶i cã thêi gian vµ lÖ thuéc nhiÒu vµo thùc tr¹ng c¬ cÊu tµi chÝnh, tiÒn teejk cña n­íc bÞ khñng ho¶ng. ViÖc ®Ó cho ®ång chÝ tiÒn mÊt g¸i, ngoµi yÕu tè bÊt æn vÒ x· héi, lµm t¨ng søc Ðp vÒ l¹m ph¸t vµ kh¶ n¨ng xö lý nî n­íc ngoµi. Vai trß cña c¸c n­íc lín. Theo sè liÖu thèng kª cña T¹p chÝ Economist th× kho¶ng 30% l­îng hµng n«ng s¶n cña Mü xuÊt sang §«ng ¸ bÞ t¾c nghÏn vÞ kh«ng cã nhu cÇu, vµ thõa 2,4 tû tÇn ngò cèc buéc nhµ n­íc ph¶i, mua vµ ph©n ph¸t cho c¸c n­íc nghÌo kh¸c. - Vai trß cña Mü trong viÖc thóc Ðp c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ can thiÖp vµo c¸c n­íc kh¸c bÞ khñng ho¶ng sÏ yÕu dÇn ®i v×: Kh¶ n¨ng tµi chÝnh quèc tÕ vµ tÝnh h÷u hiÖu cña c¸c kho¶n vay cïng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn vay hµ kh¸c. - YÕu tè vµ vai trß cña NhËt b¶n cã lÏ h¬i ®­îc ®Ò cao trong viÖc gióp ®ì c¸c n­íc bÞ khñng kho¶ng. Bëi v× nÒn kinh tÕ NhËt Ýt nhÊt còng ph¶i mÊt 2-3 n¨m míi håi phôc ®­îc. - Kh¶ n¨ng biÕn ®éng tµi chÝnh toµn cÇu cã thÓ sÏ x¶y ra bëi hai tiÒn n¨ng khñng ho¶ng lµ Nga vµ Braxin, còng nh­ viÖc Trung Quèc ph¸ gi¸ ®ång tiÒn cña m×nh trong n¨m 1999. Tù cøu lÊy m×nh: - HiÖn giê c¸c n­íc trong khu vùc ®iÒu ®· nhËn ra r»ng ph¶i tù do lÊy m×nh tr­îc vµ tr¸ch cÇu cøu n­íc ngoµi. Muèn vËy, c¸c n­íc ph¶i lËp ra chiÕn l­îc ®iÒu chØnh c¬ cÊu trung h¹n (3-5 n¨m) nh»m tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ mÆt c¬ cÊu, tæ chøc vµ chÝnh s¸ch ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh, kiÓm so¸t chÆt cho vay, ®Çu t­ gi¸n tiÕp... -KhuyÕn khÝch ®Çu t­ vµ tiªu dïng trong n­íc lµ mét chÝnh s¸ch ®óng cÇn ph¶i lµm. -T¸i thiÕt lËp lßng tin b»ng nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau nh­ gi÷ æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi, gi¸o dôc vµ ®Ó cao ý thøc ®ång t©m hiÖp lùc cña nh©n d©n trong viÖc gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña khñng ho¶ng. Tãm l¹i mét lo¹t c¸c nghiªn cøu, ph©n tÝch vÒ khñng ho¶ng trªn thÞ tr­êng tr­êng Tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ nh»m t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn khñng ho¶ng, xem xÐt nh÷ng yÕu tè cã thÓ ¶nh h­ëng tíi thÞ tr­êng tr­êng tiÒn tÖ ViÖt Nam nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung. LiÖu ViÖt Nam - thµnh viªn thø 7 cña ASEAN cã thÓ ®øng ngoµi cuéc hay kh«ng? trong khi cã n¨m quèc gia trong khèi nµy ®· r¬i vµo cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ. 4. Kh¶ n¨ng ¶nh h­ëng khñng ho¶ng tiÒn tÖ khu vùc ®Õn thÞ tr­êng vµ nÒn kinh tÕ n­íc ta. Tr­íc tiªn chóng ta cÇn nhËn ®Þnh kh¸i qu¸t kh¶ n¨ng ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ cña khu vùc ®èi víi thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ nÒn kinh tÕ n­íc ta. NÕu xÐt trªn ph­¬ng diÖn trùc tiÕp th× cho tíi thêi ®iÓm nµy, khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë mét sè n­íc trong khu vùc ch­a ¶nh h­ëng lín tíi thÞ tr­êng tiÒn tÖ ViÖt Nam. §ã lµ v× tuy n­íc ta ra nhËp ASEAN håi th¸ng 7/1995 nh­ng ta ch­a thùc sù cã quan hÖ g¾n bã vÒ kinh tÕ víi c¸c n­íc trong khèi còng nh­ ch­a chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu cña sù liªn kÕt tiÒn tÖ trong khu vùc. §ång Bath vµ c¸c ®ång tiÒn cña c¸c n­íc kh¸c trong khèi ASEAN kh«ng gi÷ vai trß trùc tiÕp trong quan hÖ tµi chÝnh mËu dÞch vµ thanh to¸n víi ta. MÆt kh¸c, ®ång tiÒn n­íc ta ch­a chuyÓn ®æi, thÞ tr­êng cña ta ch­a ph¸t triÓn ®Çy ®ñ ®Ó cã thÓ hoµ nhËp vµo thÞ tr­êng Tµi chÝnh khu vùc, chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi vÉn cßn ®­îc kiÓm so¸t kh¸ chÆt chÏ( nh­ h¹n chÕ ®èi víi c¸c Ng©n hµng n­íc ngoµi trong ho¹t ®éng cho vay b»ng ViÖt Nam ®ång, mua b¸n tr¸i phiÕu kho b¹c, tù do chuyÓn nh­îng hay mua b¸n ngo¹i tÖ víi khèi l­îng lín, nªn kh«ng thÓ cã ®Çu c¬ lòng ®o¹n, ph¸ gi¸ ®ång tiÒn tõ bªn ngoµi ®­îc. §ã lµ ch­a kÓ ®Õn yÕu tè thÞ tr­êng tr­êng chøng kho¸n ë n­íc ta ch­a thùc sù ra ®êi, nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chñ yÕu lµ FDI vµ ODA. Tuy nhiªn, chóng ta còng kh«ng ®­îc bá qua bÊt cø mét t¸c ®éng nµo ë cuéc khñng ho¶ng nµy tíi nÒn kinh tÕ. Xu h­íng mÊt gi¸ cña c¸c ®ång tiÒn trong khu vùc ®ång nghÜa víi sù t¨ng lªn cña kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ (bëi gi¸ hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam trë nªn cao h¬n so víi gi¸ hµng ho¸ cïng lo¹i cña c¸c n­íc khñng ho¶ng). Nh­ vËy, nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch b¶o hé cha nhµ xuÊt khÈu th× míi mong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn ®­îc. Kh¶ n¨ng hµng ho¸ cña c¸c n­íc cã ®ång tiÒn gi¶m m¹nh trµn vµo ViÖt nam qua con ®­êng nhËp lËu còng sÏ gia t¨ng lµm t¨ng cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng tr­êng tù do, tû gi¸ thÞ tr­êng tù do sÏ ph¸t triÓn lªn g©y ¸p lùc gi¶m gi¸ ®ång ViÖt nam. Hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n­íc. V× vËy, khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· phÇn nµo ¶nh h­ëng ®Õn lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt nam, ®ßi hái chÝnh phñ t¨ng c­êng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý hµng ho¸ nhËp khÈu vµ chèng bu«n b¸n hµng nhËp lËu ngay trong thêi gian hiÖn nay. T©m lý cña ng­êi d©n trªn thÞ tr­êng ë ®©y chóng ta còng cÇn xem xÐt sù ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tíi t©m lý ng­êi d©n trªn thÞ tr­êng. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc cho ta thÊy r»ng nÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc t©m tr¹ng hoang mang cña ng­êi d©n vÒ sù tr­ît gi¸ ®ång tiÒn th× c¬n sèt USD ®· lan nhanh sang thÞ tr­êng tr­êng tÝn dông lµm c¸c ng©n hµng lao ®ao, trùc tiÕp ¶nh h­ëng tíi c¬ cÊu tiÒn göi ng©n hµng, ®Õn ho¹t ®éng giao dÞch ngo¹i tÖ theo chiÒu h­íng xÊu vµ tÊt yÕu ¶nh h­ëng l©y sang thÞ tr­êng chøng kho¸n. Khi ®ã dÉn ®Õn mét cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ng©n hµng, rÊt cã thÓ l¹i xuÊt hiÖn khñng ho¶ng kinh tÕ. Còng cÇn nãi thªm r»ng thÞ tr­êng vèn trong ®ã cã thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng tÝn dông lµ nh÷ng lÜnh vùc nhËy c¶m mµ bän ®Çu c¬ nh»m vµo. Nh­ng cã ®iÒu lµ chóng khã trùc tiÕp tÊn c«ng mµ chØ th­êng lîi dông t©m lý hoang mang cña chñ ®Çu t­ trong thÞ tr­êng. Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®Õn m«i tr­êng. Mét hËu qu¶ kh¸c kh«ng thÓ tr¸nh khái cña cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ g©y ¶nh h­ëng tíi m«i tr­êng ®Çu t­ cña toµn khu vùc, trong ®ã cã ViÖt nam còng ph¶i ®­îc tÝnh ®Õn. ThÞ tr­êng c¸c n­íc Asean Ýt nhiÒu sÏ trë lªn kÐm hÊp dÉn v× yÕu tè rñi ro cao, c¸c nhµ ®Çu t­ cã xu h­íng chuyÓn vèn cña m×nh sang ®Çu t­ cho c¸c khu vùc, c¸c quèc gia æn ®Þnh h¬n. §iÒu nµy dÉn tíi luång ®©u t­ n­íc ngoµi å ¹t chÈy ra, t¸c ®éng xÊu t¬Ý c¬ cÊu vèn ®Çu t­, ¶nh h­ëng ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ dù tr÷ quèc gia ngßai ra chÝnh b¶n th©n c¸c n­íc trong khu vùc ®ang gÆp khã kh¨n do cuéc khñng ho¶ng nªn ®Çu t­ vµo ViÖt nam còng gi¶m m¹nh. Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ. H¬n thÕ, cuéc khñng ho¶ng nµy còng g©y ¶nh h­ëng lín ®Õn lÜnh vùc Tµi chÝnh tiÒn tÖ. Tr­íc hÕt, nã t¸c ®éng tíi c¬ cÊu tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ t¨ng kh¸ nhanh. Giao dÞch trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng còng nh­ thÞ tr­êng ngo¹i tÖ nãi chung bÞ gi¶m sót. Nhu cÇu mua ngo¹i tÖ lu«n cao h¬n nhu cÇu b¸n dÉn ®Õn sù thiÕu hôt vÒ cung trÇm träng, gi¸ ngo¹i tÖ t¨ng l¹i g©y søc Ðp gi¶m gi¸ ®ång ViÖt nam. ThÞ tr­êng ho¹t ®éng hçn lo¹n g©y nhiÒu khã kh¨n trong giao dÞch thanh to¸n. Thªm vµo ®ã thùc tr¹ng hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ huy ®éng vèn sÏ ®e do¹ kh¶ n¨ng thanh to¸n nî trong vµ ngoµi n­íc. Sù mÊt c©n ®èi cung cÇu tiÒn ViÖt nam trªn thÞ tr­êng sÏ t¹o søc Ðp t¨ng l·i suÊt ®ång néi tÖ trùc tiÕp g©y khã kh¨n cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ kinh doanh s¶n xuÊt. - Trªn ®©y, chóng ta míi chØ ®¬n thuÇn ph©n tÝch mét sè t¸c ®éng tiªu biÓu cña cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc Ch©u ¸ tíi nÒn kinh tÕ ViÖt nam nãi chung, ch­a l­îng ho¸ ®­îc møc ®é tµn ph¸ cña nã mét c¸ch cô thÓ bëi v× suy cho cïng ®iÒu nµy v« cïng phøc t¹p. Song cÇn ph¶i ý thøc ®­îc tr­íc thùc tÕ nh­ vËy ®Ó cã thÓ h¹n chÕ vµ phßng ngõa nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ d©y chuyÒn trªn tr¸nh nh÷ng có sèc, nh÷ng diÔn biÕn bÊt lîi cho nÒn kinh tÕ x· héi, chóng ta nhÊt thiÕt ph¶i ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p tr­íc m¾t vµ l©u dµi. Mét c©u hái ®­îc ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó kiÒm chÕ vµ qu¶n lý ®­îc khñng ho¶ng ? Qu¶n lý mét cuéc khñng ho¶ng kiÓu nµy lµ mét th¸ch thøc chÝnh trÞ v« cïng phøc t¹p. M©u thuÉn ®· tõng xÈy ra trong t­ duy kinh tÕ ®èi víi viÖc øng dông mét sè c¸c biÖn ph¸p trong ®ã cã biÖn ph¸p cøng r¾n vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ nghiªm kh¾c vÒ thuÕ kho¸. §iÒu nµy cã thÓ ®­a nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc ®Õn chç suy th¸i nÆng nÒ, v× vËy ®Õn nay khã mµ cã thÓ kh«i phôc lßng tin vµ sù æn ®Þnh cña c¸c thÞ tr­êng hèi ®o¸i. Do ®ã, cÇn thiÕt chóng ta ph¶i tiÕn hµnh ®ång bé c¸c bµi häc vµ gi¶i ph¸p ®èi víi ViÖt nam. PhÇn III Khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ vµ mét sè gi¶i ph¸p ®èi víi ViÖt nam: Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©n ¸ vµ mét sè gi¶i ph¸p ®æi víi ViÖt Nam. §Ó kh¾c phôc nh÷ng ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng, ph­¬ng ph¸p thÝch hîp vµ kh«n ngoan nhÊt hiÖn nay ®èi víi chóng ta lµ ph¶i cè g¾ng h­íng vµo viÖc thùc thi c¸c biÖn ph¸p æn ®Þnh, tr¸nh mäi có sèc kh«ng cÇn thiÕt, nhÊt lµ tr¸nh t×nh tr¹ng ph¸ gi¸ m¹nh ®ång tiÒn ViÖt nam dÔ g©y rèi lo¹n trªn thÞ tr­êng do yÕu tè t©m lý. C¸c biÖn ph¸p nªn lµm lµ: Mét lµ: T¨ng c­êng c«ng t¸c dù tr÷ , chèng l¹i mäi hiÖn t­îng ®Çu c¬. Thùc hiÖn tèt cã biÖn ph¸p tËp trung hµng ho¸ cÇn thiÕt lËp tèt cho tiªu dïng, h¹n chÕ biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ vµo ®Çu th¸ng ®Çu n¨m g©y ¶nh h­ëng t©m lý ®Õn viÖc mÊt æn ®Þnh ®ång tiÒn vµ ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ViÖt nam. Yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp liªn doanh víi n­íc ngoµi lËp b¶ng c©n ®èi ngo¹i tÖ ngay tõ ®Çu n¨m ®Ó kÞp thêi n¾m b¾t nhu cÇu mua b¸n ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng. Cã chÝnh s¸ch l·i suÊt hÊp dÉn ®Ó thu hót tiÒn nhµn rçi trong d©n c­ (c¶ néi vµ ngo¹i) vµo tay nhµ n­íc ®Ó gi¶m ¸p lùc g©y mÊt ®ång tiÒn ViÖt nam. Hai lµ: TËp trung chØ ®¹o ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông, kh¶ n¨ng tr¶ nî cña c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ®Ó ChÝnh phñ cã c¬ së thùc hiÖn ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch tû gi¸ phï hîp h¬n so víi sù thay ®æi cña t×nh h×nh bªn ngoµi vµ søc chÞu ®ùng cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ trong n­íc. ThiÕt lËp mét chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t nh»m ng¨n chÆn c¸c ¶nh h­ëng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng, thóc ®Èy xuÊt khÈu vµ c¶i thiÖn c©n b»ng th­¬ng m¹i. Ba lµ: T¹o dùng cñng cè niÒm tin cho c¸c nhµ ®©u t­ n­íc ngoµi th«ng qua viÖc æn ®Þnh chÝnh s¸ch c¬ chÕ luËt ph¸p, cÇn nhanh chãng söa ®æi vµ ban hµnh míi c¸c chÝnh s¸ch thu hót FDI hÊp dÉn h¬n nh­ c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ, tr¶ thuÕ ®Êt, c©n ®èi ngo¹i tÖ tiÕp tôc cÊp giÊy phÐp kinh doanh. TiÕp tôc duy tr× sù æn ®Þnh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi kÕt hîp víi viÖc ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch më cöa h¬n n÷a vÒ mÆt th­¬ng m¹i, ®Çu t­ vµo dÞch vô tµi chÝnh ®èi víi ®©u t­ trong vµ ngoµi n­íc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng kinh tÕ thuËn lîi, b×nh ®¼ng cho c¸c nhµ ®Çu t­. Bèn lµ: Thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p chuyÒn dÞch m¹nh vÒ c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ®©u t­, c¬ cÊu c«ng nghÖ vµ lao ®éng. §¶m b¶o x©y dùng kÕt cÊu kinh tÕ hîp lý, h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, cã kh¶ n¨ng ph¸t huy hiÖu qu¶ sö dông vèn nhanh, ®¸p øng nhu cÇu tr¶ nî trong n­íc vµ n­íc ngoµi, gãp phÇn n©ng cao søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ViÖt nam ë thÞ tr­êng néi ®Þa vµ quèc tÕ. N¨m lµ: C¶i c¸ch m¹nh vµ triÖt ®Ó ®Ó doanh nghiÖp nhµ n­íc n©ng cao vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. §Èy nhanh c¶i c¸ch doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¶i c¸ch doanh nghÞªp nhµ n­íc theo h­íng t¨ng tÝnh tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm lµm gi¶m g¸nh nÆng ng©n s¸ch. ViÖc ph¸t triÓn kh«ng nªn chØ dùa vµo c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc mµ cßn cÇn tró träng ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n trong n­íc. S¸u lµ: TËp trung huy ®éng nguån lùc trong n­íc khi thÞ tr­êng quèc tÕ ®ang nhiÒu biÕn ®éng khÈn tr­¬ng thùc hiÖn triÖt ®Ó c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông vµ chÊt l­îng ho¹t ®éng cña ng©n hµng ®Ó t¨ng uy tÝn cho ng©n hµng ®èi víi nh÷ng ng­êi göi tiÕt kiÖm, ng­êi vay vµ ng­êi cho vay trong n­íc vµ ngoµi n­íc. §ång thêi xóc tiÕn nhanh viÖc thµnh lËp c¸c ®Þnh chÕ ®Çu t­ cã kh¶ n¨ng huy ®éng tèt h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån vèn tiÕt kiÖm trong n­íc nh­ c¸c quü ®Çu t­, dÞch vô tiÕt kiÖm b­u ®iÖn. . . BÈy lµ: TriÖt ®Ó tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ ®i ®«i víi thiÕt lËp trËt tù kû c­¬ng qu¶n lý tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ. Thùc hiÖn nghiªm c¸c chÕ ®é kÕ to¸n , thèng kª, kiÓm to¸n, c«ng khai ho¸ tµi chÝnh vµ chÕ ®é b¸o c¸o. t¨ng c­êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra, gi¸ s¸t ë tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi, gãp phÇn chèng l·ng phÝ, t¨ng tiÕt kiÖm, h¹n chÕ tiªu cùc, tham nhòng trong qu¶n lý nÒn kinh tÕ. Tãm l¹i, cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ cña c¸c n­íc trong khu vùc tuy c¸c t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ tµi chÝnh ViÖt nam nh­ng nÕu chóng ta sím rót ra c¸c bµi häc kinh nghiÖm vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng ngõa h÷u hiÖu th× kh«ng nh÷ng cã thÓ h¹n chÕ ®­îc sù ¶nh h­ëng mµ cßn t×m ra ®­îc c¬ héi ®Ó héi nhËp vµ ph¸t triÓn nhanh h¬n. Tõ sù khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë Th¸i Lan ta rót ra nh÷ng bµi häc c¶nh tØnh cho cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ViÖt nam nh­ sau: Bµi häc thø nhÊt liªn quan ®Õn nhiÖm vô duy tr× thÕ c©n b»ng gi÷a c¸c biÓn sè vÜ m« trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi. ViÖc Th¸i Lan bÞ r¬i vµo cuéc khñng ho¶ng nµy cã c¨n nguyªn s©u xa tõ mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn cã phÇn thiªn lÖch. Trong Ba thËp niªn, Th¸i Lan hÇu nh­ tËp trung mäi nç lùc cho môc tiªu t¨ng nhanh s¶n l­îng vµ dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ. NhiÖm vô ph¸t triÓn hÖ thèng tµi chÝnh t­¬ng xøng ®· kh«ng ®­îc quan t©m ®óng møc. Theo sù xÕp h¹ng chÊt l­îng tµi s¶n cã cña Ng©n hµng cña C«ng ty Morgan Stanley (Mü), hÖ thèng ng©n hµng Th¸i Lan thuéc lo¹i yÕu kÐm. ViÖc c¶i t¹o c¬ cÊu kh«ng ®ång bé ®· t¹o ra “gãt ch©n Asin” trong mét nÒn kinh tÕ vÒ c¨n b¶n lµ m¹nh cña Th¸i Lan. §ã lµ khu vùc tµi chÝnh. V× thÕ, khi nÒn kinh tÕ b­íc vµo nhÞp t¨ng tr­ëng míi, khi nhu cÇu ph¸t triÓn vµ c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ, thay ®æi th× chØ cÇn mét sù cè ch­a nghiªm träng l¾m còng ®ñ ®Ó t¹o nªn c¬n b·o tµi chÝnh lín. §iÒu ®· xÈy ra ë Th¸i Lan, vÒ nguyªn t¾c còng cã thÓ xÈy ra víi bÊt kú nÒn kinh tÕ nµo kh¸c. Sù rèi lo¹n trong nÒn kinh tÕ Hµn Quèc hay søc chÊn ®éng m¹nh tõ cuéc khñng ho¶ng Th¸i Lan sang Malaysia, Philipin, Indonesia lµ nh÷ng b»ng chøng sinh ®éng. Logic nµy phï hîp víi dù ®o¸n mµ mét sè nhµ kinh tÕ ®­a ra c¸ch ®©y vµi n¨m cho r»ng viÖc Ýt quan t©m ph¸t triÓn khu vùc tµi chÝnh, nhanh chãng hiÖn ®¹i ho¸ nã víi hai cÊu tróc x­¬ng sèng lµ ng©n hµng vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n sÏ t¹o thµnh ®iÓm “t¾c nghÏn” lín nhÊt ®èi víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c “con rång”. Thùc tiÕn Th¸i Lan chøng nghiÖm r»ng ngay c¶ khi mét n­íc ®ang thùc thi ranh giíi gi÷a sù thÇn kú vµ khñng ho¶ng vÉn rÊt mong manh. Bµi häc thø hai liªn quan ®Õn m« h×nh t¨ng tr­ëng h­íng vµo xuÊt khÈu. Trong thêi gian gÇn ®©y, søc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu - ®éng lùc m¹nh nhÊt cña nÒn kinh tÕ Th¸i Lan bÞ suy yÕu nhanh chãng. N¨m 1996, xuÊt khÈu cña Th¸i Lan t¨ng ch­a ®Çy 4% so víi møc t¨ng b×nh qu©n h¬n 25% cña giai ®o¹n 1985-1995. Nguyªn nh©n cña t×nh h×nh nµy lµ sù sôt gi¶m nhu cÇu trªn thÞ tr­êng s¶n phÈm hµng ®iÖn tö thÕ giíi, lµ sù xuèng dèc cña ngµnh sîi, dÖt tr­íc sù næi lªn cña Trung quèc víi t­ c¸ch lµ ®èi thñ c¹nh tranh hïng m¹nh nhÊt trong lÜnh vùc nµy. Gi¸ nh©n c«ng t¨ng lµm tiªu tan lîi thÕ dùa vµo nguån lao ®éng rÎ cña Th¸i Lan trong nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu quan träng. Sù suy yÕu nµy bÞ ®Èy nhanh h¬n bëi chÝnh s¸ch duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh chØ g¾n vµo mét ®ång ngo¹i tÖ m¹nh. Sù ®¾t lªn cña ®ång bath ®ång nghÜa víi sù suy yÕu søc c¹nh tranh xuÊt khÈu. Còng do sù ®¾t lªn ®ã, ngµnh du lÞch víi doanh sè hµng n¨m 4-5 tû USD trë nªn kÐm søc hÊp dÉn. Thu nhËp ngo¹i tÖ cña ®Êt n­íc gi¶m sót m¹nh. Th©m hôt c¸n c©n mËu dÞch vµ thanh to¸n quèc tÕ gia t¨ng nhanh. §©y chÝnh lµ nguån gèc kinh tÕ trùc tiÕp cña sù rèi lo¹n tiÒn tÖ. Cã thÓ rót ra ®iÒu g× ë ®©y? Râ rµng kh«ng thÓ chØ dùa vµo c«ng thøc trõu t­îng h­íng vµo xuÊt khÈu ®Ó dÔ dµng cã ®­îc sù t¨ng tr­ëng “thÇn kú” ®Ó chiÕn l­îc nµy trë thµnh mét søc m¹nh thùc tÕ, ph¶i tÝnh thËt s¸t sao nh÷ng biÕn ®æi cña t×nh h×nh ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi chiÕn l­îc c¹nh tranh. Khi ®ã, chÝnh s¸ch c¬ cÊu vµ chÝnh s¸ch thÞ tr­êng ®ñ linh ho¹t, cã n¨ng lùc, cã n¨ng lùc ph¶n øng nhanh, chÝnh s¸ch tû gi¸ ®ñ mÒm dÎo ®Ó cã thÓ duy tr× søc thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. Nh÷ng yªu cÇu tèi thiÓu vµ cã tÝnh sèng cßn ®ã ®· kh«ng ®­îc Th¸i Lan ®¸p øng ®Çy ®ñ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Khi t­¬ng quan tû gi¸ gi÷a c¸c ®ång t×Òn m¹nh trªn thÕ giíi thay ®æi, khi thÞ tr­êng tiªu thô Ch©u ¸ cã xu h­íng b·o hoµ do møc t¨ng tr­ëng s¶n phÈm nhanh h¬n nhiÒu s¬ víi nhu cÇu (v× ®Çu t­ gia t¨ng qu¸ nhanh) th× c¬ cÊu xuÊt khÈu vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ cña Th¸i Lan vèn hîp lý trong nhiÒu n¨m tr­íc trë thµnh nh÷ng yÕu tè rñi ro. ChÝnh t¹i ®©y tiÒm chøa nh÷ng hiÓm ho¹ ®èi víi m« h×nh t¨ng tr­ëng h­íng vµo xuÊt khÈu. bµi häc thø Ba ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ qu¶n lý ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tµi chÝnh - ng©n hµng. kh¸c víi nhiÒu n­íc l¸ng giÒng còng theo ®uæi chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng dùa vµo xuÊt khÈu, Th¸i Lan thùc thi chÝnh s¸ch tû gi¸ cè ®Þnh nh»m æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång bath. Trªn thùc tÕ, chÝnh s¸ch nµy ®ång nghÜa víi xu h­íng ®¸nh gi¸ cao ®ång bath. VÒ dµi h¹n, c¸ch lµm nµy gièng c¸c n­íc ®i theo m« h×nh h­íng néi (khuyÕn khÝch s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu) h¬n lµ theo m« h×nh h­íng ngo¹i. HÖ qu¶ ®èi víi t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña nã, nh­ ®· nãi ë trªn, lµ tiªu cùc. §iÒu cÇn nhÊn m¹nh thªm lµ sù k×m nÐn tû gi¸ chøa ®ùng kh¶ n¨ng mÊt gi¸ cña ®ång bath vµ g©y bÊt æn ®Þnh tiÒn tÖ. VØ sù k×m nÐn ®ã, gÇn ®©y, khi sù suy gi¶m kinh tÕ vµ nh÷ng c¨ng th¼ng trong c¸n c©n thanh to¸n béc lé, khi h­íng kinh doanh chuyÓn m¹nh sang phÝa ®Çu c¬, th× chØ cÇn mét dù ®o¸n vÒ kh¶ n¨ng mÊt gi¸ cña ®ång bath còng ®ñ søc t¹o thµnh c¬n lèc ®Çu c¬ tiÒn tÖ. C¸c nhµ ®Çu c¬ ®ua nhau vay ®ång bath ë ng©n hµng, b¸n lÊy ®« la ®Ó chê thu lîi lín trong vßng quay ng­îc l¹i cña ®ång tiÒn. §©y chÝnh lµ lý do trùc tiÕp ®Èy nÒn kinh tÕ Th¸i Lan vµo cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh. HiÖn nay, sau khi ph¸ gi¸ ®ång bath, Th¸i lan l¹i m¾c vµo thÕ l­ìng nan. NhiÒu sù ph©n tÝch chØ ra r»ng lîi Ých thu ®­îc nhê t¨ng søc thóc ®Èy xuÊt khÈu ch­a ch¾c ®· bï l¹i ®­îc thiÖt h¹i do gi¸ nguyªn liÖu nhËp khÈu t¨ng lªn tõ hµnh ®éng ph¸ gi¸. Trong ho¹t ®éng ng©n hµng ë Th¸i Lan, mét trong nh÷ng lo¹i thÕ chÊp chñ yÕu mµ c¸c nhµ ®Çu c¬ hay mang ra sö dông lµ bÊt ®éng s¶n. Tuy nhiªn, do sù suy gi¶m m¹nh cña thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n trong vµi n¨m gÇn ®©y, lo¹i tµi s¶n nµy ngµy cµng mÊt gi¸ vµ gi¶m søc thanh kho¶n. Rèt cuéc, c¸c ng©n hµng gÆp n¹n; chóng n¾m trong tay khèi l­îng khæng lå c¸c kho¶n thÕ chÊp kÐm gi¸ trÞ thËm trÝ cßn v« gi¸ trÞ xÐt theo ng¾n h¹n. Sù tån tÝch m©u thuÉn tõ hai phÝa - phÝa doanh nghiÖp lµ c¸c kho¶n nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n, phÝ ng©n hµng lµ sù thiÕu hôt vèn cho vay nh­ng l¹i thõa tµi s¶n thÕ chÊp Ýt gi¸ trÞ - lµ hËu qu¶ cña lµn sãng ®Çu c¬ tiÒn tÖ , cña t×nh tr¹ng yÕu kÐm, dÔ bÞ lîi dông vµ bÞ ph¸ vì cña hÖ thèng ph¸p lý ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng ng©n hµng. DÜ nhiªn, ë ®©y, th¸i Lan kh«ng ph¶i lµ tr­êng hîp duy nhÊt. Lo¹i ®Çu c¬ nµy kh¸ phæ biÕn ë nhiÒu n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, n¬i mµ n¨ng lùc vµ nghiÖp vô qu¶n lý ng©n hµng cßn thÊp, hµnh lang an toµn cho ho¹t ®éng ng©n hµng rÊt mong manh vµ dÔ bÞ tæn th­¬ng. ThËm chÝ, ®Õn mét hÖ thèng ng©n hµng hïng m¹nh nh­ cña NhËt còng ®ang bÞ chao ®¶o d÷ déi bëi t×nh tr¹ng nµy. Bµi häc qu¶ thËt lµ ®¾t gi¸. Lµ mét thÓ chÕ kinh tÕ bËc cao, cã ®é nh¹y c¶m lín vµ tÇm quan träng ®Æc biÖt, hÖ thèng ng©n hµng ®ßi hái ph¶i ®­îc ­u tiªn quan t©m vÒ sù b¶o ®¶m luËt ph¸p. Víi Th¸i lan hay Hµn Quèc vµ NhËt , mét khe hë nhá ë ®©y ®· lµm næ tung søc m¹nh ph¸ ho¹i khñng khiÕp cña n¹n ®Çu c¬ tiÒn tÖ vµ bÊt ®éng s¶n. Bµi häc thø t­ liªn quan ®Õn c¸c quan hÖ tµi chÝnh thÕ giíi. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë Mexico n¨m 1995 ë Th¸i Lan hiÖn nay cho thÊy sù liªn kÕt tµi chÝnh quèc tÕ ®· s©u réng ®Õn møc mét biÕn cè Ng©n hµng vèn chØ cã tÇm vãc ®Þa ph­¬ng tr­íc ®©y, hiÖn nay cã thÓ g©y ra nh÷ng chÊn ®éng quèc tÕ lín víi nh÷ng hËu qu¶ toµn cÇu vµ khu vùc kh«ng l­êng tr­íc ®­îc. T×nh huèng míi nµy ®· chØ ra r»ng: - Thø nhÊt, lÜnh vùc Tµi chÝnh cña bÊt cø n­íc nµo còng chÞu sù t¸c ®éng cña ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®Çu c¬ quèc tÕ. Trong tr­êng hîp Th¸i lan chÝnh c¸c nhµ ®Çu c¬ quèc tÕ ®ãng vai trß lµ t¸c nh©n kÝch thÝch m¹nh mÏ ho¹t ®éng ®Çu c¬ tÊn c«ng vµo ®ång Bath (sau ®ã lµ c¸c ®ång tiÒn cña Malaysia, Philippin, In®«nªsia) - Thø hai, c¸c chÝnh phñ cÇn ph¶i c¶nh gi¸c tr­íc c¸c t×nh huèng bÊt th­êng vÒ tµi chÝnh trªn thÕ giíi. Nh÷ng chÊn ®éng tµi chÝnh tho¹t ®Çu lµ ngo¹i biªn cã kh¶ n¨ng trë thµnh sù rèi lo¹n toµn diÖn trong n­íc nÕu kh«ng cã ®èi s¸ch kÞp thêi. HËu qu¶ mµ Malaysia, Philippin, In®«nªsia ®ang g¸nh chÞu thiÖt h¹i kinh tÕ do sù chÊn ®éng tõ Th¸i lan, xÐt trùc tiÕp, mang tÝnh chÊt “bÞ v¹ l©y” . Theo nghÜa ®ã, c¸ch thøc chèng ®ì, phßng ngõa mµ c¸c n­íc nµy ¸p dông sÏ gîi lªn nhiÒu bµi häc bæ Ých cho c¸c n­íc kh¸c. - Thø ba, sù trî gióp cña céng ®ång tµi chÝnh quèc tÕ ®Ó ng¨n chÆn sù lan réng vµ kh¾c phôc hËu qu¶ khñng ho¶ng lµ mét yÕu tè b¾t buéc vµ cã ý nghÜa hÕt søc to lín. §iÒu nµy thÓ hiÖn trªn hai khÝa c¹nh: Mét lµ, cÇn cã sù hç trî cña Tµi chÝnh quèc tÕ ®Ó æn ®Þnh ®ång tiÒn, lËp l¹i thÕ c©n b»ng vÜ m« ®· bÞ ph¸ vì. Víi tr­êng hîp Mªxic« 1995 , tæng sè tµi trî quèc tÕ khÈn cÊp (chñ yÕu tõ Mü vµ IMF ) lªn tíi 38 tû USD. Cßn víi Th¸i lan hiÖn nay, kho¶n vay nãng lín kh«ng kÐm tõ NhËt vµ IMF ®ang lµ gi¶i ph¸p cøu c¸nh ®­îc tr«ng ®îi rÊt nhiÒu. HiÖu qu¶ tÝch cùc cña tµi trî quèc tÕ trong tr­êng hîp Mªxic« lµ râ rµng. Cßn ®èi víi Th¸i lan , ®ã míi lµ kÕt qu¶ tiÒm thÕ nh­ng cã tÝnh hiÖn thùc rÊt cao. Hai lµ, sù phèi hîp chÝnh s¸ch gi÷a c¸c ChÝnh phñ, c¸c ng©n hµng trung ­¬ng liªn quan nh»m ng¨n chÆn sù lan réng vµ kh¾c phôc hËu qu¶ khñng ho¶ng. B­íc ®Çu, c¸ n­íc l¸ng riÒng cña Th¸i lan ®· thu nhËn ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ khi thùc thi lo¹i nhiÖm vô míi mÎ nµy. Tuy cßn ph¶i chê ®îi ®Ó ®­a ra nh÷ng kÕt qu¶ cuèi cïng, song cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®©y lµ mét h­íng hµnh ®éng hÕt søc tÝch cùc. §­¬ng nhiªn, tr­íc vÊn ®Ò cña chÝnh m×nh , ChÝnh phñ Th¸i lan ®ang tÝch cùc t×m kiÕm c¸c ®èi s¸ch ®Ó gi¶i quyÕt. §©y thùc sù lµ h­íng c¨n b¶n vµ l©u dµi cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. C¸c biÖn ph¸p nh­ kiÓm so¸t ngo¹i hèi, ng¨n chÆn n¹n ®Çu c¬ ®ång Bath, t¨ng tÝn dông cho s¶n xuÊt, thùc hµnh nghiªm ngÆt c¸c qui chÕ ng©n hµng..®ang ®­îc ¸p dông vµ b­íc ®Çu ph¶i ph¸t huy t¸c dông. Nh­ng sãng giã chØ míi dÞu ®i. §ång Bath còng nh­ hÖ thèng tµi chÝnh cña Th¸i lan vÉn cßn trao ®¶o. Ch­a kÓ nãi g× vÒ sù kÕt côc cña cuéc khñng ho¶ng khi c¬n xo¸y lèc cña nã vÉn cßn rÊt m¹nh. Nh­ng cã mét ®iÒu kh¸ râ rµng, ®ã lµ nh÷ng bµi häc rót ra tõ mèi quan hÖ gi÷a m« h×nh ph¸t triÓn dùa vµo t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu víi nh÷ng gi¶i ph¸p chiÕn l­îc nh»m thùc hiÖn nã. Nh÷ng bµi häc ®ã, tuy ch­a thÓ nãi lµ ®Çy ®ñ, song thËt sù cã gi¸ trÞ c¶nh tØnh cho c¸c n­íc ®i sau, nhÊt lµ nh÷ng n­íc ®ang theo ®uæi m« h×nh mµ Th¸i lan vµ c¸c n­íc Ch©u ¸ kh¸c ®· ¸p dông thµnh c«ng. §èi víi n­íc ta, nh÷ng bµi häc ®ã cµng s¸t s­ên, thiÕt thùc h¬n. Nh÷ng biÕn cè míi ph¸t sinh trong nÒn kinh tÕ - nh­ ®é rØu ro cao trong ho¹t ®éng cho vay- thÕ chÊp, khã kh¨n trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hay c¸ch thøc sö lý vÊn ®Ò tû gi¸..lµm cho nh÷ng gîi ý vÒ gi¶i ph¸p hay tÝnh c¶nh b¸o vÒ c¸c hiÓm ho¹ tõ sù kiÖn Th¸i lan trë nªn râ rµng vµ cã gi¸ trÞ thùc tiÔn trùc tiÕp to lín. KÕt luËn Nh×n chung cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc cho ®Õn nay ®· gi¶m nh­ng ch­a ph¶i lµ ®· chÊm døt. Tõ thùc tÕ cuéc khñng ho¶ng ng­êi ta sÏ t×m ra ®­îc nguyªn nh©n vµ cã biÖn ph¸p kh¾c phôc trong thêi gian tíi. Còng qua cuéc khñng ho¶ng nµy nh÷ng vÊn ®Ò yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ trong lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ sÏ ®­îc nhËn biÕt ®Ó söa ch÷a. ViÖt nam lµ mét trong nh÷ng n­íc chÞu c¸c ®éng cuéc khñng ho¶ng víi møc ®é kh«ng lín l¾m. Nh÷ng ®iÒu chØnh trong chÝnh s¸ch kinh tÕ thêi gian vêi qua ®· h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc. ViÖt nam lµ mét n­íc ®i sau vµ c¸c lîi cña n­íc ®i sau lµ nh×n vµo c¸c n­íc ®i tr­íc ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc x­¬ng m¸u cho m×nh. Råi tõ ®ã sÏ lÇn t×m ra nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp víi hoµn c¶nh. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p nãi trªn. ViÖt nam lµ n­íc ®i sau lªn ph¶i ®i lªn b»ng con ®­êng thùc lùc cña m×nh, nh­ trong nghÞ quyÕt TW IV cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh ph¸t huy néi lùc lµ nh©n tè quan träng nhÊt. TµI liÖu tham kh¶o T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ T¹p chÝ kinh tÕ thÕ giíi T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn T¹p chÝ kinh tÕ Th¸i B×nh D­¬ng T¹p chÝ th­¬ng m¹i T¹p chÝ céng s¶n T¹p chÝ lao ®éng x· héi B¸o ®Çu t­