Đề tài Kỹ năng nói trước công chúng (Publick Speaking) trong hoạt động hướng dẫn du lịch

triÓn khai b»ng nhiÒu ý phô kh¸c. Sè ý chÝnh kh«ng nªn qu¸ nhiÒu nã sÏ lµm cho ng­êi nghe c¶m thÊy bÞ rèi. Mét bµi thuyÕt tr×nh nªn cã kho¶ng tõ ba ®Õn n¨m ý chÝnh. C¸c ý chÝnh ph¶i ®­îc nèi víi nhau mét c¸ch liÒn m¹ch, cã sù liªn kÕt chÆt chÏ vµ hîp lÝ. Dµn ý cho mét bµi thuyÕt tr×nh còng ®­îc chia lµm 3 phÇn: më bµi, th©n bµi, kÕt luËn. Nã bao gåm 3 b­íc: t×m ý, chän ý vµ s¾p xÕp ý. Mét dµn bµi tèt ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu sau: tÝnh logic, ®¬n gi¶n vµ ®Çy ®ñ. TÝnh logic: C¸c ý kiÕn ph¶i ®­îc kÕ tiÕp nhau theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh, ®¶m b¶o sù hîp lÝ tÝnh khoa häc nã sÏ gióp ng­ßi nghe dÔ nhí vµ cã thÓ dÔ dµng theo dâi §¬n gi¶n: C¸c ý kiÕn ph¶i ®­îc tr×nh bµy râ rµng vµ kh«ng nªn chia lµm qu¸ nhiÒu ý. MéÜ vÊn ®Ò chØ nªn chia lµm ba bèn ý chÝnh , c¸c vÊn ®Ò khai triÓn ph¶I thËt cô thÓ dÔ h×nh dung , theo dâi Chi tiÕt: Dµn bµi ph¶i cã nh÷ng ý kiÕn phô ®­îc ph¸t triÓn ®Çy ®ñ víi nh÷ng lÝ lÏ vµ kÕt luËn -Yªu cÇu ®èi víi tõng phÇn Më bµi: Më bµi ph¶i lµm nhiÖm vô thu hót sù chó ý cña ng­êi nghe, tuy nã chØ chiÕm kho¶ng 10% thêi gian thuyÕt tr×nh nh­ng nã ph¶i giíi thiÖu kh¸i qu¸t ®­îc môc tiªu cña bµi thuyÕt tr×nh, lÞch tr×nh bao gåm vµ c¸c lîi Ých thu ®­îc cña ng­êi nghe. Më bµi cµng g©y Ên t­îng vµ hÊp dÉn bao nhiªu th× hiÖu qu¶ cña bµi thuyÕt tr×nh sÏ cµng cao bÊy nhiªu v× nã lµ c¬ së ®Ó cho cuèn ng­êi nghe ®Õn nh÷ng phÇn tiÕp theo. Cã thÓ më bµi b»ng nhiÒu c¸ch. Theo c¸ch trùc tiÕp : giíi thiÖu th¼ng vµo vÊn ®Ò cho thÝnh gi¶ biÕt lµ m×nh sÏ nãi g×. NhËp ®Ò kiÓu nµy gåm cã hai phÇn: * §Æt vÊn ®Ò; nªu ý t­ëng tæng qu¸t cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò råi nªu ngay ®Ò tµi. VÝ dô nh­ “Trong thêi ®iÓm hiÖn nay ®µo t¹o nh©n lùc trong ngµnh dÞch vô nãi chung còng nh­ ngµnh du lÞch nãi riªng ®ang gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n.” * ChuyÓn ®Ò: b¸o tr­íc c¸c phÇn viÖc sÏ lµm trong th©n bµi . Ng­êi nãi cã thÓ nãi râ r»ng nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh sÏ ®­îc ®Ò cËp râ h¬n trong phÇn mµ m×nh sÏ tr×nh bµy ngay sau ®©y. §ã còng lµ mét c¸ch chuyÓn ®Ò t­¬ng ®èi ®¬n gi¶n nh­ng râ rµng vµ cô thÓ Theo c¸ch gi¸n tiÕp: dùa vµo mét vÊn ®Ò cã liªn quan sau ®ã dÉn ®Õn vÊn ®Ò cÇn bµn. Nã gåm cã ba phÇn : ý më ®Çu: mét sè ý t­ëng cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò ®Ò ®­îc ®­a vµo ®Ó dÉn vÊn ®Ò §Æt vÊn ®Ò: nªu th¼ng vµo ®Ò tµi ChuyÓn ®Ò: b¸o tr­íc phÇn viÖc sÏ lµm trong th©n bµi Trong më bµi gi¸n tiÕp l¹i chia ra lµm bèn ph­¬ng ph¸p nhá: Ph­¬ng ph¸p quy n¹p: ®i tõ riªng ®Õn chung “ Mçi mét c¸ nh©n tèt lµ mét b«ng hoa ®Ñp, nhiÒu b«ng hoa ®Ñp sÏ t¹o nªn mét tËp thÓ tèt, nhiÒu tËp thÓ tèt t¹o nªn mét rõng hoa ®Ñp trong x· héi”. Ph­¬ng ph¸p suy diÔn: ®i tõ chung ®Õn riªng ý kh¸i qu¸t ®Õn ý cô thÓ. “Trªn thÕ giíi hiÖn nay c«ng nghÖ th«ng tin ®ang ph¸t triÓn víi mét tèc ®é chãng mÆt vµ ®ang tõng ngµy thay ®æi. N»m trong c¬n b·o thay ®æi ®ã ViÖt Nam ®ang cã nh÷ng b­íc chuyÓn nhÊt ®Þnh.” Ph­¬ng ph¸p t­¬ng ®ång: dïng mét ý t­ëng kh¸c t­¬ng tù víi ®Ò tµi ®Ó dÉn vµo ®Ò tµi. “C¸c n­íc trong khu vùc §«ng nam ¸ chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín cña v¨n ho¸ Ên §é vµ v¨n ho¸ Trung Hoa, ViÖt Nam chóng ta còng kh«ng n»m ngoµi tÇm ¶nh h­ëng ®ã.” Ph­¬ng ph¸p t­¬ng ph¶n: dïng mét ý t­ëng ®èi lËp víi ®Ò tµi ®Ó giíi thiÖu ®Ò tµi nh­ “NÕu nh­ khi ng­êi ph­¬ng T©y duy lÝ th× ng­îc l¹i ng­êi ph­¬ng §«ng coi träng yÕu tè t×nh c¶m. V¨n ho¸ §«ng T©y cã nh÷ng kh¸c biÖt râ nÐt mµ ta cã thÓ thÊy ®­îc ë mét sè ®iÓm sau. .” Tuú vµo tõng hoµn c¶nh mµ ta cã thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p ®ã mét c¸ch phï hîp nhÊt. §Ó cã thÓ t¹o ra sù chó ý tõ phÝa ng­êi nghe cho phÇn më bµi ng­êi thuyÕt tr×nh cã thÓ sö dông nh÷ng thñ ph¸p sau: Sö dông nh÷ng mÈu chuyÖn nhá, nh÷ng vÝ dô minh ho¹ cã liªn quan C¸c c©u, t×nh huèng g©y sèc Sè liÖu thèng kª, c©u hái, sù trÝch dÉn Nªu c¶m t­ëng vÒ b¶n th©n Sö dông tÝnh ha× h­íc, sù liªn t­ëng KÕt hîp nhiÒu c¸ch kh¸c nhau - Th©n bµi : §©y lµ phÇn chÝnh chiÕm tíi 80% thêi gian cña mét bµi thuyÕt tr×nh v× vËy th©n bµi cÇn lùa chän ®­îc nh÷ng néi dung quan träng ®Ó tr×nh bµy, nh÷ng ý chÝnh sÏ ®­îc lµm râ bëi c¸c ý phô. C¸c ý chÝnh nªn ®­îc ®Æt mét c¸ch riªng rÏ ®Æc biÖt sè ý chÝnh ph¶i ®­îc c©n nh¾c sao cho kh«ng qu¸ 3-5 ý. NÕu nhiÒu qu¸ lµm ng­êi nghe khã theo dâi ®ång thêi tÝnh tËp trung cña vÊn ®Ò kh«ng cao, nªn viÕt mét c¸ch râ rµng, nhÊn m¹nh ®óng chç cÇn lµm s¸ng tá. §ång thêi c¸c ý nµy cÇn ®­îc s¾p xÕp theo trËt tù logic vµ ph¶i ®­îc liªn kÕt b»ng c¸c côm tõ, c¸c liªn tõ ®¶m b¶o tÝnh liÒn m¹ch. Ng­êi nãi còng cÇn ph¶i tÝnh ®Õn thêi gian cho viÖc tr×nh bµy c¸c ý nµy. §ång thêi ph¶i cã phÇn tiÓu kÕt cho mçi vÊn ®Ò tr×nh bµy Cã ba c¸ch ®Ó khai triÓn ý: Sö dông vÝ dô: sö dông nh÷ng vÝ du ng¾n hoÆc nh÷ng vÝ dô më réng nh­ nh÷ng c©u chuyÖn, giai tho¹i. Nh÷ng vÝ dô cã tÝnh chÊt gi¶ thuyÕt miªu t¶ t×nh huèng t­ëng t­îng cã thÓ rÊt hiÖu qu¶ cho nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ®éc gi¶. TÊt c¶ nh÷g vÝ dô nµy sÏ lµm s¸ng râ ý kiÕn, t¨ng thªm søc thuyÕt phôc ®ång thêi gióp t¨ng c­êng søc m¹nh c¸ nh©n trong mçi bµi ph¸t biÓu. §Ó g©y ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt nh÷ng vÝ dô ®­îc sö dông cÇn ph¶i s©u s¾c vµ phong phó vÒ c¸ch tr×nh bµy. Sè liÖu thèng kª: cã thÓ rÊt h÷u dông nã cã thÓ sö dông ®Ó gi¶i thÝch t¨ng c­êng tÝnh thuyÕt phôc cho vÊn ®Ò. Tuy nhiªn, ph¶i hiÓu râ vÒ nh÷ng sè liÖu ®­îc nªu ra vµ sö dông chóng hîp lÝ. Nh÷ng con sè cã thÓ dÔ dµng bÞ c¾t bá vµ bÞ xuyªn t¹c, nªn ph¶i ch¾c ch¾n sè liÖu thèng kª ph¶i cã tÝnh ®¹i diÖn. ®ång thêi nã ph¶i ®¶m b¶o ®­îc lÊy tõ nh÷ng nguån ®¸ng tin t­ëng. DÉn chøng: RÊt cÇn thiÕt trong viÖc lµm s¸ng tá vÊn ®Ò. CÇn chän nh÷ng dÉn chøng cã søc thuyÕt phôc vµ tin cËy cao. ViÖc trÝch dÉn ý kiÕn cña mét lµ chuyªn gia cã uy tÝn vÒ vÊn ®Ò ®ang ®­îc ®Ò cËp lµm cho ý kiÕn cña ng­êi nãi sÏ ®­îc tin t­ëng, vµ cã søc thuyªt phôc cao. Cã thÓ trÝch c¶ phÇn hoÆc mét phÇn nhá, nh­ng ý kiÕn ®­îc trÝch ph¶i ghi râ nguån gèc. KÕt luËn: §­a ra d©ó hiÖu cho ng­êi nghe biÕt diÔn gi¶ s¾p kÕt thóc vÊn ®Ò, ®ång thêi ph¶i tãm tÊt nh÷ng ®iÓm chÝnh cña phÇn néi dung, søc nÆng cña phÇn kÕt ®ßi hái ng­êi nãi ph¶i ®­a ra lêi hiÖu triÖu kªu gäi hµnh ®éng ®èi víi thÝnh gi¶. Cã thÓ lµm cho phÇn nay trë nªn hÊp dÉn h¬n b»ng c¸ch sö dông nh÷ng c©u trÝch dÉn cã tÝnh chÊt tãm l­îc vÊn ®Ò cña mét nh©n vËt næi tiÕng hoÆc trong mét t¸c phÈm nµo ®ã, liªn hÖ víi phÇn giíi thiÖu hoÆc ®«i khi lµ sù kÕt hîp cña nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. 1.4.3.4: ViÕt bµi thuyÕt tr×nh hoµn chØnh §iÒu nµy tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng cña diÔn gi¶, ®èi víi nh÷ng ng­êi ®· ®¹t tíi tr×nh ®é ®iªu luyÖn th× ®iÒu nµy cã thÓ kh«ng cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, khi viÕt thµnh mét bµi thuyÕt tr×nh hoµn chØnh kh«ng cã nghÜa lµ ng­êi thuyÕt tr×nh sÏ ®äc l¹i toµn bé nh÷ng g× ®· ®­îc viÕt bëi v× nh­ vËy sÏ nhanh chãng g©y ra sù nhµm ch¸n. MÆc dÇu vËy nÕu kh«ng viÕt mµ diÔn gi¶ cø nãi theo c¶m høng th× sÏ kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng sai sãt vµ bè côc còng cã thÓ bÞ thay ®æi, dÔ lµm cho vÊn ®Ò trë nªn lan man, thiÕu tÝnh träng t©m. Nh­ng nÕu bµi thuyÕt tr×nh ®­îc viÕt hoµn chØnh b»ng lèi v¨n nãi vµ diÔn gi¶ sÏ dùa vµo ®ã ®Ó “ øng khÈu nãi” sÏ t¹o ®ù¬c sù hÊp dÉn nhê lèi nãi øng khÈu ®ång thêi thÓ hiÖn c¸i löa cña ng­êi nãi võa kh«ng lµm sai lÖch vÒ mÆt thêi gian. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh viÕt diÔn gi¶ ph¶i chó ý ®Õn ng«n ng÷ ®­îc sö dông trong khi nãi. §©y lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng v× ng«n ng÷ chÝnh lµ c«ng cô ®Ó truyÒn t¶i ý t­ëng. Mét diÔn gi¶ tµi n¨ng chÝnh lµ ng­êi sö dông c«ng cô nµy mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. Ng«n ng÷ trong bµi khi nãi tr­íc c«ng chóng ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y.: Sö dông tõ ng÷ mét c¸ch thËn träng chÝnh x¸c : kh«ng sö dông tõ nÕu nh­ kh«ng biÕt râ nghÜa cña tõ ®ã, ®Æc biÖt lµ nh÷ng tõ cã tÝnh chÊt chuyªn ngµnh. ViÖc dïng sai tõ ng÷ tr­íc c«ng chóng khiÕn kh¸n gi¶ thiÕu tin t­ëng ë vèn kiÕn thøc cña ng­êi nãi vµ nh÷ng g× mµ hä ®ang tr×nh bµy. Nã cã thÓ lµm gi¶m ®¸ng kÓ søc thuyÕt phôc cña néi dung thuyÕt tr×nh. Tõ ng÷ ph¶i râ rµng : Mäi ng­êi tiÕp nhËn th«ng tin b»ng nh÷ng c¸ch kh¸c nhau, cã tõ ng÷ hîp víi ng­êi nµy nh­ng l¹i kh«ng hîp víi ng­êi kia v× thÕ ®Ó tr¸nh hiÓu nhÇm nªn sö dông nh÷ng tõ quen thuéc, x¸c thùc, cô thÓ. C¾t bá ®i nh÷ng tõ ng÷ kh«ng cÇn thiÕt cho vÊn ®Ò Tõ ng÷ cã t¸c ®éng s©u s¾c: ®Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy cã thÓ sö dông nh÷ng tõ gîi trÝ t­ëng t­îng, ®ång thêi cã thÓ t¹o ra nh¹c ®iÖu b»ng c¸ch s¾p xÕp nh÷ng tõ cïng lo¹i trong cïng mét c©u, nh¾c l¹i ©m ®Çu cña mçi tõ hoÆc dïng nh÷ng tõ cã ý nghÜa ®èi lËp nhau trong cïng mét c©u hoÆc mét ®o¹n v¨n. Tuy nhiªn tõ ng÷ còng ph¶i ®­îc dïng phï hîp víi nh÷ng t×nh huèng cô thÓ, kh«ng sö dông ng«n ng÷ d­êng nh­ cã sù ph©n biÖt giíi tÝnh, dËp khu«n mét ai ®ã. §Ó cã thÓ cã ®­îc mét vèn tõ phong phó vµ sö dông ®iªu luyÖn nã cÇn cã kho¶ng thêi gian dµi ®Ó trau dåi nghiªn cøu s¸ch b¸o vµ h¬n hÕt cÇn cã sù tËp viÕt th­êng xuyªn. 1.4.4: TËp d­ît §©y thùc sù lµ mét viÖc rÊt cÇn thiÕt v× tõ nh÷ng lÇn tËp dù¬t nh­ vËy sÏ chÝnh lµ c¬ héi tèt ®Ó t×m ra nh÷ng sai sãt vµ cã thÓ kÞp thêi chØnh söa ®Ó h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt sù rñi ro. TËp d­ît nhiÒu lÇn sÏ gióp diÔn gi¶ t¨ng c­êng sù tù tin. Cã thÓ tËp thuyÕt tr×nh b»ng c¸ch ®øng tr­íc g­¬ng. Tuy nhiªn, c¸ch tèt nhÊt lµ h·y tËp nã tr­íc mét nhãm ng­êi cã thÓ lµ trong gia ®×nh, b¹n bÌ th©n thuéc, nh÷ng ng­êi cã thÓ thµnh thùc chØ ra nh÷ng lçi lÇm mµ trong qu¸ tr×nh thuyÕt tr×nh ta cã thÓ ®· vÊp ph¶i. NÕu cã thÓ ng­êi thuyÕt tr×nh nªn tËp d­ît ë ®Þa ®iÓm chÝnh thøc sÏ diÔn ra ®Ó lµm quen víi m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn ë ®ã. ViÖc tËp d­ît cña ng­êi nãi cßn bao gåm viÖc tËp d­ît víi c¸c ph­¬ng tiÖn phô trî nÕu cã. Nã còng cÇn ®Õn nh÷ng kÜ n¨ng cña trÝ t­ëng t­îng vµ kÜ n¨ng nhËp vai. Trong khi tËp d­ît ng­êi nãi cÇn ph¶i dù trï tr­íc nh÷ng c©u hái cã thÓ sÏ ®­îc hái vµ nh÷ng ph­¬ng ¸n tr¶ lêi cho nh÷ng c©u hái Êy. Nh÷ng ng­êi xung quanh chÝnh lµ nh÷ng ng­êi cã thÓ ®­a ra nh÷ng c©u hái vµ c¶ nh÷ng ph­¬ng ¸n tr¶ lêi gióp Ých rÊt nhiÒu cho ng­êi thuyÕt tr×nh. 1.4.5: Ph­¬ng tiÖn phô trî Ph­¬ng tiÖn phô trî hç trî ng­êi thuyÕt tr×nh rÊt nhiÒu trong qu¸ tr×nh tr×nh bµy. Nh÷ng ph­¬ng tiÖn hiÖn nay ®­îc sö dông ®­îc chia lµm ba nhãm: Trî thÞ : b¶ng ®en, b¶ng nØ, m« h×nh, m¸y chiÕu… Trî thÝnh: c¸c ®Üa ghi ©m vµ m¸y quay ®Üa, b¨ng tõ, m¸y ph¸t…. Trî thÝnh thÞ: m¸y chiÕu phim, ®Çu m¸y, tivi…. Nh÷ng ph­¬ng tiÖn nµy sÏ gióp ®¬n gi¶n ho¸ nh÷ng th«ng tin phøc t¹p, minh ho¹ cho néi dung bµi thuyÕt tr×nh, thªm vµo ®ã nã còng cã thÓ cho thÊy ®­îc mèi quan hÖ gi­· c¸c vÊn ®Ò. Quan träng h¬n nã cã thÓ lµm cho ng­êi ®äc hÖ thèng vµ nhí th«ng tin dÔ dµng h¬n v× ®ång thêi nghe th× kh¸n gi¶ cßn bÞ t¸c ®éng b»ng c¶ yÕu tè thÞ gi¸c. C¸c nhµ khoa häc ®· chØ ra r»ng nÕu cã sù t¸c ®éng ®ång thêi gi÷a thÝnh gi¸c vµ thÞ gi¸c th× kh¶ n¨ng l­u l¹i trong n·o bé cña con ng­êi sÏ l©u h¬n. H¬n n÷a sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn phô trî víi mµu s¾c vµ h×nh ¶nh phong phó t¹o nªn sù høng thó h¬n víi viÖc chØ nãi mét c¸ch th«ng th­êng. Sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c ph­¬ng tiÖn phô trî cã thÓ gióp t¨ng h¬n 40% sù tin t­ëng vµo vÊn ®Ò ®­îc tr×nh bµy. Tuy vËy, muèn ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao ng­êi nãi cÇn ph¶i sö dông thµnh th¹o nh÷ng ph­¬ng tiÖn phô trî nµy. 1.4.6: ThuyÕt tr×nh 1.4.6.1: Tr­íc giê thuyÕt tr×nh Tr­íc khi buæi thuyÕt tr×nh chÝnh thøc diÔn ra, diÔn gi¶ cÇn t×m hiÓu vÒ thêi gian, ®Þa ®iÓm sÏ diÔn ra ®Ó cã thÓ lµm quen víi khung c¶nh thùc. SÏ lµ kh«ng thõa nÕu nh­ cã thÓ lµm quen víi nh÷ng ng­êi sÏ lµ kh¸n gi¶ cña m×nh, ®iÒu nµy lµm cho ng­êi nãi cã c¶m gi¸c th©n quen h¬n. §ång thêi nÕu cã sö dông ®Õn ph­¬ng tiÖn hç trî th× cÇn kiÓm tra thËt kÜ l­ìng ®¶m b¶o kh«ng cã g× trôc trÆc trong suèt qu¸ tr×nh. 1.4.6.2: Yªu cÇu ®èi víi diÔn gi¶ Trong nh­ng yÕu tè lµm nªn thµnh c«ng cña mét bµi thuyÕt tr×nh Stephen Lucas ®· chØ ra r»ng néi dung chØ chiÕm cã 7%, giäng nãi chiÕm 38%, ng«n ng÷ h×nh thÓ chiÕm tíi 55%, nh­ vËy yÕu tè con ng­êi chÝnh lµ yÕu tè chñ ®¹o v× vËy nã ®ßi hái ë diÔn gi¶ nh÷ng yªu cÇu nhÊt ®Þnh. Giäng nãi: Giäng nãi thÓ hiÖn râ nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ mÆt giíi tÝnh, tuæi t¸c, quª qu¸n, tr×nh ®é häc vÊn vµ t©m tr¹ng cña ng­êi nãi. Mét yªu cÇu ®Çu tiªn vÒ giäng nãi cña ng­êi thuyÕt tr×nh ®ã lµ viÖc hÕt søc tr¸nh viÖc nãi ngäng, nãi l¾p. Cho dï cã ë ®Þa ph­¬ng nµo ®i ch¨ng n÷a th× khi thuyÕt tr×nh ta cÇn tr¸nh nh÷ng tõ mang tÝnh ®Þa ph­¬ng, sö dông ng«n ng÷ chung thèng nhÊt ®Ó tÊt c¶ mäi ng­êi ®Òu cã thÓ hiÓu ®­îc. Khi míi b¾t ®Çu nãi nªn nãi b»ng giäng b×nh tÜnh «n hoµ, ®ång thêi trong suèt qu¸ tr×nh nãi cÇn ®Ó ý ®Õn h¬i thë, cÊu ©m, ®ång thêi ph¶i gi÷ ®­îc chÊt giäng tù nhiªn. Mét giäng nãi lÝ t­ëng ®Ó nãi tr­íc c«ng chóng lµ mét giäng trÇm, Êm. §èi víi phô n÷ nªn nãi ë t«ng giäng cao cßn víi nam giíi ®­îc khuyªn gi÷ ë t«ng trÇm. NÕu nh­ ng­êi thuyÕt tr×nh kh«ng cã ®­îc chÊt giäng chuÈn th× viÖc th­êng xuyªn tËp ®äc còng sÏ gióp c¶i thiÖn ®­îc giäng nãi rÊt nhiÒu. Ph¸t ©m chuÈn, to râ lµ c¸ch mµ diÔn gi¶ cã thÓ lµm chñ ®­îc t×nh h×nh. TuyÖt ®èi tr¸nh nãi ngäng hoÆc bÞ mÊt giäng, nãi hai giäng, nÕu nãi ë phßng lín, héi tr­êng cÇn ph¶i gi÷ cho cæ häng ®­îc tho¶i m¸i, miÖng më réng nãi to râ rµng ®Ó mäi ng­êi ®Òu cã thÓ nghe thÊy.. Tèc ®é ®äc : cÇn ®­îc ®iÒu chØnh ®Ó v× nÕu nãi qu¸ nhanh sÏ khiÕn thÝnh gi¶ l¹c huíng nh­ng nÕu nãi qu¸ chËm, ®Òu ®Òu cã thÓ sÏ lµm cho thÝnh gi¶ nhµm ch¸n vµ thÊy buån ngñ. Tèc ®é nµy phô thuéc vµo ý kiÕn vµ t×nh c¶m mµ ng­êi nãi muæn tryÒn t¶i ®Ó diÔn t¶ mét tr¹ng th¸i sôc s«i m·nh liÖt th× viÖc nãi nhanh m¹nh lµ cÇn thiÕt nh­ng ®Ó diÔn t¶ t©m tr¹ng buån phiÒn th× mét tèc ®é chËm l¹i phï hîp h¬n. Ng÷ ®iÖu : ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn thÝnh gi¶, mçi mét tõ cã nhiÒu giäng vµ mçi giäng l¹i cã thÓ lµm thay ®æi ý nghÜa cña tõ nµy hay tõ kh¸c c¸ch ®äc nh÷ngtõ ë nh÷ng giäng kh¸c nhau cã thÓ t¹o ra ng÷ ®iÖu, nã ®­îc coi lµ nh÷ng nèt nh¹c trong bµi thuyÕt tr×nh. Trong khi nãi ta cÇn t¹o ra nh÷ng ®iÓm dõng hay cßn gäi lµ nh÷ng kho¶ng lÆng cÇn thiÕt ®iÒu ®ã còng sÏ gióp ng­êi nghe chó ý h¬n, nhÊn m¹nh vµo nh÷ng chç mµ ta muèn ng­êi nghe ®Ó ý, ®ång thêi cÇn ph¶i ph©n nhÞp cho hîp lÝ trong tõng c©u vµ gi÷a c¸c c©u. D¸ng ®iÖu cö chØ: C¸c cö chØ hç trî cho lêi nãi cña diÔn gi¶ ®­îc thÓ hiÖn qua ¸nh m¾t, nÐt mÆt, cö ®iÖu cña ®«i tay vµ sù di chuyÓn. Cö chØ ®­îc chia lµm bèn lo¹i: cö chØ miªu t¶, nhÊn m¹nh, sè ®Õm vµ cö chØ thÓ hiÖn t×nh c¶m. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch thËt tù nhiªn, phï hîp víi néi dung lêi nãi, mét cö chØ lè bÞch sÏ g©y ra t¸c ®éng rÊt lín v× kh¸n gi¶ kh«ng chØ nghe mµ hä cßn thÊy ®­îc nh÷ng g× ®ang diÔn ra. Nh÷ng chØ dÉn ®­îc ®­a ra nh­ sau : NÐt mÆt: ThÓ hiÖn t×nh c¶m v× vËy ®Ó cã thÓ g©y ®­îc thiÖn c¶m h·y c­êi víi kh¸n gi¶, h·y gi÷ mét nÐt m¨t t­¬i vui, tho¶i m¸i trong khi nãi. Cã thÓ sö dông nÐt mÆt ®Ó diÔn t¶ t©m tr¹ng nh­ khi ta muèn nãi vÒ sù ®au khæ th× khu«n mÆt cã thÓ buån h¬n mét chót, sù khã chÞu cã thÓ h¬i nh¨n l¹i. Tay: TuyÖt ®èi tr¸nh viÖc cho tay vµo tói quÇn, khoanh tay hay trá tay. Sö dông tay ®Ó cã thÓ thÓ hiÖn nh÷ng cö chØ mang tÝnh chØ dÉn b»ng c¸ch : chôm c¸c ngãn tay l¹i råi chØ vÒ mét h­íng (th­êng lµm b»ng tay ph¶i), cö chØ mang tÝnh chÊt kh¼ng ®Þnh b»ng c¸ch ®­a tay ph¶i hoÆc c¶ hai tay lªn cao, cö chØ m« t¶ khi ta cßng hai c¸nh tay l¹i ®­a lªn ®Çu, tr­íc mÆt hoÆc ®­a ra ®»ng sau l­ng, ®Ó kh¼ng ®Þnh b»ng c¸ch h¹ mét tay xoÌ xuèng. TuyÖt ®èi tr¸nh viÖc chØ dÉn chØ b»ng mét ngãn tay. Nã ®­îc coi lµ cö chØ khiÕm nh· vµ thiÕu t«n träng ng­êi kh¸c, ®Æc biÖt tr­íc rÊt nhiÒu ng­êi nã sÏ g©y ra hiÖu øng xÊu. Tuy nhiªn, kh«ng nªn qu¸ l¹m dông ®iÒu nµy, v× c¸c cö chØ cña c¬ thÓ cã søc thu hót sù chó ý rÊt lín nÕu sö dông th¸i qu¸ nã sÏ lµm kh¸n gi¶ chó ý ®Õn hµnh ®éng cña diÔn gi¶ h¬n lµ néi dung ®­îc tr×nh bµy. M¾t: CÇn gi÷ ®­îc mèi liªn hÖ b»ng m¾t víi kh¸n gi¶ v× ®iÒu ®ã thÓ hiÖn ®­îc sù t«n träng cña ng­êi tr×nh bµy ®èi víi ng­êi nghe cña m×nh, ®ång thêi nã còng lµ mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt gióp ng­êi nãi quan s¸t ®­îc diÔn biÕn t©m lÝ cña ®èi t­îng tiÕp xóc. H·y h­íng ¸nh m¾t vµo tÊt c¶ mäi ng­êi ®Ó thÓ hiÖn r»ng b¹n ®ang quan t©m ®Õn hä, b»ng c¸ch nµy ta cã thÓ thu hót ®­îc sù chó ý cña ng­êi nghe Nªn nh×n vµo tõng c¸ nh©n sau ®ã lµ c¸c nhãm, ë mçi nhãm nªn dõng l¹i l©u mét chót, nÕu trong mét phßng réng th× cè g¾ng nh×n ë vÞ trÝ gi÷a kh¸n phßng v× ®©y ®­îc coi lµ ®iÓm nh×n hîp lÝ nhÊt. Tuy vËy, cÇn tr¸nh nh×n qu¸ l©u vµo mét ng­êi v× cã thÓ g©y ra sù hiÓu lÇm vµ bÞ coi lµ bÊt lÞch sù, hÕt søc tr¸nh viÖc nh×n h×nh ch÷ M (nh×n xuèng) vµ ch÷ W (nh×n lªn), h·y nh×n th¼ng vµo kh¸n gi¶ cña m×nh. Di chuyÓn: Ho¹t ®éng nµy sÏ khiÕn cho bµi thuyÕt tr×nh kh«ng ®¬n ®iÖu thay v× diÔn gi¶ cø ®øng ë mét chç nhÊt ®inh, vÞ trÝ ®øng ®­îc cho lµ lÝ t­ëng khi thuyÕt tr×nh lµ ë bªn tay tr¸i theo h­íng nh×n cña kh¸n gi¶. Nh­ng ph¶i chó ý, kh«ng di chuyÓn qu¸ nhiÒu víi tèc ®é qu¸ nhanh nh­ vËy sÏ lµm ng­êi nghe chó ý nhiÕu ®Õn sù di chuyÓn ®ã h¬n lµ theo dâi néi dung. Lêi khuyªn ®­îc ®­a ra lµ kh«ng nªn ®i qu¸ 7 b­íc. - Trang phôc: ThÓ hiÖn ®Þa vÞ x· héi, kh¶ n¨ng kinh tÕ vµ tr×nh ®é häc vÊn cña mçi ng­êi, ®ång thêi nã còng thÓ hiÖn chuÈn mùc vÒ mÆt ®¹o ®øc x· héi. Trang phôc tuy kh«ng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh nh­ng khi xuÊt hiÖn tr­íc c«ng chóng th× ®ã lµ ®iÒu cÇn ®­îc quan t©m tr­íc hÕt. Mét bé trang phôc ®Ñp, gän gµng, hîp thêi trang, hîp víi hoµn c¶nh lµ thÓ hiÖn sù tù t«n träng b¶n th©n còng lµ sù t«n träng ng­êi kh¸c. Trang phôc sÏ lµ yÕu tè bÞ ®¸nh gi¸ ®Çu tiªn vµ nÕu nh­ ng­êi nãi bÞ cho lµ cã vÊn ®Ò vÒ trang phôc th× hiÖu qu¶ ®¹t ®­îc h¼n sÏ kh«ng ®­îc nh­ mong muèn. V× thÕ trong khi nãi tr­íc c«ng chóng ®ßi hái ng­êi thuyÕt tr×nh ph¶i ¨n mÆc sang h¬n thÝnh gi¶ mét bËc. 1.4.7: KÕt thóc buæi thuyÕt tr×nh Ng­êi nghe cÇn ®­îc th«ng b¸o khi diÔn gi¶ kÕt thóc buæi thuyÕt tr×nh ®Ó tr¸nh viÖc kh¸n gi¶ thÊy b¹n ®· ngõng nãi nh­ng l¹i kh«ng biÕt vÊn ®Ò ®· ®­îc kÕt thóc hay ch­a. H¬n n÷a, còng tr¸nh viÖc kÕt thóc qu¸ ®ét ngét lµm kh¸n gi¶ hôt hÉng, chó ý nªn kÕt thóc ®óng thêi gian ®­îc phÐp. H·y tãm t¾t l¹i nh÷ng ý chÝnh ®· ®­îc tr×nh bµy sau ®ã ®i ®Õn kÕt luËn cuèi cïng vÒ vÊn ®Ò. Yªu cÇu cña phÇn kÕt thóc lµ ng­êi thuyÕt tr×nh ph¶i ®­a ®­îc th«ng ®iÖp hµnh ®éng tøc lµ ng­êi nghe sÏ cÇn ph¶i lµm nh÷ng g× vµ lµm nh­ thÕ nµo ®Ó thùc hiÖn vµ gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò? §©y còng chÝnh lµ thêi ®iÓm mµ ng­êi nãi vµ ng­êi nghe sÏ trùc tiÕp trao ®æi víi nhau th«ng qua viÖc ®Æt vµ tr¶ lêi c©u hái. §Æt c©u hái vµ tr¶ lêi sÏ gióp ng­êi nghe hiÓu râ h¬n vÊn ®Ò. Mét c©u hái thùc sù lµ c©u hái nh»m biÕt thªm th«ng tin, ®ßi hái lµm râ vÊn ®Ò. Tuy vËy, còng cã nh÷ng c©u hái nªu ra nh»m môc ®Ých giÔu cît hoÆc ®«i khi lµ ®Ó b¾t bÝ. Cho dï nh­ thÕ nµo ®i n÷a th× viÖc chuÈn bÞ cho phÇn hái ®¸p lµ hÕt søc cÇn thiÕt. T×m ra nh÷ng c©u hái mµ kh¸n gi¶ cã thÓ hái, ®iÒu nµy cã thÓ lµm ®­îc trong qu¸ tr×nh tËp d­ît tr­íc ng­êi th©n, b¹n bÌ, hä chÝnh lµ nh÷ng ng­êi sÏ ®­a ra nh÷ng c©u hái cã thÓ n¶y sinh trong ®Çu cña kh¸n gi¶. Dùa trªn nh÷ng c©u hái cã thÓ cã ®ã, ng­êi nãi nªn tËp tr¶ lêi, nã sÏ gióp cho diÔn gi¶ kh«ng bÞ bÊt ngê tr­íc nh÷ng c©u hái ®­îc ®Æt ra trong t×nh huèng thùc sù. Khi nhËn ®­îc c©u hái tõ kh¸n gi¶ h·y ®ãn nhËn nã víi mét th¸i ®é vui vÎ, t«n träng nh÷ng vÊn ®Ò mµ hä cÇn hái. H·y l¾ng nghe mét c¸ch cÈn thËn, nh×n th¼ng vµo ng­êi ®ang hái. NÕu ch­a râ vÊn ®Ò, nªn hái l¹i ®Ó ®¶m b¶o hiÓu ®óng vÊn ®Ò mµ kh¸n gi¶ ®ang th¾c m¾c. Tr¶ lêi b»ng mét th¸i ®é døt kho¸t vµ thµnh thùc. NÕu kh«ng biÕt ®¸p ¸n h·y tr¶ lêi th¼ng lµ b¹n kh«ng biÕt. Khi tr¶ lêi nªn h­íng c©u tr¶ lêi ®Õn tÊt c¶ c¸c kh¸n gi¶ chø kh«ng riªng ng­êi ®Æt c©u hái. DiÔn gi¶ cã thÓ lµm cho phÇn hái ®¸p nµy trë nªn thó vÞ b»ng viÖc ®­a ra nh÷ng c©u hái ®èi víi chÝnh kh¸n gi¶, cã thÓ t×m nh÷ng c©u tr¶ lêi cho vÊn ®Ò ®­îc hái tõ chÝnh kh¸n gi¶ sau ®ã diÔn gi¶ sÏ ®­a ra c©u tr¶ lêi chÝnh thøc cña m×nh. Nªn ®Æt c©u tr¶ lêi trong mèi t­¬ng quan ®èi víi bµi thuyÕt tr×nh, cã thÓ sö dông nh÷ng c©u chuyÖn nhá liªn quan ®Õn vÊn ®Ò, nh÷ng vÝ dô vui ®iÒu nµy sÏ lµm cho c©u tr¶ lêi thó vÞ h¬n rÊt nhiÒu. §èi víi nh÷ng c©u hái ®­a ra nh»m th¸i ®é ch©m chäc, tr× chÝch bµi b¸c, nªn thËt b×nh tÜnh l¾ng nghe c©u hái mét c¸ch cÈn thËn, ph©n tÝch c©u hái mét c¸ch cÈn thËn xem nã ®óng sai ë chç nµo, tr¶ lêi víi mét th¸i ®é nhÑ nhµng nh­ng kiªn quyÕt, cã thÓ tõ chèi tr¶ lêi nh÷ng c©u hái víi ý ®å xÊu mê ¸m. §©y còng chÝnh lµ lóc thÓ hiÖn b¶n lÜnh sù chñ ®éng cña ng­êi thuyÕt tr×nh, nã ®ßi hái mét qu¸ tr×nh rÌn luyÖn vµ tÝch luü kiÕn thøc l©u dµi vµ c¶ yÕu tè kinh nghiÖm n÷a. Ch­¬ng 2. KÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng trong ho¹t ®éng h­íng dÉn du lÞch 2.1.Vai trß cña kÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng trong ho¹t ®éng h­íng dÉn du lÞch. Mang ®Æc tr­ng cña mét ngµnh nghÒ lu«n ph¶i tiÕp xóc víi rÊt nhiÒu ®èi t­îng vµ th­ång xuyªn ph¶i nãi tr­íc rÊt nhiÒu nguêi, kÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng lµ yªu cÇu b¾t buéc cÇn cã cña h­èng dÉn viªn trong qu¸ tr×nh t¸c nghiÖp. Cã ®­îc nh÷ng kÜ n¨ng ®ã kh«ng chØ gióp cho ng­êi h­íng dÉn viªn truyÒn t¶i néi dung cña bµi thuyÕt minh ®Õn kh¸ch du lÞch mét c¸ch tèt nhÊt mµ cßn gióp hä ph¸t triÓn vµ t¨ng c­êng kÜ n¨ng nghÒ nghiÖp, kÜ n¨ng giao tiÕp vèn lµ nh÷ng yÕu tè rÊt quan träng trong ngµnh dÞch vô. 2.2.: KÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng trong ho¹t ®éng h­íng dÉn du lÞch hiÖn nay 2.2.1. §iÓm kh¸c biÖt gi÷a nãi tr­íc c«ng chóng trong ho¹t ®éng h­íng dÉn du lÞch víi c¸c ngµnh nghÒ kh¸c. NghiÖp vô h­íng dÉn du lÞch ®ßi hái ng­êi h­íng dÉn viªn ph¶i cã kÜ n¨ng vÒ nãi tr­íc c«ng chóng, tuy nhiªn cã thÓ thÊy ®­îc mét sè ®Æc ®iÓm tiªu biÓu mang ®Æc tr­ng trong ho¹t ®éng h­íng dÉn du lÞch. - Kh¸n gi¶ : Kh¸ch du lÞch chÝnh lµ nh÷ng kh¸n gi¶ trùc tiÕp nghe vµ tiÕp nhËn th«ng tin tõ h­íng dÉn viªn. Tuy tuú thuéc vµo tõng ch­¬ng tr×nh du lÞch mµ sè l­îng kh¸n gi¶ cã thÓ lµ kh¸c nhau nh­ng ®èi víi mçi mét h­íng dÉn viªn th× sè l­îng kh¸n gi¶ lu«n lu«n ®­îc giíi h¹n ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng cho ho¹t ®éng h­íng dÉn. Trong khi ®ã ®èi víi nhiÒu ngµnh nghÒ kh¸c, nh­ dÉn ch­¬ng tr×nh cho mét ch­¬ng tr×nh ca nh¹c th× sè l­îng kh¸n gi¶ cã thÓ lªn ®Õn hµng tr¨m thËm chÝ hµng ngµn ng­êi. §ã lµ yÕu tè thuËn lîi lín cña h­íng dÉn viªn trong khi tiÕp xóc vµ giao l­u víi kh¸ch. Qua nh÷ng tiÕp xóc nµy gi÷a kh¸ch vµ h­íng dÉn viªn kho¶ng c¸ch gi÷a hai bªn sÏ ®­îc rót ng¾n. Th«ng qua tiÕp xóc h­íng dÉn viªn sÏ cã c¬ héi t×m hiÓu vÒ t©m t­ nguyÖn väng, së thÝch hay nh÷ng th«ng tin h÷u dông kh¸c. §ã lµ nh÷ng b­íc quan träng trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu vÒ kh¸n gi¶ cña m×nh mµ nh÷ng ngµnh kh¸c khã cã thÓ lµm ®­îc Trong suèt hµnh tr×nh, ®èi víi kh¸ch du lÞch h­íng dÉn viªn kh«ng chØ ®ãng vai trß h­íng dÉn mµ cßn lµ ng­êi b¹n ®­êng ®¸ng tin cËy ®èi víi du kh¸ch. §Æc biÖt trong nh÷ng tour dµi ngµy th× mèi quan hÖ ®ã cã thÓ ngµy cµng th©n thiÕt vµ g¾n bã. §iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho h­íng dÉn viªn rÊt nhiÒu trong khi h­íng dÉn v× lóc nµy kh¸ch còng gièng nh­ nh÷ng ng­êi th©n quen cña m×nh. Tuy nhiªn, còng chÝnh v× lÏ ®ã nªn nã còng cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®èi víi ho¹t ®éng nãi cña h­íng dÉn viªn nªu nh­ kh«ng t¹o ®­îc mèi quan hÖ tèt ®èi víi kh¸ch, nh÷ng kh¸n gi¶ th­êng xuyªn trong suèt chuyÕn th¨m quan, th­êng xuyªn nghe h­íng dÉn viªn nãi. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn thÊy ®­îc r»ng trong khi h­íng dÉn cã thÓ h­íng dÉn viªn chØ h­íng dÉn tõ hai ®Õn ba kh¸ch, nªn dï cã x¶y ra ho¹t ®éng nãi nh­ng trong hoµn c¶nh nµy, h­íng dÉn viªn kh«ng thÓ ®­îc coi lµ ®ang nãi tr­íc c«ng chóng ®­îc, ®ã chØ lµ ho¹t ®éng h­íng dÉn th«ng th­êng. - Kh«ng gian nãi tr­íc c«ng chóng: Kh«ng gièng nh­ nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c du lÞch g¾n víi sù di chuyÓn nªn kh«ng gian ®Ó nãi tr­íc c«ng chóng cña h­íng dÉn viªn lu«n lu«n thay ®æi. ChØ trong mét vµi phót kh«ng gian cã thÓ thay ®æi mét c¸ch nhanh chãng tõ ®Þa ®iÓm nµy ®Õn ®Þa ®iÓm kh¸c. §iÒu ®ã còng ®Æt h­íng dÉn viªn vµo mét t×nh huèng khã kh¨n lµ lu«n ph¶i ®èi mËt víi nh÷ng t¸c ®éng ngo¹i c¶nh c¶n trë viÖc h­íng dÉn nh­ ®iÒu kiÖn vÒ ¸nh s¸ng, ©m thanh, tiÕng ån... Do ®ã ®ßi hái ng­êi h­íng dÉn viªn ph¶i khÐo lÐo vµ lµm chñ trong mäi t×nh huèng ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng h­íng dÉn kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n vµ cã tÝnh tæ chøc. - §Ò tµi: §èi víi nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c, trong khi thuyÕt tr×nh th­êng diÔn gi¶ chØ tËp trung vµo mét ®Ò tµi nhÊt ®Þnh vµ tËp trung tr×nh bµy vÒ ®Ò tµi ®ã. Nh­ng ®èi víi mét h­íng dÉn viªn ®Ò tµi cña hä (nhÊt lµ c¸c h­íng dÉn viªn ®­êng dµi ) trong khi nãi hä cã thÓ tr×nh bµy cïng mét lóc rÊt nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c nhau: kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi, v¨n ho¸, khoa häc, nh÷ng vÊn ®Ò cã thÓ kh«ng hÒ liªn quan ®Õn du lÞch nh­ng ®ã lµ ®iÒu mµ h­íng dÉn viªn thÊy cÇn thiÕt vµ kh¸ch muèn biÕt. - Ph­¬ng tiÖn phô trî: Do th­êng xuyªn di chuyÓn, tÝnh c¬ ®éng cao nªn hÇu nh­ h­íng dÉn viªn hÇu nh­ kh«ng hÒ cã ph­¬ng tiÖn phô trî nµo kh¸c ngoµi chiÕc Micro. ViÖc tr×nh chiÕu lµ kh«ng cÇn thiÕt trong ho¹t ®éng h­íng dÉn v× kh¸ch ®i du lÞch lµ ®Ó tr¶i nghiÖm vµ hä muèn chiªm ng­ìng mét c¸ch thùc tÕ chø kh«ng ph¶i qua m¸y chiªu. V× thÕ nªn hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng h­íng dÉn hÇu nh­ phô thuéc hoµn toµn vµo kh¶ n¨ng h­íng dÉn cña h­íng dÉn viªn. 2.2.2: Ho¹t ®éng h­íng dÉn du lÞch cña h­íng dÉn viªn Néi dung c«ng t¸c h­íng dÉn du lÞch cña h­íng dÉn viªn bao gåm hai ho¹t ®éng c¬ b¶n sau: H­íng dÉn quan s¸t, xem xÐt ®èi t­îng tham quan : mèi quan t©m hµng ®Çu cña h­íng dÉn viªn lµ ph¶i lµm sao t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch quan s¸t ®èi t­îng mét c¸ch tèt nhÊt. V× nÕu kh«ng ®­îc tËn m¾t chøng kiªn ®èi t­îng tham quan th× mäi lêi giíi thiÖu cña h­íng dÉn viªn chØ lµ mét m¬ lÝ thuyÕt vµ còng kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých cña kh¸ch khi ®i du lÞch. §Ó cã thÓ h­íng dÉn kh¸ch quan s¸t tèt nhÊt h­íng dÉn viªn cÇn : + X¸c ®Þnh vÞ trÝ quan s¸t ®èi t­îng tham quan : h­íng dÉn viªn cÇn t×m ®­îc mét vÞ trÝ cã thÓ quan s¸t ®èi t­îng mét c¸ch toµn diÖn vµ Ên t­îng nhÊt ®Ó kh¸ch cã thÓ c¶m nhËn ®­îc hÕt nh÷ng gi¸ trÞ cña ®èi t­îng tham quan. Kho¶ng c¸ch lÝ t­ëng ®Ó quan s¸t mét ®èi t­îng tèt nhÊt lµ bÇng hai lÇn chiÒu cao cña ®èi t­îng ®ã. Nh­ng ®èi víi nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt hay ho¹ tiÕt trang trÝ th× cÇn ph¶i quan s¸t mét c¸ch tØ mØ. Do ®ã tuy tõng t×nh huèng mµ h­íng dÉn viªn sÏ cã sù ®iÒu chØnh vµ h­íng dÉn cho hîp lÝ. Nªn chó ý ®Õn nguyªn t¾c kh«ng nªn chän vÞ trÝ quan s¸t tèt nhÊt ngay tõ lÇn ®Çu tiªn + Tæ chøc xem xÐt ®èi t­îng tham quan : H­íng dÉn viªn cÇn ph¶i qu¶n lÝ vµ tæ chøc ®oµn cho hîp lÝ, s¾p xÕp sao cho tÊt c¶ c¸c kh¸ch ®Òu cã thÓ nh×n thÊy ®­îc ®èi t­îng. Th«ng th­êng kh¸ch ®­îc tæ chøc ®øng theo h×nh vßng cung, h­íng vÒ phÝa ®èi t­îng tham quan. H­íng dÉn viªn ®øng ë ®Çu vßng cung theo chiÒu thuËn cña tay, cã thÓ sö dông nh÷ng c©u ®¬n gi¶n nh­ ‘ tr­íc m¾t c¸c b¹n lµ bøc t­îng b»ng ®ång ®en cã niªn ®¹i kho¶ng n¨m thÕ kØ’ hoÆc «phÝa tay ph¶i cña quý vÞ lµ trung t©m héi nghÞ quèc gia, n¬i phôc vô cho héi nghÞ APEC». H­íng dÉn viªn cã thÓ ®Ó cho kh¸ch tù chiªm ng­ìng mµ kh«ng cÇn thuyÕt minh g× nhiÒu. + H­íng dÉn di chuyÓn : di chuyÓn chÝnh lµ thñ ph¸p ®­îc sö dông nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vÒ mÆt t©m lÝ. Kh¸ch cã thÓ di chuyÓn tõ ®èi t­îng nµy sang ®èi t­îng kh¸c, tõ gÇn ®Õn xa vµ ng­îc l¹i, di chuyÓn xung quanh ®èi t­îng tham quan. Khi di chuyÓn th× th«ng th­êng h­íng dÉn viªn sÏ h¹n chÕ thuyÕt minh v× chØ cã sè Ýt kh¸ch ®i c¹nh h­íng dÉn viªn míi cã thÓ nghe thÊy lêi thuyÕt minh. Trong khi di chuyÓn th× h­íng dÉn viªn cã thÓ nãi chuyÖn víi kh¸ch. Nh­ng khi di chuyÓn trªn « t« th× ho¹t ®éng thuyÕt minh cña h­íng dÉn viªn l¹i ®ãng vai trß quan träng. MÆc dï cã qu¸ tr×nh cung cÊp th«ng tin nh­ng ho¹t ®éng h­íng dÉn ®èi t­îng tham quan kh«ng thÓ coi lµ ho¹t ®éng nãi tr­íc c«ng chóng ®­îc, v× th«ng tin c¬ b¶n lµ rÊt ®¬n gi¶n vµ kh«ng cÇn ph¶i chuÈn bÞ g× nhiÒu nã còng diÔn ra trong thêi gian rÊt ng¾n. Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh : lµ c¸ch thøc, kÜ n¨ng truyÒn ®¹t nh÷ng th«ng tin nhËn xÐt, b×nh luËn vÒ ®èi tuîng tham quan nh÷ng néi dung gÇn gòi hay liªn quan ®Õn ®èi tuîng tham quan(1) §inh Trung Kiªn, NghiÖp vô h­íng dÉn du lÞch, NXB §¹i häc quèc gia Hµ Néi, 2004, trang 132 . Thùc chÊt qu¶ qu¸ tr×nh thuyÕt minh ®ã lµ sù truyÒn t¶i th«ng tin ®· ®­îc chuÈn bÞ mét c¸ch kÜ cµng tõ tr­íc cña h­íng dÉn viªn. Nã ®ßi hái sù vËn dông thµnh th¹o c¸c h×nh thøc vµ t¸c nghiÖp truyÒn ®¹t hay nh÷ng kÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch du lÞch tiÕp thu tèt nhÊt nh÷ng th«ng tin ®· ®­îc chuÈn bÞ mét c¸ch kÜ l­ìng cña h­íng dÉn viªn. ThuyÕt minh du lÞch chÝnh lµ mét h×nh thøc cña nãi tr­íc c«ng chóng 2.2.3: Qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho bµi thuyÕt minh cña c¸c h­íng dÉn viªn §Ò tµi: §Ò tµi mµ h­íng dÉn viªn sÏ nãi rÊt ®a d¹ng vµ phong phó nã kh«ng chØ lµ vÒ nh÷ng tuyÕn ®iÓm du lÞch mµ ng­êi h­íng dÉn sÏ ph¶i giíi thiÖu cho kh¸ch mµ nã cã thÓ lµ rÊt nhiÒu nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong qu¸ tr×nh h­íng dÉn cho kh¸ch, nã cã thÓ lµ nh÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n hãa, còng cã thÓ lµ nh÷ng kiÔn thøc vÒ kinh tÕ., y tÕ, gi¸o dôc ..Tuy nhiªn, vÊn ®Ò chÝnh cña h­íng dÉn viªn sÏ nãi lµ th«ng tin vÒ nh÷ng tuyÕn ®iÓm ®· ®­îc ®Þnh tr­íc trong tour vµ ®ã chÝnh lµ ®Ò tµi mµ kh¸ch muèn nghe. Nh­ vËy ®Ò tµi mµ h­íng dÉn viªn sÏ chän lùa ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch dÔ dµng. Thu thËp th«ng tin : Tuy ®Ò tµi cña h­íng dÉn viªn lµ t­¬ng ®èi râ rµng nh­ng ®Ó cã thÓ biÕn ®Ò tµi ®ã trë nªn hÊp dÉn th× viÖc t×m kiÕm th«ng tin vÒ tuyÕn ®iÓm lµ viÖc lµm v« cïng quan träng. T×m kiÕm vµ tÝch luü nh÷ng th«ng tin, kiÕn thøc liªn quan ®Õn c¸c chuyÕn tham quan cña kh¸ch du lÞch h­íng dÉn viªn cÇn l­u ý ®Õn mét ph­¬ng ch©m ®ã lµ cµng nhiÒu cµng tèt. V× nh÷ng kiÕn thøc nµy kh«ng chØ ®­îc dïng cho riªng mét chuyÕn tham quan, còng nh­ kh«ng cho mét ®èi t­îng mµ cho c¶ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng l©u dµi sau nµy, kiÕn thøc cµng phong phó th× hiÖu qu¶ h­íng dÉn cµng cao. Nh÷ng t­ liÖu liªn quan nµy cã thÓ t×m trong nhiÒu nguån c¸c s¸ch b¸o, t¹p chÝ, tµi liÖu l­u tr÷, internet, häc hái c¸c chuyªn gia vµ cã thÓ t×m hiÓu tõ chÝnh ng­êi d©n.... Tuy nhiªn, ®èi víi h­íng dÉn viªn viÖc xem xÐt t×m hiÓu ®èi t­îng tham quan mét c¸ch trùc tiÕp lµ cùc k× quan träng, chØ dùa vµo nh÷ng kiÕn thøc trªn s¸ch vë lµ hoµn toµn kh«ng ®ñ v× nh÷ng ®èi t­îng tham quan cã thÓ ®æi thay theo thêi gian do t¸c ®éng tõ nhiÒu phÝa v× thÕ h­íng dÉn viªn cÇn ph¶i cËp nhËt nh÷ng th«ng tin nµy ®Ó cã thÓ ®­a vµo bµi thuyÕt minh lµm cho nã trë nªn sinh ®éng, hÊp dÉn h¬n. MÆt kh¸c h­íng dÉn viªn ph¶i chó ý tíi viÖc lùa chän vÞ trÝ quan s¸t tèt nhÊt còng nh­ nh÷ng vÞ trÝ kh¸c khi ®­a kh¸ch ®Õn tham quan nÕu nh­ kh«ng xem xÐt ®èi t­îng tham quan mét c¸ch trùc tiÕp th× rÊt khã ®Ó lµm ®­îc viÖc nµy. §ång thêi khi chän lùa vÞ trÝ h­íng dÉn viªn cÇn l­u ý tíi c¸c yÕu tè nh­ sè l­îng kh¸ch cã thÓ ®øng ®Ó quan s¸t tèt nhÊt vµ nghe râ lêi thuyÕt minh, nh÷ng c¶n trë kh¸c nh­ tiÕng ån, h­íng giã, ®é an toµn, c¸c gãc ®é quan s¸t ®èi t­îng tham quan. Kh¸n gi¶: Kh¸n gi¶ trùc tiÕp cña c¸c h­íng dÉn viªn chÝnh lµ nh÷ng kh¸ch mµ h­íng dÉn viªn chÞu tr¸ch nhiÖm h­íng dÉn, ®ång thêi cã thÓ lµ nh÷ng du kh¸ch v·ng lai. Nh÷ng th«ng tin vÒ kh¸ch nh­ tªn, tuæi, tr×nh ®é häc vÊn, giíi tÝnh, t«n gi¸o, v¨n ho¸... sÏ ®­îc cung cÊp ®Çy ®ñ tr­íc khi qu¸ tr×nh h­íng dÉn diÔn ra. V× vËy, nã gióp h­íng dÉn viªn ®Þnh h×nh ®­îc néi dung bµi thuyÕt minh, c¸ch thuyÕt minh nh­ thÕ nµo. Tuú theo tõng ®èi t­îng mµ bµi thuyÕt minh sÏ cã néi dung phï hîp kh«ng thÓ ®em mét bµi thuyÕt minh vÒ V¨n MiÕu cho nh÷ng ng­êi lao ®éng ®em ¸p dông ®Ó h­íng dÉn cho mét ®oµn lµ nh÷ng gi¸o viªn cã tr×nh ®é ®­îc. §iÒu nµy ®ßi hái h­íng dÉn viªn ph¶i cã sù ®iÒu chØnh vµ cã mét vèn kiÕn thøc nhÊt ®Þnh ®­îc tÝch luü. Phu¬ng tiÖn phô trî : Nh÷ng ph­¬ng tiÖn hç trî cña h­íng dÉn viªn kh«ng nhiÒu chñ yÕu lµ micro do ®Æc thï cña viÖc h­íng dÉn lu«n lu«n ph¶i di chuyÓn vµ cã ®èi t­îng h­íng dÉn cô thÓ, ®ång thêi nã còng th­êng diÔn ra ë ngoµi trêi nªn ®ßi hái tÝnh c¬ ®éng, thuËn tiÖn nhÊt. Tuy nhiªn, nh­ ®· nãi ë trªn néi dung h­íng dÉn lµ nh÷ng ®èi t­îng cô thÓ nh­ ®×nh, chïa, t­îng, toµ nhµ, nªn ®©y chÝnh lµ ph­¬ng tiÖn hç trî h÷u hiÖu nhÊt. M¨t kh¸c, tuú ®Æc ®iÓm cña tõng ®èi t­îng h­íng dÉn mµ h­íng dÉn viªn cÇn cã nh÷ng ph­¬ng tiÖn phô trî ®i kÌm, nh­ khi h­íng dÉn trong nh÷ng hang ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng yÕu th× mét c©y ®Ìn laze lµ v« cïng cÇn thiÕt. Huíng dÉn viªn cÇn ph¶i häc c¸ch sö dông nh÷ng ph­îng tiÖn nµy sao cho thµnh th¹o nhÊt cÇn chó ý cÇm micro mét c¸ch tù nhiªn ch¾c ch¾n ( kh«ng xoÌ ngãn tay, kh«ng n¾m hai tay kh«ng bu«ng l¬i. §ång thêi ph¶i ®iÒu chØnh ®é lín cña ©m thanh cho võa ©m l­îng ®èi víi kh¸ch, lu«n lu«n h­íng micro theo h­íng quay cña hùíng dÉn viªn ®Ó tr¸nh mÊt tiÕng hay nhá tiÕng. Néi dung bµi thuyÕt minh: Bè côc bµi thuyÕt minh còng gåm cã ba phÇn më ®Çu giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ tuyÕn ®iÓm du lÞch, phÇn chÝnh lµ nh÷ng th«ng tin vÒ ®èi t­îng th¨m quan, lÞch sö h×nh thµnh, nÐt ®éc ®¸o ®Æc s¾c, gi¸ trÞ cña nã… PhÇn cuèi lµ phÇn nªu kh¸i qu¸t l¹i néi dung ®· tr×nh bµy. Tuy nhiªn, nh÷ng néi dung nµy cã thÓ ®­îc linh ho¹t thay ®æi ®Ó phï hîp víi hoµn c¶nh thuyÕt minh. H­íng dÉn viªn cßn cÇn ph¶i häc thuéc lßng néi dung bµi thuyÕt minh. Nh÷ng yªu cÇu cã tÝnh nguyªn t¾c cña bµi thuyÕt minh ®ã lµ: TÝnh khoa häc: Mäi th«ng tin ®­îc ®­îc ®­a ra trong bµi thuyÕt minh vµ khi h­íng dÉn cho kh¸ch ph¶i lÊy tõ nh÷ng nguån ®¸ng tin cËy cã uy tÝn khoa häc vµ ®é tin cËy cao TÝnh biÖn chøng: C¸c ý kiÕn ®­îc chän lùa, c©n nh¾c, víi c¸c dÉn chøng ch¾c ch¾n thuyÕt phôc Liªn hÖ thùc tiÔn: Néi dung bµi thuyÕt minh ph¶i g¾n víi thùctiÔn kh«ng thÓ giíi thiÖu cho kh¸ch nh÷ng g× kh«ng cã trong thùc tÕ hoÆc nãi qu¸ lªn víi kh¸ch. NÕu ®­a nh÷ng th«ng tin thiÕu chÝnh x¸c ch¾c ch¾n sÏ lµm gi¶m søc thuyÕt phôc, lßng tin cña kh¸ch vµ ®ã lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cã thÓ t¹o nªn sù thÊt b¹i cña mét ch­¬ng tr×nh du lÞch. TÝnh §¶ng : Së dÜ bµi thuyÕt minh cña h­íng dÉn viªn cÇn ph¶i cã ®iÒu nµy ®Æc biÖt lµ khi h­íng dÉn cho kh¸ch quèc tÕ, v× h­íng dÉn viªn ®ång thêi cßn ®ãng vai trß lµ nhµ ngo¹i giao hä chÝnh lµ nh÷ng ng­êi tiÕp xóc trùc tiÕp víi du kh¸ch, Ên t­îng mµ h­íng dÉn viªn t¹o nªn víi kh¸ch cã thÓ t¸c ®éng tíi Ên t­îng vÒ ®Êt n­íc con ng­êi mµ du kh¸ch ®Õn th¨m. H­íng dÉn viªn cÇn thÓ hiÖn th¸i ®é, quan ®iÓm lËp tr­êng chÝnh trÞ v÷ng ch¾c, tr­íc nh÷ng du kh¸ch thiÕu thiÖn chÝ hoÆc nh÷ng thµnh phÇn xÊu cã ý ®å chèng ph¸. Yªu cÇu vÒ tÝnh ®¶ng cßn thÓ hiÖn ë chç qua thuyÕt minh h­íng dÉn viªn truyÒn ®Õn kh¸ch nh÷ng t×nh c¶m h÷u nghÞ , mong mái hoµ b×nh, hîp t¸c cña §¶ng ta. Cã thÓ cïng mét néi dung thuyÕt minh nh­ng mçi h­íng dÉn viªn lai cã nh÷ng c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i n¾m ®ùîc t©m lÝ chuéng l¹ cña du kh¸ch, cÇn ph¶i ®­a ®­îc nh÷ng c¸i míi vµo trong néi dung thuyÕt, chän läc nh÷ng th«ng tin tiªu biÓu ®Ó ®­a vµo mét c¸ch hîp lÝ. C¸i ®­îc cho lµ míi còng cÇn ph¶i ®Ó ý ®Õn ®èi t­îng ®èi víi mét ng­êi kh¸ch n­íc ngoµi ch­a tõng ®­îc biÕt ®Õn lµm c¸ch nµo ®Ó lµm mãn phë næi tiÕng cña Hµ Néi th× nªu nªn quy tr×nh ®Ó lµm nã ®ã còng lµ mét ®iÒu míi, nh­ng víi mét ng­êi ViÖt Nam ®Æc biÖt nÕu ®ã l¹i lµ ng­êi Hµ Néi th× ®ã kh«ng cßn lµ ®iÒu míi n÷a. Víi kh¸ch du lÞch ®Æc biÖt lµ kh¸ch du lÞch n­íc ngoµi th× mäi thø ®Òu cã thÓ lµ míi, v× thÕ h­íng dÉn viªn cÇn l­u ý ®Õn vÊn ®Ò nµy trong bµi thuyÕt minh. Ng«n ng÷ ®­îc sö dông trong khi thuyÕt minh lµ ng«n ng÷ nãi nã kh«ng cÇn ph¶i qu¸ chau chuèt nh­ng h­íng dÉn viªn còng cÇn ph¶i chó ý nh÷ng vÊn ®Ò sau. Kh«ng sö dông nh÷ng tõ ®a nghÜa, tèi nghÜa, kh«ng dïng lèi nãi v¾n t¾t Sö dông nh÷ng c©u ®¬n gi¶n nh­ng ®Çy ®ñ th«ng tin, nh÷ng c©u c¶m th¸n hay tõ ®Öm cÇn h¹n chÕ sö dông, nh÷ng tõ nh­ : kinh tëm, khñng khiÕp, ghª rîn cÇn tuyÖt ®èi tr¸nh. NÕu qu¸ l¹m dông kh«ng ®óng ng÷ c¶nh sÏ lµm cho kh¸ch c¶m gi¸c bÞ c­êng ®iÖu ho¸ hay hÉng hôt sau ®ã. Kh«ng sö dông tõ ®Þa ph­¬ng Ýt tÝnh phæ cËp, nh÷ng tõ ng÷ cã tÝnh chÊt chuyªn m«n nªu ®­îc sö dông ph¶i cã sù gi¶i thÝch râ rµng. Khi sö dông ngo¹i ng÷ ®Ó thuyÕt minh cÇn tr¸nh nh÷ng nh÷ng tõ kh«ng râ nghÜa, nªn dïng nh÷ng c©u ng¾n sö dông c¸c th× mét c¸ch chÝnh x¸c kh«ng sö dông tõ ®Ó lÊp chç trèng nh­ : « OK» , « as you know ». Sö dông ng«n ng÷ phï hîp lµ ph­¬ng tiÖn tèt nhÊt ®Ó truyÒn t¶i th«ng tin ®Õn kh¸ch. 2.2.4: C¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh NÕu nh­ viÖc t×m kiÕm th«ng tin chuÈn bÞ cho bµi thuyÕt minh quan träng bao nhiªu th× viÖc truyÒn t¶i nh÷ng th«ng tin Êy ®Õn víi du kh¸ch, thÓ hiÖn ®­îc nh÷ng g× ®· chuÈn bÞ ra ®èi víi kh¸ch lµ ®iÒu quan träng kh«ng kÐm. Cã ®­îc ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh hiÖu qu¶ chÝnh lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu phôc vô cho qu¸ tr×nh nµy, mçi h­íng dÉn viªn l¹i cã nh÷ng ph­¬ng ph¸p riªng cña b¶n th©n. Tuy nhiªn, ph­¬ng ph¸p phæ cËp nhÊt ®­îc sö dông ®ã lµ võa chØ cho kh¸ch ®èi t­îng tham quan võa thuyÕt minh vÒ ®èi t­îng tham quan ®ã. Nã cã thÓ ¸p dông cho nhiÒu h×nh thøc tham quan nh­ tham quan t¹i ®iÓm khi ®ang di chuyÓn trªn ph­¬ng tiÖn, khi ®i bé. §Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cho ho¹t ®éng h­íng dÉn h­íng dÉn viªn cÇn sö dông thñ ph¸p h­íng dÉn mét c¸ch hîp lÝ ®Ó t¹o nªn Ên t­îng m¹nh nhÊt ®èi víi kh¸ch. CÇn l­u ý mét sè ®iÒu sau. Ph¶i chØ cho kh¸ch ®èi t­îng tham quan dï di chuyÓn hay t¹i vÞ trÝ quan s¸t cè ®Þnh, gióp kh¸ch tËp trung quan s¸t ®èi t­îng tham quan, t¸ch ra khái tæng thÓ chung cña n¬i cã c¶nh quan, ®ång thêi ®Ó cho kh¸ch cã Ên t­îng ban ®Çu vÒ ®èi t­îng tham quan ®ã. ChØ sau khi t¹o ®­îc Ên t­îng ®ã råi h­íng dÉn viªn míi dïng lêi cña m×nh ®Ó thuyÕt minh vÒ ®èi t­îng tham quan ®ã. Cã thÓ h­íng kh¸ch vµo ®èi t­îng tham quan mµ kh«ng cÇn cã lêi nhËn xÐt, b×nh luËn. Thñ ph¸p nµy ®­îc ¸p dông cho nh÷ng ®èi t­îng tham ®éc ®¸o, k× vÜ cã tÇm nh×n lín nh­ khi ®øng trªn th¸p Eiffels ®Ó ng¾m toµn c¶nh Paris hay nh­ khi ®øng trªn ®Ønh Phanxipang phãng tÇm m¾t ®Ó nh×n d·y Hoµng Liªn S¬n ng¾m toµn c¶nh Sapa trong mê s­¬ng, ®èi víi nh÷ng ®èi t­îng nµy th× nªn ®Ó cho kh¸ch tù c¶m nhËn, h­íng dÉn viªn chØ cÇn b×nh luËn rÊt Ýt. Nh÷ng ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh c¬ b¶n trong h­íng dÉn tham quan du lÞch ®ã lµ. Miªu t¶ vµ kÓ chuyÖn t¸i hiÖn nh÷ng sù kiÖn huyÒn tho¹i: Miªu t¶ ®èi t­îng th¨m quan theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh vÒ kh«ng gian, thêi gian, tõ toµn côc råi tíi chi tiÕt. H­íng dÉn viªn cã thÓ kÓ theo tr×nh tù kh«ng gian, thêi gian qua ®ã t¸i hiÖn l¹i lÞch sö, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña vïng ®Êt, con ng­êi n¬i cã ®èi t­îng tham quan. B»ng lêi kÓ sinh ®éng cña m×nh h­íng dÉn viªn sÏ lµm cho kh¸ch cã c¶m gi¸c ®ang ®­îc tham dù vµo sù ph¸t triÓn cña vïng ®Êt, con ng­êi n¬i ®ã. Tuú tõng hoµn c¶nh h­íng dÉn viªn cã thÓ thay ®æi mµ kh«ng cÇn ph¶i ®óng mäi tr×nh tù miÔn sao kh¸ch c¶m thÊy hÊp dÉn. Giíi thiÖu minh ho¹ b×nh luËn: võa chØ võa so s¸nh ®èi chiÕu víi c¸c ®èi t­îng kh¸c, ®©y lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc c¸c h­íng dÉn viªn cã kinh nghiÖm ¸p dông. §Æt ®èi t­îng tham quan n»m trong tæng thÓ sÏ gióp kh¸ch cã mét c¸i nh×n tæng thÓ h¬n song nã l¹i ®ßi hái l­îng kiÕn thøc phong phó, tr×nh ®é hiÓu biÕt cña h­íng dÉn viªn vµ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cña hä. Ph­¬ng ph¸p kÕt hîp: Lµ sù kÕt hîp cña hai ph­¬ng ph¸p trªn §èi víi mçi lo¹i h×nh tham quan h­íng dÉn viªn cã nh÷ng l­u ý riªng. H­íng dÉn tham quan trªn ph­¬ng tiÖn di chuyÓn: Chän vÞ trÝ thÝch hîp ®Ó cho kh¸ch cã thÓ nh×n thÊy ®­îc h­íng dÉn viªn vµ nghe ®­îc râ nhÊt, ®iÒu nµy tuú thuéc vµo ph­¬ng tiÖn ®­îc chän. Th«ng th­êng trªn « t« h­íng dÉn viªn th­êng ngåi ë vÞ trÝ ghÕ sau l¸i xe, trªn thuyÒn th× ngåi ë mòi thuyÒn. Giíi thiÖu v¾n t¾t vÒ ®èi t­îng tham quan tr­íc khi kh¸ch ®­îc chØ dÉn quan s¸t Chän läc nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n, ng¾n gän, xóc tÝch nhÊt vÒ ®èi t­îng tham quan l­u ý ®Õn nh÷ng chi tiÕt ®éc ®¸o, ®Æc s¾c Quan s¸t t×nh tr¹ng søc khoÎ cña kh¸ch: th«ng th­êng kh¸ch th­êng h­ng phÊn, tØnh t¸o nhÊt lµ vµo buæi s¸ng, sau giê nghØ tr­a tr¹ng th¸i t©m lÝ cña kh¸ch th­êng xuèng thÊp h¬n c¶. V× vËy, khi kh¸ch ®ang h­ng phÊn viÖc h­íng dÉn cÇn ph¶i thùc hiÖn mét c¸ch liªn tôc, hÖ thèng. Khi kh¸ch mÖt mái cã thÓ ngõng viÖc h­íng dÉn vµ ®Ó cho kh¸ch ®­îc nghØ ng¬i hoÆc kÓ mét vµi c©u chuyÖn vui, bµi h¸t. H­íng dÉn tham quan trªn mÆt ®Êt hoÆc t¹i c¸c ®Þa ®iÓm tham quan du lÞch. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ ®èi t­îng tham quan trong khi ®­a kh¸ch tíi n¬i tham quan. §iÒu nµy gióp kh¸ch cã sù h×nh dung ban ®Çu vÒ ®Þa ®iÓm s¾p tíi, ®ång thêi t¹o sù h¸o høc mong chê vui s­íng. Chän vÞ trÝ quan s¸t hîp lÝ: §¶m b¶o cho kh¸ch cã thÓ quan s¸t vµ nghe ®­îc lêi cña h­íng dÉn viªn, ®ång thêi kh«ng lµm c¶n trë ®Õn c¸c ho¹t ®éng xung quanh. Th«ng th­êng kh¸ch ®­îc h­íng dÉn ®øng thµnh h×nh vßng cung. XÉc ®Þnh ®èi t­îng tham quan: X¸c ®Þnh ®èi t­îng tham quan cÇn thiÕt phôc vô cho nhu cÇu cña kh¸ch b¾t ®Çu tõ ®èi t­îng tham quan quan träng nhÊt ho¨c thó vÞ nhÊt, cã thÓ theo tr×nh tù thêi gian, kh«ng gian H­íng dÉn tham quan b»ng ®i bé §iÒu chØnh tèc ®é ®i ë møc võa ph¶i: ®¶m b¶o søc khoÎ cho kh¸ch ®ång thêi cã thÓ quan s¸t ®­îc ®èi t­îng xung quanh, tr¸nh hiÖn t­îng kh¸ch bÞ bá r¬i khi ®i sau hoÆc kh«ng theo kÞp ®oµn Chó ý tíi t×nh tr¹ng søc khoÎ cña kh¸ch: chó ý cã nh÷ng ®iÓm dõng hîp lÝ ®¶m b¶o cho kh¸ch kh«ng bÞ mÖt. Chó ý tíi kh¶ n¨ng truyÒn ©m: h­íng dÉn viªn ph¶i ®¶m b¶o cho tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong ®oµn ®Òu nghe thÊy ®Æc biÖt trong t×nh tr¹ng cã nhiÒu t¹p ©m xen vµo. Tr¸nh viÖc lµm phiÒn cñ© c¸c vÞ kh¸ch hiÕu k×: H­íng dÉn tham quan theo chuyªn ®Ò: trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam hiÖn nay c¸c tour th¨m quan theo chuyªn ®Ò th­êng lµ th¨m quan nh÷ng lo¹i tµi nguyªn du lÞch nµo ®ã ë mét hay mét sè vïng l·nh thæ nhÊt ®Þnh: c¸c lo¹i th©n mÒm nhiÖt ®íi trong rõng nguyªn sinh, c¸c loµi chim thó, kiÕn tróc ®Òn th¸p…§èi víi nh÷ng tour chuyªn ®Ò h­íng dÉn viªn cÇn chó ý nh÷ng ®iÓm sau: Nh÷ng th«ng tin cÇn ph¶i chÝnh x¸c, nh÷ng kÕt luËn ®­a ra ph¶i ®­îc lÊy tõ nh÷ng ngu«ng tin cËy Cã thÓ tham kh¶o ý kiÕn tõ phÝa kh¸ch ®Æc biÖt lµ nh÷ng kh¸ch cã am hiÓu vÒ vÊn ®Ò ®ã. Bªn c¹nh nh÷ng yªu cÇu trªn h­íng dÉn viªn còng cã nh÷ng yªu cÇu riªng vÒ mÆt c¸ nh©n trong khi t¸c nghiÖp sau ®©y. Giäng nãi: giäng nãi cña h­íng dÉn viªn cÇn ph¶i chuÈn, tù nhiªn tho¶i m¸i, ®iÒu tiÕt ©m l­îng mét c¸ch nhÞp nhµng ®Æc biÖt kh«ng sö dông giäng ®Þa ph­¬ng, nãi ngäng khi h­íng dÉn. T­ thÕ cña h­íng cña h­íng dÉn viªn ®ßi hái ph¶i phï hîp víi lo¹i h×nh du lÞch, ph­ong tiÖn di chuyÓn, ®Þa h×nh cã ®èi t­îng tham quan nh÷ng yªu cÇu chung ®èi víi h­íng dÉn viªn vÒ c¸c t­ thÕ lµ: T­ thÕ ph¶i tù nhiªn khi ®øng tr­íc kh¸ch ngÈng ®Çu võa ph¶i ngay ng¾n tá râ sù lÞch thiÖp, trang träng, th©n t×nh Khi di chuyÓn kh«ng véi vµng hÊp tÊp hay rÒ rµ chËm ch¹p kh«ng ch¹y nh¶y ch©n s¸o trõ tr­êng hîp ®Æc biÖt cÇn chó ý ®Õn c¸c vËt c¶n v­íng trªn ®­êng di chuyÓn ThÕ ®øng lu«n c©n b»ng träng l­äng ph©n bè ®Òu trªn hai ch©n, l­ng th¼ng, tay tù nhiªn c¶ khi cÇm mic. VÞ trÝ ®øng cña h­íng dÉn viªn cÇn ph¶i ®øng ë vÞ trÝ mµ kh¸ch cã thÓ dÔ dµng nh×n thÊy vµ theo dâi trªn ph­¬ng tiÖn di chuyÓn h­íng dÉn viªn th­êng ®øng ë vÞ trÝ ghÕ sau l¸i xe. Cö chØ: kh«ng lµm mét sè cö chØ g©y ph¶n c¶m nh­ bóng ngãn tay, ng¸p lé liÔu, bóng ngãn tay tuyÖt ®èi kh«ng cho tay vµo tói ¸o quÇn, kh«ng dùa vµo t­êng c©y vµ c¸c vËt c¶n kh¸c nhau khi ®ang thuyÕt tr×nh ë mÆt ®Êt. Giao tiÕp b»ng m¾t: cÇn nh×n th¼ng vµo ®oµn kh¸ch nªn nh×n vµo tõng ng­êi trong chèc l¸t vµ cã thÓ dõng l©u h¬n ë tr­ëng ®oµn, Tuy nhiªn kh«ng nªn nh×n qu¸ l©u mét kh¸ch nhÊt lµ nh÷ng kh¸ch cã ngo¹i h×nh ®iÓn trai hay xinh gaÝ, nh÷ng ng­êi cã dÞ tËt, nã sÏ g©y nªn sù hiÓu lÇm ®èi víi kh¸ch. Ngo¹i h×nh: h­íng dÉn viªn kh«ng cÇn ph¶i cã ngo¹i h×nh ®Ñp nh­ng kh«ng ®­îc cã nh÷ng khiÕm khuyÕt vÒ mÆt c¬ thÓ, dÞ tËt. CÇn ph¶ chó ý ch¨m chót cho ngo¹i h×nh cña m×nh, gi÷ g×n h¬i thë s¹ch sÏ,th¬m tho. H­íng dÉn viªn cÇn vµ nªn biÕt trang ®iÓm… Trang phôc :cña h­íng dÉn viªn cÇn gän ®Ñp phï hîp víi lo¹i h×nh du lÞch vµ lé tr×nh th¨m quan ( khi leo nói, xuyªn dõng, hay dù lÔ héi ë nh÷ng n¬i t«n nghiªm ). Nh×n chung h­íng dÉn viªn cÇn ph¶i cã trang phôc trang träng, lÞch sù, hiÖn ®¹i thÓ hiÖn ®­îc b¶n s¾c d©n téc, ®ång thêi thÓ hiÖn sù t«n träng víi kh¸ch du lÞch. CÇn chó ý ®Õn tËp qu¸n ¨n mÆc cña kh¸ch du lÞch ë c¸c quèc gia vµ c¸c vïng kh¸c nhau. Tr¶ lêi th¾c m¾c cña kh¸ch Nh÷ng c©u hái mµ kh¸ch du lÞch ®Æt ra rÊt ®a d¹ng vµ phong phó cã thÓ lµ nh÷ng c©u hái nh»m biÕt thªm th«ng tin vÒ ®iÓm th¨m quan nh­ng còng cã thÓ lµ nh÷ng c©u hái n»m ngoµi, xa rêi néi dung thuyÕt minh. Cho dï ë trong bÊt k× t×nh huèng nµo th× h­íng dÉn viªn cÇn tá ra b×nh tÜnh, vui vÎ ®ãn nhËn c©u hái, thÓ hiÖn sù tr©n träng víi sù mong muèn hiÓu biÕt cña kh¸ch. Tr¶ lëi víi mét th¸i ®é nhÑ nhµng, vui vÎ. §èi víi nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn néi dung tuyÕn ®iÓm hay bÊt cø vÊn ®Ò g× cÇn ph¶i tr¶ lêi víi mét th¸i ®é thµnh thËt, nÕu vÊn ®Ò nµo kh«ng biÕt nªn tr¶ lêi mét c¸ch thµnh thËt lµ m×nh kh«ng biÕt. H­íng dÉn viªn cÇn thÓ hiÖn mét tinh thÇn cÇu thÞ tr­íc kh¸ch, kh«ng giÊu dèt. Néi dung c©u hái sÏ ®­îc h­íng dÉn viªn tÝch luü theo thêi gian, khi ®· tÝch luü ®­îc nh÷ng ®iÒu nµy råi th× viÖc øng xö ®èi víi c©u hái trë nªn dÔ dµng h¬n nhiÒu. TÊt nhiªn ®iÒu nµy kh«ng thÓ cã ®­îc trong mét sím mét chiÒu ®­îc nã cÇn cã thêi gian, kinh nghÞªm ngÒ nghiÖp tÝch luü cña riªng mçi ng­êi. §èi víi nh÷ng c©u hái cã ý ®å kh«ng tèt h­íng dÉn viªn cÇn b×nh tÜnh ph©n tÝch vÊn ®Ò, t×m ra ý m©u thuÉn trong c©u hái cña kh¸ch ®Ó tr¶ lêi. CÇn tr¶ lêi víi th¸i ®é døt kho¸t râ rµng, chó ý ®õng t¹o ra sù c¨ng th¼ng ®çi víi kh¸ch, khÐo lÐo chuyÓn sang mét chñ ®Ò kh¸c. Nã cÇn ë ng­êi h­íng dÉn viªn sù th«ng minh, khÐo lÐo trong khi xö lÝ t×nh huèng. Trong qu¸ tr×nh t¸c nghiÖp ®©y còng lµ mét vÊn ®Ò quan träng gãp phÇn t¹o nªn thµnh c«ng cña mét tour du lÞch, thÓ hiÖn phÈm chÊt kÜ n¨ng nghÒ nghiÖp cña h­íng dÉn viªn 2.2.5: Nh÷ng h¹n chÕ tån t¹i - Trong ho¹t ®éng ®µo t¹o: HiÖn nay trong c¸c tr­êng ®µo t¹o du lÞch c¸c m«n häc d¹y vÒ kÜ n¨ng giao tiÕp vµ thuyÕt tr×nh cßn t­¬ng ®èi h¹n chÕ, thêi luîng häc còng rÊt h¹n hÑp v× vËy kiÕn thøc ®­îc häc cßn rÊt thiÕu. NhiÒu m«n cßn nÆng vÒ tÝnh lÝ thuyÕt, sinh viªn häc cßn thô ®éng, kh«ng cã tranh luËn, ph¸t biÓu tr­íc líp, nªn sinh viªn còng kh«ng thÓ ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh ®«ng thêi còng kh«ng cã c¬ héi rÌn luyÖn nh÷ng kÜ n¨ng thuyÕt tr×nh tr­íc líp. Cïng víi ®ã lµ ch­a cã mét tµi liÖu chÝnh thøc vÒ nh÷ng kÜ n¨ng thuyÕt tr×nh cho sinh viªn g©y khã kh¨n cho viªc tham kh¶o vµ häc tËp - Trong ho¹t ®éng h­íng dÉn du lÞch: HiÖn nay viÖc th­êng xuyªn ®µo t¹o bçi d­ìng nghiÖp vô vÒ kÜ n¨ng thuyÕt minh cho h­íng dÉn viªn cßn nhiÒu yÕu kÐm. NhiÒu h­íng dÉn viªn cßn thiÕu nh÷ng kiÕn thøc vÒ tuyÕn ®iÓm dÉn ®Õn viÖc cung cÊp th«ng tin hÇu nh­ kh«ng cã. NhiÒu h­íng dÉn chØ ®¬n thuÇn lµm nhiÖm vô dÉn ®­êng lo ¨n ë cho kh¸ch, thiÕu kiÕn thøc thiÕu kÜ n¨ng lµ t×nh tr¹ng cßn tån t¹i phæ biÕn 2. 2.6: §Ò xuÊt Mèi quan hÖ giòa nh÷ng kÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng vµ ho¹t ®éng h­íng dÉn du lÞch lµ quan hÖ gi÷a c¸i tæng thÓ ®èi víi bé phËn vµ tÇm quan träng cña nã lµ ®iÒu kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc. Tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn nã ®Õn ®©u l¹i lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m. Trong khu«n khæ niªn luËn nµy t«i xin ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p mang tÝnh chñ quan nh­ sau: - X©y dùng ch­¬ng tr×nh häc phï hîp trong ®ã kÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng sÏ ®­îc ®­a vµo lµm m«n häc chÝnh thøc víi thêi luîng phï hîp. - Tæ chøc nhiÒu ho¹t ®éng tËp thÓ, nhiÒu cuéc thi mµ nh÷ng phÇn yªu cÇu kÜ n¨ng thuyÕt tr×nh. - Th­êng xuyªn më c¸c líp ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô, ®µo t¹o vÒ kÜ n¨ng thuyÕt tr×nh cho huíng dÉn viªn. - X©y dùng tiªu chuÈn vÒ kÜ n¨ng hø¬ng dÉn du lÞch cô thÓ cho c¸c h­íng dÉn viªn Ch­¬ng III: KÕt luËn KÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi vµ l¹i cµng kh«ng ph¶i lµ l¹ trong thêi ®iÓm hiÖn nay, viÖc øng dông nã trong ho¹t ®éng h­íng dÉn còng kh«ng cßn lµ míi n÷a. Tuy nhiªn, khi thùc hiÖn ®Ò tµi nµy t«i hi väng sÏ lµm s¸ng tá nh÷ng khÝa c¹nh chñ yÕu cña nh÷ng kÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng vµ nh÷ng khÝa c¹nh nµo cã thÓ vËn dông trong ho¹t ®éng h­íng dÉn mét c¸c hîp lÝ nhÊt. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tuy gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n vÒ mÆt tµi liÖu do chñ yÕu ®­îc viÕt b»ng tiÕng Anh. Nh­ng ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o h­íng dÉn trùc tiÕp vµ nh÷ng cè g¾ng cña b¶n th©n t«i ®· hoµn thµnh ®­îc niªn luËn nµy. T«i xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh nhÊt tíi ThÇy, cïng c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì ®Ó t«i cã thÓ hoµn thµnh ®­îc ®Ò tµi cña m×nh. Tµi liÖu tham kh¶o TiÕng ViÖt [1] §inh Trung Kiªn , NghiÖp vô h­íng dÉn du lÞch. Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc quèc gia Hµ Néi (2004) [2]§inh Trung Kiªn , Mét sè vÊn ®Ò vÒ du lÞch ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc quèc gia Hµ Néi (2004) [3] Raymond De Saint Laurent, NghÖ thuËt nãi chuyÖn tr­íc c«ng chóng (s¸ch dÞch). Nhµ xuÊt b¶n V¨n ho¸ th«ng tin (2004) [4] T«n ThÊt Sam- NguyÔn ThÞ KhiÕt, Häc sinh víi kÜ n¨ng thuyÕt tr×nh vµ diÔn ®¹t ý t­ëng. Nhµ xuÊt b¶n TrÎ (2004) [5] Lª Quang Huy, KÜ n¨ng vµ nghÖ thuËt thuyÕt tr×nh, Nhµ xuÊt b¶n TrÎ, 2000 [6] Hoµng Xu©n ViÖt, NghÖ thuËt dÉn ch­¬ng tr×nh hÊp dÉn, Nhµ xuÊt b¶n Thanh niªn. 2001 [7] NguyÔn C­êng HiÒn, 101 t×nh huèng ®èi víi h­íng dÉn viªn du lÞch, Nhµ xuÊt b¶n V¨n ho¸ d©n téc, 2001 [8] NguyÔn V¨n §Ýnh- Ph¹m Hång Ch­íng (chñ biªn), Gi¸o tr×nh h­íng dÉn du lÞch, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, 2000 TiÕng Anh [9] Joseph .A. Devito, The element of public speaking, [10] Stephene. F. Lucas, The art of public speaking. 7th edition University of Wisconsin - Madition [11] Clella. Iles. Jaffe, Public Speaking. A.Cultural Perspective, St.John’s University [12] Diana Prentice Carlin - Jame Payne, Public speaking today, [13] Steven. A. Beebe - Susan . J. Beebe, Public speaking an audience- centred aproach,2th edition. Môc lôc A/Më ®Çu B/ Néi dung Ch­¬ng 1 : Trang Nh÷ng hiÓu biÕt chung vÒ kÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng 3 Néi hµm cña kh¸i niÖm nãi tr­íc c«ng chóng (public speaking)… 3 Vai trß cña nãi tr­íc c«ng chóng……………………………… 8 §Æc tr­ng cña nãi tr­íc c«ng chóng………………………………10 1.3.1 Nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång……………………..................................10 1.3.2 §iÓm kh¸c biÖt…………………………………………….............12 1.4 KÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng( public speaking skills)……………13 1.4.1 X©y dùng sù tù tin…………………………………………………13 1.4.2 KÜ n¨ng nghe…………………………………………………........16 1.4.3 C¸c b­íc chuÈn bÞ cho buæi thuyÕt tr×nh……………………… …..20 1.4.4 TËp d­ît …………………………………………………………...31 1.4.5 Ph­¬ng tiÖn phô trî………………………………………….... 32 1.4.6 ThuyÕt tr×nh…………………………………………. 32 1.4.7 KÕt thóc buæi thuyÕt tr×nh……………………………………... 36 Ch­¬ng 2: KÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng trong ho¹t ®éng h­íng dÉn du lÞch……................................................................................................... 39 2.1. Vai trß cña nãi tr­íc c«ng chóng trong ho¹t ®éng h­íng dÉn..........39 2.2. KÜ n¨ng nãi tr­íc c«ng chóng trong thùc tÕ ho¹t ®éng cña h­íng dÉn viªn hiÖn nay 2.2.1. §iÓm kh¸c biÖt gi÷a ho¹t ®éng nãi cña du lÞch vµ ngµnh kh¸c.........39 2.2.2 Ho¹t ®éng h­íng dÉn cña h­íng dÉn viªn.........................................41 2.23. Qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho bµi thuyÕt minh cña h­íng dÉn viªn.............43 2.2.4 C¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh............................................................47 2.2.5 Nh÷ng h¹n chÕ tån t¹i.........................................................................53 C/ KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o