Đề tài Lạm phát ở Việt Nam thập kỉ 90

Lêi dÉn L¹m ph¸t lµ mét trong nh÷ng hiÖn t­îng quan träng nhÊt cña thÕ kØ 20 vµ ®ông ch¹m tíi mäi hÖ thèng kinh tÕ, dï cã ph¸t triÓn hay kh«ng. Milton Friedman cã mét tuyªn bè næi tiÕng: L¹m ph¸t lu«n lu«n vµ mäi n¬i lµ vÊn ®Ò thuéc vÒ tiÒn tÖ, vµ chóng ta ®· biÕt tiÒn tÖ lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt hiÖu qu¶ c¸c chÝnh s¸chvÜ m« cña nÒn kinh tÕ. V× thÕ thùc tr¹ng l¹m ph¸t hiÖn lµ mét vÊn ®Ò ®­îc quan t©m hµng ®Çu cña c¸c nhµ kinh tÕ khi ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch cho quèc gia. Mçi quèc gia ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh, thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ kh¸c nhau. KiÒm chÕ l¹m ph¸t lµ mét vÊn ®Ò cã tÇm quan träng hµng ®Çu trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña c¸c n­íc nãi chung vµ ë ViÖt Nam ta nãi riªng. Tõ mét nÒn kinh tÕ tËp trung vµ ch­a ph¸t triÓn, ViÖt Nam chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ tr­êng mµ khã kh¨n ®Çu tiªn ph¶i ®­¬ng ®Çu lµ l¹m ph¸t. L¹m ph¸t lµ th­íc ®o ®é ®óng sai cña c¸c chÝnh s¸ch c¶i c¸ch vµ ®o l­êng lßng tin cña d©n chóng vµ chÝnh quyÒn trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. V× chÝnh møc ®é l¹m ph¸t Ýt hay nhiÒu vµ kh¶ n¨ng kiÒm chÕ ®Õn ®©u ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng hµng ngµy cña ng­êi d©n. Râ rµng ë n­íc ta, trong bèi c¶nh ®æi míi kinh tÕ d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, vÊn ®Ò l¹m ph¸t kh«ng nh÷ng lµ mét tiªu thøc kinh tÕ mµ cßn mang c¶ ý nghÜa chÝnh trÞ n÷a. N­íc ta ®· tr¶i qua thêi k× l¹m ph¸t cao kÐo dµi víi nh÷ng ¶nh h­ëng nÆng nÒ trong suèt thËp kØ 80, ®­îc coi nh­ lµ hËu qu¶ tÊt yÕu cña c¬ chÕ qu¶n lÝ thiÕu hiÖu qu¶ vµ t×nh tr¹ng bao cÊp trµn lan cña thêi k× chiÕn tranh. Nh÷ng n¨m b­íc vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, chóng ta ®· vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu l¹m ph¸t trªn thÕ giíi vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ phï hîp víi thùc tr¹ng l¹m ph¸t n­íc nhµ. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta còng xem ®©y lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch tr­íc m¾t còng nh­ vÒ l©u dµi, nªn ®· tiÕn hµnh cïng lóc nhiÒu biÖn ph¸p cã kÕt qu¶ vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. ChÝnh v× thÕ mµ t×nh h×nh kinh tÕ tµi chÝnh cña n­íc ta trong nh÷ng n¨m võa qua ®· ®¹t ®­îc sù æn ®Þnh vµ cã chiÒu h­íng tèt. Nghiªn cøu vÒ l¹m ph¸t sÏ gióp chóng ta hiÓu ®­îc b¶n chÊt còng nh­ nh÷ng t¸c ®éng cña nã, thóc ®Èy hay k×m h·m sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ diÔn ra trªn thùc tiÔn ë ViÖt Nam, tõ ®ã míi cã thÓ ®­a ra ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó ®¶m b¶o võa t¨ng tr­ëng kinh tÕ võa kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë møc tèt nhÊt. Víi tÊt c¶ kiÕn thøc ®· thu thËp ®­îc tõ m«n häc LÝ thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng vµ nh÷ng häc hái tõ thÇy c«, b¹n bÌ, s¸ch b¸o... em xin ®­îc tr×nh bµy trong ®Ò tµi L¹m ph¸t ë ViÖt Nam thËp kØ 90. Trong khu«n khæ bµi viÕt cã thÓ sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, rÊt mong ®­îc c¸c thÇy c« chØ b¶o ®Ó em tiÕn bé h¬n trong nh÷ng ®Ò tµi sau. *** Néi dung I. Kh¸i qu¸t vÒ l¹m ph¸t L¹m ph¸t tõ l©u ®· lµ c¨n bÖnh chung cho mäi nÒn kinh tÕ, nhiÒu lÝ thuyÕt ®­îc ®­a ra ®Ó chÈn ®o¸n còng nh­ x¸c ®Þnh gi¶i ph¸p kh¾c phôc. Song khi xem xÐt vµ gi¶i quyÕt c¨n bÖnh, chóng ta ph¶i hiÓu mét c¸ch ®Çy ®ñ vÒ nã. VËy l¹m ph¸t lµ g× ? Trong lÞch sö, t×nh tr¹ng l¹m ph¸t ®­îc coi lµ x¶y ra khi nµo khèi l­îng tiÒn tÖ l­u hµnh qu¸ thõa ®èi víi nhu cÇu cña nªn kinh tÕ. §Ó xÐt ®o¸n t×nh tr¹ng ®ã, c¸c nhµ kinh tÕ ®· cã nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ l¹m ph¸t, phï hîp víi tr×nh ®é hiÓu biÕt ngµy cµng s¾c. C¸c ®Þnh nghÜa vÒ l¹m ph¸t ®­îc ®­a ra th­êng tiÕp cËn tõ hai khÝa c¹nh chñ yÕu. Lo¹i thø nhÊt lµ c¸c ®Þnh nghÜa xuÊt ph¸t tõ viÖc xem xÐt c¸c nguyªn nh©n, ch¼ng h¹n l¹m ph¸t lµ qu¸ nhiÒu tiÒn ®i s¨n qu¸ Ýt hµng hoÆc l¹m ph¸t lµ khi tiÒn l­¬ng danh nghÜa t¨ng nhanh h¬n n¨ng suÊt lao ®éng. Thùc chÊt ®©y lµ ®­a ra c¸c gi¶i thÝch kh¸c nhau vÒ nguyªn nh©n l¹m ph¸t h¬n lµ ®Þnh nghÜa vÒ l¹m ph¸t. C¸ch tiÕp cËn thø hai tËp trung vµo nh÷ng ¶nh h­ëng cña l¹m ph¸t vµ ®­îc sö dông phæ biÕn hiÖn nay: l¹m ph¸t lµ møc gi¸ c¶ chung (møc gi¸ b×nh qu©n) t¨ng lªn. §©y lµ hiÖn t­îng x¶y ra ë tÊt c¶ c¸c n­íc víi møc biÕn ®éng kh¸c nhau. Sù t¨ng lªn cña møc gi¸ lµm gi¶m gi¸ trÞ tiÒn tÖ ®­îc ®o l­êng b»ng søc mua ®èi néi cña nã. Møc biÕn ®éng gi¸ c¶ kh¸c nhau gi÷a c¸c n­íc vµ kÐo dµi sÏ ¶nh h­ëng tíi tØ gi¸ ngo¹i tÖ vµ lµm gi¶m søc mua ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn. §èi nghÞch víi l¹m ph¸t lµ gi¶m ph¸t khi møc gi¸ c¶ chung cã xu h­íng gi¶m xuèng. C¶ hai hiÖn t­îng ®Òu cã thÓ g©y nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Quan niÖm trªn ®­îc tãm t¾t trong ph­¬ng tr×nh cña Fisher: MV = PY Trong ®ã, M : sè l­îngtiÒn tÖ trong l­u th«ng. V : tèc ®é l­u th«ng tiÒn tÖ. P : gi¸ trÞ trao ®æi cña tiÒn tÖ. Y: hµng ho¸, dÞch vô (kÓ c¶ chøng kho¸n) trªn thÞ tr­êng. NÕu M t¨ng thªm, trong khi Y vÉn gi÷ v÷ng th× tÊt nhiªn P sÏ t¨ng. Thªm vµo ®ã, nÕu V t¨ng th× P cµng t¨ng nhanh vµ kh«ng giíi h¹n. HiÖn t­îng l¹m ph¸t lµ nh­ vËy song nguyªn nh©n cña nã lµ g× ? Sau nhiÒu n¨m nghiªn cøu t×m tßi, c¸c nhµ kinh tÕ ®· ph©n biÖt hai nguyªn nh©n c¬ b¶n g©y ra l¹m ph¸t nh­ sau: * L¹m ph¸t do cÇu kÐo. §©y lµ nguyªn nh©n do tæng cÇu (AD) t¨ng lªn v­ît qu¸ møc cung øng hµng ho¸ cña x· héi ®Én ®Õn ¸p lùc lµm t¨ng gi¸. C¸c lÝ do cô thÓ lµ: Chi tiªu cña ChÝnh phñ t¨ng lªn (chi phóc lîi x· héi, trî cÊp thÊt nghiÖp...). Chi dïng cña c¸c hé gia ®×nh t¨ng lªn (cã thÓ do thu nhËp thùc tÕ t¨ng hoÆc do l·i suÊt gi¶m). Nhu cÇu ®Çu t­ t¨ng xuÊt ph¸t tõ dù ®o¸n vÒ triÓn väng ph¸t triÓn kinh tÕ, kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng hoÆc l·i suÊt ®Çu t­ gi¶m. Do chÝnh s¸ch tiÒn tÖ më réng lµm cho c¶ l­îng tiÒn c¬ së vµ møc cung tiÒn t¨ng lªn. C¸c yÕu tè liªn quan ®Õn nhu cÇu cña n­íc ngoµi nh­ tØ gi¸, gi¸ c¶ hµng ho¸ n­íc ngoµi so víi hµng ho¸ cïng lo¹i ë trong n­íc... * L¹m ph¸t chi phÝ ®Èy. §Æc ®iÓm quan träng nhÊt cña l¹m ph¸t chi phÝ ®Èy lµ ¸p lùc lµm t¨ng gi¸ c¶ xuÊt ph¸t tõ sù t¨ng lªn cña chi phÝ s¶n xuÊt v­ît qu¸ møc t¨ng cña n¨ng suÊt lao ®éng vµ lµm gi¶m møc cung øng hµng ho¸ cña x· héi. Chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ t¨ng lªn do: Møc t¨ng tiÒn l­¬ng v­ît qu¸ møc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Sù t¨ng lªn cña møc lîi nhuËn rßng cña ng­êi s¶n xuÊt ®Èy gi¸ c¶ hµng ho¸ lªn cao. Gi¸ néi ®Þa cña hµng khËp khÈu t¨ng lªn do gi¸ trÞ cña ®ång néi tÖ gi¶m so víi ngo¹i tÖ hoÆc do ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng... ThuÕ vµ c¸c kho¶n nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc t¨ng.... II. Thùc tr¹ng l¹m ph¸t ë ViÖt Nam thËp kØ 90. Trong giai ®o¹n nµy, l¹m ph¸t ë ViÖt Nam lµ l¹m ph¸t võa ph¶i, nghÜa lµ l¹m ph¸t ë møc mét con sè, x¶y ra khi tèc ®é t¨ng gi¸ chËm. HiÖn ë phÇn nhiÒu c¸c n­íc ph¸t triÓn l¹m ph¸t ®­îc duy tr× ë møc võa ph¶i, tØ lÖ lµ bao nhiªu cßn tuú thuéc vµo t×nh tr¹ng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ m«i tr­êng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tõng thêi k×. Víi ®iÒu kiÖn l¹m ph¸t võa ph¶i, gi¸ c¶ t¨ng chËm (th­êng xÊp xØ b»ng møc t¨ng tiÒn l­¬ng hoÆc cao h¬n chót Ýt), t¸c h¹i cña nã lµ kh«ng nguy hiÓm mµ tr¸i l¹i cã t¸c dông kÝch thÝch s¶n xuÊt, thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­. ThËp kØ 90 nµy tØ lÖ l¹m ph¸t ë n­íc ta ®¹t d­íi mét ch÷ sè cïng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 8,6%/n¨m. §Ó hiÓu ®­îc thùc tr¹ng l¹m ph¸t trong thËp kØ 90, chóng ta cã thÓ xem xÐt vµ ph©n tÝch c¸c sè liÖu vÒ tØ lÖ l¹m ph¸t qua c¸c n¨m trong b¶ng. TØ lÖ l¹m ph¸t (tÝnh theo th¸ng) §¬n vÞ : % n¨m th¸ng 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 1 2,9 13,2 4,4 1,7 1,8 3,8 0,9 0,8 1,6 1,7 2 3,8 8,7 5,5 1,9 3,7 3,4 2,5 1,8 2,2 1,9 3 1,9 0,5 0,5 -0,5 -0,4 0,2 0,8 -0,5 -0,8 -0,7 4 2,5 2,2 0,9 -0,2 0,3 1,0 0,1 -0,6 1,6 -0,6 5 2,6 3,0 1,3 1,5 0,6 1,8 -0,5 -0,5 1,4 -0,4 6 2,1 1,7 0.1 -0,3 0,9 0,8 -0,5 0,1 0 -0,3 7 3,6 2,5 0,3 -0,2 0,2 0 -0,7 0,2 -0,5 -0,4 8 5,8 3,4 0,3 0,5 0,9 0,3 -0,4 0,1 1,1 -0,4 9 4,3 3,7 0 -0,1 1,6 0,5 0,3 0,6 1,0 -0,6 10 6,1 2,8 -0,2 -0,3 1,3 0,1 0,1 0,3 0,3 -1,0 11 7,9 5,6 1,98 0 1,7 0,1 0,9 0,3 0,1 0,4 12 - 6,06 1,35 1,2 1,1 0,3 1,0 1,0 0,8 - C«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ë n­íc ta thêi gian qua ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu rÊt kh¶ quan, t¹o niÒm tin trong d©n chóng còng nh­ c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. Nh­ng nhiÒu ng­êi còng lo sî kh¶ n¨ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng thiÓu ph¸t vµ khã cã thÓ tho¸t ra khái vßng xo¸y nµy. TÝnh x¸c thùc cña nã lµ hÕt søc râ rµng, ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c chØ tiªu kinh tÕ gi¶m sót trong thêi gian gÇn ®©y. BiÓu ®å trªn cho ta thÊy tØ lÖ l¹m ph¸t thËp kØ 90 lµ lu«n biÕn ®æi víi xu thÕ gi¶m dÇn nh­ng ®«i khi vÉn cã sù t¨ng lªn ®¸ng kÓ. *Thêi k× hai n¨m ®Çu 1990-1991. Nh×n l¹i thêi k× 1990-1991 t¸i l¹m ph¸t, hai nh©n tè trùc tiÕp cã liªn quan ®Õn viÖc t¨ng ®¸ng kÓ l¹m ph¸t hai ch÷ sè (trªn 60%/n¨m) lµ: ¶nh h­ëng cã tÝnh quyÕt ®Þnh cña thÞ tr­êng quèc tÕ vÒ sù thay ®æi c¨n b¶n thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu, quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Do biÕn ®éng chÝnh trÞ ë Liªn X« (cò) vµ c¸c n­íc XHCN §«ng ©u, khu vùc tËp trung tuyÖt ®¹i bé phËn kim ng¹ch XNK cña ViÖt Nam vµ còng lµ khu vùc cung øng c¸c nguån tµi chÝnh chñ yÕu cho ViÖt Nam gÇn nh­ bÞ c¾t ®øt hoµn toµn. H¬n n÷a, kim ng¹ch xuÊt khÈu qua khu vùc I (®ång róp) n¨m 1991 chØ h¬n 18% (so víi n¨m 1986) vµ 10% (so víi n¨m 1989), trong khi kim ng¹ch nhËp khÈu t­¬ng øng lµ 20% vµ 17%. Sù kiÖn chiÕn tranh vïng VÞnh lµm cho gi¸ x¨ng dÇu t¨ng ®ét ngét, ¶nh h­ëng kh¸ nÆng nÒ ®Õn l¹m ph¸t. ë ViÖt Nam, trong quý III-1990 gi¸ x¨ng dÇu ®­îc ®iÒu chØnh vµ lµm t¨ng gi¸ ®iÖn còng nh­ gi¸ mét lo¹t hµng nhËp khÈu. C¸c chØ tiªu tµi chÝnh, tiÒn tÖ còng trùc tiÕp ¶nh h­ëng ®Õn t×nh tr¹ng l¹m ph¸t. Tuy chØ tiªu t¨ng tr­ëng GDP vµ c¸c bé phËn hîp thµnh nã trong n¨m 1990 vµ c¶ n¨m 1991 ®Òu cã tèc ®é t¨ng kh¸ cao nh­ng do ¶nh h­ëng chñ yÕu cña nh÷ng biÕn ®éng trong quan hÖ quèc tÕ ®· lµm thay ®æi trong c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ c¸n c©n thanh to¸n. *Thêi k× hai n¨m tiÕp theo 1992-1993. §¸nh dÊu mét xu thÕ míi vÒ diÔn biÕn l¹m ph¸t ë ViÖt Nam. Trong giai ®o¹n nµy tèc ®é t¨ng gi¸ vµ lÇn ®Çu tiªn xuÊt hiÖn l¹m ph¸t mét con sè (th¸ng 11/1993, tØ lÖ l¹m ph¸t lµ 0%). Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn viÖc h¹ thÊp nhanh chØ sè l¹m ph¸t ®ã lµ: KÕt qu¶ cña c«ng cuéc ®æi míi trong suèt 7 n¨m qua ®· t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc trong c¬ cÊu vµ c¬ chÕ kinh tÕ theo h­íng kinh tÕ thÞ tr­êng, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy tæng s¶n phÈm trong n­íc GDP t¨ng nhanh. Sù t¨ng tr­ëng GDP cã xu h­íng ®¸p øng quü tiªu dïng vµ tõ n¨m 1991 nÒn kinh tÕ b¾t ®Çu cã tÝch luü, ®Õn n¨m 1993 ®¹t gÇn 10%. §iÒu nµy cho thÊy ®· cã b­íc ngoÆt trong lÞch sö kinh tÕ ViÖt Nam, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng m¹nh, gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò l­¬ng thùc. C¸n c©n th­¬ng m¹i ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt, tõ nhËp siªu liªn tôc chuyÓn qua thêi k× c©n b»ng (nhËp siªu ë møc ®é kh«ng ®¸ng kÓ, kim ng¹ch XNK ®¹t trªn 6 tØ USD vµ b»ng 118% tæng kim ng¹ch n¨m 1990, xÊp xØ b»ng 140% n¨m 1991) C¸n c©n thanh to¸n b¾t ®Çu cã kh¶ n¨ng hoµn thµnh dù tr÷ ngo¹i tÖ, lµm cho quü ®iÒu hoµ vµ ®iÒu hµnh tØ gi¸ hèi ®o¸i ®­îc chñ ®éng. C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sù t¨ng qu¸ møc cña cÇu ®· ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ tøc thêi: h¹n chÕ chi tiªu ng©n s¸ch, kh¬i t¨ng nguån thu, gi¶m béi chi, h¹n chÕ vµ tiÕn tíi ngõng ph¸t hµnh bï ®¾p thiÕu hôt ng©n s¸ch. Tõ n¨m 1990 ®· b¾t ®Çu thùc hiÖn cuéc c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng theo h­íng chuyÓn tõ ®¬n cÊp sang hai cÊp. ChÝnh s¸ch l·i suÊt thùc d­¬ng, chÝnh s¸ch mét tØ gi¸ s¸t víi tØ gi¸ thÞ tr­êng, tØ gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ vµ viÖc kh¾c phôc l¹m ph¸t tõ kªnh tÝn dông ®· gãp phÇn quan trong trong æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, chèng l¹m ph¸t. Do kÕt qu¶ chÝnh s¸ch ®æi míi vµ më cöa, hµng ho¸ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ngµy cµng nhiÒu gãp phÇn c©n ®èi tiÒn-hµng. Dï MÜ vÉn duy tr× cÊm vËn nh­ng luång ngo¹i tÖ tõ xuÊt khÈu, ®Çu t­ trùc tiÕp, dÞch vô, tÝn dông, viÖn trî vµ c¸c kªnh phi mËu dÞch vÉn ®­îc ®­a vµo n­íc ta nh­ mét thø hµng ho¸ cã gi¸ lµm t¨ng kh¶ n¨ng ®¸p øng cña cung øng ®èi víi tiªu dïng. * N¨m 1994, tiÕp tôc kiÓm so¸t l¹m ph¸t ®ång thêi thùc hiÖn nhiÖm vô c©n b»ng t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i víi chuyÓn biÕn m¹nh mÏ vÒ æn ®Þnh vµ t¨ng c­êng quèc phßng, an ninh x· héi. * N¨m 1995, l¹m ph¸t tiÕp tôc biÕn ®éng vµ chñ yÕu cã xu h­íng gi¶m, møc thÊp nhÊt lµ 0% vµo th¸ng 7. * B¾t ®Çu tõ n¨m 1996, nÒn kinh tÕ cã dÊu hiÖu gi¶m ph¸t, cuèi quý I gi¸ c¶ gi¶m liªn tôc vµ chuyÓn sang ©m. §Õn quý IV gi¸ míi nhÝch lªn do ®­îc ®iÒu chØnh møc t¨ng cña tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. * N¨m 1997, c¬n b·o khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ ch©u ¸ ®· cuèn c¸c n­íc trong khu vùc r¬i vµo vßng xo¸y cña nã. ViÖt Nam tuy kh«ng chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp nh­ng còng bÞ ¶nh h­ëng Ýt nhiÒu. * N¨m 1998, møc gia t¨ng l¹m ph¸t 9,2% gÊp kho¶ng 2,5 lÇn n¨m 1997, chÊm døt thêi k× thiÓu ph¸t tiÒn tÖ kÐo dµi 2 n¨m (1996-1997). Së dÜ l¹m ph¸t n¨m nµy t¨ng m¹nh lµ do biÕn ®éng vµ gia t¨ng c¸c yÕu tè kÝch cÇu cña nÒn kinh tÕ, tuy ph©n t¸n, rêi r¹c vµ ch­a nång ®é (liªn quan ®Õn bè trÝ c¬ cÊu ®Çu t­, chi tiªu ng©n s¸ch, gi¶m khung thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, t¨ng ­u ®·i tÝn dông, t¹o viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo...) còng b¾t ®Çu ph¸t huy t¸c dông. * N¨m 1999, l¹m ph¸t lµ 0,1% - ®©y lµ n¨m l¹m ph¸t thÊp ch­a tõng thÊy tõ tr­íc tíi nay. C¸c nhµ kinh tÕ ®· vÝ l¹m ph¸t nhÑ ®èi víi nÒn kinh tÕ gièng nh­ “chÊt nhên” gióp cç m¸y kh«ng bÞ hoen rØ vµ ho¹t ®éng ªm ¶ h¬n. TiÒn tÖ cung øng nhiÒu h¬n so víi khèi l­îng hµng ho¸ t¨ng lªn trong n¨m lµ nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t võa ph¶i, gióp nÒn kinh tÕ æn ®Þnh vµ GDP t¨ng tr­ëng nhanh. * Dù tÝnh n¨m 2000 nµy tØ lÖ l¹m ph¸t ë n­íc ta sÏ ®­îc kiÓm so¸t ë møc 6% , tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë møc 5,5-6%. Trong kho¶ng 10 n¨m qua, chóng ta ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu trong kiÓm so¸t l¹m ph¸t nh­ng l¹i cã Ýt kinh nghiÖm trong chèng thiÓu ph¸t. Mét sè nguyªn nh©n t¹o nªn l¹m ph¸t thÊp trong n¨m 1999, ®Æc biÖt thiÓu ph¸t ë 8 th¸ng cuèi n¨m: ThiÓu ph¸t ®· ®­îc b¸o tr­íc. Theo b¸o c¸o th­êng niªn n¨m 1998 cña NHNN ViÖt Nam, khèi l­îng tiÒn cung øng n¨m 1998 t¨ng 23,9% so víi n¨m 1997 nh­ng thÊp h¬n sè tiÒn cung øng n¨m 1996 lµ 2,2%. Còng theo b¸o c¸o, khèi l­îng tiÒn mÆt trong l­u th«ng t¨ng 7,4% so víi n¨m 1997 nh­ng con sè t¨ng thÊp nhÊt so víi nhiÒu n¨m tr­íc ®ã. Cuèi n¨m 1998, tiÒn mÆt trong l­u th«ng chiÕm tØ träng 26,6% tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n, gi¶m 4,2% so víi n¨m 1997. Trong khi thanh to¸n qua ng©n hµng gi÷a nh©n d©n víi doanh nghiÖp, víi Nhµ n­íc hoÆc ng­îc l¹i hÇu nh­ kh«ng ®¸ng kÓ, tiÒn göi tiÕt kiÖm cã k× h¹n t¹i c¸c NHTM chiÕm tØ träng 50,6% tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n, t¨ng 9,2% so víi n¨m 1997. §ã lµ nh÷ng dÊu hiÖu c¶nh b¸o thiÓu ph¸t sÏ ®Õn trong n¨m 1999. Vai trß cña ng©n hµng chèng thiÓu ph¸t trong 8 th¸ng liªn tôc lµ kh«ng nh¹y bÐn. ViÖc sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh­ h¹ l·i suÊt cho vay, gi¶m tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc ®èi víi NHTM, h¹ l·i suÊt t¸i cÊp vèn... chØ ®­îc thùc hiÖn trong 6 th¸ng cuèi n¨m. BiÓu ®å l¹m ph¸t n¨m 1999tØ lÖ % T 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Tãm l¹i, n¨m 1999 lµ n¨m mµ thùc tr¹ng l¹m ph¸t ViÖt Nam ®­îc quan t©m nhiÒu nhÊt v× ®· xuÊt hiÖn nh÷ng hiÖn t­îng Ýt thÊy tõ tr­íc tíi nay. Khi nh×n nhËn vÊn ®Ò nµy ®· cã nhiÒu quan ®iÓm tiÕp cËn theo tõng gãc ®é kh¸c nhau, nh­ng tÊt c¶ chóng ta ®Òu thÊy r»ng l¹m ph¸t trong 11 th¸ng ®Çu n¨m 1999 chØ ®¹t møc -0,4%, trung b×nh mçi th¸ng kho¶ng 0,036%. So víi cïng k× c¸c n¨m tõ n¨m 1990 trë l¹i th× con sè nµy lµ ®¸ng khÝch lÖ, vËy gi¶m ph¸t cã ph¶i lµ mét lîi thÕ kinh tÕ ? Nh×n nhËn vÊn ®Ò ë gãc ®é mang tÝnh häc thuËt vµ tÝch cùc h¬n, th× hiÖn t­îng l¹m ph¸t thÊp nh­ vËy ch­a h¼n lµ ®iÓm xÊu, mµ trªn thùc tÕ ®· vµ ®ang lµ nh÷ng c¬ héi lín nh»m tiÕn hµnh c¸c gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch chiÕn l­îc vÒ ®iÒu hµnh kinh tÕ vÜ m«. TØ lÖ l¹m ph¸t trong thËp kØ 90 tØ lÖ % Tr­íc hÕt, l¹m ph¸t thÊp gÇn nh­ lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n nhÊt mang l¹i c¬ héi gi¶m dÇn l·i suÊt tiÒn göi vµ tiÒn vay, ®Ó mét mÆt võa phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, mÆt kh¸c tr¶ l¹i cho l·i suÊt chøc n¨ng quan träng nhÊt lµ c«ng cô hç trî t¨ng tr­ëng. TÊt nhiªn kh«ng thÓ suy luËn vÊn ®Ò mét c¸ch ®¬n gi¶n theo kiÓu gi¶m ph¸t bao nhiªu th× ®iÒu chØnh l·i suÊt bÊy nhiªu bëi l·i suÊt lµ mét biÕn sè cùc k× phøc t¹p vµ NHT¦ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tÝnh to¸n nhiÒu khÝa c¹nh trong mèi t­¬ng quan ®ång bé víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Ó c«ng bè mét møc l·i suÊt phï hîp. Nhí l¹i ®Çu thËp niªn 90, trong giai ®o¹n siªu l¹m ph¸t víi chØ sè gi¸ cã lóc v­ît qu¸ hai con sè, l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm ®¹t møc kØ lôc 13%/th¸ng (tøc 156%/n¨m) cßn l·i suÊt tiÒn vay xÊp xØ 15%/th¸ng (180%/n¨m) th× chóng ta míi thÊy ®­îc t¸c h¹i do l¹m ph¸t g©y ra d­êng nh­ qu¸ søc chÞu ®ùng cña nÒn kinh tÕ. Qua nhiÒu lÇn ®iÒu chØnh, l·i suÊt tiÒn göi hiÖn nay vµo kho¶ng 0,5%/th¸ng (6%/n¨m) vµ l·i suÊt tiÒn vay lµ 0,9%/th¸ng (10,8%/n¨m), so víi mét sè ngo¹i tÖ m¹nh trªn thÕ giíi th× l·i suÊt ë n­íc ta vÉn cßn kh¸ cao, tuy nhiªn trong khu vùc th× møc nµy lµ võa ph¶i. §iÒu nµy cho phÐp chóng ta cã c¬ së ®Ó kÕt luËn r»ng nÒn tµi chÝnh-tiÒn tÖ ViÖt Nam ®ang b­íc vµo giai ®o¹n thay ®æi mang tÝnh b­íc ngoÆt, vµ tõ nÒn t¶ng nµy chóng ta sÏ tù tin h¬n khi héi nhËp víi thÕ giíi. III.C¸c chØ sè ®o l­êng l¹m ph¸t 1. ChØ sè Tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP). NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña ta hiÖn nay ®ang cã nh÷ng chuyÓn biÕn theo xu h­íng tèt. ThËp kØ 90 ë n­íc ta, c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ vÜ m« cña Nhµ n­íc ®· ®¹t ®­îc nhÞp ®é t¨ng tr­ëng t­¬ng ®èi ®Òu vµ b¾t ®Çu cã tÝch luü, ®Çu t­ ®­îc më réng, s¶n xuÊt l­u th«ng ph¸t triÓn. ChØ sè nµy ®o l­êng møc gi¸ b×nh qu©n cña tÊt c¶ c¸c hµng ho¸, dÞch vô t¹o nªn tæng s¶n phÈm quèc néi. Nã ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: GDP danh nghÜa ChØ sè gi¶m ph¸t GDP = ------------------------ GDP thùc tÕ Tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) tõ 1990-1999 N¨m Tèc ®é t¨ng GDP (%) 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 5,10 5.96 8,65 8,07 8,83 9,54 9,34 8,15 5,80 5,00 Tham kh¶o nh÷ng con sè trªn chóng ta thÊy vµo thêi k× 1990-1996, nhê chÝnh s¸ch më cöa mµ søc lao ®éng ®­îc gi¶i phãng, kinh tÕ n­íc ta ®· t¨ng tr­ëng víi tèc ®é kh¸ cao. Nh­ng khi quy m« kinh tÕ lín dÇn, sù t¨ng tr­ëng cã chiÒu réng b¾t ®Çu cã sù h¹n chÕ vµ nh÷ng yÕu kÐm béc lé râ nÐt, thªm vµo ®ã lµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ ch©u ¸ n¨m 1997 ®· cuèn nhiÒu n­íc trong khu vùc vµo vßng xo¸y cña nã. ViÖt Nam tuy kh«ng trùc tiÕp bÞ ¶nh h­ëng song do cã quan hÖ th­¬ng m¹i, mËu dÞch, ®Çu t­ víi c¸c n­íc bÞ khñng ho¶ng nªn còng ph¶i chÞu søc Ðp kh«ng nhá, tèc ®é t¨ng tr­ëng cã dÊu hiÖu ch÷ng l¹i. NÕu n¨m 1997 tèc ®é t¨ng tr­ëng ®¹t tíi 8,15% th× ®Õn quý I n¨m 1999 chØ cßn 4% vµ c¶ n¨m 1999 lµ kho¶ng 5%. V× thÕ nhiÒu ng­êi cho r»ng quý I n¨m 1999 nãi riªng vµ c¶ n¨m nãi chung lµ ®¸y cña sù gi¶m tèc ®é t¨ng tr­ëng. T¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng ®· ®­a ®Õn nh÷ng tæn thÊt cho nÒn kinh tÕ trªn c¸c mÆt: Nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi gi¶m sót g©y ra sù hÉng hôt lín trong ®Çu t­ ph¸t triÓn. Thu nhËp, søc mua cña ng­êi d©n gi¶m dÉn ®Õn søc tiªu thô hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng gi¶m, lµm cho c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ cung øng dÞch vô gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong tiªu thô s¶n phÈm. NÒn kinh tÕ tõ chç lu«n ph¶i ®èi phã víi t×nh tr¹ng l¹m ph¸t th× nay ph¶i ®Ò phßng n¹n gi¶m ph¸t. Thu nhËp cña ®¹i bé phËn d©n c­ trong n¨m kh«ng t¨ng, n¹n thÊt nghiÖp trµn lan. Søc s¶n xuÊt trong n­íc vèn ®· yÕu ®uèi l¹i cµng ®×nh trÖ d­íi søc Ðp cña hµng gi¶, hµng trèn lËu thuÕ... Mét sè doanh nghiÖp kinh doanh kh«ng cã hiÖu qu¶, lµm ¨n thua lç nh­ng vÉn ®­îc nhµ n­íc cho gi¶m thuÕ, khoanh nî hay xo¸ nî. L­îng hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp nµy tung vµo thÞ tr­êng chØ lµm t¨ng thªm tæng cung. Trong khi ®ã thu nhËp cña ng­êi lao ®éng gi¶m khiÕn kho¶ng chªnh lÖch gi÷a khèi l­îng hµng ho¸ vµ nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n ngµy cµng lín. N­íc ta ®ang ®øng tr­íc ng­ìng cöa cña kØ nguyªn t¨ng tr­ëng, gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng. ViÖc ®iÓm l¹i c¸ch nghiªn cøu vµ kinh nghiÖm cña n­íc ngoµi cïng nh÷ng ®¸nh gi¸ trªn gióp cho chóng ta nh×n nhËn vÊn ®Ò mét c¸ch s¸ng tá h¬n. Tr­íc hÕt, ph¶i kh¶ng ®Þnh r»ng t¨ng tr­ëng vµ l¹m ph¸t lµ hai träng sè kinh tÕ kh«ng nh÷ng ChÝnh phñ mµ c¶ ng­êi d©n ®Òu quan t©m. T¨ng tr­ëng cao, l¹m ph¸t thÊp lµ ®iÒu mµ bÊt k× ai trong chóng ta ®Ìu mong muèn. DÔ thÊy r»ng t¨ng tr­ëng cao sÏ dÉn ®Õn t¨ng tæng cÇu trong ng¾n h¹n, trong khi tæng cung ch­a kÞp biÕn ®æi cho phï hîp v× c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ch­a ph¸t huy t¸c dông, cho nªn nÕu c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ kh«ng ®ñ m¹nh th× l¹m ph¸t x¶y ra lµ tÊt yÕu. Tuy nhiªn trong dµi h¹n, khi chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng thµnh c«ng th× viÖc t¨ng s¶n l­îng tiÒm n¨ng sÏ gióp mét phÇn vµo kiÒm chÕ l¹m ph¸t. Bëi vËy trong dµi h¹n, chóng ta cÇn ®Æt môc tiªu kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë møc b×nh qu©n, thÊp h¬n tØ lÖ t¨ng tr­ëng. Nõu tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n lµ 10-12% th× l¹m ph¸t cÇn ph¶i ë møc d­íi 10%. ChØ víi tØ lÖ nh­ vËy míi huy ®éng ®­îc tiÕt kiÖm tõ néi bé nÒnkinh tÕ, míi khuyÕn khÝch ®­îc ®Çu t­ vµ ®¶m b¶o thµnh qu¶ cña t¨ng tr­ëng. Tuy nhiªn trong ng¾n h¹n, do xuÊt ph¸t ®iÓm cña ta cßn thÊp th× l¹m ph¸t cã thÓ sÏ v­ît tèc ®é t¨ng tr­ëng. V× vËy ®Ó l¹m ph¸t kh«ng tuét khái tÇm kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc th× trong qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh kinh tÕ cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ l¹m ph¸t do t¨ng tr­ëng g©y nªn. VÝ dô nh­ chiÕn l­îc xuÊt khÈu cÇn ®i kÌm víi nhËp khÈu ®Ó lµm gi¶m bít tæng cÇu, chiÕn l­îc ®Çu t­ víi tiÕt kiÖm ®Ó gi¶m tiªu dïng... Tãm l¹i, mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng vµ l¹m ph¸t kh«ng râ rµng vµ thiÕu æn ®Þnh. ChÝnh v× vËy trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cÇn ph¶i linh ho¹t míi ®¹t ®­îc môc tiªu mµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Ò ra lµ t¨ng tr­ëng nhanh vµ æn ®Þnh. 2. ChØ sè l·i suÊt. Nh÷ng n¨m 90 tr«i qua víi nhiÒu dÊu hiÖu ®¸ng mõng nh­ tØ lÖ l¹m ph¸t mét ch÷ sè, tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 8,6%... ®· trî gióp ®¸ng kÓ cho chÝnh s¸ch l·i suÊt ph¸t huy ®­îc chøc n¨ng cña m×nh lµ c«ng cô ®iÒu chØnh cã hiÖu qu¶ ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Trong thêi k× nµy, l·i suÊt trong n­íc lµ thùc d­¬ng, chØ trõ vµi giai ®o¹n l·i suÊt thùc ©m do kh©u ®iÒu hµnh bÞ bu«ng láng. Theo quyÕt ®Þnh sè 39-1998-NHVN1 ngµy 17/1/1998 quy ®Þnh trÇn l·i suÊt cho vay cña c¸c NHTM ng¾n h¹n lµ 1,2%/th¸ng, trung vµ dµi h¹n lµ 1,25%/th¸ng víi b¶ng sau: Th¸ng 1 2 3 4 5 TØ lÖ l¹m ph¸t (%) 1,6 2,2 -0,8 1,6 1,4 L·i suÊt cho vay ng¾n h¹n (%) 0,4 -1,2 -0,4 0,2 L·i suÊt cho vay trung vµ dµi h¹n (%) 0,35 0,95 2,05 -0,35 -0,5 Nh­ ta ®· biÕt, l·i suÊt lµ nguån sinh lîi chñ yÕu cña ng­êi cã tiÒn vµ lµ kho¶n chi phÝ cho nh÷ng ai cÇn tiÒn. Nh­ng kh«ng ph¶i tÊt c¶ nh÷ng ng­êi cã tiÒn ®Òu göi vµo ng©n hµng ®Ó nhËn l·i suÊt vµ c¸c nhµ ®Çu t­ ®Òu muèn ®i vay tiÒn ®Ó tr¶ kho¶n l·i suÊt tiÒn vay. Muèn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ th× ph¶i tËn dông triÖt ®Ó nh÷ng nguån vèn nhµn rçi cña d©n chóng vµ kÝch thÝch c¸c nhµ ®Çu DiÔn biÕn trÇn l·i suÊt cho vay b»ng VN§ n¨m 1993-1998 tØ lÖ % t­ vay vèn, tõ ®ã t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, t¹o thªm phóc lîi x· héi... §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã mét chÝnh s¸ch l·i suÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ n­íc nhµ vµ phï hîp víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi. N¨m 1999 tr­íc n¹n thiÓu ph¸t, tèc ®é t¨ng tr­ëng ch÷ng l¹i, NHNN ®· ®iÒu chØnh l·i suÊt theo c¬ chÕ l·i suÊt trÇn vµ linh ho¹t theo xu h­íng níi láng tiÒn tÖ trªn c¬ së b¸m s¸t c¸c biÕn ®éng kinh tÕ vÜ m«, cung - cÇu vèn trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ, gi¶m trÇn l·i suÊt cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ nh»m thùc hiÖn chØ ®¹o cña ChÝnh phñ vÒ gi¶i ph¸p kÝch cÇu. Tõ ®Çu n¨m, NHNN ®· chñ ®éng thùc hiÖn 5 lÇn ®iÒu chØnh gi¶m l·i suÊt cho vay tèi ®a, nhê ®ã trÇn l·i suÊt cho vay ®· h¹ tõ møc 1,25%/th¸ng trong th¸ng 1/1999 xuèng cßn 0,85%/th¸ng sau ngµy 25/10/1999; l·i suÊt cho vay t¸i cÊp vèn gi¶m 1,1%/th¸ng xuèng 0,5%/th¸ng vµo thêi ®iÓm 1/11/1999. Riªng l·i suÊt cho vay cña c¸c quü TÝn dông nh©n d©n vµ HTX TÝn dông vÉn gi÷ møc 1,5%/th¸ng. Bªn c¹nh ®ã, c¸c tæ chøc TÝn dông còng gi¶m l·i suÊt tiÒn göi xuèng, lo¹i kh«ng k× h¹n kho¶ng 0,1-0,15%/th¸ng vµ lo¹i cã k× h¹n lµ 0,5-0,55%/th¸ng. Thùc tr¹ng l¹m ph¸t n¨m 1999 ®· ¶nh h­ëng rÊt lín tíi c¸c chÝnh s¸ch l·i suÊt - mét bé phËn cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ. ChÝnh s¸ch ®iÒu hµnh l·i suÊt cña NHNN tõ tr­íc tíi nay chñ yÕu lµ khèng chÕ trÇn l·i suÊt, nghÜa lµ giíi h¹n c¸c NHTM kh«ng ®­îc cho vay víi l·i suÊt v­ît qu¸ møc h¹n ®Þnh. BiÖn ph¸p nµy nh»m b¶o vÖ ng­êi ®i vay kh«ng bÞ Ðp bëi c¸c ng©n hµng. Nh­ng chÝnh s¸ch trÇn l·i suÊt chØ thÝch hîp trong tr­êng hîp: Nhu cÇu tÝn dông lín h¬n cung tÝn dông. Ng©n hµng ho¹t ®éng trong m«i tr­êng ®éc quyÒn. Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy, ng©n hµng lu«n cho vay víi møc l·i suÊt tèi ®a, kh«ng quan t©m nhiÒu ®Õn viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ vµ th¸i ®é phôc vô kh¸ch hµng. Tuy nhiªn t×nh h×nh n¨m 1999 (®Æc biÖt lµ c¸c th¸ng cuèi n¨m) ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng tÝn dông ®· cã nhiÒu thay ®æi. Nhu cÇu vay vèn thu hÑp l¹i, c¸c NHTM ø ®äng vèn, xuÊt hiÖn tÝnh thiÕu æn ®Þnh ë ng­êi ®i vay theo quy luËt thÞ tr­êng. Kh¸ch hµng vay vèn gi¶m ®i, c¸c tæ chøc TÝn dông l¹i gia t¨ng vÒ sè l­îng dÉn ®Õn c¹nh tranh quyÕt liÖt. TÝnh quyÕt liÖt ngµy cµng trë nªn gay g¾t h¬n trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng tiÒn tÖ ch­a ph¸t triÓn, c¸c lo¹i dÞch vô cßn ®¬n gi¶n, lîi nhuËn ng©n hµng hÇu hÕt lµ do ho¹t ®éng cho vay mang l¹i. Muèn c¹nh tranh vµ tån t¹i chØ cßn c¸ch lµ h¹ l·i suÊt, vµ nh­ vËy th× xem ra chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh b»ng trÇn l·i suÊt kh«ng cßn thÝch hîp n÷a. 3. ChØ sè gi¸ hµng tiªu dïng vµ dÞch vô (CPI). ThËp kØ võa qua chóng ta ®· thµnh c«ng trong kiÒm chÕ l¹m ph¸t vµ ®¹t ®­îc møc t¨ng tr­ëng ®¸ng mõng. Nh­ng ®Ó nhËn biÕt râ vÒ thùc tr¹ng l¹m ph¸t th× viÖc nghiªn cøu t×nh h×nh biÕn ®éng cña gi¸ c¶ hµng tiªu dïng vµ dÞch vô còng lµ rÊt quan träng, bëi ë mét gãc ®é nµo ®ã th× “l¹m ph¸t lµ sù t¨ng lªn cña møc gi¸ chung”. ChØ sè CPI tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 1998 (n¨m tr­íc = 100) N¨m 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 CPI 167,1 167,5 117,5 105,2 114,4 127 45 36 92 Qua biÓu trªn ta thÊy chØ sè gi¸ t­¬ng ®èi æn ®Þnh qua c¸c n¨m 1990-1995, nh÷ng thµnh tùu nµy lµ do nhµ n­íc ta ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ vÜ m« ®ång bé t¸c ®éng vµo thÞ tr­êng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t­ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång kinh doanh vµ tÝnh to¸n hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ b¶o ®¶m lîi Ých cña m×nh. §iÒu ®¸ng l­u ý trong n¨m 1999 lµ tõ th¸ng 3 ®Õn th¸ng 10 chØ sè gi¸ hµng tiªu dïng vµ dÞch vô liªn tôc gi¶m, th¸ng 11 t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ nªn nh×n chung chØ sè tr­ît gi¸ vµ l¹m ph¸t 11 th¸ng ®Çu n¨m lµ gi¶m 0,4%. Gi¸ c¶ thÞ tr­êng æn ®Þnh vµ ngµy cµng gi¶m lµ mong muèn cña ng­êi tiªu dïng. Nh­ng ng­îc l¹i, ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt th× ®©y l¹i lµ mét ®iÒu ®¸ng lo v× trong mäi chu k× s¶n xuÊt bÊt kÓ lín nhá, chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¶i bá ra tr­íc, sau ®ã míi tiªu thô ®Ó thu håi vèn vµ l·i sau. Do ®ã nÕu gi¸ thÞ tr­êng h¹ th× ng­êi s¶n xuÊt sÏ thu vÒ ®­îc Ýt tiÒn h¬n, lîi nhuËn cña hä Ýt h¬n, chu k× s¶n xuÊt sau sÏ ph¶i cÇm chõng. VËy khi gi¸ c¶ cø liªn tôc gi¶m trong thêi gian dµi th× ®iÒu g× sÏ x¶y ®Õn? TÊt yÕu lµ sÏ cã hµng lo¹t c¸c c¬ së s¶n xuÊt bÞ ®×nh ®èn vµ cã thÓ bÞ ph¸ s¶n... Gi¸ c¶ thÞ tr­êng lµ chiÕc hµn thö biÓu kinh tÕ quan träng. NÕu gi¸ c¶ lu«n gi÷ ë thÕ æn ®Þnh lµ sù biÓu hiÖn cña mét nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn b×nh th­êng, lµnh m¹nh. Ng­îc l¹i, nÕu gi¸ c¶ lu«n biÕn ®éng vµ t¨ng cao (lªn c¬n sèt) chøng tá nÒn kinh tÕ ®ang cã sù mÊt c©n ®èi. Tuy nhiªn gi¸ c¶ thÞ tr­êng l¹i liªn tôc gi¶m xuèng th× ®ã còng lµ ®iÒu ®¸ng lo ng¹i. Trªn ph­¬ng diÖn nµo ®ã, cã thÓ coi nÒn kinh tÕ nh­ c¬ thÓ cña mét con ng­êi, viÖc bÞ sèt dï nãng hay l¹nh ®Òu lµ sù biÒu hiÖn cña tr¹ng th¸i kh«ng b×nh th­êng vµ chøng tá lµ cã mét con bÖnh ®ang ngù trÞ trong c¬ thÓ ®ã. Do vËy, ®øng trªn gãc ®é chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, khi gi¸ c¶ thÞ tr­êng liªn tôc gi¶m xuèng ch­a ch¾c ®· lµ ®iÒu ®¸ng mõng mµ cã khi l¹i lµ ®iÒu ®¸ng lo h¬n. HiÖn t­îng gi¶m gi¸ liªn tôc ë mét sè mÆt hµng nh­ mÝa, ®­êng, giÊy viÕt, xi m¨ng, s¾t thÐp... ®· lµm cho nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt ®iªu ®øng v× s¶n phÈm s¶n xuÊt ra kh«ng tiªu thô ®­îc, cµng ø ®äng, cµng lç vèn. NhiÒu nhµ m¸y, xÝ nghiÖp s¶n suÊt mÝa ®­êng... ph¶i thu hÑp s¶n xuÊt, s¶n suÊt cÇm chõng ®Ó duy tr×, cho c«ng nh©n nghØ kh«ng l­¬ng. §©y còng lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc c¸c cÊp, c¸c ngµnh quan t©m nghiªn cøu ®Ó cã biÖn ph¸p kh¾c phôc h÷u hiÖu, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kinh tÕ tiÕp tôc ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. IV. Mét sè gi¶I ph¸p kiÒm chÕ l¹m ph¸t. Tõ kinh nghiÖm thùc tÕ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ChÝnh phñ ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p chØ ®¹o ®óng ®¾n, c¸c tæ chøc ng©n hµng, tµi chÝnh ®­îc chÊn chØnh. Nh­ng chóng ta cÇn lu«n lu«n tØnh t¸o trong vÊn ®Ò chèng l¹m ph¸t, tiÕn thªm mét b­íc thùc hiÖn ®ång bé mét hÖ thèng gi¶I ph¸p cho c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã lµ: §iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. §iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt, c¬ cÊu ®Çu t­, ®Æc biÖt chó ý n©ng tØ lÖ ®Çu t­ trong n«ng nghiÖp. ¦u tiªn ph¸t triÓn ngµnh nghÒ cÇn Ýt vèn nh­ng thu hót nhiÒu lao ®éng (may mÆc, dÖt, thñ c«ng mÜ nghÖ...). §Æc biÖt chó träng ®Çu t­ cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng nh­ giao th«ng vËn t¶i vµ th«ng tin liªn l¹c, t¹o ®iÒu kiÖn thu hót vèn n­íc ngoµi. S¾p xÕp l¹i kinh tÕ quèc doanh theo h­íng thu hÑp nh÷ng c¬ së kh«ng cÇn thiÕt, cho phÐp ph¸ s¶n. Rµ so¸t l¹i c¸c c«ng ti, c¸c tæ chøc liªn doanh liªn kÕt thuéc tæ chøc Nhµ n­íc, chuyÓn c¸c c«ng ti, tæ chøc nµy sang h×nh thøc kinh tÕ cæ phÇn, doanh nghiÖp tËp thÓ, t­ nhan chÞu sù qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc. §iÒu chØnh c¬ cÊu tiªu dïng cho phï hîp víi sù thay ®æi c¬ cÊu thu nhËp quèc d©n, tiÕn tíi h×nh thµnh chiÕn l­îc tiªu dïng. PhÊn ®Êu gi¶m møc th©m hôt ng©n s¸ch. Bé Tµi chÝnh cÇn th«ng b¸o chÝnh x¸c møc chªnh lÖch thu chi ng©n s¸ch. T¸ch c¸c kho¶n vay cña Nhµ n­íc ra khái ng©n s¸ch vµ chuyÓn thµnh nguån vèn ®i vay. NÕu ng©n s¸ch ®i vay th× còng ph¶i tr¶ l·i. Ng©n s¸ch cã 4 nguån thu (huy ®éng trong n­íc, vay n­íc ngoµi, vay trong d©n, vay ng©n hµng). 2.1. Huy ®éng vèn trong n­íc: T¨ng thu: chñ yÕu lµ thu thuÕ. Thùc hiÖn thuÕ VAT, thuÕ vèn, thuÒ thu nhËp... Khai th¸c, båi d­ìng c¸c nguån thu kh¸c. H×nh thµnh bé m¸y chèng thÊt thu thuÕ, t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó bé m¸y nµy ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. KiÓm kª tµi s¶n, Ên ®Þnh gi¸ ®Êt, gi¸ nhµ ®Ó b¸n vµ cho thuª, t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch. Gi¶m chi: rµ so¸t l¹i c¸c nguån chi. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch chi tiªu nghiªm ngÆt. Cã thÓ c¾t gi¶m mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh c¸c kho¶n chi tiªu ch­a thËt cÇn thiÕt cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc, c¬ quan §¶ng vµ ®oµn thÓ. §ång thêi cã biÖn ph¸p dù phßng nh»m ®èi phã víi nh÷ng kho¶n chi tiªu ®ét biÕn dÉn ®Õn t¸i l¹m ph¸t. H¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt viÖc cung cÊp tµi chÝnh cho c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh, c¸c c«ng ti Nhµ n­íc. ChÊm døt hoµn toµn viÖc ph¸t hµnh tiÒn ®Ó cøu vít c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh lµm ¨n thua lç, còng nh­ xo¸ bá bao cÊp cho c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh d­íi bÊt k× h×nh thøc nµo (trõ c¸c xÝ nghiÖp then chèt gi÷ vai trß quan trängcña nÒn kinh tÕ th× ®­îc Nhµ n­íc ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch trî gi¸ vµ chÝnh s¸ch ®Çu t­ tho¶ ®¸ng ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt). Thùc hiÖn chÝnh s¸ch triÖt ®Ó tiÕt kiÖm g¾n liÒn víi chèng tham «, l·ng phÝ ngay tõ c¸c c¬ quan Nhµ n­íc. 2.2. Vay vèn trong d©n: Theo c¸c tµi liÖu th× tiÒm n¨ng vèn trong d©n cßn kh¸ lín. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tho¶ ®¸ng ®Ó t¹o lßng tin cho d©n, thu hót vèn nhµn rçi. §©y lµ nguån lùc lín cÇn khai th¸c. Vay d©n vµ tr¶ l·i cho d©n lµ ®iÒu dÔ lµm h¬n lµ vay n­íc ngoµi. Söa ®æi hÖ thèng ng©n hµng. T¨ng c­êng chøc n¨ng qu¶n lÝ vi m« cña Ng©n hµng Nhµ n­íc, tr­íc hÕt lµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô nh­ l·i suÊt, tØ gi¸, kiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, c«ng tr¸i nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña vèn tÝn dông. Cñng cè vµ thiÕt lËp Ng©n hµng Trung ­¬ng t¸ch khái c¸c ng©n hµng chuyªn doanh. Ng©n hµng Trung ­¬ng kh«ng dÝnh ®Õn kinh doanh. Ng©n hµng Trung ­¬ng sÏ quy ®Þnh giíi h¹n l·i suÊt vµ quyÒn ®iÒu chØnh l·i suÊt khi cã l¹m ph¸t. Ng©n hµng Trung ­¬ng qu¶n lÝ ®iÒu tiÕt c¸c ng©n hµng chuyªn doanh b»ng ph¸p luËt. Cho c¸c ng©n hµng chuyªn doanh tù do ho¹t ®éng vµ më réng ph¹m vi cho vay. Më cöa cho ng©n hµng n­íc ngoµi vµo ho¹t ®éng trong ph¹m vi kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc. Hµng tuÇn vµ hµng th¸ng c¸c ng©n hµng chuyªn doanh ph¶i b¸o c¸o víi Ng©n hµng Trung ­¬ng vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng, Ng©n hµng Trung ­¬ng chØ ®¹o viÖc t¨ng, h¹ l·i suÊt hoÆc ®×nh chØ cho vay. ViÖc quy ®Þnh møc l·i suÊt ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu vèn. VÊn ®Ò quan träng nhÊt hiÖn nay lµ Ng©n hµng Nhµ n­íc ph¶i gióp ®ì ChÝnh phñ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng dù tr÷ (d­íi nhiÒu h×nh thøc) vµng vµ ngo¹i tÖ, ®Ó khi cÇn thiÕt cã thÓ tung ra ng¨n chÆn nh÷ng c¬n sèt ®ét biÕn. §ång thêi cã biÖn ph¸p kiÒm chÕ kh«ng cho gi¸ vµng vµ ®«la h¹ xuèng d­íi møc cÇn thiÕt g©y khã kh¨n cho xuÊt nhËp khÈu. ChÊn chØnh hÖ thèng tµi chÝnh. Thùc hiÖn nhÊt quÊn chÝnh s¸ch t¹o vèn cña ng©n s¸ch lµ ph¶i dùa trªn c¬ së båi d­ìng vµ ph¸t triÓn c¸c nguån thu, ®ång thêi thùc hiÖn ph©n phèi hîp lÝ c¸c nguån thu. Xo¸ bá thãi quen dùa vµo ph¸t hµnh ®Ó chi tiªu ng©n s¸ch. NÕu ng©n s¸ch thiÕu hôt th× ph¶i dïng nguån vèn vay ®Ó bï ®¾p. Ng©n s¸ch Nhµ n­íc cã thÓ chia thµnh hai quü tÝch luü vµ tiªu dïng. PhÇn dµnh cho tÝch luü ®­îc qu¶n lÝ theo c¬ chÕ vèn, thùc hiÖn ®Çu t­ cã träng ®iÓm. PhÇn dµnh cho tiªu dïng th× qu¶n lÝ theo ®¬n vÞ dù to¸n tõ Trung ­¬ng ®Õn tØnh vµ c¬ së. Ph©n cÊp ng©n s¸ch ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c chñ yÕu lµ vµo nguån thu. Tr­íc m¾t, cÇn hoµn thiÖn hÖ thèng thuÕ vµ chØnh ®èn l¹i ®éi ngò nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c thuÕ. VÒ gi¸ c¶. Ta ®· ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, do ®ã cÇn ®Ó cho thÞ tr­êng ®Þnh gi¸. Nhµ n­íc chØ khèng chÕ mÆt b»ng gi¸ mét vµi mÆt hµng thiÕt yÕu. Trong nh÷ng tr­êng hîp nhÊt ®Þnh, n©ng gi¸ lµ cÇn thiÕt, v× ®©y lµ mét thø thuÕ v« h×nh ®¸nh vµo mäi ng­êi. VÊn ®Ò lµ ph¶i chó ý ®Ó viÖc n©ng gi¸ khái ¶nh h­ëng tíi viÖc ®¶m b¶o møc sèng c¬ b¶n cña ng­êi lao ®éng. §Æc biÖt chó ý mèi quan hÖ gi÷a gi¸ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ gi¸ n«ng s¶n. T¨ng søc mua cho n«ng d©n còng lµ mét biÖn ph¸p kÝch thÝch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn. C¶i tiÕn chÕ ®é tiÒn l­¬ng. NÕu chÕ ®é tiÒn l­¬ng kh«ng ®­îc c¶i tiÕn mét c¸ch c¬ b¶n th× mäi c¸i ®Æt ra ®Òu kh«ng cã ý nghÜa. NÕu cø ®Ó chÕ ®é tiÒn l­¬ng nh­ hiÖn nay th× kh«ng thÓ siÕt chÆt kØ luËt, kØ c­¬ng vµ thùc hiÖn chèng tham nhòng cã kÕt qu¶, kh«ng thÓ x©y dùng ®­îc mét phong c¸ch lµm ¨n míi vµ ch©n chÝnh, vµ còng kh«ng thÓ thiÕt lËp ®­îc mét chÕ ®é h­ëng thô c«ng b»ng. V× vËy cÇn c¶i tiÕn chÕ ®é tiÒn l­¬ng mét c¸ch m¹nh b¹o, khÈn tr­¬ng vµ Ýt nhÊt ph¶i b¶o ®¶m cho ®­îc yªu cÇu vÒ t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n søc lao ®éng. G¾n liÒn c¶i tiÕn chÕ ®é tiÒn l­¬ng víi gi¶i quyÕt viÖc lµm. XuÊt nhËp khÈu. Chóng ta nãi xo¸ bá ®éc quyÒn nh­ng ph¶i b¶o ®¶m sù thèng nhÊt qu¶n lÝ vÒ xuÊt nhËp khÈu. ChÊm døt t×nh tr¹ng xuÊt nhËp khÈu lén xén. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, ®ång thêi ®¸nh thuÕ m¹nh nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu trong n­íc ®· cã, khuyÕn khÝch nhËp nh÷ng mÆt hµng trong n­íc ch­a cã hoÆc cßn thiÕu. Trªn lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu, nhµ n­íc cÇn cã biÖn ph¸p kiªn quyÕt h¬n ®Ó ng¨n chÆn t×nh tr¹ng nhËp vµ xuÊt lËu nh÷ng mÆt hµng bÞ cÊm. Cßn ®èi víi c¸c mÆt hµng kh¸c th× Nhµ n­íc cÇn cho tù do l­u th«ng, kh«ng nªn cÊm ®o¸n mµ dïng hµng rµo thuÕ quan ®Ó ®iÒu tiÕt. 8. GÊp rót x©y dùng vµ söa ®æi, hoµn thiÖn hÖ thèng luËt vµ l­íi luËt, phï hîp víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh ophÇn chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, b¶o ®¶m quyÒn tùdo kinh doanh, quyÒn së h÷u vµ chuyÓn nh­îng tµI s¶n cña c«ng d©n. 9. TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lÝ theo h­íng chuyÓn h¼n sang kinh tÕ thÞ tr­êng, thùc hiÖn tù do kinh doanh cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc, t¹o lËp thÞ tr­êng vèn, lao ®éng, vËt t­... trong n­íc g¾n liÒn víi më réng thÞ tr­êng ra n­íc ngoµi. 10. Tæ chøc l¹i bé m¸y qu¶n lÝ Nhµ n­íc vµ n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lÝ cho phï hîp víi yªu cÇu míi. Ph©n râ chøc n¨ng qu¶n lÝ Nhµ n­íc vÒ kinh tÕ víi chøc n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp ; ng¨n cÊm c¸c c¬ quan Nhµ n­íc can thiÖp trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp vµ ®¬n vÞ kinh tÕ. Bé chñ qu¶n qu¶n lÝ chñ yÕu b»ng ph¸p luËt, b»ng viÖc v¹ch ra hµnh lang ph¸p lÝ cho ho¹t ®éng kinh doanh. Xö lÝ nghiªm minh c¸c c¬ quan Nhµ n­íc vµ c¸n bé vi ph¹m ph¸p luËt, tham «, l·ng phÝ cña c¶i cña nh©n d©n. BÊt cø mét sai lÇm dï lµ lín hay nhá ë Bé, ngµnh nµo, th× thñ tr­ëng c¬ quan ®ã ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc nh©n d©n vµ ph¸p luËt, kh«ng nªn dïng h×nh thøc c¶nh c¸o, thuyªn chuyÓn c«ng t¸c ®Ó b¶o vÖ vµ duy tr× vÞ trÝ cña nh÷ng c¸n bé bÊt tµi, kÐm ®¹o ®øc. Trªn c¬ së gi¶i quyÕt c¬ b¶n chÕ ®é tiÒn l­¬ng, nghiªm cÊm viÖc c¸c c¬ quan, tæ chøc kh«ng cã chøc n¨ng kinh doanh l¹i tiÕn hµnh kinh doanh dÞch vô vµ liÖn hÖ víi c¸c tè chøc kinh doanh n­íc ngoµi lµm hçn lo¹n thÞ tr­êng vµ lµm mÊt trËt tù, anh ninh ®Êt n­íc. VÊn ®Ò quan träng lµ cÇn cã biÖn ph¸p kiªn quyÕt vµ s¸ng suèt trong s¾p xÕp bé m¸y vµ bè trÝ c¸n bé qu¶n lÝ. Tinh gi¶n bé m¸y, lùa chän nh÷ng c¸n bé thùc sù cã n¨ng lùc vµ phÈm chÊt ®Ó thùc thi nhiÖm vô. kÕt luËn ThËp kØ 90 ®· qua nh­ng nh÷ng d­ ©m cña nã vÉn cßn lµ ®iÒu tr¨n trë, suy ngÉm cña c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ, bëi ®ã lµ thêi k× ®¸nh dÊu sù chuyÓn m×nh cña mét ®Êt n­íc trong c«ng cuéc ®æi míi, ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn x· héi theo ®Þnh h­íng XHCN d­íi sù qu¶n lÝ, ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n­íc. §iÓm næi bËt vµ ®¸ng chó ý nhÊt lµ cét mèc n¨m 1999 - chÆng ®­êng cuèi cïng kÕt thóc mét giai ®o¹n ph¸t triÓn ®Çy thö th¸ch, ch«ng gai. Sù biÕn ®éng kinh tÕ víi nh÷ng hiÖn t­îng x­a nay ch­a tõng thÊy nh­ l¹m ph¸t mét ch÷ sè, thiÓu ph¸t, tr­ît gi¸... cïng víi nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ do thiªn tai ®Ó l¹i ®· c¶n trë søc s¶n xuÊt trong n­íc vµ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ yÕu ®uèi. Nh­ng qua nh÷ng g× chóng ta thÊy trªn thùc tÕ th× l¹i cµng chøng tá sù nç lùc v­¬n lªn trong khã kh¨n cña toµn d©n ta d­íi sù l·nh ®¹o s¸ng suèt cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, cµng thÊy râ ®­îc vai trß cña ChÝnh phñ trong viÖc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vÜ m« phï hîp víi ®iÒu kiÖn, t×nh h×nh ®Êt n­íc, ®­a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®i lªn hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Mét thËp kØ ®· qua ®i, chóng ta h­íng ®Õn t­¬ng lai víi nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm quý gi¸ trong qu¸ khø ®Ó tõng b­íc x©y dùng ®Êt n­íc c«ng b»ng, tiÕn bé, v¨n minh, t­¬i ®Ñp h¬n. Danh môc tµI liÖu tham kh¶o T¹p chÝ céng s¶n 1/1993. B¸o c¸o th­êng niªn - Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam - 1997, 1998, 1999. Thêi b¸o kinh tÕ TiÒn tÖ ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh - F. S Miskin Gi¸o tr×nh l­u th«ng tiÒn tÖ - Häc viÖn Ng©n hµng T¹p chÝ lÝ luËn vµ nghiÖp vô Ng©n hµng T¹p chÝ Ng©n hµng Th«ng tin khoa häc Ng©n hµng Môc lôc Trang Lêi dÉn. Néi dung. I. Kh¸i qu¸t vÒ l¹m ph¸t. II. Thùc tr¹ng l¹m ph¸t ë ViÖt Nam thËp kØ 90. III. C¸c chØ sè ®o l­êng l¹m ph¸t : 1. ChØ sè Tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP). 2. ChØ sè l·i suÊt. 3. ChØ sè gi¸ hµng tiªu dïng vµ dÞch vô (CPI). IV. Mét sè gi¶I ph¸p kiÒm chÕ l¹m ph¸t. KÕt luËn Danh môc tµI liÖu tham kh¶o Môc lôc 1 3 5 11 13 16 17 23 24 25