Đề tài Lạm phát và một số biện pháp khắc phục lạm phát trên thế giới và ở Việt Nam

g bé bao gåm c¸c biÖn ph¸p vÒ kinh tÕ hµnh chÝnh, t©m lý,... c¸c biÖn ph¸p cÊp b¸ch vµ l©u dµi. phÇn II nh÷ng vÊn ®Ò vÒ l¹m ph¸t trong c¸c n­íc trªn thÕ giíi I. T×nh h×nh l¹m ph¸t ®· x¶y ra cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi. LÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu v­ît bËc trong thÕ kû XX nµy, nh­ng còng ®ång thêi thÕ kû XX ®· xuÊt hiÖn nh÷ng cuéc l¹m ph¸t ®iÓn h×nh mµ x· héi loµi ng­êi ®· ph¶i ®èi ®Çu. 1. L¹m ph¸t ë c¸c n­íc Ch©u Mü Latinh: Nh÷ng ®ît cã l¹m ph¸t lín nhÊt lµ nh÷ng thêi kú siªu l¹m ph¸t, Chilª ®· cã siªu l¹m ph¸t vµo nh÷ng giai ®o¹n cuèi cña ChÝnh phñ Agienle trong cuèi nh÷ng n¨m 1970 vµ møc l¹m ph¸t cña Bolivia ®· lªn tíi 11.000% vµo n¨m 1985. Qu¶ lµ nh÷ng thêi kú l¹m ph¸t run ng­êi. §å thÞ ®· ph¸c ho¹ tû lÖ l¹m ph¸t b×nh qu©n cña mét nhãm n­íc Ch©u Mü Latinh trong thêi kú 10 n¨m (1980-1990) ®èi l¹i víi møc t¨ng tr­ëng tiÒn tÖ b×nh qu©n còng trong thêi kú ®ã. §å thÞ chøng minh r»ng l¹m ph¸t cao t¹i nh÷ng n­íc ®ã nãi chung lµ ®i liÒn víi møc t¨ng tr­ëng tiÒn tÖ cao. H×nh 3 Ng­êi ta tin mét c¸ch phæ biÕn r»ng cã mét c¸i g× ®ã vÒ c¬ cÊu trong nÒn kinh tÕ Ch©u Mü Latinh (Liªn ®oµn lao ®éng chiÕn ®Êu, hÖ thèng chÝnh trÞ) kh«ng æn ®Þnh g©y lªn l¹m ph¸t cao. Thùc tÕ l¹m ph¸t ë Ch©u Mü Latinh lµ ®a d¹ng: mét sè n­íc Ch©u Mü Latinh nh­ Hondura, cã tû lÖ l¹m ph¸t b×nh qu©n n¨m d­íi 10% trong thêi kú ®ã, trong khi t¹i c¸c n­íc kh¸c nh­ Argentine, Brazin, Peru, tû lÖ l¹m ph¸t lµ trªn 200%. Tû lÖ l¹m ph¸t ë c¸c n­íc Ch©u Mü Latinh ®æi l¹i víi møc t¨ng tr­ëng cung tiÒn tÖ cho thÊy lµ nh÷ng n­íc cã tû lÖ l¹m ph¸t rÊt cao còng cã tû lÖ t¨ng tr­ëng cao nhÊt. Chøng cø vÒ c¸c n­íc Ch©u Mü Latinh còng nh­ c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi d­êng nh­ b¶o vÖ cho ý kiÕn r»ng: l¹m ph¸t cùc kú cao lµ kÕt qu¶ cña tû lÖ t¨ng tr­ëng tiÒn tÖ cao. Tuy nhiªn còng l­u ý r»ng ta ®ang nh×n vµo mét chøng cø rót gän, nã chØ nh»m vµo mèi t­¬ng quan gi÷a hai biÕn sè: t¨ng tr­ëng tiÒn tÖ vµ tû lÖ l¹m ph¸t. L¹m ph¸t g©y nªn t¨ng tr­ëng cung tiÒn tÖ hoÆc mét nh©n tè thø ba thóc ®Èy c¶ t¨ng tr­ëng tiÒn tÖ vµ l¹m ph¸t. Ta cã thÓ nh×n vµo nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö mµ lóc ®ã møc t¨ng tr­ëng tiÒn tÖ t¨ng lªn thÓ hiÖn lµ mét sù kiÖn ngo¹i sinh, do vËy mét tû lÖ l¹m ph¸t cho mét thêi kú kÐo dµi ®i tiÕp theo sau møc t¨ng cña t¨ng tr­ëng tiÒn tÖ sÏ cho ta biÕt t¨ng tr­ëng tiÒn tÖ cao lµ mét ®éng lùc ®»ng sau l¹m ph¸t. 2. Siªu l¹m ph¸t cña §øc 1921 - 1923: §øc ®· thÊt b¹i trong chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, kinh tÕ bÞ tµn ph¸ nÆng lÒ víi møc s¶n l­îng thÊp vµ nguån thu thÊp tõ thuÕ, ®· gia t¨ng thªm bëi nh÷ng kho¶n båi th­êng mµ §øc ph¶i nép cho c¸c n­íc th¾ng trËn. L¹m ph¸t ®· bïng ra ngay sau khi chiÕn tranh chÊm døt. Råi ®Õn qu©n ®éi Ph¸p chiÕm ®ãng vïng Ruhr (3-1923) lµm n¶y ra cuéc "kh¸ng cù thô ®éng" còng lµ yÕu tè lµm cho ®ång tiÒn cña §øc mÊt gi¸ nhanh. ChØ trong vµi th¸ng ®ång M¸c cña §øc ®· mÊt toµn bé gi¸ trÞ trªn thÞ tr­êng hèi ®o¸i. Tõ 1921 ®ång M¸c kh«ng cßn ®­îc dïng lµm tiÒn dù tr÷ cã gi¸ trÞ, cuèi n¨m 1922 më ra giai ®o¹n 2. §ång M¸c kh«ng cßn lµ ®¬n vÞ ®o l­êng gi¸ trÞ, ®ång §«la ®ang dÇn chiÕm vÞ trÝ cña ®ång M¸c tr­íc ®©y. §ång M¸c chØ cßn gi÷ l¹i phÇn nµo chøc n¨ng tèi thiÓu lµm trung gian trong viÖc trao ®æi. Cuèi cïng n¨m 1922 ng­êi ta kh«ng tÝnh b»ng ®ång M¸c mµ c¨n cø vµo sè l­îng vËt chÊt cña hµng ho¸, ®Õn th¸ng 8-1923 ch¼ng cßn ai nghÜ ®Õn chuyÖn ®Çu t­ gãp vèn, n¹n thÊt nghiÖp trµn lan. Thùc tÕ ngµy 5-11-1923, 1 ®ång §«la Mü trÞ gi¸ 42.109 M¸c, tèc ®é l­u hµnh nhanh ®Õn møc tiÒn l­u th«ng tÝnh b»ng M¸c - vµng trë thµnh con sè kh«ng, tõ 6 tû M¸c vµng n¨m 1913 ®Õn th¸ng 10 n¨m 1923 chØ cßn lµ 0,3 tû. Ta cã thÓ biÓu diÔn t×nh h×nh l¹m ph¸t cña §øc b»ng biÓu sau: H×nh 4 Nguån: sè liÖu trÝch tõ CIH Die Deutsche 1914 - 1923 Walterde Gruyter-1980 ChÝnh phñ §øc cã thÓ t¨ng thu ®Ó chi tr¶ cho chi tiªu t¨ng lªn ®ã b»ng c¸ch t¨ng thuÕ nh­ng biÖn ph¸p nµy nh­ th­êng thÊy, vÒ mÆt chÝnh trÞ lµ kh«ng hîp lßng d©n vµ ®ßi hái nhiÒu thêi gian ®Ó thùc hiÖn. ChÝnh phñ còng cã thÓ vay cña c«ng chóng ®Ó trang tr¶i cho chi tiªu ®ã nh­ng sè tiÒn cÇn vay v­ît qu¸ kh¶ n¨ng cho vay. ChØ cßn l¹i con ®­êng duy nhÊt ®ã lµ m¸y in tiÒn, ChÝnh phñ cã thÓ trang tr¶i cho nh÷ng chi tiªu cña m×nh mét c¸ch ®¬n gi¶n b»ng c¸ch in thªm ®­îc nhiÒu tiÒn giÊy (t¨ng cung tiÒn tÖ) vµ dïng tiÒn ®ã ®Ó tr¶ cho c¸c c¸ nh©n hoÆc c«ng ty ®· cung cÊp cho ChÝnh phñ hµng ho¸ vµ dÞch vô. Cuèi n¨m 1921, cung tiÒn tÖ b¾t ®Çu t¨ng nhanh vµ møc gi¸ c¶ còng vËy. N¨m 1923 t×nh h×nh ng©n s¸ch cña ChÝnh phñ §øc l¹i cµng xÊu ®i h¬n n÷a. §ã lµ nh©n qu¶ ng­îc rÊt v« lý vµ rÊt khã mµ h×nh dung ®­îc mét nh©n tè thø ba cã thÓ cã mét ®éng lùc thóc ®Èy ®»ng sau l¹m ph¸t vµ sù bïng næ cung tiÒn tÖ. 3. L¹m ph¸t ë c¸c n­íc thuéc khèi OCED: Nöa sau thÕ kû XX th× l¹m ph¸t l¹i x¶y ra ë c¸c n­íc thuéc khèi OCED, ë c¸c n­íc nµy l¹m ph¸t ®Òu ë d­íi hai con sè, ë tû lÖ thÊp. Nguyªn nh©n hÇu hÕt cña c¸c cuéc l¹m ph¸t ë giai ®o¹n ®Ønh ®iÓm (nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 70) lµ ®Òu do gi¸ dÇu má t¨ng cao. D­íi ®©y lµ b¶ng l¹m ph¸t trong mét sè n­íc chñ yÕu thuéc khèi OCED (1953 - 1991). C¸c n­íc 1953-1959 1960-1968 1968-1973 1973-1979 1979-1983 1983-1986 1987 1988 1989 1990 1991 Mü 2,1 2,4 5,1 7,6 7,5 3,4 3,1 3,3 4,1 4,2 4,5 NhËt 3,4 5,2 6,9 7,8 1,9 1,3 -0,3 0,6 1,5 2,7 2,6 §øc 1,8 3,1 6,3 4,7 4,1 2,6 2,0 1,5 2,5 3,0 3,4 Ph¸p 4,8 4,0 6,4 10,5 11,6 6,7 2,8 3,0 3,4 3,3 2,8 Anh 3,4 3,7 7,5 16,0 10,8 4,6 5,0 6,5 6,7 4,9 5,6 Italia 2,4 4,3 7,2 17,0 18,0 10,6 6,1 6,1 6,3 5,9 5,5 Canada 1,6 2,6 5,3 10,1 9,4 3,6 4,1 4,1 4,8 4,1 4,2 Chung 2,7 3,1 5,9 8,6 7,6 3,8 2,9 2,9 3,7 3,8 3,9 Nguån: - Tµi liÖu gèc - OCED t¹p chÝ kinh tÕ th¸ng 1 - 1983. - ViÔn c¶nh kinh tÕ cña OCED, 5-1986, 12-1987, 6-1990. 4. L¹m ph¸t ë c¸c n­íc Ch©u ¸: C¸c n­íc ë Ch©u ¸ thuéc nhãm c¸c n­íc ASEAN ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh tÝn dông mÒm dÎo, linh ho¹t ®· gãp phÇn h¹n chÕ tèc ®é l¹m ph¸t; nhê vËy nÒn kinh tÕ ë c¸c n­íc nµy ®ang dÇn ®i vµo æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. L¹m ph¸t ë Th¸i Lan n¨m 1980 lµ 20%, ®Õn n¨m 1981 lµ 12,7%, n¨m 1983 lµ 3,8%, n¨m 1995 lµ 5,4% vµ theo dù ®o¸n ®Õn n¨m 1996 lµ 5,3%. L¹m ph¸t ë In®«nªsia n¨m 1967 lµ 650% gi¶m xuèng cßn 9% n¨m 1990; 9,25% n¨m 1995, dù ®o¸n 8,45% n¨m 1996. L¹m ph¸t ë Philipin n¨m 1990 lµ 12,5%; 8,55 n¨m 1995; dù ®o¸n 7,8% n¨m 1996. L¹m ph¸t ë Singapor lµ 2,4% n¨m 1990, dù ®o¸n vÉn gi÷ møc l¹m ph¸t 2,4% n¨m 1996. Cã thÓ tù hµo víi sù æn ®Þnh cña møc l¹m ph¸t cña c¸c n­íc trong nhãm ASEAN, ®ã lµ nhê c¸c n­íc nµy ¸p dông rÊt nhiÒu c¸c biÖn ph¸p hßng ®Èy lïi l¹m ph¸t nh­ Malaysia ®Ò ra biÖn ph¸p chèng l¹m ph¸t: t¨ng tû lÖ l·i suÊt tiÒn göi vµ tiÒn cho vay ng©n hµng, Ên ®Þnh sè l­îng tiÒn mÆt dù tr÷, giíi h¹n tÝn dông cao nhÊt ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c c«ng ty tµi chÝnh, khuyÕn khÝch h¹n chÕ tiªu dïng,... Cßn ë Th¸i Lan n¨m 1990 ®Ò ra gi¶i ph¸p lµ ng©n hµng trung ­¬ng yªu cÇu c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i gi¶m møc cho vay ng©n hµng, l·i suÊt chiÕt khÊu lªn tíi 12% vµ tiÕp tôc t¨ng l·i suÊt trÇn lªn 16,5%. §ã còng lµ nh÷ng gi¶i ph¸p hay mµ ViÖt Nam cÇn nghiªn cøu vµ häc tËp. 5. L¹m ph¸t ë Ph¸p: Do thiÕu thèn sau l¹m ph¸t ngay sau chiÕn tranh, sù c¨ng th¼ng cña gi¸ nguyªn liÖu do chiÕn tranh TriÒu Tiªn g©y lªn lµm l¹m ph¸t t¨ng vät 1951-1952. TiÒn l­¬ng danh nghÜa t¨ng tiÕp tôc víi mét nhÞp ®iÖu nhanh ë Ph¸p vµo n¨m 1982 (kho¶ng 15% trung b×nh trong thËp niªn 1973-1982). L·i hiÖu suÊt vÉn kÐm vµo ®Çu nh÷ng n¨m 80, gi¸ ®¬n vÞ nh©n c«ng t¾c kho¶ng 12% n¨m 1982, tøc b»ng kho¶ng 2 lÇn ë Mü, 3 lÇn ë §øc, trong lóc ®ã ë NhËt gi¶m. Nh­ng tõ n¨m 1983 thay ®æi chÝnh s¸ch kinh tÕ "theo ®­êng lèi cøng r¾n" cña ChÝnh phñ c¸nh t¶ theo ®uæi, sÏ gi¶m ®¸ng kÓ viÖc t¨ng l­¬ng kho¶ng 3,5% n¨m 1989-1990 so víi gÇn 15% gi÷a 1973 vµ 1982. Trong tr­êng hîp n­íc Ph¸p, ng­êi ta thÊy r»ng gi¶m l¹m ph¸t ®­îc gi¶i thÝch hÇu nh­ chØ b»ng hai biÕn l­îng nµy (b»ng 91% tæng chi phÝ s¶n xuÊt). 6. L¹m ph¸t ë Mü: DÉn chøng vÒ t×nh h×nh l¹m ph¸t t¨ng n¨m 1960-1980. §Çu thêi kú th× tû lÖ l¹m ph¸t lµ 1%, cßn vµo nh÷ng n¨m cuèi 1970 th× trung b×nh vµo kho¶ng 8%. Nh÷ng t­ t­ëng cña c¸c "nhµ kinh tÕ cung øng" nh­ Laffer, Feldstein, Boskin ë thêi chÝnh s¸ch tæng thèng Reagan: - L¹m ph¸t lµ do mét sù t¨ng lªn kh«ng ngõng cña th©m hôt c«ng céng, dÉn ®Õn ph¸t hµnh tiÒn tÖ qu¸ nhiÒu vµ sù t¨ng dÇn thuÕ kho¸. Nh­ng viÖc nµy sÏ lµm gi¶m kh¶ n¨ng cung øng s½n cã. ThËt vËy, nh÷ng ng­êi cung cÊp c¸c yÕu tè s¶n xuÊt sÏ kÐm høng thó s¶n xuÊt nÕu hä ph¶i ®ãng thuÕ nhiÒu h¬n, ®Æc biÖt nh÷ng ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng thÝch nhµn rçi hoÆc lµm viÖc nhµ h¬n. H¬n n÷a, chÝnh s¸ch thuÕ ®ông ch¹m ®Õn tiÒn l·i tiÕt kiÖm, ®iÒu nµy sÏ lµm cho ng­êi ta rót tiÒn ra tiªu ngay vµ do ®ã lµm cho l­îng tiÒn ®Ó dµnh s½n cã gi¶m ®i. V× vËy, viÖc cÊp vèn cho ®Çu t­ s¶n xuÊt sÏ trë nªn khã kh¨n vµ ®¾t ®á h¬n. - Sù ph×nh chi tiªu cña Nhµ n­íc do chuyÓn mét phÇn cña c¶i vµo nh÷ng c«ng viÖc kh«ng sinh lîi hoÆc Ýt sinh lîi (chØ tiªu hµnh chÝnh, chuyÓn dÞch x· héi, cøu tÕ, tµi trî cho c¸c doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n) mµ phÇn nµy cø t¨ng dÇn lªn. NÕu Nhµ n­íc kh«ng ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p thu b¾t buéc ®Ó cÊp vèn cho nh÷ng viÖc ®ã th× ng­êi ta sÏ t×m ®Õn nh÷ng khu vùc c¹nh tranh t­ nh©n ®Ó ®­îc cung øng nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch vô rÎ h¬n cho mäi ng­êi. - ViÖc gi¶m thuÕ kh«ng nh÷ng chØ gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp; nã còng t¹o ra mét tr¹ng th¸i t©m lý míi trong nh÷ng gia ®×nh Ýt ®­îc cøu tÕ; hä biÕt r»ng tõ nay, møc sèng cña hä phô thuéc trùc tiÕp h¬n vµo l­îng lao ®éng hä bá ra vµ vµo chÝnh sù n¨ng ®éng cña hä: kh¶ n¨ng tù ®µo t¹o, quay vßng, thay ®æi ho¹t ®éng hoÆc thay ®æi vïng. 7. L¹m ph¸t ë ViÖt Nam: L¹m ph¸t ë ViÖt Nam lµ l¹m ph¸t "ngÇm", nghÜa lµ tuy chØ sè gi¸ c¶ do Nhµ n­íc Ên ®Þnh t¨ng kh«ng nhiÒu nh­ng chØ sè gi¸ c¶ thÞ tr­êng tù do t¨ng kh¸ cao. §ã lµ do ®Êt n­íc ph¸t triÓn theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp, gi¸ c¶ ®­îc ph©n phèi theo tem phiÕu; V× vËy, l¹m ph¸t hÇu nh­ kh«ng béc lé trong thêi gian 1976-1980 gi¸ tæng s¶n l­îng tÝnh theo gi¸ n¨m 1982 lµ 58%, thu nhËp quèc d©n t¨ng 262 lÇn, møc t¨ng gi¸ ®· v­ît qu¸ xa møc t¨ng gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng còng nh­ thu nhËp quèc d©n. Thêi kú sau n¨m 1980 l¹m ph¸t b¾t ®Çu béc lé râ, cho thÊy møc l¹m ph¸t "ngÇm" cña n­íc ta ë møc rÊt cao, chóng béc lé ë møc phi m· tíi møc ba con sè, ®Ó thÊy râ møc t¨ng l¹m ph¸t trong giai ®o¹n nµy, ta xem xÐt chØ sè b¸n lÎ sau ®©y: N¨m ThÞ tr­êng Nhµ n­íc kiÓm so¸t ThÞ tr­êng tù do 1981 202,0 147,4 1982 207,2 156,0 1983 142,8 157,7 1984 155,8 176,3 1985 210,9 154,7 1986 557,4 682,3 1987 389,9 429,2 1988 313,2 400,0 Gi¸ c¶ thÞ tr­êng ë ®©y do Nhµ n­íc quy ®Þnh, thÞ tr­êng do Nhµ n­íc qu¶n lý ®· tån t¹i ë n­íc ta tõ l©u ë mét sè mÆt hµng. Theo b¶ng sè liÖu nµy ta thÊy tõ n¨m 1981-1988 l¹m ph¸t ë n­íc ta lu«n ®¹t ë møc ba con sè, míi chØ lµ mét møc l¹m ph¸t phi m· nh­ng xÐt vÒ t¸c h¹i cña chóng kh«ng kÐm g× siªu l¹m ph¸t. + Thø nhÊt: l¹m ph¸t cña ta lu«n cao h¬n 100% + Thø hai: møc t¨ng gi¶m thÊt th­êng, n¨m 1981 lµ 202,0%, 1983 lµ 143%, n¨m 1986 lµ 113,2%. §©y lµ mét d¹ng l¹m ph¸t ®¸ng sî nã lµm mÊt lßng tin cña d©n vµo gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn, b¶n th©n ®ång tiÒn bÞ mÊt gi¸; tèc ®é l­u th«ng tiÒn mÆt t¨ng lªn, tiÒn l­¬ng thùc tÕ cña d©n cù bÞ gi¶m m¹nh ë ViÖt Nam n¨m 1988 trong khi møc gi¸ vÉn cø t¨ng hµng n¨m. Tr­íc n¨m 1985 møc gi¸ t¨ng do Nhµ n­íc quy ®Þnh kh«ng lín tuy møc gi¸ ë thÞ tr­êng tù do cao h¬n, Nhµ n­íc l¹i kh«ng bï gi¸ vµo l­¬ng lªn tiÒn l­¬ng thùc tÕ bï vµo gi¸ cµng gi¶m. Cßn tõ 1986 Nhµ n­íc l¹i kh«ng kiÓm so¸t ®­îc gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng tù do, nã lu«n t¨ng cao h¬n møc gi¸ mµ Nhµ n­íc bï gi¸. H¬n n÷a Nhµ n­íc l¹i kh«ng cung cÊp ®ñ hµng ho¸ theo gi¸ Nhµ n­íc, chÝnh v× vËy nh©n d©n ph¶i mua chóng trªn thÞ tr­êng víi gi¸ cao h¬n. Cßn viÖc bï gi¸ vµo l­¬ng chØ gi¶i quyÕt ®­îc cho nh÷ng ng­êi lµm viÖc Nhµ n­íc, cßn sè ®«ng d©n c­ kh«ng ®­îc bï gi¸ nh­ vËy. Cßn víi nh÷ng ng­êi ®i vay tiÒn vµ nh÷ng ng­êi göi tiÒn th× chÞu t¸c ®éng cña l¹m ph¸t ra sao? ë n­íc ta th× l¹m ph¸t t¨ng nhanh kh«ng æn ®Þnh nªn víi nh÷ng göi tiÒn hay cã tiÒn cho vay ®Òu bÞ t­íc ®o¹t v× l·i suÊt thùc tÕ lu«n thÊp h¬n l¹m ph¸t. Ta cã thÓ tham kh¶o b¶ng sau: L·i suÊt trung b×nh qua c¸c n¨m tÝnh b»ng % (Theo niªn gi¸m thèng kª - NXB Hµ Néi, 1990) L·i suÊt vay vèn l­u ®éng N¨m Trong kÕ ho¹ch Ngoµi kÕ ho¹ch Th­¬ng nghiÖp L·i suÊt ký göi L·i suÊt tiÕt kiÖm L¹m ph¸t møc t¨ng gi¸ 1983 5,2 6,7 7,0 2,1 14-24 142,8 1984 5,2 6,7 7,0 2,1 24-36 155,8 1985 5,7 6,7 7,0 2,1 29-36 210,9 1986 16,6 18,0 18,0 8,9 96 557,4 1987 23,2 34,8 27,7 10,8 96 389,9 Ta nhËn thÊy l·i suÊt tr­íc 1985 lµ l·i suÊt cè ®Þnh mÆc dï gi¸ c¶, møc l¹m ph¸t vÉn t¨ng lªn, sau 1985 l·i suÊt ®· ®­îc ®iÒu chØnh nh­ng møc t¨ng cña l·i suÊt danh nghÜa thÊp h¬n møc t¨ng cña l¹m ph¸t rÊt nhiÒu. N¨m 1985-1986 l·i suÊt t¨ng tõ 5,7% - 16,6% trong khi l¹m ph¸t t¨ng tõ 210,9%-557,4%. V× vËy ng­êi ta tÝnh r»ng nÕu mét ng­êi göi tiÒn vµo ng©n hµng hay gi÷ tiÒn 1.000® vµo n¨m 1987 sau mét n¨m chØ cßn gi¸ trÞ lµ 318®. Nh­ vËy nh÷ng ng­êi cho vay ph¶i chÞu thiÖt thßi nhÊt, Nhµ n­íc lµ chñ nî lín nhÊt nªn ph¶i g¸nh chÞu thiÖt h¹i nhÊt. Cßn nh÷ng ng­êi ®i vay l¹i rÊt cã lîi, vµ c¸c xÝ nghiÖp l¹i lµ con nî lín nhÊt nªn lîi nhÊt nh­ng hä l¹i bÞ thua lç nªn suèt ngµy xin Nhµ n­íc cÊp vèn. Cßn c¸c yÕu tè vÒ thÞ tr­êng ViÖt Nam bÞ thæi phång, bãp mÐo. Do gi¸ c¶ Nhµ n­íc ®­a ra kh«ng ph¶i lµ gi¸ c¶ cña thÞ tr­êng, lu«n bÞ thÊp h¬n gi¸ c¶ tù do, l¹i t¨ng theo tõng chu kú lªn thùc chÊt nã cã t¸c dông kÝch thÝch viÖc ®Çu t­ tÝch luü hµng ho¸ ®Ó kiÕm lîi, kh«ng cÇn s¶n xuÊt, nhËn tÝch tr÷ c¸c nhu yÕu phÈm hµng ho¸, gi¸ c¶ t¨ng lªn tõng ngµy. Bøc tranh kinh tÕ thËt lµ ¶m ®¹m, c¸c xÝ nghiÖp kinh doanh lu«n ë t×nh tr¹ng l·i gi¶, lç thËt, Nhµ n­íc liªn tôc ph¶i béi chi ng©n s¸ch ®Ó bï lç vµ l¹m ph¸t tiÕp tôc t¨ng cao. Trªn ®©y lµ bøc tranh kinh tÕ tõ nh÷ng n¨m 1988 vÒ tr­íc, cßn nh÷ng n¨m 1988-1993 t×nh h×nh l¹m ph¸t ë n­íc ta diÔn ra nh­ thÕ nµo? ChØ sè t¨ng gi¸ b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô (Theo niªn gi¸m thèng kª 1992 vµ t¹p chÝ thèng kª 1993) N¨m C¶ n¨m B×nh qu©n mét th¸ng 1988 396,8 14,2 1989 34,7 2,5 1990 67,4 4,4 1991 67,6 4,4 1992 17,6 1,3 1993 5,2 0,45 B­íc sang n¨m 1989 cïng víi c«ng cuéc söa ®æi c¬ cÊu Nhµ n­íc x· héi, trong ®ã nhê thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p kiÒm chÕ l¹m ph¸t b­íc ®Çu ®· cã hiÖu qu¶ l¹m ph¸t tõ ë møc phi m· (>200%) gi¶m xuèng cßn hai con sè mét n¨m vµ gi¶m xuèng tõ 2-1 con sè mét th¸ng. §êi sèng cña nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn tõng b­íc. Vµ còng b¾t ®Çu t­ ®©y, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam b¾t ®Çu khëi s¾c. Trong n¨m 1989 gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®· t¨ng b×nh qu©n hµng th¸ng lµ 2,5% so víi møc 15% b×nh qu©n th¸ng trong n¨m 1988, ®ã lµ mét b­íc tiÕn bé næi bËt. Cã thÓ thÊy møc t¨ng gi¸ hµng th¸ng cña n¨m 1988 trong 6 th¸ng ®Çu lu«n ë møc 2 con sè (th¸ng 1 lµ 18,3% - th¸ng 6 lµ 16,8%) cßn n¨m 1989 ®· gi¶m chØ cßn 1 con sè trong c¶ n¨m thËm trÝ cßn ®¹t ë møc t¨ng ©m (th¸ng 5 lµ -0,2%, th¸ng 6 lµ -2,9%¸ -1,5%) tõ th¸ng 8 trë ®i møc gi¸ t¨ng dÇn. KÓ tõ quÝ II n¨m 1989 møc gi¸ ë thÞ tr­êng ViÖt Nam ®· ®i vµo æn ®Þnh ch­a tõng cã, nã chØ dao ®éng tõ kho¶ng -1,5%¸3%. N¨m 1989 còng lµ n¨m ®Çu tiªn ViÖt Nam kh«ng ph¶i nhËp khÈu l­¬ng thùc vµ cßn xuÊt khÈu ®­îc 1,4 triÖu tÊn l­¬ng thùc ®ång thêi trªn thÞ tr­êng hiÖn t­îng khan hiÕm hµng ho¸ kh«ng cßn n÷a, cung v­ît cÇu ®· lµm thay ®æi bé mÆt cña ng­êi d©n ViÖt Nam kh«ng cßn c¶nh tem phiÕu chen lÊn xÕp hµng,... mµ ë ®©y kh¸ch hµng thùc sù lµ "th­îng ®Õ". B­íc sang n¨m 1990-1991: do biÕn ®éng vÒ chÝnh trÞ ë §«ng ¢u vµ Liªn X« cò t¹o nªn nh÷ng thÞ tr­êng lín cña n­íc ta kh«ng cßn n÷a, lóc ®ã l¹m ph¸t ë n­íc ta l¹i cã nguy c¬ l¹i gia t¨ng,... Cuèi quÝ II ®Çu quÝ III n¨m 1990 do nh÷ng biÕn ®éng cña c¸c n­íc XHCN gi¸ c¶ phÇn lín c¸c vËt t­ ®Çu vµo quan träng cña nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh ë n­íc ta buéc ph¶i kinh doanh theo møc gi¸ thÞ tr­êng quèc tÕ víi møc b×nh qu©n gÊp ®«i tr­íc ®©y tÝnh theo ®ång rup chuyÓn nh­îng, ®Èy mÆt b»ng gi¸ cña thÞ tr­êng t¨ng lªn. Tõ quÝ III n¨m 1990: lóc nµy thÞ tr­êng thÕ giíi gi¸ c¶ biÕn ®éng, nhÊt lµ sù t¨ng gi¸ cña dÇu má do chiÕn tranh vïng VÞnh, ViÖt Nam còng bÞ ¶nh h­ëng gi¸ dÇu má t¨ng ¶nh h­ëng ®Õn d©y chuyÒn gi¸ ®iÖn, c­íc phÝ vËn t¶i vµ gi¸ c¸c lo¹i hµng quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n thªm vµo ®ã nh÷ng s¬ hë trong thÓ chÕ kinh tÕ nãi chung chËm kh¾c phôc, nhiÒu c¸i bu«ng tr«i nhÊt lµ tÇm qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«, khi t×nh h×nh trë lªn nguy ngËp th× l¹i dïng c¸c biÖn ph¸p cò ®Ó ®èi phã theo lèi ch÷a ch¸y lµm cho cung vµ cÇu nhiÒu lo¹i s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng x· héi vèn ®· c¨ng th¼ng nay l¹i cµng trë lªn mÊt c©n ®èi nghiªm träng,... T×nh h×nh trªn céng thªm sù bÊt hîp lý trong tæ chøc hÖ thèng l­u th«ng vËt t­ - Hµng ho¸ còng nh­ trong chÝnh s¸ch thuÕ míi b¾t ®Çu thi hµnh tõ th¸ng 1-1990 ®· gãp phÇn ®Èy gi¸ mét sè mÆt hµng t¨ng vät. DÉn ®Õn kÕt qu¶ l¹m ph¸t l¹igia t¨ng nhanh. Gi¸ trung b×nh hµng th¸ng t¨ng tõ 2,4% vµo quÝ II n¨m 1990 lªn 4,5% trong quÝ III - 1990 tíi 7,5% trong quÝ IV - 1990 vµ dõng ë møc nµy. §Õn quÝ I n¨m 1991 gi¸ t¨ng lªn 13,2% vµo th¸ng 1 vµ tôt xuèng cßn 0,5% vµo th¸ng 3, sang th¸ng 4 gi¸ l¹i t¨ng tíi 2,4% vµ tiÕp tôc t¨ng vµo c¸c th¸ng sau. Trung b×nh 1 th¸ng % CPI t¨ng lªn n¨m 1991 lµ 4,4%, gi¸ vµng vµ USD t¨ng lªn tíi ®Ønh cao, 645.000VN§/chØ; 14.300VN§/1USD. N¨m 1992: víi nh÷ng cè g¾ng sö dông c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó chèng l¹m ph¸t ta ®· gi¶m l¹m ph¸t ®i 50% tõ 67,7% n¨m 1991 cßn l¹i 17,6% n¨m 1992. Nh­ng tæng s¶n l­îng trong n­íc GDP ®¹t møc t¨ng cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn thêi ®iÓm ®ã lµ 8,1% hoµn toµn tr¸i ng­îc víi lý thuÕt cña Okun, ®êi sèng nh©n d©n æn ®Þnh dÇn. N¨m 1993: mÆc dï chóng ta chØ dù kiÕn gi¶m l¹m ph¸t xuèng d­íi 15% nh­ng thùc tÕ chóng ta ®· ®¹t kû lôc: lÇn ®Çu tiªn gi¶m l¹m ph¸t xuèng hµng 1 con sè » 5,2% so víi møc CPI t¨ng trung b×nh hµng th¸ng 0,45%. Tû lÖ l¹m ph¸t tÝnh theo CPI trong n¨m 1993 gi÷a c¸c vïng, c¸c thµnh phè trong c¶ n­íc kh«ng cßn chªnh lÖch so víi c¸c n¨m tr­íc. N¨m C¶ n­íc Hµ Néi TP. Hå ChÝ Minh 1992 117,2 114,06 123,46 1993 105,2 105,7 105,9 §iÒu nµy chøng tá nÒn kinh tÕ cña n­íc ta ®ang cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn vÒ lÜnh vùc ®Çu t­, giao l­u th«ng tin, kinh tÕ trong c¶ n­íc, t¹o khèi kinh tÕ thèng nhÊt trong c¶ n­íc. Tõ ®ã ®· t¹o ra t©m lý gi÷ vµng vµ USD nhê mét ph­¬ng tiÖn cÊt gi÷ ®­îc gi¶i to¶ nhiÒu. Gi¸ vµng trong n­íc ®­îc tiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ do cã sù biÕn ®éng cña gi¸ vµng ®­îc xem nh­ diÔn biÕn b×nh th­êng cña thÞ tr­êng kh«ng g©y t©m lý ®Çu c¬ thµnh nh÷ng c¬n sèt vµng nh­ tr­íc. N¨m 1992 ®¸nh dÊu thêi ®iÓm Nhµ n­íc chÊm døt dïng tiÒn ®Ó bï cho béi chi ng©n s¸ch. §iÒu hµnh ng©n s¸ch Nhµ n­íc trªn ®· chuyÓn biÕn tÝch cùc nh­ møc huy ®éng vèn vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc kho¶ng 21-22% GDP, nguån thu Nhµ n­íc ®¸p øng ®ñ chi th­êng xuyªn ë møc ®é t¨ng h¬n n¨m tr­íc 71,1%. Ngoµi ra cßn dïng chØ cho ph¸t triÓn 4,8%. Møc ®é béi chi ng©n s¸ch gi¶m 3,6% so víi dù kiÕn. Tû lÖ vay dÇn ®Ó trang tr¶i béi chi ng©n s¸ch n¨m 1993 t¨ng h¬n hai lÇn so víi n¨m tr­íc. Tæng sè vèn ®Çu t­ n¨m 1993 kho¶ng 32.000 tû ®ång, vèn ®Çu t­ cña nh©n d©n vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh 13.000 tû ®ång, cßn l¹i lµ vèn n­íc ngoµi. (Mét sè ý kiÕn vÒ ®Þnh h­íng kinh tÕ x· héi hai n¨m 1994-1995 - tin KTXH sè 4 trang 9). Tû lÖ giao dÞch tiÒn tµi kho¶n trong chu chuyÓn kinh tÕ t¨ng lªn ®¸ng kÓ nhê sù n¨ng ®éng trong ho¹t ®éng ng©n hµng. C¸c lo¹i sÐc thanh to¸n, dÞch vô chuyÓn tiÒn ®­îc sö dông réng r·i, ho¹t ®éng nhanh h¬n. NhiÒu c«ng nghÖ ng©n hµng hiÖn nay ®ang ®­îc sö dông ë hÖ thèng ng©n hµng n­íc ta nh­ lµm ®Çu mèi thanh to¸n cho c¸c tæ chøc ViÖt Nam tiÕp nhËn thanh to¸n c¸c lo¹i th­ tÝn do ng©n hµng n­íc ngoµi ph¸t hµnh (Visa, Card, Master card,...) vµ b¾t ®Çu ph¸t hµnh thÓ thanh to¸n b»ng ®ång ViÖt Nam cña ng©n hµng ngo¹i th­¬ng n­íc ta: VCB card. §ång thêi kÕt hîp kiÓm so¸t nghiªm ngÆt hÖ thèng ng©n hµng víi viÖc cung øng tiÒn vµ vÉn kiªn quyÕt më réng tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ nh»m gióp cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt giao l­u hµng ho¸ thuËn tiÖn h¬n. B­íc sang n¨m 1994 trªn ®µ ph¸t triÓn n¨m 1993, chóng ta vÉn gi÷ v÷ng ®­îc tû lÖ l¹m ph¸t t­¬ng ®èi æn ®Þnh ë møc 10% nh­ng ®Õn quÝ 4/1994 vµ ®Çu 1995 do thiªn tai vµ mét sè nguyªn nh©n kh¸c ®· dÉn tíi t×nh h×nh l¹m ph¸t b¾t ®Çu gia t¨ng. Sang n¨m 1995 nÒn kinh tÕ vµ x· héi n­íc ta cã nhiÒu biÕn ®æi, sù më réng ngo¹i giao víi Mü, xo¸ bá cÊm vËn n­íc ta gióp cho viÖc ®Çu t­, s¶n xuÊt ë n­íc ta cã nhiÒu thay ®æi, tuy nhiªn l¹m ph¸t cã t¨ng lªn mét chót lµ 12,7%. ChØ sè gi¸ b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô tiªu dïng n¨m 1995 (th¸ng 12 n¨m 1994 lµ 100). Nãi chung gi¸ trÞ hÇu hÕt c¸c mÆt hµng t¨ng lªn trong ®ã gi¸ hµng ho¸ vµ dÞch vô lµ t¨ng h¬n c¶ vµ cã xu h­íng t¨ng dÇn, quÝ I lµ 3,8% ®Õn quÝ II lµ 12,7%, cßn gi¸ vµng vµ USD t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ vµ cßn cã xu h­íng gi¶m vµo nöa cuèi cña n¨m. N¨m 1995 chóng ta ®­îc mïa lóa s¶n l­îng l­¬ng thùc ®¹t 27,5 triÖu tÊn, møc cao nhÊt trong vßng 6 n¨m trë l¹i ®©y. Tuy ®­îc mïa nh­ng gi¸ l­¬ng thùc vÉn t¨ng 20,6% trong n¨m 1995 ®¹t møc cao nhÊt so víi tÊt c¶ c¸c mÆt hµng vµ nhãm hµng kh¸c, chóng ta ®· gi÷ ®­îc l¹m ph¸t d­íi 15% vµ nÒn kinh tÕ ®ang cã b­íc tiÕn bé râ rÖt ®ã lµ ®iÒu ®¸ng mõng cho Nhµ n­íc ta. N¨m 1996: Ngay tõ nh÷ng th¸ng ®Çu 1996 gi¸ c¶ l­¬ng thùc thùc phÈm ®· cã xu h­íng gia t¨ng vµ t¨ng kh¸ cao vµo giai ®o¹n th¸ng 5,6 nhÊt lµ gi¸ g¹o vµ gi¸ ®­êng. HiÖn nay gi¸ c¶ ®· cã xu h­íng gi¶m xuèng quay trë l¹i møc gi¸ ë th¸ng 2,3. Theo dù b¸o l¹m ph¸t cuèi n¨m 1996 ë n­íc ta vµo kho¶ng 8-10%. Cã thÓ nãi ®Õn nay chóng ta ®· ®Èy lïi l¹m ph¸t. BiÓu ®å d­íi ®©y thÓ hiÖn tèc ®é l¹m ph¸t trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y: H×nh 5: 200 150 100 50 0 1991 1992 1993 1994 1995 1996 160,76% 112,6% 105,2% 112,7% 108% Tèc ®é l¹m ph¸t (chØ sè b¸n lÎ th¸ng 12 tr­íc = 100) cho thÊy tèc ®é l¹m ph¸t ë n­íc ta ®ang æn ®Þnh dÇn, tuy nhiªn viÖc chèng vµ ng¨n chÆn l¹m ph¸t ph¸t sinh m¹nh mÏ vÉn lµ vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi n­íc ta. II. Mét sè biÖn ph¸p chèng l¹m ph¸t ®· thùc hiÖn ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi. 1. Th¸i Lan: V× ph¶i ®èi phã víi t×nh tr¹ng qu¸ c¨ng th¼ng vÒ ngo¹i tÖ còng ®ång thêi ®èi phã víi l¹m ph¸t, ChÝnh phñ ®· thi hµnh chÝnh s¸ch kiÓm so¸t tiÒn tÖ chÆt chÏ (B¶ng sau). B¶ng: L·i suÊt trong n­íc (%) N¨m L·i suÊt ng©n hµng L·i suÊt cho vay tèi ®a Lo¹i 1 Lo¹i 2 1980 13,5 15,0 18,0 1981 14,5 16,0 19,0 1982 12,5 14,0 19,0 1983 13,0 14,5 17,5 1984 12,0 13,5 17,5-19 1985 11,5 12,0 15,5-17,5 1986 8,0 - 15,0 1987 8,0 - 15,0 1988 8,0 - 15,0 L·i suÊt néi tÖ qu¸ cao, nªn ®· kh«ng thu hót ®­îc ®Çu t­ n­íc ngoµi, cho dï lµ khu vùc xuÊt khÈu cña Th¸i Lan. HiÖn nay t×nh tr¹ng nµy vÉn ch­a ®­îc kh¾c phôc. §iÒu nµy ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña Th¸i Lan. Do ®ång B¹t cao h¬n 15% so víi gi¸ thùc tÕ cña ®ång b¶ng Anh, M¸c, T©y §øc, Yªn NhËt, §«la Hång K«ng,... ®· lµm cho hµng xuÊt khÈu cña Th¸i Lan, ®Æc biÖt lµ hµng n«ng s¶n rÊt cao gi¸ khi tÝnh b»ng §«la Mü, khã c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Trong khi ®ã thu nhËp xuÊt khÈu tÝnh ra ®ång B¹t thùc tÕ l¹i rÊt thÊp, lµm thiÖt h¹i ®Õn c¸c ngµnh xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ n«ng nghiÖp. Gi¸ thµnh hµng ngo¹i quy ra néi tÖ thÊp, cßn gi¸ thµnh hµng néi cao nÕu quy ra ngo¹i tÖ. Sù chªnh lÖch nµy ®· kÝch thÝch nhËp khÈu hµng ho¸ t¨ng m¹nh ngoµi sù kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc, ®ång thêi ph¸ ho¹i s¶n xuÊt trong n­íc. §Õn 5-11-1984, Th¸i Lan buéc ph¶i c«ng bè ph¸ gi¸ ®ång B¹t (xem b¶ng), bÊt chÊp sù ph¶n ®èi m¹nh mÏ tõ nhiÒu phÝa. Nh­ng ®Õn n¨m 1986, nÒn kinh tÕ Th¸i ®­îc phôc håi, xuÊt khÈu t¨ng, h¹n chÕ nhËp khÈu vµ t¨ng ®Çu t­ n­íc ngoµi. 2. NhËt B¶n: §Ó chèng l¹m ph¸t, ®Æc biÖt tõ th¸ng 3-1991 NhËt B¶n thùc hiÖn chÝnh s¸ch th¾t chÆt tiÒn tÖ b»ng c¸ch duy tr× l·i suÊt cao. §iÒu nµy lµm cho ®ång Yªn lªn gi¸, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c xÝ nghiÖp NhËt B¶n thÝch nhËp khÈu hµng ho¸ (t­ liÖu tiªu dïng vµ s¶n xuÊt). Thùc hiÖn c¸i gäi lµ "cung øng tõ bªn ngoµi", ph¸ vì c¬ cÊu tù cung tù cÊp cña NhËt. 3. Mü: Tõ 1979, Mü chÊp nhËn h¹n chÕ l¹m ph¸t b»ng viÖc n©ng cao l·i suÊt ®ång §«la vµ chÊp nhËn t¨ng tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn. ThËm chÝ n¨m 1981 ®· t¨ng l·i suÊt ®ång §«la nªn 20%, g©y ra cuéc chiÕn tranh l·i suÊt. §· k×m ®­îc l¹m ph¸t ë møc thÊp nhÊt n¨m 1986. Mü thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh­ ph¸ gi¸, th¶ næi ®ång §«la,... nghÜa lµ chÝnh s¸ch lîi tøc ®ång §«la ®Ó k×m h·m l¹m ph¸t. 4. Bèn con rång Ch©u ¸: T¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh th× tû lÖ l¹m ph¸t t­¬ng ®èi th«ng th­êng còng sÏ kh¸ cao vµ ng­îc l¹i t¨ng tr­ëng kinh tÕ thÊp, tû lÖ l¹m ph¸t t­¬ng ®èi còng sÏ thÊp. Nh­ng trong thùc tÕ, ë mét sè n­íc tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao mµ vÉn cã thÓ duy tr× møc l¹m ph¸t thÝch hîp hoÆc t­¬ng ®èi thÊp. §ã lµ tr­êng hîp cña "Bèn con rång Ch©u ¸". Trong suèt 31 n¨m qua, Hµn Quèc, §µi Loan, Hång K«ng, Singapore cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao, nh­ng tû lÖ l¹m ph¸t vÉn cßn gi÷ ë møc thÊp hoÆc t­¬ng ®èi thÊp. Singapore tõ n¨m 1964 ®Õn n¨m 1992, tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ b×nh qu©n 8,3%/n¨m, nh­ng tèc ®é l¹m ph¸t chØ cã 3,6%. §µi loan chØ trõ cã thËp kû 70 tû lÖ l¹m ph¸t t­¬ng ®èi cao (10,42%), cßn c¸c thËp kû 60 vµ 80 b×nh qu©n chØ cã 4% trë l¹i. Hång K«ng tõ n¨m 1961 ®Õn 1990, tû lÖ l¹m ph¸t b×nh qu©n 6,1%/n¨m. Hµn Quèc tuy cã møc l¹m ph¸t cao. Tõ 1961 ®Õn 1980 lµ 15,5%. Tõ n¨m 1981 ®Õn nay tû lÖ l¹m ph¸t cña Hµn Quèc chØ cßn b×nh qu©n 5,6%/n¨m, nh­ng t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao. VËy "Bèn con rång Ch©u ¸" ®· dùa vµo yÕu tè g× ®Ó ®ång thêi thùc hiÖn ®­îc sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao mµ vÉn b¶o ®¶m møc l¹m ph¸t t­¬ng ®èi thÊp? Cã thÓ nªu 6 biÖn ph¸p mµ ChÝnh phñ ®· thùc hiÖn chñ yÕu sau ®©y: a. Lùa chän chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®óng ®¾n; n¾m ch¾c t×nh h×nh trong n­íc vµ quèc tÕ ®Ó kÞp thêi ®iÒu chØnh cho phï hîp: ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cã quan hÖ mËt thiÕt víi l¹m ph¸t. Trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ theo m« h×nh h­íng néi th× quan hÖ cung cÇu chñ yÕu lµ quyÕt ®Þnh ë sù gia t¨ng nh÷ng nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng cung cÊp néi bé, søc mua cã h¹n kh«ng dÔ g× g©y nªn l¹m ph¸t ®­îc. Sù ph¸t triÓn khÐp kÝn, c¸ch ly t­¬ng ®èi víi bªn ngoµi ®· tr¸nh ®­îc sù xung ®ét gi¸ c¶ hµng ho¸ trong n­íc víi gi¸ c¶ thÞ tr­êng quèc tÕ, ®ång thêi còng khã g©y nªn l¹m ph¸t, lµm cho gi¸ hµng ho¸ trong n­íc tù ®iÒu chØnh thµnh mét hÖ thèng nªn nÕu cã biÕn ®éng th× biÕn ®éng trong trËt tù vµ cã trËt tù. Nãi mét c¸ch kh¸c, thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ h­íng ngo¹i th­êng ph¶i chÞu nh÷ng ¶nh h­ëng cña yÕu tè s¶n xuÊt quèc tÕ, nh÷ng thay ®æi cung cÇu thÞ tr­êng quèc tÕ, thay ®æi gi¸ c¶ hµng ho¸, thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i,... cho nªn dÔ g©y l¹m ph¸t. §øng tr­íc t×nh h×nh ®ã ngoµi Hång K«ng "Ba con rång" kh¸c ®Òu ®· thùc hiÖn chiÕn l­îc h­íng néi ph¸t triÓn nhËp khÈu ®Ó thay thÕ, trong thêi gian ng¾n ®· t¹o ®iÒu kiÖn tèt lµm c¬ së cho chuyÓn h­íng chiÕn l­îc h­íng ngo¹i sau nµy. Nh­ng dï thùc hiÖn chiÕn l­îc nµo th× "Bèn con rång" vÉn kiªn tr× nguyªn t¾c gi÷ v÷ng æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn, ph¸t triÓn trong æn ®Þnh, coi æn ®Þnh lµ môc tiªu quan träng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ. §Ó ®Ò phßng l¹m ph¸t cao, sÏ mang l¹i nh÷ng tæn thÊt cho kinh tÕ x· héi cña quèc gia vµ khu vùc. "Bèn con rång" rÊt thËn träng vµ dÌ dÆt, trong bÊt kú chÝnh s¸ch quan träng nµo hä còng ®Òu ®­a ra th­¬ng l­îng chung gi÷a c¸c quan chøc cña ChÝnh phñ, cña chñ c«ng ty xÝ nghiÖp lín, c¸c nhµ kinh tÕ häc vµ c¸c nhµ chiÕn l­îc, råi míi ®i ®Õn quyÕt ®Þnh. b. Nghiªm kh¾c khèng chÕ gi¸ c¶ b¶o vÖ lîi Ých cña ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng. Gi¸ c¶ c¬ b¶n lµ tù do h×nh thµnh. Nh­ng nãi nh­ vËy kh«ng ph¶i lµ tù do tuú tiÖn lén xén, ChÝnh phñ ®· dïng nhiÒu c«ng cô trong tay - c¶ h÷u h×nh vµ v« h×nh - ®Ó ph¸t huy t¸c dông quan träng trong viÖc h×nh thµnh gi¸ c¶ lµm cho sù h×nh thµnh gi¸ vÒ c¬ b¶n lµ do 3 ®èi t¸c t¹o nªn. §ã lµ: gi¸ c¶ do ChÝnh phñ can thiÖp, gi¸ do c¸c tæ chøc ®ång nghiÖp hiÖp th­¬ng t¹o nªn vµ gi¸ do c¸c xÝ nghiÖp quy ®Þnh. Nh÷ng biÕn ®éng gi¸ c¶ cña nh÷ng hµng ho¸ nµy lµ tuú thuéc vµo nh÷ng biÕn ®éng cña t×nh tr¹ng cung cÇu vµ cña nh÷ng ng­êi cã møc thu nhËp b×nh qu©n cao do Nhµ n­íc quy ®Þnh. Môc ®Ých chñ yÕu cña nã lµ b¶o ®¶m nh÷ng nhu cÇu tiªu hao c¬ b¶n cña nh©n d©n vµ an toµn x· héi. Gi¸ c¶ ®Ò ra cña c¸c tæ chøc ®ång nghiÖp gi÷a nh÷ng ngµnh nghÒ gièng nhau lµ nh»m tr¸nh Ðp gi¸ hoÆc t¨ng gi¸ g©y thiÖt h¹i cho ng­êi s¶n xuÊt, b¶o ®¶m mét tû lÖ lîi nhuËn b×nh qu©n nhÊt ®Þnh mµ Héi hiÖp th­¬ng thèng nhÊt vµ t«n träng mét gi¸ nhÊt ®Þnh nµo ®ã. c. B¶o ®¶m c©n b»ng thu chi tµi chÝnh, sö dông biÖn ph¸p tµi chÝnh ng©n hµng ®Ó khèng chÕ l¹m ph¸t. VÒ mÆt nµy, c¸ch lµm cña "Bèn con rång" rÊt kh¸c nhau. Hµn Quèc, ®Çu thËp kû 60 ®· lÊy ph­¬ng thøc béi chi tµi chÝnh ®Ó duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao. T×nh h×nh t­¬ng tù còng x¶y ra ë §µi Loan. Trong thêi gian ®ã, ë Hång K«ng vµ Singapore thu chi tµi chÝnh t­¬ng ®èi æn ®Þnh. Singapore thùc thi mét chÝnh s¸ch tÝch tr÷ vµng mang tõ cÊp Trung ­¬ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho thu chi tµi chÝnh ®­îc th¨ng b»ng. ChÝnh phñ quy ®Þnh: tÊt c¶ c¸c xÝ nghiÖp (bao gåm chñ, thî vµ viªn chøc) hµng th¸ng ®Òu ph¶i trÝch mét tû lÖ l­¬ng nhÊt ®Þnh nép cho Trung ­¬ng ®Ó lµm quü tiÕt kiÖm cho c¸ nh©n. Mét phÇn quü nµy ®­îc trÝch ra ®­a vµo quü d­ìng l·o, quü mua nhµ ë, y tÕ vµ gi¸o dôc,.... Nhê lµm nh­ vËy, ®· gi¶m nhÑ g¸nh nÆng chi phÝ phóc lîi cña ChÝnh phñ, mÆt kh¸c l¹i ®iÒu tiÕt ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng vÒ nhu cÇu tiªu dïng c¸ nh©n, t¨ng tr­ëng to lín kh¶ n¨ng ®Çu t­ vµo x©y dùng vµ s¶n xuÊt cña Nhµ n­íc. HiÖu qu¶ ®Çu t­ cao l¹i gióp Nhµ n­íc t¨ng thu nhËp tµi chÝnh. ë Singapore vßng tuÇn hoµn kÝn tÝch luü cao - ®Çu t­ cao - hiÖu qu¶ cao - t¨ng tr­ëng cao - thu nhËp cao. Côc tµi chÝnh vµ ChÝnh phñ Hång K«ng trùc tiÕp khèng chÕ qu¶n lý quü ngo¹i tÖ, cã t¸c dông t¸c nh©n tµi kho¶n cuèi cïng. KiÓu tæ chøc nµy, ng¨n ngõa ®­îc viÖc ph¸t hµnh l­îng tiÒn v­ît qu¸ møc cho phÐp mçi khi nhu cÇu x· héi t¨ng lªn, ®ång thêi khèng chÕ hiÖn t­îng béi chi tµi chÝnh ë ngay trong c¬ quan tµi chÝnh. d. T¨ng c­êng qu¶n lý ngo¹i hèi, khèng chÕ l¹m ph¸t. "Bèn con rång" lµ nh÷ng quèc gia vµ khu vùc h­íng ngo¹i cao ®é vµ mËu dÞch lín cña thÕ giíi, cho nªn viÖc ®iÒu chØnh gi¸ hèi ®o¸i cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn l¹m ph¸t. Tr­íc thËp kû 60, hä ®· ¸p dông mét chiÕn l­îc dùa vµo xuÊt khÈu ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. §Ó më réng xuÊt khÈu, tr­íc tiªn hä ®· tù ®¸nh tôt tû gi¸ ®ång tiÒn cña m×nh; khi thùc lùc nÒn kinh tÕ m¹nh lªn, nhu cÇu nguån nguyªn vËt liÖu, thiÕt bÞ m¸y mãc, linh kiÖn bªn ngoµi t¨ng m¹nh th× hä l¹i ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i lµm gi¸ trÞ tiÒn trong n­íc t¨ng lªn cã lîi cho nhËp khÈu. §­¬ng nhiªn, viÖc g× còng cã hai mÆt cña nã, gi¸ trÞ ®ång tiÒn trong n­íc qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp ®Òu bÊt lîi cho nÒn kinh tÕ. Do ®ã, c¬ quan qu¶n lý ngo¹i hèi lµm sao ®Ó n¾m ®­îc ®é thÝch hîp lµ vÊn ®Ò cùc kú quyÕt ®Þnh. e. Sö dông cã hiÖu qu¶ nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong sù l­u chuyÓn trªn ph¹m vi quèc tÕ, t­ b¶n sÏ thóc ®Èy qu¸ tr×nh nhÊt thÓ ho¸ nÒn kinh tÕ toµn cÇu. Nguån t­ b¶n l­u chuyÓn chñ yÕu lµ ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn vµ t­¬ng ®èi ph¸t triÓn. Môc ®Ých cña chóng lµ t×m kiÕm lîi nhuËn cao h¬n ë chÝnh quèc vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸. Ng­êi tiÕp thu nguån t­ b¶n chñ yÕu lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn do nguån vèn ph¸t triÓn thiÕu vµ kü thuËt s¶n xuÊt l¹c hËu, nªn ph¶i m­în vèn n­íc ngoµi ®Ó bï ®¾p vµ rót ng¾n kho¶ng c¸ch kü thuËt. Nguån vèn ch¶y vµo nhiÒu sÏ t¹o nªn vµ thóc ®Èy l¹m ph¸t cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §· cã nhiÒu n­íc thÊm thÝa bµi häc cay ®¾ng nµy. Tr­íc kinh nghiÖm ®ã "Bèn con rång" Ch©u ¸ ®· dùa vµo nhu cÇu cña c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau ®Ó ®Þnh râ chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Hä ®· kh¸ thµnh c«ng trong viÖc ®éng viªn, h¹n chÕ, h­íng dÉn vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Singapore ®· lÊy c¸c ngµnh läc dÇu, ®ãng tÇu vµ c¬ khÝ chÕ t¹o lµm ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. §Õn gi÷a thËp kû 60, th× hä ®Æt m« h×nh h­íng ngo¹i ph¸t triÓn kinh tÕ xuÊt khÈu lµm môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. §Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn ®­îc môc tiªu, ChÝnh phñ ®· c«ng bè "Ph¸p lÖnh khen th­ëng ph¸t triÓn kinh tÕ", ®Æt ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ­u ®·i nh­ miÔn gi¶m thuÕ,... nh»m ®éng viªn sù ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc cña ngµnh ngo¹i th­¬ng, ng­îc l¹i h¹n chÕ nghiªm ngÆt ®Çu t­ ®èi víi c¸c ngµnh ng©n hµng, th­¬ng nghiÖp vµ dÞch vô. Khi kinh tÕ ph¸t triÓn ®Õn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, thÞ tr­êng trong n­íc ®· tiÕp cËn ®­îc víi thÞ tr­êng quèc tÕ, tr×nh ®é vµ kü x¶o qu¶n lý kinh tÕ,... ®· cã thÓ chèng ®ì ®­îc víi søc m¹nh bªn ngoµi, ChÝnh phñ Singapore l¹i chuyÓn h­íng träng t©m ph¸t triÓn vµo c¸c ng©n hµng, th­¬ng nghiÖp vµ dÞch vô. §Ó x©y dùng Singapore trë thµnh trung t©m tµi chÝnh quèc tÕ, du lÞch vµ héi nghÞ quèc tÕ hiÖn ®¹i, ChÝnh phñ l¹i ®­a ra hµng lo¹t chÝnh s¸ch ­u tiªn ®Ó thu hót ngµy cµng nhiÒu c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tãm l¹i, Singapore sö dông ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ c¶ mét qu¸ tr×nh tuÇn tù, tiÖn cËn; kh«ng å ¹t, cã môc ®Ých, cã kÕ ho¹ch x¸c ®Þnh, nhê ®ã ®· lo¹i trõ ®­îc nh÷ng mÆt tiªu cùc do ®Çu t­ n­íc ngoµi mang l¹i. f. Quy ®Þnh nh÷ng hµnh vi cña xÝ nghiÖp vµ th­¬ng nh©n phèi hîp chÆt chÏ víi ChÝnh phñ. Trong nhiÒu tr­êng hîp, l¹m ph¸t l¹i liªn quan mËt thiÕt víi nh÷ng ho¹t ®éng lén xén, bÊt chÝnh cña c¸c xÝ nghiÖp vµ th­¬ng nh©n. Mét khi xuÊt hiÖn l¹m ph¸t nghiªm träng, ChÝnh phñ t×m c¸ch ®Ó khèng chÕ nh­ng th­êng kh«ng ®­a l¹i kÕt qu¶ mong muèn. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng lµ sù bÊt hîp t¸c cña xÝ nghiÖp vµ th­¬ng nh©n. ChÝnh phñ "Bèn con rång" Ch©u ¸ ®· sö dông c¬ chÕ th­ëng ph¹t ®Ó quy ®Þnh nh÷ng hµnh vi cña xÝ nghiÖp vµ th­¬ng nh©n, lµm cho xÝ nghiÖp vµ th­¬ng nh©n phèi hîp chÆt chÏ víi ChÝnh phñ ®Ó b¶o ®¶m cho c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ ®­îc qu¸n triÖt vµ thùc hiÖn thuËn lîi. Ngµnh thuÕ vô cña Hµn Quèc th­êng xuyªn ®iÒu tra chÆt chÏ ho¸ ®¬n nép thuÕ cña c¸c xÝ nghiÖp, cã lóc kiÓm tra liªn tôc nhiÒu th¸ng. §èi víi nh÷ng xÝ nghiÖp kh«ng phèi hîp chÆt chÏ víi ChÝnh phñ (tøc kh«ng nép thuÕ nghiªm tóc) sÏ bÞ kû luËt nghiªm kh¾c: nhÑ th× ph¹t, nÆng th× cho ph¸ s¶n. Hä quan niÖm kinh tÕ thÞ tr­êng lµ kinh tÕ ph¸p chÕ, cho nÒn khi chÕ ®é ph¸p luËt ch­a kiÖn toµn th× biÖn ph¸p can thiÖp hµnh chÝnh lµ thÝch hîp. ChÝnh phñ cßn th­êng xuyªn ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p nh­ c¾t n­íc, cóp ®iÖn, kh«ng cho sö dông hÖ thèng th«ng tin, hÖ thèng ®­êng bé,... ®Ó trõng ph¹t nh÷ng xÝ nghiÖp, vµ th­¬ng nh©n nµo kh«ng chÊp hµnh quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ. Nh÷ng chÕ ®é trõng ph¹t nghiªm kh¾c ®ã, dÇn dÇn lµm cho c¸c xÝ nghiÖp vµ th­¬ng nh©n hiÓu ra r»ng: xÝ nghiÖp, th­¬ng nh©n cÇn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× tèt nhÊt lµ ph¶i t«n träng ph¸p lÖnh cña ChÝnh phñ. §­¬ng nhiªn, khi yªu cÇu xÝ nghiÖp, th­¬ng nh©n t«n träng nghiªm tóc quyÕt ®Þnh cña chÝnh phñ, th× tÝnh chÝnh x¸c vµ tÝnh kh¶ thi cña nh÷ng quy ®Þnh ®ã lµ hÕt søc quan träng. §iÒu ®ã ®ßi hái ng­êi ta quyÕt ®Þnh vµ thùc hiÖn ph¶i th­êng xuyªn nghiªm tóc, hiÓu râ vµ gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu nh÷ng sai sãt cña c¸c quyÕt ®Þnh. III. Mét sè biÖn ph¸p chèng l¹m ph¸t ë ViÖt Nam - Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc 1. Mét sè biÖn ph¸p chèng l¹m ph¸t ë ViÖt Nam: C¨n bÖnh l¹m ph¸t lµ bÖnh song hµnh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Tõ thÕ kû 13 ®Õn nay, ch­a lóc nµo ë n­íc Anh l¹i kh«ng cã l¹m ph¸t. §ã lµ n­íc t­ b¶n chñ nghÜa l©u ®êi nhÊt. Cßn ë ViÖt Nam tr­íc 1975, chÝnh quyÒn Sµi Gßn cò l¹m ph¸t ®Õn møc tiÒn mÊt gi¸ 500 lÇn, miÒn B¾c XHCN còng bÞ l¹m ph¸t 2-3% cã lóc 13% n¨m, cho dï 20 n¨m chèng Mü miÒn B¾c XHCN ®­îc bao cÊp vµ viÖn trî hoµn toµn. Tõ sau 1975 ®Õn nay, c¨n bÖnh l¹m ph¸t ®· ®Æt chóng ta vµo vßng xo¸y gi¸ - l­¬ng - tiÒn siªu tèc ®é vµ lµm s©u s¾c sù khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi. Do vËy, chèng l¹m ph¸t lu«n lµ nhiÖm vô hµng ®Çu kÓ tõ khi thèng nhÊt ®Êt n­íc ®Õn nay. Chóng ta ®· thÓ nghiÖm nhiÒu gi¶i ph¸p chèng l¹m ph¸t, ®· ®Õn lóc cÇn tæng kÕt thµnh c«ng vµ c¸i gi¸ chèng l¹m ph¸t. Cã thÓ ph¸c ho¹ s¬ l­îc c¸c biÖn ph¸p chèng l¹m ph¸t vµ hiÖu øng cña nã mµ chóng ta ®· ®­îc thÓ nghiÖm vµ tr¶i qua. a. Gi¶m l­îng tiÒn giÊy trong l­u th«ng. N¨m 1984 tû lÖ l¹m ph¸t ®· lªn tíi 64,9%, sang n¨m 1985 tû lÖ nµy lµ 91,6%, cho nªn th¸ng 9/1985 tiÕn hµnh ®æi tiÒn víi tû lÖ 1:10 (mét ®ång tiÒn míi b»ng 10 ®ång tiÒn cò). Nh­ng ngay sau ®ã l¹m ph¸t vÉn gia t¨ng víi siªu tèc ®é gÇn 500% trong n¨m 1986 vµ 300% n¨m 1987. Cuéc tæng ®iÒu chØnh l­îng tiÒn giÊy 1985 ®· cho mét bµi häc thùc tÕ r»ng: l¹m ph¸t ®©u ph¶i chØ do "béi thùc" tiÒn giÊy. ThËt vËy, n¨m 1991 kh«ng ph¸t hµnh tiÒn ®Ó chi ng©n s¸ch, thÕ nh­ng vÉn l¹m ph¸t siªu tèc. b. ThiÕt lËp mét gi¸ hµng ho¸ vËt phÈm vµ tiÒn lÖ ho¸ l­¬ng. Thùc hiÖn mét gi¸ hµng ho¸ vËt phÈm vµ bï gi¸ vµo l­¬ng lµ hai biÖn ph¸p quan träng cña cuéc c¶i c¸ch gi¸ - l­¬ng - tiÒn n¨m 1985 nh»m chèng l¹m ph¸t. KÕt qu¶ cuéc c¶i c¸ch n¨m 1985 ®· nªu trªn cho thÊy sù bÊt lùc cña hai biÖn ph¸p nµy tr­íc søc bïng næ cña l¹m ph¸t. Tr¸i víi ý muèn cña cuéc c¶i c¸ch n¨m 1985, hai biÖn ph¸p nµy l¹i tiÕp søc ®Èy l¹m ph¸t cao h¬n. Nh­ thÕ ch÷a ch¸y x¨ng b»ng n­íc ®· lµm cho ®¸m ch¸y cao vµ lan réng h¬n. ThËt ®óng vËy, cho dï lóc ®ã n­íc ta lµ siªu thÞ ®i n÷a th× l¹m ph¸t tÊt vÉn x¶y ra. Bëi bao nhiªu hµng ho¸, vµng vµ ngo¹i tÖ m¹nh cho ®ñ ®¸p øng nhu cÇu kh«ng chØ tiªu dïng mµ cßn ®Ó tÝch tr÷, ®Çu c¬ cña triÖu triÖu gia ®×nh vµ hµng v¹n c¬ së doanh nghiÖp trong vµ ngoµi quèc doanh. ChØ v× néi tÖ ch­a cã gi¸, gi¸ néi tÖ cßn thÊp nªn t©m lý chèi bá néi tÖ ®Ó b¶o tån vèn vÉn tån t¹i. ChÝnh v× vËy l¹m ph¸t vÉn t¨ng siªu tèc. H¬n n÷a, nÕu cho r»ng 1 gi¸ hµng ho¸ vËt phÈm, tiÒn tÖ ho¸ l­¬ng vµ cung ®¸p øng cÇu sÏ chèng ®­îc l¹m ph¸t, th× sao l¹m ph¸t vÉn lµ c¨n bÖnh kinh niªn cña CNTB bÊy l©u nay. Cßn bao cÊp gi¸ néi tÖ: gi¸ mua vµ b¸n néi tÖ qu¸ thÊp so víi thÞ tr­êng, cßn chªnh lÖch gi¸ ¾t cã sù mua ®i b¸n l¹i néi tÖ. Néi - ngo¹i tÖ Nhµ n­íc ®­îc moi ra b»ng mäi c¸ch hîp ph¸p cho dï Nhµ n­íc cã ®Ò ra bao nhiªu quy ®Þnh chÆt chÏ ®i ch¨ng n÷a. "Bëi thÞ tr­êng cã gi¸ trÞ h¬n luËt ph¸p" trong viÖc ®iÒu chØnh kinh tÕ - x· héi - m«i tr­êng. Trong khi gi¸ thÞ tr­êng mua vµ b¸n néi tÖ (l·i suÊt) tõ 9%-15%/1 th¸ng, thËm chÝ cßn lªn ®Õn 30%, th× gi¸ cña Nhµ n­íc tõ 0,1%-6,9%/1 th¸ng. Ngay trong khu vùc Nhµ n­íc còng tån tµi qu¸ nhiÒu gi¸ néi tÖ. §©y chÝnh lµ c¬ së kinh tÕ cña tiªu cùc x· héi. §¸y lµ ch­a kÓ sù tr­ît gi¸ do l¹m ph¸t mµ l·i suÊt bao cÊp cña Nhµ n­íc hÇu nh­ kh«ng thay ®æi kÓ tõ 1979 ®Õn 1988. Cßn gi¸ thÞ tr­êng néi tÖ lu«n d©n cao h¬n møc l¹m ph¸t. §iÒu nµy lµm cho sù chªnh lÖch gi¸ néi tÖ ngµy cµng cao. Dï thÊt b¹i vµ thùc tÕ ph¶n l¹i nh÷ng ý ®å tèt ®Ñp cña cuéc c¶i c¸ch 1985, nh­ng mét ®iÒu kh«ng thÓ phñ ®Þnh ®­îc lµ nÕu kh«ng cã 1985 th× kh«ng thÓ cã 1989. §ã lµ cuéc tæng diÔn tËp cÇn ph¶i cã khi b­íc vµo nÒn kinh tÕ hµng ho¸. §ã lµ c¸i gi¸ ph¶i tr¶ khi tiÕp cËn ch©n lý. Mét khi ch­a n¾m ®­îc b¶n chÊt vµ qui luËt cña hiÖn t­îng, th× mäi cè g¾ng khã cã thÓ thµnh c«ng thËm chÝ cßn ph¶n t¸c dông. ë thêi ®iÓm ®ã, chóng ta ch­a më cöa víi thÕ giíi ngoµi XHCN, nªn kh«ng ®ñ th«ng tin vÒ l¹m ph¸t vµ chèng l¹m ph¸t bÊy l©u nay cña c¸c n­íc TBCN. c. ThiÕt lËp mét gi¸ néi tÖ: l·i suÊt thÞ tr­êng. Cuéc c¶i c¸ch 1989 thùc hiÖn mét gi¸ néi tÖ, ®ã lµ l·i suÊt thÞ tr­êng vµ ph¶i lµ l·i suÊt d­¬ng, theo nguyªn t¾c: Tèc ®é l¹m ph¸t < L·i suÊt tiÒn göi < L·i suÊt tiÒn vay Tèc ®é l¹m ph¸t < Gi¸ mua néi tÖ < Gi¸ b¸n néi tÖ ChØ sau hai th¸ng thùc hiÖn l·i suÊt d­¬ng l¹m ph¸t ®­îc chÆn ®øng, néi tÖ ®­îc phôc håi vµ cã gi¸. Vµo thêi ®iÓm th¸ng 6 vµ 7/1989 gi¸ vµng 98% h¹ xuèng cßn 160.000®/1 chØ vµ 3.200®/ 1 USD. Nh­ng gi¶m l¹m ph¸t lµm cho hµng lo¹t c¬ së kinh tÕ quèc doanh ph¸ s¶n vµ thÊt nghiÖp gia t¨ng. Do kh«ng cã kh¸ch hµng vay, tiÒn huy ®éng cña d©n ®­îc cÊt trong kÐt. §©y chÝnh lµ søc Ðp lµm cho cuéc c¶i c¸ch gi¸ néi tÖ 1989 ph¶i dõng l¹i, ®Ó råi sau ®ã ph¶i trë l¹i bao cÊp gi¸ néi tÖ - bao cÊp tÝn dông, l·i suÊt Nhµ n­íc cµng h¹, l¹m ph¸t cµng d©ng cao, néi tÖ bÞ chèi bá, nhu cÇu b¶o tån vèn b»ng vµng vµ ngo¹i tÖ t¨ng m¹nh. Chóng ta l¹i r¬i vµo vßng xo¸y gi¸ - l­¬ng - tiÒn siªu tèc ®é. d. T¨ng thu gi¶m chi - thùc hµnh tiÕt kiÖm Sau 1989, chóng ta hy väng chèng l¹m ph¸t b»ng "t¨ng thu - gi¶m chi" ng©n s¸ch. Gi¶m tèi thiÓu c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch, t¨ng tèi ®a c¸c kho¶n thu. Nh­ng cïng víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhu cÇu chi ¾t ph¶i t¨ng theo, nªn ch¨ng thay v× gi¶m chi b»ng chi hiÖu qu¶ cao. Kh«ng thÓ chèng l¹m ph¸t b»ng biÖn ph¸p chñ yÕu lµ thùc hµnh tiÕt kiÖm nghiªm ngÆt, bëi l¹m ph¸t tån t¹i do cßn chªnh lÖch gi¸ néi tÖ. §©y chÝnh lµ c¬ së kinh tÕ ®Ó sinh ra tham nhòng l¹m chi ng©n s¸ch vµ c¸c lo¹i tiªu cùc triÒn miªn. Th¸ng 3/1989 do thi hµnh l·i suÊt d­¬ng ®· ®ét ngét gi¶m nhu cÇu vèn bÊt tËn cña c¬ së, ®· thu hót ®­îc 1/2 tæng sè tiÒn trong l­u th«ng vµo quü tiÒn tÖ cña ng©n hµng. §ã lµ thµnh tùu tiÕt kiÖm cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay do l·i suÊt d­¬ng t¹o ra. ThËt vËy, chèng thÊt thu ng©n s¸ch kh«ng chØ b»ng khÈu hiÖu vµ kªu gäi ®¹o ®øc cña nh©n viªn thu thuÕ, bëi cßn tån t¹i hÖ thèng tæ chøc thu thuÕ hiÖn hµnh cßn thÊt thu thuÕ. Cho dï møc thuÕ rÊt thÊp. Trang bÞ c«ng nghÖ vi tÝnh, c¶i c¸ch hÖ thèng tæ chøc vµ n©ng cÊp hµnh chÝnh thu thuÕ míi lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu chèng thÊt thu thuÕ (®Õn th¸ng 10-1991 thÊt thu 600 tû ®ång tiÒn thuÕ). e. Chèng l¹m ph¸t b»ng t¨ng tr­ëng kinh tÕ. NhiÒu ý kiÕn cho r»ng ph¶i kh«i phôc vµ t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a cho khu vùc kinh tÕ quèc doanh ho¹t ®éng hiÖu qu¶. §iÒu nµy rÊt ®óng nh­ng kh«ng tróng víi l¹m ph¸t. Bëi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cña kinh tÕ quèc doanh lµ nan gi¶i vµ l©u dµi. Ngay c¶ n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn còng ph¶i mÊt hµng chôc n¨m míi vùc ®­îc mét sè ngµnh then chèt cña kinh tÕ quèc doanh. Cø cho lµ chóng ta cã phÐp thÇn lµm cho kinh tÕ quèc doanh trë nªn hiÖu qu¶ ngay tøc kh¾c, th× møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ còng chØ ®¹t tèi ®a 9%-12%/n¨m. Quèc gia ph¸t triÓn nhÊt còng chØ ®¹t ®Õn thÕ mµ th«i. Nh­ng víi tèc ®é l¹m ph¸t cña chóng ta th× sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ míi ®em l¹i møc gi¶m l¹m ph¸t cã 9%-12%/n¨m. Sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi tèc ®é con rïa, cßn l¹m ph¸t th× siªu tèc vµ cao tèc. §ã lµ ch­a nãi trong t×nh h×nh l¹m ph¸t siªu tèc, nÒn kinh tÕ khã cã thÓ tån t¹i do sù huû ho¹i cña l¹m ph¸t víi bÊt cø gi¸ nµo. Khi l¹m ph¸t phi m· th× kinh doanh tiÒn tÖ ph¸t triÓn ®Ó b¶o tån vèn. Kinh doanh vèn gi¶m m¹nh, bëi ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt - kinh doanh còng cã nghÜa lµ ®¸nh mÊt vèn do l¹m ph¸t. T×nh tr¹ng l¹m ph¸t cao lµ mèi quan t©m ®¸ng lo ng¹i cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ m¹nh mÏ, sù æn ®Þnh kinh tÕ -x· héi cña mét quèc gia kh«ng cßn duy nhÊt theo lèi nghÜ "tù lùc c¸nh sinh, tù cung tù tiªu" mµ lµ quèc s¸ch huy ®éng vèn vµ sö dông vèn hiÖu qu¶ cao nhê ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ cña m×nh ®Ó c¹nh tranh vµ tån t¹i ®­îc trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. §ã lµ c¸ch nghÜ thùc tÕ hîp thêi ®Ó nhanh chãng chíp ®­îc nh÷ng c¬ may kinh tÕ trong diÔn biÕn quèc tÕ ®ang ®Çy tÝnh ngÉu høng. Thêi gian vµ tØnh t¸o ®ang lµ vèn tiÒm n¨ng ®Çy høa hÑn víi chóng ta. Nªn ch¨ng, thay v× c¸ch nghÜa t¨ng tr­ëng tèi ®a kinh tÕ ®Ó chèng l¹m ph¸t b»ng viÖc gi¶m tèi thiÓu l¹m ph¸t ®Ó n©ng tèi ®a sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. §ã lµ sù ®æi vÕ trong c¸ch nghÜ. 2. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc: a. Nh÷ng th¾ng lîi ban ®Çu cña viÖc chèng l¹m ph¸t ë n­íc ta thêi gian qua ViÖc chèng l¹m ph¸t ë n­íc ta thêi gian qua ®· thu ®­îc nh÷ng th¾ng lîi to lín, næi bËt lµ nh÷ng nÐt sau ®©y: - Gi¸ c¶ t­¬ng ®èi æn ®Þnh ®· gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng cña nh÷ng ng­êi h­ëng l­¬ng vµ c¶i thiÖn râ rÖt møc sèng cña nhiÒu tÇng líp x· héi kh¸c. - Søc mua cña ®ång tiÒn Ýt biÕn ®éng ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc h¹ch to¸n cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ. - L·i suÊt ng©n hµng cao ®· thu hót ®­îc nguån tiÒn göi lín, gi¶m t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng vÒ tiÒn mÆt. - Gi¶i to¶ ®­îc nh÷ng kho¶n dù tr÷ bÊt hîp lý vÒ vËt t­ vµ hµng tiªu dïng cña c¸c xÝ nghiÖp vµ c¸c gia ®×nh xo¸ nhu cÇu gi¶ t¹o, gi¶m ®Çu c¬ chê gi¸ lªn, nhê ®ã lµm dÞu bít sù mÊt c©n ®èi hµng - tiÒn. b. Nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu cña th¾ng lîi nãi trªn. §¹t ®­îc nh÷ng th¾ng lîi nãi trªn lµ do nhiÒu nguyªn nh©n mµ chñ yÕu lµ: - N©ng l·i suÊt cao nªn t¨ng nguån tiÒn göi vµo ng©n hµng vµ c¸c quü tÝn dông, gi¶m bao cÊp qua tÝn dông, h¹n chÕ viÖc vay vèn tõ ng©n hµng. - §iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¸c c¬ cÊu ®Çu t­, ®×nh ho·n nhiÒu c«ng tr×nh x©y dùng qui m« lín ch­a cÊp thiÕt. - TÝnh tû gi¸ hèi ®o¸i s¸t tû gi¸ thÞ tr­êng dÉn ®Õn t¨ng thu tõ hµng nhËp khÈu, gi¶m bï lç xuÊt khÈu, thu hót ®­îc nhiÒu kiÒu hèi vµ mua vµo ®­îc nhiÒu ngo¹i tÖ cña kh¸ch n­íc ngoµi ®Õn n­íc ta. - Hµng ngo¹i trµn vµo nhiÒu do më cöa biªn giíi vµ vµng nhËp khÈu t¨ng lªn tõ nhiÒu nguån do vµng trong n­íc cao h¬n gi¸ vµng quèc tÕ. - KhuyÕn khÝch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, nhiÒu ng­êi bá vµng dù tr÷ ra kinh doanh. Nguyªn nh©n nµy cïng víi nguyªn nh©n trªn gãp phÇn æn ®Þnh gi¸ vµng, lµm t¨ng tÝn nhiÖm vµo tiÒn tÖ. - §­îc mïa l­¬ng thùc, mua b¸n l­¬ng thùc theo gi¸ thÞ tr­êng, gi¶m bít bï lç cho viÖc kinh doanh l­¬ng thùc, t¨ng xuÊt khÈu g¹o ®Ó thu ngo¹i tÖ. - B­íc ®Çu thu hÑp viÖc mua b¸n dïng tiÒn mÆt, t¨ng thanh to¸n chuyÓn kho¶n do kh«i phôc ®­îc phÇn nµo lßng tin vµo søc mua cña ®ång tiÒn. c. C¨n nguyªn cña l¹m ph¸t ch­a ®­îc xo¸ bá th¾ng lîi cña chèng l¹m ph¸t ch­a v÷ng. Chóng ta míi kiÒm chÕ ®­îc tèc ®é cña l¹m ph¸t (tõ 14,8%/th¸ng xuèng 2,8%/th¸ng) chø ch­a ph¶i ®· chÆn ®øng vµ ®Èy lïi ®­îc l¹m ph¸t, nh­ mét sè c¬ quan ng«n luËn ®· nhËn ®Þnh, l¹m ph¸t n¨m 1999 lµ 0,1% lµ mét dÉn chøng. Së dÜ nh­ vËy lµ v× c¨n nguyªn cña l¹m ph¸t lµ béi chi ng©n s¸ch vÉn tån t¹i vµ cã chiÒu h­íng t¨ng lªn. Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn th¾ng lîi ban ®Çu cña l¹m ph¸t chØ lµ t¹m thêi vµ kh«ng v÷ng ch¾c. ViÖc n©ng l·i suÊt qu¸ cao chØ cã thÓ chÊp nhËn trong t×nh thÕ cÊp b¸ch, kh«ng thÓ duy tr× l©u dµi. Quy m« ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n vÉn cßn qu¸ søc chÞu ®ùng cña nÒn kinh tÕ. L­îng kiÒu hèi vµ ngo¹i tÖ mua vµo trong t­¬ng lai còng kh«ng thÓ t¨ng nhiÒu vµ nhanh nh­ khi míi ®iÒu chØnh tý gi¸ hèi ®o¸i. Hµng ngo¹i trµn vµo lµ do xuÊt khÈu å ¹t nh÷ng mÆt hµng (nh­ ®ång, ch×, nh«m, kÏm, g¹o,...) mµ nguån cña chóng rÊt cã h¹n, kh«ng thÓ tiÕp diÔn l©u dµi. Nguån vèn dù tr÷ trong nh©n d©n kh«ng ph¶i lµ v« tËn, viÖc xuÊt khÈu l­¬ng thùc còng cã giíi h¹n. HÖ thèng tÝn dông vÉn ch­a ®­îc kh«i phôc, ch­a ®i vµo nÒn nÕp. Cã ý kiÕn cho r»ng n¨m 1989 béi chi ng©n s¸ch rÊt lín, ph¸t hµnh thªm mét khèi l­îng tiÒn mÆt kh¸ to mµ gi¸ c¶ Ýt biÕn ®éng, chøng tá béi chi ng©n s¸ch vµ ph¸t hµnh kh«ng liªn quan g× ®Õn l¹m ph¸t. §ã lµ mét quan niÖm hÕt søc nguy hiÓm. ChÝnh nh÷ng nguyªn nh©n nãi trªn ®· nhÊt thêi gi¶m nhÑ t¸c h¹i cña béi chi ng©n s¸ch, xo¸ dÞu c¬n sèt l¹m ph¸t. Nh­ng nh÷ng nh©n tè lµm t¨ng béi chi ng©n s¸ch vÉn tiÕp tôc tiÕn triÓn, nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó kh¾c phôc th× ®Õn mét lóc nµo ®ã c¬n sèt l¹i t¸i ph¸t d÷ déi h¬n. Thø nhÊt, c¸c nguån thu rÊt h¹n hÑp, chñ yÕu thu trong kh©u l­u th«ng (thuÕ xuÊt, nhËp khÈu, ,...). Thu tõ s¶n xuÊt chiÕm phÇn nhá vµ kh«ng ®¹t kÕ ho¹ch; víi l·i suÊt ng©n hµng qu¸ cao khã cã xÝ nghiÖp s¶n xuÊt nµo chÞu ®ùng næi. Ngay víi l·i suÊt ­u tiªn (3,75%/th¸ng, tøc lµ trªn 40%/n¨m) còng v­ît qu¸ tû suÊt lîi nhuËn cña nh÷ng ®¬n vÞ kinh doanh giái trong lÜnh vùc s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt. NhiÒu xÝ nghiÖp thiÕu vèn kh«ng d¸m vay. Nh­ vËy kh«ng ®¹t ®­îc môc tiªu chèng l¹m ph¸t ®Ó ph¸t huy mäi lùc l­îng s¶n xuÊt. Thø hai, víi l·i suÊt nh­ hiÖn nay (dï ®· gi¶m xuèng nhiÒu lÇn) ng©n hµng kh«ng thÓ chuyÓn qua kinh doanh thùc sù. Nguån vèn huy ®éng t¨ng nh­ng cho vay khã kh¨n. Thø ba, c¸c kho¶n nhËp siªu, tõ 1991 sÏ gi¶m nhiÒu, c¸c nguån vay n­íc ngoµi hoÆc tiÕp nhËn vèn ®Çu t­ t¨ng ch­a ®¸ng kÓ, sÏ lµm cho ng©n s¸ch thªm th©m hôt. Thø t­, kh¶ n¨ng gi¶m chi rÊt h¹n chÕ, ng­îc l¹i yªu cÇu t¨ng chi tr­íc m¾t rÊt gay g¾t. ThÝ dô: viÖc gi¶m bít lùc l­îng vò trang vµ biªn chÕ Nhµ n­íc sÏ dÉn tíi gi¶m chi trong t­¬ng lai, nh­ng l¹i ®ßi t¨ng chi ngay tøc th× (phô cÊp vÒ h­u, mÊt søc). NhiÒu kho¶n chi x· héi (xo¸ n¹n mï ch÷, c¶i tiÕn gi¸o dôc,...) còng rÊt bøc b¸ch, kh«ng thÓ tr× ho·n. d. Mét sè kiÕn nghÞ vÒ biÖn ph¸p ph¸t huy thµnh qu¶ chèng l¹m ph¸t. §Ó ph¸t huy thµnh qu¶ chèng l¹m ph¸t cÇn ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p mét c¸ch ®ång bé, mµ tr­íc hÕt lµ: - Nghiªn cøu s©u thªm viÖc b¶o ®¶m tiÒn göi ng©n hµng b»ng vµng hoÆc tiÒn chuÈn qui ­íc ®Ó ng­êi göi kh«ng lo mÊt vèn, råi gi¶m dÇn l·i suÊt nhËn göi xuèng n÷a. - T×m mäi c¸ch ®Ó t¨ng vay nî dµi h¹n tõ c¸c ChÝnh phñ cña c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Ó bï vµo c¸c kho¶n gi¶m nhËp siªu vµ t¨ng ®Çu t­ cho xuÊt khÈu (kÓ c¶ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô xuÊt khÈu). - Chèng thÊt thu thuÕ, t¨ng ho¹t ®éng b¶o hiÓm, ph¸t hµnh c«ng tr¸i, ph¸t hµnh cæ phiÕu cña nh÷ng xÝ nghiÖp quèc doanh cã kh¶ n¨ng kinh doanh. - ChÊn chØnh ho¹t ®éng cña ng©n hµng ®óng nguyªn t¾c (thÝ dô: vay ph¶i cã b¶o ®¶m b»ng hèi phiÕu, ho¸ ®¬n göi hµng trong kho c¶ng hoÆc tµi s¶n thÕ chÊp,...) kh«i phôc c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt mét c¸ch thuËn tiÖn vµ cã b¶m ®¶m. Muèn vËy, ph¶i sím ban hµnh LuËt Ng©n hµng vµ nghiªm trÞ kÞp thêi c¸c hµnh vi ph¹m ph¸p trong lÜnh vùc nµy. - Quy ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i s¸t víi tû gi¸ thÞ tr­êng, cñng cè vµ hoµn thiÖn viÖc kinh doanh vµng b¹c, ngo¹i tÖ ®Ó tËp trung qu¶n lý ngo¹i hèi. Tuy vËy, nªn nghiªn cøu ¸p dông tû gi¸ ­u tiªn cho mét sè mÆt hµng cÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, coi nh­ mét kho¶n trî cÊp. kÕt luËn L¹m ph¸t lµ vÊn ®Ò rÊt lín cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, l¹m ph¸t nh­ ta thÊy nã t¸c ®éng tíi rÊt nhiÒu vÊn ®Ò nh­ thu nhËp thùc tÕ cña ng­êi d©n, t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt thÞ tr­êng, ph©n phèi thu nhËp gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng,... V× vËy h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng cña l¹m ph¸t ®­îc coi lµ vÊn ®Ò cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi nãi chung vµ cña ViÖt Nam ta nãi riªng. ViÖc khèng chÕ l¹m ph¸t ë mét møc nh­ thÕ nµo th× nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®ã lµ mét vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt cña mçi quèc gia. Bëi vËy bÊt cø gi¶i ph¸p nµo cã lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ còng cÇn ph¶i ®i kÌm víi nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m tr¸nh nh÷ng có sèc cho kÝch thÝch m¹nh l¹m ph¸t th¸i qu¸ g©y bÊt lîi cho nÒn kinh tÕ. ViÖc tËp hîp ®­îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm qua viÖc chèng l¹m ph¸t cña mét sè n­íc lµ mét vÊn ®Ò ®­îc ®Ò tµi quan t©m nhiÒu ®Ó tõ ®ã nã sÏ gãp phÇn kh«ng nhá cho c«ng cuéc ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ë n­íc ta. Tµi liÖu tham kh¶o 1. T¹p chÝ thÞ tr­êng gi¸ c¶ Sè 3 - 1996 Sè 5 - 1997 Sè 2 - 1999 Sè 5 - 1999 Sè 7 -1999 2. T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ Sè 77 n¨m 97 3. T¹p chÝ thÞ tr­êng, tµi chÝnh, tiÒn tÖ Th¸ng 4- 1998 Th¸ng 8 - 1998 4. T¹p chÝ tµi chÝnh th¸ng 9 - 1999 5. Thêi b¸o kinh tÕ sè 87 - 1999 6. Kinh tÕ kinh tÕ häc Samulson môc lôc Lêi nãi ®Çu