Đề tài Luật Doanh nghiệp và thực tiễn áp dụng thời gian qua

dÞch vô h¹n chÕ KD, kinh doanh cã ®iÒu kiÖn. Riªng ®èi víi c¸c ngµnh nghÌ cÇn cã chøng chØ hµnh nghÒ do hiÖn nay ch­a cã v¨n b¶n h­íng dÉn nªn mçi n¬i thùc hiÖn mét kh¸c, h×nh thµnh 3 xu h­íng mµ ®­îc c¸c c¬ quan ®¨ng ký KD ¸p dông: Kh«ng ®¨ng ký KD víi lý do ch­a cã v¨n b¶n h­íng dÉn. C¨n cø vµo c¸c v¨n b¶n cò. Tuy tiÖn vËn dông ph¸p luËt. §èi víi ngµnh nghÒ ph¶i cã giÊy phÐp KD hiÖn nay cã ®Õn 300 v¨n b¶n kh¸c nhau quy ®Þnh, néi dung chång chÐo, trïng lÆp mÆc dï ngµy 3/2/2000 thñ t­íng chÝnh phñ ®· ra quyÕt ®Þnh 19/2000/Q§-TTG b·i bá 84 lo¹i giÊy phÐp tr¸i quy ®Þnh luËt DN vµ gÇn ®©y t¹i nghÞ ®Þnh 30/2000/N§-CP ®· b·i bá tiÕp 61 giÊy phÐp.Song c¸c lo¹i giÊy phÐp nµy cßn tån t¹i kh¸ nhiÒu, cïng mét nghµnh nghÒ, s¶n phÈm nh­ng ®­îc quy ®Þnh ë nhiÒu v¨n b¶n kh¸c nhau. §iÓn h×nh nh­ viÖc quy ®Þnh vÒ KD chÊt næ ®ang tån t¹i 3 v¨n b¶n: NghÞ ®Þnh sè 27/CP/1995 vÒ qu¶n lý, cung øng, sö dông chÊt næ c«ng nghiÖp; nghÞ ®Þnh 47/CP/1996 qu¶n lý vò khÝ, nhiªn liÖu næ vµ c«ng cô hç trî; nghÞ ®Þnh 11/1999/ND-CP vÒ hµng ho¸ cÊm løu th«ng, dÞch vô th­¬ng m¹i cÊm thùc hiÖn, dÞch vô h¹n chÕ KD, KD cã ®iÒu kiÖn. Trong khi ®ã néi dung kh«ng thèng nhÊt vÒ møc ®é, ph¹m vi ®­îc KD vµ c¬ quan cã thÈm quyÒn qu¶n lý, dÉn ®Õn viÖc ¸p dông tuy tiÖn ph¸p luËt vµ khã cã thÓ cã sù nghiªm minh trong viÖc thi hµnh luËt doanh nghiÖp. Ngoµi ra cã mét sè nghµnh nghÒ: In Ên, sao chôp, b¨ng h×nh...luËt kh«ng quy ®Þnh yªu cÇu cÊp giÊy phÐp tr­íc khi ®¨ng ký KD nh­ng cã mét sè v¨n b¶n kh¸c vÉn yeeu cÇu ph¶i cã. C¸c nghµnh nghÒ míi nh­: T­ vÊn t×nh yªu, th¸m tö ... Cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc dÉn ®Õn ch­a ®¨ng ký KD ®­îc. §iÒu nµy lµm cho c¸c c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh thùc sù lóng tóng vµ bÕ t¾c. Riªng 6 ngµnh nghÒ ®­îc qui ®Þnh t¹i ®iÒu 6 nghÞ ®inh 03/2000/ND-CP ph¶i cã chøng chØ hµnh nghÒ th× cã tíi 4 ngµnh nghÒ ch­a cã qui ®Þnh vÒ cÊp chøng chØ hµnh nghÒ. ChØ cã ngµnh kinh doanh y d­îc t­ nh©n vµ kinh doanh thuèc thó y lµ ®· ®­îc cÊp chøng chØ hµnh nghÒ. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn xuÊt ph¸t tõ chÝnh hÖ thèng ph¸p luËt hiÖn hµnh bëi nh­ chóng ta ®· biÕt qui ®Þnh vÒ cÊp chøng chØ hµnh nghÒ lµ luËt h×nh thøc tøc thñ tôc, qui ®Þnh vÒ thñ tôc ph¶i dùa trªn c¬ së luËt néi dung. Trong khi ®ã 4 ngµnh nghÒ cßn l¹i : dÞch vô ph¸p lý, dÞch vô thiÕt kÕ c«ng tr×nh, dÞch vô kiÓm to¸n, dÞch vô m«i giíi chøng kho¸n ch­a cã qui chÕ hµnh nghÒ, tøc lµ ch­a cã qui ®Þnh vÒ: ph¹m vi, c¸c h×nh thøc tæ chøc vµ ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp, chÕ ®é thu phÝ, xö lý thÕ chÊp ... th× thö hái c¸c c¬ quan nhµ n­íc sÏ c¨n cø vµo ®©u ®Ó qui ®Þnh tr×nh tù, thñ tôc ®Ó cÊp chøng chØ hµnh nghÒ. §iÒu ®¸ng nãi ë ®©y lµ qui chÕ hµnh nghÒ dÞch vô ph¸p lý lÏ ra ph¶i ®­îc ban hµnh tõ l©u theo ®óng ý kiÕn chØ ®¹o cña Ban BÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng kho¸ VIII, t¹i c«ng v¨n sè 485-CV-VPTW ngµy 31/5/1995 nh­ng cho ®Õn nay qui chÕ nµy vÉn ch­a ra ®êi. Ngay quan ®iÓm chÝnh thèng vÒ dÞch vô ph¸p lý còng ch­a nhÊt qu¸n, râ rµng t¹i nghÞ ®Þnh 03/2000/ ND-CP ghi râ: NghÒ dÞch vô ph¸p lý, song t¹i nghÞ ®Þnh 51/1999/ND-CP ngµy 8/7/1999 trong danh môc A, phô lôc kÌm theo nghÞ ®Þnh vÒ ngµnh nghÒ thuéc lÜnh vùc ®­îc h­ëng ­u tiªn ®Çu t­ l¹i ghi : t­ vÊn vÒ ph¸p lý. Bªn c¹nh ®ã c¸c qui ®Þnh vÓ tæ chøc vµ hµnh nghÒ luËt s­ l¹i ®ång nhÊt nghÒ luËt s­ víi nghÒ t­ vÊn ph¸p luËt vµ dÞch vô ph¸p lý sù thiÕu nhÊt qu¸n nµy cµng sím ®­îc th¸o gì bëi luËt s­, t­ vÊn ph¸p luËt, dÞch vô ph¸p lý lµ 3 lo¹i nghÒ riªng biÖt. Còng ë phÇn nµy viÖc b·i bá 3 lo¹i giÊy phÐp qui ®Þnh ë ph¸p lÖnh hµnh nghÒ y d­îc t­ nh©n bao gåm : GiÊy chøng nhËn ®ñ tiªu chuÈn vµ ®iÓu kiÖn thµnh lËp c¬ së hµnh nghÒ d­îc t­ nh©n. GiÊy chøng nhËn ®ñ tiªu chuÈn, ®iÒu kiÖn thµnh lËp c¬ së hµnh nghÒ y häc cæ truyÒn t­ nh©n. GiÊy chøng nhËn ®ñ tiªu chuÈn ®iÒu kiÖn thµnh lËp c¬ së hµnh nghÒ y t­ nh©n Th«ng qua quyÕt ®Þnh 19/2000 Q§ TTg ®ang cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau. Cã ý kiÕn cho r»ng ,viÖc chÝnh phñ b¸c bá giÊy rphÐp ®­îc ban hµnh trong ph¸p lÖnh lµ kh«ng phï hîp víi quy ®inh cña luËt ban hµnh v¨n b¶n pha ps luËt,nãi nh­ vËy kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã c¨n cø .Bëi theo luËt Ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt ®­îc quèc héi th«ng qua ngµy 12/11/1996 th× mét v¨n b¶n ph¸p luËt chØ ®­îc b·i bá b»ng 1v¨n b¶n do chÝnh c¬ quan nhµ n­íc ®· ban hµnh v¨n b¶n ®ã hoÆc b»ng 1 v¨n b¶n c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn. Nh­ vËy chØ cã quèc héi hoÆc UB TVQH míi cã quyÒn b·i bá c¸c v¨n b¶n do UB TVQH ban hµnh. Cho nªn nÕu nãi r»ng ChÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh 19/2000/ Q§ TTg b·i bá 3 lo¹i giÊy phÐp ®­îc qui ®Þnh ë ph¸p lÖnh trªn lµ kh«ng ®óng, mµ ph¶i hiÓu r»ng 3 lo¹i giÊp phÐp trªn ®Òu ®­îc ban hµnh trong ph¸p lÖnh, song nã ®­îc cÊp tr­íc khi ®¨ng ký kinh doanh vµ hîp thµnh hå s¬ ®¨ng ký kinh doanh, do ®ã tr¸i víi qui ®Þnh vÒ luËt DN vµ theo kho¶n 3 ®iÒu 122 th× nã ®· bÞ luËt DN b·i bá chø kh«ng ph¶i nh­ nhiÒu ng­êi nghÜ r»ng Thñ t­íng ®· ra quyÕt ®Þnh b·i bá, cßn quyÕt ®Þnh 19/2000/Q§ TTg chØ mang tÝnh chÊt th«ng b¸o vµ chuyÓn c¸c giÊy phÐp nµy thµnh ®iÒu kiÖn kinh doanh nh­ qui ®Þnh trong luËt DN. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, t¹i nghÞ ®Þnh 30/2000/ND-CP ChÝnh phñ ®· gia h¹n cho c¸c Bé, ngµnh ®Õn tr­íc ngµy 1/10/2000m ph¶i tËp hîp vµ c«ng bè danh môc c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh cã ®iÒu kiÖn, c«ng bè c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh t­¬ng øng. Thêi gian kh«ng cßn dµi song còng ®ñ ®Ó c¸c Bé, ngµnh chøc n¨ng nÕu quyÕt t©m hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh. VÊn ®Ò t­ëng nh­ ®¬n gi¶n song v­íng m¾c l¹i ph¸t sinh ë chÝnh c¸c Bé ngµnh liªn quan, bëi mét thùc tÕ lµ c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh ®­îc ban hµnh d­íi gãc ®ä c¸i nh×n trùc quan cña c¸c Bé, ngµnh h¬n n÷a viÖc b·i bá c¸c giÊy phÐp ®Ó chuyÓn thµnh c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh còng cã nghÜa lµ tõ bá c¸c quyÒn lîi mµ Bé ngµnh ®ã ®­îc h­ëng tõ c¬ chÕ ban ph¸t cho c¸c doanh nghiÖp. Do ®ã thêi gian qua ®· xuÊt hiÖn hiÖn t­îng biÕn t­íng cña c¸c lo¹i giÊy phÐp cãn nh»m duy tr× quyÒn lîi ®­îc thô h­ëng tõ c¬ chÕ xin - cho cña kh«ng Ýt c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh. Theo ý kiÕn cña «ng NguyÔn §×nh Cung, th­ ký tæ c«ng t¸c thi hµnh luËt DN “ ChËm mét thêi gian nµo ®ã kh«ng quan träng b»ng vÊn ®Ò néi dung cña c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh nh­ thÕ nµy. §iÒu nµy rÊt quan träng v× nÕu ®iÒu kiÖn ®Æt ra lµ v« lý th× ch¼ng kh¸c g× nh÷ng giÊy phÐp tr¸i qui ®Þnh luËt DN mµ chóng ta ®ang rµ so¸t ®Ó kiÕn nghÞ Thñ t­íng ChÝnh phñ b·i bá l¹i tÝa qui ®Þnh trë l¹i tiÕp tôc hµnh doanh nghiÖp “. Còng theo «ng Cung : ®Ó c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh cã tÝnh khoa häc vµ kh¶ thi th× cÇn ®Æt ra vÊn ®Ò, c¸c dù th¶o nghÞ ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn kinh doanh mµ Bé, ngµnh tr×nh lªn cÇn cã nhiÒu c¬ quan tham gia vµ nªn th¶o luËn réng r·i míi tr¸nh ®­îc nguy c¬ ®­a ra c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng hîp lý. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ trong c«ng t¸c kiÓm tra vµ thi hµnh luËt DN trong thêi gian qua. ChØ cã th¶o luËn réng r·i míi kh¾c phôc ®­îc t­ duy chñ quan cña c¸c Bé , ngµnh, ®ång thêi ®Ò cao tÝnh d©n chñ trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o v¨n b¶n ph¸p luËt. ¤ng Cung còng kiÕn nghÞ r»ng  “ ChÝnh phñ cÇn giao nhiÖm vô cho mét c¬ quan nµo ®ã ®øng ra thÈm ®Þnh lÇn cuèi cïng c¸c v¨n b¶n nghÞ ®Þnh, quyÕt ®Þnh cña c¸c Bé ngµnh tr×nh lªn chÝnh phñ tr­íc khi ban hµnh “. ThiÕt nghÜ ®©y còng lµ mét ý t­ëng hay nh»m n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan nhµ n­íc, ®ång thêi h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh bÊt hîp lý. Song c¬ cÊu tæ chøc, ho¹t ®éng cña nã nh­ thÕ nµo ? LiÖu r»ng víi sù ra ®êi cña mét c¬ quan nhµ n­íc cã lµm cho t×nh h×nh kh¶ quan h¬n kh«ng hay l¹i lµ c¬ së, ®iÒu kiÖn lµm ph¸t sinh c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc míi ®i ng­îc víi thêi h¹n mµ nghÞ ®Þnh 30 ®­a ra. Cïng víi nghÞ ®Þnh 30/2000 ND - CP tÞa môc 1 kho¶n VII nghÞ quyÕt chÝnh phñ vÒ mét sè gi¶i ph¸p ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong 6 th¸ng cuèi n¨m 2000 ghi râ “ ... c¸c Bé T­ ph¸p, Y tÕ, N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, X©y dùng, Tµi chÝnh vµ Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc sím ban hµnh qui chÕ vÒ cÊp chøng chØ hµnh nghÒ ®Ó thùc hiÖn luËt DN “. Song nh­ chóng ta ®· ®Ò cËp tr­íc ®©y, 4 trong 6 ngµnh nghÒ kinh doanh ®ßi hái ph¶i cã chøng chØ hµnh nghÒ nh­ qui ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh 03/2000/ND - CP ch­a cã qui chÕ ®iÒu chØnh. VËy lµm thÕ nµo ®Ó c¸c Bé ngµnh nµy cã thÓ ban hµnh qui chÕ cÊp chøng chØ hµnh nghÒ khi ch­a cã qui chÕ vÒ hµnh nghÒ. 4/VÒ v¨n b¶n cô thÓ ho¸. Tiªu chÝ quan träng nhÊt ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña mét v¨n b¶n ph¸p luËt míi ra ®êi kh«ng g× kh¸c h¬n lµ t¸c dông cña v¨n b¶n Êy víi thùc tiÔn cuéc sèng. LuËt DN còng kh«ng n»m ngoµi qui luËt ®ã, tuy nhiªn tù b¶n th©n luËt DN th× rÊt khã cã thÓ ¸p dông vµo ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ trong x· héi, bëi luËt lµ v¨n b¶n qui ®Þnh nh÷ng vÉn ®Ò møc chung nhÊt trong khi ®ã c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ v« cïng ®a d¹ng vµ phøc t¹p ®ßi hái ChÝnh phñ, Bé, Ban ngµnh ... ph¶i ban hµnh nghÞ ®Þnh, th«ng t­ ... h­íng dÉn thùc thi luËt DN nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho luËt DN nhanh chãng ®­îc thi hµnh vµ ph¸t huy quyÒn lùc. Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ra chØ thÞ sè 20/1999/ CP TTg ngµy 20/7/1999 trong ®ã yªu cÇu ph¶i sím cô thÓ ho¸ b»ng nghÞ ®Þnh 5 vÊn ®Ò quan träng cña luËt DN nh­ng cho ®Õn nay míi chØ cã 2 trong 5 vÊn ®Ò ®ã ®­îc ban hµnh : NghÞ ®Þnh vÒ h­íng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña luËt DN vµ nghÞ ®Þnh vÒ ®¨ng ký kinh doanh, cßn c¸c vÊn ®Ò quan träng kh¸c cÇn ph¶i ®­îc cô thÓ ho¸ th× l¹i ch­a ®­îc c¸c c¬ quan h÷u n¨ng ban hµnh v¨n b¶n : nh­ viÖc ban hµnh nghÞ ®Þnh vÒ tr×nh tù thñ tôc chuyÓn ®æi DN nhµ n­íc, DN tËp thÓ, C«ng ty TNHH 1 thµnh viªn, ®Æc biÖt lµ qui chÕ vÒ cÊp chøng chØ hµnh nghÒ ®èi víi c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh ®ßi hái ph¶i cã chøng chØ hµnh nghÒ tr­íc khi kinh doanh. §©y lµ vÊn ®Ò gai gãc nhÊt mµ c¸c c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh ph¶i ®èi mÆt thêi gian qua, g©y ra t×nh tr¹ng bÕ t¾c trong viÖc thùc thi luËt DN vµo thùc tiÔn ®êi sèng. Song trong c¸c nghÞ ®Þnh, quyÕt ®Þnh, th«ng t­ ... ®­îc ban hµnh thêi gian qua ®· xuÊt hiÖn nh÷ng m©u thuÉn g©y khã dÔ cho ng­êi ¸p dông ph¸p luËt. VÝ dô ®iÓn h×nh vµ dÔ nhËn thÊy nhÊt l¹i n»m ë chÝnh nh÷ng v¨n b¶n quan träng nhÊt : NghÞ ®Þnh 02 vÒ ®¨ng ký kinh doanh vµ nghÞ ®Þnh 03 vÒ h­íng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña luËt DN . Theo ®iÒu 7 nghÞ ®Þnh 02/2000 ND-ChÝnh phñ qui ®Þnh vÒ hå s¬ ®¨ng ký kinh doanh víi c¸c lo¹i h×nh DN vµ ngµnh nghÒ ph¶i cã vèn ph¸p ®Þnh, ngµnh nghÒ ph¶i cã chøng chØ hµnh nghÒ, song ®èi víi ngµnh nghÒ kinh doanh cã ®iÒu kiÖn th× kh«ng ®­îc ®Ò cËp ®Õn. §o¹n 2 kho¶n 1 ®iÒu 8 qui ®Þnh : “Phßng ®¨ng ký kinh doanh cÊp tØnh kh«ng ®­îc yªu cÇu ng­êi thµnh lËp DN ph¶i nép thªm bÊt cø giÊy tê nµo kh¸c ngoµi hå s¬ qui ®Þnh t¹i ®iÒu 7 nghÞ ®Þnh nµy ®èi víi tõng lo¹i h×nh DN “. Kho¶n 6 ®iÒu 8 nghÞ ®Þnh nµy cßn qui ®Þnh “ KÓ tõ khi ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh, DN cã quyÒn ho¹t ®éng kinh doanh mµ kh«ng cÇn ph¶i xin phÐp bÊt cø c¬ quan nhµ n­íc nµo trõ tr­êng hîp DN kinh doanh ph¶i cã ®iÒu kiÖn “. Nh­ vËy nÕu DN kinh doanh ngµnh nghÒ cã ®iÒu kiÖn th× ngoµi giÊy phÐp ®¨ng ký kinh doanh DN cßn ph¶i thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh theo qui ®Þnh, ph¶i xin cÊp chøng chØ ®ñ ®iÒu kiÖn kinh doanh ( ®èi víi hµng ho¸ dÞch vô ph¶i cã giÊy chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn kinh doanh ) hoÆc thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh cÇn thiÕt kh¸c ( ®èi víi hµng ho¸ dÞch vô kh«ng ph¶i cã giÊy chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn kinh doanh ) theo ®iÒu 7 nghÞ ®Þnh 02/2000 ND - CCP th× c¸c th× c¸c tµi liÖu chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn ®iÒu kiÖn kh«ng ph¶i lµ 1 trong nh÷ng thñ tôc ®Ó ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh mµ chØ lµ ®iÒu kiÖn ®ª DN ®­îc quyÒn ho¹t ®éng kinh doanh hay kh«ng. Trong khi ®ã t¹i ®iÒu 4 nghÞ ®Þnh 03/2000/ ND - CP ngµy 3/2/2000 cña ChÝnh phñ h­íng dÉn thi hµnh 1 sè ®iÒu cña luËt DN qui ®Þnh : “ Ngµnh nghÒ kinh doanh cã ®iÒu kiÖn vµ ®iÒu kiÖn kinh doanh c¸c ngµnh nghÒ ®ã ®­îc ¸p dông theo qui ®Þnh cña luËt, ph¸p lÖnh hoÆc nghÞ ®Þnh cã liªn quan “. Nh­ vËy nÕu c¨n cø vµo qui ®Þnh nµy th× “ c¬ quan cÊp ®¨ng ký kinh doanh chØ xÐt cÊp ®¨ng ký kinh doanh hoÆc bæ sung ®¨ng ký kinh doanh sau khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®¨ng ký vµ ®­îc c¬ quan qu¶n lý ngµnh kinh tÕ kü thuËt cÊp giÊy chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn kinh doanh “ ( kho¶n 2 ®iÒu 11 nghÞ ®Þnh 02/ CP ngµy 5/1/1995 vÒ hµng ho¸ dÞch vô cÊm kinh doanh th­¬ng m¹i vµ hµng ho¸ dÞch vô kinh doanh th­¬ng m¹i cã ®iÒu kiÖn trong n­íc ). Theo qui ®Þnh nµy th× ®iÒu kiÖn kinh doanh lµ mét trong nh÷ng thñ tôc ®Ó xÐt DN cã ®­îc cÊp ®¨ng ký kinh doanh hay kh«ng víi nh÷ng ngµnh nghÒ kinh doanh cã ®iÒu kiÖn hay nãi c¸ch kh¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh ®· hîp thµnh mét hå s¬ ®¨ng ký kinh doanh. Tõ nh÷ng qui ®Þnh trªn dÔ nhËn thÊy r»ng, cïng mé vÊn ®Ò l¹i ®­îc qui ®Þnh kh¸c nhau trong c¸c v¨n b¶n kh¸c nhau g©y ra nh÷ng v­íng m¾c, kh«ng thèng nhÊt trong viÖc ¸p dông ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan ®¨ng ký ë c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau. Cã n¬i th× ¸p dông nghÞ ®Þnh 02/2000 ND - CP lµ v¨n b¶n qui ®Þnh cô thÓ chi tiÕt vÒ viÖc ®¨ng ký kinh doanh ®Ó cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh th× kh«ng phï hîp víi ®iÒu 4 nghÞ ®Þnh 03 vµ kh«ng thèng nhÊt víi c¬ quan cã thÈm quyÒn xem xÐt vµ cÊp giÊy chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn kinh doanh. Song nÕu thùc hiÖn theo ®iÒu 4 nghÞ ®Þnh 03/2000 ND-CP th× l¹i kh«ng phï hîp víi ®iÒu 7, ®iÒu 8 nghÞ ®Þnh 02 vµ ng­êi thµnh lËp DN còng kh«ng ®ång t×nh v× tr¸i víi tinh thÇn chung cña luËt DN. Theo qui ®Þnh t¹i kho¶n 3 ®iÒu 80 luËt ban hµnh v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt “ Trong tr­êng hîp c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ cïng mét vÊn ®Ò do cïng mét c¬ quan ban hµnh mµ cã qui ®Þnh kh¸c nhau th× ¸p dông qui ®Þng cña v¨n b¶n ®­îc ban hµnh sau “ nh­ vËy tr­êng hîp ®¨ng ký kinh doanh ®èi víi DN kinh doanh ngµnh nghÒ cã ®iÒu kiÖn ®­îc thùc hiÖn theo ®iÒu 4 nghÞ ®Þnh 03 lµ phï hîp víi luËt ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. Nh­ng xö ly snh­ vËy e r»ng gÆp ph¶i sù ph¶n ®èi cña kh«ng chØ giíi kinh doanh mµ cña c¶ c¸c tÇng líp d©n c­ kh¸c, bëi chóng ta ®ang ra søc thùc hÞn nghÞ quyÕt héi nghÞ TW lÇn thø VIII vÒ c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh theo xu h­íng ®¬n gi¶n ho¸, mét cöa mét dÊu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ ®øng ra thµnh lËp DN, gi¶m bít g¸nh nÆng vÒ giÊy tê vµ nh÷ng tiªu cùc mµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÓ t¹o ra chi DN ®¶m bµo ®óng tiÕn ®é d¨ng ký kinh doanh mµ luËt DN ®· x©y dùng. H¬n n÷a xö lý nh­ vËy sÏ g©y ra t©m lý nghi ngê, thiÕu tin t­ëng vµo kh¶ n¨ng lµm luËt cña bé m¸y hµnh chÝnh n­íc ta khi mµ v¨n b¶n tr­íc, v¨n b¶n sau ®­îc ban hµnh cïng 1 ngµy mµ ®· m©u thuÉn. Do ®ã ®Ò nghÞ c¬ quan cã thÈm quyÒn h­íng dÉn thªm vÒ viÖc thi hµnh trong thùc tiÔn ®­îc thèng nhÊt. * VÒ quy chÕ ®¨ng ký thµnh lËp doanh nghiÖp, trong viÖc ¸p dông vµo thùc tiÔn. HiÖn nay, viÖc c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh trªn mäi lÜnh vùc nãi chung ®ang tiÕn hµnh theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸, bít cöa bít dÊu rót ng¾n quy tr×nh vµ thËm chÝ cã ý kiÕn cho r»ng: t¹i sao kh«ng ®¬n gi¶n bít c¶ néi dung qu¶n lý nhµ n­íc? Nh÷ng viÖc nµy ®Òu cÇn nh­ng ph¶i tÝnh ®Õn hÖ qu¶ cña c¸ch lµm c¶i c¸ch: ®¬n gi¶n ho¸. Theo quy ®Þnh luËt doanh nghiÖp vµ nghÞ ®Þnh 02/2000/ N§ - CP th× c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh chØ ®­îc xem xÐt tÝnh hîp lÖ cña hå s¬, cßn doanh nghiÖp ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc cña néi dung hå s¬. Nh­ vËy mäi th«ng tin vÒ doanh nghiÖp chØ ®­îc biÕt ®Õn qua b¶n kª khai cña doanh nghiÖp. Nã kh«ng ®­îc chøng thùc bëi bÊt kú mét c¬ quan nµo, trong khi ®ã t¹i K1§18 NghÞ ®Þnh 02/2000/N§ - CP quy ®Þnh:"Phßng ®¨ng ký kinh doanh c¸c tØnh kh«ng ®­îc yªu cÇu ng­êi thµnh lËp doanh nghiÖp nép thªm bÊt kú giÊy tê nµo kh¸c" ®iÒu ®ã ®· t¹o ra kÏ hë cho nhiÒu ®èi t­îng lîi dông. Trong thêi gian võa qua Së KÕ ho¹ch - §Çu t­ thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ph¸t hiÖn hµng chôc tr­êng hîp doanh nghiÖp cã ®¨ng ký m· sè thuÕ nh­ng kh«ng ho¹t ®éng kinh doanh, mµ chØ chuyªn b¸n ho¸ ®¬n tµi chÝnh ra bªn ngoµi ®Ó kiÕm lêi. C¸c ho¸ ®¬n khèng nµy sau ®ã l¹i quy trë l¹i c¬ quan thuÕ nhµ n­íc ®Ó ®­îc khÊu trõ. Ngoµi ra, do qu¸ tr×nh thµnh lËp doanh nghiÖp qu¸ ®¬n gi¶n, th«ng tin do doanh nghiÖp tù khai, do ®ã cã nhiÒu doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký kinh doanh song c¬ quan qu¶n lý kinh doanh kh«ng biÕt c¸c doanh nghiÖp nµy hiÖn ë ®©u vµ ®ang lµm g× ... Tõ thùc tr¹ng ®ã buéc chóng ta ph¶i suy nghÜ lµm c¸ch nµo ®Ó võa ®¬n gi¶n ho¸ ®­îc thñ tôc hµnh chÝnh nh­ng kh«ng lµm mÊt ®i tÝnh nghiªm minh cña ph¸p luËt? Nh×n l¹i qu¸ khø ®­îc thµnh lËp doanh nghiÖp tr­íc ®©y ®­îc tiÕn hµnh qua bèn b­íc víi nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ. §Ó thµnh lËp ®­îc mét doanh nghiÖp b¹n ph¶i mÊt Ýt nhÊt 4 th¸ng vµ mét kho¶n lÖ phÝ kh«ng nhá, tuy nhiªn m« h×nh ®ã còng lµ do chóng ta thõa h­ëng kinh nghiÖm tõ luËt cña c¸c n­íc ®· ph¸t triÓn trªn thÕ giíi, nh÷ng n­íc ®· cã tiÕn tr×nh x©y dùng ph¸p luËt hµng tr¨m n¨m nay. Kinh nghiÖm "x­¬ng m¸u" tõ c¸c hiÖn t­îng lõa ®¶o ®· d¹y hä cÇn ph¶i cã nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh g× vÒ qu¸ tr×nh thµnh lËp c«ng ty. Tham kh¶o luËt mét sè n­íc §«ng Nam ¸ cho thÊy thñ tôc thµnh lËp c«ng ty còng ph¶i tr¶i qua nhiÒu b­íc: 1/ Xin chÊp nhËn vµo b¶o l­u tªn c«ng ty (t­¬ng tù xin cÊp quyÕt ®Þnh xin phÐp thµnh lËp doanh nghiÖp ë ViÖt Nam) 2/ Sau khi ®­îc chÊp nhËn s¸ng lËp viªn ph¶i tr×nh hå s¬ ®¨ng ký thµnh lËp doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu tµi liÖu: §iÒu lÖ c«ng ty, b»ng chøng vÒ sè vèn ®· gãp b»ng tiÒn vµ hiÖn vËt, danh s¸ch thµnh viªn... 3/ TiÕp nhËn hå s¬ hoÆc tr¶ l¹i kÌm theo lêi h­íng dÉn lµm l¹i. 4/ CÊp giÊy phÐp thµnh lËp. Nh­ng së dÜ thñ tôc hµnh chÝnh kh«ng trë thµnh g¸nh nÆng ®èi víi ng­êi thµnh lËp doanh nghiÖp bëi qu¸ tr×nh thùc thi ph¸p luËt nghiªm minh, ®ång bé, kh«ng cã hiÖn t­îng ban hµnh trµn lan c¸c lo¹i giÊy phÐp nh­ ë n­íc ta tr­íc ®©y. Th«ng th­êng viÖc thµnh lËp doanh nghiÖp ë c¸c n­íc nµy ®· cã luËt s­ ®øng ra lo, luËt s­ võa gióp c¸c nhµ ®Çu t­ gi¶m nhÑ g¸nh nÆng thñ tôc hµnh chÝnh võa lµ ng­êi t­ vÊn thµnh lËp doanh nghiÖp, võa lµ ng­êi d¸m s¸t ®éc lËp viÖc tu©n thñ ph¸p luËt khi thµnh lËp doanh nghiÖp. Gióp c¸c c¬ quan ®¨ng ký xóc tiÕn nhanh viÖc xem xÐt hå s¬. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ thñ tôc thµnh lËp doanh nghiÖp ë c¸c n­íc nµy, mÆc dï ®­îc quy ®Þnh rÊt chÆt chÏ còng chØ mÊt tõ 4 ®Õn 5 tuÇn. Tõ kinh nghiÖm ®ã so víi luËt doanh nghiÖp n­íc ta râ rµng lµ viÖc quy ®Þnh nh­ luËt doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ thµnh lËp doanh nghiÖp ®­îc dÔ dµng, song còng chÝnh ®iÒu ®ã ®· dÉn ®Õn c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh l©m vµo t×nh tr¹ng bÕ t¾c vµ thô ®éng. Theo quy ®Þnh t¹i §7,§8 NghÞ ®Þnh 02/2000/N§ - CP c¸c c¬ quan nhµ n­íc khã cã c¬ héi, ®iÒu kiÖn ®Ó g©y khã dÔ cho nhµ ®Çu t­ khi thµnh lËp doanh nghiÖp, nh­ng quy ®Þnh nh­ vËy còng cã nghÜa lµ t­íc ®i quyÒn ®­îc kiÓm tra, x¸c nhËn c¸c th«ng tin hîp ph¸p vÒ doanh nghiÖp, ngoµi thÈm quyÒn xem xÐt sù phï hîp "bÒ ngoµi " cña c¸c giÊy tê víi néi dung quy ®Þnh trong luËt doanh nghiÖp. Ngoµi ra nã cßn lµ nguy c¬ ®e do¹ trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi cña nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n ch©n chÝnh kh¸c, bëi quy ®Þnh nh­ vËy sÏ dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh c¸c c«ng ty "ma", nh÷ng c«ng ty mµ chØ cã trªn giÊy tê t¹i c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh vµ nÕu nh­ b¹n lµ mét th­¬ng nh©n vËn dông, kh«ng cã nhiÒu thêi gian ®Ó t×m hiÓu kü vÒ ®èi t¸c cña m×nh b¹n hoµn toµn cã thÓ t×m ®Õn c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh t¹i ®©y b¹n sÏ ®­îc cung cÊp nh÷ng th«ng tin mµ b¹n cÇn, nh­ng thö hái ai sÏ lµ ng­êi ®· ®¶m b¶o ch¾c ch¾n cho b¹n ®ã lµ nh÷ng th«ng tin trung thùc khi mµ ngay c¶ c¬ quan qu¶n lý kinh doanh còng kh«ng biÕt doanh nghiÖp ®ã ®ang ë ®©u vµ lµm g×. Do ®ã thiÕt nghÜ quy ®Þnh nh­ luËt doanh nghiÖp hiÖn nay lµ rÊt cÇn thiÕt, nh­ng chóng ta ph¶i tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ cña nã. Môc tiªu kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n ho¸ mµ lµ lµnh m¹nh ho¸ vµ hîp lý ho¸ c¸c thñ tôc hiÖn hµnh. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy, c¸c Bé, c¸c ngµnh ph¶i sím cã c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cô thÓ ho¸ quyÒn, nghÜa vô cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc ®Æc biÖt cÇn ph¶i bæ sung thªm vµo quyÒn, nghÜa vô cña c¸c c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh. C¬ quan ®¨ng ký kinh doanh cÇn ph¶i xóc tiÕn mét sè dÞch vô nh­ xin x¸c nhËn vÒ quyÒn sö dông ®Êt hoÆc x¸c nhËn cña c¬ quan ®Þa chÝnh vÒ trô së chÝnh cña doanh nghiÖp, x¸c nhËn vÒ nh©n th©n vµ thµnh lËp th«ng qua c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ë ®Þa ph­¬ng vµ mét sè vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan. ViÖc x¸c nhËn nµy lµ nghÜa vô cña c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh, ng­êi thµnh lËp doanh nghiÖp chØ ph¶i tr¶ mét kho¶n lÖ phÝ nhÊt ®Þnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Quy ®Þnh nh­ vËy sÏ gióp cho c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn n¾m ®­îc t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, cßn vÒ phÝa ng­êi thµnh lËp, ®èi víi c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh kh«ng ®ßi hái ph¶i cã vèn ph¸p ®Þnh; chøng chØ hµnh nghÒ còng chØ ph¶i qua "mét cöa" ®ã lµ c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh, vµ khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× nh÷ng dÞch vô nµy sÏ do c¸c luËt s­ ®¶m nhiÖm. Cuèi cïng ®Ó cho qóa t×nh thµnh lËp doanh nghiÖp ®­îc nhanh chãng, kÞp thêi ®ßi hái ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng kh¸c trong viÖc gi¶i quyÕt hå s¬ ®¨ng ký kinh doanh, vµ c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc cho phÐp hay kh«ng cho phÐp ®¨ng ký kinh doanh ®èi víi doanh nghiÖp. Nh­ng khi doanh nghiÖp ®· ®­îc ®¨ng ký kinh doanh th× c«ng t¸c qu¶n lý sau ®ã sÏ ra sao? §©y lµ vÊn ®Ò nhøc nhèi ®­îc ®Æt ra tõ l©u ngay thêi kú ®Çu ¸p dông luËt doanh nghiÖp t­ nh©n vµ luËt c«ng ty song chØ ®Õn khi luËt doanh nghiÖp ra ®êi nã míi chÝnh thøc ®­îc luËt ho¸. Chóng ta ch­a hÕt vui mõng ®ãn nhËn nh÷ng thµnh qu¶ mµ luËt doanh nghiÖp mang l¹i khi ¸p dông vµo thùc tiÔn, th× trong m«i tr­êng kinh doanh ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu bÊt hîp lý, nhiÒu vÊn ®Ò míi cÇn ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt kÞp thêi nh­ng luËt l¹i ch­a quy ®Þnh c¸ch thøc xö lý ra sao, gi¶ dô nh­ t¹i K5§4 nghÞ ®Þnh 02/2000 - N§ - CP quy ®Þnh "... sau khi kiÓm tra vµ ®· x¸c ®Þnh râ møc ®é vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký kinh doanh th× trùc tiÕp xö lý theo thÈm quyÒn hoÆc ®Ò nghÞ c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn xö lý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt". Nh­ vËy ph¸p luËt cã quy ®Þnh ph¶i xö lý ®èi víi c¸c vi ph¹m vÒ quy ®Þnh ®¨ng ký kinh doanh, song xö lý nh­ thÕ nµo? c¸ch thøc ra sao? th× l¹i kh«ng ®Ò cËp tíi. Do ®ã mçi n¬i cã mét c¸ch thøc gi¶i quyÕt kh¸c nhau, tïy theo nhËn thøc, quan ®iÓm cña mçi ng­êi ¶nh h­ëng tíi nguyªn t¾c c«ng b»ng, nghiªm minh cña ph¸p luËt vµ thùc tÕ lµ chóng ta ®ang tr­ît trªn vÕt xe ®æ, trong khi chóng ta ®ang cè g¾ng rµ so¸t c¸c v¨n b¶n ®­îc ban hµnh tr­íc ®©y bëi c¸c c¬ quan nhµ n­íc, c¸c ®Þa ph­¬ng tr¸i víi luËt doanh nghiÖp ®Ó b·i bá theo tinh thÇn §122 luËt doanh nghiÖp, th× chóng ta l¹i mÆc nhiªn cho phÐp c¸c c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh ®­îc quyÒn ban hµnh c¸c chÕ ®Þnh ¸p dông cho c¸c vi ph¹m vÒ ®¨ng ký kinh doanh. H¬n n÷a, ®©y cßn lµ lç hæng, t¹o c¬ héi cho c¸c c¸n bé c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh cã ®iÒu kiÖn ®Ó "®ßi hái" ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vi ph¹m. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn ®­a chóng ta tíi mét c¶m gi¸c r»ng luËt doanh nghiÖp ®­îc ban hµnh chñ yªó víi môc ®Ých "t×nh thÕ", tøc luËt ®­îc ban hµnh nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ, nh÷ng khuyÕt tËt mµ hai luËt tiÒn nhiÖm cña nã ®· m¾c ph¶i. Cßn thùc tiÔn vµ xu h­íng ph¸t triÓn cña c¸c mèi quan hÖ ra sao th× luËt ®· kh«ng tiªn liÖu tr­íc. §ã lµ nguyªn nh©n t¹o ra nh÷ng lç hæng trong viÖc thùc thi luËt doanh nghiÖp, bëi chóng ta chØ nh×n thÊy nh÷ng khuyÕt tËt, bÊt hîp lý khi soi räi vµo luËt c«ng ty, luËt doanh nghiÖp t­ nh©n cßn nh÷ng t×nh huèng kh¸c cã thÓ x¶y ra víi nh÷ng quy ®Þnh cña luËt hiÖn t¹i th× chóng ta l¹i kh«ng nghiªn cøu tíi. Trong khi ph¸p luËt n­íc ta cho phÐp mäi ng­êi d©n nãi chung vµ c¸c nhµ ®Çu t­ nãi riªng ®­îc lµm nh÷ng ®iÒu mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm, do ®ã luËt cµng chÆt chÏ th× hµnh vi luån l¸ch cµng tinh vi ch¼ng kh¸c nµo "vá quÝt dµy cã mãng tay nhän" ®iÒu ®ã gi¶i thÝch t¹i sao mçi khi cã mét ®¹o luËt míi ra ®êi th× sau ®ã Ýt l©u nã l¹i ph¶i bæ sung, söa ®æi nh»m kh¾c phôc nh÷ng m©u thuÉn míi ph¸t sinh khi ¸p dông vµo thùc tiÔn, ®¸nh mÊt ®i tÝnh æn ®Þnh cña ph¸p luËt g©y ra t©m lý bÊt an cho nhµ ®Çu t­. Trªn ®©y lµ nh÷ng v­íng m¾c c¬ b¶n ®ang tån t¹i, ph¸t sinhvµ c¶n trë viÖc thi hµnh luËt DN vµo thùc tiÔn cuéc sèng. Ngoµi ra viÖc qui ®Þnh vÒ s¸p nhËp vµ hîp nhÊt DN theo qui ®Þnh cña luËt DN ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch dÔ dµng th«ng qua hîp ®ång s¸p nh¹ap, hîp ®ång hîp nhÊt, sau ®ã lµ ®¨ng ký kinh doanh, luËt DN kh«ng hÒ cã mét diÒu kho¶n nµo qui ®Þnh vÒ viÖc h¹n chÕ quyÒn s¸p nhËp, hîp nhÊt trong khi ®ã ë n­íc ta hiÖn nay ch­a cã ®¹o luËt c¹nh tranh vµ ®éc quyÒn. VËy chóng ta ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó bµo vÖ c¹nh tranh, chèng ®éc quyÓn. §©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng mµ thùc tiÔn ë c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Òu tån t¹i mét ®¹o luËt vÒ c¹nh tranh, bëi nh­ chóng ta ®Òu biÕt chØ cã m«i tr­êng c¹nh tranh th× s¶n xuÊt míi ph¸t triÓn th«ng qua viÖc øng dông kh«ng ngõng khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña ng­¬× tiªu dïng. Tuy nhiªn c¹nh tranh v« chÝnh phñ tÊt yÕu dÉn ®Õn hiÖn t­îng ®éc quyÒn lµm thui chét tÝnh s¸ng t¹o, n¨ng ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh t¹o søc × cho ngµnh kinh tÕ vµ bãc lét tiÒn cña ng­êi tiªu dïng. Do vËy thiÕt nghÜ Nhµ n­íc nªn sím ban hµnh ®¹o luËt vÒ c¹nh tranh chèng ®éc quyÒn nÕu ch­a cã ®iÒu kiÖn th× ChÝnh phñ, víi chøc n¨ng lµ c¬ quan qu¶n lý cao nhÊt nªn sím cã v¨n b¶n qui ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy. §¶m b¶o m«t tr­êng kinh doanh lµnh m¹nh b¶o vÖ quyÒn lîi nhµ ®Çu tõ míi. Mét vÊn ®Ò n÷a ®ang c¶n trë kh«ng nhá ®Õn tiÕn ®é thi hµnh luËt DN, ®ã lµ L©m §ång : C«ng an tØnh yªu cÇu Së kÕ ho¹ch ®Çu t­ chØ cÊp ®¨ng ký kinh doanh sau khi ®· cã giÊy chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn an ninh, trËt tù ®Ó hµnh nghÒ. ThËm chÝ c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh tØnh Yªn B¸i kh«ng cÊp giÊy phÐp cho ng­êi ngo¹i tØnh ®¨ng ký kinh doanh ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c. ......... Kh«ng hiÓu v× nguyªn nh©n g× mµ c¸c c¸ nh©n, c¬ quan nµy cè t×nh ®i ng­îc l¹i qui ®Þnh cña luËt DN, ph¶i ch¨ng lèi t­ duy cò ®· ¨n s©u b¸m rÔ trong ®Çu ãc mét sè ng­êi. * §iÓm cuèi cïng mµ chóng ta cÇn ®Ò cËp tíi, chÝnh lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu cña c¶ qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi: LuËt doanh nghiÖp vµo thùc tiÔn ¸p dông, ®ã kh«ng g× kh¸c h¬n lµ gi¶i ph¸p ®Ó t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý phï hîp, ®¶m b¶o luËt doanh nghiÖp ®­îc ¸p dông ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. LuËt doanh nghiÖp b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 01/01/2000 sau gÇn 10 th¸ng thùc hiÖn luËt doanh nghiÖp ®· tõng b­íc ph¸t huy ®­îc vai trß, vÞ trÝ cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. T¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy m¹nh mÏ c¸c nhµ ®Çu t­ tham gia ®¨ng ký thµnh lËp doanh nghiÖp. Song bªn c¹nh ®ã, viÖc thi hµnh luËt doanh nghiÖp vµo thùc tiÔn cßn diÔn ra chËm ch¹p, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu, môc ®Ých mµ luËt doanh nghiÖp ®· ®Ò ra còng nh­ ch­a tho¶ m·n nguyÖn väng cña nh©n d©n nãi chung vµ giíi doanh nh©n nãi riªng. §Ó kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy, ®iÒu quan träng hiÖn nay lµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng ph¶i sím rµ so¸t hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt t×m ra c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh«ng phï hîp ®Ó tõ ®ã tiÕn hµnh söa ®æi, bæ sung hoÆc huû bá. §©y thùc sù lµ c«ng viÖc v« cïng khã kh¨n, nguyªn nh©n th× nhiÒu nh­ng chñ yÕu tËp trung vµo mét sè nguyªn nh©n sau: Qu¸ tr×nh x©y dùng ph¸p luËt n­íc ta ®­îc thùc hiÖn trong mét thêi gian ng¾n trong khi c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi ®ang ë giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nªn ch­a æn ®Þnh, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt th× do nhiÒu c¬ quan ban hµnh trong c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau dÉn ®Õn cã nh÷ng quy ph¹m phï hîp víi thêi ®iÓm nµy nh­ng ®Õn thêi ®iÓm kh¸c l¹i kh«ng cßn phï hîp n÷a. Bëi vËy thùc tiÔn hiÖn nay cã qu¸ nhiÒu v¨n b¶n cÇn ph¶i söa ®æi ®Ó kh«ng nh÷ng phï hîp víi luËt doanh nghiÖp mµ cßn phï hîp víi yªu cÇu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Nh»m t¹o ra mét hÖ thèng ph¸p luËt thèng nhÊt vµ ®ång bé h¬n n÷a t¹i §2 luËt doanh nghiÖp quy ®Þnh nÕu luËt doanh nghiÖp vµ luËt chuyªn ngµnh cïng quy ®Þnh mét vÊn ®Ò th× ¸p dông theo luËt chuyªn ngµnh. Song c¸c luËt chuyªn ngµnh th× ®­îc x©y dùng ®· l©u, do ®ã kh«ng cã g× ®¶m b¶o ch¾c ch¾n r»ng c¸c quy ®Þnh ®ã cho ®Õn nay vÉn cßn phï hîp. Nh­ng vÊn ®Ò chØ trë nªn thùc sù khã kh¨n khi chóng ta ph¶i ®èi mÆt víi mét lo¹t nh÷ng v¨n b¶n d­íi luËt ®­îc ban hµnh trong thêi gian võa qua, kÕt qu¶ cña mét thêi gian dµi cho phÐp mäi c¬ quan nhµ n­íc tõ TW ®Õn ®Þa ph­¬ng ®Òu cã quyÒn ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt. §èi víi c¸c v¨n b¶n ®­îc ban hµnh bëi c¸c c¬ quan TW nh­ UBTVQH, ChÝnh phñ, Thñ t­íng chÝnh phñ th× cßn ®ì bëi nã ®­îc x©y dùng trªn c¬ së thùc tiÔn, th«ng qua tr×nh tù, thñ tôc ban hµnh chÆt chÏ vµ Ýt chÞu ¶nh h­ëng bëi lîi Ých cña bÊt kú ngµnh, lÜnh vùc nµo. Nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ nh÷ng v¨n b¶n nµy lµ hoµn toµn phï hîp, ®¬n cö nh­ ph¸p lÖnh c¸n bé c«ng chøc ®­îc ban hµnh ngµy ......................., hay nh­ ph¸p lÖnh hµnh nghÒ Y d­îc t­ nh©n... ®· béc lé nh÷ng m©u thuÉn bÊt cËp khi luËt doanh nghiÖp ra ®êi. Cßn ®èi víi c¸c v¨n b¶n cña Bé, ngµnh, c¬ quan ®Þa ph­¬ng ban hµnh th× hÇu hÕt kh«ng phï hîp víi tinh thÇn cña luËt doanh nghiÖp, nã th­êng biÓu hiÖn d­íi h×nh thøc giÊy phÐp kinh doanh vµ mét sè biÕn d¹ng kh¸c nh­: GiÊy chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn kinh doanh, chøng chØ hµnh nghÒ, giÊy phÐp ho¹t ®éng. Qua rµ so¸t tæ c«ng t¸c thi hµnh luËt doanh nghiÖp ®· tËp hîp h¬n 300 giÊy phÐp ®ang tån t¹i ®ã lµ ®iÒu khã cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. ChÝnh v× vËy ®Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn nguyªn t¾c tù do kinh doanh ë n­íc ta ngµy 03/02/2000 Thñ t­íng chÝnh phñ ®· ra quyÕt ®Þnh sè 19/2000/ Q§ - TTg huû bá 84 lo¹i giÊy phÐp kh«ng cÇn thiÕt. Tuy nhiªn thùc tÕ cho thÊy quyÕt ®Þnh kh«ng ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch nhanh chãng nh­ mong muèn b¬Ø cã qu¸ nhiÒu vËt c¶n ®­îc ®Æt ra vµ ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña ngµnh, c¬ quan m×nh nhiÒu ng­êi cßn cho r»ng luËt doanh nghiÖp chØ ®iÒu chØnh ®Þa vÞ ph¸p lý cña 5 lo¹i h×nh doanh nghiÖp: C«ng ty TNHH mét thµnh viªn, C«ng ty TNHH hai thµnh viªn trë lªn, C«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp t­ nh©n vµ C«ng ty hîp danh. Do ®ã 84 lo¹i giÊy phÐp nµy chØ b·i bá cho 5 lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®ã th«i, cßn ®èi víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c kh«ng thuéc ph¹m vi ®iÒu chØnh cña luËt doanh nghiÖp th× trong qóa tr×nh ho¹t ®éng doanh nghiÖp vÉn ph¶i xin c¸c lo¹i giÊy phÐp ®ã. Râ rµng quan ®iÓm trªn ®· thÓ hiÖn t­ t­ëng vÞ kû, hÑp hßi ®Æt lîi Ých cña ®¬n vÞ m×nh lªn trªn quyÒn lîi quèc gia, ngang nhiªn ®i ng­îc l¹i chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vÒ c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, x©m ph¹m nghiªm träng nguyªn t¾c b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®· ®­îc ghi nhËn trong HiÕn ph¸p 1992. VÒ vÊn ®Ò nµy nhµ n­íc nªn gi¶i thÝch râ trong chÝnh b¶n th©n quyÕt ®Þnh b·i bá vÒ ph¹m vi ¸p dông cña v¨n b¶n nµy kh«ng chØ dõng l¹i ®èi víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®­îc quy ®Þnh trong luËt doanh nghiÖp mµ nã cßn cã t¸c dông víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c. §©y ©u còng lµ mét bµi häc cho c«ng t¸c gi¶i thÝch ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn ë n­íc ta. §ång thêi kiÕn nghÞ ChÝnh phñ chØ ®¹o c¬ quan chøc n¨ng tiÕp tôc rµ so¸t vµ b·i bá c¸c lo¹i giÊy phÐp con sao cho hÖ thèng ph¸p luËt®­îc hoµn thiÖn gi¶m bít g¸nh nÆng "giÊy tê" trªn vai c¸c nhµ ®Çu t­. T¹o m«i tr­êng ph¸p lý lµnh m¹nh, ph¸t huy néi lùc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. NÕu chØ dõng vÊn ®Ò nghiªn cøu ë ®©y cã nghÜa chóng ta míi ®i ®­îc mét nöa chÆng ®­êng ®Çu, trong chÆng ®­êng nµy nhiÖm vô chÝnh ®Æt ra cho chóng ta lµ ph¶i söa ch÷a, tu bæ nh÷ng ®o¹n ®­êng mµ do thêi gian vµ m«i tr­êng ®· lµm nã trë nªn gå ghÒ, khã ®i. §Õn giai ®o¹n sau c«ng viÖc cßn khã kh¨n h¬n nhiÒu bëi môc ®Ých chóng ta lµ ®­a luËt doanh nghiÖp ®Õn c¸i ®Ých cña nã (thùc tiÔn cuéc sèng), ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ chóng ta ph¶i thi c«ng con ®­êng trªn c¬ së b¶n thiÕt kÕ s½n cã, chÊt l­îng con ®­êng ®ã ra sao sÏ ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi tiÕn tr×nh thùc thi luËt doanh nghiÖp. Thùc tÕ cho ®Õn nay sau gÇn 10 th¸ng thùc hiÖn luËt doanh nghiÖp ®· thùc sù ph¸t huy t¸c dông ë nhiÒu khÝa c¹nh nh­ng xÐt mét c¸ch tæng thÓ th× qu¸ tr×nh thùc thi luËt doanh nghiÖp ch­a ®¹t ®­îc yªu cÇu nh­ mong muèn. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do qóa tr×nh ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn qu¸ chËm trÔ lµm cho nhiÒu quy ®Þnh cña luËt doanh nghiÖp kh«ng lµm sao ¸p dông ®­îc vµo thùc tiÔn, cã nh÷ng vÊn ®Ò quan träng dù kiÕn ban hµnh nghÞ ®Þnh h­íng dÉn nh­: Quy chÕ chuyÓn ®æi doanh nghiÖp nhµ n­íc, doanh nghiÖp tËp thÓ sang C«ng ty TNHH mét thµnh viªn; quy chÕ cÊp chøng chØ hµnh nghÒ song cho ®Õn nay vÉn bÆt v« ©m tÝn. §©y gÇn nh­ ®· trë thµnh th­êng lÖ ®èi víi c«ng t¸c lËp ph¸p ë n­íc ta, v¨n b¶n cÊp trªn ®­îc ban hµnh ®· l©u song v¨n b¶n h­íng dÉn cã khi tíi 1 n¨m sau míi ®­îc ban hµnh, trong mét n¨m ®ã kh«ng biÕt nh÷ng vi ph¹m ph¸p luËt sÏ ®i vµo thùc tiÔn b»ng con ®­êng nµo. §èi víi tr­êng hîp luËt doanh nghiÖp th× vÊn ®Ò nµy cµng trë lªn râ rµng h¬n t¹i K2§6 NghÞ ®Þnh 03/2000/N§ - CP ®· quy ®Þnh vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh ph¶i cã chøng chØ hµnh nghÒ nh­ng cho tíi nay cã tíi 4 trong s¸u ngµnh nghÒ vÉn ch­a cã quy chÕ hµnh nghÒ, nh­ vËy ®Õn bao giê nhµ ®Çu t­ míi thùc sù trë thµnh nhµ doanh nghiÖp. C¸c vÊn ®Ò kh¸c nh­ ph¹m vi, thÈm quyÒn cña c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh trong viÖc xö lý c¸c vi ph¹m vÒ tr×nh tù, thñ tôc kinh doanh ®Þnh kú b¸o c¸o c¸c th«ng tin vÒ doanh nghiÖp, t×nh h×nh tµi chÝnh thùc chÊt lµ bao l©u: 3 th¸ng, 6 th¸ng hay 1 n¨m... luËt doanh nghiÖp vµ nghÞ ®Þnh 03 l¹i ch­a quy ®Þnh râ g©y ra sù bÕ t¾c trong ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng. §Æc biÖt ®èi víi c«ng ty hîp danh quy ®Þnh qu¸ s¬ sµi, ch­a ®ñ c¬ së ph¸p lý cho sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña nã. §iÒu ®ã gi¶i thÝch t¹i sao trong 2467 doanh nghiÖp míi ®­îc ®¨ng ký kinh doanh (tÝnh ®Õn ngµy 31/3/2000) kh«ng hÒ cã mét c«ng ty hîp danh nµo ®­îc ®¨ng ký kinh doanh, mÆc dï c«ng ty hîp danh lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®­îc ­a thÝch ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Tr­íc mét thùc tr¹ng nh­ vËy th× sù thê ¬ cña c¸c nhµ ®Çu t­ ®èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy lµ ®iÒu dÔ hiÓu. Sù chËm trÔ trong viÖc ban hµnh v¨n b¶n cô thÓ ho¸ luËt doanh nghiÖp ®· dÉn ®Õn thùc tr¹ng lµ nhiÒu ngµnh míi nh­: T­ vÊn ®ßi nî, th¸m tö t­, t­ vÊn t×nh yªu... ®· cã nhu cÇu song ®Õn c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh th× bÞ tõ chèi víi mét lý do hÕt søc ®¬n gi¶n, ®©y lµ nh÷ng ngµnh nghÒ míi, nh¹y c¶m ChÝnh phñ ch­a cã v¨n b¶n h­íng dÉn cô thÓ, bëi vËy nÕu cho ®¨ng ký kinh doanh th× sÏ g©y khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý. §©y lµ mét sù vi ph¹m nghiªm träng quyÒn tù do kinh doanh cña c«ng d©n ®èi víi nh÷ng ngµnh nghÒ mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm ®iÒu ®ã ®· ®­îc hiÕn ph¸p c«ng nhËn t¹i ®iÒu 57, vµ viÖc quy ®Þnh t¹i §3 nghÞ ®Þnh 03/2000/N§ - CP vÒ c¸c ngµnh nghÒ bÞ cÊm kinh doanh còng nh»m më réng ®èi t­îng ngµnh nghÒ kinh doanh cho c¸c nhµ ®Çu t­. Cßn nÕu ®æ lçi cho sù yÕu kÐm trong qu¶n lý cña nhµ n­íc th× ®ã l¹i lµ chuyÖn kh¸c, Nhµn­íc kh«ng thÓ v× sù yÕu kÐm cña m×nh mµ h¹n chÕ quyÒn lîi hîp ph¸p cña c«ng d©n. Do ®ã theo ý kiÕn chung cña mäi ng­êi ChÝnh phñ víi vai trß lµ c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n­íc cao nhÊt sím chØ ®¹o c¸c Bé, ban ngµnh, tËp hîp c¸c vÊn ®Ò ch­a râ rµng, c¸c vÊn ®Ò ®ßi hái cÇn ph¶i cã v¨n b¶n h­íng dÉn, tuú theo møc ®é quan träng cña vÊn ®Ò mµ lùa chän lo¹i h×nh v¨n b¶n cho phï hîp. NÕu cÇn thiÕt cã thÓ thµnh lËp c¬ quan riªng tiÕn hµnh so¹n th¶o v¨n b¶n ph¸p luËt, ®èi víi c¸c v¨n b¶n ®ang trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o cÇn quy ®Þnh thêi h¹n tèi ®a, hîp lý cã chÕ ®é th­ëng ph¹t râ rµng ®èi víi nh÷ng c¬ quan nµy. Së dÜ ph¶i ®Æt vÊn ®Ò tæ chøc riªng c¬ quan so¹n th¶o v¨n b¶n, bëi c«ng t¸c lµm luËt tr­íc ®©y mÆc dï ®­îc quy ®Þnh rÊt chÆt chÏ vÒ tr×nh tù, thñ tôc trong luËt ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt Quèc héi th«ng qua ngµy 12/11/1996. Song s¶n phÈm lµm ra th­êng mang ®Ëm dÊu Ên cña c¬ quan ®· ban hµnh ra nã bëi thùc tÕ khi mét Bé, ngµnh nµo ®ã cã s¸ng kiÕn ph¸p luËt, sau khi ®­îc ChÝnh phñ phª duyÖt th× c¬ quan ®ã th­êng sÏ trùc tiÕp tiÕn hµnh so¹n th¶o v¨n b¶n ph¸p luËt. Do ®ã mét vµi lîi Ých cña ngµnh lÜnh vùc ®­îc ®­a vµo d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu. C¸c c¬ quan thÈm ®Þnh rÊt khã ph¸t hiÖn vµ chØ khi ®i vµo thùc tÕ cuéc sèng th× lîi Ých côc bé ®ã míi béc lé. §ã lµ víi NghÞ quyÕt, NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ cßn ®èi víi c¸c v¨n b¶n cña Bé, Thñ tr­ëng c¬ quan ngang Bé, Thñ tr­ëng c¬ quan cña ChÝnh phñ th× viÖc so¹n thaá vµ ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt hoµn toµn do c¸c Bé, ban ngµnh ®ã quyÕt ®Þnh do ®ã kh«ng cã g× ®¶m b¶o r»ng trong c¸c v¨n b¶n ®ã kh«ng ®Ò cËp ®Õn lîi Ých riªng cña ngµnh lÜnh vùc m×nh. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy trong giai ®o¹n hiÖn t¹i, khi Nhµ n­íc ch­a cã ®iÒu kiÖn ban hµnh v¨n b¶n h­íng dÉn th× theo quan ®iÓm mét sè LuËt gia, ChÝnh phñ nªn cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ tù ®­a ra c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh ®èi víi c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh cã ®iÒu kiÖn, sau ®ã nhµ n­íc sÏ xem xÐt nÕu thÊy hîp lý th× c«ng nhËn, cßn kh«ng th× th«i. XÐt thÊy gi¶i ph¸p nµy mang tÝnh thùc tiÔn cao vµ hoµn toµn míi mÎ ®èi víi nÒn ph¸p luËt n­íc ta. Song chóng ta còng kh«ng nªn qu¸ l¹m dông s¸ng kiÕn nµy bëi mét thùc tÕ lµ nÕu c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc phÐp ®Æt ra c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh th× sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh ®Æt ra kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ trong cïng mét ngµnh nghÒ, g©y khã kh¨n cho c¸c c¬ quan nhµ n­íc trong viÖc qu¶n lý danh môc ®iÒu kiÖn kinh doanh. H¬n n÷a, ®iÒu nµy sÏ g©y ra nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh bëi trong sè hä kh«ng ph¶i ai còng am hiÓu vÒ ph¸p luËt, mÆt kh¸c qui ®Þnh nh­ vËy ch¼ng kh¸c nµo chóng ta tù cho phÐp c¸c c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh cã thÈm quyÒn ban hµnh ph¸p luËt ®iÒu nµy hoµn toµn tr¸i víi tinh thÇn chung cña ph¸p luËt vµ còng kh«ng phï hîp víi yªu cÇu cña luËt doanh nghiÖp. §ã lµ ch­a kÓ ®Õn khi ®­îc ®Æt thÈm quyÒn trong tay liÖu c¸c c¬ quan nµy cã lîi dông quyÒn ®ã ®Ó g©y phiÒn nhiÔu cho c¸c nhµ ®Çu t­ hay kh«ng. Vµ chóng ta l¹i tiÕp tôc r¬i vµo vßng luÈn quÈn cña thñ tôc hµnh chÝnh, bÊt c«ng b»ng vµ tham nhòng. Do ®ã kh«ng g× cã thÓ thay thÕ ®­îc thÈm quyÒn ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc, song khi nµo vµ bao giê th× v¨n b¶n cô thÓ ho¸ luËt doanh nghiÖp ®­îc ban hµnh mét c¸ch ®Çy ®ñ t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ng­êi d©n ®Òu cã quyÒn kinh doanh vµ lµm giµu chÝnh ®¸ng th× l¹i hoµn toµn phô thuéc vµo ®èi s¸ch cña ChÝnh phñ vÒ vÊn ®Ò nµy. Mét vÊn ®Ò n÷a mµ chóng ta cÇn ®Ò cËp ®Õn trong phÇn nµy ®ã lµ t¸c ®éng cña thñ tôc hµnh chÝnh ®«Ý víi viÖc thi hµnh luËt doanh nghiÖp. Thùc ra trong c¸c phÇn trªn Ýt nhiÒu chóng ta ®· ®Ò cËp ®Õn song v× tÇm quan träng cña nã mµ ng­êi viÕt cè ý t¸ch riªng ra thµnh mét môc ®Ó tiÖn cho viÖc nghiªn cøu. C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh lµ mét kh©u quan träng trong viÖc x¸c lËp quyÒn tù do kinh doanh theo hiÕn ®Þnh, phï hîp víi mong muèn cña nh©n d©n nãi chung vµ c¸c nhµ ®Çu t­ nãi riªng. §Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay khi mµ c¶ n­íc ®ang nç lùc thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi VIII vÒ c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh Quèc gia. LuËt doanh nghiÖp ra ®êi ®¸nh dÊu b­íc tiÕn quan träng trong tiÕn tr×nh c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh trong lÜnh vùc kinh doanh. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng d©n thùc hiÖn quyÒn tù do cña m×nh. Thùc ra quyÒn nµy ®· ®­îc luËt doanh nghiÖp t­ nh©n, luËt c«ng ty ghi nhËn tõ m­êi n¨m tr­íc. Song ®iÒu bÊt hîp lý cña c¸c ®¹o luËt trªn lµ ë chç, mét mÆt th× quy ®Þnh c«ng d©n ViÖt nam cã quyÒn tù do kinh doanh nh­ng mÆt kh¸c l¹i quy ®Þnh muèn tiÕn hµnh c¸c hµnh vi kinh doanh tr­íc hÕt ph¶i xin phÐp thµnh lËp doanh nghiÖp t¹i c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn, viÖc xin phÐp còng cã nghÜa lµ cã thÓ ®­îc hoÆc cã thÓ kh«ng do ®ã kh«ng thÓ nãi ®©y lµ tù do kinh doanh ®­îc. LuËt doanh nghiÖp ®· xãa bá c¬ chÕ xin phÐp thµnh lËp vµ kÓ tõ ngµy 01/01/2000 khi luËt doanh nghiÖp cã hiÖu lùc, mäi c«ng d©n muèn thµnh lËp doanh nghiÖp chØ ph¶i tiÕn hµnh thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh t¹i c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn. Râ rµng luËt doanh nghiÖp ®· lo¹i bá mét thñ tôc hµnh chÝnh, mµ ®­îc coi lµ rÊt "nÆng nÒ" ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. Song tinh thÇn chung th× tiÕn bé nh­ng khi ¸p dông vµo thùc tiÔn th× nã l¹i kh«ng ®­îc t«n träng vµ tu©n thñ mét c¸ch triÖt ®Ó. §iÓn h×nh lµ t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh sau gÇn 8 th¸ng thùc hiÖn luËt doanh nghiÖp, Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vÉn chØ ®¹o phßng ®¨ng ký kinh doanh kh«ng cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh cho c¸c nhµ ®Çu t­ muèn kinh doanh dÞch vô chuyªn chë hµnh kh¸ch b»ng taxi. §Ó lý gi¶i cho viÖc lµm sai tr¸i cña m×nh nh÷ng ng­êi cã thÈm quyÒn cho r»ng mÆc dï luËt doanh nghiÖp ®· cã hiÖu lùc, nh­ng c¸c v¨n b¶n cô thÓ tr­íc ®©y (®­îc ban hµnh theo tinh thÇn LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n, luËt c«ng ty) vÉn cã gi¸ trÞ ®ã lµ: - C«ng v¨n sè 836/§BVN ngµy 03/11/1996 cña Bé Giao th«ng vËn t¶i - C«ng v¨n sè 2204/UB - QLGT ngµy 23/6/1997 cña UBND thµnh phè Hå ChÝ Minh. - C«ng v¨n sè 2002/ VPCP - KTL ngµy 26/5/1998 v¨n phßng ChÝnh phñ. Tãm l¹i theo quan ®iÓm cña nh÷ng ng­êi nµy th× nguyªn nh©n chÝnh lµ do ®· cã qu¸ nhiÒu doanh nghiÖp kinh doanh cung v­ît qu¸ cÇu. VÒ h×nh thøc ®©y lµ sù vi ph¹m ®iÒu 122 luËt doanh nghiÖp ®· ®­îc cô thÓ ho¸ t¹i ®iÒu 37 NghÞ ®Þnh 03/2000/N§CP. Ph¶i ch¨ng nh÷ng ng­êi nµy kh«ng biÕt ®Õn quy ®Þnh trªn hay cè t×nh duy tr× quyÒn "®­îc cho ý kiÕn cña m×nh" song cã ®iÒu l¹ lµ vÊn ®Ò nµy diÔn ra trong mét thêi gian kh¸ dµi mµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t ®­îc thi hµnh luËt doanh nghiÖp vÉn lµm ng¬! Trªn ®©y míi chØ lµ mét vÝ dô vÒ hµnh vi cè t×nh nÝu kÐo c¬ chÕ "xin - cho" cña c¸c c¬ quan c¸n bé Nhµ n­íc, thùc tiÔn di s¶n ®Ó l¹i cho chóng ta sau gÇn 10 n¨m thùc hiÖn luËt c«ng ty vµ luËt doanh nghiÖp t­ nh©n lµ c¶ mét khèi l­îng ®å sé v¨n b¶n ph¸p luËt cña chÝnh phñ, Bé, ban, ngµnh. Riªng sè c¸c v¨n b¶n ph¸p qui t¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc cÊp giÊy phÐp hµnh nghÒ cho c¸c c¬ quan trung ­¬ng ban hµnh ®· lªn tíi 143 v¨n b¶n (11 luËt, 6 ph¸p lÖnh, 3 quyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, 26 NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ 97 Th«ng t­, quyÕt ®Þnh cña Bé ngµnh) vµ con sè c¸c lo¹i giÊy phÐp, chøng chØ hµnh nghÒ lµ 171 v¨n b¶n. Ch­a kÓ sè v¨n b¶n giÊy phÐp c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ban hµnh. Con sè nµy so víi 84 lo¹i giÊy phÐp mµ ChÝnh phñ ®· b·i bá trong quyÕt ®Þnh 19 th× qu¶ thËt nh÷ng v¨n b¶n ®· b·i bá cßn kh¸ khiªm tèn. Trong khi ®ã t¹i §6N§03/2000/N§- CP chØ quy ®Þnh cã 6 lo¹i ngµnh nghÒ kinh doanh ph¶i cã chøng chØ hµnh nghÒ nh­ vËy kh«ng tr¸nh khái viÖc c¸c nhµ ®Çu t­ kinh doanh c¸c ngµnh nghÒ kh¸c vÉn ph¶i xin giÊy phÐp chøng chØ hµnh nghÒ. Tõ nhËn ®Þnh ®ã chÝnh phñ nªn tiÕp tôc rµ so¸t vµ b·i bá c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh«ng phï hîp víi luËt doanh nghiÖp vµ c¸c nghÞ ®Þnh ®· ®­îc ban hµnh. Nh»m t¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi, b×nh ®¼ng cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµ trªn hÕt lµ gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng ph¶i ®èi mÆt víi tÖ giÊy tê, quan liªu vµ hµnh chÝnh. VÒ vÊn ®Ò nµy gi¶i ph¸p cã tÝnh hiÖu qu¶ cao nhÊt ®ã chÝnh lµ viÖc ¸p dông réng r·i v« h×nh "mét cöa, mét dÊu" ®· ®­îc thö nghiÖm ë mét sè ®Þa ph­¬ng trong thêi gian qua. M« h×nh nµy xuÊt hiÖn cïng víi c«ng cuéc c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh ë n­íc ta, nã rÊt phï hîp víi nh÷ng c«ng viÖc mµ do nhiÒu c¬ quan nhµ n­íc cïng tiÕn hµnh. Bëi khi muèn gi¶i quyÕt nh÷ng c«ng viÖc nµy th«ng th­êng c«ng d©n sÏ ph¶i quan hÖ víi nhiÒu c¬ quan nhµ n­íc kh¸c nhau, nghÜa lµ ph¶i ®i qua mét quy tr×nh phøc t¹p cã khi ®ßi hái hµng chôc ch÷ ký con dÊu. §©y lµ c¬ së cho mét bé phËn c¸n bé, c«ng chøc l¹m dông chøc quyÒn, nhòng nhiÔu, v« tr¸ch nhiÖm ®èi víi nh©n d©n... VÒ phÝa c«ng d©n viÖc ®i lµm thñ tôc trë thµnh nçi kinh hoµng, hao tæn c«ng søc, tiÒn cña, thêi gian. Theo c¬ chÕ nµy c«ng d©n ®i gi¶i quyÕt c«ng viÖc cña m×nh chØ nép hå s¬ vµ nhËn kÕt qu¶ gi¶i quyÕt ë mét ®Çu mèi, mét n¬i nhÊt ®Þnh. C¬ quan nµy sÏ thay mÆt c«ng d©n quan hÖ víi c¸c c¬ quan kh¸c ®Ó cïng nhau tiÕn hµnh gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc cña c«ng d©n. M« h×nh nµy kh«ng nh÷ng kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khuyÕt ®iÓm trªn mµ nã cßn t¹o c¬ së cho viÖc tæ chøc chÆt chÏ, hîp t¸c gi÷a c¸c c¬ quan nhµ n­íc. Tõ nh÷ng nghiªn cøu trªn, chóng ta ph¶i thõa nhËn r»ng viÖc ¸p dông m« h×nh nµy vµo qu¸ tr×nh thùc thi luËt doanh nghiÖp lµ hoµn toµn phï hîp, ®Æc biÖt ®èi víi vÊn ®Ò thµnh lËp doanh nghiÖp. Khi mét chñ thÓ nµo ®ã muèn thµnh lËp doanh nghiÖp th× anh ta cã thÓ th«ng qua phßng ®¨ng ký kinh doanh ®Ó xin chøng nhËn vÒ vèn ®èi víi c¸c ngµnh nghÒ ®ßi hái ph¶i cã vèn ph¸p ®Þnh; ®iÒu kiÖn kinh doanh ®èi víi c¸c ngµnh nghÒ ®ßi hái ph¶i cã ®iÒu kiªnj kinh doanh... §iÒu nµy kh«ng nh÷ng gióp c¸c nhµ ®Çu t­ trót bá ®­îc g¸nh nÆng thñ tôc mµ cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh n©ng cao n¨ng lùc, tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Tuy nhiªn ®Ó lµm ®­îc nh÷ng ®iÒu nµy th× phßng ®¨ng ký kinh doanh ph¶i ®­îc x©y dùng mét c¸ch chuyªn biÖt, tr¸nh hiÖn t­îng nh­ hiÖn nay hÇu hÕt c¸n bé lµm c«ng t¸c ®¨ng ký kinh doanh ®Òu kiªm nhiÖm. Ngoµi nhiÖm vô ®¨ng ký kinh doanh hä cßn ®¶m ®­¬ng c«ng t¸c thô lý hå s¬ ®¨ng ký ­u ®·i ®Çu t­, theo dâi tæ chøc s¾p xÕp doanh nghiÖp nhµ n­íc... hä còng kh«ng hÒ cã con dÊu riªng ®Ó hµnh nghÒ. H¬n thÕ cßn bÞ giíi h¹n trong ph¹m vi luËt doanh nghiÖp (chØ ®¨ng ký kinh doanh ®èi víi doanh nghiÖp t­ nh©n vµ c«ng ty) v× thÕ hä trªn c¬ së tæ chøc thµnh phßng ®¨ng ký kinh doanh cho tÊt c¶ lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Ngoµi ra cÇn ph¶i quy ®Þnh thªm vÒ thÈm quyÒn cho c¸c c¬ quan nµy nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh trong thùc tiÔn ¸p dông luËt doanh nghiÖp. §èi víi c¸c c¬ quan nhµ n­íc kh¸c cÇn ph¶i n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong c«ng t¸c qu¶n lý, gi¸m s¸t viÖc thi hµnh luËt doanh nghiÖp tr¸nh hiÖn tr¹ng nh­ hiÖn nay, ®ang tån t¹i rÊt nhiÒu vÊn ®Ò tr¸i víi quy ®Þnh cña luËt doanh nghiÖp song ch­a ®­îc gi¶i quyÕt. Ngay nh­ viÖc ghi tªn doanh nghiÖp theo quy ®Þnh t¹i K1§24 luËt doanh nghiÖp th× tªn doanh nghiÖp ph¶i ®­îc viÕt b»ng tiÕng ViÖt cã thÓ viÕt thªm b»ng mét thø tiÕng kh¸c víi khæ ch÷ nhá h¬n vµ kÌm theo côm tõ ®Ó chØ lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Song thùc tÕ chóng ta cã thÓ b¾t gÆp bÊt cø n¬i ®©u nh÷ng b¶ng hiÖu ®­îc viÕt chØ b»ng mét thø tiÕng n­íc ngoµi hoÆc nÕu ghi b»ng tiÕng ViÖt th× ®­îc ghi víi khæ ch÷ nhá h¬n; cßn trong c¸c danh thiÕp, th­ giao dÞch cña nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng hÒ cã côm tõ nµo lµ chØ lo¹i h×nh kinh doanh. Hay nh­ vÒ vÊn ®Ò thµnh lËp doanh nghiÖp luËt ®· qui ®Þnh râ trong thêi h¹n 30 ngµy kÓ tõ ngµy ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh doanh nghiÖp ph¶i ®¨ng b¸o ®Þa ph­¬ng hoÆc b¸o ngµy cña TW trong 3 sè liªn tiÕp, nh­ng nÕu nh×n vµo c¸c trang qu¶ng c¸o cña c¸c b¸o ngµy chóng ta nhËn thÊy mét tØ lÖ rÊt nhá doanh nghiÖp ®­îc c«ng bè. §©y chØ lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®¬n gi¶n, song së dÜ chóng ta kh«ng qu¶n lý ®­îc bëi ch­a cã c¬ quan nµo ®øng ra nhËn tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nµy vµ ch­a cã mét chÕ tµi ¸p dông ®èi víi nã. ThiÕt nghÜ c«ng viÖc nµy nªn giao cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng ë ®Þa ph­¬ng kÌm theo mét chÕ tµi hµnh chÝnh cô thÓ ®èi víi tõng hµnh vi, vi ph¹m luËt doanh nghiÖp. Tuy nhiªn chóng ta còng kh«ng nªn ®æ tÊt c¶ tr¸ch nhiÖm liªn quan tíi c¸c c¬ quan nhµ n­íc mµ nguyªn nh©n mét phÇn xuÊt ph¸t tõ chÝnh c¸c doanh nghiÖp. Trong khi nhµ n­íc ®ang t×m mäi c¸ch t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ tiÕn hµnh s¶n xuÊt, kinh doanh th× cã mét bé phËn ®· lîi dông nh÷ng s¬ hë cña chÝnh s¸ch nµy ®Ó lõa ®¶o, lµm ¨n phi ph¸p. Bªn c¹nh ®ã mét bé phËn do kÐm hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt Ýt kiÕn thøc vÒ kinh doanh nªn cã t©m lý dÌ dÆt ®èi víi nh÷ng quy ®Þnh míi, tiÕn bé cña luËt doanh nghiÖp. T¹o ra b­íc c¶n ®èi víi qu¸ tr×nh thùc thi luËt doanh nghiÖp. Do ®ã ®Ó th¸o bá rµo c¶n nµy th× liÖu ph¸p tèt nhÊt lµ tÝch cùc tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ réng r·i ph¸p luËt nãi chung vµ luËt doanh nghiÖp nãi riªng, x©y dùng ý thøc tu©n thñ vµ b¶o vÖ ph¸p luËt trong nh©n d©n. Tãm l¹i, ®Ó x©y dùng mét m«i tr­êng kinh doanh lµnh m¹nh ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vµ môc ®Ých cña luËt doanh nghiÖp th× ®iÒu quan träng ph¶i x©y dùng mét hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé, chÆt chÏ nh­ng ph¶i ®¬n gi¶n gän nhÑ vÒ mÆt thñ tôc ®ång thêi n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ë c¸c c¬ quan nhµ n­íc ë TW vµ ®Þa ph­¬ng ®Èy m¹nh c«ng t¸c gi¶i thÝch ph¸p luËt vµ tuyªn truyÒn ph¸p luËt trong nh©n d©n. KÕt luËn : D­íi ¸nh s¸ng cña nghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø IV vµ nghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø VI Ban chÊp hµnh TW §¶ng kho¸ VIII luËt DN míi ®­îc so¹n th¶o vµ ®­îc Quèc héi kho¸ X th«ng qua, cã hiÖu lùc thi hµnh ngµy 1/1/2000. LuËt DN ra ®êi víi nh÷ng qui ®Þnh míi vÒ më réng ®èi t­îng ®­îc phÐp kinh doanh, C«ngty TNHH mét thµnh viªn, C«ng ty hîp danh ... so víi 2 luËt tiÒn nhiÖm tr­íc ®ã lµ luËt c«ng ty, luËt DN t­ nh©n ®· tá râ ­u thÕ h¬n h¼n trong viÖc cô thÓ ho¸ ®­êng lèi chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ ®iÒu 57 hiÕn ph¸p n¨m 1992 “ C«ng d©n cã quyÒn tù do kinh doanh theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt “ khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh t¹o ra m«i tr­êng kinh doanh lµnh m¹nh, n¨ng ®éng ®¸p øng nhu cÇu kinh doanh trong giai ®o¹n míi, giai ®o¹n ®Èy m¹nh C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®ånh thêi t¨ng c­êng hiÖu lùc qu¶n lý cña Nhµ n­íc víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. Sau 6 th¸ng thùc hiÖn luËt DN, c¶ n­íc cã kho¶ng 6441 DN ®­îc thµnh l©ph víi tæng sè vèn ®¨ng ký 5.733.598 triÖu bao gåm 3031 DN t­ nh©n, 3132 C«ng ty TNHH vµ 282 C«ng ty cæ phÇn. Cãn sè nµy ®· ph¶n ¸nh phÇn nµo sù h­ëng øng nhiÖt t×nh cña giíi kinh doanh nãi riªng vµ cña toµn x· héi nãi chung ®èi víi nh÷ng ®æi míi cña luËt DN so víi luËt DN t­ nh©n, luËt c«ng ty tr­íc ®©y. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã cßn tån t¹i mét sè bÊt cËp, h¹n chÕ g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi viÖc thùc thi luËt DN. C¶n trë lín nhÊt trong qu¸ tr×nh thùc thi luËt DN lµ sù chËm trÔ cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng h­íng dÉn thi hµnh luËt DN vµo trong thùc tiÔn cuéc sèng. Mong r»ng ChÝnh phñ, Bé. Ban ngµnh ... sím cã biÖn ph¸p kh¾c phôc ®Ó luËt DN thùc sù ph¸t huy t¸c dông cña nã “ ®Ó gãp phÇn ph¸t huy néi lùc phôc vô sù nghiÖp C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc : ®Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ , bµo ®¶m quyÒn tù do, b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt trong kinh doanh cña c¸c DN thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ; b¶o hé quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p nhµ ®Çu t­; t¨ng c­êng hiÖu lùc qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh “ Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. 1. HiÕn ph¸p 1992 2. LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n, luËt c«ng ty 21/12/1990 3. LuËt doanh nghiÖp 12/6/1999 4. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 5. LuËt ban hµnh v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt. 6. NghÞ ®Þnh sè 02/2000/N§ - CP 7. NghÞ ®Þnh sè 03/2000/N§ - CP 8. GS NguyÔn Niªn - B­íc ph¸t triÓn míi cña t­ duy kinh doanh Ph¸p luËt sè 2/2000 9. TS TrÇn Ngäc Dòng - Nh÷ng quy ®Þnh vÒ c«ng ty trong luËt doanh nghiÖp. LuËt häc sè 5/2000. 10. Ph¹m Chi Lan - Mét sè ý kiÕn vÒ luËt doanh nghiÖp sè vµ viÖc thi hµnh luËt doanh nghiÖp. Ph¸p luËt sè chuyªn ®Ò th¸ng 12. 11. §Æng Ngäc Huy - Nh÷ng néi dung míi cña luËt doanh nghiÖp. Ph¸p lý sè 10/1999. 12. PGS. TS Lª Hång H¹nh - §iÒu quan träng lµ cÇn ph¶i tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ lµm luËt. Ph¸p luËt chuyªn ®Ò th¸ng 7. 13. Lª Minh Toµn . LuËt doanh nghiÖp vµ luËt chuyªn ngµnh. Thêi b¸o kinh tÕ sè 42. 14. Quúnh Trang - Dai d¼ng t­ t­ëng xin - cho. Thêi b¸o kinh tÕ sè 54. 15. NguyÔn V¨n LuyÖn. LuËn cø khoa häc viÖc x©y dùng ph¸p luËt kinh tÕ ë ViÖt Nam. B¸o Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt sè 1/2000.