Đề tài Lý luận về công ty cổ phần và thị trường chứng khoán, ý nghĩa và sự vận dụng này ở nước ta

¸p dông c«ng nghÖ míi , c¶i tiªn s¶n phÈm . e . T¹o m«i tr­êng gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« : C¸c chØ b¸o cña TTCK ph¶n ¸nh ®éng th¸i cña nÒn kinh tÕ mét c¸ch nh¹y bÐn vµ chÝnh x¸c ,. Gi¸ c¸c chøng kho¸n t¨ng lªn cho thÊy ®Çu t­ ®ang më réng , nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng ; ng­îc l¹i gi¸ chøng kho¸n gi¶m cho thÊy c¸c dÊu hiÖu tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ . V× thÕ , TTCK ®­îc gäi lµ phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ vµ lµ c«ng cô quan träng gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« . Th«ng qua TTCK , ChÝnh phñ cã thÓ mua b¸n tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®Ó t¹o ra nguån thu bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch vµ qu¶n lÝ l¹m ph¸t . Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng cã thÓ sö dông mét sè chÝnh s¸ch , biÖn ph¸p t¸c ®éng vµo TTCK nh»m ®Þnh h­íng ®Çu t­ ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ . VÒ mÆt nh­îc ®iÓm , cã thÓ nãi TTCK ch¼ng kh¸c g× mét con dao hai l­ìi , nÕu biÕt c¸ch qu¶n lÝ TTCK mét c¸ch hiÖu qu¶ th× nã sÏ ph¸t huy ®­îc hÕt nh÷ng chøc n¨ng cÇn thiÕt cña m×nh cho nÒn kinh tÕ , ng­îc l¹i TTCk còng cã thÓ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ cho nÒn kinh tÕ – mét trong sè nh÷ng hËu qu¶ ®ã chÝnh lµ lam ph¸t . Chóng ta h·y cïng suy ngÉm mét chót vÒ chuyÖn lµm gi¸ vµ lîi nhuËn gi÷a tæ chøc xuÊt khÈu dÇu má OPEC vµ nh÷ng nhµ ®Çu t­ , nh÷ng doanh nghiÖp lín cã cæ phiÕu niªm yÕt trªn TTCK ViÖt Nam . OPEC ®­îc thµnh lËp tõ n¨m 1960 bëi Iran , Iraq , A RËp Saudi vµ Vªnzuela . HiÖn t¹i tæ chøc nµy cßn cã thªm 9 quèc gia n÷a ®Ó t¹o thµnh mét liªn minh ®éc quyÒn ( ®­îc ph­¬ng T©y gäi lµ Cartel ) ®ãng vai trß quan träng trong viÖc quyÕt ®Þnh gi¸ dÇu th« trªn thÕ giíi . VÒ mét khÝa c¹nh nµo ®ã , nhiÒu nhµ kinh tÕ häc vÝ vai trß cña OPEC lµ ®Þnh ra gi¸ c¶ trong khi ®a phÇn ChÝnh phñ vµ ng­êi d©n c¸c quèc gia cßn l¹i lµ ng­êi chÊp nhËn gi¸ trªn thÞ tr­êng dÇu . Vµ v× thÕ , cã ng­êi vÝ von r»ng OPEC ®· b»ng nhiÒu c¸ch rót bít sù giµu cã cña c¸c n­íc ph¸t triÓn ( vµ c¶ ®ang ph¸t triÓn ) vÒ cho m×nh . Lîi nhuËn tõ dÇu háa cña OPEC trong thêi gian gÇn ®©y ®· ®­îc mét sè nhµ ph©n tÝch hÐ lé : nÕu nh­ gi¸ dÇu cø gi÷ møc trªn 100 ®« la Mü/thïng th× chØ trong s¸u ngµy OPEC sÏ kiÕm ®ñ tiÒn ®Ó mua l¹i tËp ®oµn General Motors khæng lå cña Mü , vµ chØ trong ba n¨m sÏ ®ñ tiÒn ®Ó mua 20% cæ phÇn cña tÊt c¶ c¸c c«ng ty n»m trong danh s¸ch S&P 500 . Theo c¬ quan n¨ng l­îng Mü , c¸c n­íc OPEC kiÕm ®­îc doanh sè kho¶ng 675 tû ®« la Mü trong n¨m 2007 vµ dù kiÕn kho¶ng 863 tû ®« la Mü trong n¨m 2008 (víi nh÷ng g× thùc tÕ ®ang diÔn ra cã lÏ con sè nµy sÏ cßn cao h¬n rÊt nhiÒu) , mét kho¶n doanh thu t¨ng lªn qu¸ lín trong khi c¶ thÕ giíi ®ang ph¶i ®­¬ng ®Çu víi ®ãi nghÌo , l¹m ph¸t vµ khñng ho¶ng tµi chÝnh . ThËm chÝ mét sè ph©n tÝch cßn chØ trÝch lµ ngay c¶ trong tr­ßng hîp gi¸ dÇu chØ cßn 50 ®« la Mü mét thïng th× c¸c n­íc nµy vÉn kiÕm ®­îc rÊt nhiÒu tiÒn . Trong thêi gian gÇn ®©y , mÆc c¸c nç lùc cña Mü , c¸c n­íc OPEC vÉn kh«ng cã ý ®Þnh gia t¨ng s¶n l­îng dÇu cho dï gi¸ dÇu vÉn ®ang ë møc cao , vµ nhiÒu l·nh ®¹o OPEC cßn tuyªn bè cho r»ng hä hoµn toµn cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t sao cho gi¸ dÇu ë trªn 80 ®« la Mü /thïng .§©y d­êng nh­ lµ mét g¸o n­íc l¹nh déi vµo lêi kªu gäi cña nhiÒu ng­êi d©n ®èi víi c¸c c«ng ty x¨ng dÇu lín lµ “ trong khi chóng t«i ®ang cè g¾ng c¾t gi¶m nhu cÇu sö dông cña m×nh vµ sèng khã kh¨n h¬n , c¸c anh kh«ng thÓ c¾t gi¶m lîi nhuËn ®­îc chót nµo hay sao ? “ . Nh÷ng lêi kªu gäi kiÓu nµy ph¸t ®i trªn kh¸ nhiÒu ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng cña c¸c n­íc ph­¬ng T©y vµ nh»m vµo c¸c tËp ®oµn x¨ng dÇu lín . Nh­ng d­êng nh­ ®· bá quªn vai trß cña ng­êi ®øng ®»ng sau tÊm mµn gi¸ x¨ng dÇu cao : tæ chøc ®éc quyÒn ®Þnh gi¸ OPEC , ng­êi cè t×nh ®iÒu khiÓn gi¸ x¨ng dÇu theo mong muèn cña m×nh ®Ó thu lîi nhuËn cao cho c¶ mét khu vùc s¶n xuÊt x¨ng dÇu . Trë l¹i víi TTCK ViÖt Nam , h·y thö h×nh dung nÕu nh­ xuÊt hiÖn mét tæ chøc nh÷ng nhµ ®Çu t­ së h÷u së h÷u cæ phiÕu lín kÕt hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã tiÕng nãi quyÕt ®Þnh trªn thÞ tr­êng , th× TTCK ViÖt Nam sÏ chØ cßn n»m trong tay mét sè c¸ nh©n , tÝnh n¨ng ®éng ë thÞ tr­êng thø cÊp sÏ kh«ng cßn n÷a. ë n­íc ta hiÖn nay ch­a cã mét liªn minh nµo thùc sù chi phèi thÞ tr­êng chøng kho¸n , nh­ng d¸ng dÊp liªn minh ®éc quyÒn quyÕt ®Þnh gi¸ c¶ kinh ®iÓn cña kinh tÕ häc ®ang xuÊt hiÖn . Nã gièng nh­ giai ®o¹n ®Çu cña OPEC , c¸c thµnh viªn kh«ng tu©n thñ tháa thuËn vµ søc m¹nh cña khèi kh«ng ®ñ lín ®Ó chèng l¹i ¸p lùc tõ chÝnh phñ nªn liªn minh nµy kh«ng mÊy thµnh c«ng .VËy kh«ng chØ ®­a ra nh÷ng ph­¬ng h­íng ®Ó ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh thÞ tr­êng ChÝnh phñ còng cÇn cã nh÷ng ®iÒu luËt cô thÓ trong tõng thêi ®iÓm , tõng giai ®o¹n ®Ó gi÷ cho thÞ tr­êng minh b¹ch , trong s¸ng , kh«ng ®Ó bÊt cø mét tæ chøc nµo , mét nhãm ng­êi nµo chi phèi ®Õn sù vËn ®éng cña TTCK . II . Vai trß c«ng ty cæ phÇn vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay 1 . Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn vµ môc tiªu cña viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp a . Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn C«ng ty cæ phÇn -mét tæ chøc kinh doanh cã t­ c¸ch ph¸p nh©n vµ c¸c cæ ®«ng chØ cã tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n trong ph¹m vi vèn gãp cña m×nh.§iÒu nµy cho phÐp c«ng ty cã t­ c¸ch ph¸p lý ®Çy ®ñ ®Ó huy ®éng nh÷ng l­îng vèn lín n»m r¶i r¸c thuéc nhiÒu c¸ nh©n trong x· héi. C¬ cÊu tæ chøc trong c«ng ty cæ phÇn ®· thùc hiÖn ®­îc viÖc t¸ch biÖt quyÒn së h÷u vµ quyÒn kinh doanh,t¹o nªn mét h×nh th¸i x· héi ho¸ së h÷u cña mét bªn lµ ®«ng ®¶o c«ng chóng mua cæ phÇn cßn bªn kia lµ ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n trÞ kinh doanh chuyªn nghiÖp sö dông t­ b¶n x· héi cho nh÷ng c«ng cuéc kinh doanh quy m« lín. C¸c cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn ®­îc chuyÓn nh­îng dÔ dµng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n,v× thÕ bÊt kÓ cæ phiÕu ®­îc chuyÓn chñ bao nhiªu lÇn cuéc sèng cña c¸c doanh nghiÖp vÉn tiÕp tôc mét c¸ch b×nh th­êng mµ kh«ng bÞ ¶nh h­ëng.§ång thêi nhê c¬ chÕ nµy nã ®· t¹o nªn sù di chuyÓn linh ho¹t c¸c luång vèn trong x· héi theo c¸c nhu cÇu vµ c¬ héi ®Çu t­ ®a d¹ng cña c¸c c«ng ty vµ c«ng chóng. H¬n n÷a , c«ng ty cæ phÇn huy ®éng ®­îc nguån vèn trong x· héi cung cÊp cho ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp . Mét mÆt võa gãp phÇn th¸o gì khã kh¨n cho ng©n s¸ch nhµ n­íc (kh«ng ph¶i chu cÊp cho doanh nghiÖp) mÆt kh¸c vèn vµ tµi s¶n doanh nghiÖp nhµ n­íc nhê qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ thu l¹i sÏ ®­îc ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt;t¨ng thªm tµi s¶n cè ®Þnh gãp phÇn to lín thóc ®Èy kinh tÕ t¨ng tr­ëng. Ngoµi ra , h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn xuÊt hiÖn sÏ thay ®æi cung c¸ch qu¶n lý trong mçi doanh nghiÖp , ë c«ng ty cæ phÇn quyÒn lîi cña nh÷ng ng­êi chñ míi cña doanh nghiÖp g¾n chÆt víi sù thµnh b¹i cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh v× thÕ hä rÊt ®oµn kÕt,g¾n bã vµ thèng nhÊt trong viÖc t×m kiÕm vµ ®­a ra ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng phï hîp nhÊt cña doanh ngiÖp nh»m cñng cè , t¨ng c­êng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm do hä s¶n xuÊt ra , quan t©m ®Õn c«ng viÖc c«ng ty vµ lao ®éng víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao. b . Môc tiªu cña cæ phÇn hãa doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ mét n­íc ®­îc xÕp h¹ng cã møc thu nhËp kh¸ thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi . Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ do khu vùc kinh tÕ quèc doanh vÉn chiÕm mét tØ träng lín trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn nay . Nh÷ng doanh nghiÖp nµy mÆc dï ®­îc Nhµ n­íc ®Çu t­ mét l­îng vèn kh¸ lín . Song do c¬ chÕ qu¶n lÝ cøng nh¾c , thiÕu n¨ng ®éng , tÝnh canh tranh thÊp , ®Çu t­ dµn tr¶i , c«ng t¸c qu¶n lÝ cßn kÐm , mét bé phËn kh«ng nhá c¸n bé qu¶n lÝ cã tr×nh ®é chuyªn m«n thÊp , ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa , dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp , hiÖn t­îng l·i gi¶ , lç thËt vÉn cßn x¶y ra ë mét sè doanh nghiÖp quèc doanh . VËy ®Ó cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn , ®ñ søc c¹nh tranh trong khu vùc vµ quèc tÕ , th× vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu lµ ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c vÊn ®Ò cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc , cã nh­ vËy míi gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh , t¨ng søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp , t¹o ra lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã nhiÒu chñ së h÷u , trong ®ã cã ®«ng ®¶o ng­êi lao ®éng , t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ vµ c¬ chÕ qu¶n lý n¨ng ®éng cho doanh nghiÖp , ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ vèn , tµi s¶n c¶u nhµ n­íc vµ cña doanh nghiÖp . MÆt kh¸c thùc hiÖn cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc sÏ gãp phÇn huy ®éng mét l­îng vèn lín cña toµn thÓ x· héi , bao gåm c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ , tæ chøc x· héi trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ , ph¸t triÓn doanh nghiÖp , thùc sù ph¸t huy vai trß lµm chñ cña ng­êi lao ®éng , cña c¸c cæ ®«ng vµ t¨ng c­êng sù gi¸m s¸t cña nhµ ®Çu t­ vµ ng­êi lao ®éng , b¶o ®¶m hµi hßa lîi Ých gi÷a nhµ n­íc , doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng . NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn 3 Ban chÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng khãa IX ®· chØ râ : “Cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc kh«ng ®­îc biÕn thµnh t­ nh©n hãa doanh nghiÖp nhµ n­íc . “ Cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ sù thay ®æi vÒ mäi mÆt , tõ quyÒn së h÷u ®Õn quyÒn n¨ng ph¸p lÝ vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lÝ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp . Khi chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn th× b¶n th©n c«ng ty cæ phÇn cã quyÒn së h÷u víi tµi s¶n . C«ng ty cæ phÇn lµ mét ph¸p nh©n ®Çy ®ñ , c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt cña c«ng ty cæ phÇn lµ §¹i h«Þ ®ång cæ ®«ng . C«ng ty cæ phÇn ho¹t ®éng theo LuËt Doanh nghiÖp , trªn c«ng ty cæ phÇn kh«ng cã c¬ quan chñ qu¶n nh­ doanh nghiÖp nhµ n­íc . Song thùc tr¹ng hiÖn nay cã sù can thiÖp hµnh chÝnh cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc trong vÊn ®Ò qu¶n trÞ c«ng ty cæ phÊn sau khi cæ phÇn hãa . 2 . Vai trß cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Ngoµi nh÷ng chøc n¨ng ®· tr×nh bµy ë phÇn 2 / I / A , thÞ tr­êng chøng kho¸n cßn cã nh÷ng vai trß hÕt søc quan träng . Cô thÓ thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ c«ng cô khuyÕn khÝch d©n chóng tiÕt kiÖm vµ thu hót mäi nguån vèn nhµn rçi vµo ®Çu t­ . §ång thêi TTCK còng lµ ph­¬ng tiÖn huy ®éng vèn hÕt søc dÔ dµng vµ hiÖu qu¶ , bªn c¹nh ®ã TTCK còng gãp phÇn thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n hiÖu qu¶ h¬n , lµ c«ng cô lµm gi¶m ¸p lùc l¹m ph¸t , t¹o thãi quen vÒ ®Çu t­ trong ®ai bé phËn d©n chóng còng nh­ trong doanh nghiÖp . Ngoµi ra TTCK cßn lµ n¬i thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi . B . C«ng ty cæ phÇn - qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn , ®¸nh gi¸ chung vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam I . Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn C«ng ty cæ phÇn ra ®êi tõ cuèi thÕ kØ XVI ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn nh­ mét nhu cÇu kh¸ch quan cña lÞch sö .Trong suèt mÊy tr¨m n¨m qua c¸c c«ng ty cæ phÇn ®· chiÕm mét vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ thÕ giíi . Qu¸ tr×nh lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn tr¶i qua bèn giai ®o¹n . Giai ®o¹n mÇm mèng : trong giai ®o¹n nµy vèn ®­îc gãp theo mét nhãm ng­êi víi ho¹t ®éng liªn kÕt láng lÎo . Giai ®o¹n h×nh thµnh : ®· cã sù xuÊt hiÖn cña cæ phiÕu vµ sù giao dÞch chøng kho¸n , ho¹t ®éng cã tæ chøc h¬n . Giai ®o¹n ph¸t triÓn : c¸c c«ng ty cæ phÇn ®· phæ biÕn ë c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa víi h×nh thøc ®a quèc gia , ®· h×nh thµnh nh÷ng trung t©m tµi chÝnh quèc tÕ , giao dÞch chøng kho¸n s«i ®éng . Giai ®o¹n tr­ëng thµnh : lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nh÷ng c«ng ty xuyªn quèc gia ®a quèc gia , thu hót c«ng nh©n mua cæ phiÕu , c¬ cÊu c«ng ty còng nh­ ph¸p luËt dÇn hoµn thiÖn h¬n . Trë l¹i víi ViÖt Nam , trong tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp : H¬n 10 n¨m qua viÖc cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®· ®­îc thùc hiÖn tõng b­íc v÷ng ch¾c theo ®­êng lèi nghÞ quyÕt cña §¶ng . ChÝnh phñ ®· cô thÓ hãa c¸c chñ tr­¬ng cña §¶ng , ban hµnh ®ång bé c¸c v¨n b¶n qui ®Þnh víi chÝnh s¸ch kh¸ toµn diÖn phï hîp , kÞp thêi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra trong s¾p xÕp cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc nhÊt lµ viÖc xö lÝ nî tån ®äng , lao ®éng d«i d­ . II . Thùc tr¹ng trong vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp ë ViÖt Nam Tõ n¨m 2001 ®Õn th¸ng 6/2005 c¶ n­íc ®· s¾p xÕp l¹i 2.881 doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong tæng sè 5.655 doanh nghiÖp Nhµ n­íc ( cã vµo ®Çu n¨m 2001 ) trong ®ã ®· cæ phÇn hãa 1.826 doanh nghiÖp Nhµ n­íc . §Õn th¸ng 6/2005 c¶ n­íc cßn 2.983 doanh nghiªph nhµ n­íc 100% vèn nhµ n­íc ( trong ®ã : 2.253 doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh , 440 doanh nghiÖp Quèc phßng , An ninh vµ s¶n xuÊt cung øng s¶n phÈm dÞch vô c«ng Ých , 290 doanh nghiÖp N«ng - L©m tr­êng . VÒ c¬ b¶n , trong nh÷ng n¨m qua , nhiÒu ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc ®· hoµn thµnh viÖc s¾p xÕp , ®æi míi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc quy m« nhá . Nh­ Qu¶ng Ninh nay ®· tinh ®Õn chuyÖn gi¶ thÓ Ban ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp Nhµ n­íc thuéc UBND tØnh . T­¬ng tù víi H¶i Phßng , viÖc s¾p xÕp ®· hoµn thµnh c¬ b¶n . HiÖn chØ cã 12 doanh nghiÖp nhµ n­íc thuéc thµnh phè nµy , trong ®ã cã tíi b¶y doanh nghiÖp lµ c¸c c«ng ty thñy n«ng , thùc tÕ chØ cßn l¹i n¨m doanh nghiÖp Nhµ n­íc . Cßn víi nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n­íc lín , b­íc ®Çu chóng ta ®· khëi ®éng ®­îc viÖc cæ phÇn hãa mét sè c«ng ty lín nh­ Vinaconex hay Vietcombank . TiÕn tr×nh cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc c¶i thiÖn tõng b­íc vµ ngµy cµng ®­îc ®Èy nhanh tiÕn ®é , nhÊt lµ hiÖn nay n­íc ta ®ang ®øng tr­íc nhiÒu ¸p lùc trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ , do ®ã ChÝnh phñ lu«n quan t©m ®Õn tiÕn tr×nh nµy , nhÊt lµ h­íng ®Õn môc tiªu n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc . H¬n n÷a tr­íc ®©y doanh nghiÖp nhá lÎ , ph©n t¸n , cßn ngµy nay th× rÊt tËp trung , t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa . §­îc biÕt , sÏ cã kho¶ng 80 doanh nghiÖp ®­îc chuyÓn sang m« h×nh mÑ-con , sau ®ã c¸c doanh nghiÖp con sÏ cæ phÇn hãa tr­íc khi cæ phÇn hãa c«ng ty mÑ . Ngoµi ra , ®èi víi nh÷ng tËp ®oµn ®ang ®­îc x©y dùng , thùc hiÖn ®a së h÷u nh­ng nhµ n­íc cÇn gi÷ cæ phÇn chi phèi . Thùc tÕ , Thñ t­íng chÝnh phñ ®· phª duyÖt ®iÒu chØnh 104 ®Ò ¸n s¾p xÕp doanh nghiÖp nhµ n­íc cña c¸c bé , ngµnh , ®Þa ph­¬ng , Tæng c«ng ty nhµ n­íc ®Õn hÕt n¨m 2006 . III . C¸i nh×n tæng qu¸t vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp §Ó thùc hiÖn môc tiªu ®Õn n¨m 2020 phÊn ®Êu ®­a ViÖt Nam trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®ßi hái trong n­íc ph¶i cã mét nguån vèn lín ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ . Do ®ã , ViÖt Nam cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch huy ®éng tèi ®a mäi nguån lùc tµi chÝnh trong vµ ngoµi n­íc ®Ó chuyÓn c¸c nguån vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ thµnh nguån vèn ®Çu t­ vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n tÊt yÕu sÏ ra ®êi v× nã gi÷ vai trß quan träng ®èi víi viÖc huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cho ho¹t ®éng kinh tÕ. NhËn thøc râ viÖc x©y dùng thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét nhiÖm vô chiÕn l­îc cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi tiÕn tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc , tr­íc yªu cÇu ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ , phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ – chÝnh trÞ vµ x· héi trong n­íc vµ xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ , trªn c¬ së tham kh¶o cã chän läc c¸c kinh nghiÖm vµ m« h×nh thÞ tr­êng chøng kho¸n trªn thÕ giíi , thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· ra ®êi . Sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®­îc ®¸nh dÊu b»ng viÖc ®­a vµo vËn hµnh Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n TP . Hå ChÝ Minh ngµy 20/7/2000 vµ thùc hiÖn phiªn giao dÞch ®Çu tiªn vµo ngµy 28/7/2000 . Sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam qu¶ lµ mét b­íc ®ét ph¸ trong lÜnh vùc ph¸t triÓn tµi chÝnh . Nh­ng chóng ta h·y nh×n l¹i xem , liÖu sau mét thêi gian ®i vµo ho¹t ®éng TTCK cã lµm hµi lßng c¸c nhµ kinh tÕ , c¸c nhµ ®Çu t­ ,…C©u tr¶ lêi lµ kh«ng , nãi mét c¸ch th¼ng th¾n , ®Õn cuèi n¨m 2003 TTCK ViÖt Nam vÉn “ ho¹t ®éng mét c¸ch cÇm chõng “ . ThËt vËy sau 3 n¨m ®i vµo ho¹t ®éng , TTCK ViÖt Nam vÉn ch­a thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng chÝnh cña m×nh lµ mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ , sµn giao dÞch v¾ng bãng nhµ ®Çu t­ , cã khi 3,4 ngµy liÒn kh«ng t×m thÊy sù xuÊt hiÖn cña mét nhµ ®Çu t­ nµo. C¸c doanh nghiÖp kh¸t vèn chñ yÕu vÉn vay ng©n hµng vµ chÝnh phñ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cho c¸c c«ng tr×nh vÉn ph¶i ®éng viªn d©n mua . Bªn c¹nh ®ã , tÝnh thanh kho¶n tr¸i phiÕu qua TTCK cßn thÊp vµ ®ã còng lµ lÝ do mµ tr¸i phiÕu trªn TTCK ch­a ®em l¹i sù hÊp dÉn cho nhµ ®Çu t­ , th«ng tin trªn thÞ tr­êng thiÕu minh b¹ch còng lµm c¸c nhµ ®Çu t­ e ng¹i . Trong n¨m 2003 còng ®· cã mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tæ chøc niªm yÕt chÕ ®é c«ng bè th«ng tin , nghÜa vô c«ng bè th«ng tin nh­ C«ng ty Canfoco , Bibica g©y ra t©m lÝ hoang mang cho giíi ®Çu t­ vµ g©y ¶nh h­ëng ®Õn mét sè DN kh¸c niªm yÕt . Tuy vËy sè doanh nghiÖp nµy vÉn ch­a ®­îc xö lÝ mét c¸ch thËt sù thÝch ®¸ng , ®iÒu nµy cã thÓ lµm tiÒn lÖ cho nh÷ng vô vi ph¹m tiÕp theo vµ dÇn ®¸nh mÊt lßng tin cña c«ng chóng . PhÇn tr¸ch nhiÖm ë ®©y còng kh«ng thÓ bá qua vai trß cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n , cã thÓ nãi trong thêi gian nµy , c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®· kh«ng hoµn thµnh tèt vai trß cña m×nh , kh«ng thùc sù cã tr¸ch nhiÖm trong viÖc ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp . Trong khi ®ã , c¬ quan qu¶n lÝ thÞ tr­êng chØ c¨n cø vµo ®¸nh gi¸ cña c¬ quan kiÓm to¸n , kh«ng ®i s©u vµo c«ng t¸c tµi chÝnh vµ mäi c«ng bè trªn thÞ tr­êng ®Òu dùa vµo kÕt qu¶ tõ c¬ quan kiÓm to¸n c«ng bè cho nhµ ®Çu t­ . ë ®©y ®· cã mét sè dÊu hiÖu tõ phÝa c¬ quan kiÓm to¸n lµm sai lÖch c¸c chØ tiªu tµi chÝnh trong c«ng ty g©y t©m lÝ hoang mang cho nhµ ®Çu t­ . ThiÕt nghÜ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n còng cã mét vai trß kh«ng nhá trong viÖc “ thóc ®Èy “ thÞ tr­êng chËm ph¸t triÓn vµ lµm mÊt lßng tin trong giíi ®Çu t­ . Song song víi sù chËm ch¹p cña thÞ tr­êng nh­ vËy , nghÞ ®Þnh söa ®æi NghÞ ®Þnh 48/CP – x­¬ng sèng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n – còng ®· chËm trÔ nhiÒu lÇn so víi dù kiÕn , viÖc hoµn tÊt vµ söa ®æi nghÞ ®Þnh ®Ó tr×nh chÝnh phñ d­êng nh­ diÔn ra qu¸ l©u , trong khi thÞ tr­êng chøng kho¸n th× ®ang cÇu cøu tõng ngµy , tõng giê . VÉn biÕt ®Ó x©y dùng v¨n b¶n ®ßi hái ph¶i cã sù tham gia cña nhiÒu bé , ngµnh víi tÝnh phøc t¹o cao vµ nh÷ng sù ®iÒu chØnh liªn tôc , tuy nhiªn kh«ng thÓ v× nh÷ng lÝ do ®ã mµ chóng ta bá qua mét sù thËt cÇn nh×n nhËn ®óng h¬n , ®ã lµ hµnh lang ph¸p lÝ cña ViÖt Nam vÉn cßn rÊt bÊt cËp , thiÕu hîp lÝ , c¬ chÕ vËn hµnh ®· tr¬n tru h¬n nh­ng vÉn cßn qu¸ chËm ch¹p , thiÕu hiÖu qu¶ . Nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ phñ nhËn c«ng lao cña nhµ n­íc , chÝnh phñ mµ chØ ®Ó gãp phÇn thóc ®Èy thÞ tr­êng ph¸t triÓn h¬n . Thay ®æi TTCK kh«ng ph¶i mét sím mét chiÒu lµ cã thÓ lµm ®­îc , kh«ng thÓ cïng mét lóc cã thÓ thay ®æi hµnh lang ph¸p lÝ , nhËn thøc cña ng­êi d©n , cña doanh nghiÖp , .. nh­ng Ýt nhÊt chØ ra nh÷ng khuyÕt ®iÓm ®Ó söa ch÷a còng gióp chóng ta dÇn ®­a TTCK tho¸t khái giai ®o¹n khëi ®Çu ®Çy khã kh¨n nµy . ChÝnh phñ còng ®· thÊy râ sù bÊt hîp lÝ trong nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr­êng vµo thêi ®iÓm ®ã vµ ®· ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ . ThËt vËy , khuyÕn c¸o tõ chÝnh phñ s¾p tíi TTCK sÏ lµ kªnh huy ®éng vèn quan träng nhÊt cña thÞ tr­êng tµi chÝnh . Bëi v× theo th«ng lÖ quèc tÕ , c¸c DN , c¸c nÒn kinh tÕ cÇn vèn th× cã 80% huy ®éng qua TTCK , 20% huy ®éng vèn ng©n hµng . §©y lµ mét cÊu tróc hoµn chØnh cña thÞ tr­êng tµi chÝnh , cßn ë ViÖt Nam vµo thêi ®iÓm nµy ®iÒu ®ã ng­îc l¹i , tíi 90% huy ®éng qua ng©n hµng vµ 10% huy ®éng qua TTCK . Ph¶i ch¨ng ®©y còng lµ m«t phÇn nguyªn nh©n c¶u t×nh tr¹ng tÝn dông nãng vµo thêi ®iÓm ®ã . NÕu nh­ sö dông vèn ng¾n h¹n qua kªnh ng©n hµng mµ ®Çu t­ trung h¹n vµ dµi h¹n th× sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ khñng ho¶ng thÞ tr­êng tµi chÝnh . Chóng ta lÊy vèn ng¾n h¹n ®Ó ®Çu t­ dµi h¹n vµ chóng ta cø ®¶o nî ®Ó kÕ tiÕp nhau th× ch¾c ch¾n ®Õn mét lóc nµo ®ã sÏ cã c¸i sai lÖch trong cÊu tróc thÞ tr­êng tµi chÝnh , ®ã lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái . Cïng víi nh÷ng khuyÕn c¸o vÒ sö dông kªnh huy ®éng vèn TTCK , chóng ta còng ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p nh»m t¹o nªn tÝnh thanh kho¶n cao cña tr¸i phiÕu nh»m hÊp dÉn giíi ®Çu t­ : §Çu tiªn lµ thay ®æi l¹i c¸ch tÝnh ®inh l·i suÊt ph¸t hµnh ; Thø hai lµ c¬ chÕ ph¸t hµnh , ph¸t hµnh trùc tiÕp ®Õn ng­êi ®Çu t­ , tr¸nh giíi h¹n bëi mét sè tæ chøc tµi chÝnh nhÊt ®Þnh v× nÕu hä kh«ng cã nhu cÇu b¸n l¹i trªn thÞ tr­êng th× sÏ kh«ng cã sù s«i ®éng cña thÞ tr­êng thø cÊp ®èi víi tr¸i phiÕu .Thø ba , ph¶i lµm cho c«ng cô tr¸i phiÕu trë thµnh c«ng cô tµi chÝnh th­êng xuyªn , ChÝnh phñ cã thÓ liªn tôc ra c¸c huy ®éng míi , t¹o ra mét kªnh huy ®éng thùc sù cho c¸c nha ®Çu t­ , c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo thÞ tr­êng nµy . Thø t­ lµ ph¶i t¹o ra mét c¬ chÕ giao dÞch . ThËt vËy vµo thêi ®iÓm ®ã c¬ chÕ giao dÞch qua Trung t©m Giao dÞch chøng kho¸n gièng nh­ giao dÞch cæ phiÕu lµ kh«ng phï hîp . Th«ng lÖ quèc tÕ ng­êi ta kh«ng lµm nh­ vËy mµ giao dÞch tr¸i phiÕu dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ chuyªn nghiÖp , h×nh thµnh mét thÞ tr­êng kh¸c vµ th«ng th­êng giao dÞch trªn thÞ tr­êng phi tËp trung chø kh«ng ph¶i thÞ tr­êng tËp trung . Mét b­íc ®i chiÕn l­îc n÷a ®­îc ChÝnh phñ ®Ò ra , theo söa ®æi NghÞ ®Þnh 48/CP , ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh ra c«ng chóng vµ ®iÒu kiÖn niªm yÕt sÏ ®­îc níi láng . Bªn c¹nh ®ã , Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n Hµ Néi còng sÏ ®­îc nghiªn cøu vµ ®i vµo ho¹t ®éng , tuy nhiªn tiªu chuÈn niªm yÕt ë Hµ Néi sÏ thÊp h¬n ë thµnh phè HCM . Ch¼ng h¹n ®èi víi c«ng ty cæ phÇn muèn ph¸t hµnh cæ phiÕu , yªu cÇu vèn ®iÒu lÖ hiÖn lµ 10 tû ®ång sÏ gi¶m xuèng cßn 5 tû . Yªu cÇu sau 2 cã l·i 2 n¨m liªn tôc gÇn nhÊt ®Õn thêi ®iÓm xin phÐp ph¸t hµnh sÏ gi¶m xuèng mét n¨m . Sau khi ph¸t hµnh , c¸c DN cã vèn tõ 5 tû trë lªn cã thÓ ®­îc niªm yÕt cæ phiÕu ®Ó huy ®éng vèn qua thÞ tr­êng t¹i Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n Hµ Néi . Tr¶i qua mét qu¸ tr×nh chung tay ph¸t triÓn , ®Õn nay , n¨m 2008 TTCK ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc , nhÊt lµ giai ®o¹n nh÷ng n¨m 2006 , 2007 cã thÓ coi lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn m¹nh cña TCCK ViÖt Nam , cã thÓ ®em so s¸nh víi giai ®o¹n ph¸t triÓn thÇn k× cña nÒn kinh tÕ NhËt B¶n nh÷ng n¨m 1952-1973 . Tuy nhiªn nh×n nhËn mét c¸ch thùc tÕ h¬n , trong n¨m 2006 vµ 2007 TTCK ViÖt Nam ph¸t triÓn qu¸ nãng , gi¸ trÞ cæ phiÕu v­ît trªn gi¸ trÞ thËt cña nã nhiÒu lÇn . H·y h×nh dung mét c«ng ty ph¸t hµnh cæ phiÕu chØ sau mét thêi gian rÊt ng¾n gi¸ trÞ cæ phiÕu ®· t¨ng lªn hµng chôc lÇn .ThÕ th× gi¸ trÞ cao h¬n ®ã tõ ®©u mµ ra ? ThËt v« lý nÕu kh«ng nhËn thÊy r»ng ®ã lµ gi¸ trÞ ¶o . Sù thËt còng ®· chøng minh cho sù ph¸t triÓn qu¸ nãng cña thÞ tr­êng , nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2008 , TTCK ViÖt Nam ch×m trong ®ªm tèi , chØ sè Vn-Index tôt dèc kh«ng phanh , c¸c nhµ ®Çu t­ thua lç nÆng nÒ , nh÷ng l¸ th­ cÇu cøu khÈn cÊp ®· ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ göi ®Õn Thñ t­íng ChÝnh phñ mong cã nh÷ng biÖn ph¸p kÞp thêi ®Ó cøu lÊy thÞ tr­êng chøng kho¸n . VËy ph¶i ch¨ng ChÝnh phñ nªn can thiÖp vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n , liÖu cã cÇn thiÕt kh«ng khi mµ chóng ta ph¶i cè g¾ng ®Ó cøu lÊy gi¸ trÞ ¶o cña thÞ tr­êng , t¹i sao kh«ng ®Ó thÞ tr­êng ®Þnh gi¸ l¹i ®óng gi¸ trÞ thËt cña nã ? ViÖc Vn-Index tuét dèc phÇn lín lµ sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng thø cÊp – thÞ tr­êng giao dÞch – chø kh«ng ph¶i lµ thÞ tr­êng s¬ cÊp – thÞ tr­êng ph¸t hµnh . Thùc chÊt , viÖc gi¸ cæ phiÕu ®ang ®i xuèng chØ ¶nh h­ëng ®Õn c¸c nhµ ®Çu t­ , mµ chÝnh x¸c ra lµ c¸c nhµ ®Çu c¬ chøng kho¸n chø kh«ng t¸c ®éng ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kinh doanh cña c«ng ty niªm yÕt . C¸c nhµ ®Çu c¬ chøng kho¸n ®· thæi gi¸ chøng kho¸n lªn qu¸ cao trong n¨m 2006 , 2007 , ®Õn nay cæ tøc thu ®­îc tõ viÖc ®Çu t­ kh«ng ®¸ng lµ bao so víi l·i tiÕt kiÖm ( nÕu hä mang sè tiÒn ®ã göi tiÕt kiÖm ) nªn b©y giê míi chît nhËn ra lµ chøng kho¸n kh«ng ph¶i lµ mét thø c«ng cô ®Ó ®æi ®êi nh­ nhiÒu ng­êi kh¸c lÇm t­ëng . ViÖc thi tr­êng ®iÒu chØnh xuèng s©u nh­ hiÖn nay , nÕu nh×n theo mét khÝa c¹nh kh¸c , l¹i lµ ®iÒu kh«ng ®¸ng lo ng¹i v× mäi thø cÇn ®­îc ®Þnh gi¸ ®óng gi¸ trÞ thËt , kÓ c¶ chøng kho¸n . ViÖc ®iÒu chØnh thÞ tr­êng nh­ vËy , thËm chÝ sÏ gióp th¸o ngßi qu¶ bom næ chËm , gióp thÞ tr­êng cña chóng ta an toµn h¬n . Còng cã nhiÒu ng­êi cho r»ng , gi¸ cæ phiÕu b©y giê qu¸ rÎ ®Ó mua . Nh­ng xin kh¼ng ®Þnh r»ng gi¸ cæ phiÕu kh«ng qu¸ rÎ nh­ mäi ng­êi nghÜ .Theo ng©n hµng HSBC , chØ sè PE trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam b©y giê lµ 13 , lµ lÝ t­ëng ®Ó mua vµo . LiÖu ®iÒu nµy cã ®óng ? Trªn thÞ tr­êng quèc tÕ , l·i suÊt ®ång USD , EUR , JPY ,…chØ dao ®éng møc 1-5% . Nh­ vËy , nÕu göi tiÒn ng©n hµng th× ph¶i sau kho¶ng 15-20 n¨m míi cã thÓ ®­îc gÊp ®«i ( tÝnh l·i kÐp ) . Do ®ã , chØ sè PE vµo kho¶ng 13 lµ lÝ t­ëng ( tøc lµ nÕu ®Çu t­ chøng kho¸n th× sau 13 n¨m sÏ thu håi ®ùoc vèn gèc ban ®Çu vµ cã l·I lµ chÝnh chøng kho¸n chóng ta ®ang n¾m gi÷ ) . Tuy nhiªn , víi l·i suÊt VND lu«n kho¶ng tõ 9-12% mét n¨m , chóng ta cÇn göi tiÕt kiÖm trong vßng 8-9 n¨m lµ ®· ®­îc gÊp ®«i . Nh­ vËy chØ sè PE thÊp h¬n 8 th× ®Çu t­ chøng kho¸n míi cã lîi h¬n göi tiÕt kiÖm . HiÖn nay , ViÖt Nam ®ang h­íng theo kinh tÕ thÞ tr­êng , vËy can thiÖp ®Ó cøu thi tr­êng cã phï hîp c¸c quy luËt cña mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng dùa trªn quan hÖ cung cÇu ? C¸c gi¶i ph¸p mµ c¸c nhÇ ®Çu t­ ®­a ra ®Òu chØ v× quyÒn lîi cña chÝnh m×nh vµ ®i ng­îc l¹i quy luËt cña thÞ tr­êng . CÇn hiÓu r»ng Nhµ n­íc kh«ng thÓ can thiÖp th« b¹o vµo nÒn kinh tÕ nh­ vËy . ViÖc t¹m thêi ®ãng cöa thÞ tr­êng , ngõng giao dÞch lµ biÖn ph¸p phi thùc tÕ vµ sÏ ¶nh h­ëng trÇm träng h¬n tíi nÒn kinh tÕ . Gi¶i ph¸p t¹m ngõng giao dÞch mét sè chøng kho¸n g©y bÊt lîi cho thÞ tr­êng còng lµ gi¶i ph¸p tiªu cùc mang tÝnh chñ quan . Gi¶i ph¸p ®Ò nghÞ Nhµ n­íc mua l¹i sè cæ phiÕu cña c¸c nhµ ®Çu t­ lµ phi thùc tÕ . Ngo¹i trõ gi¶i ph¸p gi·n tiÕn ®é IPO cña c¸c c«ng ty nhµ n­íc lµ cã thÓ chÊp nhËn ®­îc . H¬n n÷a , vµo thêi ®iÓm nµy , chóng ta vÉn ph¶i ®ang ®èi mÆt víi l¹m ph¸t . L¹m ph¸t ¶nh h­ëng ®Õn cuéc sèng cña tÊt c¶ mäi ng­êi tõ thµnh thÞ ®Õn n«ng th«ng vµ ¶nh h­ëng ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ . Cßn thÞ tr­êng suy gi¶m chØ t¸c ®éng ®Õn mét bé phËn c¸c nhµ ®Çu t­ . Do vËy , viÖc duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ vµ chèng l¹m ph¸t quan träng h¬n rÊt nhiÒu viÖc cøu thÞ tr­êng thø cÊp nhÊt lµ khi hai viÖc nµy kh«ng thÓ lµm cïng mét lóc . Chóng ta còng cÇn hiÓu r»ng viÖc c¸c nhµ ®Çu t­ thua lç hiÖn nay chØ ®¬n gi¶n lµ viÖc ng­êi nµy mãc tiÒn cña ng­êi kia mét c¸ch hîp lÝ chø kh«ng ph¶i do c¸c c«ng ty lµm ¨n thua lç trÇm träng . Nh­ vËy còng gièng nh­ tr­íc ®©y mäi ng­êi cïng th¾ng lín nhê ®Çu c¬ cæ phiÕu chø kh«ng ph¶i lµ do c¸c c«ng ty lµm ¨n hiÖu qu¶ vµ do nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®ét ph¸ . Vµ nÕu ai cßn nhí thêi gian tr­íc khi x¶y ra c¬n sèt gi¸ cæ phiÕu , trong c¸c n¨m 2002-2005 , Vn-Index chØ dao ®éng trong kho¶ng 200-300 ®iÓm nµo cã thÊy ai kªu cøu . Cßn giê ®©y , Vn-Index vÉn cßn cao gÊp ®«i thêi ®iÓm n¨m 2005 . VËy viÖc cøu thÞ tr­êng cã cÊp thiÕt , trong thêi ®iÓm hiÖn nay cÇn ­u tiªn cho viÖc cøu l¹m ph¸t – cøu c¶ nÒn kinh tÕ – chø kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ ¶o cña TTCK – lîi Ých cña mét sè c¸ nh©n . Tãm l¹i , sau 8 n¨m ®i vµo ho¹t ®éng , TTCK ViÖt Nam tuy ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ , nh­ng vÉn cßn ch­a thùc sù æn ®Þnh , ch­a hoµn thµnh tèt vai trß chÝnh cña m×nh , ®ã lµ kªnh huy ®éng vèn hiÖu qu¶ cho nÒn kinh tÕ VN . Vµ còng cÇn nhÊn m¹nh r»ng , TTCK ViÖt Nam vÉn cßn rÊt nhá bÐ ch­a thÓ ®¹i diÖn ®­îc cho sù ph¸t triÓn hay suy tho¸i cña nÒn kinh tÕ . V× vËy kh«ng nªn c¨n cø vµo sù lªn xuèng cña thÞ tr­êng mµ véi ®­a ra nh÷ng kÕt luËn kh«ng chÝnh x¸c lµm ¶nh h­ëng tíi nÒn kinh tÕ VN . C . Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa doanh nghiÖp , lèi ®i nµo cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam hiÖn nay I . Nh÷ng yÕu tè khã kh¨n trong qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa doanh nghiÖp , ph¸t triÓn æn ®Þnh thÞ tr­êng chøng kho¸n 1 . Nh÷ng yÕu tè khã kh¨n trong qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nh×n chung tiÕn tr×nh h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn – cæ phÇn hãa doanh nghiÖp ë n­íc ta ®ang diÔn ra t­¬ng ®èi kh¶ thi , ®óng h­íng . Tuy nhiªn , cã thÓ nãi tiÕn tr×nh nµy vÉn cßn diÔn ra chËm , bÊt cËp , ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm lùc cña quèc gia . Nguyªn nh©n cña sù chËm trÔ Êy lµ do ®©u : Thø nhÊt : VÒ nguyªn nh©n kh¸ch quan , cæ phÇn hãa lµ mét c«ng viÖc rÊt míi ë n­íc ta , kh¸c h¼n víi tiÕn tr×nh t­ nh©n hãa cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi . Do ®ã cÇn thËn träng , lµm tõng b­íc , võa lµm võa thö nghiÖm , mµy mß tõ ®ã mµ rót ra kinh nghiÖm, chËm nh­ng ch¾c kh«ng thÓ véi vµng , quan liªu thiÕu tÝnh to¸n mµ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ kh«ng ®¸ng cã . H¬n n÷a ®Êt n­íc ta cßn nghÌo , c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®a phÇn lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ , tËp qu¸n ®Çu t­ mua cæ phiÕu ch­a chuyªn nghiÖp , thÞ tr­êng chøng kho¸n ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ch­a thùc sù æn ®Þnh . MÆt kh¸c , ®a sè l·nh ®¹o c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng cßn luyÕn tiÕc , muèn dùa vµo Nhµ n­íc . Sù bì ngì víi chñ tr­¬ng cæ phÇn hãa , céng thªm viÖc cæ phÇn hãa ë Nga kh«ng thµnh c«ng dÉn ®Õn bÇn cïng hãa ng­êi lao ®éng ®· cã t¸c ®éng tíi t©m lÝ lo ng¹i cña doanh nghiÖp nhµ n­íc , tõ ®ã do dù kh«ng muèn cæ phÇn hãa hoÆc cæ phÇn hãa víi t©m lÝ Ðp buéc thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm Thø hai : Nguyªn nh©n kh¸ch quan , cã thÓ chØ ra mét sè nguyªn nh©n c¬ b¶n sau : a . VÒ viÖc qu¸n triÖt quan ®iÓm , chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ cæ phÇn hãa mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc cña c¸c ngµnh , c¸c cÊp ë c¶ Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng ch­a ®Çy ®ñ , ch­a s©u réng do mét sè l·nh ®¹o chÝnh quyÒn c¬ së lo ng¹i cæ phÇn hãa lµm mÊt vai trß cña nhµ n­íc vµ vai trß cña nÒn kinh tÕ quèc d©n , thËm chÝ cã n¬i ch­a muèn cæ phÇn hãa ngay mµ cßn chê ®îi nghe ngãng . Mét sè c¸n bé l·nh ®¹o cña doanh nghiÖp ch­a thÊy ®­îc sù cÇn thiÕt cña viÖc cæ phÇn hãa ®a sè lo ng¹i mÊt quyÒn lîi , ®Þa vÞ , ng­êi lao ®éng lo l¾ng mÊt viÖc lµm , thu nhËp gi¶m , do vËy kh«ng h¨ng h¸i tiÕn hµnh cæ phÇn hãa . Cã lÏ nguyªn nh©n nµy lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n nhÊt . b . C«ng t¸c chØ d¹o cña Nhµ n­íc vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò ®¸ng bµn Mét sè néi dung trong v¨n b¶n chØ ®¹o cæ phÇn hãa cßn ch­a râ rµng , nhiÒu vÊn ®Ò ch­a ®­îc kh¼ng ®Þnh døt kho¸t nh­ : Cæ phÇn hãa lµ tù nguyÖn hay b¾t buéc , nh÷ng doanh nghiÖp nµo sÏ cæ phÇn hãa , ch­a cæ phÇn hãa vµ kh«ng cæ phÇn hãa . ViÖc b¸n cæ phÇn cho ng­êi n­íc ngoµi tuy ®· cã quy ®Þnh , nh­ng v¨n b¶n h­íng dÉn cô thÓ vÉn ch­a ®­îc quan t©m dÉn ®Õn viÖc huy ®éng vèn b»ng h×nh thøc nµy t­¬ng ®èi lóng tóng víi nhiÒu doanh nghiÖp . Bªn c¹nh ®ã viÖc gi¶i quyÕt mét sè thñ tôc ph¸p lÝ ®Ó t¹o ra ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh cæ phÇn hãa t­¬ng ®èi chËm , nh­ thñ tôc ph¸p lÝ vÒ ®©t dai , nhµ x­ëng , x¸c ®Þnh vèn vµ chuyÓn vèn ®èi víi doanh nghiÖp sö dông tµi s¶n nhµ n­íc c¬ do nhiÒu c¬ quan qu¶n lÝ . Tãm l¹i quy tr×nh cæ phÇn hãa vÉn cßn t­¬ng ®èi phøc t¹p , l¾m thñ tôc , tèn kÐm thêi gian vµ tiÒn b¹c . c . Bé phËn chØ ®¹o cæ phÇn hãa ë Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng ®Òu kiªm nhiÖm nªn kh«ng tËp trung ®­îc vµo c«ng t¸c chØ ®¹o cæ phÇn hãa dÉn ®Õn c«ng viÖc bÞ chËm trÔ , kÐo dµi . Ban chØ ®¹o Trung ­¬ng cæ phÇn hãa kh«ng ®ñ thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh trùc tiÕp c¸c ®Ò ¸n , kÕ ho¹ch cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n­íc . d . Mét sè chÝnh s¸ch chÕ ®é cô thÓ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn hãa ch­a ®ñ søc hÊp dÉn , ch­a t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp h¨ng h¸i tiÕn hµnh cæ phÇn hãa . Còng cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn ®­îc h­ëng nhiÒu ­u ®·i cña Nhµ n­íc h¬n c¸c c«ng ty cæ phÇn . Bªn c¹nh ®ã ng­êi lao ®éng ®a sè vÉn cßn nghÌo , kh«ng ®ñ tiÒn mua cæ phiÕu , chÕ ®é cÊp kh«ng cæ phiÕu h­ëng cæ tøc vµ chÕ ®é cho vay ®Ó mua cæ phiÕu tr¶ chËm cßn qu¸ ngÆt nghÌo . C¸ch tÝnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp , chÕ ®é ­u ®·i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp sau khi cæ phÇn hãa chØ ®­îc gi¶m thuÕ lîi tøc trong vßng hai n¨m ®Çu ( bÊt kÓ cã lÉi hay kh«ng ) cßn thÊp h¬n so víi ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc . e . Huy ®éng vèn toµn x· héi lµ môc tiªu chñ yÕu cña cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n­íc nh­ng tØ lÖ cæ phÇn dµnh cho x· héi cßn qu¸ thÊp . ViÖc tuyªn truyÒn phæ biÕn chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch vÒ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n­íc còng ch­a ®­îc tiÕn hµnh s©u réng trong nh©n d©n , trong ng­êi lao ®éng doanh nghiÖp nhµ n­íc kÓ c¶ trong doanh nghiÖp dù ®Þnh tiÕn hµnh cæ phÇn hãa . §©y lµ sù nghiÖp cña toµn d©n mµ ®¹i bé phËn nh©n d©n ch­a quan t©m nªn ch­a thÓ triÓn khai ®­îc nhiÒu . Thùc tÕ còng ®· chøng minh , theo sè liÖu cña Bé tµi chÝnh cho biÕt , 6 th¸ng ®Çu n¨m 2006 c¶ n­íc míi triÓn khai s¾p xÕp ®­îc kho¶ng 130 doanh nghiÖp , ®¹t 14% kÕ ho¹ch . Trong ®ã , 110 DN vµ bé phËn DN thùc hiÖn cæ phÇn hãa , bao gåm c¶ 40 ®¬n vÞ ®· hoµn thµnh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ DN ; 8 DN thùc hiÖn giao b¸n ; 3 DN s¸t nhËp ; 2 DN gi¶i thÓ . Theo ®¸nh gi¸ cña bé tµi chÝnh , tiÕn ®é thùc hiÖn 6 th¸ng cßn chËm , nhiÒu ý kiÕn cho r»ng nguyªn chÝnh ë ®©y lµ do nhiÒu bé , ngµnh ®Þa ph­¬ng tËp trung chØ ®¹o vµ ra quyÕt ®Þnh cæ phÇn vµo cuèi thêi ®iÓm n¨m 2005 ®Ó ®­îc h­ëng chÕ ®é s¾p xÕp lao ®éng d«i d­ . Ph¶i ch¨ng chóng ta ®· nh×n thÊy tr­íc nh÷ng nguyªn nh©n nµy , mµ b¾t nguån s©u xa kh«ng ®©u kh¸c lµ sù c¶i c¸ch nöa vêi cña ®a sè c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc . ThËm chÝ nhiÒu doanh nghiÖp víi t©m lÝ ®èi phã ®· tiÕn hµnh cæ phÇn hãa kh«ng triÖt ®Ó , kh«ng nhËn thøc vµ tËn dông c¬ héi nµy ®Ó lét x¸c , t¸i c¬ cÊu l¹i c«ng ty . §· ®Õn lóc chóng ta cÇn ®iÒu chØnh l¹i nhËn thøc vµ c¸ch lµm , cÇn coi ®©y lµ c¬ héi lµ c¬ héi ®Ó cã ®­îc nh÷ng thay ®æi vÒ chÊt trong qu¶n lÝ , qu¶n trÞ vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn doanh nghiÖp , song song víi ®ã còng cÇn cã th¸i ®é nghiªm tóc , tranh thñ tËn dông hÕt nh÷ng cæ phÇn hãa mµ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp mang l¹i . 2 . Rµo c¶n vµ trë ng¹i trong qu¸ trinh æn ®Þnh , ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ` Cã thÓ chØ ra mét sè nguyªn nh©n chñ quan sau : a . VÉn cßn nh÷ng v­íng m¾c tõ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ®èi víi viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng . ThËt vËy , ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh cßn cao , thñ tôc ph¸t hµnh phøc t¹p , thiÕu c¬ së ph¸p lÝ cho nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t hµnh chøng kho¸n . b . §Ó huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn nh÷ng thñ tôc phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi thñ tôc xin vay t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông . Cô thÓ , c¸c doanh nghiÖp ph¶I x©y dùng b¶n c¸o b¹ch ®Ó c«ng khai hãa tµi chÝnh , ph­¬ng ¸n kinh doanh …H¬n n÷a nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng muèn tiÕt lé nh÷ng th«ng tin quan träng cho ®èi thñ c¹nh tranh nªn kh«ng mÆn mµ víi h×nh thøc huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n . c . ThÞ tr­êng s¬ cÊp ho¹t ®éng t­¬ng ®èi tèt , nh­ng thÞ tr­êng thø cÊp cßn ho¹t ®éng trÇm l¾ng , kÐm s«i ®éng , tÝnh thanh kho¶n kh«ng cao lµ nguyªn nh©n s©u xa dÉn ®Õn ho¹t ®éng yÕu kÐm cña thÞ tr­êng s¬ cÊp trong thêi gian gÇn ®©y . Nguyªn nh©n lµ do viÖc c«ng bè th«ng tin cña c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt trong mét sè tr­êng hîp kh«ng trung thùc , ®¸nh mÊt lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t­ ®èi víi tÞ tr­êng . Cã thÓ chØ ra mét vµi VD sau : C«ng ty ®å hép H¹ Long CANFOCO , tæng gi¸m ®èc bÞ truy tè ®Õn 6 th¸ng mµ c¸c nhµ ®Çu t­ trªn TTCK vÉn kh«ng hÒ hay biÕt ; C«ng ty b¸nh kÑo Biªn Hßa ®Õn ngµy 30/6/2003 vÉn tiÕp tôc tr× ho·n kh«ng c«ng bè th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh táng n¨m 2002 … Cßn rÊt nhiÒu sai ph¹m kh¸c , thiÕt nghÜ cÇn cã nh÷ng biªn ph¸p trõng ph¹t m¹nh mÏ h¬n trong thêi gian tíi , nh»m n©ng cao tÝnh minh b¹ch trªn thÞ tr­êng , t¹o lßng tin cho giíi ®Çu t­ . Nguyªn nh©n kh¸ch quan : Cã thÓ nãi , trong n¨m 2007 võa qua TTCK ViÖt Nam ¶nh h­ëng rÊt lín tõ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh mang tªn “ bãng ma tÝn dông “ ë Mü . Cuéc khñng ho¶ng nµy b¾t nguån tõ ho¹t ®éng cho vay cã phÇn dÔ d·i vµ å ¹t - ®ùoc gäi lµ nî d­íi chuÈn – cña c¸c ng©n hµng ®èi víi ng­êi ®I vay tiÒn mua nhµ tr¶ gãp víi hy väng sau ®ã b¸n ®i ®Ó kiÕm lêi . Sau mét thêi k× sèt dµi , thÞ tr­êng ®Þa èc Mü r¬i vµo t×nh tr¹ng ®ãng b¨ng khiÕn ng­êi ®i vay kh«ng thÓ b¸n nhµ tr¶ nî . Sè l­îng nî xÊu vµ kh¸ch hµng vì nî cø thÕ t¨ng lªn , ®Èy c¸c tæ chøc cho vay vµo c¶nh thua lç ®¸ng sî . Hµng lo¹t c¸c ng©n hµng lín ë Phè Wall nh­ Bear Stearns , Merrill Lynch . Citigroup , Morgan Stanley liªn tiÕp c«ng bè nh÷ng kho¶n th©m hôt tµi s¶n nhiÒu tû USD . Bãng ®en khñng ho¶ng kh«ng chØ dõng l¹i ë Mü mµ cßn lan sang c¶ ch©u ¢u , tÊn c«ng vµo c¸c ng©n hµng t¹i ch©u lôc nµy nh­ Nothern Rock cña Anh hay UBS cña Thôy SÜ . HÖ qu¶ lµ cæ phiÕu tµi chÝnh MÜ liªn tôc lao dèc vµ gi¸m ®èc ®iÒu hµnh ( CEO ) cña c¸c tËp ®oµn tµi chÝnh MÜ ®· mÊt viÖc . §Ó cøu v·n t×nh h×nh , Côc d÷ tr÷ Liªn bang Mü ( FED ) , Ng©n hµng Trung ­¬ng ch©u ¢u ( ECB )vµ mét sè ng©n hµng trung ­¬ng kh¸c ®· ph¶i b¬m tiÒn vµo hÖ thèng tµi chÝnh ®Ó gi¶m ¸p lùc vèn . Mét sè tËp ®oµn , trong ®ã cã Citigroup , Merrill vµ Morgan Stanley còng ph¶i cÇu viÖn sù gióp ®ì tõ bªn ngoµi th«ng qua con ®­êng b¸n l¹ic æ phÇn cho c¸c ®¹i gia ®Çu t­ n­íc ngoµi . NhiÒu nhµ ph©n tÝch dù b¸o , tæng sè thiÖt h¹i cña cuéc khñng ho¶ng g©y ra cho nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi nµy cã thÓ lªn tíi hµng ngh×n tû USD . Cuéc khung ho¶ng tµi chÝnh t¹i MÜ ®· g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi TTCK ViÖt Nam t­, cô thÓ tõ ®Çu n¨m 2008 , chØ sè Vn-Index cña ViÖt Nam kh«ng ngõng ®i xuèng , kÐo theo ®ã lµ t×nh tr¹ng l¹m ph¸t trÇm träng , rÊt khã ®Ó kiÓm so¸t ,… VËy nªn cã thÓ thÊy r»ng ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn TTCK trtong n­íc th× kh«ng chØ quan t©m tíi diÔn biÕn h­íng néi mµ cßn ph¶i th­êng xuyªn theo dâi c¸c ®éng th¸i bªn ngoµi ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh hîp lÝ , kÞp thêi . II . Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ 1 . VÒ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Ph¶i thõa nhËn r»ng , trong tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc , chóng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ , cã nhiÒu doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ gÊp 5-6 lÇn so víi khi doanh nghiÖp ch­a cæ phÇn hãa . Nh­ng còng cßn nhiÒu doanh nghiÖp sau khi cæ phÇn hãa t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh vÉn giËm ch©n t¹i chç do nh÷ng ®¬n vÞ nµy cæ phÇn hãa thiÕu thËn träng , kh«ng tÝnh to¸n kÜ khi x©y dùng dù ¸n khiÕn kh«ng ®æi míi ®­îc mÆt hµng hay c«ng nghÖ tiªn tiÕn . C«ng t¸c tæ chøc c¸n bé cßn nhiÒu cång kÒnh víi bé m¸y cò hoÆc dù ¸n kªu gäi vèn cæ phÇn , huy ®éng vèn ch­a hiÖu qu¶ , cã nhiÒu doanh nghiÖp ph¶i vay vèn ng©n hµng trªn 70% c¶ vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng . Cã mét nguyªn t¾c ®Æt ra lµ ®Ó cæ phÇn hãa chóng ta ph¶i nghÜ ngay tíi vÊn ®Ò ph©n bè theo tõng bé , tõng tØnh, ®Ó khi cæ phÇn hãa cã ®ñ c¸c lo¹i s¶n phÈm tèt cÇn thiÕt . Tr¸nh tr­êng hîp nhiÒu doanh nghiÖp trong nhµ n­íc cïng s¶n xuÊt mét s¶n phÈm g©y thõa mÆt hµng nµy nh­ng l¹i thiÕu mÆt hµng kh¸c . §ång thêi còng cÇn chó träng ph¸t triÓn nguån nguyªn liÖu t¹i chç phôc vô s¶n xuÊt . Bªn c¹nh ®ã , ®Ó viÖc tiÕn hµnh cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc nhanh vµ hiÖu qu¶ thiÕt thùc , cã søc c¹nh tranh trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ , chóng ta cÇn ph¶i thèng nhÊt chØ ®¹o nh÷ng viÖc cÇn lµm ngay – nh÷ng b­íc ®i ®Ó ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc . ThËt vËy , b­íc ®i ban ®Çu lµ cÇn khëi ®éng cæ phÇn hãa trªn c¬ së chØ ®¹o cña Thñ t­íng chÝnh phñ giao cho c¸c bé , tØnh , thµnh phè tiÕn hµnh cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc . Tõng n¨m , c¸c Bé tr­ëng , chñ tÞch UBND c¸c tØnh , thµnh phè dù kiÕn th«ng b¸o c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc thuéc ®¬n vÞ m×nh qu¶n lÝ . Ngoµi ra , ®Ó x©y dùng dù ¸n , cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c b­íc tiÕn hµnh cæ phÇn hãa , kh©u tæ chøc c¸n bé , ®æi míi c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o c¸n bé hiÖn cã ®Ó sö dông , nÕu kh«ng trong tr­êng hîp b¾t buéc th× kh«ng nªn ®Èy ng­êi lao ®éng vµo t×nh tr¹ng mÊt viÖc lµm . TiÕp theo ®ã , c¸c Bé tr­ëng , chñ tÞch UBND thµnh phè vµ c¸c chuyªn gia cã kinh nghiÖm ph¶i hiÓu biÕt vÒ x©y dùng c¸c b­íc cæ phÇn hãa ®Ó gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh x©y dùng dù ¸n cæ phÇn hãa cã bµi b¶n , cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao . Sau ®ã c¸c Bé tr­ëng , chñ tÞch UBND tØnh vµ héi ®ång häp nghe cô thÓ c¸c doanh nghiÖp tr×nh bµy dù ¸n , c¸c ®¹i biÓu tham gia kÜ sau ®ã bæ sung ®Ó dù ¸n hoµn thiÖn tiÕn hµnh hiÖu qu¶ cao , cuèi cïng lµ hoµn chØnh dù ¸n , Bé tr­ëng vµ chñ tÞch UBND thµnh phè phª duyÖt. §Ó x©y dùng mét dù ¸n cæ phÇn hãa doanh nghiÖp ph¶i ®¹t ®­îc c¸c yªu cµu cô thÓ sau : Ph¶i dù kiÕn ®­îc s¶n xuÊt tiÕp mÆt hµng s¶n xuÊt cò hay ph¶i chuyÓn sang s¶n xuÊt mÆt hµng míi ( nÕu cã th× lµ mÆt hµng g× ) , sau ®ã míi x¸c ®Þnh tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ ( thÞ tr­êng , nguyªn vËt liÖu , xuÊt , nhËp khÈu , l·i suÊt ,..) l·i sau thuÕ vµ trÝch lËp c¸c quü, lîi tøc chia cho cæ ®«ng hµng n¨m . Kh©u quan träng nhÊt ®Ó dù ¸n ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao lµ kh©u ®Ó c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc tham gia gãp cæ phÇn . Kªu gäi c¸c cæ ®«ng trong n­íc gãp cæ phÇn , mêi chµo c¸c cæ ®«ng n­íc ngoµi tham gia cæ phÇn 30% tæng sè vèn cÇn cã cña dù ¸n .Tuy nhiªn nÕu ch­a ®¹t 50% vèn tham gia th× cÇn ph¶i b¸o c¸o chÝnh phñ . Tham gia cæ phÇn nhÊt thiÕt chØ ®­îc vay ng©n hµng 50% sè vèn , cßn l¹i lµ vèn c¸c cæ ®«ng gãp cæ phÇn . Còng cÇn trÝch lËp c¸c quü ph¸t triÓn s¶n xuÊt , quü bï ®¾p rñi ro theo nghÞ quyÕt cña héi ®ång qu¶n trÞ vµ héi ®ång cæ ®«ng . NÕu doanh nghiÖp nµo huy ®éng vèn ®­îc 100% vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng b»ng vèn gãp cæ phÇn th× dù ¸n sÏ rÊt co hiÖu qu¶ . Tæ chøc vµ ®¸nh gi¸ c¸n bé còng hÕt søc quan träng vµ mang tÝnh quyÕt ®Þnh l©u dµi . Ph¶i chän nh÷ng c¸n bé cã kh¶ n¨ng thùc sù , cã chuyªn m«n , tr×nh ®é , phÈm chÊt ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp tèt , ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó bÇu vµo nh÷ng vÞ trÝ quan träng . NÕu kh«ng chän ®­îc c¸n bé giái th× ph¶i bÇu hoÆc ng­êi cã cæ phÇn ngoµi doanh nghiÖp gãp nhiÒu vèn vµ cã tr×nh ®é chØ ®¹o qu¶n lÝ s¶n xuÊt kinh doanh , còng cã thÓ th«ng qua héi ®ång cæ ®«ng hay giao cho gi¸m ®èc vµ c¸c thµnh viªn cña héi ®ång qu¶n trÞ viÕt nh÷ng b¸o c¸o , ý t­ëng cña m×nh trong viÖc ®iÒu hµnh , s¶n xuÊt kinh doanh , qua ®ã ®¸nh gi¸ ng­êi cã kh¶ n¨ng , bÇu chän c¸n bé giái Mét biÖn ph¸p cã ý nghÜa chÝnh trÞ hÕt søc quan träng còng cÇn ph¶i ®­îc chó ý tíi , ®ã lµ ph¶i t¹o ®µ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc cã viÖc lµm vµ cã cæ phÇn gãp trong doanh nghiÖp ®Ó cã tiÕng nãi hay ®­îc tham gia ë héi ®ång cæ ®«ng . C¸n bé c«ng nh©n viªn nµo còng ®­îc khuyÕn khÝch tham gia gãp cæ phÇn , nÕu thiÕu vèn cã thÓ ®­îc nhµ n­íc cho vay trong 5 n¨m , l·i suÊt 0,2 % mét th¸ng , mçi c«ng nh©n ®­îc vay tèi thiÓu 20 triÖu ®ång ®Ó gãp vèn , sau 5 n¨m sÏ tr¶ l·i vµ gèc . NÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh khã kh¨n th× ®­îc gia h¹n thªm 5 n¨m . M«t viÖc lµm tuy nhá nh­ng cã ý nghÜa chÝnh trÞ rÊt lín . Cã mét thùc tÕ lµ viÖc ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n l­u ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn hãa lµ kh©u cã nhiÒu v­íng m¾c . §Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho Nhµ n­íc vµ quyÒn lîi cña c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc trong doanh nghiÖp , tr­íc khi cæ phÇn hãa chóng ta ph¶i kiÓm kª l¹i toµn bé tµi s¶n . §Çu tiªn lµ vÒ ®Êt ®ai , do nhµ n­íc cÊp hay cho thuª , thuª trong bao nhiªu n¨m vµ ®· nép thuÕ bao nhiªu . Thø hai , Ban kiÓm kª cÇn ®¸nh gi¸ tõng tµi s¶n cè ®Þnh , tõng tµi s¶n l­u ®éng theo gi¸ thùc tÕ thÞ tr­êng vµ chÊt l­îng thùc tÕ cña tµi s¶n . Sau khi ®· kiÓm kª xong , c«ng nî cßn l¹i ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tr¶ cho ng©n hµng hoÆc ng­êi b¸n nÕu cã , c«ng nî ph¶i thu , ph¶i kª khai tæ chøc , c¸ nh©n nî , sè l­îng tiÒn hay hµng hãa qui ra tiÒn theo gi¸ trÞ míi ®Ó thu ®ñ , thu ngay ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn hãa ®­îc lîi nhuËn . C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cæ phÇn hãa thuéc bé , tØnh thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng , tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c chñ tr­¬ng , chÝnh s¸ch cña bé , tØnh h­íng dÉn . Theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ , c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn hãa tiÕp tôc lµ thµnh viªn kinh tÕ d­íi sù chØ ®¹o , qu¶n lÝ b»ng chÝnh s¸ch vÜ m« lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc . C¸c bé , tØnh , thµnh phè vÉn ph¶i th­êng xuyªn t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì ®Ó doanh nghiÖp cæ phÇn hãa kh«ng ngõng ph¸t triÓn bÒn v÷ng . §ång thêi , cÇn tiÕp cËn ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña mäi doanh nghiÖp . Ban hµnh chÝnh s¸ch ®æi míi phï hîp víi yªu cÇu cña mäi doanh nghiÖp cæ phÇn hãa . Th¸o gì v­íng m¾c khã kh¨n kÞp thêi , phï hîp víi nÒn kinh tÕ thi tr­êng , ngo¹i giao víi c¸c n­íc ®Ó kÝ kÕt c¸c hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu . Còng cÇn t¹o ®iÒu kiÖn th«ng tho¸ng vµ ®¸p øng c¸c yªu cÇu chÝnh ®¸ng cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ , ®Ó ®Èy nhanh nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn , ®ñ søc c¹nh tranh hßa nhËp víi quèc tÕ . C¬ chÕ chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan ph¸p luËt cÇn uyÓn chuyÓn , th«ng tho¸ng ®Ó mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc khi tiÕn hµnh cæ phÇn hãa s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn . ChÝnh phñ cã thÓ n¾m hay cßn gäi lµ gãp cæ phÇn 50% tæng nhu cÇu vèn víi ®iÒu kiÖn doanh nghiÖp kh«ng huy ®éng ®­îc nhiÒu cæ phÇn . NÕu doanh nghiÖp huy ®éng ®­îc nhiÒu cæ phÇn th× nhµ n­íc chØ tham gia c¸c Tæng c«ng ty lín vµ cö c¸c c¸n bé cã tr×nh ®é tham gia héi ®ång qu¶n trÞ c«ng ty ngÇm gi¸m s¸t , kÞp thêi gióp ®ì , hiÖu chØnh c¸c tæng c«ng ty lín ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ . Nhµ n­íc chØ qu¶n lÝ b»ng chÝnh s¸ch vÜ m« vµ kiªn quyÕt xö lÝ doanh nghiÖp , mäi thµnh phÇn kinh tÕ nµo s¶n xuÊt chop giËt , lïa ®¶o , tham «, cè ý g©y hËu qu¶ nghiªm träng . C¸c doanh nghiÖp vµ mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã tr¸ch nhiÖm lµm nghÜa vô víi nhµ n­íc ®Çy ®ñ vµ trÝch lËp c¸c quü theo h­íng dÉn c¶u bé tµi chÝnh . Lîi tøc cßn l¹i ®­îc ph©n chia theo tØ lÖ gãp vèn cæ phÇn va ph©n phèi theo ®óng nghÞ quyÕt cña Héi ®ång qu¶n trÞ vµ héi ®ång cæ ®«ng . Bªn c¹nh ®ã cÇn b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸n béi c«ng nh©n viªn chøc , c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ ra n­íc ngoµi tai ViÖt Nam , c«ng ty TNHH,…®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm mua b¶o hiÓm ®Çy ®ñcho ng­êi lao ®éng . Thµnh phÇn kinh tÕ nµo kh«ng mua b¶o hiÓm cho ng­êi lao ®éng hoÆc vi ph¹m nh©n quyÒn , ph¶i kiªn quyÕt xö lÝ , kÓ c¶ doanh nghiÖp n­íc ngoµi s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam . 2 . VÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n Thùc tÕ , thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam hiÖn nay vÉn ch­a thùc sù lµ mét kªnh huy ®éng vèn cã hiÖu qu¶ . V× vËy cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau ®©y : vµ chÝnh x¸c a . T¨ng c­êng c¬ chÕ qu¶n lÝ gi¸m s¸t c«ng bè th«ng tin trªn thÞ tr­êng minh b¹ch gióp c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ ra quyÕt ®Þnh dùa trªn th«ng tin ®Çy ®ñ , chÝnh x¸c . b . TiÕp tôc hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p lÝ cho thÞ tr­êng , thiÕt lËp mét m«i tr­êng ph¸p lÝ æn ®Þnh , ®ång bé cho ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n. Cô thÓ cÇn triÓn khai nghiªn cøu , bæ sung vµ söa ®æi LuËt chøng kho¸n theo tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cô thÓ cña thÞ tr­êng . §ång thêi t¨ng c­êng tÝnh hiÖu lùc cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt trong lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ kinh doanh chøng kho¸n . §Èy m¹nh c«ng t¸c thanh tra , kiÓm tra vµ xö ph¹t thÝch ®¸ng ®èi víi c¸c hµnh vi vi ph¹m . c . Thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p t¨ng cung- kÝch cÇu . Tr­íc hÕt cÇn ph¸t triÓn träng t©m hai sµn giao dÞch chøng kho¸n lín t¹i thµnh phè Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh , dµnh cho c¸c cæ phiÕu doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó täa ra hµng hãa ®a d¹ng cho thÞ tr­êng . T¨ng sè l­îng C«ng ty niªm yÕt , ®a d¹ng hãa vµ n©ng cao tØ träng c¸c C«ng ty lín niªm yÕt , g¾n viÖc cæ phÇn hãa víi viÖc niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n . Ngoµi ra , cÇn x©y dùng vµ më réng ho¹t ®éng cña c¸c trung gian tµi chÝnh , c¸c tæ chøc hç trî ph¸t triÓn thÞ tr­êng . Bªn c¹nh ®ã ®Èy m¹nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ , tr¸i phiÕu c«ng ty , tr¸i phiÕu Quü ®Çu t­ . PhÊn ®Êu ®­a tæng gi¸ thÞ tr­êng chiÕm kho¶ng 10-15% vµo n¨m 2010 . d . ThiÕt lËp mét m«i tr­êng hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ , c¸c c«ng ty niªm yÕt C«ng ty qu¶n lÝ quü , c«ng ty chøng kho¸n miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong vßng 5 n¨m ®Çu ho¹t ®éng , kh«ng ®¸nh thuÕ chªnh lÖch mua b¸n gi¸ chøng kho¸n . Ngoµi ra UBCKNN kh«ng nªn can thiÖp qu¸ s©u vµo ho¹t ®éng cña c¸c thµnh viªn trªn thÞ tr­êng , nªn thùc hiÖn ph­¬ng ch©m : c¸c thµnh viªn cña thi tr­êng ®­îc thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm . e. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng OTC . Theo kinh nghiÖm cña Trung Quèc , tr­íc khi cã mét thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn nh­ hiÖn nay , Trung Quèc ®· ph¸t triÓn thÞ tr­êng OTC kh¸ tèt . ViÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng OTC mét mÆt n©ng cao kinh nghiÖm cña c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng , møc ®é quan t©m vµ nhËn thøc cña c«ng chóng . MÆt kh¸c , thÞ tr­êng OTC còng lµ c¬ héi tèt ®Ó t¨ng cung chøng kho¸n cho c¸c nhµ ®Çu t­ , t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c C«ng ty ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt cã c¬ héi tiÕp cËn víi thÞ tr­êng chøng kho¸n .  PhÇn 3 : Lêi kÕt Cã thÓ nhËn thÊy víi tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa mau lÑ nh­ hiÖn nay th× ch¾c ch¾n chóng ta sÏ hoµn thµnh tiÕn ®é vµo n¨m 2009-2010 , ®óng nh­ dù kiÕn ®· ®Ò ra . §Ó råi tõ ®ã ViÖt Nam sÏ tiÕn tíi x©y dùng hoµn chØnh bé m¸y kinh tÕ chÝnh trÞ , trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµo n¨m 2020 . Mét t­¬ng lai t­¬i s¸ng ®ang chê chóng ta b­íc tíi kh¸m ph¸ , chinh phôc , khi Êy ViÖt Nam cã thÓ ngÈng cao ®Çu víi b¹n bÌ trªn kh¾p thÕ giíi , mong ­íc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ngµy nµo sÏ trë thµnh hiÖn thùc . N¨m 2020 , lÞch sö cña ®Êt n­íc ViÖt Nam sÏ b­íc sang mét trang míi , mét thêi ®¹i míi , thêi ®¹i cña c«ng nghiÖp hãa , hiÖn ®¹i hãa , tù ®éng hãa , … Nh­ng ®Ó cã ®­îc t­¬ng lai t­¬i s¸ng Êy chóng ta ph¶i lao ®éng ch¨m chØ víi tÊt c¶ nh÷ng tiÒm lùc ®ang cã trong tay . §Çu tiªn h·y nh×n nhËn mét c¸ch kh¸ch quan h¬n vÒ nh÷ng g× ®ang diÔn ra trong qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa doanh nghiÖp hiÖn nay , TTCK còng vËy , liÖu nã ®· thùc sù ®i vµo æn ®Þnh hay vÉn ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn , lu«n phËp phï , lªn xuèng thÊt th­êng nh­ “ mét qu¶ bong bãng máng manh “ cã thÓ vì bÊt cø lóc nµo . Chóng ta vÉn cßn ®ã nh÷ng c«ng viÖc ngæn ngang bÒ bén , lµm c¸ch nµo ®Ó cøu TTCK ®ang trªn ®µ ®i xuèng sau hai n¨m ph¸t triÓn qu¸ nãng 2006 vµ 2007 , lµm c¸ch nµo ®Ó ®Èy lïi l¹m ph¸t trong thêi k× kinh tÕ thÕ giíi suy tho¸i , lµm c¸ch nµo ®Ó gi¶i quyÕt tÊt c¶ nh÷ng v­íng m¾c vÒ ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp , thay ®æi nhËn thøc , …trong qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa doanh nghiÖp . Cã rÊt nhiÒu c©u hái , th¾c m¾c ®Æt ra cÇn ®­îc mau chãng gi¶i quyÕt , trong khi ®ã ®Õn n¨m 2009-2010 ViÖt Nam ph¶i c¬ b¶n hoµn thµnh tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa doanh nghiÖp , n¨m 2020 ViÖt Nam ph¶i trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn . Mét lÇn n÷a cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh , chØ cã sù ch¨m chØ , kh«ng ngõng lµm viÖc chóng ta míi cã thÓ hoµn thµnh ®­îc môc tiªu ®· ®Ò ra . Tuy nhiªn theo b¶n th©n m×nh , em nhËn ®Þnh chñ quan r»ng : tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa ë ViÖt Nam vµo thêi ®iÓm nµy vÉn cßn chËm , nhÊt lµ trong viÖc ®Þnh gi¸ vµ hoµn thµnh c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn së h÷u ®Êt ®ai , cßn vÒ thÞ tr­ßng chøng kho¸n d­êng nh­ nhËn thøc trong viÖc ®Çu t­ cæ phiÕu cña ®¹i bé phËn d©n chóng cßn qu¸ ®¬n gi¶n , ch¹y theo xu thÕ ®¸m ®«ng . Nãi mét c¸ch chÝnh x¸c ®a sè vÉn lµ nh÷ng nhµ ®Çu c¬ ch­a n¾m b¾t ®­îc b¶n chÊt cung cÇu cña thÞ tr­êng , cã ch¨ng nªn n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ b»ng nh÷ng khãa häc cô thÓ , gÇn gòi víi nhu cÇu n¾m b¾t th«ng tin cña ng­êi d©n . Mét lÇn n÷a em xin c¶m ¬n c¸c thÇy c« , ®Æc biÖt lµ thÇy gi¸o GS.TS Ph¹m Quang Phan , ng­êi ®· h­íng dÉn , gióp ®ì em hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy . Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c- Lªnin ( Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia -2004 ) Chøng kho¸n , nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt ( Nhµ xuÊt b¶n Thanh niªn - 2007) Cæ phÇn ho¸ Doanh nghiÖp Nhµ n­íc c¬ së lý luËn vµ kinh nghiÖm thùc tiÔn. ( Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi – 1996 ) LuËt Doanh nghiÖp ( Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia – 1999) LuËt Chøng kho¸n ( Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia – 2007) Vµ mét sè tµi liÖu s­u tÇm kh¸c .