Đề tài Mô hình tính phí nước bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp cho một số cơ sở dệt may trên địa bàn thành phố Hà Nội

5937-1995 ch­¬ng III: tÝnh phÝ n­íc th¶i c«ng nghiÖp cho mét sè c¬ së dÖt may trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi. Những căn cứ để tính phí nước thải công nghiệp Hµ Néi: Những chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội của thành phố Hà Nội đến năm 2010. a/ Về kinh tế: - Tăng tỷ trọng GDP của Hà Nội trong tổng GDP của cả nước từ 7,3% năm 2000 lên khoảng 8,2% vào năm 2005 và khoảng 9,8% vào năm 2010. - Phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng GDP b́inh quân giai đoạn 2001 - 2010 của Hà Nội là 10-11%/năm. - Đến cuối năm 2005, GDP b́nh quân tính cho mỗi người dân của Hà Nội cao gấp 1,4 lần so với năm 2000. Đến cuối năm 2010 GDP b́nh quân mỗi người tăng gấp 1,5 lần so với 2005. - Thời kỳ 2001- 2010 đạt tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bính quân là 16 - 18%/năm. - Thời kỳ 2001 - 2005 tỷ lệ tích luỹ nội bộ đạt 25%; 2006 - 2010: 32% GDP. b/ Về phát triển nguồn nhân lực: Đến năm 2010 số lao động qua đào tạo chiếm 60 - 65%. Đến năm 2005 chuẩn hoá đội ngũ công chức từ cấp quận, huyện và thành phố. Đến năm 2010 chuẩn hoá đội ngũ công chức cấp x·, phường c/ Về văn hoá - xã hội - y tế - thể dục thể thao: Xây dựng nền văn hoá Thủ đô tiên tiến, giàu bản sắc Thăng Long Hà Nội ngàn năm văn hiến; xây dựng con người Hà Nội " văn minh - thanh lịch - hiện đại" Bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá vật thể và phi vật thể của Thủ đô. Xây dựng nền thể dục thể thao tiên tiến; đẩy mạnh phong trào TDTT quần chúng và xây dựng lực lượng TDTT thành tích cao dẫn đầu cả nước; phát triển TDTT đạt trính độ cao trong khu vực và một số môn đạt trính độ thế giới. Phát triển sự nghiệp y tế để chăm sóc sức khoẻ, nâng cao thể chất và tăng tuổi thọ nhân dân. Phổ cập phổ thông trung học toàn thành phố đạt 70% vào năm 2005 và đạt 100% vào năm 2010. d/ Về đời sống: - Không ngừng nâng cao đời sống nhân dân Thủ đô. Nâng cao tuổi thọ tung bính của người dân Hà nội lên 72-73 tuổi, chiều cao trung bính của thanh niên đạt 1,65m vào năm 2010. Giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 10% vào năm 2010. Tăng khẩu phần và chất lượng dinh dưỡng của nhân dân Hà Nội. Đưa mức dinh dưỡng bính quân của mỗi người dân lên 2500 KCal/ngày vào năm 2010. Đảm bảo 100% số gia đính có điều kiện tiếp xúc và hưởng thụ văn hoá, nghệ thuật. Phấn đấu đến 2010 có 100% số hộ dân có nước sạch sinh hoạt và được chăm sóc y tế. Giảm tỷ lệ hộ nghèo (theo tiêu chuẩn mới) cßn 1% vào năm 2010. e/ Dân số, lao động, việc làm: Nâng cao nhận thức để mọi người tự nguyện thực hiện chương tŕinh dân số kế hoạch hoá gia đ́inh, giáo dục, bảo vệ, chăm sóc trẻ em. Giảm tỷ lệ tăng dân số tự nhiên xuống cßn1,05% vào năm 2010 (hiện nay là 1,09%), mặt khác khống chế sự tăng dân số cơ học đột biến để đến năm 2010 số dân là 3,2 - 3,3 triệu người. Chuyển dịch cơ cấu sử dụng lao động theo hướng công nghiệp (23,8% năm 2000, 36,2% năm 2010) - dịch vụ (50,6% năm 2000, 54,3% năm 2010) - nông nghiệp (25,6% và 9,5%). Đồng thời dẩy mạnh xuất khẩu lao động. Nhờ đó, tỷ lệ thất nghiệp đô thị giảm xuống khoảng 5,5 - 6% (hiện nay là 7,1%). f/ Cấp - thoát nước: Đầu tư nâng cấp các nhà máy nước hiện có, tăng khối lượng và cải thiện chất lượng nước cấp. Đầu tư xây dựng mới một số nhà máy cấp nước, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nhân dân, mở rộng diện nước cấp cho toàn thành phố, chú trọng cho khu vực ngoại thành. Đầu tư cải tạo và lắp đặt mới hệ thống đường ống truyền dẫn, mạng lưới phân phối và mạng dẫn nước vào các hộ gia đ́nh. Đến 2010 đảo bảo cung cấp b́inh quân 150 - 180 lít/ người/ngày cho 90 - 95% dân số đô thị. Đến năm 2020 đảm bảo cấp bính quân 180 - 200 lít/người/ngày cho 100% dân số đô thị. Chỉ tiêu giảm lượng thất thoát, thất thu nước sạch: đến năm 2005 cßn 45%, 2010 cßn 30% và 2020 cßn 20 - 25%. Đến năm 2005 giải quyết cơ bản tính trạng úng ngập. Đầu tư cải tạo các sông, mương thoát nước, các hồ điều hoà, các trạm bơm thoát nước; cải tạo, lắp đặt mới hệ thống cống thoát nước cho các khu vực cßn thiếu và yếu trong toàn thành phố; Đầu tư xây dựng các công tŕinh xử lý nước thải tập trung cho từng khu vực vào giai đoạn 2006 – 2010. 1.2.Xu hướng phát triển ngành công nghiệp đến năm 2010. Trong thời kỳ 2001-2010 (đặc biệt giai đoạn 2001 - 2005)) công nghiệp sẽ là trọng tâm đột phá của Thủ đô, góp phần thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá không chỉ cho địa bàn Hà Nội mà cßn cho cả vùng Bắc bộ và cả nước. Tỉ trọng giá trị gia tăng công nghiệp - xây dựng so với tổng GDP trên l·nh thổ từ 38,5% năm 2000 tăng lên đạt tới 41,5% năm 2005 và 42% năm 2010. Nhịp độ tăng trưởng GDP công nghiệp - xây dựng cả thời kỳ 2001-2010 đạt khoảng 14,0 %/năm, trong đó thời kỳ 2000 -2005 khoảng 13,5%/năm, thời kỳ 2006-2010 khoảng 14,5%/năm. Biểu 6 : Dự báo một số chỉ tiêu phát triển công nghiệp- xây dựng (theo GDP) Đ/v 2001- 2005 2006- 2010 2000- 2010 1- Tỷ lệ đóng góp vào phần GDP tăng thêm của toàn thành phố (Giá 1994) % 50,5 57,6 55,1 2- Nhịp độ tăng trưởng bính quân năm từng thời kỳ Lần 13,5 14,5 14,0 3- Tỷ lệ đóng góp vào thu hút thêm lao động chung toàn thành phố % 64,6 88,6 76,6 4- Năng suất lao động (tính theo GDP, giá94) Tr.đ 24,8 33,9 46,4 nguồn:Chiến lược phát triển kinh tế Thủ đô Hà Nội tới năm 2010, Viện nghiên cứu kinh tế Tiếp tục phát triển công nghiệp có chọn lọc, đột phá vào những ngành hàng, sản phẩm sử dụng công nghệ hiện đại, kỹ thuật tiên tiến, có hàm lượng chất xám cao; ưu tiên một số sản phẩm chủ lực thuộc các ngành: điện - điện tử - tin học công nghiệp phần mềm, cơ - kim khí, dệt - may - giầy, chế biến thực phẩm, vật liệu mới. Điện - điện tử - thông tin: Một mặt, nâng cao các cơ sở lắp ráp và sản xuất các sản phẩm, linh kiện, thiết bị điện - điện tử; mặt khác, tập trung đầu tư để phát triển công nghiệp phần mềm, gắn chương tŕinh điện tử - tin học, viễn thông với các ngành khác. Phấn đấu đạt tốc độ tăng giá trị sản xuất b́inh quân 15-16%/năm. Cơ - kim khí: Coi trọng đầu tư vào ngành sản xuất cơ khí chế tạo mà Hà Nội có thế mạnh, từng bước phát triển sản xuất máy công cụ đáp ứng nhu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Chủ động đầu tư theo chiều sâu, mở rộng liên doanh, liên kết với nước ngoài trong sản xuất hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu, chú trọng đầu tư cho công nghiệp phục vụ nông nghiệp và dịch vụ. Phấn đấu đạt tốc độ tăng giá trị sản xuất b́inh quân 14-15%/năm. Dệt - may - da giày: Phát triển ngành dệt - may - da giày để tạo nhiều việc làm và góp phần tăng giá trị công nghiệp. Đầu tư đổi mới công nghệ sản xuất, cải tiến mẫu mă để tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Tích cực sử dụng nguồn nguyên liệu trong nước, giảm tỷ lệ gia công cho nước ngoài. Tốc độ tăng giá trị sản xuất b́inh quân đạt 15%/năm. Chế biến thực phẩm: ¸p dụng công nghệ hiện đại trong công nghiệp chế biến, bảo quản; ưu tiên đầu tư cho việc h́nh thành và khai thác các cơ sở chế biến nông sản quy mô vừa và nhỏ, đa dạng hoá sản phẩm. Mở rộng thị trường cung cấp nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm. Phấn đấu đạt tốc độ tăng giá trị ssản xuất bính quân 14-15%/năm. Công nghiệp vật liệu mới: Khai thác tiềm năng thị trường vật liệu xây dựng; phát triển các loại vật liệu tổng hợp, xây dựng và trang trí nội thất, kim loại, cao phân tử, điển tử và quang tử, vật liệu sinh học, chống ăn mßn, bảo vệ vật liệu để thay thế các vật liệu truyền thống, đáp ứng yêu cấu của thị trường. Tốc độ tăng giá trị sản xuất bính quân hàng năm 14-15%/năm. Các ngành công nghiệp khác: Khuyến khích đầu tư chiều sâu, đầu tư mới cho các ngành công nghiệp nhẹ, tiểu thủ công nghiệp, làng nghề, sản xuất truyền thống và các sản phẩm mới, nghề mới có khả năng tham gia xuất khẩu và thu hút nhiều lao động. Giảm dần các ngành, sản phẩm mà quá trính sản xuất gây nhiều « nhiễm môi trường hoặc đ̣ßi hỏi chi phí xử lý môi trường cao. Phát huy sức mạnh công nghiệp Trung ương trên địa bàn, đồng thời khuyến khích phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ thuộc công nghiệp địa phương để taọ nhiều việc làm và phát huy các nguồn lực trong dân. Cơ sở vật chất- kỹ thuật, trang thiết bị của ngành công nghiệp phải được hiện đại hoá, công nghệ sản xuất tiên tiến. Bằng mọi hính thức nhanh chóng đào tạo đội ngũ lao động đủ trính độ đáp ứng yêu cầu của sự phát triển công nghiệp trong điều kiện cơ chế thị trường. Đồng thời chú trọng đào tạo đội ngũ quản lý, các nhà doanh nghiệp giỏi. Phải có tầm nh́in xa, gắn kết với các tỉnh xung quanh để không xảy ra tính trạng các khu công nghiệp hiện đang và sẽ xây dựng sau 10-20 năm nữa lại nằm trong nội thành do khi đó đô thị được mở rộng. Do đó, dừng ngay việc xây dựng các khu công nghiệp chắc chắn trong trương lai sẽ nằm trong nội thành. Đồng thời xây dựng đồng bộ hạ tầng và khuyến khích đầu tư lấp đầy các khu công nghiệp mới xa trung tâm thành phố. Bố trí, sắp xếp lại các cơ sở công nghiệp theo hướng: lấp đầy và nâng cao hiệu quả các khu công nghiệp mới. Xây dựng trung tâm nghiên cứu, chuyển giao công nghệ chung cho các khu công nghiệp của Hà Nội và các tỉnh xung quanh. Thời kỳ 2001 - 2005 xây dựng 5 - 7; 2006 - 2010: 10 khu công nghiệp vừa và nhỏ. Cải tạo và phát triển các khu vực tập trung công nghiệp hiện có bảo đảm phát triển các ngành công nghiệp sạch không gây ô nhiễm, giải quyết nhiều việc làm và sử dụng công nghệ cao. Chuyển hướng sản xuất và có kế hoạch di chuyển các doanh nghiệp gây ô nhiễm đến khu vực ít dân cư; đầu tư chiều sâu và mở rộng các khu công nghiệp cũ ở ngoại thành cßn khả năng về quỹ đất và phù hợp với quy hoạch chung; chuyển giao một số cơ sở công nghiệp không phù hợp với điều kiện của Thủ đô sang các địa phương khác. 1.3.Dự báo diễn biến môi trường và mục tiêu môi trường cần đạt đến năm 2010 của thành phố Hà Nội. Những thách thức đối với môi trường Hà Nội trong tương lai: Hiện nay với tốc độ của công nghiệp hoá hiện đại hóa và đô thị hóa, Hà Nội đang đương đầu với thách thức to lớn cho sự phát triển bền vững. Sự gia tăng dân số đã và đang gây ra một sức ép to lớn đối với môi trường. Nhu cầu sử dụng nước vào năm 2010 sẽ tiệm cận tới trữ lượng nước ngầm có thể khai thác an toàn và để đảm bảo cung cấp đủ cho nhu cầu sử dụng nước của Hà Nội một cách bền vững. Sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đòi hỏi các nhu cầu về năng lượng, nhiên liệu ngày càng cao, kèm theo lượng các chất thải ngày càng gia tăng làm cho chất lượng môi trường ngày càng xấu đi nếu không có các biện pháp hữu hiệu ngay từ đầu. Kết quả tính toán dự báo của chương trình khoa học công nghệ cấp nhà nước KHCN-07 “ Sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường “ cho thấy lượng nước thải đến năm 2010 sẽ tăng gấp 1,35 lần và đến năm 2020 sẽ tăng 1,46 lần so với hiện nay. Lượng rác sinh hoạt sẽ tăng 1,71 lần và chất thải rắn công nghiếpẽ tăng lên 1,32 lần. Nếu tốc độ phát triển phương tiện giao thông như hiện nay và không cải tạo các nút giao thông lớn thì đến năm 2010 sẽ xảy ra tắc nghẽn giao thông ở nhiều đường phố, đặc biệt là các nút giao thông. Khi đó nồng độ các chất khí CO và NO2 có thể vượt tiêu chuẩn cho phép tới 9 lần, nồng độ khí SO2 vượt tiêu chuẩn cho phép khoảng 7 lần, nồng độ chất hữu cơ bay hơi có thể vượt quá tiêu chuẩn cho phép tới 33 lần. Mục tiêu bảo vệ môi trường tới năm 2010: Hạn chế mức độ gia tăng ô nhiễm, khắc phục suy thoái môi trường và cải thiện chất lượng môi trường, giải quyết một bước cơ bản tình tr¹ng suy thoái môi trường ở các khu công nghiệp, các khu dân cư đông đúc và cải tạo ô nhiễm trên các dòng sông. Chủ động thực hiện và đáp ứng các yêu cầu về môi trường tỏng hội nhập kinh tế quốc tế và hạn chế ảnh hưởng xấu từ quá trình hội nhập. Tăng cường trồng cây xanh trên các tuyến đường phố và xây dựng thêm nhiều công viên cây xanh, đồng thời nâng diện tích cây xanh tại các nhà máy xí nghiệp công nghiệp lên. Một số chỉ tiêu cụ thể: + Cấp nước sạch cho 100% các làng ở nông thôn và cấp khoảng 160 -180l/ngày đêm/người cho dân đô thị + Các nguồn xả thải được xử lý 70-80% trước khi chảy vào các dòng sông vào năm 2006 và 100% vào năm 2010. + Đưa diện tích cây xanh lên 7,5 -8 m2 / người vào năm 2010. + Thu gom 100% rác thải đô thị. + Xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm trên địa bàn thành phố và quy hoạch di dời các cở sở công nghiệp gây ô nhiễm lớn ra vùng ngoại thành phố. 1.4.Thực trạng thu phí nước thải công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội trong những năm vừa qua. Căn cứ vào nghị 67/2003/NĐ-CP ngày 13 tháng 6 năm 2003 của thủ tướng chính phủ và phí bảo vẹ môi trường đối với nước thải. UBND thành phố Hà Nội đã ban hành văn bản hướng dẫn liên ngành về việc thu phí nước thải trên địa bàn thành phố ngày 07 tháng 12 năm 2004. Căn cứ các văn bản pháp luật phí nước thải đã được tiến hành thu từ năm 2004 do Sở Tài nguyên Môi trường và Nhà đất chủ trì và thực hiện. Kết quả cho thấy vấn đề phí nước thải đối với các doanh nghiệp vẫn còn rất mới, nhiều doanh nghiệp còn lúng túng trong kê khai và các thủ tục nộp phí. Do đó trong tổng số các doanh nghiệp phải nộp phí theo quy định thì có rất ít các doanh nghiệp thực hiện đúng theo quy định về kê khai nộp phí nước thải hoặc kê khai không chính xác. Ta có bảng tổng kết như sau: Nguồn: Sở tài nguyên môi trường và Nhà đất Hà Nội, năm 2006. Ngành DM TP DD TT DG DT GG NK tổng TôngDN 43 65 48 38 13 43 28 36 314 Số DN đã nộp tờ khai 26 26 33 8 5 11 5 1 115 Số DN đã thẩm 14 15 16 8 1 4 4 1 63 Số DN khai không có nước thải 4 5 7 0 4 7 0 0 27 Đã thẩm I/2005 12 6 3 0 0 0 0 0 19 Đã nộp 7 6 11 8 1 0 1 0 35 Đã nộp I/2205 0 1 0 0 0 0 0 0 1 Qua bảng tổng kết trên cho ta thây rằng trong tổng số 314 doanh nghiệp phải nộp phí tính đên hết năm 2004 thì mới chỉ có 115 doanh nghiệp nộp tở khai tình hình nước thải của mình và việc thẩm định mới chỉ dừng lại ở con số 63. Điều đó chứng tỏ rằng công việc thẩm định chiếm rất nhiều thời gian và khó khăn cho cơ quan chủ trì thu phí là Sở tài nguyên Môi trường và Nhà đất Hà Nội.Nếu tính số doanh nghiệp đã nộp phí thì càng ít hơn nữa trong năm 2004 mới chỉ có 35 doanh nghiệp nộp và quy I/2005 mới chỉ có 1 doanh nghiệp nộp phí với tổng số tiền thu được là 587.944.379. đồng. Chúng ta thấy rằng số doanh nghiệp dệt may là 43 cơ sở và đã có 26 cơ sở nộp tờ khai và 7 cơ sở đã nộp phí năm 2004. Như vậy con số là quá ít so với tổng số cơ sở dệt may là 2892 cơ sở dệt may trên toàn thành phố. Nếu tính đến hết năm 2005 thì mới chí có 72 cơ sở nộp phí nước thải công nghiệp. và số cơ sở công nghiệp đã thẩm tính đến hết ngày 4/4/2006 là 30 cở sở với tổng số tiền thẩm là 310.417.887 đồng. Như vậy tiềm năng thu phí nước thải trên địa bàn còn rất lớn. Trên thực tế nếu thu đủ mức phí phải nộp theo công thức hiện hành thì tổn số tiền đã là rất lớn. II.Đề xuất công thức tính phí nước thải công nghiệp. 2.1.TÝnh phÝ n­íc th¶i theo NghÞ ®Þnh 67/CP. PhÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi n­íc th¶i c«ng nghiÖp ®­îc tÝnh dùa trªn t¶i l­îng chÊt g©y « nhiÔm. Mét mÆt, t¶i l­îng chÊt g©y « nhiÔm ®­îc tÝnh to¸n dùa trªn t¶i l­îng n­íc th¶i vµ nång ®é c¸c chÊt g©y « nhiÔm ®o ®¹c trong thùc tÕ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, ®Ó kiÓm tra sè liÖu ®o ®¹c thùc tÕ cã thÓ tÝnh to¸n t¶i l­îng c¸c chÊt g©y « nhiÔm dùa trªn ®Þnh møc th¶i cña tõng c«ng ®o¹n. Theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 67/2003/N§-CP c¸c doanh nghiÖp dÖt may ph¶i tr¶ phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi c¸c chÊt g©y « nhiÔm n­íc sau ®©y: BOD, COD,TSS. Sè phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi n­íc th¶i c«ng nghiÖp ®­îc tÝnh cho tõng chÊt g©y « nhiÔm ®­îc tÝnh theo c«ng thøc quy ®Þnh trong Th«ng t­ 125/2003/TTL-BTC-BTNMT: Sè phÝ ph¶i nép (®) = tæng l­îng n­íc th¶i (m3) x nång ®é chÊt « nhiÔm (mg/l) x 10-3 x møc thu phÝ (®/kg) * Tæng l­îng n­íc th¶i quy ®Þnh trong c«ng thøc lµ tæng l­îng n­íc th¶i trong mét th¸ng (tÝnh tõ sè ®o l­u l­îng n­íc th¶i - lµ l­îng n­íc th¶i x¶ ra trong 1 ngµy hoÆc tÝnh tõ sè ®o t¶i l­îng n­íc th¶i - lµ sè m3 n­íc th¶i ra khi s¶n xuÊt 1 tÊn s¶n phÈm). Tæng sè phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi n­íc th¶i c«ng nghiÖp ph¶i nép trong 1 th¸ng lµ tæng sè phÝ ph¶i nép trong 1 th¸ng cña tõng chÊt g©y « nhiÔm (trong tr­êng hîp ®èi víi doanh nghiÖp dÖt may lµ tæng sè phÝ ph¶i nép trong 1 th¸ng cña BOD, COD, TSS). C«ng thøc tÝnh sè phÝ ph¶i nép theo nång ®é chÊt g©y « nhiÔm cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh c«ng thøc tÝnh sè phÝ ph¶i nép theo t¶i l­îng chÊt g©y « nhiÔm nh­ sau: Sè phÝ ph¶i nép (®) = tæng l­îng chÊt g©y « nhiÔm (kg/th¸ng) x møc thu phÝ (®/kg) C«ng thøc trªn ®­îc sö dông khi biÕt tæng l­îng chÊt g©y « nhiÔm th«ng qua c¸c ph¸p ®¸nh gi¸ nhanh t¶i l­îng « nhiÔm (t¶i l­îng « nhiÔm lµ sè l­îng - tÝnh theo kg - mét chÊt g©y « nhiÔm sinh ra khi s¶n xuÊt 1 tÊn s¶n phÈm). BiÕt c«ng suÊt s¶n phÈm tõng th¸ng sÏ tÝnh ra ®­îc tæng l­îng chÊt g©y « nhiÔm theo ®¬n vÞ kg/th¸ng: Tæng l­îng chÊt g©y « nhiÔm (kg/ th¸ng) = t¶i l­îng chÊt g©y « nhiÔm (kg/tÊn s¶n phÈm) x c«ng suÊt s¶n phÈm (tÊn/th¸ng) Møc thu phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi BOD, COD vµ TSS quy ®Þnh trong Th«ng t­ sè 125/2003/TTLT-BTC-BTNMT nh­ sau: B¶ng - Møc thu phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi n­íc th¶i c«ng nghiÖp ngµnh dÖt may Nguån: NghÞ ®Þnh 67/CP ban hµnh ngµy 13/6/2003 ChÊt g©y « nhiÔm Møc thu (®ång/kg chÊt g©y « nhiÔm cã trong n­íc th¶i) M«i tr­êng tiÕp nhËn A M«i tr­êng tiÕp nhËn B M«i tr­êng tiÕp nhËn C M«i tr­êng tiÕp nhËn D BOD 300 250 200 100 COD 300 250 200 100 TSS 400 350 300 200 M«i tr­êng tiÕp nhËn n­íc th¶i A, B, C, D ®­îc quy ®Þnh nh­ sau: A: M«i tr­êng n­íc néi thµnh, néi thÞ cña c¸c ®« thÞ lo¹i ®Æc biÖt, lo¹i I, lo¹i II vµ lo¹i III. B: M«i tr­êng n­íc néi thµnh, néi thÞ cña c¸c ®« thÞ lo¹i IV, lo¹i V vµ ngo¹i thµnh, ngo¹i thÞ cña c¸c ®« thÞ lo¹i ®Æc biÖt, lo¹i I, lo¹i II vµ lo¹i III. C: M«i tr­êng n­íc ngo¹i thµnh, ngo¹i thÞ cña c¸c ®« thÞ lo¹i IV vµ c¸c x· kh«ng thuéc ®« thÞ, trõ c¸c x· thuéc m«i tr­êng tiÕp nhËn n­íc th¶i thuéc nhãm D. D: M«i tr­êng n­íc c¸c x· biªn giíi, miÒn nói, vïng cao, vïng s©u vµ vïng xa. §èi víi c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn Hµ Néi, phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ®­îc thu theo møc quy ®Þnh ®èi víi m«i tr­êng tiÕp nhËn lo¹i A vµ lo¹i B . Trªn c¬ s¬ NghÞ ®Þnh 67/CP vµ th«ng t­ sè 125/2003/TTLT-BTC-BTNMT vÒ viÖc h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 67/2003/N§-CP. T«i ®Ò xuÊt m« h×nh tÝnh phÝ n­íc th¶i c«ng nghiÖp cho mét c¬ së dÖt may trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi nh­ sau: 2.2.Công thức tính phí tổng quát. T=M.(a1.x1 + a2.x2 + + an.xn).y.v.z + H Trong đó: T: Phí gây ô nhiễm. M: Tổng lượng nước thải trên một đơn vị thời gian. Ai: xuất phí cho một đơn vị chất gây ô nhiễm i. Xi: Nồng độ của chất gây ô nhiễm i trong dòng thải. Y: Hệ số thể hiện khả năng chịu tải của môi trường. Z: Hệ số thể hiện đặc trưng của nền kinh tế. V: Hệ số thể hiện khả năng kiểm soát ô nhiễm. H: Hằng số. Phân tích các hệ số trong công thức tổng quát: * M : Tổng lượng nước thải trong một đơn vị thời gian là lượng nước thải mà cơ sở sản xuất thải ra m«i trường trong một đơn vị thời gian cã thể là lượng nước thải ra trong một ngày, một th¸ng hay một năm. L­u l­îng n­íc th¶i trong c¸c doanh nghiÖp th­êng dao ®éng lín trong mét ngµy s¶n xuÊt. Cã 2 ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh l­u l­îng n­íc th¶i sau ®©y: X¸c ®Þnh l­u l­îng n­íc th¶i trªn c¬ së sè liÖu ghi chÐp theo dâi sö dông n­íc cña tõng thiÕt bÞ, tõng c«ng ®o¹n vµ cña c¶ nhµ m¸y. Qua bµi to¸n tÝnh c©n b»ng vÒ n­íc cã thÓ tÝnh ®­îc l­u l­îng n­íc th¶i ®èi víi tõng thiÕt bÞ, tõng c«ng ®o¹n vµ cña toµn nhµ m¸y. X¸c ®Þnh l­u l­îng n­íc th¶i b»ng c¸ch l¾p c¸c dông cô ®o l­u l­îng trªn ®­êng èng th¶i hay m­¬ng th¶i b»ng ®ång hå ®o n­íc, èng venturi, thïng l­êng, mµng ch¾n,... Ngoµi ra, l­u l­îng n­íc th¶i cã thÓ x¸c ®Þnh trªn c¬ së n¨ng suÊt cña b¬m ë c¸c tr¹m b¬m n­íc th¶i, hoÆc dïng vËt næi th¶ trªn m­¬ng th¶i ®Ó x¸c ®Þnh vËn tèc bÒ mÆt cña vËt næi Wbm: - BiÕt vËn tèc trung b×nh cña dßng Wtb = 0,8 . Wbm - Khi ®ã ta cã l­u l­îng n­íc th¶i Q = A . Wtb , trong ®ã A lµ tiÕt diÖn cña dßng ch¶y. Ph­¬ng ph¸p nµy th­êng dïng ®Ó x¸c ®Þnh s¬ bé l­u l­îng n­íc th¶i ®èi víi nh÷ng m­¬ng hë, ch­a cã kh¶ n¨ng l¾p dông cô ®o vµ trªn ®o¹n m­¬ng tho¸t ®ã cho phÐp x¸c ®Þnh tiÕt diÖn ch¶y còng nh­ kh«ng cã l¾ng cÆn ë ®¸y. §Ó kiÓm tra c¸c sè ®o l­u l­îng n­íc th¶i cã thÓ ¸p dông c¸ch tÝnh gÇn ®óng: tæng l­îng n­íc th¶i = 95% tæng l­îng n­íc cÊp. *Z: HÖ sè ®Æc tr­ng cña nÒn kinh tÕ: Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc cho thÊy phÝ « nhiÔm cã quan hÖ víi ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña nhµ n­íc vµ tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ trong mçi thêi kú. VÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi phÝ « nhiÔm m«i tr­êng lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh ph¸t triÓn trong hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai. §iÒu nµy thÓ hiÖn ua hÖ sè ®Æc tr­ng cña nÒn kinh tÕ –z trong c«ng thøc phÝ tæng qu¸t. Ta cã hai tr­êng hîp sau: C¸c ngµnh kinh tÕ ®­îc Nhµ n­íc ­u tiªn, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. VÝ dô: C¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông c«ng nghÖ cao, c«ng nghÖ s¹ch, ngµnh c«ng nghiÖp hay kinh tÕ Ýt g©y « nhiÔm Kh«ng kÓ chóng thuéc së h÷u Nhµ n­íc, t­ nh©n hay xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §èi víi c¸c ngµnh kinh tÕ vµ khu vùc nµy nªn qui ®Þnh z trong kho¶ng 0 < z < 1 tuú theo møc ®é ­u tiªn cña Nhµ n­íc, ngµnh nµo ®­îc ­u tiªn nhÊt sÏ co hÖ sè z nhá nhÊt. C¸c ngµnh kinh tÕ mang tÝnh chÊt nh©n t¹o. VÝ dô: C¸c c¬ së y tÕ, bÖnh viÖn, c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ phô vô ng­êi tµn tËt§èi víi tr­êng hîp nµy, dï khu vùc ®ã c«ng nghÖ cao hay c«ng nghÖ cò th× còng nªn ¸p dông hÖ sè z b»ng nhau ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp hoÆc c¬ quan thuéc diÖn ph¶i nép phÝ « nhiÔm vµ z n»m trong kho¶ng 0 < Z <1. C¸c ngµnh kinh tÕ kh«ng thuéc c¸c lo¹i trªn cã hÖ sè Z=1. Trªn c¬ së tham kh¶o kinh nghiÖm cña c¸c n­íc OECDvµ c¸c n­íc l©n cËn hÖ sè ®Æc tr­ng cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam thÓ hiÖn qua b¶ng sau: Stt Ngµnh kinh tÕ HÖ sè z 1 Ho¸ chÊt, ph©n bãn, thuèc trõ s©u 0,8 2 GiÊy,s¶n phÈm b»ng gi¸y 1 3 Thuçc l¸ 1 4 DÖt sîi 1 5 Bia, n­íc gi¶i kh¸t 1 6 Xi m¨ng, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng 1 7 ChÕ biÕn thùc phÈm thuû s¶n 0,7-1 8 Ho¸ mü phÈm 1 9 LuyÖn kim 1 10 S¶n xuÊt hµng tiªu dïng 1 11 BÖnh viÖn, xÝ nghiÖp d­îc 0,7-0,9 12 S¶n xuÊt nguyªn liÖu da, v¶i gi¶ da 1 13 Gèm, sµnh sø, thuû tinh 1 14 Khai th¸c hÇm lß 1 15 ChÕ bݪn l©m s¶n vµ s¶n xuÊt ®å gç 1 Nguån: Gi¸o tr×nh kinh tÕ m«i tr­êng, nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc n¨m 2005 * Y: HÖ sè chÞu t¶i m«i tr­êng: HÖ sè nµy biÓu thÞ møc ®é chÞu t¶i m«i tr­êng cña mçi mét vïng phô thuéc vµo thùc tr¹ng m«i tr­êng khu vùc ®ã. Gi¸ trÞ cña Y cã thÓ lµ: 0<Y<1: Vïng cã gi¸ trÞ n»m trong kho¶ng nµy lµ vïng cã m«i tr­êng tèt, hay ë møc ®é « nhiÔm m«i tr­êng theo ®¸nh gi¸ lµ n»m d­íi tiªu chuÈn m«i tr­êng vµ kh¶ n¨ng hÊp thô, khuÕch t¸n chÊt th¶i cao h¬n. Y>1: Vïng cã gi¸ trÞ trong kho¶ng nµy cã kh¶ n¨ng chÞu t¶i m«i tr­êng kÐm h¬n so víi vïng trªn. Ch¼ng h¹n, ë ®©y cã ®é tËp trung lín c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp, chÊt l­îng m«i tr­êng vµ søc khoÎ cña d©n chóng sÏ bÞ ¶nh h­ëng nhiÒu h¬n khi cã cïng mét khèi l­îng chÊt th¶i nh­ ®èi víi vïng cã Y<1. Gi¸ trÞ Y cµng lín th× kh¶ n¨ng chÞu t¶i cña m«i tr­êng cµng kÐm. ViÖc x¸c ®Þnh hÖ sè Y lµ rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p, theo kinh nghiÖm cña n­íc ngoµi th× ViÖt Nam chØ nªn qui ®Þnh gi¸ trÞ Y trong kho¶ng 1<Y<2/. Chóng ta cã thÓ gi¶ ®Þnh hÖ sè chÞu t¶i m«i tr­êng nh­ sau: STT Vïng kinh tÕ HÖ sè Y 1 Thµnh phè cã d©n sè lín h¬n 1 triÖu d©n 1,1 2 Thµnh phè cã d©n sè lín h¬n 2 triÖu d©n 1,2 3 C¸c thµnh phè c«ng nghiÖp 1,3 4 C¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt 1,3 5 Vïng n«ng th«n 0,8 6 MiÒn nói 0,5 7 Ven biÓn 0,8 *Ai: xuÊt phÝ. Theo ph­¬ng ph¸p luËn tÝnh phÝ g©y « nhiÔm, xuÊt phÝ trªn mét ®¬n vÞ chÊt th¶i sÏ b»ng chÝnh t¸c h¹i mµ nã g©y ra, hay b»ng chi phÝ biªn cho viÖc l¾p ®Æt thiÕt bÞ gi¶m « nhiÔm. Tuy nhiªn ¬t mét sè n­íc, ng­êi ta tÝnh xuÊt phÝ cho mét ®¬n vÞ chÊt th¶i theo môc ®Ých cña ch­¬ng tr×nh thu phÝ. NÕu phÝ ®­îc thu víi môc ®Ých t¨ng nguån thu th× lóc ®ã chØ tiªu vÒ thu sÏ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh xuÊt phÝ, nÕu môc ®Ých lµm thay ®«i hµnh vi cña ng­êi g©y « nhiÔm th× xuÊt phÝ chñ yÕu sÏ dùa vµo t¸c h¹i mµ nã g©y ra hay chi phÝ l¾p ®Æt thiÕt bÞ gi¶m th¶i. Cã thÓ x¸c ®Þnh xuÊt phÝ b»ng c¸c c¸ch sau: + Dùa trªn gi¸ trÞ ­íc tÝnh t¸c h¹i do mét ®¬n vÞ chÊt th¶i ®ã g©y ra + Dùa vµo chi phÝ biªn bá ra ®Ó l¾p ®Æt thiÕt bÞ gi¶m th¶i. + Dùa vµo chi phÝ ®Ó xö lý chÊt « nhiÔm tr­íc khi th¶i ra m«i tr­êng. + Dùa vµo kinh nghiÖm cña n­íc ngoµi. xuÊt phÝ ®· ¸p dông ë c¸c n­íc OECD vµ c¸c n­íc ASEAN STT ChÊt g©y « nhiÔm XuÊt phÝ c¸c n­íc OECD($/tÊn) XuÊt phÝ c¸ n­íc ASEAN($/tÊn) Ph¸p Hµ Lan Thuþ §iÓn Singapore Philipin Malaysia 1 BOD - 77129-1489- - 0,08-0,59 3,86-19,31 4-40 2 COD - 1027 - - - - 3 TSS - 64 - 12 - - 4 SO2 13,734 80 - 0,05-2,3 - - 5 NO2 13,734 80 71,722 0,1-5,8 - - Nguån: OECD *H: h»ng sè H thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp hoÆc c¬ quan th¶i chÊt « nhiÔm do ¶nh h­ëng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña hä ®Õn chÊt l­îng m«i tr­êng. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam chóng ta kh«ng tÝnh ®Õn chØ tiªu nµy trong c«ng thøc vµ cho h¾ng sè H=0 (bëi v× tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt ®èi víi vÊn ®Ò m«i tr­êng lµ ch­a cao thËm chÝ lµ kh«ng hÒ cã tr¸ch nhiÖm g× ). * V:hệ số thể hiện khả năng kiểm soát ô nhiễm: Hệ số V nói lên khả năng xử lý ô nhiễm của các xí nghiệp đối với vấn đề ô nhiễm môi trường, tức là xí nghiệp đó có khả năng xử lý trả lại môi trường trong lành hay không. Ở Việt Nam khả năng này của các doanh nghiệp là rất thấp hầu hết các doanh nghiệp đều không có đầy đủ khả năng xử lý ô nhiễm do mình gây ra. Một là do thiếu tài chính, hai là do trình độ công nghệ yếu kém... Do đó hệ số này chúng tôi lấy chúng bằng 1. Trên thực tế việc tính toán hệ số này là rất phức tạm và nó tuỳ thuộc vào đặc điểm của các doanh nghiệp khác nhau thi V khác nhau. * X:Nång ®é c¸c chÊt g©y « nhiÔm: LÊy mÉu ph©n tÝch thµnh phÇn n­íc th¶i t¹i vÞ trÝ tr­íc khi x¶ ra ngoµi ®Ó x¸c ®Þnh nång ®é c¸c chÊt g©y « nhiÔm cã trong n­íc th¶i.Theo quy ®Þnh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t chÊt l­îng m«i tr­êng víi tÇn suÊt tèi thiÓu 3 th¸ng/lÇn vµ l­u gi÷ kÕt qu¶ t¹i doanh nghiÖp. Ph­¬ng ph¸p lÊy mÉu, ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch x¸c ®Þnh nång ®é c¸c chÊt « nhiÔm ®­îc quy ®Þnh trong c¸c TCVN vÒ m«i tr­êng t­¬ng øng. V× vËy, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ph¸p quy vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng, viÖc thùc hiÖn b­íc 1 trong tÝnh phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng kh«ng ®ßi hái chi phÝ thªm vÒ thêi gian vµ kinh phÝ. Áp dụng công thức đề xuất tính cho một số cơ sở dệt may trên địa bàn thành phố Hà Nội: C«ng thøc tæng qu¸t: T=M.(a1.x1 + a2.x2 + + an.xn).y.v.z + H * VÝ dô tÝnh møc phÝ ph¶i nép cho c«ng ty dÖt Minh Khai. Tæng møc n­íc th¶i cña c«ng tylµ: M=600 x 30 = 18000 m 3 /th¸ng ( gi¶ ®Þnh c«ng ty ho¹t ®éng 30 ngµy trong th¸ng ). Nång ®é chÊt g©y « nhiÔm. XCOD = 616mg/l. XBOD = 353 mg/l. XTSS = 1695 mg/l. So víi tiªu chuÈn ViÖt Nam th× møc th¶i cho phÐp lµ: COD=100, TSS=100,BOD=50. Nh­ vËy so víi tiªu chuÈn th× c«ng ty ®· x¶ th¶i g©y « nhiÔm gÊp nhiÒu lÇn tiªu chuÈn cho phÐp. Do vËy theo nghÞ ®Þnh 67/CP th× c«ng ty ph¶i nép phÝ n­íc th¶i c«ng nghiÖp. SuÊt phÝ cho tõng chÊt g©y « nhiÔm: ABOD=300®/kg ACOD=300®/kg ATSS=400®/kg M«i tr­êng tiÕp nhËn n­íc th¶i lµ lo¹i A ( ®èi víi trong néi thµnh phè Hµ Néi ), C¸c hÖ sè: Z=1,Y=1,2 V=1,H=0. Tæng sè phÝ ph¶i nép lµ: T=18000.(300x616x10-3 +300x353x10-3 +400x1695x10-3)x1,2x1x1 + 0 =20.923.920 ®/th¸ng. VËy sè phÝ mµ c«ng ty dÖt Minh Khai ph¶i nép trong mét th¸ng lµ: 20.923.920 ®/th¸ng. Nh­ vËy sè tiÒn phÝ ë ®©y lµ t­¬ng ®èi lín ®èi víi c«ng ty, tõ ®ã cã thÓ kÕt luËn r»ng nÕu nh­ ch­¬ng tr×nh thu phÝ cña ChÝnh phñ ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch nghiªm tóc vµ tÊt c¶ mäi c¬ së thuéc diÖn ph¶i nép phÝ tu©n thñ ®óng qui ®Þnh th× sè tiÒn phÝ thu ®­îc sÏ lµ rÊt lín. §©y lµ nguån bæ sung rÊt h÷u Ých cho qui ¶o vÖ m«i tr­êng hµng n¨m. MÆt kh¸c tõ viÖc nép phÝ víi sè tiÒn lín nh­ vËy c«ng ty còng thÊy ®­îc sù thiÖt h¹i do chÊt th¶i g©y ra cho nhµ m¸y, tõ ®ã c«ng ty cã c¸ch nh×n nhËn vÊn ®Ò m«i tr­êng cña doanh nghiÖp minh kh¸c h¬n theo h­íng tÝch cùc cho phßng chèng « nhiÔm ®Ó gi¶m bít chi phÝ cho viÖc nép phÝ m«i tr­êng gióp gi¶m chi phÝ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho c«ng ty. T­¬ng tù c¸ch tÝnh nh­ trªn ta cã b¶ng tæng kÕt møc phÝ ph¶i nép cña mét sè c¬ së dÖt may trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi nh­ sau: Stt Công ty dệt lượng nước thải (m3/ngày) BOD (mg/l) COD (mg/l) TSS (mg/l) Phí phải nộp-đ/tháng 1 Công ty Dệt 8/3 4500 102 265 700 63.196.200 2 Công ty Dệt Hà Nội 3200 155 365 1165 71.654.400 3 Công ty dêt Minh Khai 600 353 616 1695 20.923.920 4 Nhà máy chỉ khâu Hà Nội 480 135 165 1065 8.916.480 5 Công ty dệt kim Đông Xuân 730 281 529 716 13.912.632 6 Công ty dệt len Mùa Đông 40 247 376 505 560.016 7 Công ty dệt 19/5 120 195 510 1167 2.930.256 8 TCVN - 50 100 100 182.093.904 Đối với cách tính toán trên chúng ta áp dụng công thức tính toán cho tất cả các cơ sở có xả thải ra môi trường , chứ không tính tới tiêu chuẩn môi trường cho phép được xả thải là bao nhiêu. Tức là cứ có nước thải và dòng thải có chứa các chất gây ô nhiễm môi trường nước thì bị tính phí bảo vệ môi trường đối với môi trường nước theo công thức đề xuất chứ không phân biết công ty nào có ngưỡng xả thải đã vượt quá tiêu chuẩn cho phép hay chưa. Trong trường hợp có tính tới tiêu chuẩn môi trường thì công thức trên sẽ trở thành: T=M. (a1( x1-x01) + a2.(x2 -x02)+ + an.(xn –x0n)).y.v.z + H Trong đã: Xo lµ tiªu chuÈn m«i tr­êng cho phÐp x¶ th¶i.§èi víi c¸c xÝ nghiÖp x¶ th¶i n»m trong tiªu chuÈn cho phÐp th× kh«ng ph¶i tÝnh phÝ n­íc th¶i, ®èi víi c¸c c¬ së kh¸c dßng th¶i g©y « nhiÔm sÏ ph¶i tÝnh phÝ nh­ng trõ ®i phÇn x¶ th¶i n»m trong tiªu chuÈn cho phÐp x¶ th¶i chØ tÝnh phÝ cho nång ®é c¸c chÊt ®éc h¹i v­ît trªn møc tiªu chuÈn cho phÐp mµ th«i. Víi tiªu chuÈn n­íc th¶i c«ng nghiÖp ViÖt Nam ta cã c¸ch tÝnh phÝ theo c«ng thøc cho c¸c c«ng ty dÖt may nh­ sau: VÝ dô tÝnh phÝ cho c«ng ty dÖt Minh Khai: Víi nguån sè liÖu nh­ phÇn trªn (2.4). ta cã møc phÝ ph¶i nép cña c«ng ty dÖt Minh Khai khi cã tÝnh tíi tiªu chuÈn m«i tr­êng lµ: T=18000.(300x(616-100)x10-3+300x(353-50)x10-3+400x x(1695-100)x10-3)x1,2x1x1 + 0 =19.087.920 ®/th¸ng. Nh­ vËy sè phÝ ph¶i nép cña c«ng ty lµ 19.087.920 ®/th¸ng. Nªu so s¸nh víi sè tiÒn phÝ kh«ng tÝnh tíi tiªu chuÈn m«i tr­êng ®­îc phÐp x¶ th¶i th× møc chªnh lÖnh lµ:20.923.920 - 19.087.920 = 1.836.000®/th¸ng.  T­¬ng tù c¸ch tÝnh ta cã b¶ng sau: Stt Công ty dệt lượng nước thải (m3/ngày) BOD (mg/l) COD (mg/l) TSS (mg/l) Phí phải nộp-đ/tháng 1 Công ty Dệt 8/3 4500 102 265 700 60.993.000 2 Công ty Dệt Hà Nội 3200 155 365 1165 61.862.400 3 Công ty dêt Minh Khai 600 353 616 1695 19.087.920 4 Nhà máy chỉ khâu Hà Nội 480 135 165 1065 7.447.680 5 Công ty dệt kim Đông Xuân 730 281 529 716 11.678.832 6 Công ty dệt len Mùa Đông 40 247 376 505 437.616 7 Công ty dệt 19/5 120 195 510 1167 2.563.056 8 TCVN - 50 100 100 Để so sánh phí nước thải phải nộp với chi phí xử lý nước thải ta xét một dự án đầu tư công nghệ xử lý nước thải của công ty dệt Phước Long thuộc tổng công ty dệt may Việt Nam như sau: Bảng kê khai chi phí cho dự án Stt Hạng mục công trình Kinh phí XDCB(1000vnđ) 1 Đường hu gom nước thải 315.500 2 Bể thu gom nước thải 100.000 3 Nhà điều hành pha chế hoá chất 66.000 4 Nền móng hệ thống bồn xử lý 875.500 5 Sân phơi bùn 913.600 6 Đường đi lại khu xử lý 120.000 7 Hệ thống đường điện nhà che thiết bị 100.000 8 Các chi phí khảo sát thiết kế, thẩm định 389.363 9 Dự phòng phí XDCB 134.036 10 Chi phí thiết bị 6.450.000 11 Tổng giá trị đầu tư 9.450.000 Nguồn: dự án đầu tư công nghệ xử lý nước thải – Công ty dệt Phước Long- Tổng công ty dệt may Việt Nam, năm 2001. Từ bảng tập hợp kinh phí đầu tư trên ta suy ra suất đầu tư cho hệ thống xử lý nước thải là: 6.777.640/1m3 ứng với công suất thiết bị 1600 m3/ ngày. Và bảng tổng hợp giá thành chi phí xử lý 1m3 nước thải như sau: Các yếu tố Chi phí cho 1m3 (đv.1000vnđ) Chi phí trong 1năm(đv.1000vnđ) vật liệu phụ 0,774 383,803 động lực 0,280 138,880 Lao động 0,115 57,000 Bảo hiểm xã hội 0,005 2,592 khấu hoa tài sản cố định 0,946 469,091 Khấu hao xây dựng 10 năm 3tỷ/10 0,605 300.000 Bảo hiểm tài sản 0,068 33,675 Chi phí quản lý DN 0,023 11,400 Tổng cộng 3,465 1.718,639 Nguồn: dự án đầu tư công nghệ xử lý nước thải – Công ty dệt Phước Long- Tổng công ty dệt may Việt Nam, năm 2001 Qua bảng trên ta thấy rằng chi phí cho xử lý 1m3 nước thải là 3.465 đ/m3 nước thải. Như vậy tổng chi phí cho xử lý nước thải trong một tháng của công ty Phước Long là ( giá sử nhà máy hoạt động 30 ngày trong một tháng ) F = 3465 x 1600 x 30 = 166.320.000 đ/ tháng. Nếu tính số phí phải nộp thì công ty Phước Long phải nộp là: T=1600x30+(300x240x10-3+300x400x10-3+400x700x10-3)x1x1,2x1+ 0 = 27.182.200 đ/tháng. Như vậy so với tổng chi phí xử lý nước thải trong một tháng thì số phí phải nộp nhá h¬n rÊt nhiÒu khi công ty không đầu tư công nghệ xử lý nước thải. Møc phÝ mµ c¸c doanh nghiÖp dÖt ma ph¶i nép lµ thÝch hîp trong ®iÒu kiªn kinh tª hiÖn nay nãi chung cña ViÖt Nam. Víi møc phÝ nh­ trªn sÏ võa ®¶m b¶o cho c¸c xÝ nghiÖp dÖt may ho¹t ®éng cã l·i vµ ®¶mb¶o nguån thu cho quÜ b¶o vÖ m«i tr­êng hµng n¨m. Víi suÊt phÝ nh­ vËy nã còng kh«ng ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn chi phÝ cña c¸c doanh nghiÖp, nÕu so s¸nh møc phÝ ph¶i nép víi doanh thu cña c«ng ty th× møc phÝ chiÕm tû lÖ rÊt nhá.Tæng sè tiÒn phÝ thu ®­îc cña c¸c c¬ së nãi trªn lµ 182.093.904®/th¸ng vµ trong mét n¨m lµ2.185.126.484®/n¨m, ®em so víi gi¸ trÞ s¶n l­îng cña 12 ®¬n vÞ dÖt may thuéc së h÷u nhµ n­íc lµ940.600.000.000®/th¸ng th× qu¶ lµ Øt ái. Møc phÝ chØ chiÕm tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ Ta cã b¶ng tæng hîp sau Nhà nước trung ương Nhà nước địa phương Ngoài nhà nước Có vốn ĐTNN Số cơ sở Dệt May 12 4 8 13 7 6 2.860 350 2.510 7 4 3 GTSXCN dệt may (triệu đồng) Dệt May 940.600 722.000 218.600 301.870 247.413 54.457 174.696 48.392 126.304 77.863 61.281 16.582 Số lao động (người) Dệt May 21.768 10.734 11.034 7.479 3.938 3.541 10.440 2.410 8.030 950 430 520 Nguån: Niªn gi¸m thèn kª Hµ Néi,2000 Bảng : Kết quả sản xuất kinh doanh của dệt may Hà Nội giai đoạn 1996-2000 Danh mục 1996 1997 1998 1999 2000 Tổng doanh thu (tỷ đồng) 1.255,5 1.479,9 1.713,5 2.011,7 2.470,7 Tỷ lệ tăng trưởng so với năm trước 17,87% 15,78 % 17,40% 22,8% Doanh thu SXCN (tỷ đồng) 958,5 1.117,8 1.303,2 1.360,3 1.663,7 Doanh thu thương mại (tỷ đồng) 248,8 315,6 369,9 411,1 489,2 Kim ngạch xuất khẩu ( triệu USD) 90,3 129,6 131,0 150,1 168,1 Nộp ngân sách (tỷ đồng) 86,4 73,3 81,3 229,1 883,3                                        Nguồn Niên giám Thống kê, Sở Công nghiệp Hà Nội Tãm l¹i viÖc tÝnh phÝ theo c«ng thøc ®Ò xuÊt mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cho c¶ nhµ qu¶n lý lÉn doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp sÏ chÞu nép mét kho¶n phÝ cho hµnh vi x¶ th¶i ra m«i tr­êng, vµ hä cã thÓ chÞu phÝ cho c¶ l­îng th¶i ra hoÆc lµ chÞu phÝ cho l­îng x¶ th¶i v­ît tiªu chuÈn cho phÐp. Doanh nghiÖp cã thÓ c©n nh¾c viÖc nªn ®Çu t­ cho c«ng nghÖ xö lý hay kh«ng vµ chi phÝ cho viÖc l¾p ®Æt nµy cã thÓ lµ qu¸ lín ®èi víi chÞu nép phÝ n­íc th¶i, sù lùa chän tuú thuéc vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña c«ng ty. Tuy nhiªn víi møc phÝ nh­ c«ng thøc ®Ò xuÊt th× kho¶n chi phÝ cho viÖc tu©n thñ nép phÝ lµ kh«ng qu¸ lín ®èi víi tæng doanh thu cña c¸c xÝ nghiÖp. Nã hÒ kh«ng c¶n trë viÖc kinh doanh cña c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊ, viÖc c¸c doanh nghiÖp nép phÝ vÉn sÏ ®¶m b¶o møc doanh thu vµ lµm ¨n cã l·i cho doanh nghiÖp. Møc phÝ kh«ng hÒ lµm t¨ng cao chi phÝ trong c¬ cÊu gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp, cã ch¨ng th× møc t¨ng còng kh«ng ®¸ng kÓ. III.Các kiến nghị và giải pháp đối với việc thu phí theo công thức đề xuất. Trước mắt cần phải xem xét lại quy trình tính phí nước thải sao cho đơn giản và hiệu quả cho các doanh nghiệp, không để xảy ra tình trạng khiếu nạn kiện cáo, tồn đọng tiền phí như trong những năm vừa qua. Trong điều kiện kinh tế ở Việt Nam còn nghèo nàn lác hậu do đó việc tính phí cho tất cả các thành phần chất gây ô nhiễm là không khả thi đối với các doanh nghiệm. Mà chủ yếu lên tập trung vào xây dựng mức phí cho một số các chất gây ô nhiễm đặc trưng như: COD, BOD, TSS. Sau đó sẽ bổ sung thêm danh sách các chất đưa vào tính phí dần theo thời gian, dự tính tới năm 2010 có thể sẽ đưa thêm 5 chất nữa vào tính mức phí phải nộp nâng tổng các chất phải nộp phí lên 8 chất. Đồng thời xây dựng một hệ thống tiêu chuẩn môi trường một các đầy đủ khoa học hơn nưa để làm căn cứ cho việc xác định mức độ ô nhiễm của các doanh nghiệp. Các cơ quan quản lý nhà nước cần đưa ra kế hoạch cụ thể về thực hiện chiến lược phát triển kinh tế xã hội và môi trường. Đặc biệt là chiến lược phát triển ngành công nghiệp dệt may và các chỉ tiêu môi trường nước thải cần đạt tới năm 2010. Mặt khác đẩy mạnh các công cụ pháp luật hơn nữa trong bảo vệ môi trường, nhất là trong lĩnh vực tính và thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp.Có được một khung pháp lý đầy đủ và hiệu quả cao trong lĩnh vực này đặc biệt về chế độ xử phạt hành chính đối với các cơ sở không thực hiện đúng quy địn về phí nước thải. Tích cực đào tạo đội ngũ cán bộ kỹ thuất chuyên môn cao trong việc thẩm định và thu phí nước thải. Nhằm tránh những sai sót trong quá trình thẩm mức phí cho các cơ sở và có đủ số lượng cán bộ thưòng xuyên theo dõi quan trắc chất lượng nước thải của các nhà máy xí nghiệp. Tăng cường các biện pháp tuyên truyền giáo dục ý thức môi trường cho các doanh nghiệp. Thường xuyên đưa ra các báo cáo hiện trạng môi trường nước thải và mức độ thiệt hài để cảnh báo cho các chủ thể gây ô nhiễm. Tính toán và nâng dần mức phí nước thải lên theo từng giai đoạn phát triển của nền kinh tê nói chung và của ngành công nghiệp dệt may nói chung. Với số tiền phí thu được dùng để đầu tư cho các công trình cung cấp nước của thành phố, xây dựng các nhà máy nước xử lý tập trung cho các khu công nghiệp, cho vay không lãi suất đối với các dự án môi trường của các doanh nghiệp. KẾT LUẬN Từ thực tiễn của việc thu phí nước thải công nghiệp trên địa bàn thành đã cho chúng ta thấy rằng phí môi trường là một trong những công cụ kinh tế quan trọng trong quản lý môi trường nước thải công nghiệp hiện nay. Áp dụng công cụ kinh tế này không những mục tiêu môi trường được đáp ứng mà chúng ta còn có một nguồn thu kha lớn cho quỹ bảo môi trường. Công cụ phí nước thải đang là một biện pháp hữu hiệu trong nỗ lực thúc đẩy các doanh nghiệp giảm thải và tạo ý thức bảo vệ môi trường cho các chủ thể gây ô nhiễm. Tuy nhiên để đưa việc tính phí bảo vệ môi trường trở về với đúng nghĩa của nó đòi hỏi các cấp các ngành phải có những lỗ lực không ngừng trong công cuôc phát triển kinh tế - xã hội – môi trường.Hiện nay công việc thu phí nước thải còn gặp rất nhiều khó khăn và vướng mắc chưa thật sự mang lại hiệu quả cao. Để tiến tới một mức phí môi trường ngang bằng hoặc cao hơn mức chi phí xử lý nước thải chúng ta cần phải có những bước đi đúng đắn. Trong đề tài nghiên cứu tôi mạnh dạn ®­a ra m« h×nh tÝnh phÝ ¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi n­íc th¶i và bước đầu đưa ra công thức tính phí môi trường đối với nước thải theo đúng với chi phí cho xử lý 1 m3 nước thải bình quân các doanh nghiệp phải chi khi áp dụng công nghệ xử lý. Tuy nhiên muốn đạt được mức phí theo đúng công thức đã đề xuất tôi cũng đã đưa ra. Với khả năng phát triển, tăng trưởng của các ngành công nghiệp nói chung và công nghiệp dệt may nói riêng dự báo tới năm 2010 mức phí có khả năng thu sẽ tiến dần tới mức chi phí cho xử lý 1m3 nước thải và trong tương lai mức thu phí sẽ ngang bằng và vượt lên trên ngưỡng chi phí cho một m3 nước thải. Tài liệu tham khảo 1.Nguyến Thế Chinh. Ứng dụng các công cụ kinh tế trong quản lý môi trường ở Việt Nam giai đoạn 2000 – 2020,1998. Lưu Đức Hải. Tập bài giảng về quản lý môi trường,1998. Lê thu Hoa. Phân tích tác động của chính sách thúê môi trường đến phía cung của nền kinh tế,1998. Bùi Thanh Huyền. Tiếp cận công cụ kinh tế: Phí/lệ phí ô nhiễm môi trường nước và không khí ở Việt Nam, 1997. Luật án thạc sĩ khoa học môi trường. Lê Thị Thanh Mỹ. Công cụ knh tế trong quản lý môi trường; thị trường giấy phép ô nhiễm ( các khía cạnh cân nhắc ),1998 Trần võ Hùng Sơn. Ứng dụng nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền: trường hợp lệ phí khu công nghiệp,1998 Giáo trình kinh tế môi trường. Trường Đại học Kinh tế Quốc Dân Hà Nội- nhà xuất bản giáo dục. Giáo trình kinh tế môi trường. Nhà xuất bản giáo dục năm 1995. 9.Kinh tế chất thải trong phát triẻn bên vững. Nhà xuất bản chính trị quốc gia.2002 10.Kỷ yếu hội nghị SXSH.n ăm2002 11. Báo cáo hiÖn trạng môi trường thành phố Hà Nội. Cục môi trường,năm 2002. 12. Chiến lược phát triển kinh tế xã hội của thủ đô đến năm 2010 13. Chiến lược phát triển công nghiệp của thành phố Hà Nội. Sỏ công nghiệp năm 2002. 14. Chiến lược bảo vệ môi trường Quốc gia. 15. NghÞ ®Þnh 67/2003/N§-CP vµ th«ng t­125/2003/TTL-BTC-BTNMT 16. Dự án đầu tư công nghệ xử lý nước thải của công ty dệt nhuộm Phước Long. 17.ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ m«i tr­êng (§¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi)-B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi “§¸nh gi¸ « nhiÔm m«i tr­êng c«ng nghiÖp TP.Hµ Néi”, 1999-2000 18,JICA-VINATEX-CEETIA (§¹i häc X©y dùng Hµ Néi)- Dù ¸n ng¨n ngõa « nhiÔm c«ng nghiÖp, 1999-2001 19.Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam- HiÖn tr¹ng s¶n xuÊt ngµnh dÖt amy ViÖt Nam vµ c¸c th¸ch thøc trong t­¬ng lai, 12/2002 20.Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam-ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ m«i tr­êng-B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi “X©y dùng kÕ ho¹ch, gi¶i ph¸p vµ tiÕn ®é thùc hiÖn nh»m kh¾c phôc « nhiÔm m«i tr­êng t¹i 21 c¬ së thuéc ngµnh dÖt may. X©y dùng dù ¸n S¶n xuÊt s¹ch h¬n triÓn khai thùc hiÖn t¹i C«ng ty dÖt Nam §Þnh vµ C«ng ty dÖt may Hµ Néi”, 4/2003 21.WHO-Assessment of Sources of Air, Water and Land pollution. A Guide to rapid source inventory techniques and their use in formulating environmental control strategies, 1993 22.H.Rüffer, K.H.Rosenwinkel-Taschenbuch der Industrieabwasserreinigung, 1991 Lêi cam ®oan. T«i xin cam ®oan néi dung b¸o c¸o ®· viÕt lµ do b¶n th©n thùc hiÖn, kh«ng sao chÐp, c¾t ghÐp c¸c tµi liÖu, chuyªn ®Ò hoÆc luËn v¨n cña ng­êi kh¸c; nÕu sai ph¹m t«i xin chÞu kû luËt víi Nhµ tr­êng. Hµ néi, ngµy 29 th¸ng 4 n¨m 2006 Ký tªn Lêi c¶m ¬n Em xin bµy tá lßng biÕt ¬n tíi c« gi¸o TS. NguyÔn ChÝ Quang, ng­êi ®· tËn t×nh h­íng dÉn vµ gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ hoµn thµnh chuyªn ®Ò tèt nghiÖp. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña «ng. §Æng D­¬ng B×nh cïng c¸c c« chó phßng Tµi nguyªn m«i tr­êng KhÝ t­êng vµ Thuû v¨n thuéc Së tµi nguyªn M«i tr­êng vµ Nhµ ®Êt Hµ ®· t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì em trong suèt qu¸ tr×nh thùc tËp ®Ó hoµn thiÖn chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy. Em còng xin c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa Kinh tÕ qu¶n lý M«i tr­êng vµ §« thÞ ®· quan t©m gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh häc tËp, chØ dÉn, gãp ý vÒ néi dung chuyªn ®Ò. Cuèi cïng, em xin c¶m ¬n gia ®×nh, b¹n bÌ th©n thiÕt cïng tËp thÓ líp m«i tr­êng 44 ®· ®éng viªn, gióp ®ì em trong suèt thêi gian häc tËp vµ hoµn thµnh ®ît thùc tËp tèt nghiÖp nµy. Sinh viªn: Phan v¨n Trung Môc lôc Lời mở đầu:......................................................................................................... 1 Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn chung cña viÖc ¸p dông c¸c c«ng cô kinh tÕ trong qu¶n lý m«i tr­êng. .....................3 I.Tổng quan về các công cụ kinh tế trong quản lý môi trường................. 3 1.1.C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña viÖc x©y dùng c¸c c«ng cô kinh tÕ... ....... 3 1.1.1.Nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền................................... 3 1.1.2.Nguyên tắc người hưởng lợi phải trả tiền....................................... 5 1.2.Các loại công cụ kinh tế trong quản lý môi trường............................ 6 1.2.1.t¹i sao ph¶i ¸p dông c¸c c«ng cô kinh tÕ trong qu¶n lý m«i tr­êng.......................................................................................................... 7 1.2.2.ThuÕ vµ phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng:....................................................... . 9 1.1.3.C¸c ch­¬ng tr×nh th­¬ng m¹i:........................................................ 10 1.2.4.Hệ thống đật cọc hoàn trả............................................................... 11 1.2.5.Nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vÒ tµi chÝnh................................ 12 II.Kinh nghiệm thực tiễn của các nước áp dụng các công cụ kinh tế trong quản lý môi trường............................................................................. ........ .............13 2.1.Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi:......................... . ......13 2.2.Kinh nghiệm của các nước đang phát triển trªn thÕ giíi............... 15 III. PhÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi n­íc th¶i trong qu¶n lý m«i tr­êng:...............................................................................................................17 3.1.Ph­¬ng ph¸p luËn cho viÖc tÝnh phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi n­íc th¶i c«ng nghiÖp:..................................................................................................... 17 3.2.C¬ së x¸c ®Þnh phÝ n­íc th¶i c«ng nghiÖp:................................... ............ 20 3.2.1.Dùa vµo tæng l­îng n­íc th¶i...................................................................20 3.2.2Đặc tính của các chất gây ô nhiễm............................................................20 3.2.3.Hàm lượng các chất gây ô nhiễm.................................................... ........21 3.2.4.Dùa vµo hÖ sè chÞu t¶i m«i tr­êng......................................................... 21 3.2.5.Dùa vµo chi phÝ biªn bá ra l¾p ®Æt hÖ thèng gi¶m th¶i.................... 22 3.2.6.Dùa vµo gi¸ trÞ ­íc tÝnh t¸c h¹i do mét ®¬n vÞ chÊt th¶i g©y ra.... 22 3.2.7.Dùa vµo tiªu chuÈn m«i tr­êng...................................................... 22 Ch­¬ng II: HiÖn tr¹ng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ m«i tr­êng n­íc th¶i c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi:...............................................................24 I.HiÖn tr¹ng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp:....................................................................24 1.1.T×nh h×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp:..................................................................24 1.2. Những tác động tới môi trường nước của hoạt động sản xuất công nghiệp................................................................................................................25 II.Tổng quan ngành dệt may Ha Nội.........................................................,,,.....28. 2.1.HiÖn tr¹ng s¶n xuÊt vµ vai trß cña ngµnh dÖt may Hµ Néi...........................28 2.1.1. Vai trò của ngành dệt may Hà Nội...........................................................28 2.1.2.Tì́nh hình phát triển ngành dệt may Hà Nội..............................................32 a.Thực trạng về tổ chức, quy mô ngàh dệt may trên địa bàn thành phố Hà Nội......................................................................................................................32 b.Thực trạng về cơ sở vật chất kỹ thuật.............................................................33 c.Thực trạng về trình độ sản phẩm.....................................................................36 d.Thực trạng về sử dụng nguyên liệu.................................................................41 eThực trạng về lao động trình độ kỹ thuật, năng lực phát triển.........................42 III.Các nguồn thải chủ yếu gây ô nhiễm môi trường nước của ngành dệt may....................................................................................................................45 3.1. Chu trình sản phẩm của ngành công nghiệp dệt may từ sản xuất đến tiêu dùng...................................................................................................................45 Đánh giá tác động môi trường n­íc th¶i trong quá tŕinh sản xuất:...................................................................................................................47 3.3.Khả năng áp dụng sản xuất sạch hơn trong các doanh nghiệp dệt may Hà Nội....................................................................................................................:57 C¬ së ph¸p lý cña viÖc tÝnh phÝ n­íc th¶i ë ViÖt Nam..............,....59 ch­¬ng III: tÝnh phÝ n­íc th¶i c«ng nghiÖp cho mét sè c¬ së dÖt may trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi........................................................................................61 I.Những căn cứ để tính phí nước thải công nghiệp:...........................................61 1.1.Những chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội của thành phố Hà Nội đến năm 2010. .................................................................................................................61 1.2.Xu hướng phát triển ngành công nghiệp đến năm 2010..............................63 1.3.Dự báo diễn biến môi trường và mục tiêu môi trường cần đạt đến năm 2010 của thành phố Hà Nội........................................................................................66 1.4.Thực trạng thu phí nước thải công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội trong những năm vừa qua............................................................................ 68 II.Đề xuất công thức tính phí nước thải công nghiệp........................................69 2.1.TÝnh phÝ n­íc th¶i theo NghÞ ®Þnh 67/CP....................................................69 2.2.Công thức tính phí tổng quát.......................................................................72 2.3.Phân tích các hệ số trong công thức tổng quát:...........................................72 2.4.Áp dụng công thức đề xuất tính cho một số cơ sở dệt may trên địa bàn thành phố Hà Nội:........................................................................................................75 III.Các kiến nghị và giải pháp đối với việc thu phí theo công thức đề xuất...............................................................................................................,.....85 KẾT LUẬN........................................................................................................87 Tài liệu tham khảo.......................................................................................,,....89 Môc lôc..............................................................................................................94