Đề tài Một số biện pháp nâng cao độ chính xác khống chế trắc địa mặt bằng trong hầm

Mục lục Chương1 công tác trắc địa trong xây dựng đường hầm 1.1 Cơ sở trắc địa trong xây dựng công trình đường hầm 5 1.1.1 Lưới khống chế mặt bằng trên mặt bằng trên mặt đất 5 1.1.2 Định hướng cơ sở trắc địa trong hầm 6 1.1.3 Lưới khống chế trắc địa trong hầm 6 1.1.4 Thành lập hệ thống khống chế độ cao 7 1.2 Sai số đào thông hầm 8 1.2.1 Phân loại sai số đào thông hầm và hạn sai cho phép 8 1.2.2 Các nguồn sai số đào thông hầm 10 1 Các nguồn sai số ảnh hưởng tới độ chính xác hướng ngang đào thông hầm 2 Các nguồn sai số ảnh hưởng tới độ chính xác về độ cao đào thông hầm 1.2.3 Nguyên tắc phân phối các nguồn sai số 12 1. Nguyên tắc ảnh hưởng bằng nhau 2. Nguyên tắc ảnh hưởng không bằng nhau 1.3. Ước tính sai số của lưới khống chế trắc địa trên mặt đất đối với độchính xác đào thông hầm 13 1.3.1. Lưới đường chuyền 13 1. Công thức điểm cuối 2. Công thức điểm đào thông 1.3.2. Lưới tam giác và lưới GPS 16Đồ án Tốt Nghiệp Trắc địa công trình 1. Ước tính theo sai số trung phương vị trí điểm cuối chuỗi 2. Ước tính sai số hướng ngang điểm đào thông hầm 1.4 Ước tính độ chính xác đo đường chuyền trong hầm 20 1.4.1 Đối với đoạn hầm thẳng hoặc cong có bán kính rất lớn 20 1.4.2 Đối với đoạn hầm có bán kính nhỏ 21 Chương 2: một số biện pháp nâng cao độ chính xác khống chế trắc địa mặt bằng trong hầm 22 2.1 Đặc điểm của khống chế trắc địa mặt bằng trong hầm 22 2.2 Các phương pháp thành lập lưới mặt bằng trong hầm 24 2.3 Các phương pháp nâng cao độ chính xác lưới 25 2.3.1 Nâng cao độ chính xác đo đạc 25 2.3.2 thiết kế một số dạng lưới mặt bằng trong hầm 26 2.4Thiết kế đường chuyền trong hầm có đo thêm phương vị bằng máy con quay 27 2.5 Nâng cao độ chính xác chuyền tọa độ từ mặt đất xuông hầm 33 CHƯƠNG 3: THIếT Kế Và ĐO ĐạC THựC NGHIệM

pdf42 trang | Chia sẻ: banmai | Lượt xem: 1922 | Lượt tải: 0download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Một số biện pháp nâng cao độ chính xác khống chế trắc địa mặt bằng trong hầm, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
vËn hµnh c«ng tr×nh nãi trung vµ c«ng tr×nh hÇm nãi giªng ngµy mét ®ßi hái cã ®é chÝnh x¸c cao, ®¶m b¶o cho c«ng tr×nh cã ®é chÝnh x¸c quy ®Þnh. §Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã th× c«ng t¸c tr¾c ®Þa trong x©y dùng c«ng tr×nh hÇm gi÷ vai trß cùc kú quan träng trong suèt qu¸ tr×nh thiÕt kÕ, thi c«ng, sö dông c«ng tr×nh hÇm. Trong ®ã, ®¶m b¶o ®µo th«ng hÇm ®æi h­íng ®­îc ®­a lªn hµng ®Çu. C¬ së tr¾c ®Þa phôc vô x©y dùng mét c«ng tr×nh ®­êng hÇm lµ lËp l­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa trªn mÆt ®Êt vµ x©y dùng hÖ thèng khèng chÕ tr¾c ®Þa trong hÇm. V× vËy viÖc thµnh lËp l­íi khèng chÕ cã ®é chÝnh x¸c cã vai trß rÊt quan träng, trong viÖc ®µo th«ng hÇm ®æi h­íng. §èi víi c«ng tr×nh cô thÓ, tïy tõng ®Æc ®iÓm cô thÓ cña ®­êng hÇm mµ ta cã c¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp l­íi khèng chÕ kh¸c nhau. Víi môc ®Ých trªn d­íi sù h­íng dÉn cña thÇy gi¸o Ph¹m Quèc Kh¸nh t«i ®­îc nhËn ®Ò tµi: “ Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao ®é chÝnh x¸c khèng chÕ tr¾c ®Þa mÆt b»ng trong hÇm” Néi dung cô thÓ ®­îc tr×nh bµy nh­ sau: Ch­¬ng 1: C«ng t¸c tr¾c ®Þa trong x©y dùng ®­êng hÇm Trong ch­¬ng nµy sÏ nªu nªn c¬ së tr¾c ®Þa trong x©y dùng c«ng tr×nh hÇm, sai sè ®µo th«ng hÇm, ­íc tÝnh sai sè cña l­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa trªn mÆt ®Êt §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-484 víi ®é chÝnh x¸c ®µo th«ng hÇm vµ ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c ®o ®­êng chuyÒn trong hÇm. Ch­¬ng 2: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao ®é chÝnh x¸c khèng chÕ tr¾c ®Þa mÆt b»ng trong hÇm Nãi nªn ®Æc ®iÓm cña khèng chÕ tr¾c ®Þa mÆt b»ng trong hÇm, c¸c biÖn ph¸p thµnh lËp l­íi l­íi mÆt b»ng trong hÇm vµ mét sè biÖn ph¸p n©ng cao ®é chÝnh x¸c khèng chÕ tr¾c ®Þa mÆt b»ng trong hÇm. Ch­¬ng 3: ThiÕt kÕ vµ ®o ®¹c l­íi thùc nghiÖm Giíi thiÖu vÒ m« h×nh ®­êng hÇm, thiÕt kÕ mét sè d¹ng l­íi mÆt b»ng trong hÇm vµ ®o ®¹c vµ sö lý sè liÖu sÏ lµ chøng minh cô thÓ cho ®Ò tµi. §Ó hoµn thµnh ®­îc c¸c chñ ®Ò nªu trªn cña ®å ¸n, t«i ®­îc c¸c thÇy c« trong khoa gióp ®ì cïng sù chØ b¶o h­íng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o Ph¹m Quèc Kh¸nh . MÆc dï ®· cè g¾ng nh­ng do kiÕn thøc chuyªn m«n cßn h¹n hÑp, thêi gian nghiªn cøu ®Ò tµi cßn Ýt nªn ®å ¸n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong ®­îc sù chØ b¶o cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c ®ång nghiÖp ®Ó ®å ¸n ®­îc hoµn chØnh h¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Hµ Néi 6-2008 Sinh viªn Vò V¨n Trung §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-485 CH¦¥NG I C¤NG t¸c TR¾C §ÞA TRONG X¢Y DùNG §¦êng HÇM 1.1 C¥ së TR¾C §ÞA TRONG X¢Y DùNG C¤NG TR×NH §¦êNG HÇM NhiÖm vô chñ yÕu cña tr¾c ®Þa trong x©y dùng ®­ßng hÇm lµ b¶o ®¶m ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng víi ®é chÝnh x¸c theo yªu cÇu. §ång thêi b¶o ®¶m ®é chÝnh x¸c x©y dùng ®­êng hÇm,c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc trong hÇm ®óng víi h×nh d¹ng kÝch th­íc thiÕt kÕ vµ quan tr¾c biÕn d¹ng c«ng tr×nh trong lóc thi c«ng cung nh­ lóc sö dông ®­êng hÇm. C¬ së tr¾c ®Þa phôc vô x©y dùng mét c«ng tr×nh hÇm lµ lËp l­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa trªn mÆt ®Êt,chuyÒn täa ®é, ph­¬ng vÞ vµ ®é cao xuèng hÇm qua cöa hÇm, th«ng giã, giÕng ®øng, giÕng nghiªng… vµ x©y dùng hÖ thèng khèng chÕ tr¾c ®Þa trong hÇm 1.1.1 L­íi khèng chÕ mÆt b»ng trªn mÆt ®Êt L­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa trªn mÆt ®Êt lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n, quyÕt ®Þnh toµn bé c¸c c«ng viÖc trong x©y dùng hÇm, lµ c¬ së cña luíi khèng chÕ tr¾c ®Þa trong hÇm mµ dùa vµo ®ã ®Ó chØ ®¹o ®µo hÇm, bè trÝ c¸c kiÕn tróc trong hÇm vµ quan tr¾c biÕn d¹ng c«ng tr×nh khi hÇm ®­îc ®­a vµo sö dông. ViÖc thµnh lËp l­íi khèng chÕ mÆt b»ng trªn mÆt ®Êt ®­îc hoµn thµnh tr­íc khi ®µo hÇm. tr­íc ®©y l­íi khèng chÕ mÆt b»ng th­êng ®­îc thµnh lËp d­íi d¹ng chuçi tam gi¸c ®o gãc cã ®o thªm c¹nh ®¸y, l­íi tam gi¸c ®o gãc c¹nh hoÆc l­íi ®­êng chuyÒn. Tõ nh­ng n¨m 90 cña thÕ kû truíc, n­íc ta ®· b¾t ®Çu øng dông c«ng nghÖ GPS x©y dùng l­íi khèng chÕ mÆt b»ng trong thi c«ng ®­êng hÇm ®iÎn h×nh lµ l­íi GPS hÇm H¶I V¢N, l­íi GPS thi c«ng ®­êng hÇm thñy ®iÖn A V¦¥NG… Thµnh lËp l­íi khèng chÕ mÆt b»ng trªn mÆt ®Êt b»ng c«ng nghÖ GPS cã ­u ®iÓm v­ît tréi so víi l­íi tr¾c ®Þa truyÒn thèng; kh«ng cÇn th«ng h­íng, ®é §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-486 chÝnh x¸c cao, ®å h×nh l­íi linh ho¹t, ®o nhanh, chi phÝ thÊp nªn c«ng nghÖ GPS ngµy cµng ®­îc sö dông réng r·i 1.1.2 §Þnh h­íng c¬ së tr¾c ®Þa trong hÇm ViÖc chuyÒn täa ®é vµ ph­¬ng vÞ tõ hÖ thèng khèng chÕ mÆt b»ng trªn mÆt ®Êt xuèng hÇm ®Ó t¹o sè liÖu khëi tÝnh cho c¬ së tr¾c ®Þa trong hÇm gäi lµ ®Þnh huíng c¬ së tr¾c ®Þa trong hÇm,hoÆc cßn gäi lµ ®o liªn hÖ hoÆc ®o nèi.Qua ®ã lµm cho khèng chÕ mÆt b»ng trong hÇm cã cïng hÖ täa ®é víi khèng chÕ mÆt b»ng trªn mÆt ®Êt. Cã thÓ ®Þnh h­íng qua cöa hÇm hoÆc nèi ®µo phô tïy thuéc vµo tõng hÇm cô thÓ.NÕu ®­êng hÇm ®­îc ®Þnh h­íng qua cöa hÇm th× ®o nèi nh­ l­íi khèng chÕ trªn mÆt ®Êt, nÕu ®­êng hÇm dµi trªn cã giÕng ®øng th× cã thÓ ®Þnh h­íng ®­êng hÇm qua giÕng ®øng b»ng ph­¬ng ph¸p tam gi¸c liªn hÖ hoÆc dïng m¸y con quay x¸c ®Þnh ph­¬ng vÞ khëi ®Çu cña ®­êng chuyÒn trong hÇm. 1.1.3 L­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa trong hÇm Do ®iÒu kiÖn thi c«ng trong hÇm chËt hÑp nªn khèng chÕ tr¾c ®ia trong hÇm ®­îc x©y dùng d­íi d¹ng lµ l­íi ®­êng chuyÒn.§­êng chuyÒn trong hÇm ®­îc chia thµnh c¸c lo¹i sau: §­êng chuyÒn tiÖm cËn: trong tr­êng hîp giÕng ®øng ®­îc ®µo lÖch sang mét bªn cña ®­êng hÇm th× cÇn thµnh lËp ®­êng chuyÒn tiÖm cËn ®Ó dÉn täa ®é vµ ph­¬ng vÞ ®­îc chuyÒn tõ trªn mÆt ®Êt xuèng vµo ®­êng hÇm chÝnh. §­êng chuyÒn thi c«ng: ®­îc thµnh lËp víi c¹nh g¾n ®Ó tiÖn chØ ®¹o ®µo hÇm theo tiÕn ®é thi c«ng hÇm . §­êng chuyÒn c¹nh dµi: Khi hÇm ®· ®µo ®­îc mét ®o¹n dµi, ®­êng chuyÒn thi c«ng gåm nhiÒu c¹nh g¾n sÏ kh«ng ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vÒ ph­¬ng vÞ. Lóc ®ã cÇn thµnh lËp ®­êng chuyÒn c¹nh dµi dùa trªn c¸c ®iÓm cña ®­êng chuyÒn thi c«ng (bá qua mét sè ®iÓm trung gian) ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c ph­¬ng vÞ. §­êng chuyÒn trong hÇm lµ ®­êng chuyÒn nh¸nh. §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-487 1.1.4 Thµnh lËp hÖ thèng khèng chÕ ®é cao Trôc ®­êng hÇm vµ c¸c kiÕn tróc trong hÇm ®­îc x¸c ®Þnh vµ ®­îc bè trÝ trong kh«ng gian ba chiÒu. §Ó ®¶m b¶o th«ng hÇm ®èi h­íng, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc, l¾p ®Æt c¸c thiÕt bÞ trong hÇm vµ ®o lón, cÇn ph¶i thµnh lËp hÖ thèng khèng chÕ ®é cao t­¬ng tù nh­ khèng chÕ mÆt b»ng, hÖ thèng khèng chÕ ®é cao bao gåm: + Khèng chÕ ®é cao trªn mÆt ®Êt: thµnh lËp c¸c tuyÕn thñy chuÈn xuÊt ph¸t tõ ®iÓm thñy chuÈn nhµ n­íc vµ cã thÓ t¹o thµnh l­íi. T¹i c¸c cöa hÇm vµ gÇn miÖng giÕng ®øng cÇn cã ®iÓm mèc ®é cao. §é chÝnh x¸c cña mèc ®é cao trªn mÆt ®Êt tïy thuéc vµo yªu cÇu ®é chÝnh x¸c ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng theo ph­¬ng th¼ng ®øng (®é cao), tïy thuéc vµo chiÒu dµi ®­êng hÇm, sai sè cho phÐp l¾p ®Æt thiÕt bÞ trong hÇm vµ yªu cÇu ®é chÝnh x¸c ®o biÕn d¹ng. Nh­ng th«ng th­êng thñy chuÈn h¹ng III cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu ®ã. Ngoµi ra cã thÓ ®o cao b¨ng GPS. Khi đo cao b»ng GPS cÇn chó ý ®Õn dÞ th­êng ®é cao ®Ó chó ý chuyÓn ®é cao tr¾c ®Þa vÒ ®é cao th­êng. HTD= H + (1.1) + ChuyÒn ®é cao tõ mÆt ®Êt xuèng hÇm: tõ c¸c mèc ®é cao ë cöa hÇm hoÆc gÇn miÖng giÕng ®øng chuyÒn ®é cao xuèng hÇm qua cöa hÇm hoÆc qua giÕng ®øng ®Ó lµm sè liÖu khëi tÝnh ®é cao trong hÇm. + Khèng chÕ ®é cao trong hÇm: thµnh lËp c¸c tuyÕn thñy chuÈn tõ c¸c ®iÓm khëi tÝnh ®é cao ë cöa hÇm hoÆc ë ®¸y giÕng ®øng ®Õn g­¬ng hÇm. C¸c ®iÓm mèc ®é cao trong hÇm th­êng trïng víi c¸c ®iÓm ®­êng chuyÒn trong hÇm. TuyÕn thñy chuÈn trong hÇm lµ tuyÕn nh¸nh. §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-488 1.2 sai sè §µO TH¤NG HÇM 1.2.1 Ph©n lo¹i sai sè ®µo th«ng hÇm vµ h¹n sai cho phÐp C¸c nguån sai sè ¶nh h­ëng ®Õn ®é chÝnh x¸c ®µo th«ng hÇm bao gåm sai sè do tr¾c ®Þa, do thi c«ng, do thiÕt kÕ, ë ®©y chØ quan t©m tíi sai sè do tr¾c ®Þa. Trong thi c«ng ®µo hÇm, do sai sè cña l­íi khèng chÕ trªn mÆt ®Êt, sai sè do liªn hÖ, sai sè cña l­íi khèng chÕ trong hÇm vµ sai sè bè trÝ chi tiÕt nªn hai trôc tim hÇm ®µo ®èi h­íng kh«ng thÓ g¹p nhau chÝnh x¸c tuyÖt ®èi ®­îc mµ cã mét tû lÖ lÖch nhÊt ®Þnh gäi lµ sai sè ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng. Ký hiÖu lµ  ,sai sè trung ph­¬ng t­¬ng øng ký hiÖu lµ M (h×nh 1.1 , h×nh 1.2) H×nh 1.1 sai sè ®µo th«ng hÇm trong mÆt ph¼ng n»m ngang H×nh 1.2 sai sè ®µo th«ng hÇm trong kh«ng gian ▲ ▲A B Trôc hÇm sau khi ®iÒu chØnh h P2 C Y q lX A H  P1 §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-489 + H×nh chiÕu cña  trªn h­íng trôc tim hÇm gäi lµ sai sè h­íng däc, ký hiÑu lµ l, sai sè trung ph­¬ng t­¬ng øng la Ml. Sai sè nµy ph¶i n»m trong mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh Ml ≤ 4000 L (1.2) Ml: sai sè trung ph­¬ng h­íng däc L: chiÒu dµi ®o¹n hÇm ®µo ®èi h­íng, ®¬n vÞ lµ mÐt + H×nh chiÕu cña  trªn h­íng vu«ng gãc víi trôc hÇm trong mÆt ph¼ng n»m ngang gäi lµ sai sè h­ãng ngang, kÝ hiÖu lµ q, sai sè trung ph­¬ng t­¬ng øng lµ Mq, ®©y lµ sai sè quan träng nhÊt v× nÕu sai sè nµy v­ît qu¸ h¹n sai cho phÐp th× sÏ lµm thay ®æi h×nh d¹ng h×nh häc cña ®­êng hÇm dÉn tíi ph¶i ®iÒu chØnh ®µo ®¾p g©y tæn thÊt cho c«ng tr×nh. + H×nh chiÕu cña  trªn ph­¬ng th¼ng ®øng gäi lµ sai sè ®é cao, ký hiÖu lµh, sai sè trung ph­¬ng t­¬ng øng la Mh, sai sè ®é cao còng quan träng nh­ sai sè h­íng ngang nh­ng víi kü thu¹t ®o cao hiÖn nay dÔ dµng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ ®é chÝnh x¸c. Sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang vµ sai sè trung ph­¬ng ®é cao cho phÐp khi ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng theo quy ®Þnh nh­ b¶ng 1.1. B¶ng 1.1. Sai sè trung ph­ong h­íng ngang vµ sai sè trung ph­¬ng ®é cao ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng ChiÒu dµi ®o¹n hÇm ®µo ®èi h­íng (km) ≤4  8  10 1013 1317 1720 Sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang Mq (mm) 50 75 100 150 200 250 Sai sè trung ph­¬ng ®é cao Mh (mm) 25 §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4810 1.2.2 C¸c nguån sai sè ®µo th«ng hÇm Sai sè ®µo th«ng hÇm chñ yÕu lµ sai sè cña khèng chÕ trªn mÆt ®Êt, sè ®o liªn hÖ vµ sai sè cña khèng chÕ trong hÇm. Nh­ ®· biÕt, ®Ó ®¶m b¶o ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng víi ®é chÝnh x¸c quy ®Þnh th× sai sè h­íng ngang lµ quan träng vµ ®¸ng chó ý nhÊt. V× vËy cÇn xÐt c¸c nguån sai sè ¶nh h­ëng ®Õn ®é chÝnh x¸c h­íng ngang ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng. 1. C¸c nguån sai sè ¶nh h­íng tíi ®é chÝnh x¸c h­íng ngang ®µo th«ng hÇm. a) §èi víi ®­êng hÇm th¼ng C¸c nguån sai sè ¶nh h­ëng tíi ®é chÝnh x¸c h­íng ngang ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng Sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang cña khèng chÕ tr¾c ®Þa trªn mÆt ®Êt, ký hiÖu lµ m1. Sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang cña ®Þnh h­íng hÇm: nÕu ®Þnh h­íng qua hai cöa hÇm th× kh«ng cã sai sè nµy. + NÕu ®Þnh h­íng qua mét cöa hÇm vµ mét giÕng ®øng (hoÆc giÕng nghiªng hoÆc hÇm phô dµi) th× sai sè h­íng ngang cña ®Þnh h­íng qua giÕng ®øng, ký hiÖu la m2. + NÕu ®Þnh h­íng qua hai giÕng ®øng th× cã sai sè h­íng ngang cña ®Þnh h­íng qua hai giÕng ®øng, ký hiÖu lµ m2 vµ m3. Sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang cña khèng chÕ tr¾c ®Þa trong hÇm, ký hiÖu lµ m4 va m5. Víi gi¶ thiÕt c¸c nguån sai sè ®éc lËp víi nhau th× sai sè trung ph­¬ng tæng hîp h­íng ngang ë chç ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng sÏ tïy tr­êng hîp mµ tÝnh theo c«ng thøc sau: §èi víi ®o¹n hÇm ®­îc ®Þnh h­íng qua hai cöa hÇm: §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4811 Mq= 252421 mmm  (1.3) §èi víi ®o¹n hÇm ®­îc ®Þnh h­íng qua mét cöa hÇm vµ mét giÕng ®øng: Mq= 25242221 mmmm  (1.4) §èi víi ®o¹n hÇm ®­îc ®Þnh h­íng qua hai giÕng ®øng: Mq= 2524232221 mmmmm  (1.5) b) §èi víi ®­êng hÇm cong Sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang vµ sai sè trung ph­¬ng h­íng däc cña khèng chÕ tr¾c ®Þa ®Òu cã ¶nh h­ëng tíi ®é chÝnh x¸c h­íng ngang ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng v× vËy vÕ ph¶i cña c«ng thøc (1.3), (1.4) ,(1.5), ph¶i thay b»ng sai sè trung ph­¬ng tæng hîp h­íng ngang vµ h­íng däc cña c¸c nguån sai sè t­¬ng øng la mi’ (i= 1, 2, 3, 4, 5) Víi gi¶ thiÕt sai sè trung ph­¬ng h­íng däc b»ng sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang, ta cã: mi’= mi 2 , (i= 1, 2, 3, 4, 5) (1.6) 2. C¸c nguån sai sè ¶nh h­ëng tíi ®é chÝnh x¸c vÒ ®å cao ®µo th«ng hÇm Ph©n tÝch t­¬ng tù nh­ trªn th× ta cã c¸c nguån sai sè ¶nh h­ëng tíi ®é chÝnh x¸c ®é cao ®µo th«ng hÇm: Sai sè cña khèng chÕ ®é cao trªn mÆt ®Êt: mh1 . Sai sè chuyÒn ®é cao tõ trªn mÆt ®Êt xuèng hÇm: + NÕu chuyÒn ®é cao qua hai cöa hÇm th× xem nh­ kh«ng cã sai sè nµy. + NÕu chuyÒn ®é cao qua mét cöa hÇm vµ mét giÕng ®øng th× cã sai sè chuyÒn ®é cao qua giÕng ®øng ®ã, ký hiÖu lµ mh2 . + NÕu chuyÒn ®é cao qua hai giÕng ®øng, ta cã mh2 vµ mh3 . §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4812 Sai sè cña khèng chÕ ®é cao trong hÇm , tøc sai sè cña hai tuyÕn thñy chuÈn nh¸nh trong hÇm, ký hiÖu lµ mh4 vµ mh5 . GØa thiÕt c¸c nguån sai sè ®éc lËp nhau th× sai sè trung ph­¬ng tæng hîp ®é cao ë chç ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng sÏ tïy tõng tr­êng hîp mµ ¸p dông c«ng thøc : Víi ®o¹n hÇm ®­îc chuyÒn ®é cao qua hai cöa hÇm: Mh= 222 541 h mhmhm  (1.7) Víi ®o¹n hÇm ®­îc chuyÒn qua mét cöa hÇm vµ mét giÕng ®øng : Mh= 25 2 4 2 2 2 1 h mhmhmhm  (1.8 ) Víi ®o¹n hÇm mµ ®é cao ®­îc chuyÒn qua hai giÕng ®øng: Mh= 25 2 4 2 3 2 2 2 1 h mhmhmhmhm  (1.9) ¶nh h­ëng cña c¸c nguån sai sè ®é cao thµnh phÇn ®Õn ®é chÝnh x¸c ®é cao ®µo th«ng hÇm trong hÇm th¼ng còng nh­ trong hÇm cong nªn chØ ¸p dông c¸c c«ng thøc (1.7), (1.8), (1.9) cho tõng tr­êng hîp cô thÓ. 1.2.3 Nguyªn t¾c ph©n phèi c¸c nguån sai sè Trªn thùc tÕ thi c«ng th­êng cÇn ph¶i ph©n phèi tháa ®¸ng sai sè cho phÐp ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng cho c¸c nguån sai sè thµnh phÇn. Nh­ vËy ph­¬ng ¸n tr¾c ®Þa míi cã tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ cao. Cã hai nguyªn t¾c ph©n phèi: 1. Nguyªn t¾c ¶nh h­ëng b»ng nhau NÕu ®iÒu kiÖn thùc tÕ cho thÊy c¸c nguån sai sè thµnh phÇn ®éc lËp nhau vµ cã ¶nh h­ëng xÊp xØ nh­ nhau ®Õn ®é chÝnh x¸c h­íng ngang ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng th× tõ c¸c c«ng thøc (1.3), (1.4), (1.5) ta cã m1=m4=m5= 3 qM =0,58Mq (1.10 ) §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4813 m1=m2=m4=m5= 4 qM =0.5Mq (1.11 ) m1=m2=m3=m4=m5= 5 qM =0.45Mq (1.12 ) Víi ®­êng hÇm cong ta cã c«ng thøc t­¬ng øng: m1=m4=m5= 2 58,0 qM =0,41Mq (1.13 ) m1=m2=m4=m5= 2 5,0 qM =0,35Mq (1.14 ) m1=m2=m3=m4=m5= 2 45,0 qM =0,31Mq (1.15 ) Trong ®ã Mq lµ sai sè h­íng ngang ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng 2. Nguyªn t¾c ¶nh h­ëng kh«nng b»ng nhau NÕu dùa vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ nh­ m¹ng d¹ng l­íi thiÕt kÕ, m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn cã ph­¬ng ph¸p ®o … cã thÓ dù tÝnh tr­íc ¶nh h­ëng cña mét sè nguån sai sè thµnh phÇn th× thay sè liÖu ®ã vµo vÕ ph¶i cña c«ng thøc (1.3), (1.4), (1.5) vµ ¸p dông nguyªn t¾c ¶nh h­ëng b»ng nhau cña c¸c nguån sai sè cßn l¹i ®Ó tÝnh. 1.3 ¦íC TÝNH SAI Sè CñA L¦íi KHèNG CHÕ TR¾C §ÞA TR£N MÆT §ÊT §èI VíI §é CHÝNH X¸C §µO TH¤NG HÇM 1.3.1 L­íi ®­êng chuyÒn NÕu dïng ®­êng chuyÒn lµm khèng chÕ ®éc lËp trªn mÆt ®Êt th× ph¶i thµnh lËp ®­êng chuyÒn khÐp kÝn hoÆc Ýt nhÊt còng ph¶i chän ngoµi ®­êng chuyÒn mét vµi ®iÓm, tõ ®ã (cã thÓ ®o gãc kh«ng ®o c¹nh) ®o hai gãc nèi ë ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi ®­êng chuyÒn ®Ó t¹o thµnh ®a gi¸c khÐp kÝn vÒ gãc. 1. C«ng thøc ®iÓm cuèi §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4814 C«ng thøc tÝnh sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang cx m cña ®iÓm cuèi ®­êng chuyÒn sau khi b×nh sai ®iÒu kiÖn khÐp gãc: 2 c x m =[ms2 cos2 ] + 2 2  m [ 2 ] (1.16) Trong ®ã ms , m lµ sai sè trung ph­¬ng ®o c¹nh vµ sai sè trung ph­¬ng ®o gãc ®­êng chuyÒn.  lµ gãc ph­¬ng vÞ c¹nh ®­êng chuyÒn.  lµ hoµnh ®é cña ®iÓm ®­êng chuyÒn khi lÊy träng t©m cña ®­êng chuyÒn lµm gèc cña hÖ täa ®é. i = yi – y0 ; y0 = 1 ][ n y ; n lµ sè c¹nh ®­êng chuyÒn. 2. C«ng thøc ®iÓm ®µo th«ng ¶nh h­ëng cña sai sè ®o gãc vµ ®o c¹nh ®­êng chuyÒn ®èi víi ®é chÝnh x¸c h­íng ngang ®µo th«ng hÇm ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: x m =   "m ][ 2yR (1.17) sx m = s m s ' ][ 2xd (1.18) Trong ®ã m lµ sai sè trung ph­¬ng ®o gãc; [R2y] lµ tæng b×nh ph­¬ng kho¶ng c¸ch tõ c¸c ®iÓm cña ®­êng chuyÒn ®Õn mÆt ®µo th«ng, h×nh 1.3. s m s lµ sai sè trung ph­¬ng t­¬ng ®èi ®o c¹nh ®­êng chuyÒn; [d2x] lµ tæng b×nh ph­¬ng h×nh chiÕu cña c¸c c¹nh ®­êng chuyÒn lªnmÆt ®µo th«ng. §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4815 Y X 0 R y4R y2 R y3 y1 4 C3R1 T M Trôc tim hÇmM Æt ®µo th«ng H×nh 1.3 Kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm ®­êng chuyÒn tíi mÆt ®µo th«ng Cã thÓ cho r»ng ¶nh h­ëng sai sè ®o gãc vµ ®o c¹nh ®­êng chuyÒn ®èi víi ®é chÝnh x¸c h­íng ngang ®µo th«ng hÇm lµ ®éc lËp víi nhau th× ta cã: mq= 22 xsx mm  mq=    22 2 " " x s y d s mR m         (1.19) NÕu mÆt ®µo th«ng ë chÝnh gi÷a ®­êng hÇm , tøc mÆt ®µo th«ng ®i qua träng t©m cña ®­êng chuyÒn th× hai c«ng thøc (1.16) vµ (1.19) lµ nh­ nhau. Trong tr­êng hîp khèng chÕ mÆt b»ng trªn mÆt ®Êt lµ chuçi tam gi¸c, nÕu muèn ¸p dông c«ng thøc ®­êng chuyÒn th× chän trong chuçi tam gi¸c mét ®­êng chuyÒn gÇn víi trôc tim hÇm nhÊt vµ dïng c«ng thøc (1.16) hoÆc (1.19) ®Ó ­íc tÝnh §èi víi l­íi l­íi ®­êng chuyÒn c«ng thøc (1.16) vµ (1.19) cã thÓ xem lµ c«ng thøc ­íc tÝnh chÆt chÏ. Khi ¸p dông cho chuçi tam gi¸c th× hai c«ng thøc trªn lµ c«ng thøc ­íc tÝnh gÇn ®óng. §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4816 1.3.2 L­íi tam gi¸c vµ l­íi GPS Víi chuçi tam gi¸c cã thÓ ­íc tÝnh gÇn ®óng b»ng c¸c c«ng thøc lËp s½n, trong tr­êng hîp ®ã th­êng sö dông thuËt to¸n b×nh sai ®iÒu kiÖn ®Ó øíc tÝnh. HiÖn nay sö dông m¸y tÝnh ®iÖn tö ®Ó gi¶i c¸c bµi to¸n tr¾c ®Þa dùa vµo thuËt to¸n b×nh sai gi¸n tiÕp ®· trë nªn th«ng dông. Trong tr¾c ®Þa c«ng tr×nh ®­êng hÇm, ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông cho hÇu hÕt c¸c d¹ng l­íi khèng chÕ. Víi l­íi tam gi¸c hoÆc GPS cã c¸c ph­¬ng ¸n ­íc tÝnh sau: 1. ¦íc tÝnh theo sai sè trung ph­¬ng vÞ trÝ ®iÓm cuèi chuçi 1) Chän Èn Gi¶ sö hÖ thèng c¬ së tr¾c ®Þa cã (m) ®iÓm cÇn x¸c ®Þnh tøc cã (2m) Èn sè, cã (n) trÞ ®o (®aÞ l­îng ®o): 2) X¸c ®Þnh träng sè cho c¸c trÞ ®o Träng sè cña c¸c trÞ ®o ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc 2 2 i i m CP  (1.22) Trong ®ã mi lµ sai sè trung ph­¬ng cña trÞ ®o thø i: C lµ h»ng sè tù chän. 3) LËp ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh Ph­¬ng tr×nh cã d¹ng tuyÕn tÝnh Vi= ai1x1+ ai2x2+ ai3x3+…+ aikxk+ li (1.23) B»ng phÐp tÝnh ma trËn ta cã thÓ biÓu diÔn tÊt c¶ c¸c ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh d­íi d¹ng: V=A.X+L (1.24) Trong ®ã: A lµ ma trËn hÖ sè, V lµ vÐc t¬ sè hiÖu chØnh, L lµ vÐc t¬ sè h¹ng tù do, X lµ vÐc t¬ Èn sè. §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4817                                     knnknn k k xl l l aaa aaa aa A    ... x x X; ... L; v ... v v V; ... ............ ... ...a 2 1 2 1 n 2 1 21 22221 11211 4) LËp hÖ ph­¬ng tr×nh chuÈn Tõ c¸c ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh vµ ma trËn träng sè P ta lËp ®­îc hÖ ph­¬ng tr×nh chuÈn: ATPAX + ATPL =0 (1.25) RX + B =0 X =-R-1B=-Q-1B Q = R-1 Víi R=ATPA, B=ATPA 5) §¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c iii XXx Qm  , iii YYY Qm  (1.26) YYXXp QQm   (1.27) + Sai sè trung ph­¬ng mét yÕu tè bÊt kú ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: F F p m 1  (1.28) Trong ®ã fQf p T F 1 víi f lµ vector hÖ sè hµm träng sè cÇn ®¸nh gi¸;  lµ sai sè trung ph­¬ng träng sè ®¬n vÞ. + Sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang ®iÓm cuèi chuçi ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: C C X X p m 1  (1.29) §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4818 C C X X Q p 1 Lµ mét phÇn tö trªn ®­êng chÐo chÝnh cña ma trËn nghÞch ®¶o hÖ sè hÖ ph­¬ng tr×nh chuÈn. 2. ¦íc tÝnh theo sai sè trung ph­¬ng ®iÓm ®µo th«ng hÇm Cã thÓ coi sai sè h­íng ngang t¹i ®iÓm ®µo th«ng hÇm lµ hiÖu tung ®é cña ®iÓm ®µo th«ng hÇm tõ hai h­ãng. Sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang ®iÓm ®µo th«ng ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: q q p m 1  (1.30) Víi  lµ sai sè trung ph­¬ng träng sè ®¬n vÞ: qp 1 Lµ träng sè ®¶o ®é lÖch h­íng ngang (hµm) cña ®iÓm dµo th«ng p Ph­¬ng ph¸p nµy øng dông thÝch hîp cho l­íi tam gi¸c ®o gãc l­íi ®o gãc c¹nh, ®­êng chuyÒn vµ l­íi hçn hîp. Cã thÓ bæ sung mét sè ch­¬ng tr×nh con vµo ch­¬ng tr×nh b×nh sai gi¸n tiÕp th«ng th­êng ®Ó tÝnh ¶nh h­ëng cña l­íi khèng chÕ m¨t ®Êt ®èi víi ®é chÝnh x¸c h­íng ngang ®µo th«ng hÇm. Tõ ®ã cã thÓ tÝnh “gi¸ trÞ ¶nh h­ëng” cña c¸c ph­¬ng ¸n kh¸c nhau khi thµnh lËp l­íi. Khi b×nh sai gi¸n tiÕp cßn cã ph­¬ng ph¸p gi¶n tiÖn h¬n ®ã lµ ph­¬ng ph¸p “ellipse sai sè ®iÓm kh«ng”. Nh­ h×nh (1.4) tõ hai ®iÓm khèng chÕ ë hai cöa hÇm , th«ng qua gãc j , c vµ kho¶ng c¸ch Sjp, Scp tÝnh ®­îc täa ®é diÓm ®µo th«ng PA vµ Pc. Do ¶nh h­ëng cña sai sè ®o l­íi khèng chÕ trªn mÆt ®Êt nªn hai ®iÓm nµy kh«ng trïng nhau. NÕu lÊy j , c , Sjp vµ Scp lµ c¸c trÞ ®o kh«ng cã sai sè tøc trong sè v« cung lín, vµ b×nh sai cïng víi l­íi khèng chÕ trªn mÆt ®Êt sÏ vÏ ®­îc ellipse sai sè t­¬ng hç vÞ trÝ ®iÓm PA PC, V× hai ®iÓm nµy cÇn ph¶i trïng nhau, kho¶ng c¸ch gi÷a chóng ph¶i b»ng kh«ng. Do ®ã gäi lµ ellipse sai sè ®iÓm ‘kh«ng’. §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4819 H×nh 1.4 Ph­¬ng ph¸p ellipse sai sè ®iÓm kh«ng C¸c th«ng sè ellipse sai sè vÞ trÝ ®iÓm. B¸n trôc lín b¸n trôc nhá ®­îc tÝnh: E2 = 2 2 (Qxx+Qyy +K ) (1.31) F2 =  KQQ YYXX 2 2 (1.32) K= 22 4)( xyYYXX QQQ  (1.33) Víi Qxx, Qyy, Qyy lµ hÖ sè träng sè cña c¸c Èn sè trªn ma trËn träng sè ®¶o. Gãc ®Þnh h­íng YYXX XY QQ Q tg  22 0 Khi 02tg cïng dÊu víi QXY th× 0 lµ gãc ®Þnh h­íng b¸n trôc lín cña ellipse. Khi 02tg tr¸i dÊu víi QXY th× 0 lµ gãc ®Þnh h­íng cña b¸n trôc nhá cña ellipse. + Ellipse sai sè t­¬ng hç vÞ trÝ ®iÓm: E2 =  KQQ   ,,22 (1.34) F2 =  KQQ   ,,22 (1.35) X J C 642 A PC PA yC §Þnh h­íng vµo cöa C 753 1 §Þnh h­íng vµo cöa A §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4820 K= 22 4)( YXYYXX QQQ   (1.36) Gãc ®Þnh h­íng: YYXX YX QQ Q tg    22 0 (1.37) Trong ®ã: kkkiii XXXXXXXX QQQQ  2 (1.38) kkkiii YYYYYYYY QQQQ  2 (1.39) kkikkiii YXYXYXYXYX QQQQQ  (1.40) H×nh chiÕu cña ellipse sai sè trªn mÆt ®µo th«ng hÇm chÝnh lµ “gi¸ trÞ ¶nh h­ëng”, tÝnh theo c«ng thøc:  22222 sincos FEmq  (1.41) Trong ®ã:  lµ gãc ph­¬ng vÞ cña truc X khi lÊy b¸n trôc lín cña ellipse lµm h­íng khëi ®Çu, 00360   ; E, F, 0 lµ c¸c yÕu tè cña ellipse sai sè t­¬ng hç vÞ trÝ ®iÓm “kh«ng”. 1.4 ¦íC TÝNH §é CHÝNH X¸C §O §¦êNG CHUYÒN TRONG HÇM §­êng chuyÒn trong hÇm ph¶i ®­îc thµnh lËp víi ®é chÝnh x¸c cÇn thiÕt vµ cïng chung hÖ täa ®é thèng nhÊt víi khèng chÕ trªn mÆt ®Êt ®Ó chØ h­íng ®µo hÇm, bè trÝ trôc tim hÇm , b¶o ®¶m th«ng hÇm ®èi h­íng víi ®é chÝnh x¸c quy ®Þnh. ¦íc tÝnh ®é chÝnh x¸c l­íi khèng chÕ trong hÇm chÝnh lµ thiÕt kÕ ®é chÝnh x¸c ®o ®­êng chuyÒn trong tõng ®o¹n hÇm ®µo ®èi h­íng. Cã thÓ lÊy ®é chÝnh x¸c cao nhÊt lµm chØ tiªu ®é chÝnh x¸c ®o ®­êng chuyÒn trong tÊt c¶ c¸c ®o¹n hÇm. 1.4.1 §èi víi ®o¹n hÇm th¼ng hoÆc cong cã b¸n kÝnh rÊt lín §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4821 §­êng chuyÒn trong hÇm cã thÓ coi lµ ®­êng chuyÒn duçi th¼ng. NÕu chiÒu dµi c¸c c¹nh ®­êng chuyÒn xÊp xØ b»ng nhau th× sai sè trung ph­¬ng vÞ trÝ ®iÓm cuèi ®­êng chuyÒn nh¸nh trong hÇm ®­îc thÝnh theo c«ng thøc: 3 5,122 2 2 22  nsnmnmM s   (1.42) Trong ®ã : n lµ sè c¹nh cña ®­êng chuyÒn nh¸nh; m , ms lµ sai sè trung ph­¬ng ®o gãc vµ sai sè trung ph­¬ng ®o c¹nh ®­êng chuyÒn. VÕ ph¶i lµ cña c«ng thøc (1.33) lµ b×nh ph­¬ng sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang cña ®iÓm cuèi ®­êng chuyÒn. theo nguyªn t¾c ¶nh h­ëng b»ng nhau ®èi víi h­íng ngang vµ h­íng däc, ®èi víi sai sè ®o gãc vµ ®o c¹nh ta cã gia trÞ thiÕt kÕ sai sè trung ph­¬ng ®o gãc vµ sai sè trung ph­¬ng ®o c¹nh: 5,1 3. " "  nnS K m   (1.43) n K m s  (1.44) trong ®ã K lµ sai sè trung ph­¬ng h­íng nganng cho phÐp cña ®­êng chuyÒn nh¸nh trong hÇm ®­îc ­íc tÝnh tïy thuéc vµo tõng tr­êng hîp ®µo hÇm. Sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang cho phÐp cña ®­êng chuyÒn nh¸nh trong ®o¹n hÇm th¼ng d­îc tÝnh: K = 0,58Mq nÕu ®o¹n hÇm ®­îc ®Þnh h­íng qua hai cöa hÇm K = 0,5Mq nÕu ®o¹n hÇm ®­îc ®Þnh h­íng qua mét cöa hÇm vµ mét giÕng ®øng K = 0,45Mq nÕu ®o¹n hÇm ®­îc ®Þnh h­íng qua hai giÕng ®øng Mq lµsai sè trung ph­¬ng h­íng ngang cho phÐp ®µo th«ng hÇm lÊy tõ b¶ng 1.1. 1.4.2 §èi víi ®o¹n hÇm cã b¸n kÝnh nhá §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4822 ®­êng chuyÒn trong hÇm kh«ng thÓ ®­îc xem lµ ®­êng chuyÒn duçi th¼ng nh­ng c¸c c¹nh vÉn ®ùoc ®o víi ®é chÝnh x¸c nh­ nhau th× sai sè trung ph­¬ng ®iÓm cuèi ®­êng chuyÒn nh¸nh trong hÇm ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:  2 ,12 2 22 ins D m nmM    (1.45) Trong ®ã Dn+1,i lµ kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm cuèi ®Õn ®iÓm i cña ®­êng chuyÒn. Theo nguyªn t¾c ¶nh h­ëng b»ng nhau ®èi víi sai sè h­íng ngang vµ sai sè h­íng däc, ®èi víi sai sè ®o gã vµ sai sè ®o c¹nh ta cã gi¸ trÞ thiÕt kÕ sai sè trung ph­¬ng ®o gãc vµ sai sè trung ph­¬ng ®o c¹nh lµ:  2 ,1 " " inD K m    (1.46) n K m s  (1.47) víi K lÊy gi¸ trÞ sai sè h­íng ngang cña ®­êng chuyÒn nh¸nh ¸p dông ®èi víi hÇm cong, c«ng thøc (1.13), (1.14), (1.15). CH¦¥NG 2 Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao ®é chÝnh x¸c Khèng chÕ tr¾c ®Þa mÆt b»ng trong hÇm 2.1 ®Æc ®iÓm cña khèng chÕ tr¾c ®Þa trong hÇm Khèng chÕ tr¾c ®Þa trong hÇm gåm khèng chÕ mÆt b»ng vµ khèng chÕ ®é cao. Khèng chÕ mÆt b»ng trong hÇm th­êng ®­îc thµnh lËp d­íi d¹ng ®­êng chuyÒn. §­êng chuyÒn trong hÇm trong hÇm ph¶i ®­îc thµnh lËp víi ®é chÝnh x¸c cÇn thiÕt vµ cïng chung hÖ täa ®é thèng nhÊt víi khèng chÕ trªn mÆt ®Êt ®Ó chØ h­íng ®µo hÇm, bè trÝ trôc tim hÇm, b¶o ®¶m th«ng hÇm ®èi h­íng víi ®é chÝnh x¸c quy ®Þnh. §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4823 §iÓm vµ ph­¬ng vÞ khëi ®Çu cña ®­êng chuyÒn trong hÇm lµ ®iÓm vµ ph­¬ng vÞ cña l­íi khèng chÕ mÆt ®Êt ë cöa hÇm hoÆc ®­îc chuyÒn tõ trªn mÆt ®Êt xuèng hÇm qua giÕng ®øng, giÕng nghiªng … ®­êng chuyÒn trong hÇm cã nh÷ng ®Æc ®Æc ®iÓm: + H×nh d¹ng cña ®­êng chuyÒn phô thuéc vµo h×nh d¹ng cña ®­êng hÇm. + §­êng chuyÒn trong hÇm lµ ®­êng chuyÒn nh¸nh ®­îc ph¸t triÓn theo tiÕn ®é ®µo hÇm. V× vËy kh«ng thÓ ®o ®­êng chuyÒn liÒn mét lóc mµ ph¶i ®o ë hai ®iÓm cuèi kÒ nhau trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, muèn kiÓm tra ph¶i ®o l¹i. + §­êng chuyÒn trong hÇm ®­îc thµnh lËp theo c¸ch ph©n cÊp tõ ®é chÝnh x¸c thÊp ®Õn ®é chÝnh x¸c cao. §­êng chuyÒn trong hÇm ph¶i tháa m·n hai yªu cÇu: VÞ trÝ ®iÓm ®­êng chuyÒn ph¶i ë gÇn g­¬ng hÇm ®Ó tiÖn chØ h­íng ®µo hÇm vµ bè trÝ g­¬ng hÇm. Do vËy c¹nh ®­êng chuyÒn ph¶i ng¾n th× míi ®¸p øng ®­îc nhu cÇu nµy. §Ó h¹n chÕ tÝch lòy sai sè h­íng ngang cña ®­êng chuyÒn ë mÆt ®µo th«ng th× cÇn thµnh lËp c¹nh ®­êng chuyÒn dµi, sè gãc ngoÆt ph¶i Ýt. §Ó tháa m·n hai yªu cÇu trªn th× ®­êng chuyÒn trong hÇm ®­îc thµnh lËp 2 cÊp. §­êng chuyÒn thi c«ng, cã c¹nh dµi kho¶ng 20-80m §­êng chuyÒn c¹nh dµi ,c¹nh dµi kho¶ng 80-600m §iÓm cña ®­êng chuyÒn cÊp cao lµ ®iÓm cña ®­êng chuyÒn cÊp thÊp bá qua mét sè ®iÓm trung gian nh­ h×nh 2.1 C H - A §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4824 H×nh 2.1 L­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa trong hÇm + §é chÝnh x¸c cña ph­¬ng vÞ khëi ®Çu cña ®­êng chuyÒn trong hÇm cã khi cßn thÊp h¬n ®é chÝnh x¸c ®o gãc cña ®­êng chuyÒn. Sau khi ®µo th«ng hÇm, hai tuyÕn ®­êng nh¸nh t¹o thµnh ®­êng chuyÒn phï hîp. Khi b×nh sai ®­êng chuyÒn phï hîp nµy ph¶i xÐt tíi sai sè sè liÖu gèc. Tïy tõng tr­êng hîp cô thÓ mµ ®­êng chuyÒn trong hÇm cã nguyªn t¾c thµnh lËp thÝch hîp. + §­êng chuyÒn trong hÇm thµnh lËp däc theo trôc tim hÇm hoÆc lÖch tim hÇm mét kho¶ng thÝch hîp, cã c¸c c¹nh xÊp xØ b»ng nhau. C¸c ®iÓm ®­êng chuyÒn ®­îc chän ë n¬i an toµn, æn ®Þnh Ýt bÞ ¶nh h­ëng do thi c«ng, ®iÒu kiÖn nh×n th«ng tèt, tia ng¾m ph¶i c¸ch ch­íng ng¹i vËt trªn 0,2m. + §èi víi ®­êng hÇm dµi cã tiÕt diÖn lín cã thÓ thµnh lËp ®­êng chuyÒn khÐp kÝn hoÆc ®­êng chuyÒn chÝnh vµ ®­êng chuyÒn phô t¹o thµnh vßng khÐp kÝn. Trong tr­êng hîp cã ®­êng hÇm dÉn song song víi ®­êng chuyÒn chÝnh th× ®­êng chuyÒn ®¬n trong hÇm dÉn cïng víi ®­êng chuyÒn trong hÇm chÝnh t¹o thµnh vßng khÐp ®Ó cã ®iÒu kiÖn kiÓm tra. 2.2 c¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp l­íi mÆt b»ng trong hÇm §­êng chuyÒn trong hÇm ®­îc thµnh lËp ®Ó trùc tiÕp chØ ®¹o ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng do vËy tïy vµo tõng tr­êng hîp cô thÓ, cã c¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp kh¸c nhau: + Ph­¬ng ph¸p thµnh lËp ®­êng chuyÒn b»ng th­íc thÐp. Thµnh lËp ®­êng chuyÒn trong hÇm b»ng th­íc thÐp cã ®é chÝnh x¸c cao nh­ng qu¸ tr×nh thùc hiÖn l¹i phøc t¹p ¶nh h­ëng tíi qu¸ tr×nh thi c«ng hÇm. + Ph­¬ng ph¸p thµnh lËp ®­êng chuyÒn trong hÇm b»ng m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö tuy kh«ng chÝnh x¸c b»ng thµnh lËp ®­êng chuyÒn b»ng th­íc thÐp nh­ng rÊt tiÖn lîi Ýt c¶n trë qu¸ tr×nh ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng. §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4825 2.3 c¸c ph­¬ng ph¸p n©ng cao ®é chÝnh x¸c l­íi kh«ng chÕ mÆt b»ng trong hÇm 2.3.1 N©ng cao ®é chÝnh x¸c ®o ®¹c §­êng chuyÒn trong hÇm ®­îc thµnh lËp ®Ó chØ h­íng ®µo hÇm , bè trÝ tim hÇm, b¶o ®¶m th«ng hÇm ®èi h­íng víi ®é chÝnh x¸c quy ®Þnh. Do vËy cÇn thiÕt kÕ ®é chÝnh x¸c ®o ®­êng chuyÒn trong hÇm trong tõng ®o¹n hÇm ®èi h­íng vµ cã thÓ lÊy ®é chÝnh x¸c cao nhÊt lµm chØ tiªu ®é chÝnh x¸c ®o ®­êng chuyÒn trong tÊt c¶ c¸c ®o¹n ®­êng hÇm. §èi víi hÇm th¼ng hoÆc hÇm cong cã b¸n kÝnh lín th× sai sè trung ph­¬ng vÞ trÝ ®iÓm cuèi ®­êng chuyÒn nh¸nh trong hÇm ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: 3 5,122 2 2 22  nsnmnmM s   (2.1) Tõ ®ã gi¸ trÞ thiÕt kÕ cña sai sè trung ph­¬ng ®o gãc vµ sai sè trung ph­¬ng ®o c¹nh nh­ c«ng thøc 1.43, 1.44 trong ch­¬ng1. Víi ®­êng hÇm cã b¸n kÝnh nhá th× sai sè trung ph­¬ng ®iÓm cuèi ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:  2 ,12 2 22 ins D m nmM    (2.2) C«ng thøc tÝnh sai sè trung ph­¬ng ®o gãc vµ ®o c¹nh ®­îc tÝnh theo c«ng thøc 1.46, 1.47 trong ch­¬ng1. Ta thÊy sai sè trung ph­¬ng ®o gãc vµ sai sè trung ph­¬ng ®o c¹nh ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Õn sai sè trung ph­¬ng ®iÓm cuèi cña ®­êng chuyÒn nh¸nh v× vËy cµng n©ng cao ®é chÝnh x¸c ®o gãc vµ ®o c¹nh th× cµng ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c th«ng hÇm ®èi h­íng. Do vËy ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c th«ng hÇm ®èi h­íng theo quy ®Þnh th× cÇn lùa chon m¸y mãc cã gi¸ trÞ sai sè trung ph­¬ng ®o gãc vµ ®o c¹nh cã ®é chÝnh x¸c nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ trÞ thiÕt kÕ. §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4826 Qóa tr×nh ®o ®¹c ®­êng chuyÒn trong hÇm cßn chÞu ¶nh h­ëng cña sai sè ®Þnh t©m m¸y vµ sai sè ®Þnh t©m tiªu .. §Ó gi¶m bít sai sè ®Þnh t©m m¸y vµ ®Þnh t©m tiªu th× nªn dïng mèc ®Þnh t©m b¾t buéc. 2.3.2 ThiÕt kÕ mét sè d¹ng l­íi mÆt b»ng trong hÇm Tïy thuéc vµo thiÕt kÕ cña ®­êng hÇm mµ ®­êng chuyÒn trong hÇm cã thÓ ®­îc lËp mét c¸ch kh¸c nhau.ViÖc ­íc tÝnh ®­êng chuyÒn trong hÇm ®­îc thùc hiÖn nh­ phÇn 1.4 cña ch­¬ng 1. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c«ng nghÖ ®o ®¹c ph¸t triÓn rÊt m¹nh víi sù ra ®êi cña nhiÒu lo¹i m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö cña nhiÒu h·ng kh¸c nhau trªn thÕ giíi. Cã thÓ thµnh lËp l­íi khèng chÕ mÆt b»ng trong hÇm. Tuy nhiªn ®å h×nh cña l­íi kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña quy ph¹m nh­ l­íi khèng chÕ trªn mÆt ®Êt, t¸c dông chñ yÕu lµ t¨ng c­êng ®iÒu kiÖn kiÓm tra ®èi víi khèng chÕ tr¾c ®Þa trong hÇm. D­íi ®©ylµ mét sè d¹ng l­íi khèng chÕ mÆt b»ng trong hÇm: Tõ ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa trªn mÆt ®Êt ë cöa hÇm , thiÕt kÕ ®­êng chuyÒn trong hÇm cã d¹ng lµ ®­êng chuyÒn nh¸nh ®¬n theo tiÕn ®é ®µo hÇm (h×nh 2.2). C H -A H×nh 2.2 §­êng chuyÒn nh¸nh ®¬n Tõ ®iÓm khèng chÕ A ë cöa hÇm, thiÕt kÕ ®­êng chuyÒn cã d¹ng lµ ®­êng chuyÒn nh¸nh kÐp däc theo hai thµnh ®­êng hÇm (h×nh 2.3). C H - A H×nh 2.3 ®­êng chuyÒn nh¸nh kÐp §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4827 H×nh 2.4 lµ m« h×nh l­íi ®­êng chuyÒn trong hÇm ®­îc thiÕt kÕ cã d¹ng lµ ®­êng chuyÒn t¹o thµnh vßng khÐp kÝn. ThuËn tiÖn cho viÖc kiÓm tra ®é chÝnh x¸c vÒ gãc. C H - A H×nh 2.4 §­êng chuyÒn t¹o thµnh vßng khÐp Khi ®­êng hÇm cã hÇm phô ®­îc ®µo song song víi hÇm chÝnh vµ th«ng víi hÇm chÝnh th× l­íi ®­êng chuyÒn trong hÇm ®­îc thiÕt kÕ cã d¹ng khÐp nh­ (h×nh 2.5) ®­êng chuyÒn nh¸nh hÇm chÝnh th«ng víi hÇm phô. C H - A H×nh 2.5 §­êng chuyÒn nh¸nh hÇm chÝnh th«ng víi hÇm phô 2.4 ThiÕt kÕ ®­êng chuyÒn trong hÇm cã ®o thªm ph­¬ng vÞ c¹nh b»ng m¸y con quay Dïng m¸y con quay kh«ng nh÷ng cã thÓ x¸c ®Þnh ph­¬ng vÞ khëi ®Çu mµ cßn cã thÓ ®o ph­¬ng vÞ mét sè c¹nh ®­êng chuyÒn trong hÇm ®Ó h¹n chÕ tÝch lòy sai sè ®o gãc, n©ng cao ®é chÝnh x¸c h­íng ngang ®µo th«ng hÇm. 1. Giíi thiÖu tãm t¾t vÒ m¸y con quay a. Con quay Con quay lµ mét vËt r¾n ®èi xøng trßn xoay cã thÓ quay xung quanh trôc ®ãi xøng cña nã. Con quay th­êng ®­îc chÕ t¹o d­íi d¹ng mét c¸i v« l¨ng (vµnh quay) vµ phÇn lín khèi l­îng cña nã tËp trung ë ®©y. con quay cã thÓ quay víi vËn tèc cao xung quanh trôc ®èi xøng cña nã, cì 18000 ®Õn 24000 vßng/phót. §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4828 Con quay cã hai tÝnh chÊt c¬ b¶n: + TÝnh chÊt trôc cè ®Þnh: Trôc con quay lu«n gi÷ mét ph­¬ng kh«ng ®æi trong kh«ng gian chõng nµo ch­a cã ngo¹i lùc t¸c dông len nã. + TÝnh chÊt tuÕ ®éng: Khi cã mo men ngo¹i lùc t¸c ®«ng lªn con quay, trôc quay cña con quay cã hiÖn t­îng tuÕ ®éng (chuyÓn ®éng tuÕ sai). Tù quay cña tr¸i ®Êt cã ¶nh h­ëng tíi chuyÓn ®éng cña con quay. Nh­ng khi con quay quay víi vËn tèc lín ,d­íi t¸c dông cña m« men trong lùc, trôc quay cña con quay tuÕ ®éng vÒ h­íng cña m« men träng lùc, tøc trôc quay cña con quay cña con quay tuÕ ®éng h­íng vÒ mÆt ph¨ng kinh tuyÕn. b. Sù ph¸t triÓn cña m¸y con quay N¨m 1852, nhµ vËt lý häc ng­êi ph¸p leon Foucault ®· ®Ò ra nguyªn lý chØ h­íng b¾c cña con quay, nh­ng do ®iÒu kiÖn kü thuËt cßn h¹n chÕ nªn ®Õn ®Çu thÕ kû 20 nguyªn lý Êy míi ®­îc øng dông lÇn ®Çu tiªn trong nghµnh hµng h¶i. Trong tr¾c ®Þa c«ng tr×nh, gi÷a thÕ kû 20 míi b¾t ®Çu thÝ nghiÖm nghiªn cøu øng dông nguyªn lý chØ h­íng b¾c cña con quay vµ cã thÓ chia lam 4 thêi kú: Vµo nh­ng n¨m 50, chñ yÕu sö dông lo¹i m¸y con quay næi trong dung dÞch, träng l­îng cña m¸y kho¶ng 250-640kg, thêi gian mét l©n ®Þnh h­íng tõ hai ®Õn bèn giê, ®é chÝnh x¸c mét lÇn ®Þnh h­íng lµ  1’   1’30”. V× m¸y qu¸ nÆng nªn Ýt ®­îc sö dông trong thùc tÕ. Nh÷ng n¨m 60 sö dông kÕt cÊu d©y treo kim lo¹i ®Ó treo hép con quay (bé ph©n nh¹y) nªn ®· gi¶m träng l­îng cña m¸y xuèng cßn 35-80kg, thêi gian mét lÇn ®Þnh h­íng giam xuèng cong 30-60 phót, ®é chÝnh x¸c mét lÇn ®Þnh h­íng lµ  10”   30”. C¸c lo¹i m¸y tiªu biÓu lµ: KT1, KT3, cña céng hßa liªn bang §øc; Gi-B1, Gi-B2 cña Hungari. Nh÷ng n¨m 70, ®Ó øng dông hiÖu qu¶ m¸y con quay trong tr¾c ®Þa c«ng tr×nh th× m¸y ph¶i cã thÓ tÝch nhá, träng l­îng nhÑ, thêi gian ®o g¾n, tiÖn vËn chuyÓn vµ sö dông cßn ®é chÝnh x¸c kh«ng nhÊt thiÕt phai cao n¾m nªn chÕ t¹o lo¹i con quay nhá l¾p trªn m¸y kinh vÜ. Loai m¸y nµy cã TK4 cña céng hßa §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4829 liªn bang §øc, GAK1 cña thþ sü, Gi-C11 cña Hungari, träng l­îng cña m¸y gi¶m cßn 14-30kg, thêi gian mét lÇn ®Þnh h­íng kho¶ng 17 ®Õn 40 phót, ®é chÝnh x¸c mét lÇn ®Þnh h­íng lµ  20”   40”. GÇn ®©y céng hßa liªn bang §øc ®· chÕ t¹o thµnh c«ng m¸ykinh vÜ con quay Gyromat ®o tù ®éng dùa trªn nguyªn lý tÝch ph©n vµ ®­îc ®iÒu khiÓn b»ng m¸y tÝnh ®iÖn tö, thêi gian ®o chØ cÇn 10 phót, ®é chÝnh x¸c mét lÇn ®Þnh h­íng ®¹t kho¶ng  2”   3”. H·ng MOM cña Hungari còng ®· chÕ t¹o ®­îc m¸y kinh vÜ con quay, møc ®é tù ®éng t­¬ng ®èi cao, ®é chÝnh x¸c mét lÇn ®Þnh h­íng kho¶ng  2”   3”. 2. Giíi thiÖu vÒ m¸ycon quay hiÖn ®¹i (GYROMAT) Tr­íc ®©y, m¸y kinh vÜ con quay bao gåm phÇn trªn lµ m¸y kinh vÜ, phÇn d­íi lµ m¸y x¸c ®Þnh ph­¬ng vÞ b»ng m¸y con quay. M¸y Gyromat 2000, Gyromat 3000 ®­îc cÊu t¹o víi phÇn trªn lµ m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö chÝnh x¸c, phÇn d­íi lµ m¸y con quay vµ cµng ngµy c¹ng hiÖn ®¹i vµ cã nhiÒu chøc n¨ng h¬n (h×nh 2.7, 2.8) H×nh 2.7 Gyromat 2000 §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4830 H×nh 2.8 Gyromat 3000 a. M¸y con quay Gyromat 3000 Trong tr¾c ®Þa c«ng tr×nh hÇm, ®é chÝnh x¸c cña gãc ph­¬ng vÞ chuyÒn tõ mÆt ®Êt xuèng hÇm cã ý nghÜa rÊt quan träng v× nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ®é chÝnh x¸c h­íng ngang ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng. Trªn thÕ giíi ng­êi ta rÊt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy, vµ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu trªn, DMT cña céng hßa liªn bang §øc ®· cho ra ®êi dßng m¸y Gyromat 3000 dùa trªn c¬ së m¸y Gyromat 2000 nh­ng hiÖn ®¹i h¬n vµ cho ®é chÝnh x¸c cao h¬n. §Æc ®iÓm næi bËt nhÊt cña dßng m¸y nµy lµ con quay håi chuyÓn cã kh¶ n¨ng ®o ®¹c hoµn toµn tù ®éng víi ®é chÝnh x¸c cao. ThiÕt bÞ ®iÖn tö míi nhÊt, dung l­îng bé nhí lín, c«ng nghÖ kÕt nèi kh«ng gi©y gi÷a c¸c thiÕt bÞ cña m¸y; mµn h×nh hiÓn thÞ réng nªn rÔ sö dông, tiÕt kiÖm thêi gian, ®o ®¹c nhanh, chÝnh x¸c vµ kinh tÕ h¬n tr­íc ®©y. M¸y Gyromat 3000 cã thÓ ®o h­íng mét c¸ch chÝnh x¸c ë bÊt kú khu vùc nµo cña tr¸i ®Êt. §iÒu ®ã thùc hiÖn nhê vµo con quay håi chuyÓn quay rÊt nhanh, treo bªn trong thiÕt bÞ. Trôc cña nã dao ®éng quanh h­íng b¾c ®Þa lý do kÕt qu¶ cña sù t­¬ng t¸c cña con quay håi chuyÓn, lùc hót vµ sù quay cña tr¸i ®Êt. Theo c¸ch ®ã, mét hÖ thèng quÐt quang- ®iÖn ®Æc biÖt x¸c ®Þnh hoµn toµn §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4831 tù ®éng h­íng b¾c thùc víi ®é chÝnh x¸c cùc cao . §iÒu quan träng lµ m¸y lµm viÖc nhanh, chØ mÊt 10 phót ®Ó hoµn tÊt mét phÐp ®o theo mét h­íng víi ®é chÝnh x¸c 1/1000 gon hoÆc 10 ®Õn 15 mm trªn c¹nh dµi 1km (kho¶ng 2” ®Õn 3” ). Ngoµi ra Gyromat 3000 cßn cã thÓ t¨ng tèc ®é sö lý b»ng c¸ch cung cÊp mét gãc ph­¬ng vÞ tham chiÕu ®éc lËp mµ kh«ng cÇn ®Õn GPS hoÆc quan s¸t thiªn v¨n. b. c¸c ®Æc ®iÓm næi bËt cña m¸y Gyromat 3000 Pin hîp nhÊt ®o ®­îc 25 ®Õn 50 ca ®o, tr¹m n¹p ®iÖn ®iÒu khiÓn vi sö lý, th«ng minh víi sù duy tr× pin, kh«ng ho¹t ®éng khi ®Ó m¸y nghi l©u vµ tÝnh n¨ng tiÕp tôc c¸c ca ®o. 3 m· giao diÖn (RS 232) ®­îc nèi víi PC, m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö hoÆc c¸c thiÕt bÞ kh¸c. §iÒu khiÓn tõ xa kh«ng d©y vµ truyÒn d÷ liÖu qua cæng hång ngo¹i (Bluetooth). Hai mµn h×nh t¹o thµnh mét gãc 1800 cã thÓ hiÓn thÞ ®­îc nhiÒu dßng kÕt qu¶ vµ bµn phÝm ngoµi. §o ®¹c hoµn toµn tù ®éng kh«ng cÇn ®Þnh h­íng tr­íc, ho¹t ®éng t­¬ng t¸c víi c¸c thiÕt bÞ kh¸c, menu ®iÒu khiÓn t­¬ng t¸c víi qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. Chøc n¨ng kÕt hîp kiÓm tra víi c¸c tiÖn Ých trî gióp, ®Þnh d¹ng c¸c th«ng sè cho thiÕt bÞ. Tù ®éng cung cÊp h­íng b¾c thùc. Trong l­îng cña m¸y Gyromat 3000 lµ 11,5kg. NhiÖt ®é ho¹t ®éng trong kho¶ng -200C ®Õn +500C. 3. ThiÕt kÕ ®­êng chuyÒn trong hÇm cã ®o thªm ph­¬ng vÞ b»ng m¸y con quay Khi dïng m¸y con quay x¸c ®Þnh ph­¬ng vÞ cña mét sè c¹nh ®­êng chuyÒn trong hÇm ®Ó h¹n chÕ tÝch lòy sai sè ®o gãc, n©ng cao ®é chÝnh x¸c h­íng §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4832 ngang ®µo th«ng hÇm N n . s k . s s1 1 1 2 k i n - 1 n H×nh 2.9 §o ph­¬ng vÞ con quay mét sè c¹nh ®­êng chuyÒn §­êng chuyÒn trong hÇm h×nh 2.9 gåm n c¹nh, chiÒu dµi c¹nh trung b×nh lµ s . Trong tr­êng hîp kh«ng ®o thªm ph­¬ng vÞ b»ng m¸y con quay th× sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang cña ®iÓm cuèi ®­êng chuyÒn nh¸nh ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: 6 )2)(1().( 2 2 2 2 2 2 2  nnnsmsnmmq   (2.1) Trong ®ã: m lµ sai sè trung ph­¬ng cña ph­¬ng vÞ c¹nh khëi ®Çu ®­êng chuyÒn ; m lµ sai sè trung ph­¬ng ®o gãc ®­êng chuyÒn Trong tr­êng hîp ®o thªm i gãc ph­¬ng vÞ con quay vµ ph©n bè ®Òu trªn ®­êng chuyÒn th× sÏ t¹o gia i ®­êng chuyÒn phï hîp ph­¬ng vÞ. Sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang cña ®iÓm cuèi ®­êng chuyÒn ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:     4 )21( 6 )12)(1( . 2 222 2 2 2    kkkkkkis m mq 6 )1)(2)(1)(()( 2 2 2 22 2 2  iknikniknsmiknsm i   (2.2) Trong ®ã   m m ; k lµ sè l­îng c¹nh trong mçi tuyÕn ®­êng chuyÒn phï hîp. §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4833 Tõ (2.2) t×m trÞ cùc tiÓu cña m2q theo k (tøc mq2=min), tÝnh tØ sè k vµ n, ®Ó t×m ®­îc trÞ tèi ­u ®Î ®o ph­¬ng vÞ con quay. Víi c¸c ph­¬ng ¸n thµnh lËp ®­êng chuyÒn kh¸c nhau vÒ tæng chiÒu dµi c¹nh trung b×nh, sè l­îng c¹nh cã thÓ tÝnh to¸n vµ so s¸nh hiÖu qu¶ ®é chÝnh x¸c cña ®­êng chuyÒn cã ®o thªm mét, hai vµ nhiÒu ph­¬ng vÞ con quay .KÕt qu¶ cho thÊy : Trong tr­êng hîp  mm  tøc 1 nÕu ®o thªm 1 hoÆc hai ph­¬ng vÞ con quay th× møc ®é t¨ng ®é chÝnh x¸c h­íng ngang t­¬ng ®èi lín. Lóc ®o thªm 1 ph­¬ng vÞ con quay th× vÞ trÝ con quay ë 2/3 chiÒu dµi ®­êng chuyÒn lµ tèt nhÊt. Lóc ®o thªm 2 ph­¬ng vÞ con quay trë lªn th× ph©n bè ®Òu trªn toµn bé chiÒu dµi cña ®­êng chuyÒn lµ tèt nhÊt. Trong tr­êng hîp 4 , t¸c dông cña viÖc ®o thªm ph­¬ng vÞ con quay ®Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c h­íng ngang cña ®iÓm cuèi ®­êng chuyÒn lµ rÊt nhá. 2.5 n©ng cao ®é chÝnh x¸c chiÕu ®iÓm xuèng hÇm Trong x©y dùng ®­êng hÇm ,®Ó t¨ng diªn tÝch ®µo hÇm vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn thi c«ng ®µo hÇm , ng­êi ta th­êng dïng biÖn ph¸p ®µo hÇm b»ng, giÕng nghiªng, giÕng ®øng vµ ®«i khi cßn cã c¶ lç khoan. Lóc ®ã ®Ó ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng víi ®é chÝnh x¸c quy ®Þnh, cÇn ph¶ichuyÒn täa ®é ph­¬ng vÞ vµ ®é cao cña l­íi khèng chÕ trªn mÆt ®Êt xuèng hÇm qua giÕng ®øng ®Ó lµm sè liÖu khëi tÝnh cho l­íi khèng chÕ trong hÇm. c«ng viÖc ®ã gäi lµ ®o liªn hÖ qua giÕng ®øng. Trong ®ã viÖc chuyÒn täa ®é vµ ph­¬ng vÞ qua giÕng ®øng gäi lµ ®Þnh h­íng qua giÕng ®øng. Sai sè chuyÒn täa ®é tõ mÆt ®Êt xuèng hÇm lµm cho ®iÓm ®­êng chuyÒn trong hÇm bÞ dÞch chuyÓn mét l­îng nh­ nhau vµ ¶nh h­ëng cña nã ®èi víi ®é chÝnh x¸c h­íng ngang ®µo th«ng hÇm lµ mét h»ng sè (h×nh 2.10). §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4834 Cã thÓ chuyÒn täa ®é xuèng hÇm qua giÕng ®øng b»ng 2 ph­¬ng ph¸p ph­¬ng ph¸p dïng d©y däi hay ph­¬ng ph¸p dïng m¸y chiÕu. 0 2 o1 mx my xm A C D E E'D' C'A' B B ' H×nh 2.10 ¶nh h­ëng cña sai sè chuyÒn täa ®é 2.4.1 ChiÕu ®iÓm b»ng d©y däi ChiÕu ®iÓm b»ng d©y däi trong giÕng ®øng th­êng dïng qu¶ däi ®¬n, träng æn ®Þnh. Träng l­îng cña qu¶ däi vµ tiÕt diÖn cña d©y däi tïy thuéc vµo ®é s©u cña giÕng vµ ®é bÒn cña d©y thÐp. §Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c cña chiÕu ®iÓm cÇn ph¶i quan tr¾c dao ®éng cña d©y däi nh»m x¸c ®Þnh vÞ trÝ ®øng yªn cña nã. 2.4.2 Ph­¬ng ph¸p chuyÒn täa ®é tõ mÆt ®Êt xuèng hÇm b»ng m¸y chiÕu 1. Giíi thiÖu vÒ m¸y chiÕu ®øng PXL, ZL vµ NL M¸y chiÕu ®øng quang häc PZL vµ ZL (gäi lµ m¸y chiÕu ®øng ng­îc) m¸y chiÕu ®øng quang häc NL (gäi lµ m¸y chiÕu ®øng xu«i) cã cÊu t¹o t­¬ng tù nh­ m¸y chiÕu ®øng ng­îc nh­ng cã h­íng ng¾m tõ trªn xuèng. 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y chiÕu M¸y chiÕu cã cÊu t¹o lµ m¸y quang häc cã bé tù c©n b»ng ®Ó tù ®éng ®ùa trôc èng kÝnh trïng ®­êng th¼ng ®øng. Ho¹t ®éng cña bé tù c©n b»ng cña m¸y chiÕu nh­ sau: §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4835 H×nh 2.11 Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé tù c©n b»ng GØa sö khi m¸y chiÕu bÞ nghiªng ®i mét gãc  (h×nh 2.11) khi m¸y chiÕu ®øng kh«ng cã c¬ cÊu tù c©n b»ng th× sè ®äc trªn l­íi chiÕu täa ®é sÏ sai lÖch so víi sè ®äc theo ®­êng th¼ng ®øng mét ®¹i l­îng lµ a. Khi m¸y chiÕu ®øng cã bé phËn tù c©n b»ng th× chïm tia s¸ng sÏ héi tô mét ®¹i l­îng lµ a, sè ®äc trªn l­íi chiÕu täa sÏ ®­a vÒ vÞ trÝ ®óng (tøc lµ t­¬ng øng víi sè ®äc theo ph­¬ng ng¾m th¼ng ®øng). Dùa trªn c¬ së nµy ®Ó chÕ t¹o bé tù c©n b»ng. Thùc chÊt bé tù c©n b»ng trong m¸y chiÕu ®øng quang häc PZL lµ mét n¨ng kÝnh vu«ng gãc (h×nh 2.11c). Khi n¨ng kÝnh chuyÓn dÞch theo ph­¬ng c¹nh huyÒn cña nã mét ®¹i l­îng b»ng 2 a dÉn tíi tia s¸ng chuyÒn qua n¨ng kÝnh sÏ dÞch chuyÓn so víi vÞ trÝ ban ®Çu mét ®¹i l­îng b»ng a. NÕu l¨ng kÝnh vu«ng gãc trªn hÖ thèng con l¾c cã chiÒu dµi 2 f th× khi m¸y nghiªng ®i mét gãc  . L¨ng kÝnh vu«ng gãc d­íi t¸c dông cña träng lùc sÏ dÞch chuyÓn theo h­íng c¹nh huyÒn mét l­îng: "2  fa  (2. 3 ) Lóc ®ã, tia s¸ng qua ph¶n x¹ trong l¨ng kÝnh sÏ di chuyÓn mét ®¹i l­îng b»ng a. Hay nãi c¸ch kh¸c, nhê cã bé tù c©n b»ng mµ ta vÉn nhËn ®­îc trªn l­íi chiÕu täa ®é t­¬ng øng víi tia ng¾m th¼ng ®øng. a a a 2 a §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4836 §Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c ®o ®¹c th×, tr­íc khi sö dông m¸y vµo c«ng t¸c chiÕu ®iÓm cÇn kiÓm tra c¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n : + Trôc èng thñy dµi vu«ng gãc víi trôc quay cña m¸y. + Tia ng¾m quang häc cña m¸y ph¶i th¼ng ®øng. + Trôc ng¾m cña bé phËn ®Þnh t©m quang häc ph¶i trïng víi trôc quay cña m¸y. 3. ChuyÒn täa ®é tõ mÆt ®Êt xuèng hÇm b»ng m¸y chiÕu ®øng HiÖn nay chñ yÕu lµ m¸y chiÕu ®øng quang häc vµ m¸y chiÕu ®øng lazer, qua kh¶o s¸t th× m¸y chiÕu ®øng quang häc cho ®é chÝnh x¸c cao h¬n. a. Nguyªn lý chiÕu ®iÓm §Þnh t©m m¸y chiÕu trªn ®iÓm mèc ®· cã täa ®é. C©n b»ng m¸y ®Ó ®­a ®­êng ng¾m vÒ vÞ chÝ th¼ng ®øng. ë ®é cao cÇn chuyÒn täa ®é, ®Æt mét tÊm kÝnh hoÆc nhùa trong suèt kÎ l­íi « vu«ng (paletka) cã chia v¹ch ®Õn mmmm 11  , h×nh 2.12: Dùa vµo l­íi kÎ trªn paletka ®Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña t©m chiÕu theo trôc X vµ trôc Y. t©m chiÕu ®­îc x¸c ®Þnh nhiÒu lÇn, sau mçi lÇn chiÕu l¹i xoay ®Õ m¸y ®i 900, qu¸ tr×nh ®o ®¹c ®­îc thùc hiÖn theo chiÒu thuËn chiÒu ng­îc kim ®ång hå, mçi chiÒu ®Òu cã ®o khÐp vßng. vÞ trÝ ®iÓm ng­îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ Xi vµ Yi, trong ®ã: 2 1800 ' ii i XX X  ; 2 27090 ' ii i YY Y  (2.4) Khi chiÕu ®iÓm n lÇn th× ta cã gi¸ trÞ trung b×nh:   n X X itb '  ;   n Y Y itb '  (2.5) Sai sè trung ph­¬ng chiÕu ®iÓm ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:     1  n VVVV m YIYIXIxi (2.6) Víi Vxi =X’i –Xitb ; Vyi=Y’i-Ytbi §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4837 Khi sö dông m¸y chiÕu ®øng chiÕu ®iÓm tõ mÆt b»ng mãng lªn c¸c tÇng cao gäi lµ chiÕu thuËn cßn chiÕu tõmÆt ®Êt xuèng hÇm gäi lµ chiÕu ng­îc, quy tr×nh chiÕu ng­îc thùc hiÖn nh­ sau: X¸c ®Þnh mèc cÇn chuyÒn täa ®é trªn nÒn cña giÕng (®iÓm p) ë vÞ trÝ thuËn lîi, ®Þnh t©m m¸y chiÕu ®øng trªn mèc P, c©n b»ng m¸y. Trªn miÖng giÕng, thiÕt kÕ mét gi¸ ®ì tÊm paleka (h×nh 2.13) sao cho tÊm paletka cã thÓ dÞch chuyÓn ®­îc vµo ®­êng ng¾m cña m¸y chiÕu ®øng. §äc sè vµ tÝnh täa ®é t©m chiÕu P trªn tÊm paletka theo c«ng thøc (2.4), (2.5). §Ó täa ®é ®iÓm ®­êng chuyÒn trong hÇm n»m trong hÖ täa ®é cña khèng chÕ trªn mÆt ®Êt ph¶i x¸c ®Þnh täa ®é cña t©m chiÕu O tõ c¸c ®iÓm cña l­íi khèng chÕ trªn mÆt ®Êt gÇn miÖng giÕng b»ng ph­¬ng ph¸p täa ®é cùc, ph­¬ng giao héi…§ã còng lµ täa ®é t©m mèc P d­íi nÒn giÕng ®øng. GÝa ®ì TÊm paletka O P B H×nh 2.12 ChuyÒn täa ®é tõ mÆt ®Êt xuèng hÇm b»ng ph­¬ng ph¸p chiÕu chiÕu th¼ng ®øng. b. ¦íc tÝnh ®é chÝnh x¸c cña ph­¬ng ph¸p Th«ng sè kü thuËt cña nhµ s¶n suÊt th× sai sè trung ph­¬ng chiÕu ®iÓm cña m¸y chiÕu ®øng PZL hoÆc ZL lµ 1mm trªn ®é cao 100m. C¸c nguån sai sè khi chiÕu ®iÓm tõ mÆt ®Êt xuèng hÇm b»ng m¸y chiÕu ®øng quang häc: §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4838 Sai sè ®Þnh t©m m¸y m®t Sai sè ®­a ®­êng ng¾m vÒ vÞ trÝ th¼ng ®øng mc Sai sè ng¾m mn Sai sè ®äc trªn l­íi « vu«ng m® Sai sè do ¶nh h­ëng cña ngo¹i c¶nh mnc Sai sè trung ph­¬ng tæng hîp d¹ng tæng qu¸t lµ: 222222 ncdncdt mmmmmm  (2.7) Sai sè trung ph­¬ng x¸c ®Þnh theo chiÕu ®iÓm thùc nghiÖm lµ: m=(0,27+0,0141H) (2.8) trong ®ã 0,27(mm) lµ sai sè ®Þnh t©m m¸y chiÕu ®øng b»ng bé phËn ®Þnh t©m quang häc; H(m) lµ ®é cao chiÕu ®iÓm. Tõ c«ng thøc (2.8). Khi ®é cao chiÕu ®iÓm lµ 100m th× sai sè trung ph­¬ng lµ 1,68mm, kÕt qu¶ nµy s¸t víi thùc tÕ s¶n xuÊt §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4839 Ch­¬ng3 ThiÕt kÕ vµ ®o ®¹c l­íi thùc nghiÖm 3.1 Giíi thiÖu m« h×nh ®­êng hÇm M« h×nh ®­êng hÇm lµ mét ®­êng hÇm th¼ng dµi kho¶ng 2km kh«ng cã nèi ®µo phô cã hai cöa hÇm A vµ C, l­íi khèng chÕ trªn mÆt ®Êt gi¶ thiÕt ®­îc ®o b»ng c«ng nghÖ GPS n»m ë khu ®« thÞ míi mü ®×nh. L­íi cã ®å h×nh nh­ h×nh 3.1. H×nh 3.1 M« h×nh ®­êng hÇm thùc nghiÖm 3.2 ThiÕt kÕ l­íi mÆt b»ng trong hÇm 3.2.1 §é chÝnh x¸c cÇn thiÕt ®o ®­êng chuyÒn trong hÇm Víi m« h×nh ®­êng hÇm nh­ h×nh 3.1. th× ta chän hÖ trôc täa ®é cã ®iÓm gèc O trïng víi ®iÓm A, trôc Y trïng víi ®­êng nèi gi÷a hai cöa hÇm. Ký hiÖu c¸c nguån sai sè ¶nh h­ëng tíi ®é chÝnh x¸c h­íng ngang ®µo th«ng hÇm ®èi h­íng ®o¹n hÇm AC lµ m1, m4, m5, khi ®ã sai sè trung ph­¬ng h­íng ngang cho phÐp cña khèng chÕ trªn mÆt ®Êt Mqm®: 2 1 2 mM qmd  (3.1) 2 5 2 4 2 1 mmmM q  (3.2) ¸p dông nguyªn t¾c ¶nh h­ëng b»ng nhau cña c¸c nguån sai sè thµnh phÇn, do ®o¹n hÇm cã chiÒu dµi b»ng 2km nªn Mq=50mm (b¶ng 1.1), suy ra: mm M mmm q 29 3 50 3541  (3.3) Thay vµo c«ng thøc (3.1): Mqm®=29mm GØa thiÕt ®­êng chuyÒn trong hÇm cã c¸c c¹nh xÊp xØ b»ng nhau (S=340m). 2km CA▲ ▲ §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4840 Sè c¹nh ®­êng chuyÒn nh¸nh trong hÇm lµ: 3 340.2 1000.2 n Tõ c«ng thøc (1.42), (1.43), (1.44) tÝnh ®­îc  5,13 3 300000.3 206265.29 m  3 29 Sm §­êng chuyÒn trong hÇm cÇn ®­îc ®o víi sai sè trung ph­¬ng ®o gãc ≤vµ sai sè trung ph­¬ng ®o c¹nh ≤ 3.3.2 L­ãi khèng chÕ tr¾c ®Þa mÆt b»ng trong hÇm §­êng chuyÒn trong hÇm ®­îc thµnh lËp víi ®é chÝnh x¸c cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c th«ng hÇm ®èi h­íng theo quy ®Þnh. Víi m« h×nh ®­êng hÇm ®­îc thiÕt kÕ nh­ h×nh 3.1 th× cã thÓ thiÕt kÕ ®­êng chuyÒn trong hÇm cã d¹ng nh­ sau: + L­íi ®­êng chuyÒn nh¸nh ®¬n 3 T 21A X Y mÆt ®µo th«ng + §­êng chuyÒn nh¸nh kÐp mÆt ®µo th«ng 1' 2' 1 2A §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4841 §å ¸n Tèt NghiÖp Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh Sinh Viªn : Vò V¨n Trung Líp Tr¾c : §Þa B K-4842

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • pdf1 3.pdf
Tài liệu liên quan