Đề tài Một số biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng dệt may Việt Nam trên thị trường thế giới

ính sách thương mại và đầu tư được ban hành trong thời gian đã có tác dụng thiết thực trong việc tạo môi trường kinh doanh thuận lợi , tháo gỡ những khó khăn của doanh nghiệp dệt may và thu hút vốn đầu tư vào lĩnh vực này. Các quy định cho phép các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế được XNK hàng hoá theo mã số kinh doanh và giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và được phép nhận gia công, trực tiếp xuất khẩu thành phẩm , không phải đăng ký mã số kinh doanh xuất nhập khẩu theo tinh thần Nghị định số 02/1998/NĐ-CP và Nghị định số 57 / 1998 / NĐ-CP đã tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia vào hoạt động xuất nhập khẩu. Luật khuyến khích đầu tư trong nước ( sửa đổi ) theo Nghị định số 07/.1998/NĐ-CP cũng như Luật đầu tư nước ngoại (sửa đổi ) theo nghị định 10/1998/NĐ-CP đã quy định các chế độ ưu đãi đầu tư, về giảm thuế; miễn thuế nhập khẩu nguyên vật liệu dùng để sản xuất hàng xuất khẩu; về tín dụng ưu đãi…, với các dự án sản xuất nguyên phụ liệu may, các dự án có tỷ lệ sản phẩm xuất khẩu cao đã thao gỡ phần nào những khó khănvề tài chính của doanh nghiệp cũng như khuyến khích về đầu tư vào ngành dệt may. Các thời hạn tăng thời hạn hoàn thuế, miễn thuế nhập khẩu nguyên vật liệu để sản xuất hàng xuất khẩu; về đơn giản hoá thủ tục thanh lý hợp đồng gia công cũng như các quy định về hàng xuất khẩu, thưởng hạn ngạch cho các doanh nghiệp có kim ngạch xuất khẩu cao và xuất khẩu sang các thị trường không hạn ngạch đã giải quyết được những khó khăn trong tổ chức kinh doanh xuất khẩu và khuyến khích các doanh nghiệp tìm kiếm thị trường xuất khẩu. +Khả năng cạnh tranh Xuất phát từ những lợi thế trên, mặc dù sản phẩm dệt may của Việt Nam hầu như chưa được biết đến trên thị trường thế giới nhưng sản phẩm may xuất khẩu của Việt Nam được đánh gí cao về nhiều phương diện. Chất lượng sản phẩm tốt và ổn định, thời gian giao hàng được xem vào loại tốt nhất so với các nước Châu á. 2 .3 .2 Những vấn đề tồn tại bên cạnh những kết quả đạt được, ngành dệt may Việt Nam đang phải đương đầu với nhiều khó khăn và thách thức từ nhiều phía: -Ngành dệt có tốc độ tăng trưởng thấp, không theo kịp tốc độ tăng trưởng của ngành may. Chất lượng và chủng loại vải không đáp ứng được yêu cầu may hàng năm, ngành may phải nhập khẩu 80% vải nguyên liệu. Trang thiết bị lạc hậu, trên 50% thiết bị đã sử dụng trên 20 năm lại thiếu vốn đổi mới thiết bị công nghệ, không đáp ứng được yêu cầu của ngành may về chất lượng cũng như chủng loại sản phẩm. Nguyên liệu cho ngành dệt vừa thiếu vừa không đảm bảo chất lượng, 88-90% bông phải nhập khẩu. Sản phẩm nội địa không đáp ứng được các thông số kỹ thuật của dệt, tỷ lệ hao hụt cao 1,7 – 1,8 kg sợi/1kg vải so với 1,3-1,4 kg sợi/1kg vải đối với sợi nhập khẩu. Các loại nguyên phụ liệu khác – hoá chất, thuốc nhuộm… cũng phải nhập. Vì vậy, sản phẩm dệt Việt Nam vừa đơn điệu về chủng loại, chất lượng thấp, giá thành cao, kém sức cạnh tranh trên thị trường trong nước cũng như Quốc tế. -Những bất ổn trong nền kinh tế của nhiều nước trong khu vực như Đài Loan, Hàn Quốc, Malaysia , ... những nước đứng đầu trong đầu tư vào ngành dệt Việt Nam do tác động của khủng hoảng tài chính khu vực khiến các nước này giãn tiến độ đầu tư , chậm chễ trong cung cấp nguyên phụ liệu... cũng gây khó khăn đáng kể cho các doanh nghiệp dệt có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam . -Không chỉ phải nhập nguyên liệu do ngành dệt nội địa không đủ khả năng cung cấp, hầu hết các phụ liệu khác ngành may xuất khẩu cũng phải nhập ngoại, một phần do sản xuất phụ liệu trong nước chưa được chú trọng đúng mức, hiện mới chỉ cung được một số loại như chỉ của Coats-Tootal, dây kéo của Phong Phú, nhãn mác của Việt Tiến… với số lượng hạn chế, một phần do khách hàng nước ngoài yêu cầu phải sử dụng phụ liệu do bên họ cung cấp. Vì vậy, các doanh nghiệp thường rơi vào thế bị động do nguồn cung cấp nguyên phụ liệu chậm chễ, thiếu đồng bộ hay không đảm bảo quy cách phẩm chất. -Trình độ thiết kế kiểu mẫu còn rất yếu kém. Trong khi đó, khâu thiết kế mẫu đem lại giá trị gia tăng cao, xuất khẩu trực tiếp chỉ chiếm khoảng 20% hạn ngạch xuất khẩu. Do đó , kim ngạch xuất khẩu tuy lớn nhưng phần ngoại tệ thực tế thu được lại nhỏ. Bên cạnh việc thực hiện các hợp đồng gia công lại không ổn định, phụ thuộc vào giá nhân công và tình hình cung cấp nguyên phụ liệu. -Mặc dù gia công cho nước ngoài hiệu quả thấp, thường bị thua thiệt nhưng hiện nay khoảng 90 % các doanh nghiệp may vẫn tiếp tục gia công cho nước ngoài: Có nhiều nguyên nhân của tình trạng này: +Các doanh nghiệp không có đơn đặt hàng, không có tên tuổi và uy tín trên thị trường. Hầu hết các hạn ngạch được sử dụng để làm gia công cho nước ngoài, về thực chất là chuyển nhượng hạn ngạch. Ngay cả mặt hàng Việt Nam xuất theo hình thức FOB cũng mang nhãn hiệu của các nước khác : Pierne Cardin, Youth, Polo, Hangsin... Gia công xuất khẩu ít rủi ro cả về sản xuất lẫn tiêu thụ sản phẩm, lại không đòi hỏi phải có nhiều vốn. +Các chính sách quản lý (thuế, thủ tục Hải quan…) chưa thực sự có tác dụng khuyến khích xuất khẩu trực tiếp. -Về thị trường xuất khẩu, hàng dệt may cũng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, cả thị trường hạn ngạch và thị trường phi hạn ngạch. Từ năm 1993, sau khi hiệp định buôn bán hàng dệt may Việt Nam – EU được ký kết, nhiều doanh nghiệp, tỉnh , thành phố đã đầu tư mới để sản xuất hàng xuất khẩu sang EU. Tốc độ tăng năng lực sản xuất cao hơn nhiều so với mức tăng hạn ngạch theo Hiệp định xuất khẩu theo hạn ngạch ước tính chỉ sử dụng hết 40% năng lực sản xuất của ngành may xuất khẩu. Ngay cả Hiệp định 1998-2000 cũng chỉ sử dụng hết 50 % năng lực sản xuất hiện tại của ngành may. Mặt khác, hầu hết năng lực thiết bị mới đầu tư của ngành may là dây chuyền sản xuất “Cat” nóng, dẫn đến tình trạng hạn ngạch cho các mặt hàng này thì thiếu trong khi các “cat” lạnh, các mặt hàng đã được bỏ hạn ngạch cũng như sản phẩm xuất sang thị trường phi hạn ngạch không được đầu tư đúng mức. Bên cạnh đó, Việt Nam vẫn chưa được đối xử bình đẳng với các nước ASEAN. Số lượng chủng loại bị quản lý bằng hạn ngạch theo Hiệp định 1998-2000 của Việt Nam là 29 trong khi của các nước ASEAN là 20. Việc thiếu khả năng ký hợp đồng trực tiếp với bạn hàng đã dẫn đến tình trạng khê đọng các hạn ngạch công nghiệp trong khi các hạn ngạch thương mại rất thiếu. Xuất khẩu sản phẩm dệt may của Việt Nam sang EU thường chịu điều kiện ràng buộc về nhập khẩu nguyên phụ liệu từ thị trường này với mức giá cao hơn giá các sản phẩm tương đương của các nước trong khu vực, làm ảnh hưởng đến khả năng về giá của sản phẩm Việt Nam. Các yêu cầu về xuất xứ hàng hoá được GST của EU áp dụng với Việt Nam rất chặt chẽ ( trong khi đó những quy định nới lỏng với hàng dệt may của Lào, Bănglađet … ) nên thực tế tỷ lệ hàng Việt Nam được giảm thuế nhập khẩu vào EU theo GST rất thấp. Xuất khẩu theo hạn ngạch của Việt Nam sang một số thị trường hạn ngạch khác như Canada, Thổ Nhĩ Kỳ … còn rất thấp trong khi xuất khẩu sang hầu hết các thị trường không hạn ngạch đã giảm trong năm 1998 và còn nhiều khó khăn trong năm 1999 và thời gian tiếp theo. -Về cơ chế quản lý nhập khẩu : Mặc dù sản xuất và xuất khẩu hàng dệt may được xác định là lĩnh vực được ưu tiên đầu tư phát triển với nhiều chính sách ưu đãi về đầu tư, về tín dụng, về thuế doanh thu cũng như thuế nhập khẩu, các quy định về quản lý sản xuất, nhập khẩu ban hành trong thời gịan qua, đặc biệt là năm 1998 đã có tác dụng thiết thực trong khuyến khích xuất khẩu và gia công xuất khẩu, tháo gỡ các khó khăn cho doanh nghiệp, tạo môi trường thuận lợi cho sản xuất và kinh doanh hàng dệt may xuất khẩu. Tuy nhiên, bên cạnh những thay đổi đáng kể trong công tác quản lý XNK , nhiều hính sách biện pháp vẫn còn bất cập, gây khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất. Tuy nhiên bên cạnh những thay đổi đáng kể trong công tác quản lý XNK, nhiều chính sách hiện hành vẫn còn những bất cập gây khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất – XNK hàng dệt may. Nhiều quy định trở nên không còn hợp lý trong điều kiện sản xuất kinh doanh đã thay đổi: +Theo Nghị định 86/CP của Chính phủ, hàng hoá chỉ được thông qua khi có giấy chứng nhận đạt chất lượng của các cơ quan kiểm tra chất lượng Nhà nước. Tuy nhiên, khi hàng hoá luân chuyển ngày càng lớn, các cơ quan giám định không đảm bảo được thời hạn giám định hàng hoá để các doanh nghiệp thực hiện hợp đồng . +Trong tình hình thị trường xuất khẩu gặp nhiều khó khăn như hiện nay thì việc giữ nguyên quy định về tỷ lệ xuất khẩu theo giấy phép đầu tư đang làm các nhà đầu tư lo ngại. +Việc xin miễn giảm thuế theo giấy chứng nhận ưu đãi đầu tư của các doanh nghiệp gặp nhiều phiền phức; ngành thuế quy định doanh nghiệp phải làm “ Đơn xin được hưởng ưu đãi.” Hoặc yêu cầu xem lại dự án đầu tư hoặc chỉ được miễn giảm thuế khi chứng nhận việc đầu tư có hiệu quả, lợi nhuận năm sau cao hơn năm trước. Trong khi thị trường xuất khẩu đang gặp nhiều hó khăn, quy định này trở thành một trở ngại lớn đối với các doanh nghiệp . +Việc xin ưu đãi với lãi suất thấp cũng gặp nhiều trở ngại. Ngân hàng thường đối duyệt lại dự án đầu tư hoặc xét lại giấy chứng nhận ưu tiên đầu tư. +Việc thực hiện quy định thủ tục hoàn thuế nhập khẩu đối với các doanh nghiệp nhập khẩu nguyên vật liệu sản xuất bán sản phẩm cho các doanh nghiệp khác để trực tiếp sản xuất ra các sản phẩm xuất khẩu trên thực tế cũng gặp nhiều khó khăn. Theo quy định này doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu, phải nộp đủ thuế nhập khẩu theo quy định và làm thủ tục xin hoàn thuế sau khi doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu đã xuất khẩu sản phẩm và chuyển lại chứng từ cho doanh nghiệp nhập khẩu. Thủ tục và chứng từ xin hoàn thuế khá phức tạp, mất nhiều thời gian lại phụ thuộc vào doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu. +Nghị định 57/CP yêu cầu mỗi doanh nghiệp sản xuất gia công hàng xuất khẩu có sử dụng nhãn hiệu nước ngoài phải xin giấy chứng nhận tại cục sở hữu công nghiệp Việt Nam về nhẫn hiệu đó không trùng lặp với nhãn hiệu đã đăng ký tại Việt Nam. Giấy chứng nhận này có hiệu lực 1 tháng nhưng thực tế doanh nghiệp phải xin giấy chứng nhận cho mỗi chuyến xuất khẩu và có khi phải mất 2 tháng mới nhận được giấy chứng nhận. +Doanh nghiệp cần ghi tên sản phẩm, tên doanh nghiệp, nơi sản xuất… lên sản phẩm của mình, phải xin 2 loại giấy phép . Giấy phép Bộ Văn hoá Thông tin để được in và giấy phép nhập khẩu máy in , gây rất nhiều phiền hà tốn kém cho doanh nghiệp. Thuế suất nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất trong nhiều trường hợp còn cao hơn thuế suất nhập khẩu sản phẩm hoàn chỉnh ( ví dụ thuế suất nhập khẩu nguyên liệu vải mộc và vải pha là 40% trong khi vải thành phẩm là 20%) là cản trở việc thực hiện nội địa hoá sản phẩm . Bên cạnh đó, các quy định mới được ban hành thường không được thông tin đầy đủ, kịp thời đến các doanh nghiệp hoặc không có một thời gian đệm hợp lý cho các nhà đầu tư chuẩn bị trước khi các quy định mới có hiệu lực. +Về chính sách phân bổ hạn ngạch: Việc phân bổ hạn ngạch theo nguyên tắc bình đẳng đảm bảo công ăn việc làm cho các cơ sở may xuất khẩu, tuy giải quyết được nhiều vấn đề về chính sách xã hội cũng dẫn đến nhiều vấn đề bất cập: Hạn ngạch phân tán trong khi khách hàng thường muốn ký hợp đồng với số lượng lớn với một doanh nghiệp , không phải ký hợp đồng với nhiều cơ sở nhỏ dẫn đến việc tăng ngoài dự kiến các chi phí giao dịch, chuyển tải về kho bãi và những khó khăn về kiểm tra chất lượng hàng hoá. Vì thế các doanh nghiệp Việt Nam có thể mất đi những khách hàng lớn, những hợp đồng có giá trị cao. Tháng 12/1998, một quy chế mới về hạn ngạch đấu thầu một phần hạn ngạch đã được tiến hành với các doanh nghiệp may của Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh . Đây có thể coi là một bước tiến trong việc phân bổ hạn ngạch , khuyễn khích các doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh để từng bước hoà nhập với thị trường thế giới. Tuy nhiên, trên thực tế mức giá đấu thầu được đưa ra không phản ánh được những chi phí thực của các doanh nghiệp, một số doanh nghiệp đã đưa ra mức giá quá cao so với mức giá bình quân . Hầu hết các doanh nghiệp này là các doanh nghiệp Nhà nước lớn hoặc các liên doanh có tiềm năng về chính trị có thể bù lỗ cho các mặt hàng xuất khẩu hạn ngạch này để giữ thị phần, giữ khách hàng. Vô hình chung đã đưa các doanh nghiệp vừa và nhỏ vào tình trạng khó khăn vì thiếu hạn ngạch. Một mâu thuẫn là trong khi với các doanh nghiệp lớn, hạn ngạch xuất khẩu sang EU không phải là quá quan trọng vì họ có khả năng mở rộng thị trường xuất khẩu sang thị trường phi hạn ngạch… với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hạn ngạch xuất khẩu sang EU là yếu tố đảm bảo cho sự tồn tại . Có thể nói, sản phẩm dệt may của Việt Nam vẫn kém cạnh tranh hơn nhiều nước trong khu vực về nhiều mặt : a , Về giá : giá hàng dệt kim của Việt Nam tương đối có sức cạnh tranh do Việt Nam chủ động được từ sản xuất sợi đến may thành phẩm nhưng giá hàng dệt thoi của Việt Nam được đánh giá là quá đắt. Một mặt do từ nguyên phụ liệu đến công nghệ, thiết bị hầu hết phải nhập khẩu , một mặt do Việt Nam chỉ làm những khâu cắt, ráp , đóng góp … có giá trị gia tăng thấp. Bảng 7 Bảng so sánh hàng dệt may xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản (Yên / sản phẩm ) Tên nước Hàng dệt Hàng dệt thoi Các loại khác Việt Nam 390 1185,2 1345 Trung Quốc 436 867 1030 Inđônêsia 534 574 839,4 Thái Lan 397 1274,8 1438,6 Hàn Quốc 452 1376,4 1616 b , Về cơ cấu sản phẩm : sản phẩm dệt may Việt Nam vẫn còn đơn điệu. Khả năng đa dạng hoá mặt hàng không theo kịp với sự thay đổi của yêu cầu thị trường, đặc biệt là với các trang phục cao cấp. c , Về thị trường : Việt Nam đang tham gia vào thị trường thế giới khi thị trường đã khá định hình, phải cạnh tranh với các nước có cùng loại sản xuất xuất khẩu nhưng có trình độ phát triển cao hơn, có tên tuổi và uy tín trên thị trường , lại được ưu đãi hơn trong các Hiệp định song phương hay đa phương về hàng dệt may với các nước nhập khẩu . d , Về môi trường kinh doanh: Theo đánh giá của các nhà đầu tư trong nước, đầu tư nước ngoài , Việt Nam kém hấp dẫn hơn nhiều nước trong khu vực do các thủ tục quản lý hành chính trong đầu tư nước ngoài. Thời gian cấp giấy phép đầu tư thường bị phụ thuộc vào nhiều cấp quản lý. Khó khăn trong việc chuyển đổi ngoại tệ để mua vật liệu từ nước thứ 3 trong khi nguồn cung cấp trong nước hạn chế và chất lượng không đảm bảo. Bên cạnh các chính sách khuyến khích đầu tư, điều kiện cơ sở hạ tầng là một trong những nhân tố quan trọng để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài. So với nhiều nước trong khu vực, cơ sở hạ tầng của Việt Nam kém cạnh tranh hơn về nhiều phương diện: Các dịch vụ tài chính, ngân hàng kém phát triển, điều kiện giao thông vận tải kho tàng, bến bãi vừa thiếu vừa yếu kém, chi phí điện nước, liên lạc viến thông cao,… Với mặt hàng dệt may , khối lượng nguyên liệu nhập khẩu cũng như xuất khẩu thành phẩm cần phải chuyển tải lớn thì các yếu tố trên càng trở nên quan trọng. Tuy nhiên, Việt Nam cũng đang cố gắng khắc phục dần những yếu điểm của mình để đi lên hoà nhập cùng nhịp với thế giới và ngành dệt may Việt Nam cũng như hàng dệt may của Việt Nam cũng đang từng bước chuyển đổi cho phù hợp với xu thế phát triển của thế giới. Trên cơ sở các yếu tố về triển vọng và khả năng cạnh tranh cũng như những mặt tồn tại của hàng dệt may Việt Nam trên thị trường thế giới, từ đó dự báo triển vọng xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam từ nay đến năm 2010, về tiềm năng mở rộng thị trường và khả năng cạnh tranh của sản phẩm như sau: Bảng 8: Dự báo triển vọng xuất khẩu hàng dệt may đến năm 2010 Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may Thị trường hạn ngạch Thị trường không hạn ngạch 1998 Kim ngạch xuất khẩu 1350 650 700 % tăng trưởng– triệu USD 101 144,4 77,86 1999 Kim ngạch xuất khẩu 1150 - 1500 690 – 710 760 –800 % tăng trưởng– triệu USD 107 – 111 106 –110 108 -114 2000 Kim ngạch xuất khẩu 1600 -1720 740 - 760 860 – 960 % tăng trưởng– triệu USD 110 - 115 106 - 107 113 – 120 2005 Kim ngạch xuất khẩu 2550 - 2560 1260 - 1270 1290 – 1300 % tăng trưởng– triệu USD 107,7 111 107,5 2010 Kim ngạch xuất khẩu 3750 – 3760 % tăng trưởng– triệu USD 108 Để thực hiện các mục tiêu cho ngành dệt may từ nay đến năm 2010, cần thực hiện một số hệ thống các chính sách, giải pháp đồng bộ về đầu tư phát triển, đổi mới trang thiết bị, nâng cao năng lực sản xuất cũng như sức mạnh của sản phẩm kết hợp với khai thác mở rộng thị trường tiêu thụ, tiếp cận và từng bước hội nhập với thị trường thế giới. Chương 3 một số biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng dệt may Việt Nam trên thị trường thế giới 3 .1 Một số biện pháp chung Ngày nay, các cơ sở kinh tế vĩ mô và chính trị cho việc phát triển và khả năng cạnh tranh kinh tế đã được nhận thức một cách khá rõ. Một môi trường chính trị và một chính sách kinh tế vĩ mô ổn định kéo theo nền tài chính vững mạnh, có sự tăng trưởng hợp lý về tiền tệ và tín dụng, một mức nợ có thể kiểm soát được, lạm phát tương đối thấp giới hạn vai trò thích hợp cuả Chính phủ trong nền kinh tế cùng với sự mở cửa với các thị trường quốc tế là yếu tố để thúc đẩy tăng trưởng. Thêm vào đó lý thuyết tăng trưởng nhấn mạnh tầm quan trong của tích luỹ trong nước và một tỷ lệ đầu tư Quốc Gia cao vào vốn vật chất và con người. Vai trò chính của các biến số kinh tế vĩ mô là hình thành ra bối cảnh những khả năng cạnh tranh ở các ngành và các doanh nghiệp khác nhau. Vì vậy, các chính sách hợp lý ở tầm vĩ mô là những điều kiện tiền đề cần thiết đối với tăng trưởng kinh tế và khả năng cạnh tranh. Tuy nhiên, một loạt các chính sách kinh tế vĩ mô đòi hỏi phải chuyển hóa được thành các chính sách phát triển kinh doanh có kết quả và có sức cạnh tranh. Trong khi các chính sách kinh tế vĩ mô hợp lý tạo ra được tiềm năng để cải thiện cạnh tranh thì năng suất chỉ có thể tăng được khi Việt Nam tăng cường những năng lực của mình ở cấp doanh nghiệp và các ngành tương ứng. Một trong những cơ sở chính của năng suất và khả năng cạnh tranh chính là chất lượng của các hoạt động và chiến lược của doanh nghiệp. Ngay cả khi các doanh nghiệp Việt Nam có thể cải tiến được thực tiễn hoạt động và chiến lược của mình thì điều đó vẫn chưa đủ để đảm bảo tăng năng suất và khả năng cạnh tranh. Vì quan trọng là các chính sách, các thể chế và cơ sở hạ tầng phải tạo nên môi trường kinh doanh để các doanh nghiệp cạnh tranh. Một trong những kết luận nghiêm túc nhất của chúng ta ở đây là môi trường kinh doanh mà ở đó các doanh nghiệp trong nước và quốc tế đang hoạt động là đặc biệt không thuận lợi đối với kinh doanh . Trừ phi nhiều hạn chế mà các doanh nghiệp phải đương đầu phần lớn được giảm, nếu không các doanh nghiệp sẽ không thể đạt được sự tăng trưởng ổn định về năng suất và khả năng cạnh tranh. Mục tiêu phát triển của ngành công nghiệp dệt may đến năm 2010 là : Hướng vào xuất khẩu, nhằm tăng nguồn thu ngoại tệ, đảm bảo cân đối trả nợ và tái sản xuất mở rộng, thoả mãn nhu cầu tiêu dùng trong nước, từng bước đưa công nghiệp dệt may Việt Nam trở thành ngành xuất khẩu mũi nhọn góp phần tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm, thực hiện đường lối CNH-HĐH đất nước. 3 .1.1 Đầu tư phát triển Đầu tư phải được tính toán trên phạm vi toàn ngành, tập trung cho ngành dệt và ngành sản xuất phụ liệu may đầu tư chọn lọc theo mặt hàng có thế mạnh nhằm tạo khả năng liên kết hợp tác và khai thác tốt hơn năng lực thiết bị. Ngành dệt đòi hỏi vốn đầu tư lớn, cần có chính sách khuyến khích đầu tư nước ngoài đặc biệt là khâu nhuộm và khâu hoàn tất. Ưu tiên các công trình đầu tư 100% vốn nước ngoài trong ngành dệt. Khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài vào các dự án sản xuất nguyên phụ liệu may đối với đầu tư nước ngoài vào ngành may. Ưu tiên các dự án sản xuất các sản phẩm trong nước chưa sản xuất được và sản phẩm xuất khẩu sang các thị trường phi hạn ngạch. Đầu tư của Nhà nước tập trung cho các công trình trọng điểm,các xí nghiệp dệt, nhuộm, hoàn tất có quy mô lớn, sản xuất các sản phẩm phù hợp với tiêu chuẩn xuất khẩu. Đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa ngành may nhằm tự túc nguồn vốn sản xuất kinh doanh. Nghiên cứu quy mô đầu tư thích hợp với đặc thù hoạt động của doanh nghiệp, góp phần nâng cao khả năng cạnh tranh. 3 .1.2 Chính sách về thị trường xuất khẩu Với phương châm đa phương hoá, đa dạng hoá, bên cạnh việc duy trì và củng cố các thị trường truyền thống như EU, Nhật Bản… sớm khôi phục lại các thị trường như SNG và Đông Âu, phát triển các thị trường mới như Mỹ, Canada, Trung Đông, giảm bớt sự phụ thuộc vào thị trường Đông Nam á . Tăng cường vai trò của các tổ chức xúc tiến thương mại của Nhà nước, hỗ trợ doanh nghiệp trong công tác Marketing. Bên cạnh việc tìm hiểu, cung cấp các thông tin về thị trường, giá cả, các đặc điểm về kinh tế văn hoá xã hội cũng như bản sắc, truyền thống dân tộc của các Quốc gia, cần phải có những chính sách tiếp cận, khai thông và phát triển với từng thị trường cụ thể, trước hết là các thị trường xuất khẩu nhiều tiềm năng như đã nêu ở trên. 3 .1.3 Về nguyên liệu và phát triển sản phẩm Quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu các loại tơ sợi thiên nhiên cho ngành dệt và các chính sách khuyến khích đâù tư phát triển vùng nguyên liệu, tạo nguồn nguyên liệu ổn định cho sự phát triển của ngành dệt, đồng thời đặt cơ sở cho sự hình thành và sản xuất sợi hoá học. Kết hợp với ngành sản xuất hoá chất để cung cấp thuốc nhuộm và các hoá chất khác cho ngành dệt, để từ đó nâng cao tính cạnh tranh của sản phẩm . Khuyến khích đầu tư cho sản xuất phụ liệu cũng như sản xuất vải đủ tiêu chuẩn xuất khẩu, giảm bớt sự phụ thuộc của ngành may vào nguồn nguyên phụ liệu nhập ngoại . Đồng thời xây dựng hệ thống các chính sách khuyến khích sử dụng nguyên phụ liệu sản xuất trong nước (Chính sách thuế, hàm lượng nội địa của sản phẩm xuất khẩu). Bông: Phải có chiến lược đồng bộ về cơ chế tổ chức giữa vùng nguyên liệu và chế biến, những chính sách lớn của Nhà nước về cây bông, đầu tư khoa học kỹ thuật cho giống, phòng sâu bệnh, xây dựng vùng trọng điểm đa canh, củng cố hệ thống khuyến nông, xây dựng giá và bảo hiểm giá, nâng cao chất lượng cán bông , nhằm khuyến khích nông dân mở rộng diện tích trồng, đặc biệt khai thác vùng đất Tây Nguyên có điều kiện phát triển. Mục tiêu đến năm 2000 tự túc được 30% bông ( 100.000 tấn bông xơ / năm) và đến năm 2010 tự túc được 50% bông ( 250.000 tấn bông / năm) . Tơ tằm : Trồng dâu nuôi tằm là ngành nghề truyền thống lâu đời của nhân dân ta. Hiện nay mới khai thác nguyên liệu quý này để xuất khẩu nguyên liệu là chính, nên trong tương lai cần có công nghệ chế biến sản phẩm có chất lượng để xuất khẩu sẽ đạt hiệu quả kinh tế cao, từng bước nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới. Xơ PE và tơ PE : dự kiến xơ PE sử dụng đến năm 2010 cả tơ và xơ PES, lên tới gần 20 vạn tấn. Với quy mô 5-6 tấn / năm cho một công trình thì hiện tại hai công trình 100% vốn nước ngoài là Hualon và Samsung đủ cho tự túc trong nước đến năm 2000. Hiện tại Việt Nam đã có dự án công trình lọc dầu tại Dung Quất, cho nên về nguyên liệu sơ và tơ PE đến năm 2010 là có triển vọng. Nâng cao hiệu quả và chất lượng hàng may gia công, tạo dựng và củng cố uy tín trên thị trường thế giới, đồng thời tạo lập cơ sở để chuyển dần sang xuất khẩu trực tiếp. Có chính sách hỗ trợ , khuyến khích đầu tư cho khâu thiết kế và sản xuất hàng mẫu, đầu tư đào tạo đội ngũ cán bộ đủ khả năng thiết kế mẫu mã đồng thời hỗ trợ cho công tác đăng ký nhãn hiệu hàng hoá, tạo điều kiện đưa các sản phẩm với tên hiệu Việt Nam ra thị trường thế giới. Nhằm đáp ứng và đón đầu yêu cầu ngày càng cao về môi trường, an toàn sản xuất, ngay từ bây giờ phải có chính sách khuyến khích đầu tư cho sản xuất dệt “ Xanh – Sạch” theo tiêu chuẩn ISO9000 và ISO14000. 3 .1.4 Phát triển sản phẩm Hiện nay, mặt hàng may mặc xuất khẩu chủ yếu theo phương thức gia công nên giá trị ngoại tệi thực tế thu được chỉ chiếm khoảng 25% tổng giá trị xuất khẩu. Tuy nhiên, về ý nghĩa xã hội của ngành dệt may lại rất lớn, vì hơn 40.000 lao động được thu hút vào lĩnh vực này. do vậy việc phát triển sản xuất hàng dệt may, trong đó có hàng gia công cần được chú trọng. Bên cạnh đó, chất lượng hàng dệt may cần phải được nâng cấp lên một bước, đáp ứng những thay đổi về thời trang ở các nước, đó cũng là một trong những chiến lược để nâng cao cạnh tranh cùa sản phẩm này trên thị trường thế giới. 3 .1 .5 Về phát triển khoa học, kỹ thuật, và chuyển giao công nghệ. Kết hợp hài hoà giữa công nghệ hiên đại và thiết bị công nghệ đã trải qua sử dụng, vừa đáp ứng được yêu cầu phát triển sản phẩm, vừa cân đối được vốn đầu tư cho trang thiết bị và đảm bảo tinha cạnh tranh về giá của sản phẩm xuất khẩu trên cơ sở tính hiệu quả kinh tế. Ưu tiên đầu tư cho công nghệ thiết kế trên máy vi tính, nhằm nâng cao năng lực sáng tác mẫu mã. Có chính sách khuyến khích đầu tư với các dự án sản xuất sản phẩm mơío theo tiêu chuẩn TMQ, ISO14000, ISO9000. Triển khai và tăng cường hiệu quả của hợp tác công nghiệp ASEAN. Nhằm thu hút công nghệ mới tropng khu vực và hợp tác phát triển sản phẩm, nhãn hiệu sản phẩm, phát huy thế mạnh của mỗi nước trong hợp tác kinh tế. Nghiên cứu áp dụng khoa học về nguyên liệu mới, vật liệu mới, về công nghệ và thiết kế hiện đang còn bỏ trống, tận dụng phế liệu dệt trong lĩnh vực vải không dệt, tận dụng phế liệu trong lĩnh vực tơ tằm để kéo sợi Spunsilk, đẩy mạnh công suất kéo sợi OE, sớm có công nghệ kéo sơi pha len/ acgrylic cho mặt hàng Veston Complet, nâng tỷ trọng mặt hàng mởitong lĩnh vực nghiên cứu sử dụng nguyên liệu mới Microfbre cho vải Jacket, Tissu giả len, giả tơ tằm sợi Lycra, Spandex có độ dàn tính caocho mặt hàng dệt làm thể thao, bít tất phụ nữ, ... Tương xứng với nguyên liệu mới phải có công nghệ xử lý hoàn tất cao cấp. Sớm đầu tư thích đáng về cơ sở tạo mốt và nâng cao nghiệp vụ mốt. Cạnh tranh trong nước và quốc tế, chính kà giành khuyến khích mạnh nhất đối với việc nâng cấp công nghệ. Tiếp tục giành các công nghệ nước ngoài và dàn xếp một môi trường có hiệu quả và hữu hiệu để có được và phổ biến Chính phủ loại công nghệ nhập khẩu. Cần đẩy mạnh việc chuyển giao một cánh đầy đủ bí quyết công nghệ từ các nhad cung ứng nước ngoài. Nhằm vào việc tăng cương khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp trong việc hấp thụ , áp dụng và nâng cấp các loại công nghệ nhập khẩu. Phải đảm bảo rằng việc lựa chọn công nghệ được thực hiện bởi các cơ quan của Chính phủ. Phân tích tác động của 4 lĩnh vực ưu tiên trong khoa học và công nghệ Quốc gia đối với cơ cấu kinh tế và khả năng cạnh tranh trong tương lai. Dành ưu tiên cao cho việc áp dụng và sử dụng công nghệ thông tin (IT) vì như các nhà nghiên cứu sâu mới đây đã chứng minh rằngIT sẽ là một yếu tố cực kỳ quan trọng đối với khả năng cạnh tranh Quốc tế trong những năm tới. Dành ưu tiên cao cho việc xúc tiến các chính sách nghiên cứu và phát triển ( R&D ) liên quan đến ngành nông nghiệp vì lợi ích thu được từ các hoạt động nghiên cứu nông nghiệp là cao. Đó cũng là con đường chính để duy trì và nâng cao năng suất và nâng cao khả năng cạnh tranh. Khuyến khích việc nâng cấp công nghệ ở các doanh nghiệp thông qua việc cung cấp và khuyến khích như vốn miễn thuế dành cho dự trữ phát triển công nghệ. Tăng số lượng các chuyên gia nước ngoài về công nghệ công nghiệp để đào tạo sinh viên và cố vấn cho các doanh nghiệp Việt Nam . Nâng cấp các trung tâm nghiên cứu khoa học và kỹ thuật tại các trường Đại học và gắn các dự án nghiên cứu cho các doanh nghiệp và các ứng dụng thương mại. Tăng cường khu vực dịch vụ kỹ thuật trong nước, cung cấp và khuyến khích đối với việc phát triển các cơ quan tư vấn kỹ thuật và thiết kế tư nhân. Hình thành các trung tâm xuất sắc liên kết các ngành công nghiệp, các tổ chức và Chính phủ trong lĩnh vực có tiềm năng để phát triển các sản phẩm và dịch vụ có sức cạnh tranh ở Việt Nam . 3 .1.6 Về tổ chức quản lý Đảm bảo phải có một sự thay đổi trong thực tiễn quản lý hiện nay, như việc thiếu trách nhiệm và thiếu các động lực khuyến khích nâng cao nghề nghiệp dẫn đến kết qủa hoạt động yếu kém ở nhiều doanh nghiệp. Nâng cao năng lực của các nhà quản lý doanh nghiệp bằng cách nâng cao chất lượng của việc dạy lý thuyết và bằng cách tăng những cơ hội cho các nhà quản lý hiện có nâng cao các kỹ thuật kinh doanh. Tổ chức sắp xếp lại các doanh nghiệp dệt may trên phạm vi cả nước theo phương châm gắn vùng công nghiệp dệt với vùng nguyên liệu, công nghiệp may với các trung tâm tiêu thụ và xuất khẩu. Cụ thể là : +Gắn vùng công nghiệp dệt may với chính sách ngnhf công nghiệp khác, nhằm tận dụng lao động, mối quan hệ liên ngành. +Gắn các công trình mới về kéo sợi và dệt vải tổng hợp với khu vực quy hoạch của Nhà nước về dầu khí, ác công trình chế biến kéo sợi dệt tơ tằm với vùng nguyên liệu tằm. +Gắn công nghiệp dệt may (là cm sử dụng nhiều lao động ) vào các vùng trung tâm dân cư để vừa tận dụng lao động vừa tận dungj điều kiện hạ tầng giao thông , dịch vụ , văn hoá, thông tin, vận chuyển …. +Khắc phục những bất cập trong công tác quả lý xuất nhập khẩu, các chính sách tài chính , thuế, vốn, ưu đãi đầu tư… cải cách thủ tục hành chính rườm rà đang gây nhiều trở ngại cho các nhà đầu tư cũng như các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, nhằm tạo mội trường thuận lợi cho hoạt động của các doanh nghiệp , tạo thế mạnh trong thu hút đầu tư nước ngoài thông qua hệ thống chính sách hợp lý, thông thoáng. +Gắn công nghiệp dệt may quy mô nhỏ , xí nghiệp cổ phần , xí nghiệp tư nhân và các hộ cá thể với vùng làng nghề truyền thống, để phát huy mọi thành phần kinh tế cùng tham gia phát triển ngành. +Gắn công nghiệp dệt may thành khu công nghiệp liên hoàn nguyên liệu sợi, dệt, nhuộm, may, dịch vụ … giảm chi phí vận chuyển nguyên liệu, sản phẩm nâng cao một bước CNH và có điều kiện gọi vốn nước ngoài. 3 .1.7 Chính sách về lao động, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực. Cần có chính sách hỗ trợ , khuyến khích và thu hút các học sinh có khả năng theo học ngành dệt may, khắc phục tình trạng thiếu kỹ sư dệt may trầm trọng đã xuất hiện và có thể kéo dài trong vài năm tới. Đầu tư cho các trường dạy nghề, đào tạo công nhân kỹ thuật, đáp ứng được yêu cầu sản xuất theo dây truyền hiện đại, nhằm đào tạo một đội ngũ công nhân có tay nghề cao, thực sự trở thành thế mạnh về nhân lực của ngành dệt may Việt Nam. Ưu tiên đào tạo các chuyên gia về thiết kế kiểu mẫu thời trang và Marketing, khắc phục điểm yếu cơ bản của ngành may xuất khẩu trong khâu thiết kế mẫu mode và xúc tiến thị trường, từng bước tạo lập cơ sở để chuyển sang xuất khẩu trực tiếp các sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam. Đồng thời có chính sách hỗ trợ đảm bảo công ăn việc làm, tạo nguồn thu nhập ổn định cho người lao động, khắc phục tình trạng thiếu lao động do các kỹ sư công nghệ và công nhân có tay nghề cao bị hút sang các công ty liên doanh đang ngày càng trở nên trầm trọng hơn trong ngành dệt may. Chất lượng của nguồn nhân lực có những ý nghĩa quan trọng đối với cơ cấu sản xuất , xuất khẩu , FDI, kết quả quản lý và công nghệ. Việc tiếp tục phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam là một yếu tố quyết định then chốt đối với tăng trưởng kinh tế và công nghiệp cũng như đối với tăng khả năng cạnh tranh. Nâng cấp hệ thống giáo dục phổ thông bằng cách nhấn mạnh phổ cập và chất lượng giáo dục tiểu học, tăng số lượng học sinh, điều chỉnh chế độ học phí, tăng số lượng người đi học, tăng cường chất lượng giáo viên cũng như chế độ đãi ngộ đối với họ. Phát triển một chương trình chung đối với giáo dục và đào tạo trên cơ sở dần từng bước. Vì loại hình đào tạo nghề dựa vào trường học đòi hỏi chi phí rất cao và thường bộc lộ những mối liên kết yếu kém với các yêu cầu của thị trường lao động. Tăng cường sự tham gia của các doanh nghiệp trong đào tạo dạy nghề , triển khai một hệ thống khuyến khích nhằm tăng cường đào tạo tại nhà máy. Xây dựng một kế hoạch Quốc gia về tiêu chuẩn kỹ năng, kiểm tra và cấp chứng chỉ. Đảm bảo phải có một sự thay đổi quan trọng trong thực tiến quản lý hiện nay, như việc thiếu trách nhiệm và thiếu các động lực khuyến khích nâng cao nghề nghiệp dẫn đến kết qủa hoạt động yếu kém của nhiều doanh nghiệp. Nâng cao hiệu quả và tính linh hoạt của thị trường lao động bằng cách làm thuận lợi các thủ tục đối với việc tuyển mộ lao động, xem xét lại quyết định trước đây cho lao động doanh nghiệp Nhà nước có hợp đồng, lao độngkhông có thời hạn , áp dụng bằng cách định mức tiền công gắn với năng suất lao động Nâng cao năng lực của các nhà quản lý doanh nghiệp bằng cách nâng cao chất lượng của việc dạy lý thuyết và bằng cách tăng những cơ hội cho các nhà quản lý nâng cao các kỹ năng kinh doanh của mình. 3 .2 Phương hướng và biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh 3 .2.1 Phương hướng Trong thời gian tới mục tiêu của ngành dệt may Việt Nam là sẽ cạnh tranh trên các mặt: -Cạnh tranh về chất lượng -Chí phí cho nguyên vật liệu -Mạng lưới cung cấp hàng dệt may trên thị trường -Cạnh tranh bằng uy tín của các doanh nghiệp … Tất cả các mục tiêu trên đều nhằm mục tiêu lớn nhất của ngành dệt may Việt Nam là nâng cao khả năng cạnh tranh cua hàng dệt may Việt Nam trên thị trường thế giới. Để thực hiện được những mục tiêu đó thì phải có những biện pháp cụ thể và phải được thực hiện đồng bộ. 3 .2.2 Biện pháp Trước hết phải xây dựng chiến lược kinh doanh trong đó đặc biệt quan tâm đến chiến lược cạnh tranh. Chiến lược cạnh tranh phải được xây dựng trên cơ sở : -Tiềm năng của các doanh nghiệp . -Nhu cầu của khách hàng -Tiềm lực của các đối thủ cạnh tranh , mục tiêu của các đối thủ cạnh tranh. Trong chiến lược cạnh tranh phải nêu lên được những biện pháp có tính chiến lược - đó là những biện pháp để cạnh tranh lâu dài như chất lượng sản phẩm, uy tín… và cũng cần có những biện pháp cạnh tranh trước mắt như giá cả, mẫu mã, kiểu dáng, thiết kế... 3 .2.2.1 Nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hoá các loại sản phẩm-biện pháp có tính chiến lược. Trước hết phải quản lý chất lượng của sản phẩm dệt may theo một hệ thống ở các chi nhánh, từ đó đề ra các giải pháp để khắc phục, sửa chữa những chỗ còn yếu kém, phát huy những điểm mạnh. Trong điều kiện cạnh tranh như hiện nay, chất lượng của sản phẩm là rất quan trọng cho nên cần phải lập kế hoạch đào tạo và bồi dưỡng kiến thức nâng cao năng lực của cán bộ . Hiện nay, trong thiết bị kỹ thuật đang là vần đề ảnh hưởng rất lớn đế chất lượng sản phẩm. Nên các doanh nghiệp cần phải đầu tư trang thiết bị hiện đại để nâng cao chất lượng sản phẩm hàng dệt may và đặc biệt hiệu quả cao. Cùng với việc nâng cao chất lượng hàng dệt may, thì cũng cần phải đa dạng hoá các loại sản phẩm nhằm mục đích mở rộng thị trường và thu hút khách hàng. Chính vì vậy trong tương lai cần đầu tư nhiều . Nói tóm lại nâng cao chất lượng sản phẩm và đa dạng hoá loại hình hàng dệt may là những biện pháp rất quan trọng để tăng cường khả năng cạnh tranh của hàng dệt may Việt Nam, tạo ra uy thế so với các đối thủ cạnh tranh và dần chiếm được những thị phần quan trọng. Ưu thế của sản phẩm may xuất khẩu của Việt Nam là chất lượng cao và thời hạn giao hàng đúng. Trong điều kiện cạnh tranh ngày càng gay gắt, nhất là sau năm 2005, khi hạn ngạch và các hàng rào phi thuế quan khác được bãi bỏ, thị phần mỗi nước xuất khẩu phụ thuộc phần lớn vào khả năng cạnh tranh của sản phẩm. Đối với hàng may mặc, các biện pháp cạnh tranh “phi gía cả”, trước hết là cạnh tranh về chất lượng hàng hoá, trong rất nhiều trường hợp , trở thành yếu tố quyết định trong cạnh tranh. Các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam – EU, Nhật Bản … và Nguyện vọng là thị trường Mỹ đều là những thị trường rất “khó tính” , đòi hỏi cao về chất lượng. Người tiêu dùng các thị trường này có khả năng thanh toán cao, nên yếu tố chất lượng và nhãn mắc sản phẩm được chú ý hơn là giá cả: Các biện pháp nâng cao chất lượng sản phẩm bao gồm : +Kiểm tra chặt chẽ chất lượng nguyên phục liệu, tạo bạn hàng cung cấp nguyên phụ liệu ổn định, đúng thời hạn, đảm bảo tổt nguyên phụ liệu, tránh xuống phẩm cấp. Cần lưu ý răng nguyên liệu sợi vải là những hàng hoá hút ẩm mạnh, dễ hư hỏng. +Tuân thủ nghiêm ngặt yêu cầu của bên đặt hàng về nguyên phụ liệu, công nghệ, quy trình sản xuất theo đúng mẫu hàng và taì liệu kỹ thuật bên đặt hàng cung cấp về mẫu, quy cách kỹ thuật, nhãn mác, đóng gói bao bì: +Tuân thủ đúng quy trình kiểm tra chất lượng. Đảm bảo đúng yêu cầu về giao hàng : giao hàng đúng thời hạn là yêu cầu rất quan trọng với sản phẩm dệt may do yếu tố thời vụ và hợp thời trang là một trong những yễu tố quyết định về tính cạnh tranh của nhóm hàng này. vì vậy cần : -Chủ động trong vận chuyển bốc dỡ hàng -Ưu tiên cho các doanh nghiệp dệt may xuất khẩu ở các khu vực thuận tiện cho giao hàng xuất khẩu . -Đơn giản hoá khâu làm thủ tục XNK Trong điều kiện hàng dệt may Việt Nam đang giảm ưu thế về giá nhân công, cần có các biện pháp hỗ trợ để tăng sức cạnh tranh về giá sản phẩm. Ví dụ như kéo dài thời gian hoàn vốn đầu tư, khấu hao trang thiết bị lên 5 đến 7 năm nhằm giảm giá thành sản phẩm . 3 .2.2.2 thiết lập chính sách giá cả thích hợp Giá cả là một trong những yếu tố cạnh tranh quan trọng. Để thu hút được khách hàng chính sách giá cả phải mền dẻo, linh hoạt phù hợp với thị trường. Tuy nhiên cần phải giữ vững 2 nguyên tắc: +Kinh doanh có lãi. +Đảm bảo được sự cân xứng tương đối giữa các sản phẩm và sự tương đương của giá trị đồng tiền ở các thị trường khác nhau trên thế giới. Đối với những khách hàng khác nhau thì áp dụng những mức giá khác nhau và dùng chính sách giá để tạo cơ hội cho khách hàng mới có khả năng thâm nhập thị trường Việt Nam . Cũng như chất lượng của sản phẩm dệt may giá cả của hàng dệt may cũng là một trong những yếu tố để khách hàng lựa chọn. Nếu doanh nghiệp nào có sản phẩm tốt, giá rẻ thì thành công trên thương trường, đẩy lùi được các đối thủ cạnh tranh. Đối với hàng dệt may Việt Nam nói riêng thì chính sách giá cả là một công cụ của Marketing hữu hiệu để thu hút thêm nhiều khách hàng mới. Bên cạnh đó, đối với hàng dệt may Việt Nam thì cần phải chú trọng nhiều đến mẫu mã, mầu sắc, kiểu dáng… phù hợp với từng vùng, từng khu vực. Thiết kế cũng là một vấn đề rất quan trọng trong việc thâm nhập thị trường, nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới. 3 .2.2.3 Hoàn thiện mạng lưói kênh phân phối. Là việc làm rất quan trọng và cần thiết đối với ngành dệt may Việt Nam. Trong nền kinh tế thị trường, khi cạnh tranh là một yếu tố không thể tránh khỏi thì việc hoàn thiện, củng cố mạng lưới kênh phân phối là điều kiện để doanh nghiệp đứng vững trong cạnh tranh. 3 .2.2.4 Không ngừng nâng cao uy tín đối với khách hàng. Uy tín là vấn đề mang tính chất sống còn đối với một doanh nghiệp. Chất lượng, mẫu mã, kiểu dáng, giá cả, dịch vụ … đối với khách hàng ảnh hưởng rất lớn đến uy tín cho nên cần phải được coi trọng, dần dần cải thiện được hình ảnh tốt đẹp của doanh nghiệp trong mắt khách hàng. Tạo lập tên tuổi và khẳng định uy tín trên thị trường quốc tế. Để xuất khẩu trực tiếp sản phẩm Việt Nam phải được kinh doanh bằng nhãn mác của mình trên thị trường quốc tế. Muốn vậy: +Cần tập trung đầu tư cho công nghệ tiên tiến trong khâu thiết kế mẫu mã vải cũng như sản phẩm may +Tổ chức công tác tiếp thị và đăng ký nhãn hiệu hàng hoá. +Trước mắt, có kế hoạch hợp tác với các viện Mode, hoặc thuê chuyên gia thiết kế mode để đẩy nhanh quá trình hoà nhập và thị trường thế giới. +Khắc phục khó khăn về thiếu nguồn tài chính và nhân lực trong khâu thiết kế mẫu mã, phát triển sản phẩm mới thông qua việc trao đổi bản quyền giữa các công ty và tranh thủ sự hỗ trợ của các nhà nhập khẩu cũng như đại diện của các mạng lưới phân phối tại nước nhập khẩu. +Khi chưa có tên tuổi trên thị trường thế giới thì cách tốt nhất để thâm nhập thị trường trong giai đoạn đầu , là mua bằng sáng chế, nhãn hiệu của công ty nước ngoài để làm ra các sản phẩm của họ với giá rẻ hơn, qua đó thâm nhập vào thị trường thế giới bằng sản phẩm sản xuất tại Việt Nam , đồng thời học tập kinh nghiệm, tiếp thu công nghệ để tiến tới sự thiết kế mẫu mã. +Khai thác lợi thế của việc tham gia chương trình hợp tác công nghiệp ASEAN (AICO) nhằm thu hút công nghệ cao của các nước ASEAN, hợp tác trong phát triển sản phẩm mới, đăng ký nhãn hiệu hàng hoá và khai thác lợi thế về thuế suất, thuế quan ưu đãi bằng mức thuế suất CEPT của sản phẩm của thời điểm 2006 theo quy định của AICO cũng như các ưu đãi phi thuế quan khác. Đẩy nhanh tiến trình triển khai chương trình hợp tác công nghiệp ASEAN (AICO), các tổ chức, cơ quan chức năng – Bộthương mại, Bộ công nghiệp, phong thương mại và công nghiệp Việt Nam... Cần tổ chức tuyên truyền rộng rãi cho các doanh nghiệp về AICO cũng như các hoạt động hỗ trợ các doanh nghiệp dệt may như tìm đối tác ở các nước ASEAN khác hoặc khuyến khích tăng hàm lượng nội địa sản phẩm, tăng tỷ lệ sản phẩm xuất khẩu... để đáp ứng các tiêu chuẩn tham gia AICO. Các giả pháp về mở rộng thị trường. Khó khăn chủ yếu của ngành dệt may Việt Nam hiện nay và cả trong những năm trước là tìm kiếm thị trường xuất khẩu. Để mở rộng thị trường xuất khẩu, cần tiến hành một số giải pháp đồng bộ sau: -Hỗ trợ các doanh nghiệp trong tìm kiếm thị trường, nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức xúc tiến thị trường. Marketing thị trường đặc biệt quan trọng đối với sản phẩm dệt may do đặc điểm của nhóm ngành hàng này là yêu cầu cao về sự phù hợp với các tiêu chuẩn cao xã hội, truyền thống văn hoá, xu hướng thời trang... Đã có nhiều doanh nghiệp quan tâm tới vấn đề này nhưng các hoạt động tìm hiểu thị trường thường vượt quá khả năng tài chính của các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ như hầu hết các doanh nghiệp may. Hoạt động của các tổ chức xúc tiến thương mại như: tổ chức các đoàn đi khảo sát thị trường, tổ chức giới thiệu sản phẩm Việt Nam ở nước ngoài qua các hội trợ triển lãm, ... cung cấp thông tin về thị trường cũng như các đặc điểm về kinh tế và xã hội, quy định, luật pháp, chính sách thương mại, chế độ ưu đãi thuế quan... cho các doanh nghiệp là hết sức cần thiết. Trong các hoạt động này, các đại diện thương vụ tại các nước nhập khẩu đóng vai trò quan trọng. Việt Nam đã có thương vụ tại hầu hết các nước có quan hệ song phương. Các đại diên thương mại có thể nắm bắt nhanh nhạy các nhu cầu diễn biế thị trường để thông tin kịp thờ cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên, đại diên thương mại nói chung khó có thể bao quát tất cag những vấn đề của từng ngành. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả hoạt động của trong nướcương vụ, có thể cử một số đại diện của ngành tại thương vụ tại các thị trường xuất khẩu quan trọng nhất: Khu vực EU, Nhật Bản và các thị trường có tiềm năng:Bắc Mỹ, Đông âu, SNG... Tiếp cận kịp thời biến động thị trường, các thay đổi về quy định pháp luật, xu hướng thương mại, thuế quan... của các thị trường nhập khẩu. Từ đó, định hướng cho hoạt động xuất khẩu. Thúc đẩy sản xuất mẫu mốt, các mẫu chào hàng sẽ phong phú và sát thực tế thị trường. Giới thiệu nguyên phụ liệu: vải chất lượng cao do ta sản xuất được chưa nhiều nhưng cần phải thông tin, quảng cáo ,tiếp cận và giới thiệu với khách hàng. Các phụ liệu may đã tự sản xuất gần đủ với chất lượng cao:chỉ may, tấm bông hoá học làm áo lót lạnh, cúc, khoá,... cần được trưng bày tại các phòng đại diện của ngành dệt may Việt Nam. Tìm hiểu và tiếp cận với hệ thống phân phối sản phẩm dệt may của từng nước và giúp doanh nghiệp tiếp cận với các nhà nhập khẩu trực tiếp. Với thị trường EU, Việt Nam sẽ có điều kiện sử dụng tôt hơn số hạn ngạch công nghiệp (30% tổng hạn ngạch) bằng cách tiếp cận trực tiếp với khách hàng, tránh bị khê hạn ngạch công nghiệp vào cuối năm cũng như sử dụng tốt hơn số nạn ngạch được tính thêm khi thực hiẹen gia công thuần tuý mà chưa được sử dụng tốt. Các đại diện thương mại, bên cạnh việc nghiên cứu thị trường nước ngoài, còn có nhiệm vụ giúp doanh nghiệp trong nước tìm hiểu, tiếp cận các đối tác nước ngoài, nâng cao hiệu quả việc tham gia triển lãm, hội chợ. Khi đưa sản phẩm sang giới thiệu tại các hội trợ triển lãm, các doanh nghiệp cần có danh mục các đối tác đã được nghiên cứu, chọn lọc từ trước để giới thiệu sản phẩm, ký kết hợp đồng. -Một kinh nghiệm của các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Trung Quốc hay Thái Lan là cử nhân viên tiếp thị mang sản phẩm mẫu đi chào hàng trực tiếp với các công ty nhập khẩu hàng dệt may. Để có bước đi này cần có sự chuẩn bị kỹ – tìm hiểu kỹ về hệ thống phân phối ở các nước nhập khẩu thông pua các phòng thương mại, các đại diện thương mại và có một đội ngũ nhân viên tiếp thị có kinh nghiệm. Phương pháp tiếp thị thứ hai cũng được nhiều doanh nghiệp sử dụng và thuê nhân viên tiếp thị của các thị trường nhập khẩu dưới hình thức trả hoa hồng theo hợp đồng mà họ ký được. -Thành lập trung tâm thông tin ngành dệt may với các chức năng: thu nhập, phân tích và thông tin cho các doanh nghiệp thành viên về xu thế mới, kiểu dáng, chất lượng vải, thởi trang, tư liệu kỹ thuật mới và dự báo tình hình thế giới, tổ chức hội thảo định kỳ, xuất bản các ấn phẩm chuyên môn và các dịch vụ tư vấn khác. -Khẩn trương tiến hành các bước cần thiết để tham gia vào “hệ thống thông tin ngành dệt may khu vưc Châu á - Thái Bình Dương” theo thoả thuận tại hội nghị hàng dệt may của các ước trong khu vực tháng 10/1997 và tháng 4/1998. Theo thoả thuận này, hiện nay đã có 7 nước và khu vực – Trung quốc, Ân Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Philipin, Đài Loan và Mỹ đã tham gia vào hệ thống thông tin để hoà nhập vào mạng thông tin khu vực. Hệ thống này tạo khả năng truy cập nhanh, kịp thời, đầy đủ các thông tin về tình hình sản xuất, buôn bán, tiêu thụ, đầu tư trong nước và nước ngoài của các nước trong khu vực. Trong đó có các thị trường xuất khẩu tiềm năng của Việt Nam – Mỹ, Nhật Bản… các thị trường trung chuyển Đài Loan, Hàn Quốc… và các thị trường cạnh tranh chủ yếu – Trung quốc, Philipin.. sẽ rất hữu ích và tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp trong công tác tìm hiểu thị trường xuất khẩu. Lời kết Trong nền kinh tế thị trường, cạnh tranh là một quy luật tát yếu khách quan. Mỗi doanh nghiệp khi tham gia hoạt động trên thương trường dù ở bất kỳ lĩnh vực kinh doanh nào đều phải chấp nhận sự cạnh tranh như một yếu tố thúc đẩy phải cố gắng hết sức để tồn tại phát triển. Luật đầu tư nước ngoài vào Việt Nam và một số chính sách khác của Nhà nước đã tạo điều kiện cho rất nhiều doanh nghiệp nước ngoài kinh doanh tại thị trường Việt Nam và cũng mở ra nhiều cơ hội để các doanh nghiệp trong và ngoài nước đua tài. Chính vì vậy sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh đã, đang và sẽ là những cuộc cạnh tranh gay gắt, ganh đua rất quyết liệt. Ngành hàng dệt may Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đã đề ra từ nay đến năm 2010, ngành dệt may còn phải đối mặt với nhiều thách thức, từ những vấn đề tồn tại trong sản xuất và xuất khẩu của ngành đến những khó khăn của việc cạnh tranh trên thị trường thế giới. Việc nghiên cứu về biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường không chỉ có ý nghĩa về mặt lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn rất lớn. Nhất là trong giai đoạn hiện nay khi cạnh tranh là một yếu tố tồn tại khách quan trong nền kinh tế. Hy vọng rằng bài viết sẽ đóng góp một phần nhỏ bé trong việc tìm ra biện pháp cạnh tranh hiệu quả cho các doanh nghiệp nói chung và cho ngành hàng dệt may Việt Nam nói riêng. Tài liệu tham khảo Tạp chí ngoại thương, số 1-12 năm 1996,1997, 1998 Tạp chí thương mại, số 1-12 năm 1996, 1997, 1998, 1999 Tạp chí nghiên cứu kinh tế, số 1-12 năm 1996, 1997, 1998, 1999 Tạp chí thương nghiệp thị trường Việt Nam. Số 1-12 năm 1996, 1997,1998,1999. Niên giám thống kê 1996, 1997, 1008, Tổng cục thống kê. Thời báo kinh tế Việt Nam Luật thương mại. MM Cormark – Bí quyết thành công trên thương trường, Nxb Thống kê, 1994. Michael E.Porter- Chiến lược cạnh tranh, Nxb Khoa học kỹ thuật, 1996 John Shaw - Chiến lược thị trường, Nxb Thế giới 1995 Chính sách thương mại và cạnh tranh Đào DuyHuân - Chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường, Nxb Thống kê, 1996 Hà Bội Đức – Mưu lược cạnh tranh thương mại, Nxb Khoa học kỹ thuật 1995 Philip Kotler – Markrting cơ bản, Nxb Thông kê, 1994 Mục lục Phần mở đầu Chương 1: Tổng quan về cạnh tranh 1 .1 Tính tất yếu và vai trò của cạnh tranh đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp 1 .1 .1 Tính tất yếu của cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường 1 .1 .2 Vai trò của cạnh tranh đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp 1 .1 .3 Các loại hình cạnh tranh trong kinh doanh 1 .2 Những hoạt động chủ yếu của cạnh tranh trong kinh doanh 1 .2 .1 Cạnh tranh về sản phẩm 1 .2 .2 Cạnh tranh về giá cả 1 .2 .3 Cạnh tranh trong thiết lập mạng lưới kênh phân phối 1 .2 .4 Cạnh tranh thông qua các hoạt động xúc tiến quảng cáo 1 .2 .5 Cạnh tranh bằng các hoạt động dịch vụ trước, trong và sau bán hàng 1 .3 Các nhân tố ảnh hưởng tới khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp 1 .3 .1 Các nhân tố khách quan 1 .3 .2 các nhân tố chủ quan Chương 2 Thực trạng hoạt động kinh doanh của ngành dệt may Việt Nam 2 .1 Vai trò và đặc điểm của ngành dệt may Việt Nam 2 .1 .1 Vai trò 2 .1 .2 Đặc điểm 2 .2 Thực trạng của ngành dệt may Việt Nam 2 .2 .1 Về sản lượng 2 .2 .2 Về loại hình sở hữu 2 .2 .3 Đầu tư nước ngoài 2 .2 .4 Về thiết bị 2 .2 .5 Về lương 2 .2 .6 Về năng suất 2 .2 .7 Về xuất khẩu và thị trường xuất khẩu 2 .3 Những vấn đề tồn tại trong hoạt động kinh doanh của ngành dệt may Việt Nam 2 .3 .1 Triển vọng, khả năng cạnh tranh của ngành dệt may Việt Nam 2 .3 .2 Những vấn đề tồn tại Chương 3 Một số biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng dệt may Việt Nam trên thị trường thế giới 3 .1 Một số biện pháp chung 3 .1 .1 Đầu tư phát triển 3 .1 .2 Chính sách về thị trường xuất khẩu 3 .1 .3Về nguyên liệu và phát triển sản phẩm 3 .1 .4 Về phát triển sản phẩm 3 .1 .5 Về phát triển khoa học kỹ thuật và chuyển giao công nghệ 3 .1 .6 Về tổ chức quản lý 3 .1 .7 Chính sách về lao động, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực 3 .2 Phương hướng và biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng dệt may Việt Nam 3 .2 .1 Phương hướng 3 .2 .2 Biện pháp 3 .2 .2 .1 Nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hoá các loại sản phẩm 3 .2 .2 .2 Thiết lập chính sách giá cả thích hợp 3 .2 .2 .3 Hoàn thiện mạng lưới kêng phân phối 3 .2 .2 .4 Nâng cao uy tín đối với khách hàng 3 .2 .2 .5 Các giải pháp về mở rộng thị trường Kết luận Tài liệu tham khảo