Đề tài Một số biện pháp quản lý để hạn chế, phòng ngừa rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng

Website: Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368 Më §Çu Mäi ho¹t ®éng kinh doanh ®Òu cã thÓ gÆp rñi ro ,rñi ro kinh doanh lµ hai mÆt ®èi lËp nhau trong thÓ thèng nhÊt cña qu¸ tr×nh kinh doanh chóng lu©n tån t¹i vµ m©u thuÉn víi nhau muèn kinh doanh tån t¹i ,ph¸t triÓn th× doanh nghiÖp ph¶i khèng chÕ ®­¬c rñi ro. §èi víi ng©n hµng ho¹t ®éng kinh doanh còng chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt kh¸ch quan ®ã. Trong nghiÖp vô ng©n hµng th­¬ng m¹i th× nghiÖp vô tÝn dông th­¬ng m¹i chøa ®ùng nhiÒu rñi ro nhÊt. Rñi ro tÝn dông lµ viÖc mµ kh¸ch hµng vay vèn kh«ng tr¶ ®­îc nî cho ng©n hµng khi ®Õn kú h¹n. Khi kh¸ch hµng vay vèn kh«ng tr¶ ®­îc nî cho ng©n hµng lµm ¶nh h­ëng tíi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thËm chÝ nã cßn quyÕt ®Þnh tíi sù tån t¹i hay ph¸ s¶n cña ng©n hµng. Nh­ ta biÕt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng chñ yÕu lµ “®i vay vµ cho vay”. Víi sù t¸c ®éng cña rñi ro tÝn dông ®· lµm cho c¸c nhµ qu¶n lý ng©n hµng ph¶i chó träng vµ ®­a ra c¸c ph­¬ng ¸n qu¶n lý tèi ­u ®Ó gi¶m thiÓu t¸c ®éng cña rñi ro tÝn dông x¶y ra. Sau ®©y em xin ®­a ra mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý ®Ó h¹n chÕ, phßng ngõa rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng ng©n hµng, trong qu¸ tr×nh viÕt do nhËn thøc cã h¹n nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt rÊt mong ®­îc sù hoµn thiÖn cña thÇy c«. Néi dung A.TÇm quan trängcña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. TÝn dông ng©n hµng ®ãng vai trß rÊt lín trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, chóng ta biÕt muèn ph¸t triÓn kinh tÕ th× tr­íc hÕt ph¶i cã vèn qua ®ã míi cã thÓ ®æi míi c«ng nghÖ vµ n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng vµ tËn dông ®­îc nhiÒu nguån nh©n lùc trong vµ ngoµi n­íc. §Ó thÊy râ ®­îc vai trß cña tÝn dông cÇn ph¶i hiÓu râ “thÕ nµo lµ tÝn dông” vµ c¸c mèi quan hÖ thiÕt lËp nªn tÝn dông. I.Quan ®iÓm tÝn dông ng©n hµng. Cã nhiÒu quan ®iÓm vÒ tÝn dông ng©n hµng nh­ng ®­îc thèng nhÊt chung vÒ quan ®iÓm: tÝn dông ng©n hµng lµ quan hÖ tÝn dông c¸c ng©n hµng víi c¸c chñ thÓ kh¸c trong nÒn kinh tÕ trong ®ã ng©n hµng võa lµ ng­êi ®i vay, võa lµ ng­êi cho vay. C¸c chñ thÓ mµ h×nh thµnh trong quan hÖ tÝn dông lµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n... hä ®Òu cã nhu cÇu “vay” hay “ cho vay “ ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. TÝn dông ng©n hµng cã mét ®Æc ®iÓm riªng ®èi víi c¸c quan hÖ tÝn dông kh¸c, ®èi t­îng tham gia vµo quan hÖ tÝn dông lµ tiÒn chø kh«ng ph¶i lµ hµng ho¸ v× thÕ quy m« tÝn dông lµ rÊt lín nã kh«ng bÞ giíi h¹n vÒ chiÒu ho¹t ®éng. Tuy nhiªn viÖc sö dông tiÒn tÖ trong quan hÖ tÝn dông nã cã ­u ®iÓm khuyÕt ®iÓm riªng. ¦u ®iÓm: - Thø nhÊt: kh¶ n¨ng thÝch øng ®­îc nhu cÇu vèn lµ rÊt cao, víi bÊt kú ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo ®Òu cÇn ph¶i cã vèn “ tiÒn tÖ “ mµ ®Ó cã vèn b»ng tiÒn th× ph¶i cã mét tæ chøc ®ñ thÈm quyÒn, chøc n¨ng lµ huy ®éng vµ tËp trung vèn ®ã tr­íc khi ®em sö dông, ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn ë c¸c tæ chøc tÝn dung. -Thø 2: gãp phÇn kiÓm so¸t, gi¸m ®èc nÒn kinh tÕ quèc d©n: Qua viÖc sö dông vèn c¸c doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, hiÖu qu¶ sö dông vèn cña hä vµ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý h÷u hiÖu ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp còng nh­ toµn x· héi ®Ò ra. Nh­îc ®iÓm: nh­ trªn ®èi t­îng quan hÖ tÝn dông lµ tiÒn tÖ, nhu cÇu vÒ tiÒn cña con ng­êi lµ lín ®­îc sö dông víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau, viÖc kiÓm so¸t ®ång tiÒn lµ khã cho nªn tÝn dông gÆp nhiÒu rñi ro lµm cho nhiÒu nhµ qu¶n lý ph¶i quan t©m, vÊn ®Ò nµy em xin bµn thªm ë môc sau. II.Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng. N­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhiÒu thµnh phÇn theo h­íng më l¹i n»m trong vßng cung kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng ®ang ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi, song l¹i cã nhiÒu khã kh¨n ®Æt ra cÇn th¸o gì: mét nÒn c«ng nghiÖp l¹c hËu, hÖ sè c¬ giíi ho¸ thÊp, c¬ së vËt chÊt phôc vô x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ võa thiÕu võa l¹c hËu, ®éi ngò c¸n bé khoa nh×n chung cßn thiÕu vµ tr×nh ®é ch­a cao, nÒn tµi chÝnh quèc gia cßn eo hÑp ch­a ®¸p øng ®­îc møc cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn vµ nh»m thùc hiÖn ®­êng lèi CNH - H§H th× mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ lµ ph¶i cã vèn,nh­ vËy cã thÓ nãi vèn vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ t©p trung khi nãi ®Õn vèn ®ång nghÜa víi ph¹m trï tiÒn vèn, nã ®¹i diÖn cho hµng hãa nhÊt ®Þnh trong nÒn kinh tÕ hiÖn vËt lµ chñ yÕu ph¹m trï hµng ho¸ bÞ thu hÑp cïng víi c¬ chÕ cÊp ph¸t nép s¶n phÈm nªn cã quan niÖm nh­ trªn lµ khã tr¸nh khái. Mét khi ph¹m trï vèn bÞ thu hÑp th× t×nh tr¹ng nguån lùc sÏ bÞ sö dông l·ng phÝ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh÷ng quan ®iÓm vÒ vèn nh­ trªn lµ l¹c hËu vµ sÏ kh«ng ®éng viªn mäi nguån vèn s½n cã vµo qu¸ tr×nh x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ v× vèn lµ mét ph¹m trï réng lín gåm nh÷ng yÕu tè tiÒn tÖ, tµi s¶n, nguån nh©n lùc... t¹i ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn 8 ®· kh¼ng ®Þnh “ ®Ó CNH - H§H cÇn ph¶i huy ®éng nhiÒu vèn s½n cã víi sö dông vèn cã hiÖu qu¶ trong ®ã nguån vèn trong n­íc lµ quyÕt ®Þnh, vèn n­íc ngoµi lµ quan trong”. Nh­ vËy nÕu ta cã quan niÖm ®óng vÒ vèn th× sÏ gióp ta ph¸t hiÖn ®­îc nh÷ng tiÒm n¨ng vÒ vèn, tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p khai th¸c vµ sö dông ®em l¹i hiÖu qu¶. Nh­ vËy tÝn dông ng©n hµng víi chøc n¨ng huy ®éng vèn ®ãng mét vai trß rÊt quan träng ngay tõ buæi s¬ khai tíi m« h×nh ng©n hµng hiÖn ®¹i ngµy nay. Mét sè nhµ kinh tÕ cho r»ng “Mét mÆt ng©n hµng lµ sù tËp trung t­ b¶n tiÒn tÖ cña nh÷ng ng­êi cho vay mÆt kh¸c nã cßn lµ tËp trung c¸c ng­êi ®i vay”. Víi kh¸i niÖm, ®èi víi riªng trong lÜnh vùc tÝn dông ®· lµ mét vÊn ®Ò v« cïng quan trong trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, cã thÓ kh¸i qu¸t qua thùc tÕ cho thÊy hiÖu qu¶ mang l¹i cña tÝn dông ng©n hµng: TÝn dông ngÇn hµng ®· gãp phÇn lµm gi¶m hÖ sè tiÒn nhµn rçi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng thóc ®Èy më réng mèi quan hÖ giao l­u kinh tÕ quèc tÕ, vµ t¸c ®éng tÝch cùc tíi nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ gãp phÇn thu hÑp kho¶ng c¸ch giÇu nghÌo. Tãm l¹i vèn vµ vai trß tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ßi hái chóng ta ph¶i cã quan ®iÓm nhËn thøc ®óng khi ®ã vèn vµ tÝn dông míi thÓ hiÖn ®óng chøc n¨ng, vai trß cña m×nh nhê ®ã bÊt kú lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Òu ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt gãp phÇn CNH - H§H ®Êt n­íc. III.Quan ®iÓm vµ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng. 3.1.Quan ®iÓm rñi ro. Trong ho¹t ®éng kinh doanh cÇn ph¶i ghi nhí hai ch÷ “rñi ro” bëi v× môc ®Ých cña con ng­êi lµ v¬n tíi thµnh c«ng theo môc tiªu ®· ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®ã lu«n cã nh÷ng khã kh¨n, cã thÓ kh«ng ®¹t ®­îc nh­ ý muèn. TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã cã thÓ gäi lµ rñi ro. §øng trªn gãc ®é nh­ vËy, mét sè nhµ kinh tÕ ®­a ra mét quan ®iÓm chung nhÊt vÒ ho¹t ®éng kinh doanh: “rñi ro lµ mét qu¸ tr×nh b¾t ®Çu tõ viÖc ph¸t sinh c¸c nguy c¬ de do¹ tiÒm Èn cho ®Õn khi c¸c mèi dde do¹ dã thùc sù x¶y ra lµm c¶n trë sù thµnh c«ng cña ho¹t ®éng kinh doanh”. Trong kh¸i niÒm trªn nãi nªn: thø nhÊt, nÕu chØ coi rñi ra lµ nguy c¬ khiÕn sô thµnh cong kh«ng ®¹t ®­îc nh­ ý muèn ta sÏ bá qua sù t¸c ®éng thùc tÕ cña rñi ro. Thø hai, nÕu chØ cho r»ng rñi ra lµ t¸c ®éng thùc tÕ x¶y ra, ta sÏ chØ hiÓu ®¬n thuÇn kÕt côc cña nã mµ kh«ng hiÓu ®­îc nguyªn nh©n. 3.2.Rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng ng©n hµng. Ho¹t ®éng ng©n hµng lµ rÊt ®a d¹ng v× vËy rñi ro ®e do¹ cã nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau. Khi nãi ®Õn nhiÖm vô ®Çu t­ chøng kho¸n cña Ng©n Hµng ng­êi ta nãi tíi rñi ro vì nî vµ kh¶ n¨ng chøng kho¸n kh«ng ®­îc thanh to¸n. Khi nãi ®Õn nhiÖm vô b¶o l·nh ng­êi ta l¹i nh¾c ®Õn tr­êng hîp ng­êi ®­îc b¶o l·nh kh«ng thùc hiÖn ®óng cam kÕt vµ g©y thiÖt h¹i cho phÝa Ng©n Hµng, vµ khi nãi ®Õn Ng©n Hµng cho vay, ng­êi ta th­êng nãi rñi ro tÝn dông vµ cã thÓ hiÓu rñi ro tÝn dông lµ viÖc kho¶n cho vay kh«ng ®­îc hoµn tr¶ ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n. 3.3.Rñi ro tÝn dông lµ mét tÊt yÕu trong kinh doanh Ng©n Hµng. TÝnh tÊt yÕu cña rñi ro ®­îc thÓ hiÖn trªn hai mÆt: + Thø nhÊt, víi ®Æc ®iÓm kinh doanh tÝn dông, mét s¶n phÈm ®éc quyÒn lµ “ tiÒn tÖ”, kinh doanh tÝn dông Ng©n Hµng chØ b¸n quyÒn sö dông tiÒn tÖ víi thêi h¹n cho vay vµ gi¸ b¸n lµ “l·i suÊt” th­êng rÊt nhá so víi ®ång vèn cho vay. Do vËy khi cã sù biÕn ®éng dÉn ®Õn tæn thÊt th× Ng©n Hµng khã cã thÓ bï ®¾p sè vèn ®· bá ra. H¬n thÕ, Ng©n Hµng l¹i ho¹t ®éng theo ph­¬ng ch©m “®i vay ®Ó cho vay” do vËy hËu qu¶ kinh tÕ cña ng­êi ®i vay quan hÖ ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ cña Ng©n Hµng. ChÝnh v× vËy rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông chÞu sù t¸c ®éng tõ nhiÒu phÝa. + Thø hai, víi chÆng ®­êng thêi quan qua cho thÊy ë n­íc ta hµng lo¹t hîp t¸c x· tÝn dông sôp ®æ nÒn tµi chÝnh trong tr¹ng th¸i khñng ho¶ng ¶nh h­ëng ®Õn kinh tÕ- x· héi. Theo IMF tõ n¨m 1980 ®Õn nay ®· cã 52 n­íc ph¸t triÓn ®ang x¶y ra thÊt tho¸t gÇn hÕt sè vèn cña hÖ sè Ng©n Hµng tr­íc ®ã. Nh­ vËy rñi ro trong kinh doanh tÝn dông lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. IV. HËu qu¶ rñi ro tÝn dông Ng©n Hµng x¶y ra trong c¸c n¨m võa qua. Thùc vËy rñi ro tÝnh dông Ng©n Hµng th­êng x¶y ra theo h×nh thøc nî qu¸ h¹n ®iÒu nµy ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n Hµng. Nî qu¸ h¹n cßn ®­îc biÕt d­íi tªn nî khã ®ßi hay nî kh«ng thanh to¸n. Nî qu¸ h¹n lµ vÊn ®Ò cña tÊt c¶ c¸c Ng©n Hµng trªn thÕ giíi, b¶n th©n nî qu¸ h¹n lµ hiÖn t­îng tù nhiªn, hîp víi quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ, g¾n liÒn víi rñi ro trong ho¹t ®éng Ng©n Hµng. VÊn ®Ò trë nªn nghiªm träng khi møc ®é nî qu¸ h¹n ( tû lÖ nî qu¸ h¹n trªn tæng d­ nî cho vay) vùt qu¸ ng­ìng cöa cho phÐp. Theo nhµ thèng kª th× t×nh h×nh nî khã ®ßi cña Ng©n Hµng c¸c n­íc §«ng vµ §«ng Nam ¸ rÊt c¨ng th¼ng ®e do¹ lµm tan r· nÒn kinh tÕ toµn cÇu. VÝ dô nî khã ®ßi ë Th¸i Lan chiÕm 30% tæng d­ nî vµ cÇn 15 tû USD ®Ó t¸i tµo vèn Ng©n Hµng, con sè t­¬ng tù nh­ ë Hµn Quèc 25% vµ 34 tû USD, Ng©n Hµng NhËt B¶n lªn tíi 50 tû USD,... HiÖn nay ë n­íc ta nî qu¸ h¹n ch­a cã sè liÖu chÝnh thøc vµ khã cã thÓ x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c møc ®é nghiªm träng cña vÊn ®Ò theo tÝnh to¸n nî qu¸ h¹n cña ViÖt Nam giai ®o¹n 1990 – 1996 lµ: N¨m 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 Toµn bé hÖ thèng Ng©n Hµng Tæng sè nî 5710 10051 15093 23181 33340 42278 50751 Tæng sè tµi s¶n 14728 28018 34468 38835 - 74343 86203 Tæng sè vèn 1003 2069 2355 2689 5292 6237 Tæng nî qu¸ h¹n 2075 2569 1756 3277 4724 Tæng nî qu¸ h¹n/ tµi s¶n 88,1 95,5 61,9 75,7 Tæng nî qu¸ h¹n/ tæng nî 13,7 11,1 5,3 7,8 9,3 Tæng nî qu¸ h¹n/ tæng tµi s¶n 6,0 6,6 4,4 5,5 Tæng vèn/ tæng tµi s¶n 6,8 7,4 6,8 6,9 7,1 7,2 Riªng ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh Tæng sè nî 5710 9504 13869 21017 33319 38319 Tæng sè tµi s¶n 14728 26562 31631 35150 58041 66005 Tæng sè vèn 1003 1754 1747 1934 2836 3279 Tæng nî qu¸ h¹n 489 1872 1905 2430 2991 4209 Tæng nî qu¸ h¹n/ tµi s¶n 48,8 106,2 109,5 125,6 105,5 128,4 Tæng nî qu¸ h¹n/ tæng nî 8,6 19,7 13,7 14,6 8,9 14,0 Tæng nî qu¸ h¹n/ tæng tµi s¶n 3,3 7,0 6,0 6,9 5,2 6,4 Tæng vèn/ tæng tµi s¶n 6,8 6,6 5,5 5,5 4,9 5,0 Qua sè liÖu trªn t×nh h×nh nî qu¸ h¹n n­íc ta v­ît qu¸ ng­ìng cöa cho phÐp (3% -5%) cã sù thay ®æi qua c¸c n¨m nh­ n¨m 1995 xÐt toµn bé hÖ thèng Ng©n Hµng tæng nî qu¸ h¹n trªn Tæng nî lµ 7,8% cßn riªng Ng©n Hµng Th­¬ng M¹i quèc doanh chiÕm 8,9% tû lÖ nµy gia t¨ng n¨m 1996 lªn tíi 9,3% trong toµn bé hÖ thèng Ng©n Hµng vµ 11% riªng ®èi víi Ng©n Hµng th­¬ng M¹i quèc doanh. Con sè nî qu¸ h¹n trªn lµ t­¬ng ®èi cao vµ ph¶i cÇn ®­îc c¸c nhµ qu¶n lý Ng©n Hµng ®Þnh ra nh÷ng ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt sao cho cã hiÖu qu¶ cao. Néi dung: ph­¬ng ph¸p h¹n chÕ tÝn dông Ng©n Hµng nã ®­îc thÓ hiÖn ë môc II vµ III phÇn sau. B. Mét sè nguyªn nh©n cña rñi ro tÝn dông ng©n hµng Nh­ phÇn trªn ta thÊy râ quan ®iÓm vÒ rñi ro sù xuÊt hiÖn cña rñi ro tÝn dông lµ tÊt yÕu kh¸ch quanvµ sau ®©y em xin ®­a ra mét vµi nguyªn nh©n chÝnh chñ yÕu g©y rñi ro tÝn dông cho c¸c Ng©n Hµng ViÖt Nam qua s¬ ®å sau: Gi¸m ®èc xÐt duyÖt Gi¸m ®èc thu nî YÕu tè tõ phÝa YÕu tè tõ phÝa kh¸ch Ch­a thùc sù hîp Xö lý nî qu¸ m«i tr­êng hµng do b¶n th©n t¸c víi ng­êi vay h¹n kh«ng khoa häc Ng©n Hµng Nî thu håi kh«ng ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n. Lîi nhuËn tõ dù ¸n t¸c ®éng sôt gi¶m. ThiÕu ph­¬ng tiÖn Qu¶n lý rñi ro gi¸m s¸t hiÖu qña kh«ng khoa häc Gi¸m ®èc gi¸m s¸t Dùa vµo s¬ ®å trªn ta chia thµnh c¸c nguyªn nh©n chÝnh sau: I.Trong qu¸ tr×nh xÐt duyÖt: 1.1.YÕu tè quan träng ®Çu tiªn ë ®©y lµ sù h¹n chÕ vÒ kh¸i niÖm ph¸t triÓn. Cã thÓ hiÓu lµ sù h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn Ng©n Hµng. NÕu yÕu vÒ chuyªn m«n, c¸n bé ng©n hµng kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vÒ kh¸ch hµng vµ dù ¸n vay vèn tõ ®ã sÏ lµm ph¸t sinh nh÷ng hîp ®éng tÝn dông kÐm an toµn. Møc rñi ro trong tr­êng hîp nay ngµy cµng t¨ng dÇn trong suèt qu¸ tr×nh kÓ tõ khi xÐt duyÖt ®Õn khi gi¸m s¸t vµ cuèi cïng lµ thu nî g¾n liÒn víi sù h¹n chÕ kh¸i niÖm lµ vÊn ®Ò phÈm chÊt ®¹o ®øc cña c¸n bé. §¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông lµ mét c«ng viÖc hÕt søc phøc t¹p. §Æc thï nghÒ nghiÖp buéc ng­êi c¸n bé tÝn dông kh«ng nh÷ng cã tr×nh ®é mµ ph¶i cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt. Tr­îc sù c¸m dç cña vËt chÊt, nhiÒu c¸n bé tÝn dông ®· xa ng·. Hä cã thÓ hµnh ®éng v« nguyªn t¾c, v« tæ chøc lµm tr¸i quy ®Þnh, g©y nh÷ng tæn thÊt cho Ng©n Hµng. T­ t­ëng c¸ nh©n cho r»ng lµm tèt th× mäi c¸i h­ëng chung, chia chung, cßn khi lµm dë th× mét m×nh g¸nh chÞu mäi hËu qu¶ ®· lµm nhiÒu c¸n bé tÝn dông kh«ng thùc sù hµnh ®éng v× môc ®Ých chung. ChÝnh v× vËy xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng “ chia ch¸c ©m thÇm” gi÷a c¸n bé tÝn dông vµ ng­êi vay. Do thùc tÕ thu nhËp cña c¸n bé tÝn dông hiÖn nay ë Ng©n Hµng cßn thÊp cµng dÉn tíi t×nh tr¹ng hä kh«ng thËt sù g¾n bã víi lîi Ých cña Ng©n Hµng. 1.2.VÊn ®Ò vÒ thÕ chÊp Tµi s¶n còng lµ nguyªn nh©n g©y rñi ro quan träng cho c¸c Ng©n hµng viÖt Nam: ë n­íc ta hiÖn nay lu«n cã t­ t­ëng cho r»ng tµi s¶n thÕ chÊp lµ an toµn nhÊt. Bëi v× kho mãn vay kh«ng ®­îc hoµn tr¶ Ng©n Hµng chØ viÖc ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó thu håi vèn. Thùc tÕ cho thÊy viÖc qu¸ tin vµo Tµi s¶n thÕ chÊp ®· g©y nh÷ng h¹n chÕ lín cho ho¹t ®éng cho vay cña c¸c Ng©n Hµng, thÓ hiÖn ë mét sè ®iÓm sau: · Thø nhÊt, hiÖn nay Tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó vay vèn Ng©n Hµng cßn thiÒu c¸c yÕu tè ph¸p lý, g©y nhiÒu khã kh¨n cho Ng©n Hµng. VÝ dô t×nh tr¹ng ë Ng©n Hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, ®a sè bé phËn nhµ vµ ®Êt ë cña n«ng d©n kh«ng cã giÊy tê ®ñ c¬ së ph¸p lý ®Ó lµm thñ tôc ®¨ng ký thÕ chÊp tµi s¶n. · Thø hai, m«i tr­êng ph¸p lý vÒ thÕ chÊp vµ cÇm cè ch­a ®Çy ®ñ. LluËt së h÷u ch­a râ rµng, ch­a cã c¬ quan nµo cÊp chøng th­ së h÷u tµi s¶n vµ qu¶n lý qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch së h÷u tµi s¶n nªn tÊt c¶ c¸c tµi s¶n cña doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh kh«ng cã chøng nhËn së h÷u . v× vËy rÊt khã kh¨n cho c¸c Ng©n Hµng khi ®em c¸c tµi s¶n thÕ chÊp nh­ vËy ra xö lý. H¬n n÷a còng chÝnh t×nh tr¹ng láng lÎo trong c«ng chøng hå s¬ tµi s¶n mµ t×nh tr¹ng lõa ®¶o mét tµi s¶n ®­îc ®em ra thÕ chÊp nhiÒu ng©n hµng thêi gian võa qua. · Thø ba, ngay c¶ khi tµi s¶n thÕ chÊp hîp ph¸p, rñi ro tÝn dông ®èi víi dù ¸n ®­îc xÐt duyÖt vÉn cø x¶y ra khi gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp ®­îc ®¸nh gi¸ qu¸ cao hay cã nh÷ng biÕn ®éng ®ét ngét vÒ gi¸. H¬n n÷a mét khi rñi ro x¶y ra chÝnh phñ cho viÖc ph¸t m¹i tµi s¶n lµ kh«ng nhá nh÷ng tµi s¶n thÕ chÊp cña c¸c doanh nghiÖp: m¸y mãc thiÕt bÞ phÇn lín lµ l¹c hËu ®em ra ph¸c m¹i ph¶i mÊt thêi gian dµi. · Thø t­, trong c¸c hîp ®ång tÝn dông tµi trî th­¬ng m¹i thÕ chÊp th­êng chÝnh lµ c¸c l« hµng ho¸ mua vÒ cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn h×nh thøc nµy ch­a ¸p dông tèt ë n­íc ta, c¸c ng©n hµng cßn ch­a cã kinh nghiÖm. Trong vô EPCO Minh Phông hµng thÕ chÊp cho ng©n hµng ®­îc göi vµo kho chÝnh ®¬n vÞ vay vèn. Khi kiÓm tra hµng kh«ng c¸nh mµ bay c¸c ng©n hµng kh«ng hÒ biÕt. VËy tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ nªu trªn khiÕn vÊn ®Ò thÕ chÊp tµi s¶n trë thµnh mét nguyªn nh©n quan träng dÉn tíi rñi ro cho c¸c Ng©n Hµng th­¬ng m¹i. II. Nguyªn nh©n rñi ro chÝnh trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t tiÒn vay. ThiÕu mét ph­¬ng thøc gi¸m s¸t tÝn dông hiÖu qu¶ tiÒn vay: lµm sao cã ph­¬ng ph¸p gi¸m s¸t tiÒn vay khoa häc? Lµm sao cã mét ®éi ngò c¸n bé tÝn dông thùc hiÖn tèt ph­¬ng ph¸p gi¸m s¸t? ®ã lµ c©u hái cÇn ph¶i tr¶ lêi, quan träng nhÊt ë ®©y lµ ph¶i cã mét ph­¬ng thøc gi¸m s¸t khoa häc cã hiÖu qu¶. Gi¸m s¸t lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu phßng ngõa rñi ro ®¹o ®øc: viÖc gi¸m s¸t sÏ gióp Ng©n Hµng kiÓm so¸t ®­îc hµnh vi cña ng­êi vay vèn ®¶m b¶o ®ång vèn ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶ ®óng môc ®Ých. NÕu viÖc gi¸m s¸t kh«ng thùc hiÖn th­êng xuyªn vµ chÆt chÏ, nhiÒu kh¶ n¨ng kh¸ch hµng sÏ sö dông tiÒn kh«ng môc ®Ých lµm ph¸t sinh rñi ro tÝn dông. III.Thu nî – sö lý nî qu¸ h¹n cøng nh¾c, kh«ng hiÖu qu¶ vµ ch­a thùc sù hîp t¸c víi ng­êi vai. ViÖc xö lý thu nî cøng nh¾c theo hîp ®ång mµ kh«ng chó ý ®Õn ®iÒu kiÖn cña ng­êi vay, cã thÓ ®Èy kh¸ch hµng tíi mét hoµn c¶nh khã kh¨n h¬n vµ hoµn toµn mÊt kh¶ n¨ng tr¶ nî. VÝ dô mét C«ng ty th­¬ng m¹i XNK Hoµ H­ng tr¶ chËm Ng©n Hµng NT so víi thêi h¹n lµ mét th¸ng do phÝa b¹n hµng cña C«ng ty thanh to¸n kh«ng ®óng h¹n. ViÖc Ng©n Hµng NT xiÕt nî kh¾t khao lµm ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn kinh doanh cña C«ng ty nay. C«ng ty gÆp nhiÒu khã kh¨n ®¸ng ra cã thÓ tr¶ nî Ng©n Hµng sím h¬n, nÕu Ng©n Hµng cã sù hîp t¸c chÆt chÏ cïng sö lý víi c¸c kh¸ch hµng. C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cña hä th× cã thÕ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng ®· s¸ng sña h¬n. ViÖc Ng©n Hµng sö lý cøng nh¾c theo hîp ®ång kh«ng thùc sù hîp t¸c víi kh¸ch hµng sÏ lµm Ng©n Hµng mÊt ®i nhiÒu ®èi t¸c kinh doanh l©u dµi. IV.Mét sè nguyªn nh©n mang tÝnh kh¸ch quan. -Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn: ViÖt Nam lµ mét ®Êt n­íc cã khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa , cã nhiÒu thiªn tai nh­ : b·o, lò lôt , h¹n h¸n . Nh÷ng thiªn tai nµy g©y ra thiÖt h¹i cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt, dÞch vô. Do vËy ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông cña ng©n hµng. -VÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch : c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ë n­íc ta lµ ch­a ®ång bé, ch­a hoµn chØnh vµ th­êng xuyªn thay ®æi do vËy m«i tr­êng kinh doanh ch­a æn ®Þnh, ¶nh h­ëng ®Õn chiÕn l­îc kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, tõ ®ã lµm ®¶o lén c¬ së tÝn dông cña c¸c Ng©n Hµng. - VÒ mÆt ph¸p lý: m«i tr­êng ph¸p lý ViÖt Nam ch­a ®ång bé, ch­a æn ®Þnh nhiÒu khi cßn chång chÐo, bÊt cËp ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông Ng©n Hµng. - Cßn vÖ phÝa kh¸ch hµng: Mét sè kh¸ch hµng do tr×nh ®é q¶n lý. Kinh doanh kÐm do vËy sö dông vèn kh«ng hiÖu qu¶, ®Õn h¹n kh«ng tr¶ ®­îc nî cho Ng©n Hµng hoÆc kh¸ch hµng sö dông vèn sai môc ®Ých, cè t×nh d©y d­a chiÕm ®o¹t vèn cña Ng©n Hµng. - VÒ phÝa kh¸ch hµng: do tr×nh ®é qu¶n lý, kinh doanh kÐm do vËy sö dông vèn kh«ng hiÖu qu¶ ®Õn h¹n kh«ng tr¶ ®­îc nî ng©n hµng. C.Mét sè ph­¬ng ph¸p qu¶n lý h¹n chÕ rñi ro tÝn dông Ng©n Hµng. ThËt vËy rñi ro tÝnh dông lµ mét tÊt yÕu ë trong bÊt kú ho¹t ®éng kinh doanh nµo muèn ph¸t triÓn ®Òu ph¶i chÊp nhËn métmøc ®é rñi ro. §Ó ®¹t ®­îc møc ®é rñi ro mµ nhµ kinh doanh cã thÓ chÊp nhËn ®­îc kho doanh nghiÖp ho¹t ®éng ph¶i tu©n theo mét vµi c¸c nguyªn t¾c riªng vµ mét sè ph­¬ng ph¸p qu¶n lý sao cho gi¶m thiÓu rñi ro nh­ng vÉn ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn kinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh. Sau ®©y lµ mét sè ph­¬ng ph¸p qu¶n lý h¹n chÕ rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng cña Ng©n Hµng. I.C¸c nguyªn t¾c qu¶n lý tµi s¶n trong Ng©n Hµng Th­¬ng M¹i. -ThËt vËy tr­íc nh÷ng n¨m 1960 viÖc qu¶n lý tµi s¶n nî lµ mét c«ng viÖc b×nh th­êng, c¸c ng©n hµng ®· coi tµi s¶n nî cña hä lµ cè ®Þnh vµ hä chó t©m nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò qu¶n lý tµi s¶n cã thÓ giµnh ®­îc lîi nhuËn tèi ­u, viÖc qu¶nlý tµi s¶n nî cã 2 lý do: · Thø nhÊt, thùc tÕ ®· cho thÊy trªn 60% nguån tiÒn vèn ng©n hµng ®­îc thu nhËn qua c¸c mãn tiÒn göi( kh«ng kú h¹n) cã thÓ ph¸t sÐc, nh÷ng mãn tiÒn göi nµy kh«ng mang l¹i tiÒn l·i. Nh­ vËy c¸c ng©n hµng kh«ng thÓ c¹nh tranh r¸o riÕt víi nhau vÒ nh÷ng mãn tiÒn göi nµy do ®ã sè l­îng mçi mãn thùc tÕ lµ mét mãn quµ cho Ng©n Hµng. · Thø hai, do c¸c thÞ tr­êng ®Ó thùc hiÖn c¸c mãn ch vay ng¾n h¹n gi÷a c¸c ng©n Hµng ®· kh«ng ph¸t triÓn tèt, c¸c Ng©n Hµng ®· hiÕm khi vay tõ c¸c Ng©n Hµng kh¸c ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiÒn dù tr÷ cña hä. Víi lý do trªn tµi s¶n nî cµn ph¶i ®­îc quan t©m nhiÒu h¬n vµ cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý sao huy ®éng ®­îc c¸c nguån vèn “nhµn rçi” trong nÒn kinh tÕ ®Ó ph¸t huy kh¶ n¨ng ®¸p øng vèn nhanh ®¶m b¶o ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp. Sau ®©y lµ mét sè nguyªn t¾c qu¶n lý tµi s¶n nî ë c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong thêi gian gÇn ®©y: + Qu¶n lý quy m« tµi s¶n nî: lµ h×nh thøc qu¶n lý ®­îc giíi h¹n tµi s¶n nî víi tû lÖ cho phÐp theo tµi s¶n tù cã cña m×nh. Th«ng th­êng tµi s¶n nî nhá h¬n 20 lÇn tµi s¶n tù cã cña m×nh vµ ph¶i ®¶m b¶o hÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n (Hskntt). HÖ sè kh¶ Kho¶n dù tr÷ + Kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n n¨ng thanh to¸n = Nguån vèn – Vèn tù cã Trong thùc tÕ th­êng dïng: HSKNT = Tµi s¶n cã l­u ho¹t Tµi s¶n nî l­u ho¹t + Qu¶n lý qua c¬ cÊu thêi gian II. Qu¶n lý tµi s¶n cã. Qu¶n lý tµi s¶n cã lµ mét chiÕn l­îc c¬ b¶n trong ho¹t ®éng Ng©n Hµng ®Ó nh»m ®¹t ®­îc lîi nhuËn cùc ®¹i cña m×nh, mét Ng©n Hµng ph¶i t×nh kiÕm nh÷ng lîi tøc cao nhÊt cã thÓ cã cña nh÷ng vèn vay vµ cña c¸c chøng kho¸n ®éng thêi cè g¾ng gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu rñi ro Nh­ vËy ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n Hµng ®Ó ®¹t ®­îc lîi nhuËn cao th× nhµ qu¶n trÞ cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý tµi s¶n cã (qu¶n lý kho¶n tiÒn cho vay) h÷u hiÖu nhÊt. Sau ®©y em xin ®­a ra mét vµi nguyªn t¾c qu¶n lý tiÒn cho vay cña Ng©n Hµng th­¬ng m¹i nãi chung. 2.1. Sµng läc vµ gi¸m s¸t. Th«ng tin kh«ng c©n xøng cã mÆt trong c¸c thÞ tr­êng cho vay bë v× nh÷ng ng­êi cho vay cã Ýt th«ng tin vÒ nh÷ng c¬ héi ®Çu t­ vµ vÒ nh÷ng ho¹t ®éng cña nh÷ng ng­êi vay tiÒn. T×nh tr¹ng nµy ®­a ®Õn 2 ho¹t ®éng t×m hiÓu th«ng tin do c¸c Ng©n Hµng thùc hiÖn: sµng läc vµ gi¸m s¸t. Sµng läc: trong c¸c thÞ tr­êng cho vay ®ßi hái c¸c Ng©n Hµng ph¶i läc nh÷ng ng­êi m¹o hiÓm vay tÝn dông cã triÓn väng xÊu nhê ®ã mµ c¸c mãn tiÒn cho vay sÏ cã nîi nhuËn cho c¸c Ng©n Hµng ®ã. §Ó thùc hiÖn viÖc sµng läc mét c¸ch hiÖu qu¶ c¸c Ng©n Hµng ph¶i tËp hîp c¸c th«ng tin, t¹o ra mét nguyªn t¾c quan träng cña viÖc qu¶n lý mãn tiÒn cho vay. Nh­ vËy viÖc sµng läc ®èi t­îng ®i vay dùa trªn c¸c th«ng tin nh­ viÖc t×m hiÓu môc ®Ých sö dông vèn, viÖc xem xÐt th«ng qua b­íc lµm hå s¬ vµ xem xÐt nh÷ng mãn tiÒn vay cßn tån ®äng (nÕu cã). Ng©n Hµng còng ®­îc hái nh÷ng c©u vÒ c¸ nh©n nh­ tuæi t¸c , t×nh tr¹ng h«n nh©n cña ng­êi ®i vay. Víi nh÷ng th«ng tin nµy Ng©n Hµng cã thÓ ®¸nh gi¸ møc ®é rñi ro cña kho¶n cho vay ®ã ®Õn møc ®é nµo qua ®ã Ng©n Hµng míi ra quyÕt ®Þnh cho vay hay lµ kh«ng cho vay. §èi víi mãn vay kinh doanh qu¸ tr×nh sµng läc vµ tËp hîp th«ng tin lµ t­¬ng tù. Nh­ tËp hîp c¸c th«ng tin vÒ lîi nhuËn vµ tæn thÊt (thu nhËp ) cña c«ng ty. Ng©n hµng còng cÇn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña vô kinh doanh nµy trong t­¬ng lai. Nh­ vËy dï muèn cho vay c¸ nh©n hay cho vay kinh doanh, c¸c ng©n hµng ph¶i s¸ng suèt khi ra quyÕt ®Þnh. 2.2. ViÖc gi¸m s¸t vµ c­ìng chÕ thi hµnh nh÷ng qui ®Þnh h¹n chÕ. Khi mét mãn tiÒn cho vay ®­îc thùc hiÖn, ng­êi vay cã ý muèn tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng rñi ro ®Ó mãn tiÒn vay nµy cã thÓ cã kh¶ n¨ng ®­îc thanh to¸n. §Ó gi¶m bít rñi ro ®¹o ®øc, c¸c Ng©n Hµng ph¶i tu©n theo nguyªn lý qu¶n lý tiÒn vay, Ng©n Hµng ph¶i viÕt ra nh÷ng ®iÒu kho¶n hîp ®ång vµo trong c¸c hîp ®ång vay tiÒn, ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kho¶n h¹n chÕ nh÷ng ng­êi vay tiÒn kh«ng ®­îc thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng rñi ro. B»ng c¸ch gi¸m s¸t nh÷ng ho¹t ®éng cña ng­êi vay ®Ó xem liÖu hä cã tu©n theo quy ®Þnh h¹n chÕ ®ã hay kh«ng, vµ b»ng c¸ch c­ìng chÕ thi hµnh nh÷ng quy ®Þnh h¹n chÕ nÕu hä kh«ng tu©n theo. Nh­ vËy viÖc gi¸m s¸t c¸c kho¶n cho vay gióp Ng©n Hµng thu thËp thªm th«ng tin gióp cho viÖc x¸c ®Þnh møc rñi ro ®¹o ®øc cña mçi kho¶n cho vay. 2.3. Quan hÖ tÝn dông l©u dµi vµ quy t¾c tÝn dông. C¸c Ng©n Hµng thu ®­îc th«ng tin vÒ nh÷ng ng­êi vay tiÒn cña hä lµ nhê quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi- mét nguyªn lý quan träng kh¸c cña viÖc qu¶n lý Ng©n Hµng. NÕu mét ng­êi cã triÓn väng vay tiÒn ®· cã tµi kho¶n tiÕt kiÖm hay c¸c mãn cho vay kh¸c víi mét Ng©n Hµng qua mét thêi gian dµi, ng­êi phô tr¸ch cho vay cã thÓ nh×n vµo ho¹t ®éng qu¸ khø ®èi víi c¸c tµi kho¶n ®ã vµ biÕt ®­îc t­¬ng ®èi nhiÒu vÒ ng­êi vay nµy viÖc xem xÐt l¹i tµi kho¶n nh÷ng tÊm sÐc mµ ng­êi vay tiÒn nµy viÕt, cho biÕt nh÷ng ng­êi nµo ®· cung cÊp cho ng­êi vay nµy, th× Ng©n Hµng cã mét ghi chÐp vÒ nh÷ng viÖc thanh to¸n tiÒn vay. Nh­ thÕ quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi gi¶m ®­îc rñi ro tÝn dông tèt hay xÊu. Sù gi¸m s¸t cña Ng©n Hµng còng gãp thªm vµo tÇm quan träng cña quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi. NÕu ng­êi vay nµy tr­íc ®©y ®· vay tiÒn ë Ng©n Hµng nµy, th× Ng©n Hµng ®· cã s½n nh÷ng ph­¬ng thøc gi¸m s¸t kh¸ch hµng ®ã. Do ®ã lµm gi¶m chi phÝ vÒ gi¸m s¸t Quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi lµm lîi cho kh¸ch hµng còng nh­ Ng©n Hµng ®ã. Mét kh¸ch hµng ®· cã mèi quan hÖ cò th× viÖc vay mãn vay míi còng cã thÓ rÔ dµng h¬n bëi v× Ng©n Hµng còng ®· l¾m ®­îc th«ng tin vÒ ng­êi ®ã, qua ®ã còng x¸c ®Þnh ®­îc ng­êi vay tiÒn nµy cã ph¶i lµ ng­êi m¹o hiÓm cã triÓn väng tèt hay kh«ng. Mèi quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi cã mét lîi Ých kh¸c cho Ng©n Hµng ®ã. HÇu hÕt c¸c Ng©n Hµng kh«ng thÓ nghÜ ®­îc hÕt mäi sù bÊt ngê khi nã viÕt ra nh÷ng quy ®Þnh h¹n chÕ vµo hîp ®ång cho vay sÏ lu«n cã nh÷ng ho¹t ®éng rñi ro cña ng­êi vay tiÒn, ch­a cã mét qui ®Þnh h¹n chÕ nµo lo¹i bá ®­îc chóng c¶. Tuy nhiªn, nÕu nh÷ng ng­êi vay tiÒn muèn gi÷ g×n quan hÖ lau dµi víi Ng©n Hµng v× nh­ vËy hä sÏ dÔ cã ®­îc c¸c mãn vay trong t­¬ng lai víi l·i suÊt thÊp h¬n lóc ®ã ng­êi vay tiÒn sÏ cã ý muèn tr¸nh nh÷ng ho¹t ®éng cã rñi ro ®Ó kh«ng lµm phËt lßng cho anh ta vay tiÒn, ngay c¶ khi nh÷ng h¹n chÕ vÒ nh÷ng ho¹t ®éng nµy kh«ng ®­îc nªu râ trong b¶n hîp ®ång. VËy quan hÖ víi kh¸ch hµng l©u dµi gióp cho Ng©n Hµng cã thÓ ®èi phã víi nh÷ng sù bÊt ngê rñi ro ®¹o ®øc mµ ngay cá Ng©n Hµng còng kh«ng l­êng tr­íc ®­îc ë lóc ban ®Çu . 2.3. VËt thÕ chÊp vµ sè d­ bï. Nh÷ng b¾t buéc vÒ vËt thÕ chÊp vµ sè d­ bï ®èi víi tiÒn cho vay lµ nh÷ng c«ng cô quan träng ®Ó qu¶n lý Ng©n Hµng, nã biÓu hiÖn ë vai trß vµ t¸c dông sau: + Vai trß, t¸c dông cña vËt thÕ chÊp: vËt thÕ chÊp lµ vËt së h÷u ®­îc høa cho ng­êi cho vay nÕu ng­êi vay vì nî, lµm gi¶m bít hËu qu¶ rñi ro x¶y ra nã lµm gi¶m tæn thÊt cho ng­êi cho vay trong tr­êng hîp x¶y ra mét vô vì nî. Nh÷ng ng­êi vay vì nî ®èi víi mãn tiÒn vay, Ng©n Hµng ®ã cã thÓ b¸n vËt thÕ chÊp vµ dïng tiÒn thu ®­îc ®Ó bï l¹i c¸c tæn thÊt cña m×nh do mãn cho vay ®ã g©y ra. + §èi víi sè d­ bï: sè d­ bï ®ãng vai trß rÊt quan träng gióp Ng©n Hµng gi¸m s¸t ng­êi vay ®ã vµ ng¨n ngõa ®­îc rñi ro ®µo ®øc. §Æc biÖt gi¸m s¸t viÖc thanh to¸n cña ng­êi vay ®ã viÖc nµy mang l¹i rÊt nhiÒu th«ng tin vÒ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh cña ng­êi vay tiÒn nãi trªn. 2.4. H¹n chÕ tÝn dông. ViÖc ¸p dông h¹n chÕ tÝn dông cña Ng©n Hµng th­êng cã 2 d¹ng: d¹ng thø nhÊt diÔn ra khi mét Ng©n Hµng tõ chèi mét mãn cho vay víi sè l­îng bÊt kú nµo ®èi víi ng­êi ®i vay, ngay c¶ khi ng­êi ®i vay chÊp nhËn thanh to¸n víi mét møc l·i suÊt cao h¬n. D¹ng thø 2 diÔn ra khi mét Ng©n Hµng s½n lßng cho vay nh­ng kh«ng h¹n chÕ møc vay ®ã d­íi møc mµ ng­êi vay nµy muèn. + D¹ng thø nhÊt: víi nh÷ng c¸ nh©n hay h·ng kinh doanh cã dù ¸n ®Çu t­ rñi ro nhÊt hä muèn vay vèn vµ chÊp nhËn møc l·i suÊt cao h¬n tuy nhiªn mét Ng©n Hµng sÏ kh«ng muèn thùc hiÖn mét mãn cho vay nh­ vËy bë v× mét cuéc ®Çu t­ rñi ro cao vµ kÕt qu¶ x¶y ra lµ ng­ßi vay nµy sÏ kh«ng thµnh c«ng vµ Ng©n Hµng xÏ kh«ng ®­îc thanh to¸n. + D¹ng thø 2: nãi nªn sù ®Ò phßng rñi ro ®¹o ®øc: c¸c Ng©n Hµng giao tiÒn cho ng­êi vay nh­ng kh«ng ph¶i lµ nh÷ng mãn vay nh­ hä muèn. Sù h¹n chÕ tÝn dông lµ cÇn thiÕt bëi v× rñi ro ®¹o ®øc trë nªn nghiªm träng h¬n ®èi víi lîi Ých nh÷ng mãn tiÒn cho vay lín h¬n. V× vËy c¸c Ng©n Hµng h¹n chÕ tÝn dông b»ng c¸ch cho nh÷ng ng­êi vay víi mãn tiÒn Ýt h¬n lµ hä muèn vay lóc ®Çu. 2.5. Cho vay theo sù t­¬ng hîp ý muèn. Theo phÇn trªn ta thÊy vèn cã vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, viÖc thiÕu vèn cña mét doanh nghiÖp sÏ d·n ®Õn viÖc tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra chËm vµ ®Ó l¹i hËu qu¶ lµm gi¶m s¶n l­îng hµng ho¸ còng cã thÓ lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng ®­îc tiÕn hµnh. NÕu nh­ sù thiÕu vèn mµ diÔn ra trªn toµn bé nÒn kinh tÕ nã sÏ ®­a ®Õn mét kÕt côc: nÒn kinh tÕ bÞ tª liÖt lµm ngõng trÖ sù ph¸t triÓn. Do hËu qu¶ cña sù thiÕu vèn dÓ lµi nh­ vËy c¸c tæ chøc tÝn dông nãi chung, tÝn dông Ng©n Hµng nãi riªng cÇn ph¶i ®¸p øng ®ñ nhu cÇu vÒ vèn ®Ó b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc diÔn ra liªn tôc, t¹o ®ßn bÈy ®Ó thóc ®Èy nÖn kinh tÕ ph¸t triÓn. III. Ph­¬ng ph¸p qu¶n lý rñi ro kh¸c trong ho¹t ®éng Ng©n Hµng. 1. Chó träng n©ng cao hiÖu qu¶ nguån th«ng tin thu thËp: lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp ®Þnh h­íng kinh doanh trong ho¹t ®éng Ng©n Hµng th«ng tin còng lµ nguån d÷ liÖu c¬ b¶n ®Çu tiªn cho mäi b­íc ph©n tÝch v× vËy cÇn ®Æc biÖt chó träng viÖc n©ng cao hiÖu qña cña nguån th«ng tin thu thËp. §Ó ®¶m b¶o ®ñ nguån th«ng tin cho ho¹t ®éng Ng©n Hµng, cÇn cã mét sè biÖn ph¸p sau: · Thø nhÊt, vÒ phÝa Ng©n Hµng cÇn ph¶i n©ng cao tr×nh ®é kiÕn thøc cña c¸c c¸n bä tÝn dông. Nh÷ng th«ng tin do c¸c c¸n bé tÝn dông thu thËp th­êng ®¸ng tin cËy nhÊt ®èi víi Ng©n Hµng, ®ång thêi còng ph¶i n©ng cao phÈm chÊt ®¹o ®øc vµ t¹o sù g¾n bã thùc sù gi÷a c¸c c¸n bé tÝn dông víi Ng©n Hµng. · Thø hai, vÒ phÝa nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ ng­êi t¹o lËp m«i tr­êng vÜ m« cÇn hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý t¹o c¬ së cho ho¹t ®éng tµi chÝnh, tÝn dông Ng©n Hµng: + CÇn tæ chøc l¹i c«ng t¸c c«ng chøng vµ c¸c chøng th­ vÒ së h÷u, lµm c¬ së cho thÕ chÊp tµi s¶n. + CÇn nhanh chãng hoµn thiÖn ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª vµ hÖ thèng kiÓm to¸n v÷ng m¹nh ®Ó lµm lµnh m¹nh ho¸ m«i tr­êng kinh doanh. + CÇn sím x©y dùng mét Ng©n Hµng d÷ liÖu hoµn chØnh ®Ó lµm nguån cung cÊp th«ng tin bæ sung cho c¸c Ng©n Hµng. 2. Hoµn thiÖn hÖ thèng kiÓm to¸n néi bé. HiÖn nay c«ng t¸c kiÓm so¸t néi bé ë c¸c Ng©n Hµng Th­¬ng M¹i ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c Ng©n Hµng Th­¬ng M¹i Quèc Doanh nãi riªng cßn mang nhiÒu h×nh thøc chiÕu lÖ vµ mang tÝnh chØ ®¹o theo tõng ®ît c«ng v¨n cÊp trªn cho nªn kh«ng ®Òu ®Æn thiÕu th­êng xuyªn vµ thiÕu n¨ng ®éng. Tõ thùc tÕ nh­ trªn cho thÊy viÖc nhanh chãng tæ chøc kiÓm to¸n néi bé trong c¸c Ng©n Hµng Th­¬ng M¹i lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch.HÖ thèng kiÓm to¸n né bé nÕu ho¹t ®éng ®óng nghÜa th× nã cã thÓ ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng biÒn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó tù b¶o vÖ cho ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông cña mçi Ng©n Hµng. Trong ho¹t ®éng Ng©n Hµng cã thÓ chia kiÓm to¸n néi bé thµnh 3 giai ®o¹n sau: +KiÓm to¸n giai ®o¹n 1: Cßn gäi lµ kiÓm to¸n tr­íc. Trong viÖc kiÓm to¸n giai ®o¹n nµy nhê vµo sù thµnh th¹o vÒ c¸c qui ®Þnh, quy chÕ mµ kiÓm to¸n viªn néi bé cã thÓ ph¸t hiÖn ra nh÷ng ®iÓm bÊt hîp lý cña hå s¬ tr­íc khi thùc hiÖn nhiÖm vô. + KiÓm to¸n giai ®o¹n 2: gäi lµ kiÓm to¸n quy t×nh thùc hiÖn t¸c dông cña kiÓm to¸n, giai ®o¹n nµy lµ gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn, h¹n chÕ x¶y ra lÖch l¹c, sai sãt nh­ viÖc thùc hiÖn kh«ng ®óng tr×nh tù nghiÖp vô qui ®Þnh. + KiÓm to¸n giai ®o¹n 3: lo¹i kiÓm to¸n nµy thùc hiÖn khi ngiÖp vô ®· hoµn thµnh. Nh­ vËy, sù an toµn trong kinh doanh tiÒn tÖ tÝn dông cña c¸c Ng©n Hµng Th­¬ng M¹i phÇn lín lµ dùa vµo c«ng t¸c kiÓm so¸t kiÓm to¸n néi bé. KÕt luËn Tãm l¹i, vèn vµ tÝn dông Ng©n Hµng cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi nh÷ng n­íc kÐm ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn nh­ n­íc ta hiÖn nay. Vèn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, thùc tiÔn cho thÊy hiÖu qu¶ mang l¹i cña tÝn dông Ng©n Hµng: tÝn dông Ng©n Hµng ®· gãp phÇn lµm gi¶m hÖ sè tiÒn nhµn rçi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, lµ ®ßn bÈy quan träng thóc ®Èy më réng mèi quan hÖ giao l­u kinh tÕ quèc tÕ, cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nhÞp ®é ph¸t triÓn vµ thóc ®Èy sù c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nã còng gãp phÇn thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ, chèng l¹m ph¸t tiÒn tÖ, gãp phÇn thu hÑp kho¶ng c¸ch vÒ nÒn kinh tÕ gi÷a nh÷ng n­íc ph¸t triÓn vµ n­íc ®ang ph¸t triÓn. Víi vai trß to lín cña vèn – tÝn dông Ng©n Hµng, nã ®ßi hái chóng ta còng nh­ c¸c c¬ quan qu¶n lý nãi chung vµ ngµnh qu¶n lý Ng©n Hµng nãi riªng cÇn ph¶i cã nhËn thøc ®óng vµ ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý thËt chÆt chÏ ®Ó h¹n chÕ vÒ nh­îc ®iÓm cña Vèn qua ®ã míi ph¸t huy ®­îc ®óng chøc n¨ng vµ vai trß cña vèn vµ tÝn dông trong nÒn kinh tÕ, tøc lµ gióp cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o T¹p chÝ : 1. Bµn thªm vÒ biÖn ph¸p an toµn trong ho¹t ®éng tÝn dông. Lª Hoµng D­¬ng. 2. Rñi ro tÝn dông nh×n tõ gãc ®é ®¹o ®øc con ng­êi. Mai Thanh QuÕ. 3. Mét sè ph­¬ng ph¸p chän läc c¸c nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông. Hoµng Quý V­¬ng: Sè 3 – Ng©n Hµng 1998. 4. Hoµn thiÖn qu¶n lý ng©n hµng th­¬ng m¹i víi vÊn ®Ò kiÓm to¸n néi bé. Bïi N÷ Thanh Hµ. 5. Th¸o ngßi næ: Nî qu¸ h¹n. PTS:Vò §×nh ¸nh. 6. Rñi ro tÝn dông vµ viÖc thµnh lËp quü b¶o toµn tiÒn göi. NguyÔn Quang Dòng. S¸ch tham kh¶o: TiÒn vµ ho¹t ®éng Ng©n hµng Lª Vinh Danh TiÒn tÖ Ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh FREDERIC SMISHKIN. Vë ghi bµi gi¶ng:Lý thuyÕt tµi chÝnh – TiÒn tÖ. Môc lôc Trang. Më ®Çu………………………………………………………………………… 1 Néi dung: tÇm quan träng cña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. I. Quan ®iÓm tÝn dông ng©n hµng.......................................................…………...2 II. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng.......................................................………….3 III. Quan ®iÓm vµ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng..........................................................................…………..5 IV.HËu qu¶ rñi ro tÝn dông ng©n hµng x¶y ra trong c¸c n¨m võa qua................................................................................…………..6 Mét sè nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông ng©n hµng. trong qua tr×nh xÐt duyÖt................................................................……………...8 Nguyªn nh©n rñi ro chÝnh trong qóa tr×nh gi¸m s¸t tiÒn vay.........…………11 II.Thu nî – sö lý nî qu¸ h¹n cøng nh¾c, kh«ng hiÖu qu¶ vµ ch­a thùc sù hîp t¸c víi ng­êi vay...................................................…………11 Mét sè nguyªn nh©n mang tÝnh kh¸ch quan..................................……...12 Mét sè ph­¬ng ph¸p qu¶n lý h¹n chÕ rñi ro TDNH. I. C¸c nguyªn t¾c qu¶n lý tµi s¶n trong NHTM..................................…………13 II. Mét sè ph­¬ng ph¸p qu¶n lý kh¸c trong ho¹t ®«ng ng©n hµng.......………...18 KÕt luËn……………………………………………………………………… 21