Đề tài Một số giải pháp để đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng dệt may VN sang thị trường EU

Lời mở đầu Qua hơn 10 năm thực hiện chuyển đổi cơ chế kinh tế, đặc biệt từ thập kỷ 90, cùng với đà tăng trưởng kinh tế, Việt nam đã đạt được những thành tựu đáng kể trong hoạt động thương mại quốc tế : thị trường xuất khẩu được mở rộng, đã có những chuyển biến chuyển tích cực trong cơ cấu hàng xuất khẩu, thay thế nhập khẩu có chọn lọc những mặt hàng trong nước sản xuất có hiệu quả mà Đảng và nhà nước ta đã lựa chọn là hoàn toàn đúng. Dệt may là một ngành công nghiệp nhẹ có vị trí quan trọng trong cơ cấu sản xuất của nền kinh tế quốc dân nói chung và của ngành công nghiệp nói riêng. Ngành đảm bảo hàng hoá tiêu dùng trong nước, thu hút nhiều lao động, đòi hỏi 1 lượng vốn đầu tư ban đầu không lớn, ít gặp rủi ro, phát huy hiệu quả nhanh, nên rất phù hợp với bước đi ban đầu của các nước đang phát triển như nước ta hiện nay. Nhận thức được sự cần thiết đó cũng như triển vọng phát triển của ngành Dệt may Việt Nam và được sự hướng dẫn tận tình của TS. Nguyễn Thị Hường và Thạc Sĩ. Tạ Lợi em đã chọn đề tài : "Một số giải pháp để đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng dệt may VN sang thị trường EU" để viết đề án môn học. Nội dung đề tài gồm 3 chương: Chương I: Lý luận chung về xuất khẩu Chương II: Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may Việt nam vào thị trường EU Chương III: Các giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may Việt nam sang thị trường EU Do trình độ nhận thức còn có hạn nên không thể tránh khỏi những sai sót, rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô giáo, cùng các bạn. Chương I Lý luận chung về xuất khẩu I - Khái niệm và vai trò của hoạt động Xuất khẩu 1- Khái niệm và đặc điểm của hoạt động xuất khẩu 1.1- Khái niệm : Xuất khẩu là việc bán, cung cấp hàng hoá dịch vụ cho bên nước ngoài trên cơ sở dùng tiền tệ làm phương tiện thanh toán. - Hoạt động xuất khẩu với xuất phát điểm từ hoạt động mua bán, trao đổi hàng hoá ( gồm cả hàng hoá hữu hình và hàng hàng hoá vô hình ) trong nước. Khi sản xuất phát triển, việc trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia có lợi thì hoạt động mở rộng ra ngoài phạm vi biên giới quốc gia hoặc giữa thị trường với khu chế xuất ở trong nước. - Mục đích của hoạt động xuất khẩu là khai thác được lợi thế của từng quốc gia trong phân công lao động quốc tế. Cho đến nay hoạt động xuất khẩu đã diễn ra trên phạm vi toàn cầu, phát triển mạnh mẽ cả về chiều rộng lẫn chiều sâu trong tất cả các ngành nghề, lĩnh vực của nền kinh tế nhằm đem lại lợi ích cho các quốc gia. 1.2 - Đặc điểm của hoạt động xuất khẩu: - Xuất khẩu hàng hoá thể hiện sự kết hợp chặt chẽ và tối ưu khoa học quản lý kinh tế với các nghệ thuật kinh doanh, giữa nghệ thuật kinh doanh với các yếu tố khác của từng quốc gia như : yếu tố pháp luật, kinh tế, văn hoá. - Hoạt động xuất khẩu hàng hoá diễn ra giữa hai hay nhiều quốc gia. - Hoạt động xuất khẩu hàng hoá nhằm khai thác lợi thế so sánh của các quốc gia. - Hoạt động xuất khẩu hàng hoá góp phần cải thiện đời sống nhân dân, gia tăng tiến bộ xã hội và góp phần thúc đẩy các quốc gia tiến tới xã hội công bằng văn minh. - Hoạt động xuất khẩu hàng hoá có thể đươc tiến hành bởi tư nhân hoăc doanh nghiệp nhà nước nhằm đáp ứng các nhu cầu và mục đích của họ. 2 - Vai trò của hoạt động xuất khẩu Xuất khẩu là hoạt động rất cơ bản của nền kinh tế quốc dân, là phương tiện thúc đẩy sự phát triển kinh tế. Nó đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với nhà nước nói chung cũng như đối với sự phát triển của doanh nghiệp nói riêng. 2.1. Vai trò của hoạt động xuất khẩu đối với nền kinh tế mỗi quốc gia - Xuất khẩu tạo nguồn vốn ( ngoại tệ ) chủ yếu cho nhập khẩu phục vụ công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Công nghiệp hoá là con đường đúng đắn và tất yếu để khắc phục tình trạng nghèo nàn lạc hậu. Nhưng nó lại đòi hỏi phải có được lượng vốn lớn để đầu tư, nhập khẩu máy móc thiết bị. Các nguồn vốn có thể do đầu tư nước ngoài trực tiếp hoặc vay nợ, viện trợ, huy động vốn trong công ty, thu từ hoạt động xuất khẩu. Trong đó, xuất khẩu là nguồn vốn quan trọng tạo tiền đề cho nhập khẩu, nó quyết định đến quy mô, tốc độ tăng trưởng nền kinh tế. - Đối với sự nghiệp công nghiệp hoá, xuất khẩu có nhiệm vụ tìm kiếm nơi tiêu thụ sản phẩm của công nghiệp. - Nâng cao hiệu qủa kinh doanh, thúc đẩy công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Trong nền kinh tế thị trường, kinh nghiệm của nhiều nước và của nước ta trong những năm qua đã chỉ rõ : xuất khẩu là thực hiện chức năng làm động lực chính trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh, thúc đẩy quá trình công nghiệp hoá. Một khi đã tham gia vào trao đổi hàng hoá trên thị trường thế giới có nghĩa là chấp nhận cạnh tranh khó khăn hơn và điều đó đòi hỏi xuất khẩu phải tính toán kỹ lỗ lãi, giảm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm. - Chuyển hoá giá trị sử dụng làm thay đổi cơ cấu vật chất của tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân được sản xuất trong nước và thích ứng với nhu cầu tiêu dùng và tích luỹ. - Góp phần giải quyết những vấn đề kinh tế xã hội quan trọng của đất nước : vốn, việc làm, sử dụng tài nguyên có hiệu quả. - Xuất khẩu thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển sản xuất - Có hai cách nhìn nhận về tác động của xuất khẩu đối với dịch chuyển cơ cấu kinh tế và phát triển sản xuất. Một là, chỉ xuất khẩu những sản phẩm thừa so với nhu cầu tiêu dùng trong nước. Trong trường hợp nền kinh tế còn lạc hậu, chậm phát triển, sản xuất về cơ bản chưa đáp ứng đủ tiêu dùng, nếu chỉ thụ động chờ vào sự thừa ra của sản xuất thì xuất khẩu chỉ bó hẹp trong phạm vi nhỏ, tăng trưởng chậm, không phát huy được lợi thế của mỗi quốc gia, các ngành sản xuất kinh doanh không có cơ hội phát triển. Hai là, xuất khẩu những sản phẩm mà trong nước có lợi thế so sánh với các quốc gia khác, nó sẽ thúc đẩy mở rộng và phát triển sản xuất trong nước. Đối với các quốc gia có nền kinh tế lạc hậu nó sẽ tạo một nguồn ngoại tệ lớn góp phần đầu tư, nhập khẩu máy móc thiết bị, giải quyết vấn đề dư thừa lao động, nạn thất nghiệp tràn lan, góp phần ổn định nền kinh tế chính trị xã hội. Nó có thể dẫn tới tình trạng thiếu thốn trong tiêu dùng nội địa trong ngắn hạn, nhưng trong dài hạn đây là giải pháp hữu ích. 2.2. Vai trò của hoạt động xuất khẩu với các doanh nghiệp. Mở rộng và vươn ra thị trường nước ngoài là một xu hướng tất yếu khách quan của mỗi quốc gia và của các doanh nghiệp, việc xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ đem lại cho doanh nghiệp những lợi ích sau : - Sản xuất hàng xuất khẩu giúp doanh nghiệp thu hút nhiều lao động, tạo thu nhập ổn định, thu ngoại tệ phục vụ cho nhập khẩu tư liệu sản xuất, máy móc thiết bị, vật phẩm tiêu dùng cho doanh nghiệp. - Xuất khẩu buộc các doanh nghiệp luôn luôn phải tăng cường đổi mới và hoàn thiện công tác quản lý về hoạt động xuất khẩu, hoạt động bán hàng, dịch vụ sau bán hàng, thiết lập các kênh phân phối. - Doanh nghiệp khi tiến hành các hoạt động xuất khẩu có cơ hội mở rộng quan hệ buôn bán kinh doanh với nhiều đối tác nước ngoài trên cơ sở đôi bên cùng có lợi, đồng thời doanh nghiệp cũng nhanh chóng nhận được các thông tin phản hồi từ các khách hàng bên ngoài để có thể điều chỉnh chiến lược sản phẩm cho phù hợp. - Qua hoạt động xuất khẩu, các doanh nghiệp trong nước có cơ hội tham gia vào các cạnh tranh trên thị trường quốc tế về giá cả và chất lượng. Đòi hỏi các doanh nghiệp phải hình thành cơ cấu sản xuất nâng cao chất lượng, hạ giá thành sản phẩm cho phù hợp. - Hiện nay, khi mà nạn hàng lậu, hàng giả tràn vào khó kiểm soát được gây ảnh hưởng tiêu cực cho tiêu thụ nội địa thì xuất khẩu cũng là một giải pháp để các doanh nghiệp tồn tại tiếp tục sản xuât, thu lợi nhuận. 3. Các hình thức xuất khẩu chủ yếu : - Hoạt động tái xuất khẩu : là hoạt động xuất khẩu hàng hoá đã nhập về trong nước thông qua chế biến ( sơ chế và tái chế ). Cũng có thể hàng không về trong nước, mà nhận từ nước ngoài rồi giao lại ngay cho người mua ở nước thứ ba. - Chuyển khẩu : là hoạt động mà ở đây không hề diễn ra hành vi mua và bán mà chỉ thực hiện các dịch vụ cần thiết cho việc quá cảnh hàng hoá ở một nước trung gian như : vận tải, bảo quản, lưu kho, lưu bãi... - Xuất khẩu trực tiếp : là việc các nhà sản xuất kinh doanh bán hàng trực tiếp cho người mua hàng không thông qua trung gian. - Xuất khẩu gián tiếp : là xuất khẩu thông qua trung gian thương mại. - Tạm xuất : là hàng hoá đưa ra khỏi quốc gia, rồi lại đưa về nước như : hàng đi triển lãm giới thiệu sản phẩm - Xuất khẩu tại chỗ : là hoạt động cung cấp hàng hoá, dịch vụ cho đối tượng là người nước ngoài đang ở nước sở tại như các khu ngoại giao đoàn, khách du lịch quốc tế... Trong trường hợp này hàng hoá và dịch vụ có thể chưa vượt ra ngoài biên giới quốc gia nhưng ý nghĩa kinh tế của nó tương tự như hoạt động xuất khẩu. Hoạt động xuất khẩu tại chỗ có thể đạt được hiệu quả cao do giảm được chi phí bao bì đóng gói, chi phí bảo quản, chi phí vận tải, thời gian thu hồi vốn nhanh. II- Sự cần thiết phải tăng cường xuất khẩu hàng Dệt may của Việt nam nói chung và thị trường EU nói riêng. 1 - Sự cần thiết tăng cường xuất khẩu hàng dệt may: Xuất phát từ ưu thế của ngành dệt may: Khi nền kinh tế Việt nam đang trên đà phát triển nhờ có chiến lược : Hướng vào xuất khẩu, chuyển dịch cơ cấu hàng xuất khẩu sang dạng chế biến sâu, mở ra những mặt hàng mới và có giá trị thặng dư cao. Đặc biệt ngành dệt may xuất khẩu đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt nam. Giải quyết việc làm cho người lao động, cung cấp hàng hoá trong nước, tạo điều kiện mở rộng thương mại quốc tế và là ngành nghề có lợi nhuận cao. Trong những năm gần đây, ngành dệt may Việt nam đã có những bước phát triển đáng khích lệ, từng bước khẳng định được vị trí quan trọng của mình trong nền kinh tế và trên thương trường quốc tế, đồng thời là ngành sản xuất và xuất khẩu quan trọng chiếm tỉ trọng cao trong tổng kim ngạch xuất khẩu của nước ta. Hàng dệt may là một nhóm hàng xuất khẩu chủ lực trong cơ cấu hàng xuất khẩu của nước ta. Với vị trí hiện nay của ngành hàng này đối với nền kinh tế quốc dân cũng như đối với hoạt động kinh doanh quốc tế . Sự tăng cường xuất khẩu hàng dệt may là rất cần thiết, phù hợp với xu thế phát triển chung của thế giới và yêu cầu của hoạt động xuất khẩu trong nước. Điều đó được thể hiện qua những vấn đề sau: 1.1- Vị trí của ngành dệt may trong nền kinh tế quốc dân và trong hoạt động xuất khẩu của cả nước. Ngành dệt - may là 1 ngành công nghiệp nhẹ giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu kinh tế đất nước. Ngành góp phần quan trọng đảm bảo nhu cầu tiêu dùng của nhân dân giải quyết 1 khối lượng lớn công ăn việc làm, đồng thời có nhiều khả năng mở rộng hoạt động kinh doanh quốc tế. Hiện nay ngành dệt may là ngành sản xuất hàng xuất khẩu quan trọng, chiếm tỉ lệ cao trong tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước. 1.2- Xu hướng chuyển dịch các ngành công nghiệp sử dụng nhiều lao động trong đó có ngành dệt may từ các nước phát triển sang các nước đang phát triển. Ngành dệt may là ngành đòi hỏi 1 lượng vốn đầu tư tương đối ít ( so với các ngành công nghiệp khác) , phát huy hiệu quả tương đối nhanh, giải quyết lao động xã hội, phù hợp với bước đi ban đầu của các nước đang phát triển. Nhiều nước công nghiệp phát triển ngày nay đã đi lên từ ngành dệt may. Các nước NICS cũng là một điển hình của việc phát triển ngành hàng này. 1.3- Lợi thế của ngành dệt may nước ta : - Lợi thế đáng kể nhất của ngành dệt may nước ta là giá nhân công rẻ, trình độ tay nghề của người lao động lại ở vào mức khá so với các nước khác. Điều này rất quan trọng vì nước ta hiện nay có một lực lượng lao động nhàn rỗi khá lớn ( nhất là lao động nữ ) rất phù hợp với ngành công nghiệp sử dụng nhiều lao động này. - Thêm vào đó, trong sản xuất hàng dệt may, chúng ta đảm bảo cung ứng được một phần nguyên phụ liệu do sản xuất trong nước, không phụ thuộc hoàn toàn vào nhập khẩu. - Mặt khác, ngành dệt may đòi hỏi một lượng vốn đầu tư ban đầu cho từng công đoạn lớn. Trong điều kiện thiếu vốn như nước ta hiện nay, có thể coi đây là một lợi thế của ngành. 1.4-Thị trường và sức cạnh tranh của sản phẩm. Tuy kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may lớn nhưng chủ yếu là phần kim ngạch may gia công xuất khẩu ( hàng năm chiếm trên 80% so với kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành) nên lợi nhuận thực tế thu được từ xuất khẩu không cao trong khi tiềm năng để phát triển ngành này ở nước ta còn to lớn. Đây là một lý do quan trọng để đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng may trong thời gian tới. - Chất lượng hàng hoá và khả năng cạnh tranh của sản phẩm dệt may Việt Nam trên thị trường thế giới còn thấp. Điều đó cho thấy cần có các biện pháp đầu tư thích đáng để nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh và uy tính của khách hàng dệt may trên thị trường. 2 - Tiềm năng của thị trường EU : - EU là thị trường thống nhất và rộng lớn: Từ 1968 EU đã là 1 thị trường thống nhất về hải quan, có định mức thuế hải quan chung cho tất cả các nước thành viên . Năm 1992 đã có hiệp ước về sự thống nhất chính trị, kinh tế, tiền tệ, xã hội giữa các nước thành viên EU . Cho đến nay EU đã là 1 thị trường rộng lớn bao gồm 15 quốc gia và 386 triệu người tiêu dùng. Thị trường EU thống nhất cho phép tự do lưu thông hàng hoá và vốn giữa các thành viên. Các số liệu thống kê cho biết nhập khẩu hàng hoá từ các nước đang phát triển vào EU đang gia tăng và có nhiều hàng nhập là hàng chế tạo nói chung và hàng dệt may nói riêng. 6 tháng đầu năm 2000 theo số liệu E/L cung cấp của phòng quản lý xuất nhập khẩu, ta giao trên 6.000.000 chiếc ( so với cùng kỳ năm 1999 là 5.300.000 chiếc) tăng khoảng 13%. So với hạn ngạch chính thức năm 2000 là 15.766.000 chiếc đạt 38,1%. - EU là một trung tâm kinh tế hùng mạnh, có vai trò rất lớn trong nền kinh tế thế giới. Kinh tế của Liên minh Châu âu không chỉ lớn về qui mô (năm1999 GDP đạt 8,774 tỉ USD chiếm 20% GDP toàn cầu, Mỹ chiếm 20,4% , Nhật chiếm 2,2%) vững mạnh về cơ cấu, tăng trưởng ổn định, EU không chỉ có nguồn nhân lực trình độ cao và lành nghề còn có thị trường nội địa với sức mua lớn ( hơn 386 triệu người tiêu dùng, năm 1999 GDP bình quân đầu người đạt 23,354 USD , vào loại cao nhất thế giới ). Từ đó ta thấy, quan hệ thương mại Việt nam - EU được mở rộng, Việt nam có điều kiện đẩy mạnh XNK, trao đổi hàng hoá với nước ngoài, đặt biệt là hàng dệt may và với thị trường tiềm năng EU hàng dệt may có nhiều cơ hội phát triển cao hơn cả về số lượng và chất lượng. - EU có kinh tế ngoại thương phát triển lớn thứ 2 trên thế giới sau Mỹ, hàng năm EU nhập một khối lượng lớn hàng hoá từ khắp thế giới, trong đó hàng dệt may chiếm tỷ lệ cao. Trong khi đó khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ chưa từng có với nội dung nổi bật các ngành như : điện tử , tin học, tự động hoá, vật liệu mới , công nghệ sinh học. Cuộc cách mạng này làm quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở hầu hết các nước trong EU diễn ra nhanh hơn theo hướng chuyển mạnh sang các ngành có hàm lượng kỹ thuật và ngành dịch vụ, còn các tỷ trọng nông nghiệp và khai thác khoáng giảm dần và đặc biệt là các ngành cần nhiều nhân công đang có xu hướng chuyển dịch ra khỏi Châu âu. Tình hình ngành công nghiệp dệt may ở Châu âu: năm 2000 , sản xuất hàng dệt may đã giảm 5% về giá trị thực tế so với năm 1999 ( năm 1999 giảm 1,5% so với năm 1998 ), đây là mức giảm lớn nhất kể từ năm 1993, giảm mạnh nhất là tại Đức ( giảm 8% ) sản xuất tại Italia và Pháp cũng giảm sút. Tại tất cả các nước sản xuất chính, tình hình ngành dệt may đều xấu đi đáng kể. Theo dự báo, trong năm 2001 sản xuất hàng dệt may tại EU sẽ giảm khoảng 2%. Trong điều kiện cạnh tranh tăng lên trên thị trường thế giới, việc tiếp tục chuyển cơ sở sản xuất dệt may sang các nước khác đối với EU được coi là cần thiết. Việc di chuyển này chủ yếu liên quan đến ngành may mặc- công đoạn có chi phí cho lao động khá cao và ngành dệt may. Quá trình chuyển dịch cơ cấu này được đẩy mạnh đáng kể tại Đức, Pháp và Italia . Nắm bắt được cơ hội đó, ngành dệt may Việt nam không bỏ lỡ thời cơ đẩy mạnh và tăng tốc xuất khẩu hàng dệt may sang thị trường EU Chương II Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may Việt nam vào thị trường EU I - kháI quát chung về hàng dệt may việt nam Dệt may là ngành sản xuất và cung ứng các chủng loại sản phẩm đáp ứng trước tiên nhu cầu bức thiết của con người - mặc, ngoài ra các sản phẩm dệt may còn đáp ứng các yêu cầu khác của con người trong sinh hoạt và sản xuất. Là ngành công nghiệp đáp ứng một trong các nhu cầu cơ bản của con người nên từ rất lâu trên thế giới ngành công nghiệp dệt may đã hình thành và phát triển cùng với sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa tư bản. Thực tế các cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật, tiến trình công nghiệp hoá của các nước từ Anh, Pháp, ý là các nước phát triển đến các nước Nics như Hàn Quốc, Hồng Kông, Đài Loan ... đã chứng minh vị trí tiên phong và quan trọng của ngành dệt may nói riêng và của ngành công nghiệp nhẹ nói chung. Ngành dệt may với các đặc điểm cơ bản là sử dụng nhiều lao động với kỹ năng không cao, vốn đầu tư ban đầu cho một cơ sở sản xuất không cao, tốc độ quay vòng vốn nhanh, có điều kiện mở rộng thương mại quốc tế rõ ràng chiếm ưu thế trong thời kỳ đầu công nghiệp hoá, đặc biệt là ở những quốc gia có nguồn lao động dồi dào. Tuy nhiên, khi nền công nghiệp tại một nước đạt tới một trình độ nhất định thì lợi thế của ngành dệt may giảm dần và ngành có xu thế chuyển dịch sang các nước có trình độ công nghiệp thấp hơn, nhường chỗ cho các ngành khác, có lợi thế và hiệu quả hơn. Trong quá trình phát triển của mình, ngành dệt may thế giới đã trải qua hai giai đoạn chuyển dịch. Lần chuyển dịch thứ nhất, diễn ra từ năm 1969 tới năm 1980. Giai đoạn này, ngành chuyển từ các nước công nghiệp phát triển sang các nước công nghiệp mới với bốn cường quốc dệt may là Hàn Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Singapore. Riêng 4 nước này đã chiếm 1/3 sản lượng dệt may của thế giới và hơn 40% tổng kim ngạch xuất khẩu của thế giới. Giai đoạn hai, từ năm 1985 đến nay, chuyển dịch từ các nước Nics sang các nước có nguồn lao động dồi dào và rẻ hơn như ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam, Inđônêxia ... Hiện nay, hơn 60% khối lượng hàng dệt may xuất khẩu trên thế giới có xuất xứ từ các nước đang phát triển, trong đó Châu á chiếm tới 32%. Nguyên nhân gây ra sự dịch chuyển làn sóng như vậy là do sự chênh lệch về trình độ phát triển công nghiệp. Sau khi chuyển hướng kinh tế, từ nền công nghiệp dệt may- da giầy sang công nghiệp công nghệ cao, nhằm thu hồi vốn tối đa và kéo dài vòng đời sản phẩm, những nước này đã chuyển giao máy móc thiết bị, công nghệ cho các nước láng giềng. Trong những năm đầu thập kỷ 90, các nước Châu á đã tận dụng lợi thế của người đi sau, không ngừng nâng cao chất lượng và số lượng để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thế giới về sản phẩm dệt may ( chỉ riêng Trung Quốc, với sự nhanh nhạy và ưu thế về lao động đã chiếm gần 13% lượng xuất khẩu của thế giới). Tuy nhiên, sự dịch chuyển kiểu làn sóng như trên không loại bỏ ngành công nghiệp dệt may tại các quốc gia phát triển mà trái lại đưa ngành công nghiệp lên một tầm cao mới, vượt trội hơn trước. Các nước công nghiệp phát triển vẫn luôn dẫn đầu về khối lượng và đặc biệt là chất lượng hàng dệt may trên thế giới. Sản lưong dệt may của các nước này có chất lượng cao, mẫu mã, kiểu dáng đẹp, mới lạ và thay đổi liên tục, phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng. Các trung tâm thời trang lớn thường tập trung ở một vài địa điểm như Milan, Roma ( ý ), Paris ( Pháp ), NewYork ( Mỹ ) Song, tương đương với chất lượng cao là giá cả chóng mặt mà không phải bất kỳ ai cũng có thể chi trả được. Do vậy, hàng nhập khẩu vẫn có cơ hội lớn để thâm nhập thị trường này, đáp ứng nhu cầu của một bộ phận số đông dân cư. Việt Nam là một quốc gia đang ở vào giai đoạn đầu của quá trình công nghiệp hoá nên cũng không ra khỏi xu hướng chung của thề giới. Trong giai đoạn hiện nay, công nghiệp dệt may nói riêng, công nghiệp nhẹ nói chung là những ngành mũi nhọn góp phần bảo đảm đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu tạo nguồn tích luỹ. Tuy nằm trong tình trạng chung của một nền công nghiệp nhỏ bé nhưng xét trong mối tương quan với tổng thể nền kinh tế quốc dân thì ngành dệt may vẫn có ưu thế nổi trội, chiếm tỷ trọng cao trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước ( từ 8-15% kim ngạch xuất khẩu của cả nước). Trong giai đoạn hiện nay, ngành dệt may đã phần nào hoàn thành nhiệm vụ giải quyết công ăn việc làm cho người lao động (hiện nay ngành thu hút khoảng 300.000 lao động chính và nhiều lao động phụ khác). Ngành dệt may cũng góp phần tạo ra nguồn vốn ngoại tệ để đảm bảo nhu cầu nhập khẩu, thực hiện công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước. Trong những năm qua, ngành dệt may Việt nam không ngừng lớn mạnh, tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm là trên 9 %, kim ngạch xuất khẩu liên tục tăng từ 133,9 triệu USD năm 1991 đến 1600 triệu USD năm 1999 và 1900 triệu USD năm 2000 (số liệu chi tiết từng năm được thể hiện ở biểu 1). Từ năm 1989 đến nay, hàng dệt may luôn ở trong nhóm các mặt hàng: dầu thô, dệt may, da giày, gạo, thuỷ sản, cà phê, than đá, lạc nhân... Bảng 1 : Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may Đơn vị tính: Triệu USD Năm 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Dệt may 223,2 133,9 202 238,8 475,6 850 1150 1349 1450 1600 1900 Tổng kim ngạch 2398 2086 2580 2985 3893 5449 7256 9268 9361 11320 13200 Nguồn: Bộ Kế hoạch - Đầu tư ( 2001 ) Mặt hàng dệt may trong nhiều năm luôn chiếm một vị trí quan trọng trong đóng góp cho xuất khẩu và nâng cao sản lượng của toàn bộ nền công nghiệp Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may bắt đầu tăng vọt từ năm 1993, là năm bắt đầu thực hiện Hiệp định may mặc giữa Việt Nam với EC ( European Community). Hiệp định này đã đánh dấu sự tiến bộ vượt bậc cả về số lượng lẫn chất lượng và thị trường của sản phẩm dệt may Việt Nam trên thị trường thế giới. Nếu như năm 1993, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam mới đạt 238,8 triệu USD chiếm 8% tổng kim ngạch xuất khẩu thì năm 1994 đã tăng lên 475,6 triệu USD chiếm khoảng 12,21%. Năm 1995, với sự ra đời của Tổng công ty dệt may Việt Nam, trên cơ sở thống nhất Liên hiệp các xí nghiệp dệt và Liên hiệp các xí nghiệp may đã phát huy được sức mạnh tổng hợp đưa hàng dệt may Việt Nam vững bước đi lên. Từ năm 1995 đến nay, kim ngạch hàng dệt may không ngừng tăng lên và đã đứng ở vị trí thứ hai sau dầu thô trong nhóm các mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Mặc dù chỉ đứng thứ hai, song dệt may được coi là mặt hàng có nhiều lợi thế so sánh và có khả năng phát triển cao. Năm 1997, tỷ lệ hàng dệt may xuất khẩu chiếm 14,5% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, sang năm 1998 tỷ lệ này tăng lên15,5% mặc dù phải chịu ảnh hưởng không nhỏ của cơn bão khủng hoảng tài chính tiền tệ khu vực và thế giới. Đến năm 2000, với sự cố gắng nỗ lực của toàn ngành, chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm kim ngạch xuất khẩu đã đạt 1,2 tỷ USD, tăng 12,5% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó thị trường phi hạn ngạch đạt 685 triệu USD, chiếm 61% tổng kim ngạch, tăng 7%; thị trường có áp dụng hạn ngạch chiếm 39% tăng 3%, đây là một cố gắng lớn vì theo Hiệp định mức tăng trưởng từng mặt hàng được quy định từ 1,5-3%. Bước sang năm 2001, háng dệt may vẫn tiếp tục khẳng định tiềm năng xuất khẩu của mình. Tính đến hết tháng 5 năm kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may đạt khoảng 635 triệu USD. Biểu 1: Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may 5 tháng đầu năm 2001 Đơn vị tính: Triệu USD Nguồn: Bộ Thương mại- Dịch vụ, Bộ Kế hoạch- Đầu tư. Với số liệu ở biểu 1, theo đánh giá của Vụ Thương mại- Dịch vụ, Bộ Kế hoạch- Đầu tư với đà này 2001 kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may hoàn toàn có thể đạt con số 2,3 tỷ USD. Về cơ cấu mặt hàng, ngành dệt may xuất khẩu của Việt Nam cũng đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ. Các doanh nghiệp có khả năng tạo nguồn hàng với khối lượng lớn và đang mở ra một hướng kinh doanh mới phù hợp với sự thay đổi của nền kinh tế trong nước va thế giới. Các hình thức xuất khẩu hàng may mặc chủ yếu là để xuất khẩu trực tiếp, xuất khẩu trả nợ, liên doanh giữa các đơn vị để xuất khẩu, giao hàng đổi thiết bị, mua đứt bán đoạn. Các nhóm mặt hàng chủ yếu gồm: Nhóm mặt hàng mặc thường ngày: sơmi, quần áo, áo váy Nhóm mặt hàng lót nam nữ. Nhóm mặt hàng thường dùng ở nhà: các loại bộ ngủ nam nữ, vỏ chăn, ga... Nhóm quần áo thể thao: quần áo vải thun, quần áo bò (Jean). Nhóm trang phục đặc biệt: quân đội, bảo hộ lao động cho các loại ngành nghề. II - Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may Việt nam sang EU 1- Kim nghạch xuất khẩu : Biểu 2: Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may sang EU Đơn vị : Triệu USD Nguồn : Tổng cục Hải quan - 2001 Thị trường xuất khẩu hàng dệt may có hạn ngạch chủ yếu của Việt Nam là các nước thuộc khối EU . EU được coi là thị trường xuất khẩu trọng điểm của nước ta và đang được tập trung khai thác có hiệu quả các tiềm năng của thị trường này. Hàng năm EU nhập khẩu trên 63 tỷ USD quần áo các loại và trong đó chỉ khoảng 10 – 15 % là tiêu dùng còn lại 85 – 90% là sử dụng theo mốt. Từ năm 1980, Việt nam đã xuất khẩu hàng dệt may sang 1 số nước EU như Đức, Pháp ... Nhưng do thay đổi về chính trị thế giới nên quan hệ buôn bán đã bị hạn chế . Từ năm 1991, xuất khẩu hàng dệt may sang EU đã có những bước tiến mới, đặc biệt phát triển mạnh từ sau hiệp định buôn bán hàng dệt may giữa Việt nam và EU ký kết ngày 15/12/1992 và có hiệu lực từ ngay 1/1/1993 với tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm là 23% trong thời kỳ 1993 – 1997. Mặt hàng áo Jacket luôn chiếm vị trí hàng đầu trong cơ cấu hàng dệt may xuất khẩu sang EU. Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của nước ta với con số khiêm tốn 250 triệu USD năm 1993, đã lên tới 2499 triệu USD năm 1999, tốc độ tăng trung bình mỗi năm là 27,5%/năm của tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Và đến năm 1999 – 2000 kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh với mức tăng trưởng bình quân 13%/năm. Bên cạnh đó tỷ trọng hàng dệt may tổng kim ngạch xuất khẩu cũng không ngừng tăng từ 7,6% năm 1991 lên tới 13,7% năm 1994 và15,5% năm 1998, khiến cho kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may của nước ta đóng vai trò quan trọng trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.Theo hiệp định mới Việt Nam còn được tự do chuyển đổi hạn ngạch giữa các mặt hàng 1 cách rộng rãi và dễ dàng hơn , đồng thời EU cũng dành cho Việt Nam qui chế tối huệ quốc (MFN) nhiều mặt hàng của Việt Nam xuất khẩu vào EU được hưởng thuế quan với mức 0% theo chế độ ưu đãi phổ cập. 2. Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu. Trong các chủng loại hàng may mặc xuất khẩu sang EU, hầu hết các doanh nghiệp may mới chỉ tập trung vào một số sản phẩm dễ làm các mã hàng nóng như áo Jacket hai hoặc ba lớp, áo váy sơmi Đặc biệt đối với mặt hàng áo Jacket luôn chiếm vị trí hàng đầu trong cơ cấu hạn ngạch dệt may xuất khẩu sang EU. Năm 1997 Việt Nam xuất khẩu sang EU gần 11,7 triệu chiếc tăng gần 5 triệu chiếc ( hay 72%) so với năm 1993 chiếm 50% kim ngạch xuất khẩu hàng dệtmay sang EU. Bộ Thương mại vừa ra thôngbáo cấp giấy phép xuất khẩu vào EU (E/L) cho 13 mặt hàng dệt may xuất khẩu . Theo đó gồm : cat9,cat10 cat13, cat14, cat18, cat20, cat21,cat 28, cat39, cat68 , cat 118, cat 161.Gat 21 áo Jacket luôn là mặt hàng chủ lực trong cơ cấu xuất khẩu hàng may mặc của Việt Nam vào thị trường EU, thường chiếm 50% kim ngạch, 6 tháng đầu năm 2001 theo số liệu E/L đã cung cấp , Việt Nam giao trên 6 triệu chiếc tăng trưởng khoảng 13%. Những sản phẩm yêu cầu kỹ thuật cao đang còn bị bỏ trống hạn ngạch được cấp. Thực tế cho thấy, còn nhiều chủng loại mặt hàng có hạn ngạch nhưng hiện nay vẫn chưa có doanh nghiệp nào sản xuất , đó là những mặt hàng yêu cầu phải có trang thiết bị kỹ thuật cao, công nhân lành nghề, mà các doanh nghiệp của Việt Nam chưa đáp ứng được. 3 - Cơ cấu hình thức xuất khẩu : Hiện nay các Doanh ngiệp Việt nam mới chỉ tận dụng được 40 % năng lực của mình tại thị trường EU, 70% kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may nước ta vào EU được thực hiện thông qua các nhà trung gian như Hồng Kông, Đài Loan, Hàn quốc và Đức. Thực tế cho thấy còn nhiều chủng loại mặt hàng có hạn ngạch nhưng hiện nay chưa có doanh nghiệp nào sản xuất. Đó là những mặt hàng yêu cầu phải có trang thiết bị kỹ thuật cao , công nhân lành nghề có tay nghề cao nhưng các doanh nghiệp của nước ta chưa đáp ứng được.Vấn đề đặt ra làm sao chúng ta có thể tiếp cận thị trường và xuất khẩu trực tiếp sang các thị trường EU, giảm sự phụ thuộc và không thông qua các nhà đặt hàng trung gian, gây nhiều thiệt hại cho các doanh nghiệp Việt Nam . 4 - Cơ cấu thị trường xuất khẩu : Liên minh Châu âu có 1 thị trường thông nhất, hàng hoá , vốn, dịch vụ và con người có thể giao dịch tự do trong 15 nước thành viên. Số lượng người tiêu dùng lên tới 386 triệu người, hàng dệt may Việt Nam xuất khẩu sang EU với khối lượng lớn tiêu biểu: Các nước trongkhối EU nhập khẩu hàng dệt may lớn nhất của Việt Nam là Đức ( 40 – 42 % ), đến Pháp (13 – 15 %) , Hà Lan ( 10 – 13 % ) Ngoài ra Việt Nam còn mở rộng quan hệ buôn bán với các nước EU khác gồm Phần lan, Thuỵ Điển, Đan Mạch, Anh, ItaliaTỉ trọng nhập khẩu của các nước này đang tăng lên. 5 - Cạnh tranh vào thị trường EU: Liên minh Châu Âu EU có một thị trường hấp dẫn, là một thị trường thống nhất, hàng hoá ,vốn và dịch vụ và con người có thể giao dịch tự do trong 15 nước thành viên số lượng người tiêu dùng lên tới 386 triệu người, tăng trưởng GDP cao hơn Mỹ, Nhật, Kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ Nên không riêng gì Việt Nam mà tất cả các nước trên thế giới nhất là các nước đang phát triển tăng cuờng tạo ra lợi thế cạnh tranh nghiêng về mình trên thị trường EU. Các số liệu thống kê cho biết nhập khẩu hàng hoá từ các nước đang phát triển vào EU đang ra tăng và có chiều hướng nhập nhiều hàng chế tạo như Trung quốc, các thị trường mới nổi ở châu á và Mỹ la tinh. Ngoài một số rào cản chính khiến nhà xuất khẩu của các nước đang phát triển khó có thể vào được thị trường EU : thị trường đa dạng- tuy là một thị trường thống nhất về mặt kỹ thuật song thị trường này thực tế là nhóm các thị trường quốc gia và khu vực, mỗi nước có một bản sắc và đặc điểm riêng mà các nhà xuất khẩu không chú ý tới. Mỗi nước trong EU sẽ tạo ra các cơ hội khác nhau và yêu câù của họ cũng khác. Hơn nữa thị trường EU có đặc tính cạnh tranh mạnh mẽ, bắt buộc các công ty phải tạo ra lợi thế cạnh tranh hơn các đối thủ khác, có nghĩa là chất lượng sản phẩm phải liên tục được cải thiện, mẫu mã, kiểu dáng, phải được đổi mới nhanh hơn trướcĐồng thời cũng rất khắt khe trong việc đặt ra các tiêu chuẩn quốc tế ký mã hiệu, nhãn mác, chứng chỉ. Vì vậy, tuy kim ngạch xuất khẩu dệt may lớn và chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong tổng kim ngạch của toàn ngành nhưng chủ yếu là mặt hàng đơn giản, đòi hỏi tiêu chuẩn kỹ thuật, nhiều doanh nghiệp dệt may Việt Nam đã bỏ không những hạn ngạch đòi hởi kỹ thuật cao,tay nghề cao. Như vậy, xuất khẩu vào thị trường EU thật không rễ và ngày càng khó khăn. III - Đánh giá tình hình xuất khẩu hàng dệt may Việt nam sang EU: 1 - Những ưu điểm: Công cuộc đổi mới kinh tế do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo từ năm 1986 đã đem lại cho ngành Dệt may nói chung và hoạt động xuất khẩu hàng Dệt may sang EU nói riêng những phương hướng và động lực phát triển mới Các đại hội VI , VII ,VIII của Đảng đã xác định chiến lược " sản xuất hướng về xuất khẩu " , " sản xuất hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu là những mục tiêu quan trọng trong các chiến lược đầu tư để chuyển dịch cơ cấu kính tế hướng về xuất khẩu " chính là cơ sở và điều kiện tiền đề cho các chính sách thương mại và đầu tư có lợi cho các ngành sản xuất hàng xuất khẩu nói chung và ngành dệt may nói riêng. Qua phân tích về thực trạng hoạt động xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam sang thị trường EU,cho thấy kết quả đạt được nhờ nỗ lực nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng dệt may có thể được đánh giá trên các khía cạnh sau: Hiệp định buôn bán hàng dệt may giữa Việt Nam và EU được ký ngày 15- 12 –1992, có hiệu lực từ ngày 1-1 1993. Theo tinh thần hiệp định này, hàng dệt may Việt Nam được xuất khẩu vào EU 21938 tấn hàng dệt may với 106 nhóm hàng (cat). Hiệp định khung về hợp tác kinh tế Việt Nam – EU được ký kết trong đó quy định hai bên cho nhau hưởng đãi ngộ tối huệ quốc. Hiệp định này nâng giá trị xuất khẩu theo hạn ngạch vào thị trường EU lên khoảng 25%. Và đến tháng 11 – 1997 hiệp định buôn bán hàng dệt may Việt Nam EU được ký kết tại Brusseles thay thế cho hiệp định cũ và có hiệu lực từ ngày 1- 1- 1998 đến năm 2000. Đã mở ra một thuận lợi lớn cho ngành dệt may trong những năm tới. Ngày 10- 10 – 2000 tại trụ sở liên minh châu âu ký tiếp hiệp định về việc EU tăng bình quân 26 % hạn ngạch hàng may mặc cho Việt Nam xuất khẩu sang thị trường EU sớm hơn thời hạn 1 năm. Kết quả thực hiện hạn ngạch của năm 2000 riêng thị trường EU đạt 700 triệu USD tăng 16% và chiếm 36,8 %. Nỗ lực trong sản xuất sản phẩm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu để thu ngoại tệ về cho đất nước, làm giầu cho doanh nghiệp, ổn định và nâng cao đời sống người lao động. 2 - Tồn tại: Bên cạnh những mặt tích cực với hoạt động xuất khẩu hàng dệt may vào thị trường EU , vẫn còn những tồn tại cần nhanh chóng khắc phục để đem lại ưu điểm đối với hoạt động này. Mặt hàng xuất khẩu hiện nay các doanh nghiệp Việt Nam mới dành được số mặt hàng ít (cat 9,10,12,13,14,20,21,39,118,18,28,68 và 161) Một số mặt hàng dệt may bị hạn chế xuất khẩu vào EU vì những sản phẩm yêu cầu kỹ thuật cao đang còn bị bỏ trống hạn ngạch đươc cấp. Trong hình thức xuất khẩu, phần lớn là qua trung gian (70%) và phần kim ngạch may ra công xuất khẩu (hàng năm chiếm trên 80% so với kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành ) nên lợi nhuận thực tế thu được từ xuất khẩu không cao so với kim ngạch xuất khẩu. Thị trường xuất khẩu EU là một thị trường thống nhất giữa các nước trong khu vực nên rất phức tạp về thị hiếu tiêu dùng càng phức tạp hơn khi thị trường càng mở rộng gây khó khăn cho bên xuất khẩu. Bên cạnh sự cạnh tranh của các đối thủ mạnh như : Trung Quốc, Thái Lan. Thị trường EU đặt ra những tiêu chuẩn về sản phẩm cao đòi hỏi phải có máy móc hiện đại, công nhân lành nghề và có tay nghề cao nhưng các doanh nghiệp của nước ta chưa đáp ứng được . Những tồn tại trên, các doanh nghiệp xuất khẩu dệt may cần có nhiêu biện pháp khắc phục để đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng dệt may vào thị trường EU có kim ngạch xuất khẩu cao hơn trong những năm tới. 3 - Nguyên nhân của tồn tại : - Năng lực và thiết bị công nghệ của ngành dệt mới huy động được gần 40% công xuất thiết bị nhưng hầu hết công nghệ lạc hậu và thiếu đồng bộ giữa các khâu, đặc biệt là thiết bị dệt và nhuộm. Ngành chưa chủ động tiếp cận được trực tiếp với khách hàng tiêu thụ sản phẩm ở thị trường thế giới (xuất khẩu sản phẩm qua đối tác trung gian ) . Công tác đầu tư nghiên gcứu tạo mẫu mốt thời trang quần áo chưa được quan tâm đúng mức để phát triển phục vụ cho ngành may chuyển từ xuất khẩu gia công sang xuất khẩu sản phẩm hoàn chỉnh . - Hệ thống quản lý chất lượng của ngành dệt may chưa được quan tâm chú ý . Nhiều doanh nghiệp chưa cs giải pháp hữu hiệu để nâng cao chất lượng sản phẩm tính đến cuối năm 1999 , toàn ngành mới có tám doanh nghiệp đă đăng ký quản ký chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9002 trong đó bốn dơn vị được cấp chứng chỉ . - Hầu hết các nguyên liệu phụ liệu phục vụ cho sản xuất của ngành dệt may hiện nay đều phải nhập khẩu 70% giá trị sản phẩm dệt nằm ở nguyên liệu bông sơ , hoá chất , thuốc nhuộm . Nguồn nguyên liệu từ trong nước chất lượng kém và sản lượng thấp chỉ đáp ứng được 10% nhu cầu cho ngành dệt . - Chất lượng nguồn nhân lực của ngành dệt may còn nhiều bất cập , lực lượng lao động ngành dệt may khá đông ( trên 90 vạn người ) nhưng số lượng công nhân kỹ thuật trình độ bậc cao , giỏi còn ít . Đội ngũ cán bộ quản lý chủ chốt trong các doanh nghiệp còn nhiều hạn chế trong tiếp cận với phong cách quản lý hiện đại , đặc biệt là kinh nghiệm giao dịch xuất nhập khẩu , nghiên cứu tiếp thị thị trường - Vốn cho đầu tư phát triển của ngành dệt may còn thiếu , đặc biệt ở các doanh nghiệp nhà nước . Hiện tượng đầu tư dàn trải , manh mún theo hướng tự cân đối , khép kín ở nhiều doanh nghiệp làm cho ngành dệt may ở tình trạng mất cân đối nghiêm trọng giữa các khâu trong sản xuất - Chính sách đầu tư phát triển ngành dệt may chưa hợp lý : như quy định về thời hạn thu hồi vốn vay đầu tư phát triển cho ngành dệt từ 7-10 năm , ngành may từ 5-7 năm . Thực tế ở Việt Nam , đầu tư vào ngành dệt phải từ 12 – 15 năm, ngành may từ 10 – 12 năm mới thu hồiđược hết vốn . Các thủ tục triển khai đầu tư xây dựng thường kéo dài nhưng chưa có cơ chế chính sách cụ thể thích hợp để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài và đầu tư trong nước bỏ vốn đầu tư nhiều hơn vào ngành dệt may . Chương III Các giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt mayViệt nam sang thị trường EU I - Phương hướng phát triển xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam Mục tiêu phát triển của ngành công nghiệp dệt may Việt Nam trong những năm tới là đẩy mạnh hơn nữa xuất khẩu nhằm tăng nguồn thu ngoại tệ thoả mãn nhu câù tiêu dùng trong nước, tái sản xuất mở rộng từng bước xây dựng ngành dệt may Việt Nam thành một ngành xuất khẩu chủ lực chiếm lĩnh thị trường Châu Âu nói riêng và thị trường thế giới nói chung góp phần tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm cho nhiều lao động, thực hiện triệt để CNH – HĐH đất nước. 1 - Thị trường trong EU. Trong những năm tới thị trường EU vẫn là thị trường quan trọng nhất đối với sự phát triển xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam nói riêng và sự phát triển kinh tế nói chung, theo hướng hiện đại hoá, đa dạng hoá thị trường. Đối với thị trường nước ngoài, để tiếp nhận thành công sự chuyển dịch kinh tế từ các nước phát triển hơn, ngành dệt may phải được trang bị lại theo hướng hiện đại. Có như vậy ngành dệt may phải lỗ lực cố gắng để củng cố vị trí của mình trên thị trường này. Tuy nhiên, chúng ta phải tìm hiểu kỹ thị hiếu và sở thích người tiêu dùng của thị trường này để tạo ra những mẫu mã mới, khác lạ thì mới mong có thể xâm nhập được thị trường . Trong những năm qua, mặc dù chúng ta đã thâm nhập được vào thị trường EU nhưng thị phần còn nhỏ. Do vậy ngành dệt may phải nỗ lực để củng cố vị trí của mình trên thị trường Trong những năm tới thị trường EU vẫn là thị trường quan trọng nhất đối với xuất khẩu hàng dệt may của Việt nam. Mục tiêu phát triển đến năm 2010 của Tổng công ty dệt may là: - Toàn ngành có mức tăng trưởng bình quân 13% tới năm 2005 và 14% năm 2010. Kim ngạch XK đạt 2500 triệu USD vào năm 2001 ,3000 triệu USD vào năm 2005 và 4000 triệu USD vào năm 2010. - Nâng cao trình độ công nghệ, đạt được sự tiến bộ như các nước trong khu vực và đến năm 2010 tương đương với Hồng Kông ,Thai Lan hiện nay. - Tạo việc làm cho khoảng 2 triệu lao động xã hội vào năm 2010 với mức thu nhập bình quân khoảng 100/USD/người/tháng. 2 - Đa dạng hoá mặt hàng: Với 1 thị trường thống nhất gồm 15 quốc gia có đời sống cao, mức tiêu thụ hàng dệt may lớn, nhưng đồng thời cũng là thị trường có nhu cầu tiêu dùng quần áo để bảo vệ thân thể chỉ chiếm10 – 15% , còn 85 – 90% là theo mốt nên chất xám chiếm tỷ trọng cao trong giá trị sản phẩm . Hiện nay, nhu cầu về hàng may của khác hàng ở thị trường EU tăng, không đơn thuần chỉ đòi hỏi về số lượng mà cả về chất lượng, đa dạng hơn về mẫu mã. Để đáp ứng nhu cầu đó, thâm nhập và đứng vững trên thị trường là vấn đề quyết định phải đa dạng hoá sản phẩm, từ hàng dệt may bình thường đến các sản phẩm cao cấp, từ đó cung nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm, trên cơ sở năng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả hoạt động sản xuất cũng như xuất khẩu . 3 - Hình thức xuất khẩu : Trên thế giới hiện nay đang có xu thế đa phương hoá quan hệ, đa dạng hoá đối tác, và với Việt Nam cũng đang nằm trong xu thế đó nhằm tạo mối quan hệ kinh tế rộng lớn. Từ đó dễ dàng lắm bắt được những lợi thế so sánh của tứng quốc gia, khu vực để từng bước tiến hành kinh doanh quốc tế nói chung và các hình thức xuất nhập khẩu nói riêng cho phù hợp.Từ đó hạn chế các hình thức xuất khẩu qua nhiều khâu trung gian và làm giảm giá thành sản phẩm do các dịch vụ gây ra. Ngành dệt may phấn đấu chủ động tiếp cận trực tiếp với khách hàng tiêu thụ sản phẩm ở thị trường thế giới, nâng cao khả năng xuất khẩu trực tiếp. 4 - Phẩm cấp của sản phẩm : Các mặt hàng xuất khẩu đòi hỏi chất lượng cao, nên ta cần nhanh chóng đưa vào áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9000, ISO 9002 tại các doanh nghiệp dệt may để giảm giá thành và nâng cao chất lượng, tiết kiệm vật tư nguyên liệu tăng năng xuất lao động và tăng vị thế cạnh tranh của sản phẩm . Bảng chỉ tiêu sản xuất và xuất khẩu : Chỉ tiêu Đơn vị tính Năm2005 Năm 2010 1 – Sản xuất – vải Triệu mét 1330 2000 - Sản phẩm dệt kim Triệu sản phẩm 150 210 - Sản phẩm may qui chuẩn Triệu sản phẩm 780 1200 2 – Giá trị xuất khẩu Triệu USD 3000 4000 - Hàng dệt Triệu USD 800 1000 - Hàng may Triệu USD 2200 13000 Nguồn : Tổng công ty dệt may Việt Nam (2001) II - một số giảI pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may việt nam sang thị trường EU 1 - Mở rộng thị trường : Thị trường tiêu thụ sản phẩm là 1 trong những nhân tố cơ bản của chu trình của 1 sản phẩm hiệu quả kinh doanh trên thị trường quốc tế. Để đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng dệt may sang EU , thì mở rộng thị trường tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu được nhiều sản phẩm, thu đựơc nhiều lợi nhuận góp phần thúc đẩy phát triển nền kinh tế đất nước. Thông qua 1 số biện pháp sau : - Cần phải hỗ trợ các doanh nghiệp trong công tác nghiên cứu để tìm hiểu thị trường và phải đưa ra các biện pháp thâm nhập thị trường để mở rộng xuất khẩu hàng dệt may của Việt nam. Đồng thời chính phủ nên xem xét cho Bộ Thương mại phối hợp với Bộ Công nghiệp cho ra đời “trung tâm giao dịch xúc tiến xuất khẩu hàng dệt may” nói riêng, trung tâm này có chức năng nghiên cứu thị trường, phân phối sản phẩm, thực hiện môi giới, cung cấp đầy đủ và kịp thời các thông tin về thị trường . Xây dựng hoàn thiện chiến lược sản phẩm đúng đắn cho từng sản phẩm dệt may xác định được những sản phẩm mũi nhọn và có thế mạnh trong cạnh tranh ở từng thị trường . 2 - Thu hút vốn đầu tư và quản lý vốn: Thực trạng rõ nét đối với ngành dệt may hiện nay là quy mô còn nhỏ, công nghệ lại không đồng bộ và lạc hậu . Do vậy cần đầu tư cả chiều sâu lẫn chiều rộng, nâng cao trình độ công nghệ, phát triển sản xuất đồng bộ nhằm đạt mục tiêu xuất khẩu . Thực hiện cổ phần hoá và đẩy nhanh tiến độ cổ phần hoá là giải pháp cơ bản nhằm thu hút vốn đầu tư trong nước. Đó là hình thức huy động vốn từ nội bộ, chính từ những nhà quản lý và người lao động của doanh nghiệp để đầu tư cho 1 số hạng mục dây chuyễn sản xuất. Bên cạnh đó cần phải thu hút vốn đầu tư từ nước ngoài thông qua hình thức liên doanh, nhằm tận dụng nhà xưởng, cơ sở hạ tầng có sẵn, đầu tư chiều sâu và đồng bộ hoá dây chuyễn sản xuất hiện có của các doanh nghiệp Việt Nam . Khai thác và huy động mọi nguồn vốn để tập trung đầu tư, tạo lập sự cân đối của toàn ngành đặc biệt là khâu kéo sợi với dệt, liên kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp dệt với doanh nghiệp may xuất khẩu. Tăng cường đầu tư cho hoạt động nghiên cứu thiết kế mẫu mã sản phẩm dệt may nghiên cứu thời trang, quảng cáo sản phẩm mới, để hàng dệt may Việt Nam nhanh chóng đáp ứng được thị hiếu người tiêu dùng trong thị trường EU. 3 - Nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp dệt may Việt Nam : Trong quá trình CNH, HĐH đất nước theo hướng đẩy mạnh xuất khẩu đòi hỏi khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường quốc tế là rất cao. Nó được thể hiện qua mức độ ưu chuộng của người tiêu dùng về chất lượng cũng như về giá cả. Bắt đầu từ nguyên liệu đầu vào, muốn tự túc cần có vốn lớn. Hiện nay, các đối tác đầu tư nước ngoài kiếm nhiều lợi nhuận từ hình thức này, họ không muốn đầu tư và chuyển giao công nghệ sản xuất chế biến nguyên phụ liệu. Vì vậy nhà nước cần phải đầu tư một số khu công nghệp liên doanh về nghành doanh nghiệp để hỗ trợ, và đạt được hiệu quả kinh tế tối ưu, bao gồm nhà máy kéo sợi, nhà máy dệt nhuộm Bên cạnh đó phải xây dựng, cải tiến bộ máy tổ chức mạnh, đào tạo độ ngũ cán bộ có trình độ , kiến thức và tay nghề cao, sử dụng tốt những đòn bẩy kinh tế . Cán bộ kỹ thuật và quản lý đó là yếu tố quan trọng quyết định khả năng đẩy mạnh xuất khẩu dệt may Việt Nam . Khuyến khích các doanh nghiệp đăng ký tiêu chuẩn quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9002 nhằm nhanh chóng nâng cao chất lượng của hàng dệt may Việt Nam . 4 - Hoàn thiện cơ chế quản lý xuất khẩu : Quản lý xuất nhập khẩu là 1 biện pháp hữu hiệu để khuyến khích đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu . Đối với hàng dệt may cũng vậy nhưng cho đến nay hiệu quả của biện pháp này chưa cao. Để hoàn thiện cơ chế quản lý xuất khẩu góp phần đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may ta cần nhấn mạnh 1 số ý như sau: Cần phải giảm tỷ trọng gia công xuất khẩu từng bước tạo tiền đề chuyển sang xuất khẩu trực tiếp những sản phẩm hoàn thiện. Muốn vậy sản phẩm ngành dệt phải đáp ứng được yêu cầu của ngành may. Tạo lập mối quan hệ mật thiết giữa ngành dệt và ngành may. Chính phủ cần có các chính sách khuyến khích sử dụng nguyên phụ liệu sản xuất trong nước và xây dựng chiến lược đồng bộ về phát triển vùng nguyên liệu cho công nghiệp dệt như công trình phát triển cây bông , dâu, tơ tằm. Cần đơn giản hoá các thủ tục nhập nguyên liệu, mẫu hàng, ... Khuyến khích các doanh nghiệp dệt may mở văn phòng đại diện đại lý ở nước ngoài để đẩy mạnh công tác nghiên cứ thị trường xuất khẩu dệt may. Phát huy vai trò tích cực của công tác cơ quan thương vụ, tham tán thương mại ở các đại sứ quán Việt Nam tại các nước trong việc tìm kiếm và mở rộng thị trường xuất khẩu cho ngành dệt may nước ta trong thời gian tới. Ngành dệt may với khả năng đem lại hàng tỷ USD và hơn nửa triệu việc làm nên cũng xứng đáng được hưởng 1 chính sách thuế ưu đãi và phù hợp hơn. Kết luận Ngành dệt may là ngành công nghiệp nhẹ có vị trí hết sức quan trọng trong cơ cấu sản xuất và xuất khẩu của nước ta. Trong những năm qua, hoạt động xuất khẩu của ngành đã đạt được những thành tựu rất to lớn giá trị xuất khẩu tăng dần qua các năm và vượt qua con số 1 tỷ USD từ năm 1996. Và đến năm 2000 đã đạt gần 2 tỷ. Hiện nay, ngành đang đứng thứ 2 trong danh sách 10 mặt hàng xuất khẩu chủ lực của nước ta và có nhiều triển vọng vươn lên vị trí dẫn đầu trong 1 vài năm tới. Đạt được những thành tựu đó, bên cạnh sự nỗ lực cố gắng của các doanh nghiệp dệt may trong nước, phải kể đến tác động của xu hướng chuyển dịch kinh tế của các nước phát triển, trong đó các nước trong khối liên minh Châu Âu là 1 thị trường tiềm năng cần thiết nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng dệt may sang thị trường này. Để mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may sang EU đạt kết quả tốt, trên cơ sở những tiềm lực sẵn có và dựa vào phương hướng phát triển xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam sang EU, em có đề xuất 1 số giải pháp như : mở rộng thị trường, hoàn thiện cơ chế quản lý xuất khẩu, thu hút vốn đầu tư và nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành dệt may Việt Nam . Một lần nữa, em xin chân thành cảm ơn sự tận tình giúp đỡ của TS. Nguyễn Thị Hường và Thạc sĩ. Tạ Lợi đã giúp em hoàn thành đề tài này. Tài liệu tham khảo 1– Một số kiến nghị về XNK hiện nay - Nguyễn Thị Hường Kinh tế và dự báo số 8 năm 1997 2 – XK hàng dệt may Việt nam sang Châu âu. Thực trạnh và triển vọng - Trần Lê Giang Nghiên cứu Châu Âu số 5 năm 1999 3 – Một số giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành dệt may Việt nam - Kinh tế và phát triển số 41 năm 2000 4 – Hàng dệt may XKViệt nam thực trạng và giải pháp Kinh tế và phát triển số 33 năm 1999 5 – Khả năng cạnh tranh của ngành dệt trong bối cảnh tự do hoá thương mại - Nguyễn Thanh Hà Nghiên cứu kinh tế số 270 – tháng 11 /2000 6 - Đẩy mạnh XK vào thị trường EU Thương Mại số 20 năm 2000 7 – Qui định về quản lý và sử dụng hạn ngạch hàng dệt may XK vào EU Thương mại số 2+3 năm 1998 8 - Đẩy mạnh XK hàng dệt may sang EU - Lê văn Đạo Thời báo kinh tế số 86 tháng 7/2000 9 – Vai trò của liên minh châu âu đối với sự phát triển thương mại Việt Nam - Hoàng Xuân Hoà Nghiên cứu Châu Âu số 2 năm 2000 10 – Ngành dệt may XK Việt nam với các thách thức mới TS. Nguyễn Thu Thuỷ Những vấn đề Kinh tế thế giới số 3 năm2000 11 – Bản tin nội bộ của Công ty XNK Dệt May các số năm 2000 và 2001 Mục lục Lời mở đầu 1 Chương I: Lý luận chung về xuất khẩu I - Khái niệm và vai trò của hoạt động xuất khẩu 2 1- Khái niệm và đặc điểm của hoạt động xuất khẩu 2 2 - Vai trò của hoạt động xuất khẩu 3 II- Sự cần thiết phải tăng cường xuất khẩu hàng Dệt may của Việt nam nói chung và thị trường EU nói riêng. 6 1 - Sự cần thiết tăng cường xuất khẩu hàng Dệt may: 6 2 –Tiềm năng của thị trường EU: 8 Chương II: Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may Việt nam vào thị trường EU I – kháI quát chung về hàng dệt may việt nam 10 II - Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may Việt nam sang EU14 1- Kim nghạch xuất khẩu 14 2- Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu. 15 3- Cơ cấu hình thức xuất khẩu : 16 4- Cơ cấu thị trường xuất khẩu : 16 5- Cạnh tranh vào thị trường EU: 16 III - Đánh giá tình hình xuất khẩu hàng dệt may Việt nam sang EU: 1 - Những ưu điểm: 17 2 - Tồn tại: 18 3 – Nguyên nhân của tồn tại : 19 Chương III: Các giải pháp nhằm đẩy mạnh việc xuất khẩu hàng dệt may Việt nam sang thị trường EU I - Phương hướng phát triển xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam 1- Thị trường trong EU. 21 2- Đa dạng hoá mặt hàng: 22 3- Hình thức xuất khẩu : 22 4- Phẩm cấp của sản phẩm : 23 II - một số giảI pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may việt nam sang thị trường EU 23 1- Mở rộng thị trường : 23 2- Thu hút vốn đầu tư và quản lý vốn: 24 3 - Nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp dệt may Việt Nam : 25 4 - Hoàn thiện cơ chế quản lý xuất khẩu : 25 Kết luận 27 Tài liệu tham khảo 28