Đề tài Một số giải pháp nâng cao sức cạnh tranh của các sản phẩm Việt Nam trên thị trường

Lêi nãi ®Çu C¹nh tranh lµ mét vÊn ®Ò sèng cßn víi bÊt kú mét nÒn kinh tÕ nµo còng nh­ mét doanh nghiÖp nµo trong bÊt kú hoµn c¶nh nµo còng nh­ trong bÊt kú m«i tr­êng nµo. NhÊt lµ hiÖn nay nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang cã xu h­íng héi nhËp th× c¹nh tranh ngµy cµng trë nªn khèc liÖt h¬n. ViÖt Nam b¾t ®Çu chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tõ n¨m 1986 h¬n 15 n¨m qua thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· cã sù t¨ng tr­ëng râ rÖt ,c¸c nh©n tè t¹o nªn n¨ng lùc c¹nh tranh ngµy cµng ®­îc khai th¸c .Mét sè ngµnh hµng, doanh nghiÖp ®· b¾t ®Çu v­¬n lªn c¹nh ngµy cµng ®­îc khai th¸c .Mét sè nghµnh hµng ,doanh nghiÖp ®· b¾t ®Çu v­¬n lªn c¹nh tranh ë trong n­íc vµ thÞ tr­êng n­íc ngoµI .Hµng ho¸ ViÖt Nam ®· ®­îc biÕt ®Õn ë nhiÒu thÞ tr­êng thÕ giíi trong ®ã cã nhiÒu mÆt ®· c¹nh tranh ®­îc víi s¶n phÈm cïng lo¹I cña c¸c n­íc kh¸c nh­ thuû s¶n ,cµ fe ,g¹o ,h¹t ®IÒu ,hµng dÖt may ,da giÇy ,hµng thñ c«ng mü nghÖ . Bªn c¹nh nh÷ng mÆt h¶ng truyÒn thèng còng ®· cã nh÷ng mÆt hµng cã lîi thÕ c¹nh tranh trong t­¬ng lai nh­:s¶n phÈm phÈn mÒm ,hµng ®IÖn tö ,nhiÒu mÆt hµng kh¸c nh­ vËt liÖu x©y dùng ,chÊt tÈy röa ,hµng tiªu dïng ®· thay thÕ c¸c s¶n phÈm ngo¹i nhËp trªn thÞ tr­êng trong n­íc .Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu vµ kÕt qu¶ trªn thÞ tr­êng th× søc c¹nh tranh cña phÇn lín doanh nghiÖp vµ hµng ho¸ ViÖt Nam cßn yÕu kÐm c¶ vÒ chÊt l­¬ng mÉu m· vµ gi¸ c¶. N¨m 1999 n¨ng lùc c¹nh tranh cña ta ®óng thø 48/59 quèc gia ,n¨m2001 lµ 62/75 vµ n¨m 2002 la 65/80.ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña ASEAN vµ ®ang cam kÕt AFTA ,®ang trùc tiÕp bu«n b¸n víi h¬n 100 quèc gia vµ ®· kÝ kÕt hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi h¬n 70 n­íc ,hiÖn ®ang tham tham gia ®µm ph¸n ®Ó ra nhËp WTO,tr­íc hÕt theo lé tr×nh cña khu vùc mËu dÞch tù do, khu vùc ®«ng nam ¸ (AFTA) mµ thuÕ quan sÏ gi¶m dÇn tõ nay ®Õn n¨m 2015 lµ 0 % tr­íc m¾t tõ nay ®Õn n¨m 2006 lµ 6%.Trong xu thÕ nµy hµng ho¸ cña ViÖt Nam sÏ ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi hµng ho¸ cïng lo¹I cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc ®Æc biÖt lµ víi ASEAN vµ Trunng Quèc v× vËy, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc th× ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu, chÝnh s¸ch phï hîp, vµ cã c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng cËp nhËt...Ngoµi ra chÊt l­îng c¸c s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ph¶i tèt, gi¸ thµnh rÎ phï hîp víi thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng...th× míi cã kh¶ n¨ng ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng, vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cña n­íc ngoµi. Lµm thÕ nµo ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn? Lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t ®­îc vµ duy tr× viÖc xuÊt khÈu, b¶o vÖ thÞ tr­êng trong n­íc? Hay lµm sao n©ng cao ®­îc søc c¹nh tranh trong m«i tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ? VÊn ®Ò cèt lâi lµ lµm sao x¸c ®Þnh chÝnh x¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm trong doanh nghiÖp, tËp trung ®­îc c¸c nguån lùc ®Ó cã søc m¹nh tæng hîp. ViÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay. §©y còng lµ vÊn ®Ò xóc tiÕn nhÊt, ®¸ng quan tÇm nhÊt cña c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy mµ “Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng" ®ang lµ mét ®Ò tµi cËp nhËt hiÖn nay ®­îc rÊt nhiÒu ng­êi quan t©m nghiªn cøu ®Ó t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu n©ng cao ®­îc n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng...Cho nªn trong lÉn nghiªn cøu nµy em ®· chän ®Ò tµi “BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng”. §Ó tõ ®ã xem nh÷ng mÆt nµo ®· ®¹t ®­îc mÆt nµo ch­a ®¹t ®­îc? Nguyªn nh©n cña chóng lµ g×? Vµ muèn kh¾c phôc cÇn thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc nh­ thÕ nµo? Tõ ®ã lµm bµi häc cho m×nh mét nhµ kinh tÕ t­¬ng lai . Néi dung chñ yÕu cña ®Ò tµi ®­îc chia ra lµm ba ch­¬ng ngoµI phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn: Ch­¬ng I. Kh¸i qu¸t vÒ c¹nh tranh- vai trß cña c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng Ch­¬ng II. Thùc tr¹ng cña kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¸c s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Ch­¬ng III. Gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng. ch­¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ c¹nh tranh vµ vai trß cña c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng I. c¸c kh¸i niÖm vÒ c¹nh tranh. C¹nh tranh lµ g×? C¹nh tranh vÒ mÆt thuËt ng÷ lµ sù cè g¾ng giµnh phÇn h¬n, phÇn th¾ng vÒ m×nh gi÷a nh÷ng ng­êi, nh÷ng tæ chøc ho¹t ®éng cã nh÷ng môc tiªu vµ lîi Ých gièng nhau. Trong kinh doanh, c¹nh tranh ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ lµ sù ®ua tranh gi÷a c¸c nhµ kinh doanh thÞ tr­êng nh»m giµnh ­u thÕ trªn mét lo¹i tµi nguyªn, s¶n phÈm hoÆc cïng mét lo¹i kh¸ch hµng vÒ phÝa m×nh. Quan niÖm vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh Cã rÊt nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, v× vËy ë ®©y xin ®­îc bµn ®«i chót vÒ “Kh¶ n¨ng c¹nh tranh.” Cho ®Õn nay ®· cã nhiÒu t¸c gi¶ ®­a c¸c c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét doanh nghiÖp, cña mét nÒn c«ng nghiÖp còng nh­ mét quèc gia. Theo Fafchamps cho r»ng: Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét doanh nghiÖp lµ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp ®ã cã thÓ s¶n xuÊt s¶n phÈm víi chi phÝ biÕn ®æi trung b×nh thÊp h¬n gi¸ cña nã trªn thÞ tr­êng. Theo c¸ch hiÓu nµy, doanh nghiÖp nµo cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng t­¬ng tù s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp kh¸c nh­ng víi chi phÝ thÊp h¬n sÏ ®­îc coi lµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n. Randall l¹i cho r»ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ kh¶ n¨ng giµnh ®­îc vµ duy tr× thÞ phÇn trªn thÞ tr­êng víi lîi nhuËn nhÊt ®Þnh. Theo Dunning lËp luËn r»ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ kh¶ n¨ng cung s¶n phÈm cña chÝnh doanh nghiÖp trªn c¸c thÞ tr­êng kh¸c nhau mµ kh«ng ph©n biÖt n¬i bè trÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®ã. Mét quan niÖm kh¸c cho r»ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ tr×nh ®é cña c«ng nghiÖp cã thÓ s¶n xuÊt s¶n phÈm theo ®óng yªu cÇu cña thÞ tr­êng, ®ång thêi duy tr× ®­îc møc thu nhËp thùc tÕ cña m×nh. Cã thÓ thÊy r»ng c¸c quan niÖm nªu trªn xuÊt ph¸t tõ c¸c gãc ®é kh¸c nhau, nh­ng ®Òu cã liªn quan ®Õn hai khÝa c¹nh: chiÕm lÜnh thÞ tr­êng vµ cã lîi nhuËn. Theo em kh¶ n¨ng c¹nh tranh cã thÓ hiÓu lµ n¨ng lùc n¾m gi÷ thÞ phÇn nhÊt ®Þnh víi møc ®é hiÖu qu¶ chÊp nhËn ®­îc, v× vËy khi thÞ phÇn t¨ng lªn cho thÊy kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®­îc n©ng cao. Quy luËt vÒ c¹nh tranh. Sù tù do trong s¶n xuÊt kinh doanh víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia lµ nguån gèc cña sù c¹nh tranh. C¹nh tranh lµ quy luËt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. C¹nh tranh vÒ mÆt kinh tÕ kh¸c h¼n sù c¹nh tranh ®Ó ®o¹t mét gi¶i th­ëng. Nã lµ mét cuéc ch¹y ®ua kh«ng ph¶i mét lÇn råi th«i mµ lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc. §ã lµ mét cuéc ch¹y “Marat«ng kinh tÕ” kh«ng cã ®Ých cuèi cïng, ai c¶m nhËn thÊy ®Ých ng­êi ®ã trë thµnh nhÞp cÇu cho c¸c ®èi thñ v­ît lªn phÝa tr­íc. Ch¹y ®ua kinh tÕ ph¶i lu«n ë phÝa tr­íc ®Ó tr¸nh nh÷ng trËn ®ßn cña ng­êi ch¹y phÝa sau. §ã lµ sù c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng, hiÖu qu¶, vÒ gi¸ c¶, vÒ dÞch vô phôc vô kh¸ch hµng gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n, gi÷a nh÷ng ng­êi mua vµ nh÷ng ng­êi b¸n víi nhau. Kh«ng thÓ lÈn tr¸nh c¹nh tranh, ®ãn tr­íc c¹nh tranh vµ s½n sµng, linh ho¹t sö dông vò khÝ c¹nh tranh h÷u hiÖu. II. Vai trß cña c¹nh tranh Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ thóc ®Èy tù do mËu dÞch trªn toµn thª giíi, ®iÒu nµy mang l¹i nh÷ng lîi Ých to lín cho tÊt c¶ c¸c quèc gia: Tù do trao ®æi lµm cho gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô phôc vô tèt h¬n nh÷ng nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng trªn toµn thÕ giíi, viÖc tiÕp cËn víi c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt kinh doanh nh­ vèn, c«ng nghÖ, lao ®éng...còng trë nªn dÔ dµng h¬n. Tù do ho¸ mËu dÞch còng lµm cho c¹nh tranh trë nªn khèc liÖt h¬n vµ lµ c¹nh tranh toµn cÇu. Hµng ngµy, chóng ta ®Òu nghe, nh×n, ®äc nh÷ng th«ng tin qu¶ng c¸o cña c¸c c«ng ty vÒ nh÷ng s¶n phÈm kh¸c nhau. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c s¶n phÈm cã thÓ gièng nhau vµ còng cã thÓ thay thÕ cho nhau, trong khi ng­êi mua cã quyÒn lùa chän lo¹i s¶n phÈm nµo ®em l¹i lîi Ých tèi ­u cho hä. V× vËy mµ sù c¹nh tranh trong viÖc thu hót kh¸ch hµng thùc ra chØ lµ sù ®èi ®Çu quyÕt liÖt trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn gi÷a chÝnh c¸c c«ng ty vµ quèc gia ®ã. VËy vai trß vµ thùc chÊt cña c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ g×? Vai trß cña c¹nh tranh ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn ë n­íc ta. C¹nh tranh lµ mòi nhän ®ét kÝch quan träng, ®Ó ph¸ vì c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp, h×nh thµnh c¬ chÕ thÞ tr­êng. + C¹nh tranh thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, chÊn h­ng c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. Qua ho¹t ®éng mua b¸n t¹o ra ®éng lùc kÝch thÝch ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt, thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng x· héi, tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, h×nh thµnh nªn c¸c vïng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt hµng ho¸ lín. Ph¸t triÓn th­¬ng m¹i còng cã nghÜa lµ ph¸t triÓn c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. §ã lµ con ®­êng ng¾n nhÊt ®Ó chuyÓn tõ s¶n xuÊt tù nhiªn thµnh s¶n xuÊt hµng ho¸. + C¹nh tranh kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Lîi nhuËn lµ môc ®Ých cña ho¹t ®éng c¹nh tranh th­¬ng m¹i. Ng­êi s¶n xuÊt sÏ t×m mäi c¸ch ®Ó c¶i tiÕn c«ng t¸c, ¸p dông khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi, h¹ chi phÝ ®Ó thu nhiÒu lîi nhuËn. §ång thêi, c¹nh tranh trong th­¬ng m¹i b¾t buéc ng­êi s¶n xuÊt ph¶i tÝnh to¸n thùc chÊt ho¹t ®éng kinh doanh, tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. §ã lµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. + C¹nh tranh kÝch thÝch nhu cÇu vµ lu«n t¹o ra nhu cÇu míi. Ng­êi tiªu dïng mua b¸n kh«ng xuÊt ph¸t tõ t×nh c¶m mµ b»ng lý trÝ. Lîi Ých cña s¶n phÈm hay møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu cña s¶n phÈm sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng t¸I t¹o nhu cÇu. C¹nh tranh mét mÆt lµm cho cÇu trªn thÞ tr­êng trung thùc víi nhu cÇu, mÆt kh¸c nã lµm béc lé tÝnh ®a d¹ng, phong phó cña nhu cÇu. C¹nh tranh buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶I ®a d¹ng ho¸ vÒ lo¹I h×nh, kiÓu d¸ng, mÉu m·, chÊt l­îng s¶n phÈm. §iÒu nµy t¸c ®éng ng­îc l¹i ng­êi tiªu dïng, lµm bËt dËy c¸c nhu cÇu tiÒm tµng. Tãm l¹i, c¹nh tranh trong th­¬ng m¹i lµm t¨ng tr­ëng nhu cÇu vµ gèc rÔ cho sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh +C¹nh tranh gop phÇn më réng quan hÖ quèc tÕ: quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a n­íc ta víi c¸c n­íc kh¸c kh«ng ngõng ph¸t triÓn. §iÒu ®ã gióp chóng ta tËn dông ®­îc ­u thÕ cña thêi ®¹i, ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh, tõng b­íc ®­a thÞ tr­êng n­íc ta héi nhËp víi thÞ tr­êng thÕ giíi, biÕn n­íc ta thµnh bé phËn cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §ã còng lµ con ®­êng ®Ó kinh tÕ n­íc ta cã b­íc ph¸t triÓn nh¶y vät, nh©n d©n ta cã cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc. Nh­ vËy: C¹nh tranh lµ bÊt kh¶ kh¸ng, lµ linh hån sèng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Nã lµ ®éng lùc quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. Sù c¹nh tranh diÔn ra gi÷a ng­êi b¸n víi nhau, hoÆc gi÷a nh÷ng ng­êi mua víi nhau. ch­¬ng II thùc tr¹ng vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¸c s¶n phÈm viÖt nam trªn thÞ tr­êng Th­c tr¹ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm viÖt Nam trªn thi tr­êng:Thùc tÕ cho thÊy r»ng,søc c¹nh tranh cña hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng ho¸ ViÖt nam trªn thÞ tr­êng,c¶ trong n­íc lÉn quèc tÕ rÊt yÕu kÐm.VÊn ®Ò l¹i cµng bøc xóc khi ¸p lùc c¹nh tranh do qóa tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i,tr­íc hÕt lµ thêi h¹n cã hiÖu lùc cña CEPT trong khu«n khæ AFTA cø mçi lóc mét ®Õn gÇn.Trong khi ®ã,kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam l¹i ch­a s½n sµng ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc tõ cuéc c¹nh tranh gay g¾t Êy.NÕu t×nh h×nh kh«ng ®­îc c¶i thiÖn th× viÖc nÒn kinh tÕ n­íc ta bi tôt hËu lµ ®iÒu ch¾c ch¾n.ViÖc cÇn thiÕt ph¶i lµm b©y giê kh«ng nh÷ng chØ lµ t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh mµ cßn ph¶i t¹o ra mét m«i tr­êng c¹nh tranh quyÕt liÖt ngay trong n­íc.C¹nh tranh t¹o ra ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ nã cßn lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó tèi ®a ho¸ lîi Ých cña ng­êi s¶n xuÊt lÉn ng­êi tiªu dïng.HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ch­a thùc sù c¹nh tranh v× thÞ tr­êng cña ta hiÖn nay rÊt Ýt tÝnh c¹nh tranh.SÏ kh«ng thÓ cã doanh nghiÖp cã tÝnh c¹nh tranh khi nã ho¹t ®éng trong m«i tr­êng kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh. C¸c ngµnh lín nh­:®iÖn lùc,viÔn th«ng,n­íc,….vÉn lµ nh÷ng ngµnh ®­îc nhµ n­íc b¶o hé ®éc quyÒn.ViÖc ®éc quyÒn nµy t¹o ra rÊt nhiÒu t¸c h¹i nh­: Do kh«ng bÞ c¹nh tranh nªn nhµ s¶n xuÊt kh«ng cã nhu cÇu s¸ng t¹o,®æi míi c«ng nghÖ vµ v× thÕ h¹n chÕ ¸p dông tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt,n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ®­îc n©ng cao. Nhµ cung cÊp t¹o ra sù khan hiÕm gi¶ t¹o b»ng c¸ch h¹n chÕ vÒ sè l­îng hµng ho¸ vµ ¸p dông møc gi¸ cao mét c¸ch gi¶ t¹o ®Ó kiÕm lêi kh«ng chÝnh ®¸ng.Chi phi ng­êi tiªu dung bá ra ®Ó mua mét l­îng hµng ho¸ sÏ t¨ng lªn. Vµ chÊt l­îng hµng ho¸ dÞch vô cßn cã nguy c¬ gi¶m sót. Do kh«ng sö dông hÕt nguån lùc ph¸t triÓn kinh tÕ nªn sÏ cã mét sù l·ng phÝ lín c¸c nguån lùc. ChÝnh v× nh÷ng t¸c ®éng kh«ng cã lîi nµy nªn cÇn thiÕt ph¶i cã sù can thiÖp cña nhµ n­íc nh»m chèng ®éc quyÒn. HiÖn nay,c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ®ang ®­îc khëi ®éng víi t­ t­ëng chung lµ thõa nhËn tÝnh kh¸ch quan,tÊt yÕu cña kinh tÕ thÞ tr­êng.Tuy cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c biÖt vÒ tÝnh chÊt x· héi so víi c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng chÝnh thèng hiÖn ®ang tån t¹i,nh­ng ®· lµ kinh tÕ thÞ tr­êng th× yÕu tè thÞ tr­êng sÏ ph¶i trë thµnh c¬ së ®Çu tiªn chi phèi kiÓu vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ .Víi chÝnh s¸ch ®æi míi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ,nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ ban ®Çu cã ý nghÜa b­íc ngoÆt.Kh«ng chØ v× møc t¨ng tr­ëng cao mµ quan träng h¬n lµ kh¼ng ®Þnh trªn thùc tÕ mét nguyªn lý tæ chøc nÒn kinh tÕ .T×nh tr¹ng ®éc quyÒn d­íi bÊt cø thÓ chÕ x· héi nµo còng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng d­íi tiÒm n¨ng s¶n xuÊt,kÐm hiÖu qu¶. Tuy vËy, qóa tr×nh ®æi míi víi kho¶ng thêi gian ng¾n ngñi míi chØ ®ñ ®Ó h×nh thµnh khu«n khæ chung cña c¬ chÕ thÞ tr­êng .V× thÕ ®Ó cho kinh tÕ thÞ tr­êng ho¹t ®éng mét c¸ch thËt sù tr«i ch¶y th× cßn rÊt nhiÒu viÖc ph¶i lµm.Mét trong sè nh÷ng viÖc rÊt khã kh¨n mµ ta ch­a lµm chÝnh lµ t¹o lËp mét m«i tr­êng cã tÝnh c¹nh tranh vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸p lý ®¶m b¶o cho sù c¹nh tranh ®­îc c«ng b»ng ,lµnh m¹nh.Thùc tiÔn cña tiÕn tr×nh ®æi míi vµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®· ®Æt nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®èi mÆt trùc tiÕp víi cuéc c¹nh tranh quèc tÕ ,nªn kh«ng thÓ kh«ng t¹o ra mét m«i tr­êng kinh tÕ c¹nh tranh ë trong n­íc phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ còng nh­ n¨ng lùc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã tÝnh c¹nh tranh cao. ViÖt nam víi nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× viÖc quan träng lµ h¹n chÕ c¸c yÕu tè ®éc quyÒn ngay trong c¬ chÕ qu¶n lý cña nhµ n­íc .Vµ thùc tÕ cho thÊy,ViÖt nam hiÖn nay møc ®é c¹nh tranh rÊt thÊp,mang nÆng tÝnh ®éc quyÒn. "Doanh nghiệp Việt Nam có khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế, nhưng vẫn còn thiếu chất xúc tác, thiếu một công cụ để biến khả năng đó thành vũ khí lợi hại trong cuộc chơi toàn cầu", đó là nhận định của các chiến lược gia của Mỹ, Ireland và Việt Nam tại một cuộc hội thảo gần đây ở TP HCM. Ông K. Murphy, Chủ tịch Công ty J.E Austin Associaté (một công ty chuyên tư vấn về chiến lược), nêu dẫn chứng: Sri Lanka rất giàu về cao su, nhưng trước đây chỉ xuất cao su tự nhiên cho các công ty sản xuất ôtô lớn trên thế giới, thế là bị ép giá tơi bời, sản lượng xuất đi thì lớn nhưng giá trị thu về không cao. Sau bao nhiêu năm nghiên cứu thị trường, các doanh nhân nước này mới phát hiện ra lĩnh vực riêng để cạnh tranh: sản xuất lốp ôtô cao su đặc 100%. Thế là họ thắng lớn, hiện chiếm đến 35% thị phần thế giới. Ông K. Murphy đặt vấn đề: vì sao cá tra, cá basa của Việt Nam bị chơi ở Mỹ, cà phê Trung Nguyên bị tranh giành thương hiệu? Chỉ vì họ thiếu một cặp kính để nhìn thấu đáo thị trường này. Chưa chắc giá rẻ đã có người mua Tiến sĩ Trần Du Lịch, Viện trưởng Viện kinh tế TP HCM, nhận xét: "Nhiều mặt hàng của Việt Nam có ưu thế trên thị trường thế giới như: gạo, cà phê, hàng dệt may... Điển hình là chỉ cần sản lượng của các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam tăng thì có thể ảnh hưởng đến giá cả thị trường thế giới. Nhưng ông thừa nhận: "Doanh nghiệp của ta quá đơn độc, họ phải tự chòi đạp trên thương trường là chính, thiếu sự hỗ trợ đắc lực từ phía hiệp hội chuyên ngành, từ phía cơ quan quản lý nhà nước nên hiệu quả chỉ được chăng hay chớ chứ không mang tính chiến lược dài hơi". Phó chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thiện Nhân cũng khẳng định, lâu nay chúng ta chỉ bán cái mà người ta cần và vấn đề quan trọng hiện nay là phải làm thế nào để cái mà chúng ta có xích lại cái mà người ta cần. Ông K. Murphy cho rằng, muốn làm được điều này cần phải hiểu rõ nhu cầu khách hàng. Sau đó, mới tiến hành thay đổi chiến lược, thay đổi sản xuất cho phù hợp với cái mà người tiêu dùng tại thị trường đó cần. Một thương nhân chuyên trồng cây cảnh Việt Nam cho biết, giá một cây bonsai của công ty ông tại Việt Nam chỉ 10 USD, trong khi đó một cây tương đương như vậy tại Paris (Pháp) đến 500 USD, nhưng ông vẫn không tài nào vào được thị trường này dẫu có bán thấp hơn. Trong trường hợp này, ông K. Murphy khuyên: Trước khi thâm nhập thị trường nào phải nghiên cứu kỹ nhiều yếu tố trong đó phải lưu ý đến nhu cầu, thói quen người tiêu dùng.... Đừng nghĩ rằng cứ bán rẻ là có người mua. Hơn nữa phải biết phân đoạn thị trường, xác định sản phẩm ưu thế của mình để có thể tiếp cận thị trường một cách thành công. 2 .T×nh h×nh c¹nh tranh trªn thÕ giíi :Trªn thÕ giíi hiÖn nay,bªn c¹nh qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi,cßn diÔn ra qu¸ tr×nh c¹nh tranh hÕt søc gay g¾t .Qóa tr×nh c¹nh tranh kh«ng chØ diÔn ra trong ph¹m vi mét quèc gia mµ cßn diÔn ra trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi C¹nh tranh kh«ng chØ tån t¹i gi÷a c¸c c«ng ty mµ cßn diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia,c¸c vïng l·nh thæ,c¸c ngµnh,…..c¹nh tranh diÔn ra mäi lóc,mäi n¬i.C¸c c«ng ty lu«n t×m mäi c¸ch tranh giµnh thÞ phÇn,®¸nh b¹i ®èi thñ.NÕu cã c¬ h«i s½n sµng tiªu diÖt ®èi thñ kh«ng th­¬ng tiÕc.C¸c c«ng ty cßn c¹nh tranh víi nhau trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi,vÝ dô nh­ cuéc c¹nh tranh gi÷a C«cac«la vµ Pepsi,P&G vµ Unilevel….HiÖn nay,qóa tr×nh c¹nh tranh cßn diÔn ra khèc liÖt h¬n trªn ph¹m vi c¸c quèc gia.§iÓn h×nh lµ cuéc chiÕn th­¬ng m¹i gi÷a Mü vµ EU,nguyªn nh©n lµ do Mü t¨ng thuÕ nhËp khÈu thÐp lªn 30%.Do qóa tr×nh héi nhËp kinh tÕ,biªn giíi gi÷a c¸c quèc gia dÇn dÇn bÞ xo¸ nhoµ trªn ph­¬ng diÖn kinh tÕ.ViÖc héi nhËp vµo c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi nh­ : WTO,AFTA,…khiÕn viÖc c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty kh«ng cßn trong ph¹m vi quèc gia mµ lµ trªn ph¹m vi thÕ giíi.Hµng ho¸ lu«n trµn ngËp thÞ tr­êng tõ mäi n¬i trªn thÕ giíi,tõ mäi c«ng ty.Trong qóa tr×nh c¹nh tranh khèc liÖt ®ã cã kh«ng Ýt c«ng ty bÞ ph¸ s¶n hay ph¶i thay ®æi chñ së h÷u.ChÝnh v× vËy,c¸c c«ng ty nhá cã xu h­íng s¸t nhËp l¹i víi nhau ®Ó t¹o nªn nh÷ng c«ng ty lín h¬n nh»m t¨ng c­êng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn qóa tr×nh c¹nh tranh nµy còng cã mÆt tr¸i cña nã,trong qóa tr×nh c¹nh tranh c¸c n­íc nhá th­êng bÞ thiÖt h¹i do kh«ng cã søc m¹nh kinh tÕ,kÜ thuËt l¹c hËu.Vµ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn th­êng trë thµnh n¬i gia c«ng hµng vµ lµ thÞ tr­êng tiªu thô phôc vô lîi Ých cho c¸c n­íc ph¸t triÓn. Tại Diễn đàn châu Á diễn ra ở thành phố Bắc Ngao (Trung Quốc), Thủ tướng Thái Lan Thaksin đã đưa ra lời cảnh báo làm nhiều đại biểu bất ngờ: ''Chúng ta đang tìm cách chặn họng nhau thay vì hợp tác để cùng có lợi trong cuộc cạnh tranh toàn cầu. Kết quả là châu Á trở thành người thua cuộc lớn nhất trên sàn đấu thương mại thế giới''. Trong một thập niên gần đây, thế giới được chứng kiến một cuộc cạnh tranh hiếm có về giá cả giữa những nước châu Á trên thị trường thế giới. Cuộc đua chẳng những diễn ra giữa các mặt hàng thế mạnh của khu vực như nông sản, hải sản, cây công nghiệp, mà đã vươn ra khắp các lĩnh vực. Các đối thủ thay nhau chiếm lĩnh thị trường, hiện tượng đổi ngôi diễn ra thường xuyên. Thái Lan đã có lúc phải nhường ngôi số một xuất khẩu gạo về tay Việt Nam, cường quốc hải cảng Singapore thì vừa mới mất hợp đồng với Công ty Vận tải biển khổng lồ Evergreen của Đài Loan khi công ty này quyết định chuyển kho trung tâm của mình từ Singapore sang Malaysia, hàng Trung Quốc với giá rẻ đến mức khó hiểu thì bóp nghẹt sản phẩm các nước khác trong khu vực. Cạnh tranh là một động lực thúc đẩy phát triển, điều đó không ai phủ nhận. Nhưng theo ông Thaksin, cuộc đua giá cả của châu Á là cuộc đua phá giá mà người được lợi nhất là thị trường các nước phát triển. Trong cuộc đua đó, một nước được chút lợi thì hàng loạt nước khác lao đao, mà đáng ra tất cả đều có lợi nếu biết hợp tác cùng nhau. Chính vì thế mà theo ông Thaksin, châu Á cần phối hợp trong cạnh tranh, phải coi nhau như đồng minh cùng một chiến hào chiếm lĩnh thị trường khu vực khác, chứ không phải là giành chiếm thị trường của nhau, đừng để các nước khác lợi dụng sự thiếu đoàn kết của châu Á mà ép về giá cả. Khu vực luôn có sự ràng buộc, không thể có một nước riêng  Chi phÝ s¶n xuÊt thÊp. C«ng nghÖ ¸p dông c¸c c«ng nghÖ phï hîp, c«ng nghÖ tiªn tiÕn…®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo. N©ng cao chi phÝ m¸y mãc, thiÕt bÞ ®Ó gi¶m: Chi phÝ lao ®éng Chi phÝ n¨ng l­îng Chi phÝ nguyªn vËt liÖu Qu¶n trÞ Phèi hîp qu¶n trÞ s¶n xuÊt víi chiÕn l­îc sö dông c«ng nghÖ nh»m gi¶m chi phÝ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¶m chi phÝ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh»m gi¶m thiÓu: Chi phÝ vÒ s¶n phÈm kh«ng ®¹t chÊt l­îng Chi phÝ vÒ tån tr÷ S¬ ®å 1- T¸c ®éng cña qu¶n trÞ vµ c«ng nghÖ nh»m t¹o gi¸ thµnh s¶n phÈm thÊp. C«ng nghÖ §æi míi c«ng nghÖ §æi míi c¬ b¶n §æi míi tõng phÇn §æi míi hÖ thèng N©ng cao®é tin cËy cña Lîi thÕ c¹nh tranh. N©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Qu¶n trÞ Qu¶n trÞ chÊt l­îng Qu¶n trÞ theo ISO N©ng cao hiÖu qu¶ .s¶n xuÊt. S¬ ®å 2- T¸c ®éng qu¶n trÞ vµ c«ng nghÖ nh»m cung cÊp s¶n phÈm- dÞch vô ®óng lóc cho thÞ tr­êng. N©ng cao ®é tin cËy cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. C«ng nghÖ N©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ néi sinh. N©ng cao n¨ng lùc Lîi thÕ c¹nh tranh. Cung cÊp n¨ng lùc s¶n phÈm míi nghiªn cøu vµ triÓn khai. Qu¶n trÞ Huy ®éng nguån lùc. §¸nh gi¸ chiÕn l­îc s¶n phÈm míi. §æi míi c«ng nghÖ S¬ ®å 3- T¸c ®éng cña qu¶n trÞ vµ c«ng nghÖ nh»m cung cÊp s¶n phÈm- dÞch vô ®óng lóc cho thÞ tr­êng. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp cßn l¹c hËu so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. Do ®ã ®Ó cã thÓ t¹o ®­îc lîi thÕ c¹nh tranh dùa trªn c«ng nghÖ, c¸c doanh nghiÖp ph¶I kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a qu¶n trÞ c«ng nghÖ ®Ó h×nh thµnh chiÕn l­îc sö dông c«ng nghÖ phï hîp. Thùc chÊt, doanh nghiÖp ph¶I biÕt kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ba chiÕn l­îc: chiÕn l­îc nghiªn cøu thÞ tr­êng, chiÕn l­îc vµ ph­¬ng ¸n s¶n phÈm míi cïng chiÕn l­îc vµ ph­¬ng ¸n ®æi míi c«ng nghÖ. Tõ nghiªn cøu thÞ tr­êng, doanh nghiÖp ph¸t hiÖn ý t­ëng vÒ s¶n phÈm míi vµ trªn nÒn t¶ng ý t­ëng ®ã x©y dùng ph­¬ng ¸n s¶n phÈm míi gåm c¸c b­íc nh­ sau: ý t­ëng vÒ s¶n phÈm míi Qu¶n trÞ vµ c«ng nghÖ ThÞ tr­êng Kh¸m ph¸ S¶n xuÊt Ph©n phèi QuyÕt ®Þnh TriÓn khai Trong giai ®o¹n kh¸m ph¸, nhµ qu¶n trÞ cÇn cã ®ñ thêi gian, tiÒn b¹c, nh©n sù,… ®Ó tiÕn hµnh t×m hiÓu “c¸c ®Çu vµo” cña kh¸ch hµng lµm c¬ së cho ho¹ch ®Þnh ph­¬ng ¸n s¶n phÈm míi. Cô thÓ gåm c¸c c«ng viÖc: LiÖt kª c¸c nguån lùc cÇn sö dông. Thùc hiÖn c¸c cuéc tiÕp xóc kh¸ch hµng cña nh©n viªn tiÕp thÞ. Thùc hiÖn c¸c cuéc tiÕp xóc kh¸ch hµng cña c¸c nhµ chÕ t¹o. Thùc hiÖn tèt c¸c c«ng t¸c qu¶n trÞ tiÕp thÞ. X¸c lËp môc tiªu. Dù th¶o ph­¬ng ¸n s¶n phÈm míi. Trªn c¬ së ph©n tÝch dù th¶o ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt míi, nhµ qu¶n trÞ ra quyÕt ®Þnh vµ cÊp kinh phÝ cho giai ®o¹n triÓn khai. Trong giai ®o¹n nµy nhµ qu¶n trÞ thùc hiÖn c¸c phÇn viÖc: Gia t¨ng c¸c ho¹t ®éng tiÕp xóc kh¸ch hµng ®Î thuthËp ý kiÕn. Hoµn thiÖn thiÕt kÕ chi tiÕt kü thuËt cho s¶n phÈm míi ®Ó s¶n xuÊt. Lùa chän c«ng nghÖ thÝch hîp vµ cung cÊp c¸c nguån lùc phï hîp ®Ó triÓn khai dù ¸n. Sau khi s¶n phÈm ®­îc tung ra thÞ tr­êng, nhµ qu¶n trÞ ph¶I tiÕp tôc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nghiªn cøu tiÕp thÞ gåm: §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng thÞ tr­êng. C¸c vÊn ®Ò vÒ c¶I tiÕn quy tr×nh s¶n xuÊt mµ tr­íc ®©y ch­a dù b¸o ®­îc. Kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. C¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh khi s¶n phÈm ®­îc tiªu thô trªn thÞ tr­êng. Tõ c¸c ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ®ã doanh nghiÖp c¶I tiÕn quy tr×nh s¶n xuÊt ®Ó chÕ t¹o s¶n phÈm chÊt l­îng cao, chi phÝ thÊp h¬n t¹o lîi thÕ c¹nh tranh. Thùc tÕ nghiªn cøu mét sè doanh nghiÖp hiÖn ®¹I ho¸ thµnh c«ng ë thµnh phè Hå ChÝ Minh (1991- 1997) cña së khoa häc c«ng nghÖ vµ m«I tr­êng thµnh phè ®· ph¸t hiÖn nguyªn t¾c ph¸t triÓn; “ViÖc hiÖn®¹I ho¸ kh«ng nhÊt thiÕt b¾t ®Çu tõ ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ mµ xuÊt ph¸t tõ ®æi míi s¶n phÈm”. §IÓn h×nh c«ng ty cao su Thèng NhÊt ®· quyÕt ®Þnh tõ bá mÆt hµng truyÒn thèng lµ vá ruét xe ®¹p khi mµ thÞ tr­êng ®· bÞ thu hÑp ®Ó chuyÓn sang s¶n phÈm míi lµ huyÕt ¸p kÕ , råi ®Õn s¶n phÈm coa su kü thuËt vµ giµy thÓ thao; c«ng ty nhùa SµI gßn ®· tõ bá s¶n phÈm nhùa d©n dông khi mµ thÞ tr­êng ë ®ã c¹nh tranh gay g¾t ®Ó chuyÓn sang s¶n xuÊt s¶n phÈm nhùa c«ng nghiÖp nh­ tÊm lîp vµ råi ®Õn c¸c s¶n phÈm míi, c¸c c«ng ty nµy còng ®· thùc hiÖn theo c¸c b­íc trªn vµ khi ®Õn giai ®o¹n triÓn khai, khi mµ s¶n phÈm míi ®· t¹o ra ®­îc thÕ c¹nh tranh th× doanh nghiÖp míi t×m gi¶I ph¸p ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó t¹o s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao víi chi phÝ thÊp. ViÖc ®æi míi c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp ph¶I dùa trªn c¬ së nhu cÇu thÞ tr­êng vÒ s¶n phÈm dÞch vô vµ tõ thùc tr¹ng cïng kh¶ n¨ng vÒ vèn vµ c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp mµ x©y dùng ph­¬ng ¸n ®æi míi c«ng nghÖ. Sù thµnh b¹I cña ®æi míi c«ng nghÖ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c gi¶I ph¸p nh­ lùa chän h×nh thøc ®æi míi thÝch hîp t¨ng nguån vèn cho ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ vµ n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp. VÒ h×nh thøc ®æi míi c«ng nghÖ” + NhËp mét sè thiÕt bÞ míi ë c¸c kh©u träng ®IÓm trong toµn bé d©y chuyÒn s¶n xuÊt, hoÆc nhËp thiÕt bÞ ®· qua sö dông. + Tõ nghiªn cøu c¶I tiÕn thiÕt bÞ hiÖn cã, hoÆc tù chÕ thiÕt bÞ míi, hoÆc øng dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh ë trong n­íc. + Liªn kÕt víi c¸c c¬ quan nghiªn cøu triÓn khai trong n­íc nh­ c¸c tr­êng ®¹I häc, c¸c viÖn vµ trung t©m nghiªn cøu ®Ó tiÕp nhËn c«ng nghÖ míi. + B­íc ®Çu vay vèn ®Ó nhËp thiÕt bÞ s¶n xuÊt mÆt hµng míi, khi ®· cã chç ®øng vµ cã lùc th× tiÕn hµnh liªn doanh víi n­íc ngoµI ®Ó cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹I vµ më réng quy m« s¶n xuÊt. VÒ t¨ng nguån vèn ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ: Doanh nghiÖp ph¶I ®a d¹ng ho¸ vµ ®æi míi c¸c c¬ c¸u nguån vèn cho ®æi míi c«ng nghÖ. Cô thÓ lµ kÕt hîp c¸c nguån vèn hiÖn cã nh­ vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch, vèn vay ng©n hµng, vèn viÖn trî, vèn tù cã, vèn liªn doanh- liªn kÕt cïng c¸c nguån vèn kh¸c. Vèn tõ ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸I phiÕu, hoÆc kiÕn nghÞ Nhµ n­íc thµnh lËp quü hç trî cho ®æi míi c«ng nghÖ. VÒ n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp. N¨ng lùc c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp ®­îc ®o b»ng kh¶ n¨ng cña ®éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt cña doanh nghiÖp cã thÓ nghiªn cøu, øng dông tiÕn bé kü thuËt- c«ng nghÖ vµ s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn, sö dông vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ c«ng nghÖ ®­îc chuyÓn giao tõ n­íc ngoµi. Do ®ã cÇn n©ng cao tr×nh ®é ®éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt, ®Æc biÖt coi träng c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹I ®Ó tõ chç phô thuéc c«ng nghÖ, lµm thÝch nghi c«ng nghÖ nhËp, c¶I tiÕn c«ng nghÖ nhËp, ph¸t triÓn c«ng nghÖ cã liªn quan vµ sau cïng ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi. C¸c ph©n tÝch trªn cho thÊy qu¶n trÞ ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc x©y dùng lîi thÕ c¹nh tranh cu¶ doanh nghiÖp dùa trªn c¬ së c«ng nghÖ; ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn khi mµ tr×nh ®é c«ng nghÖ cßn thÊp. §Ó x©y dùng lîi thÕ c¹nh tranh dùa trªn c¬ së c«ng nghÖ, c¸c doanh nghiÖp cÇn x©y dùng mét chiÕn l­îc sö dông c«ng nghÖ thÝch hîp; ®ã lµ viÖc kÕt hîp chÆt chÏ ba chiÕn l­îc: chiÕn l­îc nghiªn cøu thÞ tr­êng, chiÕn l­îc vµ ph­¬ng ¸n s¶n phÈm míi cïng chiÕn l­îc vµ ph­¬ng ¸n ®æi míi c«ng nghÖ . Ch­¬ng III Gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng 1.C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm 1.Gi¶i ph¸p chÊt l­îng s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Theo gi¸o s­ Ishikawa chuyªn gia vÒ "chÊt l­îng lµ sù tho¶ m·n nhu cµu thÞ tr­êng víi chi phÝ thÊp nhÊt". C¸ch nh×n toµn diÖn vµ khoa häc, kÕt hîp gi÷a nguyªn liÖu quan niÖm phæ biÕn trªn thÕ giíi tæ chøc tiªu chuÈn hãa quèc tÕ ISO cho r»ng: "chÊt l­îng s¶n phÈm, dÞch vô lµ tæng thÓ c¸c chØ tiªu, nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªu ®óng x¸c ®Þnh, phï hîp víi c«ng dông s¶n phÈm" theo tiªu chuÈn VNTCVN 5814 1994 th× "chÊt l­îng lµ tËp hîp c¸c ®Æc tÝnh cña mét thùc thÓ t¹o cho thùc thÓ ®ã kh¶ n¨ng tho· m·n nh÷ng nhu cÇu ®· nªn ra hoÆc tiÒm Èn". Sù cÇn thiÕt ph¶i quan t©m ®Õn chÊt l­îng. Do yÕu tè c¹nh tranh, héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thÕ giíi, nghÜa lµ chÊp nhËn sù c¹nh tranh chÞu sù t¸c ®éng cña qui luËt c¹nh tranh. Víi chÝnh s¸ch më cöa tù do ho¸ th­¬ng m¹i c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× s¶n phÈm cña hä ph¶i mang tÝnh c¹nh tranh cã nghÜa lµ doanh nghiÖp ph¶i cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ nhiÒu mÆt. Mét doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× viÖc liªn tôc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ kh«ng ngõng c¶i tiÕn hoµn thiÖn chÊt l­îng lµmét trong nh÷ng môc tiªu quan träng trong c¸c ho¹t ®éng cña m×nh. Yªu cÇu vÒ tiÕt kiÖm kinh tÕ lµ t×m c¸c gi¶i ph¸p s¶n xuÊt kinh doanh tèi ­u cho phÐp h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ vÉn ®¶mb¶o chÊt l­îng, ®ñ søc c¹nh tranh víi gi¸ cña chÊt l­îng trong vµ ngoµi n­íc. NÕu nh­ tr­íc ®©y trong chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng c¸c quèc gia dùa vµo hµng rµo thuÕ quan, hµng rao phi thuÕ quan ®Ó b¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong n­íc th× ngµy nay trong xu h­íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO vµ tho· m·n vÒ hµng rµo kü thuËt ®èi víi th­¬ng m¹i quèc tÕ (TBT) víi nguån lùc vµ s¶n phÈm cµng ®­îc tù do th­¬ng m¹i. 2. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu. Lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu? ChØ cã thÓ ®­îc gi¶i quyÕt b»ng c¸ch:®æi míi vÒ c¬ cÊu vµ n©ng cao chÊt l­îng cña hµng ho¸. VÒ ®æi míi c¬ c©ó hµng xuÊt, theo chóng t«i, cÇn ph¶i chuyÓn nhanh, m¹nh sang phÇn lín hµng chÕ biÕn vµ chÕ biÕn tinh, gi¶m møc tèi ®a hµng nguyªn liÖu, hµng s¬ chÕ. ChuyÓn tõ l¾p r¸p ®iÖn tö sang chÕ t¹o vµ xuÊt khÈu linh kiÖn, chuyÓn tõ xuÊt khÈu n«ng s¶n th« sang xuÊt khÈu n«ng s¶n chÕ biÕn... n«ng s¶n ë ViÖt Nam rÊt nhiÒu, chñng lo¹i phong phó, ®a d¹ng, chÊt l­îng cao, nÕu ®­îc chÕ biÕn theo tiªu chuÈn quèc tÕ th× viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng quèc tÕ lµ hiÓn nhiªn ®èi víi ViÖt Nam. ChuyÓn sang xuÊt khÈu hµng ho¸ ®· qua chÕ biÕn vµ chÕ biÕn tinh trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam ch­a thÓ thùc hiÖn hoµn toµn b»ng tù lùc c¸nh sinh - v× ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n cßn nghÌo, c«ng nghÖ l¹c lËu, ch­a cã thÞ tr­êng æn ®Þnh - do ®ã ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn biÖn ph¸p hîp t¸c, liªn doanh, liªn kÕt víi c¶ nh÷ng ng­êi ViÖt Nam ®ang ho¹t ®éng kinh doanh ë n­íc ngoµi. Sù thùc hiÖn nay ë n­íc ta viÖc t¨ng c­êng ®Çu t­ trong n­íc, ®æi míi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó s¶n xuÊt, chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu cã chÊt l­îng cao còng b¾t ®Çu ®­îc chó ý. Ch¼ng h¹n: më réng ®Çu t­ trong n­íc, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp cã qui m« võa vµ nhá, nh­ng l¹i cã c«ng nghÖ s¶n xuÊt t­¬ng ®èi tiªn tiÕn, phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña ViÖt Nam. Tõ ®ã, n©ng cao ®­îc n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ nh»m chuyÓn bít lao ®éng n«ng nghiÖp sang c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Theo chóng t«i, cÇn kh¼ng ®Þnh r»ng, viÖc ®Çu t­ theo chiÒu s©u, t¨ng c­êng hiÖn ®¹i ho¸ c¸c c¬ së vËt chÊt, chÕ biÕn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm t¹o ra nhiÒu kiÓu mÉu hµng ho¸ theo tiªu chuÈn quèc tÕ... lµ ®iÒu mang ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi xuÊt khÈu, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. 3. §iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch * VÒ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai: Nghiªn cøu ®iÒu chØnh quy ®Þnh vÒ viÖc chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt, ®iÒu chØnh quy ho¹ch quü ®Êt dµnh cho nu«i trång thuû s¶n ®¸p øng yªu cÇu nhiÖm vô ®Ò ra. VÒ chÝnh s¸ch ®Çu t­: chó träng h¬n tíi c¸c c«ng tr×nh thuû lîi x©y dùng c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho th­¬ng m¹i, ®Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ khoa häc c«ng nghÖ vµ më réng thÞ tr­êng vµ nhÊt lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. * VÒ chÝnh s¸ch tÝn dông: Hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, h­íng dÉn mäi ng­êi tiÕp cËn c¸c nguån tÝn dông ­u tiªn cho vay kinh doanh n«ng s¶n vµ vËt t­, vµ thµnh lËp c¸c quü hç trî. * VÒ chÝnh s¸ch thuÕ: §iÒu chØnh chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi trang tr¹i miÔn thuÕ thu nhËp doanh thu ®èi víi ho¹t ®éng cña hîp t¸c x·, bá thuÕ bu«n chuyÕn ®èi víi c¸c hµng ho¸ n«ng, l©m, thuû s¶n. * ChÝnh s¸ch thÞ tr­êng: Chó träng ph¸t triÓn thÞ tr­êng trong n­íc: Thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh n©ng cao søc mua cña n«ng dan, ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm, ph¸t triÓn m¹nh thèng nhÊt vÒ thñ tôc h¶i quan, Hç trî c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thùc hiÖn c¸c dù ¸n x©m nhËp thÞ tr­êng míi cã tiÒm n¨ng sö dông c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh hç trî xuÊt khÈu…. 4. Tæ chøc m¹ng l­íi kinh doanh hµng ho¸ n«ng, l©m s¶n vµ vËt t­ n«ng nghiÖp. 5. §Èy m¹nh ®µo t¹o nh©n lùc trong n«ng thon 6. ChÝnh s¸ch héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ hç trî doanh nghiÖp t×m kiÕm thÞ tr­êng, khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi. 7. T¨ng c­êng qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi th­¬ng m¹i hµng n«ng s¶n chñ ®éng héi nhËp KÕt luËn VÊn ®Ò c¹nh tranh vµ héi nhËp ®ang lµ vÊn ®Ò nãng báng cã tÝnh thêi sù.§¹i Héi VIII ®· l­u ý tíi nguy c¬ tôt hËu cña nÒn kinh tÕ, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh, tiÒn tÖ cã ¶nh h­ëng xÊu ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña UNDP t¹i Héi nghÞ kh«ng chÝnh thøc nhãm t­ vÊn quèc tÕ t¹i HuÕ trung tuÇn th¸ng 6 võa qua cã c¶nh b¸o kh¶ n¨ng ViÖt Nam cã thÓ l©m vµo cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh trong vßng 5 n¨m tíi. NÕu kh«ng kh¾c phôc ®­îc vÊn ®Ò cßn tån t¹i cña néi bé nÒn kinh tÕ n­íc ta. Trong bèi c¶nh ®ã viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò chiÕn l­îc cña c¸s doanh nghiÖp trong n­íc. §Ó c¹nh tranh th¾ng lîi, chóng ta ph¶i n¾m b¾t qui luËt vËn ®éng cña c¹nh tranh tõ ®ã vËn dông vµo ®iÒu kiÖn n­íc ta, c¹nh tranh th¾ng lîi ®Ó ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng XHCN. C¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vµ ph¸t triÓn thµnh chiÕn tranh kinh tÕ, tõ tù do c¹nh tranh thµnh c¹nh tranh cã tæ chøc. Trong c¹nh tranh, lu«n ph¶i lµm râ ai lµ b¹n, ai lµ ®èi t­îng c¹nh tranh, phï hîp víi tæng kÕt d©n gian lµ "Bu«n cã b¹n, b¸n cã ph­êng" trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay chóng ta cÇn x¸c ®Þnh râ môc ®Ých cña m×nh lµ: c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i liªn kÕt víi nhau ®Ó hoµn thiÖn c¸c s¶n phÈm cña m×nh tèt h¬n, hoµn thiÖn h¬n ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ ®Ó c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cña doanh nghiÖp n­íc ngoµi vµ xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng thÕ giíi më réng thÞ tr­êng cho c¸c s¶n phÈm. Lµm râ vÞ trÝ, vai trß quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý ë tÇm vÜ m« mµ kh«ng hÒ h¹ thÊp vai trß qu¶n lý vi m« cña doanh nghiÖp trong nhiÖm vô n©ng cao søc c¹nh tranh vÒ mÆt nµy cÇn thÊy râ hoµn c¶nh lÞch sö x· héi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Theo tinh thÇn c¬ b¶n cña ®­êng lèi dÖt, may ®ã, chóng ta thùc hiÖn viÖc c¶i tiÕn ph©n cÊp trong qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n theo h­íng n©ng cao quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp, ®èi víi c¸c s¶n phÈm. Tuy nhiªn vÉn cßn mét sè khã kh¨n dai d¼ng cña c¸c s¶n phÈm lµ chÊt l­îng ch­a tèt, mÉu m· ch­a ®Ñp, ch­a thuËn tiÖn cho ng­êi tiªu dïng vµ gi¸ c¶ r¸t cao so víi s¶n phÈm n­íc ngoµi. Nªn ng­êi tiªu dïng trong n­íc ­a thÝch hµng ngo¹i h¬n. cho nªn vÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp lµ t×m ®Çu ra cho c¸c s¶n phÈm doanh nghiÖp vµ t¹o ®­îc søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Nã lµ vÊn ®Ò khã nhÊt hiÖn nay vµ ®ang ®­îc nhiÒu lÜnh vùc quan t©m ®Ó t×m ra ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu h¬n thóc ®Èy c¸c s¶n phÈm trong n­íc ph¸t triÓn phôc vô cho ng­êi tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu ra c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Tµi liÖu tham kh¶o Trang 1. Gi¸o tr×nh kinh tÕ th­¬ng m¹i - Nhµ XBGD - T¸c gi¶ PGS.TS §Æng §×nh §µo 2. Nh÷ng c¬ së ph¸p lý trong kinh doanh th­¬ng m¹i - dÞch vô - Bé m«n Kinh tÕ th­¬ng m¹I biªn so¹n do PGS.TS §Æng §×nh §µo chñ biªn. 3. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII vµ IX - Nhµ XB ChÝnh trÞ quèc gia 4. T¹p chÝ kinh tÕ Dù b¸o: Sè 6 – 2000. Bµi viÕt cña Vò §×nh 13-14 5. Kinh tÕ vµ Dù b¸o: Sè 5 - 2000. TS. Hµ Lª 35-36 6. Kinh tÕ vµ Dù b¸o: Sè 9 - 2000. TS. Ph¹m Thanh H¶i 29-31 7. T¹p chÝ X©y dùng: Sè 8 - 2001. TrÇn ThÞ S¸ch 48 8. T¹p chÝ X©y dùng: Sè 5 - 2001. NguyÔn BÝch 34-35 9.Nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp :Sè 7 n¨m 2003 45-46 10.thêi b¸o kinh tÕ sµI gßn :Sè 8 –2003 21-22 11. DiÔn ®µn nghiªn cøu - trao ®æi t¹p chÝ Th«ng tin lý luËn: Sè 12 - 2000. TS. §inh ThÞ Thuû 30-31 12. Nghiªn cøu trao ®æi – T¹p chÝ c«ng nghiÖp ViÖt Nam: Sè 19 - 2000. TS. Vò Minh Trai 15-16 13. Ph¸t triÓn kinh tÕ: Sè 222. Th¹c sÜ NguyÔn TrÇn TuÊn 34-35 14. T¹p chÝ Th­¬ng m¹i: sè 2 + 3 – 2000. Thø tr­ëng Bé C«ng nghiÖp Lª Huy C«n. 15-16 15. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Dù b¸o: Sè 4 – 2000. PTS. Hoµng ThÞnh L©m 11-12 16. T¹p chÝ TT - GC - Sè 3 - 2001. PGS.TS. NguyÔn Sinh Cóc 16-17 17. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn: Sè 2 - 2001. Vò B¸ §Þnh (Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­) 37-38 18. T¹p chÝ TT - GC: Sè 12 - 2000. Vò Anh 23-24 19. T¹p chÝ X©y dùng: Sè 5 - 2001 1-3 20. T¹p chÝ Th«ng tin vµ tµi chÝnh: Sè 16/8/2001. Minh Hoµi 2-3 21. T¹p chÝ X©y dùng: Sè 7 - 2001. NguyÔn LuyÖn 56-57 22. T¹p chÝ Th«ng tin tµi chÝnh: Sè 9/5/2001. NguyÔn VÜnh T­êng 4-5 23. Kinh tÕ ViÖt Nam 12 24. Th­¬ng nghiÖp thÞ tr­êng ViÖt Nam: Sè th¸ng 3+4/2001. Nguyªn Xu©n Minh 20-21 25. T¹p chÝ Th­¬ng m¹i: Sè 4 - 2001. TrÇn Hµ 3-6 10-11 26. DiÔn ®µn trao ®æi (T¹p chÝ TT – GC): Sè 5 – 2000 24-25 27. T¹p chÝ c«ng nghiÖp: Sè 9 - 2000. TS. Ng« ThÞ Hoµi Lam. 16-17 28. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ: Sè 275/4/2001. §Æng ThÞ HiÕu L¸ 96 29. T¹p chÝ Th­¬ng m¹i: Sè 7 - 2001. TrÇn Träng Hå 8-9 30. T¹p chÝ c«ng nghiÖp: Sè 20 – 2000. TS. Ng« ThÞ Hoµi Lam 25-28 31. Th­¬ng nghiÖp thÞ tr­êng ViÖt Nam: Sè th¸ng 5/2001. ViÖt Dòng 16-17 32. Kinh tÕ vµ Dù b¸o: Sè 3 - 2001. Phan Ngäc Trung 9-10 33. T¹p chÝ Th«ng tin - Tµi chÝnh sè 9 th¸ng 5/2001. NguyÔn Mai Ph­¬ng 8-9 môc lôc Lêi c¶m ¬n Lêi nãi ®Çu Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ c¹nh tranh vµ n©ng cao c¹nh tranh cña s¶n phÈm. I. C¸c kh¸i niÖm vÒ c¹nh tranh II. Vai trß cña c¹nh tranh Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng. l. Thùc tr¹ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng ll T×nh h×nh c¹nh tranh thÕ giíi Ch­ongIIl:Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. I.Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈmViÖt Nam trªn thÞ tr­êng ll.C¸c gi¶I ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh héi nhËp cña s¶n phÈm KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o 1 2 4 5 7 7 10 18 18 21 22 23