Đề tài Một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước tại Thành phố Nha Trang

công ty cổ phần nhưng đến nay vấn đề này vẫn chưa được giải quyết triệt để. Trong hội nghị tư vấn giữa kỳ các nhà tài trợ cho Việt Nam ở Nha Trang, các chuyên viên cổ phần hóa đã nhận định là cần “phải tổ chức thị trường đấu giá cổ phần công khai hơn, cả trong quy định lẫn thực hiện, để đông đảo quần chúng có thể tham gia. Nếu không sẽ tạo ra sự tiêu cực và lạm dụng trong cơ chế mới”. Càng nhiều nhà đầu tư tham gia càng giảm bớt sự thông đồng làm dìm giá doanh nghiệp. Để khắc phục tình trạng này, các doanh nghiệp khi chuyển đổi thành công ty cổ phần phải được các tổ chức chuyên nghiệp (công ty định giá doanh nghiệp, công ty tư vấn tài chính, công ty kiểm toán...) tính toán đặt ra một mức giá làm căn cứ đưa ra chào thầu, sau đó trên cơ sở bỏ thầu mà xác định được mức giá cổ phiếu. Như vậy giá cổ phiếu sẽ do cung cầu trên thị trường quyết định. Ở nước ta hiện nay, các tổ chức dịch vụ thị trường tài chính còn yếu kém do thị trường chứng khoán chưa phát triển mạnh. Do đó, trong thời gian đầu, chúng ta có thể mời thầu các cổ đông chiến lược, vì đây mới là yếu tố hiệu quả và đổi mới của công ty cổ phần sau này. Sau đó, căn cứ vào giá thầu có tham chiếu là giá tính toán để quyết định giá trị DNNN. Theo cách làm này có thể xảy ra một số doanh nghiệp sau CPH giá tăng cao. Nhưng nếu giá tăng cao do năng lực quản trị và chiến lược của công ty cổ phần tốt thì đó không phải là thất thoát của Nhà nước. Cũng có thể xuất hiện nhiều DNNN không bán được vì doanh nghiệp quá kém, không thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư, khi đó cần giảm giá hay bán với giá ưu đãi. Thậm chí với những DNNN dù có chuyển sang hình thức công ty cổ phần cũng 85 không thể tồn tại và phát triển trong môi trường cạnh tranh thì nên chuyển qua xử lý bằng các hình thức khác như giao, bán, khoán, cho thuê thậm chí giải thể, phá sản. Ở Việt Nam hiện nay các doanh nghiệp CPH là nguồn cung cấp hàng hoá chủ yếu cho TTCK. Khi doanh nghiệp tham gia vào thị trường chứng khoán thì giá cổ phiếu chịu tác động rất lớn bởi giá trị doanh nghiệp. Giá trị doanh nghiệp nên được tính theo nguyên tắc khả năng sinh lợi của doanh nghiệp mà được sự chấp nhận của người bán lẫn người mua. Giá trị doanh nghiệp phải bao gồm cả lợi ích vô hình như vị trí kinh doanh, uy tín, thương hiệu của doanh nghiệp, tính chất độc quyền về sản phẩm,… Nếu chúng ta chỉ xác định giá trị doanh nghiệp một cách cứng nhắc thì những thông tin xác thực về doanh nghiệp sẽ không đến được nhà đầu tư và công ty sẽ bị thiệt trong việc thu hút nguồn vốn. Chúng ta có thể thực hiện bán đấu giá cổ phiếu thông qua các tổ chức tài chính trung gian để đảm bảo tính minh bạch và phản ánh đúng giá trị doanh nghiệp hoặc thuê chuyên gia và các doanh nghiệp định giá nước ngoài về hỗ trợ định giá. Đa số các doanh nghiệp được CPH ở tp.Nha Trang là những doanh nghiệp nhỏ nên phương pháp tốt nhất là để thị trường quyết định giá bán thông qua đấu thầu, cạnh tranh. Một vấn đề nữa là các phương pháp định giá theo quy định của Chính phủ chỉ đề cập đến lợi thế doanh nghiệp thông qua việc so sánh giữa lợi nhuận bình quân 3 năm gần nhất và lãi suất trái phiếu Chính phủ. Cách xác định lợi thế doanh nghiệp như vậy chưa phản ánh đúng thực tế những thuận lợi cũng như những khó khăn của các doanh nghiệp khác nhau, hoạt động trên những địa điểm khác nhau. Chẳng hạn, trên cùng địa bàn thành phố Nha Trang, nhưng nếu các doanh nghiệp, nhất là các công ty hoạt động trong lĩnh vực du lịch (các khách sạn, nhà hàng…), các công ty thương mại nằm trên những tuyến đường khác nhau sẽ có những lợi thế khác nhau, thậm chí với những vị trí đất rất thuận lợi thì địa tô của nó có thể nuôi sống sung túc những cổ đông của các công ty cổ phần sau chuyển đổi. Vì vậy Nhà nước nên đưa yếu tố lợi thế địa điểm vào trong giá trị doanh nghiệp, có như vậy, mới phản ánh đầy đủ lợi thế của từng doanh nghiệp, từ đó xác định đúng giá trị thực của từng doanh nghiệp. 86 3.3.1.2. Công khai hóa thông tin tài chính doanh nghiệp: Một trong những mục tiêu của cổ phần hóa là huy động vốn của toàn xã hội, bao gồm: cá nhân, các tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội trong và ngoài nước để đầu tư đổi mới công nghệ, phát triển doanh nghiệp. Khi công ty muốn thu hút vốn đầu tư từ các nhà đầu tư bên ngoài thì trước hết công ty phải công khai hóa thông tin tài chính của mình để các nhà đầu tư xem xét, đánh giá và đưa ra các quyết định đầu tư. Nhưng trên thực tế hiện nay của các doanh nghiệp thuộc tỉnh Khánh Hoà nói chung hay tp. Nha Trang nói riêng là các thông tin tài chính luôn được giữ bí mật hoặc chỉ cung cấp rất hạn chế, do vậy mà các nhà đầu tư không nắm bắt đầy đủ thông tin nên chưa dám mạnh dạn đầu tư vào công ty. Dẫn đến kết quả là cổ phần của doanh nghiệp chủ yếu do Nhà nước và người lao động trong doanh nghiệp nắm giữ, còn nhà đầu tư ngoài doanh nghiệp chỉ nắm tỷ lệ rất nhỏ, chưa thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài. Khi không công khai thông tin tài chính của doanh nghiệp thì không đảm bảo tính công bằng trong mua bán, không bảo vệ các nhà đầu tư cũng như không hình thành nên giá trị thực của cổ phiếu. Các thông tin về tài chính cần công khai bao gồm: thông tin về cấu trúc vốn, cơ cấu tài sản, hiệu quả sản xuất kinh doanh, kết quả thu nhập và phân phối thu nhập, dự toán xu hướng vận động của các chỉ tiêu tài chính quan trọng trong tương lai. Để thực hiện được điều này, tỉnh Khánh Hoà cần ra quyết định bắt buộc các công ty cổ phần theo định kỳ hàng năm phải báo cáo tình hình tài chính của mình, trong đó bao gồm những thông tin về: hình thức công khai, thời gian công khai, số liệu công khai đã được cơ quan kiểm toán xác nhận. Có như vậy, mới giảm thiểu tình trạng CPH khép kín trong nội bộ doanh nghiệp, tạo nhiều cơ hội để thu hút vốn đầu tư từ bên ngoài để phát triển doanh nghiệp. Để các doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa hoạt động kinh doanh thật sự có hiệu quả, có thay đổi căn bản về tổ chức và quản lý hoạt động kinh doanh theo mô hình công ty cổ phần thực thụ, các doanh nghiệp cần phải tiếp tục bổ sung và hoàn thiện chiến lược kinh doanh của mình; phát triển trình độ đội ngũ lao động, tạo động lực cho tập thể và cá nhân người lao động; bên cạnh đổi mới công tác quản trị 87 và tổ chức sản xuất, cũng cần phải đổi mới hơn nữa kỹ thuật- công nghệ và tăng cường mở rộng quan hệ cầu nối giữa doanh nghiệp với xã hội. 3.3.1.3. Tiếp tục bổ sung và hoàn thiện chiến lược kinh doanh của các công ty sau cổ phần hóa Sau CPH, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa có những thay đổi căn bản về tổ chức và quản lý hoạt động kinh doanh theo mô hình công ty cổ phần thực thụ. Các doanh nghiệp này chưa có hay rất thiếu những cổ đông chiến lược mới. Để CPH thực sự là giải pháp đúng đắn nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và sức cạnh tranh cho DNNN, các doanh nghiệp cần tạo điều kiện cho người lao động và các nhà đầu tư làm chủ thật sự của công ty, thay đổi phương pháp quản lý, tạo động lực thúc đẩy công ty kinh doanh có hiệu quả, có khả năng thích ứng với cơ chế thị trường. Bên cạnh đó, chính phủ cần có kế hoạch tư vấn, hỗ trợ kịp thời khi các doanh nghiệp gặp khó khăn, quản lý và phân phối vốn vay ưu đãi từ nguồn vốn nhà nước thu về trong quá trình thực hiện cổ phần hóa, giúp công ty cổ phần đầu tư đổi mới công nghệ. Trước xu thế hội nhập, chiến lược kinh doanh sẽ là nền tảng cho sự tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp. Trong thời gian tới, để nâng cao hơn nữa khả năng cạnh tranh và hiệu quả sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp sau CPH phải tiếp tục điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện chiến lược kinh doanh của mình; đồng thời đổi mới kỹ thuật và công nghệ theo hướng hiện đại; chủ động đổi mới tổ chức quản lý, tổ chức lại sản xuất, kinh doanh; tổ chức lao động, tiền lương, thu nhập; tăng cường đào tạo nhằm nâng cao tay nghề của người lao động, từ đó nâng cao năng suất lao động, phấn đấu hạ giá thành sản phẩm và nâng cao chất lượng, nâng cao khả năng cạnh tranh; tổ chức tốt mạng lưới phân phối và xây dựng thương hiệu doanh nghiệp, giữ vững thị trường truyền thống và khai thác thêm những thị trường tiềm năng… Có như vậy thì các công ty cổ phần trên địa bàn tp. Nha Trang mới thu hút được sự quan tâm hơn nữa của các nhà đầu tư. Với việc xác định chiến lược kinh doanh đúng đắn, các công ty có thể khai thác nhiều cơ hội và tạo dựng, phát huy thế 88 mạnh để thành công trong kinh doanh, đồng thời định hướng rõ mục tiêu trước mắt và lâu dài, từ đó khuyến khích các thành viên trong công ty nâng cao tinh thần trách nhiệm. Chẳng hạn như, ngành du lịch Khánh Hòa cần phát triển theo hướng bền vững, đảm bảo các mục tiêu cơ bản sau: ƒ Đảm bảo sự phát triển bền vững về kinh tế: đảm bảo sự tăng trưởng, phát triển ổn định lâu dài về mặt kinh tế của du lịch, góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế của tỉnh Khánh Hoà. ƒ Đảm bảo sự bền vững về tài nguyên và môi trường, thể hiện ở việc sử dụng hợp lí các tiềm năng tài nguyên và điều kiện môi trường. Việc khai thác, sử dụng tài nguyên du lịch cho phát triển cần được quản lí sao cho không chỉ thỏa mãn nhu cầu hiện tại mà còn đảm bảo cho nhu cầu phát triển du lịch qua nhiều thế hệ. Bên cạnh đó trong quá trình phát triển các tác động của hoạt động du lịch đến môi trường sẽ được hạn chế đi đôi với những đóng góp cho các nỗ lực tôn tạo tài nguyên bảo vệ môi trường. Xác định đúng đắn chiến lược kinh doanh còn giúp các nhà quản lý chủ động trước sự thay đổi của môi trường kinh doanh, nắm bắt nhanh, chính xác thông tin để khai thác những cơ hội, giảm bớt những rủi ro và sử dụng tốt hơn các nguồn lực tài chính của doanh nghiệp, từ đó đạt được hiệu quả kinh doanh và lợi nhuận cao, duy trì sự thành công liên tục của doanh nghiệp một cách toàn diện. Tuy nhiên, để xây dựng phương án kinh doanh có tính thuyết phục thì: a.Các nhà quản lý phải nâng cao khả năng thu thập, phân tích và xử lý thông tin sao cho hiệu quả nhất; nâng cao trình độ xây dựng chiến lược, dự báo, nắm chắc thông tin thị trường, có giải pháp xử lý. Các nhà quản trị cần phân tích kỹ lưỡng các yếu tố môi trường bên ngoài mà doanh nghiệp phải đối mặt (các cơ hội và nguy cơ) cũng như các yếu tố thuộc môi trường nội bộ doanh nghiệp (các mặt mạnh và mặt yếu). Từ đó các nhà quản lý có cơ sở để đưa ra những phương án kinh doanh hiệu quả nhất cho doanh nghiệp mình. Đây là một việc làm khó đòi hỏi nhiều thời gian, công sức và chi phí. 89 b.Doanh nghiệp cần xác định các mục tiêu tổng quát về hoạt động kinh doanh của công ty trong dài hạn, trên cơ sở đó, đưa ra những mục tiêu cụ thể phù hợp trong ngắn hạn. c.Khi xây dựng chiến lược kinh doanh, các nhà quản lý cần đưa ra nhiều phương án để lựa chọn khi cần thiết vì trong quá trình phân tích và dự đoán có thể xảy ra sai lệch do trong thực tế môi trường kinh doanh luôn luôn thay đổi, biến động không ngừng. Trong xây dựng chiến lược kinh doanh cần phải chú ý các điểm sau: -Chiến lược kinh doanh phải gắn với thị trường: + Các doanh nghiệp xây dựng chiến lược kinh doanh trên cơ sở điều tra, nghiên cứu nhu cầu trị trường và khai thác tối đa các thời cơ, các thuận lợi, các nguồn lực để sản xuất ra các sản phẩm với số lượng, chất lượng, chủng loại và thời hạn thích hợp. Chẳng hạn như, đối với các doanh nghiệp chế biến thủy sản trên địa bàn tp. Nha Trang cần chú trọng đầu tư sản xuất, kinh doanh các sản phẩm có giá trị gia tăng như: cá ngừ xông khói, ghẹ bọc thịt, tôm duỗi, sumi và sasumi, mực trái thông…, để phục vụ cho các thị trường xuất khẩu khó tính như EU, Mỹ, Nhật... Có thể coi “chiến lược phải thể hiện tính làm chủ thị trường của doanh nghiệp” là phương châm, là nguyên tắc quản trị chiến lược của doanh nghiệp. + Việc xây dựng chiến lược kinh doanh phải làm tăng được thế mạnh của doanh nghiệp, dành ưu thế cạnh tranh trên thị trường. + Chiến lược phải thể hiện tính linh hoạt cao và vì thế xây dựng chiến lược chỉ đề cập những vấn đề khái quát, không cụ thể. -Khi xây dựng chiến lược kinh doanh phải tính đến vùng an toàn trong kinh doanh, hạn chế rủi ro tới mức tối thiểu -Trong chiến lược kinh doanh cần xác định mục tiêu then chốt, vùng kinh doanh chiến lược và những điều kiện cơ bản để đạt được mục tiêu đó. -Chiến lược kinh doanh phải thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa hai loại chiến lược: chiến lược kinh doanh chung (những vấn đề tổng quát bao trùm, có tính chất 90 quyết định nhất) và chiến lược kinh doanh bộ phận (những vấn đề mang tính chất bộ phận như chiến lược sản phẩm, chiến lược giá cả, chiến lược tiếp thị, chiến lược giao tiếp khuyếch trương,...). -Chiến lược kinh doanh không phải là bản thuyết trình chung chung mà phải thể hiện bằng những mục tiêu cụ thể, có tính khả thi với mục đích đạt hiệu quả tối đa trong sản xuất kinh doanh. Một vấn đề hết sức quan trọng là nếu doanh nghiệp chỉ xây dựng chiến lược kinh doanh thì chưa đủ, vì dù cho chiến lược xây dựng có hoàn hảo đến đâu nếu không triển khai tốt, không biến nó thành các chương trình, chính sách kinh doanh phù hợp với từng giai đoạn phát triển cũng sẽ trở thành vô ích, hoàn toàn không có giá trị làm tăng hiệu quả kinh doanh mà vẫn phải chịu chi phí kinh doanh cho công tác này. Cần lưu ý rằng, trước khi xây dựng phương án kinh doanh các doanh nghiệp cần lựa chọn các nhà đầu tư chiến lược cũng như dự kiến số lượng cổ phần bán cho các nhà đầu tư này. 3.3.1.4. Phát triển trình độ đội ngũ lao động, tạo động lực cho tập thể và cá nhân người lao động. Ngay sau cổ phần hóa, các doanh nghiệp phải thích nghi với môi trường kinh doanh đầy cạnh tranh, rủi ro và không ngừng biến động. Các doanh nghiệp lúc này không còn được bao cấp như trước nữa nên để tồn tại và phát triển mạnh trong nền kinh tế thị trường, đòi hỏi các doanh nghiệp phải không ngừng nỗ lực vươn lên, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Muốn như vậy, doanh nghiệp phải thực sự thay đổi về chất so với trước, không chỉ bổ sung và hoàn thiện một chiến lược kinh doanh đúng đắn mà bên cạnh đó đòi hỏi phải có một đội ngũ lao động giỏi, nhiệt tình, với đội ngũ ban lãnh đạo thực sự đổi mới trong tư duy, đổi mới phương thức quản trị và điều hành doanh nghiệp. Đội ngũ nhân sự của doanh nghiệp sẽ quyết định năng suất lao động, đồng thời nó cũng quyết định đến quá trình đổi mới công nghệ và hoàn thiện sản phẩm cũng như khả năng thích ứng của doanh nghiệp đối với sự thay đổi của môi trường kinh doanh. Vấn đề con người trong lao động sản 91 xuất và hoạt động quản lý cực kỳ quan trọng, quyết định lợi thế nhiều mặt của doanh nghiệp. Tuy nhiên để có được một đội ngũ lao động giỏi, nhiệt tình trong công việc, đòi hỏi doanh nghiệp phải có một chính sách nhân sự phù hợp, phải xây dựng được văn hóa tổ chức đặc trưng cần thiết cho công ty mình. Để làm được điều này, trước hết các doanh nghiệp nên vận dụng linh hoạt các văn bản hướng dẫn về thang bảng lương và thực hiện việc trả thù lao cho người lao động phù hợp với điều kiện của thị trường sức lao động nhằm giữ chân những lao động giỏi, tay nghề cao. Nói cách khác, doanh nghiệp chi trả mức lương cho người lao động dựa trên năng lực và hiệu quả công việc của họ, thay vì dựa vào chức vụ và thâm niên như trong các DNNN hiện nay. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng cần có sự đầu tư thỏa đáng để phát triển quy mô, bồi dưỡng lại và đào tạo mới lực lượng lao động, đội ngũ trí thức có chất lượng cao trong các doanh nghiệp, cần nâng cao nghiệp vụ kinh doanh, trình độ tay nghề của đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ sư, công nhân kỹ thuật để khai thác tối ưu nguyên vật liệu, năng suất máy móc, thiết bị công nghệ tiên tiến,... Đặc biệt đối với đội ngũ cán bộ quản trị, ban giám đốc cần được tuyển chọn kỹ càng, có trình độ hiểu biết cao. Doanh nghiệp nên triển khai việc hội đồng quản trị ký hợp đồng thuê giám đốc giỏi điều hành doanh nghiệp. Để hoạt động kinh doanh có hiệu quả, giám đốc phải là người năng động, có kiến thức về công nghệ, khoa học, cũng như về giao tiếp xã hội, tâm lý, kinh tế,... và biết vận dụng linh hoạt những kiến thức đó vào tổ chức, đồng thời có khả năng đưa ra các quyết định đúng đắn, kịp thời trong thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp. Về công tác quản trị nhân sự, tiến trình cổ phần hóa đòi hỏi doanh nghiệp phải cơ cấu và bố trí lại lực lượng lao động, điều này tạo điều kiện cho người lao động có thể được làm việc theo đúng chuyên môn của mình. Doanh nghiệp phải hình thành nên cơ cấu lao động tối ưu, bảo đảm đủ việc làm trên cơ sở phân công và bố trí lao động hợp lý, sao cho phù hợp với năng lực, sở trường và nguyện vọng của mỗi người. Trước khi phân công bố trí hoặc đề bạt cán bộ đều phải qua kiểm tra tay nghề. Khi giao việc cần xác định rõ chức năng, quyền hạn, nhiệm vụ, trách nhiệm. 92 Đặc biệt công tác trả lương, thưởng, khuyến khích lợi ích vật chất đối với người lao động luôn là vấn đề hết sức quan trọng. Động lực tập thể và cá nhân người lao động là yếu tố quyết định tới hiệu quả kinh tế. Động lực cũng là yếu tố để tập hợp, cố kết người lao động lại. Trong doanh nghiệp, động lực cho tập thể và cá nhân người lao động chính là lợi ích, là lợi nhuận thu được từ sản xuất có hiệu quả hơn. Các doanh nghiệp cần phân phối lợi nhuận thỏa đáng, đảm bảo công bằng, hợp lý, thưởng phạt nghiêm minh. Đặc biệt cần có chế độ đãi ngộ thỏa đáng với những nhân viên giỏi, trình độ tay nghề cao hoặc có thành tích, có sáng kiến,... Đồng thời cũng cần nghiêm khắc xử lý những trường hợp vi phạm. Đối với các DNNN sau CPH, việc bán cổ phần cho người lao động cũng là một trong những giải pháp gắn người lao động với doanh nghiệp bởi lẽ cùng với việc mua cổ phần người lao động không chỉ có thêm nguồn thu nhập từ doanh nghiệp mà còn có quyền nhiều hơn trong việc tham gia vào các công việc của DN. 3.3.1.5. Đổi mới công tác quản trị và tổ chức sản xuất Khi còn là DNNN thì bộ máy nhân sự khá cồng kềnh, các bộ phận hoạt động chồng chéo lên nhau; sau khi chuyển sang công ty cổ phần, các doanh nghiệp cần đổi mới tổ chức quản lý, đổi mới quản trị doanh nghiệp. Doanh nghiệp phải tổ chức lại bộ máy sao cho gọn nhẹ, năng động, linh hoạt trước thay đổi của thị trường. Cơ cấu tổ chức phải thích ứng với sự thay đổi của môi trường kinh doanh, phải được xây dựng phù hợp với các đặc điểm của doanh nghiệp (qui mô, ngành nghề kinh doanh, đặc điểm quá trình tạo ra kết quả,...) thì mới đảm bảo cho việc quản trị doanh nghiệp có hiệu quả được. Sau khi xây dựng lại cơ cấu tổ chức linh hoạt, gọn nhẹ hơn, công ty cần nâng cao trình độ và tính minh bạch trong quản trị doanh nghiệp; đồng thời cần xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, chế độ trách nhiệm, quan hệ giữa các bộ phận với nhau, đưa hoạt động của doanh nghiệp đi vào nề nếp, tránh sự chồng chéo giữa chức năng và nhiệm vụ của các bộ phận. Doanh nghiệp phải thường xuyên duy trì và đảm bảo sự cân đối tăng cường quan hệ giữa các khâu, các bộ phận trong quá 93 trình sản xuất,... mới có thể nâng cao tinh thần trách nhiệm của mỗi người, nâng cao tính chủ động sáng tạo trong sản xuất. 3.3.1.6. Đổi mới kỹ thuật- công nghệ Có thể nói một trong những nguyên nhân làm hiệu quả kinh tế ở các DNNN đã CPH trên địa bàn tp. Nha Trang chưa cao là do đa phần trang thiết bị, kỹ thuật - công nghệ chưa hiện đại. Do vậy, vấn đề nâng cao kỹ thuật, đổi mới công nghệ là vấn đề cần được quan tâm sâu sắc ở các doanh nghiệp này. Các doanh nghiệp tùy thuộc vào đặc điểm ngành kinh doanh và mục tiêu kinh doanh mà đưa ra chính sách đầu tư công nghệ phù hợp. Việc đổi mới công nghệ nhằm nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm và doanh nghiệp cần được tiến hành một cách chủ động, không để trường hợp khi khách hàng đến đặt mặt hàng mới, đòi hỏi công nghệ mới, thì mới đi tìm công nghệ mới. Với mục tiêu không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản ở tp. Nha Trang cần đầu tư các thiết bị hiện đại như: dây chuyền rửa - phân cỡ, băng chuyền tự động, tủ cấp đông thế hệ mới, máy đóng gói qua hút chân không, thiết bị kiểm tra dư lượng kháng sinh và các máy chế biến thực phẩm chuyên dụng khác... Tuy nhiên, để đổi mới và phát triển kỹ thuật công nghệ đòi hỏi phải có đầu tư lớn, phải có thời gian dài và doanh nghiệp cần phải giải quyết tốt các vấn đề sau: - Dự đoán đúng nhu cầu của thị trường và của doanh nghiệp về những loại sản phẩm doanh nghiệp có ý định đầu tư phát triển. Dựa trên những dự đoán này doanh nghiệp đưa ra những mục tiêu cụ thể trong đổi mới công nghệ. - Trên cơ sở mục tiêu đã đề ra, mỗi doanh nghiệp đưa ra biện pháp đổi mới công nghệ phù hợp, lựa chọn cho mình công nghệ thích hợp, tránh nhập công nghệ lạc hậu, lỗi thời, tân trang lại, gây ô nhiễm môi trường... - Muốn nâng cao hiệu quả hoạt động thì doanh nghiệp cần sử dụng vốn có hiệu quả, đúng mục tiêu nguồn vốn đầu tư công nghệ. Muốn như vậy, công ty cần có giải pháp đúng đắn về huy động và sử dụng vốn, đặc biệt là vốn cho đổi mới công nghệ. 94 - Các doanh nghiệp cần xem công nghệ như một loại hàng hóa đặc biệt đem lại nhiều tiềm năng to lớn có thể khai thác trong quá trình sử dụng thay vì chỉ tiếp nhận công nghệ được chuyển giao như hàng hoá tiêu dùng thông thường. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần nghiên cứu sâu để làm chủ, cải tiến và phát triển công nghệ nhập từ bên ngoài, dẫn tới có khả năng tạo ra công nghệ và tham gia chuyển giao công nghệ cho nơi khác. Thêm vào đó, trong đổi mới công nghệ nên quan tâm đến nghiên cứu sử dụng vật liệu mới và vật liệu thay thế vì giá trị nguyên vật liệu thường chiếm tỷ trọng cao trong giá thành của nhiều loại sản phẩm, dịch vụ. Hơn nữa, việc sử dụng nguyên vật liệu mới thay thế còn có ý nghĩa rất lớn trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm. Máy móc, trang thiết bị cũng là nhân tố quyết định năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất kinh doanh. Vì vậy, doanh nghiệp cần bảo quản máy móc thiết bị, đảm bảo cho máy móc luôn hoạt động đúng kế hoạch và tận dụng công suất của thiết bị máy móc. Đổi mới công nghệ phải đảm bảo và nâng cao chất lượng sản phẩm, thực hiện tốt công tác kiểm tra kỹ thuật và nghiệm thu sản phẩm, tránh để cho những sản phẩm chất lượng kém ra tiêu thụ trên thị trường. 3.3.1.7. Tăng cường mở rộng quan hệ cầu nối giữa doanh nghiệp với xã hội Cùng với sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa, sản xuất của các doanh nghiệp mở rộng theo hướng sản xuất lớn, xã hội hóa và mở cửa làm cho mối quan hệ lẫn nhau trong xã hội ngày càng chặt chẽ. Doanh nghiệp nào biết sử dụng mối quan hệ sẽ khai thác được nhiều đơn hàng, tiêu thụ tốt. Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp muốn đạt hiệu quả cao cần tranh thủ tận dụng các lợi thế, hạn chế khó khăn của môi trường kinh doanh bên ngoài. Đó là: -Giải quyết tốt mối quan hệ với khách hàng: là mục đích ý đồ chủ yếu trong kinh doanh, vì khách hàng là người tiếp nhận sản phẩm, người tiêu dùng sản phẩm của doanh nghiệp. Khách hàng có được thỏa mãn thì sản phẩm mới được tiêu thụ một cách nhanh chóng và rộng rãi trên thị trường. 95 -Tạo ra sự tín nhiệm, uy tín trên thị trường đối với doanh nghiệp về chất lượng sản phẩm, tác phong kinh doanh, tinh thần phục vụ,... bất cứ doanh nghiệp nào muốn có chỗ đứng trên thị trường đều phải gây dựng sự tín nhiệm. Đó là quy luật bất di bất dịch để tồn tại trong cạnh tranh trên thương trường. -Giải quyết tốt mối quan hệ với các đơn vị cung ứng để họ trở thành khách hàng quen thuộc của công ty nhằm tiết kiệm được chi phí và ổn định nguồn đầu vào cho doanh nghiệp. -Giải quyết tốt mối quan hệ với các tổ chức quảng cáo, các cơ quan lãnh đạo doanh nghiệp,... thông qua các tổ chức này để mở rộng ảnh hưởng của doanh nghiệp, tạo cho khách hàng, người tiêu dùng biết đến sản phẩm của doanh nghiệp nhiều hơn, đồng thời bảo vệ uy tín và sự tín nhiệm đối với doanh nghiệp. -Có ý thức bảo vệ môi trường tự nhiên sinh thái: bảo vệ rừng đầu nguồn, chống sự ô nhiễm của bầu không khí, nguồn nước, sự bạc mầu của đất đai trong phát triển sản xuất kinh doanh... 3.3.2. Nhóm giải pháp vĩ mô: Để đẩy nhanh công tác cổ phần hóa, cần phải đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về cổ phần hóa; bên cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách và đơn giản hóa thủ tục, cải cách hành chính trong tiến trình CPH; đồng thời nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động của cơ quan chuyên trách về cổ phần hóa, tạo “sân chơi” bình đẳng cho các loại hình doanh nghiệp... Hơn nữa, đẩy mạnh việc bán cổ phần, niêm yết và phát triển TTCK cũng là giải pháp hỗ trợ cho tiến trình CPH DNNN. 3.3.2.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về cổ phần hóa: Tâm lý lẩn tránh, bảo thủ, trì trệ vẫn đang tồn tại ở một số cán bộ quản lý Nhà nước, cán bộ quản lý DNNN và cả người lao động trong các doanh nghiệp cần CPH trên địa bàn tp. Nha Trang. Nhận thức về cổ phần hoá DNNN chưa đầy đủ và thống nhất, vướng mắc trong quá trình thực hiện chưa được tháo gỡ kịp thời. Hầu hết doanh nghiệp trên địa bàn tp. Nha Trang không muốn hoặc tìm cách né tránh 96 thực hiện CPH do chưa thấy được lợi ích của cổ phần hoá đem lại và muốn được an toàn hơn cũng như không muốn mất đi lợi ích hay lợi thế đang có. Một trong những lợi thế mang lại quá nhiều lợi ích đó là sự độc quyền hoặc những ưu đãi mà chỉ DNNN mới có được. Do đó, khi các doanh nghiệp được chỉ định cổ phần hóa thì thực hiện một cách miễn cưỡng, dẫn đến hiệu quả không cao trong phương thức quản trị, điều hành doanh nghiệp cũng như trong sản xuất kinh doanh. Để khắc phục thực trạng này, cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, giải thích, vận động chủ trương, đường lối của Đảng, nhà nước về cổ phần hóa cho các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và toàn thể xã hội. Cụ thể: + Bộ tài chính cần phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan như các bộ, ngành, địa phương, tổng công ty tiếp tục tổ chức tập huấn, phổ biến tuyên truyền sâu rộng chủ trương cổ phần hoá cho những đối tượng tham gia công tác cổ phần hóa, phải làm cho các doanh nghiệp ý thức được tầm quan trọng của cổ phần hoá trong lộ trình hội nhập. Đồng thời có chiến lược hỗ trợ một cách có hiệu quả về đào tạo nâng cao năng lực trước, trong và sau CPH. + Nên đa dạng hóa các hình thức và nội dung tuyên truyền, lựa chọn các hình thức tuyên truyền phù hợp, kết hợp phát huy tốt vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng trong công tác tuyên truyền về cổ phần hóa. Thời gian qua chúng ta chủ yếu mới tuyên truyền thiên về thuyết phục, vận động doanh nghiệp tự nguyện CPH. Giờ đây cần mở rộng cách thức và nội dung tuyên truyền thông qua giáo dục kiến thức về công ty cổ phần, về quyền và trách nhiệm của cổ đông, của Đại hội cổ đông, Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát và Ban điều hành cho các doanh nghiệp, đây là những kiến thức cần thiết để người lao động và các nhà quản lý doanh nghiệp tự giác lựa chọn CPH cũng như đủ sức điều hành công ty sau cổ phần hóa hoạt động có hiệu quả. + Thực hiện đồng bộ các biện pháp giáo dục, tuyên truyền, phổ biến rộng rãi pháp luật nói chung và đặc biệt luật Doanh nghiệp, luật Đầu tư, luật Thương mại, luật Cạnh tranh… làm cho các cơ quan quản lý Nhà nước, cán bộ quản lý doanh 97 nghiệp và người lao động, các cổ đông, người góp vốn hiểu và thực hiện đầy đủ, đúng quyền hạn, nghĩa vụ, trách nhiệm của mình mà pháp luật quy định. + Tuyên truyền phổ biến các tấm gương doanh nghiệp sau CPH hoạt động hiệu quả để kích thích các doanh nghiệp thuộc diện CPH tích cực hơn nữa. Thường xuyên kiểm tra, sơ kết rút kinh nghiệm để chỉ đạo chặt chẽ và có hiệu quả chương trình, kế hoạch CPH DNNN. Tổng điều tra đánh giá hiệu quả thực tế các doanh nghiệp sau CPH để rút ra những kinh nghiệm về thành công và chưa thành công của các doanh nghiệp. Qua đó làm cho doanh nghiệp thấy được lợi ích rõ ràng, những bài học cụ thể từ cổ phần hóa. Làm tốt công tác này sẽ có tác động làm thay đổi nhận thức, tạo những hiểu biết tốt hơn, từ đó tạo niềm tin và động lực từ bên trong của doanh nghiệp. + Các chủ trương chính sách về cổ phần hóa của Nhà nước cũng phải được truyền tải đến tận người lao động để mỗi người biết lựa chọn phương thức hành động tốt nhất cho mình. + Cần đưa các kiến thức cơ bản về kinh tế thị trường, về thị trường chứng khoán, về công ty cổ phần, và cổ phần hóa DNNN... vào các chương trình đào tạo từ phổ thông đến đại học nhằm hình thành một cách có hệ thống nhận thức về nền kinh tế thị trường cho thế hệ tương lai của đất nước. 3.3.2.2. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách về CPH DNNN Bộ tư pháp cần liên tục rà soát các thể chế phục vụ việc CPH, phát hiện những bất hợp lý, mâu thuẫn, những điều không khả thi để kiến nghị sửa đổi; đồng thời đề xuất giải pháp tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, thông thoáng trong việc thực hiện cổ phần hóa. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách, quy trình CPH DNNN theo hướng đơn giản, gọn nhẹ hơn, giảm thủ tục hành chính, tạo điều kiện đẩy nhanh tiến trình CPH DNNN. Đặc biệt là quy trình về kiểm kê tài sản, xác nhận nợ, xử lý tài chính và định giá doanh nghiệp. Sử dụng các dịch vụ của thị trường tài chính và thị trường bất động sản để định giá doanh nghiệp. Hoàn thiện các quy định liên quan đến bán đấu giá cổ phần, đa dạng hóa hình thức đấu giá để doanh nghiệp lựa chọn phù hợp 98 với thực tế của doanh nghiệp khi thực hiện đấu giá cổ phần, thực hiện các biện pháp ngăn chặn tình trạng liên kết thông thầu trong quá trình bán đấu giá cổ phần... Các cơ chế, chính sách sửa đổi theo hướng nâng cao trách nhiệm của các cơ quan liên quan trong quá trình CPH DNNN; tăng cường kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý Nhà nước, cơ quan tài chính đối với công tác CPH DNNN; nâng cao tính công khai, minh bạch và thị trường trong quá trình sắp xếp, đổi mới. Nghị định của Chính phủ số 187/2004/NĐ-CP ngày 16 tháng 11 năm 2004 về việc chuyển công ty Nhà nước thành công ty cổ phần đã quy định, hướng dẫn một cách chi tiết hơn những vấn đề bất cập trong những văn bản trước đây. Tuy nhiên, vẫn còn một số điểm cần xem xét lại như: thẩm quyền phê duyệt phương án CPH và quyết định chuyển DNNN thành công ty cổ phần, chính sách ưu đãi đối với doanh nghiệp CPH, quyền lợi của người lao động trong công ty cổ phần... Trước mắt Chính phủ cần sửa đổi, bổ sung một số điều của nghị định số 187/2004/NĐ-CP cho phù hợp với yêu cầu của thực tiễn như bổ sung đối tượng CPH bao gồm các DN hoạt động công ích, các đơn vị sự nghiệp; phương thức bán cổ phần lần đầu; nhà đầu tư chiến lược và chính sách đối với nhà đầu tư chiến lược; gắn CPH với niêm yết trên TTCK ngay từ khi phê duyệt phương án CPH; ưu đãi cho các DN CPH... Có cơ chế, chính sách phù hợp để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài góp vốn, mua cổ phần trong các doanh nghiệp Việt Nam. Trường hợp doanh nghiệp lựa chọn hình thức giao đất thì phải tính giá trị quyền sử dụng đất vào giá trị doanh nghiệp theo giá đất đã được Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (nơi doanh nghiệp có diện tích đất được giao) quy định và công bố. Nếu giá này chưa sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường tại thời điểm cổ phần hóa thì UBND tỉnh, thành phố trung ương quyết định giá đất cụ thể cho phù hợp. Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày gửi đủ hồ sơ, nếu chưa nhận được văn bản của UBND tỉnh, thành phố trung ương về giá đất thì cơ quan có thẩm quyền quyết định giá trị doanh nghiệp được quyền xác định giá trị doanh nghiệp theo giá đất doanh nghiệp đã đề nghị. 99 Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách về kinh doanh chứng khoán và thị trường chứng khoán, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát hành chứng khoán, đặc biệt là phát hành cổ phiếu lần đầu. Bên cạnh đó, ra sức thu hút các công ty cổ phần niêm yết để đa dạng mặt hàng, mở rộng thị trường và trở thành kênh thu hút đầu tư quan trọng cho các doanh nghiệp. Bổ sung các quy định bắt buộc những DNNN có quy mô vốn lớn và hoạt động có hiệu quả phải niêm yết và đăng ký giao dịch tại các trung tâm giao dịch chứng khoán. Để đẩy mạnh tiến trình CPH các DNNN, cần phải có một môi trường vững chắc và sự ổn định của nền kinh tế vĩ mô. Nhà nước đã ban hành nhiều bộ luật nhằm xác lập và hoàn thiện môi trường pháp lý cho các doanh nghiệp trong kinh tế thị trường có định hướng của Nhà nước. Tuy vậy, để tiến trình CPH được thông suốt hơn, các ngành, bộ cần nghiên cứu ban hành các văn bản dưới luật ngày càng hoàn chỉnh hơn nhằm tạo điều kiện cho quá trình CPH các DNNN ở các tỉnh thành thực hiện có kết quả. Ngoài ra, Nhà nước cần quan tâm cải thiện môi trường pháp lý chung, tạo khuôn khổ cạnh tranh bình đẳng đối với các loại hình doanh nghiệp. Các DNNN và DNNN sau CPH cần được Nhà nước quan tâm như nhau về tài chính, thông tin, thủ tục hành chính… Nhà nước xoá bỏ nhanh bao cấp dưới mọi hình thức để không còn chỗ dựa tạo đặc quyền, đặc lợi như trước đây mà hiện vẫn còn ở mức độ khác nhau của các DNNN. Trong thời gian tới, Nhà nước cần ban hành luật doanh nghiệp thống nhất chung cho mọi loại hình doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Xây dựng cơ chế giám sát và chính sách điều tiết đối với những doanh nghiệp chưa xóa bỏ được vị thế độc quyền kinh doanh. Cần tạo môi trường pháp lý, tổ chức, xã hội giúp các DNNN khi trở thành các công ty cổ phần thoát khỏi mặc cảm bị bỏ rơi khi gặp khó khăn không biết kêu cứu ai. Nhà nước cần thi hành chính sách tài chính cứng với tất cả các loại hình doanh nghiệp nhằm đưa yếu tố tự chủ, cạnh tranh vào nhận thức và hành vi của doanh nghiệp, không để các DNNN tồn tại tư tưởng trông chờ, ỷ lại quá nhiều vào Nhà nước như hiện nay. 100 3.3.2.3. Cần đơn giản hóa thủ tục, cải cách hành chính trong tiến trình cổ phần hóa: Mỗi khâu cổ phần hóa cần tiến hành chặt chẽ, thận trọng, đúng quy định của Nhà nước nhưng phải khẩn trương, nhanh chóng. Đặc biệt có khả năng rút ngắn được nhiều thời gian hiện nay ở các khâu: lập Ban đổi mới doanh nghiệp, định giá, quyết định giá, phê duyệt phương án cổ phần hóa và đăng ký kinh doanh. Các công ty được cổ phần hóa hoàn toàn khác với một doanh nghiệp mới thành lập đi vào kinh doanh. Các công ty đó đều đã có hồ sơ gốc, sẵn có địa điểm, có tên và thương hiệu, nhãn hiệu hàng hóa, đã đăng ký từ trước, có thị trường truyền thống; nếu có khác, chỉ là số yếu tố mới phát sinh hoặc bổ sung trong và sau cổ phần hóa. Do vậy, thủ tục đăng ký kinh doanh cần được đơn giản hóa và rút ngắn hơn nhiều về nội dung, thể thức và thời gian. Thực hiện cải cách hành chính hướng tới mục tiêu phục vụ doanh nghiệp: đổi mới phương thức quản lý, hạn chế việc ban hành các giấy phép kinh doanh, cải cách nâng cao hiệu quả cơ chế “một cửa” trong thực hiện thủ tục hành chính, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp gia nhập thị trường và tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong sản xuất, kinh doanh. 3.3.2.4. Nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan chuyên trách về cổ phần hóa: Để chủ trương cổ phần hóa đến được với từng doanh nghiệp, cần phải có một bộ phận chuyên trách tham mưu hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc cho quá trình cổ phần hóa. Không chỉ vậy, bộ phận này sẽ chuyên nghiên cứu quá trình thực hiện cổ phần hóa, nắm bắt được những vướng mắc, trở ngại để từ đó đề xuất các phương án cổ phần hóa khoa học, khả thi lên chính phủ. Theo kinh nghiệm cổ phần hóa ở một số nước, cần phải thiết lập một cơ quan chuyên trách đủ mạnh để dồn tâm lực vào quá trình xây dựng chương trình, mục tiêu, phương án CPH khoa học, khả thi trên phạm vi tổng thể bỏ qua lợi ích cục bộ của các cơ quan chủ quản và kiên quyết thực hiện tới cùng chương trình đó. Cách làm theo kiểu phong trào những năm qua đã dẫn đến các hậu quả không mong 101 muốn như: CPH diễn ra chậm do phải chờ các cơ quan chủ quản và doanh nghiệp tự nguyện; các DNNN dễ CPH và có lợi cho các bên liên quan khi CPH thì làm nhanh, các doanh nghiệp gặp khó khăn hoặc xin rút, hoặc tìm mọi cách lẩn tránh, kéo dài quá trình làm thủ tục; nhà nước không kiểm soát được quá trình CPH nên đôi khi bị thất thoát vốn nhà nước... Bộ phận này phải hoạt động thực sự có hiệu quả, không chỉ tồn tại trên giấy tờ hay làm việc một cách quan liêu, cho có lệ, qua loa. Cơ quan này cần phối hợp chặt chẽ với các bộ, các ngành trong việc theo dõi, kiểm tra, giám sát thực hiện các chương trình kế hoạch được thủ tướng Chính phủ phê duyệt, kịp thời tháo gỡ các vướng mắc trong: xác định giá trị doanh nghiệp, xử lý nợ tồn đọng, giải quyết chế độ cho lao động dôi dư, những vấn đề liên quan đến tổ chức, quản lý công ty theo luật Doanh nghiệp và luật DNNN... kịp thời kiến nghị với thủ tướng Chính phủ có cơ chế, chính sách thúc đẩy tiến trình CPH DNNN. Cơ quan chuyên trách của tỉnh sẽ cùng các doanh nghiệp tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn trong quá trình cổ phần hóa. Đối với những doanh nghiệp thuộc lĩnh vực, ngành nghề hơi đặc biệt, có ít doanh nghiệp cùng lĩnh vực cổ phần hóa để học hỏi kinh nghiệm, đồng thời các quy định của chính phủ khi đưa ra chưa xét đến những trường hợp đặc biệt này, ban đổi mới DNNN địa phương cần xem xét những kinh nghiệm CPH cho doanh nghiệp đó ở các địa phương khác hoặc nhanh chóng kiến nghị với tỉnh hoặc trung ương về những trường hợp chưa xử lý được, để có biện pháp xử lý nhanh giúp tiến trình CPH được thực hiện nhanh chóng và đạt hiệu quả cao, không làm các doanh nghiệp hoang mang, lo lắng, mất nhiều thời gian trong tiến trình cổ phần hóa. Đồng thời, cơ quan này phải đủ năng lực và tâm huyết để giải quyết nhanh gọn, không để tình trạng ùn tắc giấy tờ, bắt các doanh nghiệp phải đợi lâu trong tiến trình cổ phần hóa. Do vậy, cần thiết phải thiết lập cơ quan chuyên trách về cổ phần hóa để thực sự đặt quá trình CPH trên cơ sở khoa học và kiểm soát được từ phía nhà nước cũng như linh hoạt, kiên quyết khi giải quyết khó khăn, vướng mắc trong quá trình cổ phần hóa. 102 3.3.2.5. Tạo “sân chơi” bình đẳng cho các loại hình doanh nghiệp Nhà nước cần định hướng, tạo môi trường và điều kiện thuận lợi cho các loại hình doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ, đảm bảo thực sự bình đẳng đối với mọi loại hình tổ chức sản xuất, kinh doanh và đầu tư thuộc mọi thành phần kinh tế, cả trong và ngoài nước. Từ đó, các doanh nghiệp có thể hoạt động hiệu quả hơn theo cơ chế thị trường, phù hợp với các cam kết quốc tế của nước ta với thế giới. Điều 36 của Nghị định 187/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 của Chính phủ đã quy định “Doanh nghiệp sau khi CPH được tiếp tục vay vốn ngân hàng tại các ngân hàng thương mại, công ty tài chính, các tổ chức tín dụng khác của Nhà nước theo cơ chế như đối với các công ty nhà nước”. Nhưng trên thực tế đang có sự bất bình đẳng trong thế chấp vay vốn giữa doanh nghiệp Nhà nước với các công ty cổ phần ra đời từ chính các doanh nghiệp Nhà nước trước đây. Các công ty nhà nước có cơ chế cho vay ưu đãi hơn so với công ty cổ phần. Do vậy, các DNNN sau khi CPH gặp nhiều khó khăn trong việc vay vốn ngân hàng. Nguyên nhân của tình trạng trên là do các ngân hàng thương mại yên tâm hơn khi cho các DNNN vay vì được sự bảo lãnh của Nhà nước, còn đối với công ty cổ phần thì họ ngần ngại cho vay do các công ty này không được Nhà nước bảo lãnh nên đòi hỏi nhiều thủ tục, giấy tờ hơn. Vì vậy, nhà nước cần từng bước điều chỉnh, dẫn đến xoá bỏ trên thực tế (không phải chỉ trên giấy tờ, văn bản) sự phân biệt đối xử trong các chính sách nhằm khuyến khích các DNNN thực hiện cổ phần hoá, tạo sân chơi bình đẳng giữa các loại hình doanh nghiệp, đặc biệt giữa loại hình doanh nghiệp Nhà nước và công ty cổ phần. Để đáp ứng yêu cầu trên, trong thời gian tới Nhà nước cần đưa DNNN trở thành đối tượng điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp thống nhất, đồng thời xác định cơ chế, chính sách, quyền lợi của công ty cổ phần trong việc vay vốn, nhằm tăng khả năng tạo nguồn vốn như: -Các ngân hàng sẽ áp dụng chung mức lãi suất cho các đối tượng đi vay thuộc mọi thành phần kinh tế, không phân biệt doanh nghiệp nhà nước hay công ty cổ phần mà chỉ xem xét cho vay dựa trên tính khả thi của dự án. Từ đó xoá bỏ hoàn toàn việc Nhà nước gián tiếp bao cấp cho các DNNN thông qua lãi suất vay ưu đãi. 103 -Khuyến khích các doanh nghiệp phát hành trái phiếu công ty để vay vốn dài hạn. Trái phiếu của các doanh nghiệp sẽ được các nhà đầu tư mua nếu lãi suất cao, hấp dẫn, được bảo hiểm và có tính thanh khoản cao. Do đó, để thúc đẩy thị trường trái phiếu phát triển, đã đến lúc Nhà nước cần thành lập các tổ chức định mức tín nhiệm nhằm thông tin về rủi ro của các công cụ nợ và định hướng cho người đầu tư. 3.3.2.6. Đẩy mạnh việc bán cổ phần, niêm yết và phát triển TTCK. Các DNNN sau khi chuyển thành công ty cổ phần có khả năng huy động vốn đầu tư thông qua phát hành cổ phiếu và trái phiếu trên TTCK. Tuy nhiên thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay chưa thực sự trở thành một kênh huy động vốn có hiệu quả cho đầu tư phát triển các doanh nghiệp. Một thị trường chứng khoán với quy mô lớn và chất lượng cao sẽ tạo điều kiện cho thị trường vốn hoạt động mạnh. Các nhà đầu tư dựa vào khả năng sinh lợi và tính thanh khoản của chứng khoán để quyết định có nên đầu tư vào chứng khoán hay không. Có thể nói trong giai đoạn hiện nay, tính thanh khoản của các cổ phiếu niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam chưa cao do số lượng công ty cổ phần niêm yết trên thị trường còn khiêm tốn và chất lượng chứng khoán chưa cao. Vì vậy, đối tượng mua chứng khoán chủ yếu là người lao động trong doanh nghiệp, nhưng do thu nhập thấp nên số lượng cổ phần mà họ mua được không nhiều. Khi cần chuyển nhượng, người lao động chủ yếu chỉ bán theo hình thức “sang tay” trong nội bộ, mà không tham gia thị trường chứng khoán. Mặt khác, với quy mô nhỏ và chất lượng hàng hóa chưa cao, thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay chưa thật sự khuyến khích các công ty cổ phần niêm yết cũng như chưa thu hút được sự quan tâm mạnh mẽ của các nhà đầu tư. Do vậy, bên cạnh việc tiếp tục đẩy mạnh quá trình cổ phần hóa, Nhà nước cần mở rộng các hình thức bán cổ phần lần đầu thông qua hình thức đấu giá, bảo lãnh phát hành, đại lý phát hành...; đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp sau khi được CPH nhanh chóng niêm yết cổ phiếu của mình trên TTCK; gắn việc phát hành cổ phiếu với niêm yết công khai trên thị trường. Thậm chí, đối với những DNNN đã tiến hành CPH có đủ điều kiện, Nhà nước cần quy định cụ thể lộ trình thực hiện niêm 104 yết trên thị trường chứng khoán. Song song đó, cần đẩy nhanh việc thực hiện chủ trương cổ phần hóa doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, tạo nguồn cung hàng hóa có chất lượng cao trên thị trường chứng khoán. Bên cạnh đó, cần phát triển hệ thống các tổ chức tài chính trung gian để tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài tham gia đầu tư cổ phiếu, trái phiếu trên TTCK. Để tăng quy mô của TTCK, mặt khác Chính phủ cần đưa ra những chính sách ưu đãi cụ thể đối với các doanh nghiệp CPH khi thực hiện niêm yết, giảm thiểu quy định không phù hợp về thủ tục và điều kiện niêm yết để những doanh nghiệp đủ điều kiện, khi tiến hành CPH sẽ thích thú, tự giác niêm yết trên TTCK như: 9 Cần có chính sách hỗ trợ thiết thực như hỗ trợ phí kiểm toán, tư vấn niêm yết, hỗ trợ nâng cấp hệ thống quản trị doanh nghiệp. 9 Thực hiện chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho các doanh nghiệp cổ phần hóa niêm yết căn cứ theo thời gian doanh nghiệp tham gia niêm yết sau khi cổ phần hóa. 9 Khuyến khích và ưu tiên niêm yết đối với những doanh nghiệp cổ phần hóa có vốn lớn, có quy mô hoạt động rộng, có uy tín thương hiệu nhằm tăng chất lượng hàng hóa niêm yết và quy mô cho thị trường. Kết luận chương 3. Trên cơ sở thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh và những vướng mắc còn tồn tại ở các doanh nghiệp đã và đang tiến hành cổ phần hóa, chương 3 đã đưa ra chủ trương cổ phần hóa các DNNN ở tp. Nha Trang, đồng thời đề xuất một số giải pháp vi mô cũng như vĩ mô nhằm góp phần nâng cao hiệu quả và đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa các DNNN trên địa bàn tp. Nha Trang. Các giải pháp vi mô được luận văn đề cập đến bao gồm: giải pháp cho việc xác định giá trị doanh nghiệp CPH, công khai hóa thông tin tài chính doanh nghiệp, tiếp tục bổ sung và hoàn thiện chiến lược kinh doanh của các công ty sau cổ phần hóa, phát triển trình độ đội ngũ lao động, tạo động lực cho tập thể và cá nhân người lao động, đổi mới công tác quản trị và tổ chức sản xuất, đổi mới kỹ thuật- công nghệ và tăng cường mở rộng quan hệ cầu nối giữa doanh nghiệp với xã hội. Bên cạnh đó, luận văn cũng đề xuất 105 các giải pháp vĩ mô đó là: đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về cổ phần hóa; tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách và đơn giản hóa thủ tục, cải cách hành chính trong tiến trình CPH; đồng thời nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động của cơ quan chuyên trách về cổ phần hóa; tạo “sân chơi” bình đẳng cho các loại hình doanh nghiệp và đẩy mạnh việc bán cổ phần, niêm yết và phát triển TTCK. Trên đây là một số giải pháp với hy vọng góp phần nâng cao hơn nữa hiệu quả và đẩy mạnh tiến trình cổ phần hóa các DNNN ở tp. Nha Trang. 106 KẾT LUẬN Trước những thách thức gay gắt của yêu cầu đổi mới, phát triển, cạnh tranh và hội nhập kinh tế quốc tế, chủ trương cổ phần hóa DNNN của chính phủ đã được xem là một quyết định đúng đắn và tất yếu nhằm đa dạng hoá hình thức sở hữu, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN. Vì vậy, ngay trong chương đầu của đề tài này đã nêu ra những vấn đề có tính chất tổng quan về cổ phần hóa như: các vấn đề liên quan đến công ty cổ phần; khái niệm, phân loại và đặc trưng của CPH cũng như vai trò quan trọng của nó đối với xã hội, doanh nghiệp và cả người lao động. Bên cạnh đó, việc phân tích những kinh nghiệm CPH của một số quốc gia đã rút ra những bài học quý giá để có thể vận dụng linh hoạt vào các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và tp.Nha Trang nói riêng dựa trên hoàn cảnh và điều kiện kinh tế hiện nay. Từ việc nghiên cứu những lý luận tổng quan này đã xây dựng cơ sở cho đề tài đi sâu vào phân tích tình hình sản xuất kinh doanh và quá trình CPH của DNNN tại tp.Nha Trang. Với những kết quả so sánh và phân tích các chỉ số về doanh thu thuần bình quân, vốn chủ sở hữu bình quân, lợi nhuận sau thuế/doanh thu thuần bình quân… đã cho thấy những kết quả rất khả quan, hiệu quả sản xuất kinh doanh của các DN sau CPH được nâng lên rõ rệt, những kết quả này đã góp phần vào sự thành công của chủ trương CPH. Tuy vậy, bên cạnh những kết quả đạt được thì đề tài cũng đã nêu lên những khó khăn, vướng mắc còn tồn tại ở cả các DN sau khi CPH cũng như ở các DN đang trong tiến trình CPH phải đối mặt. Đó là những hạn chế, rào cản làm giảm hiệu quả của quá trình CPH. Như vậy, thiết nghĩ để nâng cao hiệu quả CPH các DNNN ở tp. Nha Trang thì cần có sự hỗ trợ từ các cấp chính quyền nhằm tạo một môi trường vĩ mô thuận lợi cho các DNNN đã CPH, nhanh chóng có những định hướng để giúp các DN trước và sau CPH có thể tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc. Bên cạnh đó, về phía DN cũng cần có sự hợp tác thật sự để thực hiện đồng bộ những giải pháp nhằm tự mình giải quyết những bất cập, vướng mắc đó. Đặc biệt khi tiến trình gia nhập 107 WTO đang tiến gần kề thì việc mau chóng CPH các DNNN càng trở nên cần thiết và đặt ra nhiều thách thức cho DNNN chủ động đổi mới nhằm đáp ứng cao trong thời kỳ hội nhập. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp (10/2006), Báo cáo kết quả sắp xếp, đổi mới, phát triển DNNN và phương hướng, nhiệm vụ 2006-2010. 2. Bộ tài chính (2000), Các văn bản thực hiện luật doanh nghiệp, NXB Xây dựng. 3. Bộ Tài chính, Thông tư số 126/2004/TT-BTC hướng dẫn thực hiện nghị định số 187/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 về việc chuyển công ty Nhà nước thành công ty cổ phần. 4. Lưu Quang Định (2005), “Năm 2005: Đẩy mạnh thị trường hoá cổ phần hoá”, Báo Lao Động. 5. Nguyễn Đỗ (2006), Chứng khoán đầu tư và quản lý, NXB Lao động xã hội. 6. Lâm Du Hải (2006), “Cơ cấu vốn trong doanh nghiệp cổ phần hóa: Cần có thêm những nghiên cứu bổ sung”, VNECONOMY. 7. Lâm Du Hải (2006), “Đẩy nhanh cổ phần hoá: Đề xuất ba phương pháp tính giá trị doanh nghiệp”, VNECONOMY . 8. Đoàn Văn Hạnh (1998), Công ty cổ phần và chuyển DNNN thành công ty cổ phần, NXB Thống kê. 9. Hồ Sỹ Hùng (2002), “Cổ phần hoá DNNN - bước đi tất yếu”, Đầu tư. 10. Thu Huyền - Ngọc Quyết, “Cổ phần hóa phải hướng tới thị trường”, Tiền Phong. 11. Nhật Linh (2005), “Chấm dứt cổ phần hóa khép kín”, Báo Tuổi Trẻ . 12. Hà My (2005), “Cổ phần hóa DNNN ở Trung Quốc”, TCCN. 13. Nguyễn Văn Nghĩa, CPH giải pháp quan trọng trong cải cách DNNN, NXB CTQG. 14. Quốc hội (2005), Luật doanh nghiệp. 108 15. Sở kế hoạch và đầu tư tỉnh Khánh Hoà (2005), Báo cáo tình hình thực hiện sắp xếp DNNN năm 2005 và kế hoạch năm 2006. 16. Lê Sơn, “Phó Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng: DNNN cần cơ cấu theo hướng đa sở hữu”, Pháp luật TP.HCM. 17. Đoàn Văn Trường (1996), Thành lập, tổ chức và điều hành hoạt động công ty cổ phần, NXB Khoa học và Kỹ thuật. 18. Trường Đại học Luật Hà Nội (2004), Giáo trình luật kinh tế, NXB Tư pháp, Hà Nội. 19. Lê Tuấn ( 2005), “Đẩy nhanh vững chắc cổ phần hóa công ty nhà nước”, Cục Tin học và Thống kê tài chính. 20. Văn phòng Chính phủ (2004), Nghị định của Chính phủ số 187/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 về việc chuyển công ty Nhà nước thành công ty cổ phần. 21. Ngô Việt - Hải Yến, “Thị trường chứng khoán Việt Nam chưa thực sự là một kênh huy động vốn”, Nhà quản lý 22. TS.Bùi Kim Yến (2006), Giáo trình thị trường chứng khoán, NXB Lao động xã hội.