Đề tài Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả chi tiêu Ngân Sách Nhà Nước

¶m b¶o ®iÒu kiÖn tµi chÝnh ®Ó chÝnh quyÒn x· chñ ®éng khai th¸c c¸c thÕ m¹nh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trªn ®Þa bµn cña m×nh . Trong hÖ thèng ng©n s¸ch n­íc ta, Ng©n s¸ch Trung ­¬ng chi phèi phÇn lín c¸c kho¶n thu vµ chi quan träng, cßn ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng ®­îc giao nhiÖm vô ®¶m nhËn c¸c kho¶n thu vµ chi cã tÝnh chÊt ®Þa ph­¬ng. 3.2. Ph©n cÊp qu¶n lý NSNN ChÕ ®é ph©n cÊp qu¶n lý NSNN ë n­íc ta ra ®êi tõ n¨m 1967, tíi nay ®· cã nhiÒu lÇn bæ sung vµ söa ®æi cho phï hîp víi t­ng giai ®o¹n nh©t ®Þnh nh»m gi¶ quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh trong quan hÖ gi÷a nhµ n­íc trung ­¬ng vµ chÝnh quyÒn c¸c cÊp trong qu¶n lý NSNN. NSNN ®­îc ph©n cÊp qu¶n lý gi÷a chÝnh phñ vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan khin tæ chøc hÖ thèng NSNN gåm nhiÒu cÊp. §iÒu ®ã kh«ng chØ b¾t nguån tõ c¬ chÕ kinh tÕ, mµ cßn tõ c¬ chÕ ph©n cÊp qu¶n lý vÒ hµnh chÝnh.Mçi cÊp chÝnh quyÒn ®Òi cã nhiÖm vô b¶o ®¶m b»ng c¸c nguån tµi chÝnh nhÊt ®Þnh mµ c¸c nhiÖm vô ®ã mçi cÊp trùc tiÕp ®Ò xuÊt vµ bè chÝ chi tiªu sÏ cã hiÖu qu¶ h¬n lµ viÖc ¸p ®Æt tõ trªn xuèng. MÆt kh¸c xÐt vÒ yÕu tè lÞch sö vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ hiÖn nay ,trong khi trèng t­ t­ëng ®Þa ph­¬ng, côc bé … v½n cßn cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p nh»m khuyÕn khÝch chÝnh quyÒn c¸c ®Þa ph­¬ng ph¸t huy, tÝnh ®éc lËp tù chñ tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña ®Þa ph­¬ng m×nh trong ph¸t triÓn kiuh tÕ x· héi trªn ®Þa bµn . Cã mét sè kho¶n thu nh­ tiÒn thuª mÆt ®Êt ,mÆt n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, tiÒn cho thuª vµ tiÒn b¸n nhµ thuéc së h÷u nhµ n­íc ,lÖ phÝ tr­íc b¹, thuÕ m«n bµi ,thuÕ s¸t sinh giao cho ®Þa ph­¬ng qu¶n lý sÏ cã hiÖu qu¶ h¬n. Ph©n cÊp qu¶n lý NSNN lµ x¸c ®Þnh ph¹m vÞ tr¸ch nhiÖm quyÒn h¹n cña chÝnh quyÒn nhµ n­íc c¸c cÊp trong viÖc qu¶n lý ®iÒu hµnh thùc hiÖn nhiÖm vô thu chi cña ng©n s¸ch. Ph©n cÊp qu¶n lý NSNN lµ c¸ch tèt nh¸t ®Ó g¾n kÕt c¸c ho¹t ®énh cña NSNN víi c¸c ho¹t ®éng cña kinh tÕ x· héi mét c¸ch cô thÓ vµ nh»m tËp chung ®Çy ®ñ kÞp thêi. ®óng chÝnh s¸ch chÕ ®é c¸c nguån tµi chÝnh quèc gia vµ ph©n phèi c«ng b»ng sö dông chóng hîp lý tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶ cao phôc vô c¸c môc tiªu nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Ph©n cÊp vµ qu¶n lý NSNN ®óng ®¾n kh«ng chØ ®¶m b¶o ph­ong tiÖn tµi chÝnh cho duy tr× ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng vña c¸c cÊp chÝnh quyÒn nhµ n­íc mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy ®ùoc c¸c lîi thÕ nhiÒu mÆt cña tõng vïng ,tõng ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc .Nã cho phÐp qu¶n lý vµ kÕ ho¹ch ho¸ NSNN ®­îc tèt h¬n,®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ cña chÝnh quyÒn còng nh­ mèi quan hÖ gi÷a c¸c cÊp ng©n sach ®­îc tèt h¬n. ViÖc ph©n cÊp qu¶n lý NSNN dùa trªn mét sè nguyªn t¾c: - Phï hîp víi ph©n cÊp qu¶n lý kinh tÕ x· héi cña tõng n­íc - Ng©n s¸ch Trung ­¬ng gi÷ vai trß chñ ®¹o ,tËp chung c¸c ngu«n lùc c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu c¬ b¶n träng yÕu trªn c¶ n­íc - Ph©n ®Þnh râ nhiÖm vô chi gi÷a c¸c cÊp - §¶m b¶o c«ng b»ng trong ph©n cÊp ng©n s¸ch 4.Nh÷ng néi dung thu chi cña ng©n s¸ch n­íc ta 4.1 Thu NSNN Thu NSNN lµ viÖc Nhµ n­íc dïng quyÒn lùc cña m×nh ®Ó tËp trung mét phÇn tµi chÝnh quèc gia h×nh thµnh quü NSNN tho¶ m·n nhu cÇu cña nhµ n­íc - ThuÕ ,phÝ ,lÖ phÝ do c¸c tæ chøc vµ cÊ nh©n n«p theo quy ®inh cña ph¸p luËt. - C¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng kinh tÕ cña nhµ n­íc nh­ lîi tøc tõ vèn gãp cñan nhµ n­íc vµo c¸c c¬ së kinh tÕ ,tiÒn thu håi vèn cña nhµ n­íc t¹i c¸c c¬ sá kin tÕ vµ thu håi tiÒn cho vay cña nhµ nø¬c. - Thu tõ ho¹t ®éng sù nghiÖp. - Thu håi quü dù tr÷ nhµ n­íc . - TiÒn sö dông ®¨t ,thu tõ hoa lîi c«ng s¶n vµ ®Êt c«ng Ých . - C¸c kho¶n huy ®éng ®ãng gãp tõ c¸c tæ chøc ,c¸ nh©n ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng c¬ së . - C¸c kho¶n ®ãng gãp tù nguyÖn cña c¸c c¸ nh©n tæ chøc vµ c¨ nh©n trong vµ ngoµi n­íc. - Kho¶n di s¶n nhµ n­íc ®­îc h­ëng - Thu kÕt d­ ng©n s¸ch n¨m tr­íc …. 4.2. Chi NSNN Chi NSNN lµ viÖc sö dông vµ ph©n phèi quü NSNN nh»m thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña nhµ n­íc theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊp ®Þnh . Chi NSNN ta bao gåm: - Chi th­êng xuyªn - Chi ®Çu t­ ph¸t triÓn - Chi tr¶ nî gèc tiÒn cho Nhµ n­íc vay - Chi bæ sung quü dù tr÷ tµi chÝnh 4.2.1 Néi dung chñ yÕu cña chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc Thø nhÊt, xo¸ bá bao cÊp vèn trong kinh tÕ (lo¹i bá chÝnh s¸ch tÇm göi), gi¶m chi bï lç, chØ tËp trung trong lÜnh vùc cÇn thiÕt cÊp b¸ch, ®¶m b¶o vai trß qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ Thø hai, gi¶m chi tiªu dïng, n©ng cao chi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn Thø ba, chó träng ®Çu t­ cho c¸c môc tiªu chiÕn l­îc kinh tÕ – x· héi (c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän, h¹ tÇng c¬ së kinh tÕ- x· héi, c¸c dù ¸n huy ®éng ®­îc nhiÒu lao ®éng nh»m tËn dông nh©n lùc, ®Çu t­ m¸y mãc c«ng nghÖ hiÖn ®¹ Thø t­, chi th­êng xuyªn kh«ng v­ît qu¸ nguån thu thuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ trong n­íc Thø n¨m, t¨ng chi hîp lý cho c¸c môc tiªu trong ®iÓm: Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, y tÕ, x· héi (chó ý c«ng t¸c d©n sè, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ kh¾c phôc tÖ n¹n x· héi) Thùc hiÖn triÖt ®Ó tiÕt kiÖm vµ n©ng cao hiÖu qu¶ mäi kho¶n chi Hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch chi tiªu cña nhµ n­íc ®óng ®èi t­îng, môc ®Ých, hiÖu qu¶. Rµ so¸t l¹i c¸c ®Þnh møc tiªu chuÈn chi tiªu phï hîp H×nh thµnh c¸c quü dù tr÷ quèc gia ®ñ m¹nh (quü dù tr÷ tµi chÝnh, ngoµi tÖ, kim khÝ quý, vËt t­ chiÕn l­îc). Kh«ng ph¸t hµnh tiÒn ®Ó bï ®¾p béi chi ng©n s¸ch, kiÓm so¸t l¹m ph¸t. 4.2.2.Vai trß cña chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc * §iÒu tiÕt kÝch thÝch sù t¨ng tr­ëng ph¸t triÓn kinh tÕ: Cïng víi sù thay ®æi cña c¬ chÕ kinh tÕ, vai trß cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc nãi chung vµ vai trß cña chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc nãi riªng còng ®­îc thay ®æi cho phï hîp vµ theo xu h­íng ngµy cµng ph¸t triÓn. Tr­íc ®©y trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, viÖc sö dông Ng©n s¸ch nhµ n­íc trong vÊn ®Ò ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ hÕt sùc thô ®éng, qu¶n lý theo kiÓu cÊp ph¸t, ho¹t ®éng cña ng©n s¸ch nhµ n­íc chñ yÕu g¾n víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh vµ cho bé m¸y nhµ n­íc. Trong thêi kú nµy, chi ng©n s¸ch trµn lan l¹i lu«n ph¶i bï lç dÉn ®Õn h¹n chÕ trong viÖc ®iÒu hoµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc, viÖc chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc còng ®­îc ®iÒu chØnh mét c¸ch râ rµng: ­u tiªn chi ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh mòi nhän, ®Èy m¹nh c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu, chi x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi...®ång thêi b»ng chÝnh s¸ch chi tiªu cña ng©n s¸ch chÝnh phñ ®Ó võa kÝch thÝch, võa g©y søc Ðp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nh»m ®Þnh h­íng viÖc h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ míi, kÝch thÝch ph¸t triÓn kinh doanh vµ chèng ®éc quyÒn. *Gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi (vai trß ®iÒu tiÕt trong lÜnh vùc x· héi): Trong thêi k× kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, tÝnh chÊt bao cÊp trµn lan trong mäi lÜnh vùc kinh tÕ – x· héi ®· h¹n chÕ ®¸ng kÓ vai trß cña viÖc chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi. Trong thêi kú nµy mäi sù ­u tiªn ­u ®·i cña Nhµ n­íc ®Òu ®­îc dµnh cho khu vùc Nhµ n­íc. Nh÷ng chÕ ®é bao cÊp vÒ nhµ ë, cung cÊp l­¬ng thùc, thùc phÈm, hµng tiªu dïng víi gi¸ thÊp… ®· g©y t©m lý sïng b¸i biªn chÕ nhµ n­íc, t©m lý tr«ng chê û l¹i vµo Nhµ n­íc. §iÒu ®ã mét mÆt lµm gi¶m c«ng t¸c, hiÖu qu¶ tiÒn vèn. MÆt kh¸c võa t¸c ®éng ng­îc chiÒu ®Õn viÖc b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi. Bªn c¹nh ®ã sù bao cÊp trµn lan cho c¸c ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt x· héi (c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp), song l¹i thiÕu sù tÝnh to¸n hîp lý vÒ ph¹m vi, møc ®é hiÖu qu¶ cña nã còng dÉn ®Õn nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu vÒ mÆt x· héi. Trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi, sù tån t¹i vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña bé m¸y Nhµ n­íc, lùc l­îng qu©n ®éi, c«ng an, sù ph¸t triÓn cña c¸c ho¹t ®éng x· héi, y tÕ, v¨n ho¸ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. ViÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô nµy vÒ c¬ b¶n thuéc vÒ nhµ n­íc vµ kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn. ViÖc sö dông c¸c dÞch vô kÓ trªn ®­îc ph©n chia gi÷a nh÷ng ng­êi tiªu dïng, nh­ng nguån tµi trî ®Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ã l¹i ®­îc cÊp ph¸t tõ Ng©n s¸ch nhµ n­íc. Nh­ vËy, trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cã tÝnh chÊt chung cho toµn x· héi, Ng©n s¸ch nhµ n­íc cã vai trß quan träng hµng ®Çu. Bªn c¹nh ®ã, cïng víi viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cã tÝnh chÊt chung cho toµn x· héi, hµng n¨m chÝnh phñ vÉn cã sù chó ý ®Æc biÖt cho tÇng líp d©n c­ cã thu nhËp thÊp nhÊt. Chóng ta cã thÓ nhËn thÊy ®iÒu ®ã th«ng qua c¸c lo¹i trî gióp trùc tiÕp ®­îc giµnh cho nh÷ng ng­êi cã thu nhËp thÊp hoÆc cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt nh­ chi vÒ trî cÊp x· héi; c¸c loµi trî gióp gi¸n tiÕp d­íi h×nh thøc trî gi¸ cho c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu (l­¬ng thùc, ®iÖn, n­íc…), c¸c kho¶n chi phÝ ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch d©n sè, chÝnh s¸ch viÖc lµm, c¸c ch­¬ng tr×nh quèc gia lín vÒ chèng mï ch÷, chèng dÞch bÖnh, c¸c chi phÝ cho viÖc cung cÊp hµng ho¸ khuyÕn dông, hµng hãa c«ng céng….Tuy r»ng mäi tÇng líp d©n c­ ®Òu ®­îc h­ëng dÞch vô nµy, nh­ng hiÖn nay ë n­íc ta, tû lÖ ng­êi nghÌo cßn chiÕm phÇn lín trong d©n c­ nªn phÇn ®­îc h­ëng cña ng­êi nghÌo còng lín h¬n. * Gãp phÇn æn ®Þnh thÞ tr­êng, gi¸ c¶, chèng l¹m ph¸t (®iÒu chØnh trong lÜnh vùc thÞ tr­êng) Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, sù ®¬n ®iÖu vÒ chÕ ®é së h÷u, bã khung trong hai h×nh thøc quèc doanh vµ tËp thÓ ®· dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn yÕu ít cña c¸c quan hÖ thÞ tr­êng. BÖnh c¹nh ®ã, c¬ chÕ chØ huy (b»ng c¸c mÖnh lÖnh hµnh chÝnh) víi viÖc nhµ n­íc quyÕt ®Þnh gi¸ c¶ cña c¸c hµng ho¸, dÞch vô, chØ ®Þnh n¬i cung cÊp vËt t­, tiªu thô s¶n phÈm…còng ®· lµm cho c¸c quan hÖ thÞ tr­êng kÐm ph¸t triÓn. Trong c¬ chÕ ®ã, sù vËn ®éng cña gi¸ c¶, chi phÝ tho¸t ly quan hÖ cung – cÇu cña thÞ tr­êng, sù vËn ®éng cña chóng ®­îc che dÊu bëi sù bao cÊp cña Nhµ n­íc. Trong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, gi¸ c¶ chñ yÕu phô thuéc vµo quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. Do ®ã ®Ó æn ®Þnh gi¸ c¶, chÝnh phñ cã thÓ t¸c ®éng vµo cung hoÆc cÇu hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. Sù t¸c ®éng nµy kh«ng chØ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua thuÕ mµ cßn ®­îc thùc hiÖn th«ng qua chÝnh s¸ch chi tiªu cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc. B»ng nguån vèn cÊp ph¸t cña chi tiªu Ng©n s¸ch nhµ n­íc hµng n¨m, c¸c quü dù tr÷ Nhµ n­íc vÒ hµng ho¸ tµi chÝnh ®­îc h×nh thµnh. Trong tr­êng hîp thÞ tr­êng cã nhiÒu biÕn ®éng, gi¸ c¶ lªn cã cao hoÆc xuèng qu¸ thÊp, nhê lùc l­îng dù tr÷ hµng ho¸ vµ tiÒn, chÝnh phñ cã thÓ ®iÒu hoµ cung - cÇu hµng ho¸, vËt t­ ®Ó b×nh æn gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng, b¶o vÖ quyÒn lêi ng­êi tiªu dïng vµ æn ®Þnh s¶n xuÊt. ChÝnh phñ còng cã thÓ sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc nh»m khèng chÕ vµ ®Èy lïi n¹n l¹m ph¸t mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th«ng qua viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch th¾t chÆt ng©n s¸ch, nghÜa lµ c¾t gi¶m c¸c kho¶n chi tiªu ng©n s¸ch, chèng t×nh tr¹ng bao cÊp l·ng phÝ trong chi tiªu. 4.2.3 Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc. Qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng cña Nhµ n­íc ®Õn Ng©n s¸ch nhµ n­íc, nh»m lµm cho ho¹t ®éng cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc mét mÆt theo ®óng ph¸p luËt nhµ n­íc, mÆt kh¸c kÝch thÝch kinh tÕ ph¸t triÓn, ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c kho¶n chi, gi¶m bít béi chi ng©n s¸ch. Trong qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi chi ng©n s¸ch nhµ n­íc, Nhµ n­íc võa lµ cöu së h÷u Ng©n s¸ch nhµ n­íc võa lµ chñ thÓ qu¶n lý Ng©n s¸ch nhµ n­íc mµ trùc tiÕp lµ c¸c quan hÖ c¸c bé phËn cña ng©n s¸ch lµ ®èi t­îng, kh¸ch thÓ qu¶n lý. Chi ng©n s¸ch nhµ n­íc ®­îc qu¶n lý theo LuËt Ng©n s¸ch vµ chÕ ®é kÕ ho¹ch ho¸ ng©n s¸ch. C¸c nguyªn t¾c qu¶n lý chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc : - Nguyªn t¾c tËp trung thèng nhÊt. C¶ quèc gia chØ cã mét Ng©n s¸ch nhµ n­íc thèng nhÊt theo LuËt Ng©n s¸ch nhµ n­íc. Sù thèng nhÊt ®ã thÓ hiÖn b»ng ph¸p luËt, b»ng chÝnh s¸ch, chÕ ®é vµ b»ng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch hµng n¨m. Quèc héi quy ®Þnh, söa ®æi vµ b·i bá c¸c kho¶n chi cña ng©n s¸ch. ChÝnh phñ quy ®Þnh thÈm quyÒn ban hµnh vµ nguyªn t¾c qu¶n lý c¸c lo¹i phÝ vµ c¸c kho¶n thu ngoµi thuÕ kh¸c, kÓ c¶ viÖc huy ®éng vµ sö dông tiÒn ®ãng gãp cña d©n. - TÝnh trung thùc cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc ®· diÔn ra trong thùc tÕ lµ ®óng sù thËt kh¸ch quan. C¸c dù to¸n, quyÕt to¸n ph¶i ®­îc kiÓm tra, thÈm ®Þnh nghiªm tóc theo mét tr×nh tù chÆt chÏ, kh«ng cho phÐp c¸c c¬ quan hµnh chÝnh tù ý lµm ®iÒu sai tr¸i mµ c¬ quan lËp ph¸p ®· quyÕt ®Þnh Ng©n s¸ch nhµ n­íc. - TÝnh c«ng khai: c¸c kho¶n chi cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng ®­îc Quèc héi vµ Héi ®ång nh©n d©n th¶o luËn vµ biÓu quyÕt c«ng khai, khi ®­îc quyÕt ®Þnh ph¶i ®­îc c«ng bè c«ng khai cho nh©n d©n biÕt. TÝnh c«ng khai cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc nãi chung vµ chi ng©n s¸ch nãi riªng lµ thùc hiÖn quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n “d©n biÕt, d©n lµm, d©n bµn, d©n kiÓm tra”. - TÝnh c©n b»ng cña ng©n s¸ch nhµ n­íc: C¸c kho¶n chi tiªu cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc ph¶i ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së c©n b»ng thu chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc nghÜa lµ c©n b»ng gi÷a cung cÇu vèn tiÒn tÖ cña nhµ n­íc trong n¨m; c©n b»ng cung cÇu vèn Ng©n s¸ch nhµ n­íc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng chi phèi cung cÇu tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ; béi chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ mét trong c¸c nguyªn nh©n g©y l¹m ph¸t. - §¶m b¶o quü dù tr÷ tµi chÝnh: Chi ng©n s¸ch nhµ n­íc ph¶i trªn c¬ së ®¶m b¶o quü dù tr÷ tµi chÝnh cña nhµ n­íc, ®©y lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chiÕn l­îc, ®¶m b¶o sö dông æn ®Þnh tµi chÝnh vµ chñ ®éng trong ®iÒu hµnh ng©n s¸ch nhµ n­íc. Quü nµy kh«ng mÊt ®i, mµ t¨ng hµng n¨m - §¶m b¶o thùc hiÖn ®óng môc tiªu kinh tÕ x· héi: kÕ ho¹ch chi tiªu cña ng©n s¸ch nhµ n­íc ph¶i ph¶n ¸nh vµ phôc vô ®óng môc tiªu kinh tÕ – x· héi, h­íng ho¹t ®éng Ng©n s¸ch nhµ n­íc theo yªu cÇu môc tiªu kinh tÕ – x· héi - TÝnh kû c­¬ng heo ph¸p luËt: VÊn ®Ò chi tiªu cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc ph¶i chÊp hµnh nghiªm tóc luËt Ng©n s¸ch nhµ n­íc, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña Nhµ n­íc, b¶o ®¶m trËt tù kû c­¬ng trong qu¶n lý tµi chÝnh ®Êt n­íc Ch­¬ng 2. Thùc tr¹ng cña chi tiªu Ng©n s¸ch nhµ n­íc ë ViÖt Nam hiÖn nay 1. Thùc tr¹ng chung Trong thêi kú nÒn kinh tÕ ®­îc vËn hµnh theo c¬ chÕ kª ho¹ch ho¸ tÊp trung cña n­íc ta tr­íc ®©y, do tÝnh chÊt bao cÊp trµn lan trong mäi lÜnh vùc kinh tÔ – x· héi ®· h¹n chÕ ®¸ng kÓ vai trß cña viÖc chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi.Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, n­íc ta ®· cã nh÷ng ®iÒu chØnh ®¸ng kÓ trong chÝnh s¸ch qu¶n lý Ng©n s¸ch nhµ n­íc ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch chi tiªu Ng©n s¸ch nhµ n­íc. Do ®ã chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc ®· cã mét c¬ cÊu thÝch hîp, ®· tËp trung vµo con ng­êi, ®µo t¹o nguån nh©n lùc, ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, y tÕ v¨n ho¸ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Ngµy 16/12/2002, Quèc héi kho¸ XI, kú häp thø 2 ®· th«ng qua luËt Ng©n s¸ch nhµ n­íc (söa ®æi), cã hiÖu lùc thi hµnh tõ n¨m ng©n s¸ch 2004, thay thÕ LuËt ng©n s¸ch nhµ n­íc. LuËt Ng©n s¸ch nhµ n­íc söa ®æi qu¸n triÖt néi dung vÒ tµi chÝnh – ng©n s¸ch theo nghÞ quyÕt ®¹i héi toµn quèc §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø IX lµ: “thùc hiÖn nguyªn t¾c c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ trong ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i nguån thu nhËp x· héi. T¹o lËp m«i tr­êng tµi chÝnh lµnh m¹nh, th«ng tho¸ng nh»m gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn nguån lùc tµi chÝnh, g¾n viÖc ®æi míi chÝnh s¸ch chi tiªu Ng©n s¸ch nhµ n­íc víi viÖc thùc hiÖn m¹nh mÏ chñ tr­¬ng x· héi ho¸. §æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ ph©n cÊp qu¶n lý tµi chÝnh vµ Ng©n s¸ch nhµ n­íc, ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng tµi chÝnh quèc gia vµ vai trß chñ ®¹o cña ng©n s¸ch tr­ng ­¬ng; ®ång thêi ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng vµ c¸c ngµnh trong qu¶n lý tµi chÝnh ng©n s¸ch ®· ®­îc ph©n cÊp. N©ng cao quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña Quèc héi, H§ND c¸c cÊp trong viÖc quyÕt ®Þnh vµ thùc hiÖn ng©n s¸ch, thùc hiÖn c«ng khai minh b¹ch trong thùc hiÖn chi tiªu ng©n s¸ch. C©n ®èi ng©n s¸ch mét c¸ch tÝch cùc, t¨ng dù tr÷, gi÷ béi chi ë mét mùc hîp lý, b¶o ®¶m æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«; quy ®Þnh râ vµ thùc hiÖn ®óng nghÜa vô tr¶ nî”. Theo luËt Ng©n s¸ch nhµ n­íc söa ®æi viÖc chi tiªu cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ ®¸ng kÓ, tuy nhiªn vÉn cßn nh÷ng khã kh¨n tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc. 2. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc N¨m 2006 thu NSNN t¨ng 26.600 tû ®ång .Bé tµi chÝnh cho biÕt ,n¨m 2006 dù to¸n thu NSNN lµ 273.000 tû ®ång ,t¨ng 26.600 tû ®ång so víi n¨m 2005.Trong ®ã thu néi ®Þa lµ 132.000 tû ®ång ,thu tõ dÇu th« 63.000 tû ®ång .cßn l¹i lµ thu tõ xuÊt nhËp khÈu.N¨m 2005 tæng thu NSNN ®¹t 210.400 tû ®ång ,v­ît 15% so víi kÕ ho¹ch ®Ò ra ,trong ®ã thu néi ®Þa ®¹t 115.000 tû ( v­ît 9,2%) thu tõ dÇu th« ®¹t 55.500 tû ®ång ( v­ît 46,1%) cßn l¹i lµ thu tõ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu .Víi nh÷ng sè liÖu trªn ®· cho chóng ta thÊy t×nh h×nh thu ng©n s¸ch cña n­íc ta ngµy mét hiÖu qu¶ h¬n, nhiÒu h¬n .§Ó cã ®­îc sù thµnh c«ng nµy cÇn ph¶I cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý ®èi víi mäi kho¶n thu cña NSNN.T¨ng thu ng©n s¸ch tõ viÖc sö luËt thuÕ. Bé tµi chÝnh cho biÕt, lÇn söa ®æi thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi mÆt hµng «t«, r­îu bia, thuèc l¸ ,Nhµ n­íc t¨ng thu hµng ngh×n tû ®ång.Trong ®ã riªng mÆt hµng «t« ,­íc tÝnh nguån nµy t¨ng kho¶ng 217.8 tû ®«ng. Theo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, từ ngày 1/1/2006, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ôtô sản xuất trong nước và xuất khẩu sẽ có mức thuế suất chung là 50% đối với ôtô dưới 5 chỗ ngồi, từ 6 đến 15 chỗ ngồi là 30% và 15% đối với loại xe từ 16 đến 24 chỗ ngồi. Mức thuế suất này sẽ tương đương với thuế suất của Thái Lan, Philipines và thấp hơn Malaysia khoảng 35-50%. Đánh giá về tác động của việc điều chỉnh này đối với nguồn thu ngân sách Nhà nước, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Sinh Hùng cho rằng, nếu tính trên cơ sở sản lượng ôtô sản xuất trong nước năm 2004 là 40.141 chiếc ôtô nhập khẩu là 792 chiếc thì khi thuế tiêu thụ đặc biệt thay đổi thì Nhà nước sẽ giảm thu khoảng 139,5 tỷ đồng. Tuy nhiên, số thu từ ôtô sản xuất trong nước lại tăng khoảng 357,3 tỷ đồng, bù từ nguồn tăng giảm này thì Nhà nước vẫn tăng thu khoảng 217,8 tỷ đồng. Đối với mặt hàng thuốc lá, Bộ Tài chính đang đề nghị năm 2006-2007 sẽ có thuế tiêu thụ đặc biệt là 55% và từ năm 2008 có thể nâng lên 65%. Mức thuế suất này cơ bản tương đồng với các nước trong khu vực, nếu nâng cao hơn nữa sẽ rất khó hạn chế được buôn lậu trong điều kiện hội nhập ngày càng sâu hơn. Theo tính toán của Bộ Tài chính, 2 năm đầu áp dụng thuế suất 55%, ngân sách nhà nước sẽ giảm khoảng 98 tỷ đồng và từ năm 2008 sẽ tăng thu khoảng 672 tỷ đồng/năm. Riêng mặt hàng bia hơi, hiện Bộ Tài chính vẫn cân nhắc 2 phương án là năm 2006-2007 bia tươi và bia hơi sẽ có mức thuế suất là 40% và từ năm 2008 sẽ là 50% hoặc 30% cho các năm 2006-2007 từ 40% từ năm 2008. Với phương án 1, dự kiến số thu thuế từ bia tươi giảm khoảng 8 tỷ đồng/năm, số thu từ bia hơi tăng khoảng 75 tỷ đồng trong 2 năm đầu và từ năm 2008, số thu sẽ tăng khoảng 120 tỷ đồng. §ã lµ mét nÐt chÝnh vÒ c¸c kho¶n thu ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ cho cho c¸c ho¹t ®éng cña chÝnh phñ.ViÖc c©n ®èi gi÷a thu vµ chi lµ rÊt quan träng, nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn viÖc qu¶n lý còng nh­ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Tuy nhiªn t×nh h×nh ®iÒu tiÕt c¸c kho¶n thu vµ chi còng tuú thuéc vµo t×nh h×nh cña ®Êt n­íc trong mçi thêi k×. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vÊn ®Ò chi tiªu cña NSNN lu«n lu«n ®­îc sù quan t©m cña tÊt c¶ c¸c tÇng líp d©n chóng. Chóng ta ®· ngµy cµng sö dông tèt h¬n nguån ng©n s¸ch ®Ó phôc vô c¸c vÊn ®Ò x· héi. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc theo LuËt ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ LuËt ng©n s¸ch nhµ n­íc, viÖc chi tiªu Ng©n s¸ch nhµ n­íc ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶n ®¸ng kÓ: C«ng t¸c qu¶n lý vµ gi¶i ph¸p tµi chÝnh ng©n s¸ch ®· cã nhiÒu nh÷ng ®æi míi c¬ b¶n, n©ng cao quyÒn chñ ®éng vµ tr¸chn nhiÖm cña c¸c ®¬n vÞ, c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸c ngµnh trong sö dông ng©n s¸ch, gióp cho viÖc chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. Tæng chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc trong giai ®o¹n 2001 – 2005 ­íc tÝnh ®¹t trªn 889 ngh×n tØ ®ång, t¨ng 18.06% so víi môc tiªu ®Ò ra (720 – 750 ngh×n tØ ®ång); tèc ®é t¨ng chi b×nh qu©n ®¹t 16.1%/ n¨m (trong ®ã môc tiªu ®¹i héi IX lµ 12%/ n¨m) C¬ cÊu chi cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc: Chi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn dù kiÕn ®¹t 29.2% tæng chi ng©n s¸ch nhµ n­íc, ®¹t 8.32%GDP, v­ît qua môc tiªu ®¹i héi IX (kho¶ng 25 – 26% tæng chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc), chi tiªu cho gi¸o dôc ®µo t¹o t¨ng tõ 15% tæng chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc n¨m 2000 lªn 18% n¨m 2005. Chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc phÇn nµo ®¸p øng ®­îc c¸c nhiÖm vô kinh tÕ - x· héi theo nghÞ quyÕt cña Quèc héi ®Ò ra. Chi ®Çu t­ ph¸t triÓn t¨ng ®· gãp phÇn ®­a nhiÒu dù ¸n h¹ tÇng quan träng hoµn thµnh ®­a vµo sö dông ph¸t huy hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­…Chi ng©n s¸ch cho c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸, x· héi, ®¶m b¶o quèc phßng an ninh còng t¨ng so víi dù to¸n – nhÊt lµ nh÷ng vïng träng ®iÓm vµ nh÷ng vïng cã nhiÒu khã kh¨n. NhiÒu ®Þa ph­¬ng ®· chñ ®éng sö dông dù phßng ng©n s¸ch ®Ó xö lý kÞp thêi c¸c nhiÖm vô ph¸t sinh ®ét xuÊt nh­: h¹n h¸n, lò lèc, dÞch bÖnh ®èi víi c©y trång vµ vËt nu«i; sö dông nguån trung ­¬ng hç trî, bè trÝ ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng vµ huy ®éng søc d©n ®Èy m¹nh thùc hiÖn ®Çu t­ kiªn cè ho¸ c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, kªnh m­¬ng, giao th«ng n«ng th«n, c¬ së h¹ tÇng lµng nghÒ n«ng th«n… C¸c bé vµ ®Þa ph­¬ng ®· qu¸n triÖt vµ triÓn khai thùc hiÖn tèt chñ tr­¬ng cña Quèc héi vÒ viÖc bè trÝ ng©n s¸ch vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch t¹o nguån theo quy ®Þnh ®Ó thùc hiÖn c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng. NhiÒu bé ®Þa ph­¬ng ®· tËp trung chØ ®¹o c«ng t¸c triÓn khai thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 10/2002/N§- CP ngµy 16/01/2002 cña ChÝnh phñ vÒ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh, giao quyÒn chñ ®éng cho ®¬n vÞ sù nghiÖp trong qu¶n lý biªn chÕ, ph¸t triÓn nhiÖm vô chuyªn m«n; triÓn khai më réng thÝ ®iÓm kho¸n biªn chÕ vµ kho¸n chi hµnh chÝnh theo QuyÕt ®Þnh sè 192/2001/Q§ - TTg ngµy 17/12/2001 cña Thñ t­íng chÝnh phñ; ®· t¹o cho c¸c ®¬n vÞ quyÒ tù chñ trong qu¶n lý biªn chÕ, lao ®éng, ho¹t ®éng chuyªn m«n, qu¶n lý tµi chÝnh; chñ ®éng tæ chøc huy ®éng c¸c nguån lùc ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô; chñ ®éng x©y dùng quy chÕ chi tiªu néi bé phï hîp víi ®Æc thï cña ®¬n vÞ. Chi tr¶ nî n­¬c ngoµi còng ®­îc ®¶m b¶o. Tû lÖ nî n­íc ngoµi ®­îc khèng chÕ ë møc d­íi giíi h¹n an toµn theo th«ng lÖ quèc tÕ. Héi nhËp quèc tÕ trong lÜnh vùc tµi chÝnh co kÕt qu¶ tÝch cùc. Béi chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc ®­îc xö lý theo h­íng tÝch cùc vµ ®­îc kiÒm chÕ trong giíi h¹n cho phÐp (5%GDP), ®¶m b¶o thanh to¸n kÞp thêi ®Çy ®ñ c¸c kho¶n nî theo ®óng cam kÕt. §¸nh gÝa t×nh h×nh ph©n bæ NSNN giai ®o¹n 2004 - 2006 vµ dù th¶o ph©n bæ NSNN giai ®o¹n 2007 - 2009: §©y lµ chñ ®Ò héi th¶o do uû ban kinh tÕ - Ng©n s¸ch quèc héi phèi hîp víi Bé Tµi chÝnh vµ Bé KÕ ho¹ch - §Çu t­ tæ chøc t¹i Hµ Néi trong ngµy 11 vµ 12/4/2006. Theo ®¸nh gi¸ chung, nhê thùc hiÖn ®Þnh møc ph©n bæ vµ c¬ chÕ æn ®Þnh ®èi víi ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng theo quy ®Þnh cña LuËt Ng©n s¸ch Nhµ n­íc trong giai ®o¹n 2004 - 2006, tæng thu NSNN t¨ng 34.2% trong ®ã thu NSTW t¨ng 40.5%; tæng chi NSNN t¨ng 46.2%, trong ®ã tæng chi c©n ®èi NS§P t¨ng gÇn 40%, chi ®Çu t­ ph¸t triÓn NS§P t¨ng gÇn 71% .§Þnh møc ph©n bæ NSNN theo quyÕt ®Þnh 149 ®· c¬ b¶n phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ vÒ nguån lùc ng©n s¸ch ®¸p øng kinh phÝ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña tõng bé c¬ quan trung ­¬ng vµ c¸c ®Þa ph­¬ng; phï hîp víi kh¶ n¨ng c©n ®èi ng©n s¸ch nhµ n­íc. §Þnh møc ph©n bæ ng©n s¸ch víi hÖ thèng tiªu chÝ ph©n bæ ng©n s¸ch cô thÓ, râ rµng ,minh b¹ch dÔ thùc hiÖn, dÏ kiÓm tra … ®· ­u tiªn c¸c ®Þa ph­¬ng miÒn nói, vïng ®ång bµo d©n téc cã nhiÒu khã kh¨n; ­u tiªn c¸c ®Þa ph­¬ng cã ®ãng gãp thu vµo NSTW.§¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng c«ng khai vµ minh b¹ch c¸c nhiÖm vô chi ng©n s¸ch cña tõng Bé, c¬ quan Trung ­¬ng vµ c¸c ®Þa ph­¬ng theo quy ®Þnh cña luËt NSNN.Gãp phÇn thóc ®Èy tiÕt kiÖm ,khuyÕn khÝch x· héi ho¸, c¶I c¸ch hµnh chÝnh trong c«ng t¸c x©y dùng vµ qu¶n lý dù to¸n NSNN. Tuy vËy ®Þnh møc ph©n bæ ng©n s¸ch theo quyÕt ®Þnh 139 vÉn cßn mét sè tån t¹i cÇn söa ®æi bæ sông ®Ó ®¶m b¶o kinh phÝ thùc hiÖn nh÷ng chÕ ®é, chÝnh s¸ch nhµ n­íc míi ban hµnh ; thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu, nhiÖm vô quan träng trong giai ®o¹n ph¸t triÓn míi theo nghÞ quyÕt cña §¶ng ; ®¸p øng yªu cÇu chiÕn l­îc tµi chÝnh ng©n schs giai ®o¹n 2006 - 2010. Theo «ng §ç Hoµng Anh TuÊn, Vô tr­ëng Vô NSNN - Bé tµi chÝnh ,®Þnh møc ph©n bæ n¨m 2007 ®­îc x©y dùng trªn c¬ së kÕ thõa nh÷ng kÕt qu¶ cña ®Þnh møc ph©n bæ chi NSNN theo quyÕt ®inh 139 vÒ hÖ thèng tiªu chÝ ph©n bæ, vÒ ph©n vïng ; bæ sung ®Þnh møc ph©n bæ ng©n s¸ch ®èi víi sù nghiÖp b¶o vÖ m«i tr­êng; thùc hiÖn chÝnh s¸ch trî gi¸ trî c­íc; t¨ng møc ­u tiªn ®èi víi miÒn nói ,vïng ®ång bµo d©n téc khã kh¨n. §èi víi chi NS§P, tiÕp tôc lÊy chØ tiªu d©n sè lµ chØ tiªu lµ chñ yÕu ,®ång thêi sö dông c¸c tiªu chÝ bæ sung ®èi víi tõng lÜnh vùc chi ng©n s¸ch ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ®Æc thï ®èi víi tõng vïng tõng ®Þa ph­¬ng; ®¶m b¶o kinh phÝ thùc hiÖn c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc ®· ®­îc ban hµnh vµ nhu cÇu kinh phÝ thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng; ®¶m b¶o tõng ®Þa ph­¬ng khi thùc hiÖn ®Þnh møc ph©n bæ míi cã møc t¨ng hîp lý so víi dù to¸n n¨m 2006 Quèc héi ®¨ quyÕt ®Þnh, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· giao.Kh¶ n¨ng c©n ®èi NSNN n¨m 2007 - 2010 lµm c¬ së hÖ thèng ®Þnh møc ph©n bæ chi chi th­êng xuyªn cña NSNN ®­îc Bé Tµi chÝnh dù kiÕn nh­ sau: Dù to¸n thu NSNN n¨m 2007 vµ giai ®o¹n 2007 - 2010 dù kiÕn t¨ng 22%GDP , trong ®ã thuÕ vµ phÝ 19-20%;®èi víi c¸c tØnh, thµnh phè yªu cÇu ®èi víi dù to¸n n¨m 2007 phÊn ®Êu t¨ng tèi thiÓu 21-22% so víi nhiÖm vô dù to¸n n¨m 2006 H§ND ®· quyÕt ®Þnh; phÊn ®Êu thùc hiÖn tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ 8%/n¨m; chØ sè gi¸ tiªu dïng d­íi 8%.... Dù to¸n chi NS n¨m 2007 vµ giai ®o¹n 2007 - 2010 dù kiÕn 26-27% GDP trªn c¬ së thùc hiÖn c¸c møc c©n ®èi thu ng©n s¸ch ë trªn; béi chi ng©n s¸ch 5% GDP ;chi ®Çu t­ ph¸t triÓn bao gåm c¶ tr¸i phiÕu chÝnh phñ chiÕm 20-31% tæng chi NSNN; chi tr¶ nî ®Èm b¶o c¸c nghÜa vô tr¶ nî trong vµ ngoµi n­íc; chi gi¸o dôc vµ ®µo t¹o n¨m 2007 ®¹t 20% tæng chi NSNN; chi khoa häc c«ng nghÖ ë møc 2% ; chi cho b¶o vÖ m«i tr­êng 1% chi NSNN; T¨ng lÜnh vùc y tÕ nhÊt lµ khi kinh phÝ ®¶m b¶o kh¸m ch÷a bÖnh cho ng­êi nghÌo,trÎ em d­íi 6 tuæi; t¨ng chi ®èi víi lÜnh vùc gia ®×nh chÝnh sach, ng­êi cã c«ng , cho xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, cho c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia. Ph­¬ng ¸n nµy sÏ ®­îc ®¹i diÖn c¸c Bé, ngµnh vµ c¸c ®Þa ph­¬ng cho ý kiÕn thÓ hiÖn quan ®iÓm cña m×nh trong ngµy 12/4 tr­íc khi ChÝnh phñ vµ Uû ban Kinh tÕ ng©n s¸ch tæng hîp tr×nh Uû ban Th­êng vô Quèc héi tíi ®©y. 3.Nh÷ng khã kh¨n tån t¹i Tån t¹i lín nhÊt trong vÊn ®Ò chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc cña chóng ta hiÖn nay ®ã lµ t×nh tr¹ng thÊt tho¸t l·ng phÝ vµ tham nhòng. Ngµy 26/2/1998, Uû ban th­êng vô Quèc héi ®· ban hµnh “Ph¸p lÖnh thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ”. Sau 6 n¨m thùc hiÖn, nh×n chung Ph¸p lÖnh vÉn chËm ®i vµo cuéc sèng, l·ng phÝ vÉn lµ vÊn ®Ò bøc xóc, cã n¬i, cã lÜnh vùc trë nªn nghiªm träng. L·ng phÝ trong viÖc chi tiªu c«ng xuÊt hiÖn d­íi nhiÒu h×nh thøc cô thÓ, trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau. Cã thÓ nªu mét sè d¹ng l·ng phÝ næi bËt nh­ sau: - L·ng phÝ trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n: §©y lµ n¬i t×nh tr¹ng l·ng phÝ chi tiªu ng©n s¸ch diÔn ra rÊt nghiªm träng mµ nguyªn nh©n ®Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ viÖc quyÕt ®Þnh ®Çu t­ sai lÇm. Chñ tr­¬ng ®Çu t­ sai chiÕm tíi 60 – 70% sè l·ng phÝ trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n( nh­ viÖc ®Çu t­ theo phong trµo dÉn ®Õn hiÖu øng xi m¨ng lß ®øng vµ c¸c nhµ m¸y ®­êng mäc lªn ë kh¾p n¬i. HiÖn c¶ n­íc cã 44 nhµ m¸y ®­êng víi tæng vèn ®Çu t­ lµ 9505.5 tØ ®ång, trong sè ®ã kh«ng Ýt nhµ m¸y sau khi x©y dùng xong kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ nguyªn liÖu ®Ó ho¹t ®éng, nhiÒu nhµ m¸y ®· ph¶i di dêi ®Õn c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c, g©y l·ng phÝ rÊt lín vÒ tiÒn cña), l·ng phÝ do bu«ng láng tõ kh©u thiÕt kÕ thi c«ng cho ®Õn gi¸m s¸t lµm cho c«ng tr×nh kh«ng ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, kh«ng b¶o ®¶m chÊt l­îng vµ xuèng cÊp nhanh chãng. Tuy ch­a cã sè liÖu thèng kª tÝnh to¸n vÒ nh÷ng thÊt tho¸t do l·ng phÝ trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, nh­ng t×nh tr¹ng l·ng phÝ ë c¸c c«ng tr×nh nµy cho thÊy nh÷ng con sè b¸o ®éng. Qua c¸c c«ng tr×nh ®· thanh tra th× tØ lÖ thÊt tho¸t lªn ®Õn 14 – 19%. N¨m 2004 ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n tõ Ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ 44000 tØ ®ång, nh­ vËy m­c thÊt tho¸t lµ tõ 6160 – 8360 tØ ®ång. - L·ng phÝ trong chi th­êng xuyªn: L·ng phÝ trong chi th­êng xuyªn biÓu hiÖn ë rÊt nhiÒu d¹ng kh¸c nhau, tõ l·ng phÝ trong viÖc sö dông vËt dông phôc vô cho c«ng viÖc hµng ngµy ®Õn sù l·ng phÝ trong mua s¾m sö dông xe c«ng, chi tiªu biÕu xÐn, sö dông ®iÖn tho¹i v­ît ®Þnh møc … T×nh tr¹ng l·ng phÝ trong viÖc chi tiªu ng©n s¸ch c¬ chÕ gi¸m s¸t chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc ë n­íc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ tõ m«i tr­êng kinh tÕ vµ chÊp hµnh ph¸p luËt. NghÜa lµ, khung ph¸p lý, ph­¬ng thøc, c¸c biÖn ph¸p cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t chi ng©n s¸ch trung ­¬ng phôc vô qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc hiÖn nay cßn l¹c hËu, kh«ng thÓ ®¸p øng nhu cÇu vÒ qu¶n lý tµi chÝnh trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, ch­a ph¸p huy ®Çy ®ñ tÝnh quyÒn lùc, tÝnh kÞp thêi vµ hiÒu qu¶ cña hÖ thèng gi¸m s¸t chi ng©n s¸ch trung ­¬ng phôc vô qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc, ®ång thêi thiÕu c¬ chÕ rµng buéc viÖc gi¸m s¸t mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®èi víi nh÷ng ®¬n vÞ qu¶n lý hµnh chÝnh sö dông ng©n s¸ch nhµ n­íc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc gi¸m s¸t chi ng©n s¸ch trung ­¬ng phôc vô qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc chñ yÕu ¸p dông h×nh thøc gi¸m s¸t sau. ViÖc kiÓm tra tr­íc vµ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chi ng©n s¸ch phôc vô qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc vÉn cßn yÕu kÐm. Ho¹t ®éng gi¸m s¸t chi ng©n s¸ch chñ yÕu thùc hiÖn th«ng qua c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµ sæ s¸ch kÕ to¸n, chó träng ®Õn tÝnh hîp ph¸p trong viÖc sö dông nguån vèn ng©n s¸ch mµ ch­a ph©n tÝch tÝnh hîp lý trong c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch nªn kh«ng thÓ ®­a ra c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa cã hiÖu qu¶. ViÖc l·ng phÝ trong chi tiªu ng©n s¸ch g©y nªn nh÷ng t¸c h¹i nghiªm träng. Thø nhÊt, l·ng phÝ g©y thiÖt h¹i to lín ®Õn Ng©n s¸ch nhµ n­íc.Trong nh÷ng n¨m qua, tèc ®é gia t¨ng thu vµ chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ. Nh­ng víi t×nh tr¹ng l·ng phÝ nh­ hiÖn nay, phÇn t¨ng lªn cña thu ng©n s¸ch cã lÏ còng chØ ®ñ ®Ó bï ®¾p nh÷ng mÊt m¸t, l·ng phÝ do sù bµng quan, v« tr¸ch nhiÖm cña c¸c c«ng chøc nhµ n­íc. Thø hai, l·ng phÝ lµm mÊt lßng tin cña nh©n d©n vµo Nhµ n­íc. Ng©n s¸ch nhµ n­íc ®­îc h×nh thµnh tõ sù ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc vµ d©n c­ cho nhµ n­íc. Tr¸ch nhiÖm cña bÊt kú mét nhµ n­íc nµo còng lµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt lµ sè tiÒn thuÕ vµ c¸c kho¶n kh¸c mµ ng­êi d©n nép cho nhµ n­íc. ViÖc chi tiªu l·ng phÝ Ng©n s¸ch nhµ n­íc, thÓ hiÖn qua rÊt nhiÒu b»ng chøng trªn thùc tÕ vµ ®­îc ph¶n ¸nh hµng ngµy qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng sÏ lµm ng­êi d©n mÊt lßng tin vµo nhµ n­íc. §ã cã thÓ lµ mét t¸c nh©n t¹o ra m«i tr­êng kinh tÕ kh«ng lµnh m¹nh, lµ mét trong nh÷ng lý do cña t×nh tr¹ng trèn tr¸nh c¸c nghÜa vô nép thuÕ cho nhµ n­íc ….Thø ba, ViÖc l·ng phÝ lµm mÊt uy tÝn ®èi víi nh÷ng nhµ ®Çu t­ vµ tµi trî. ChØ sè xÕp h¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam n¨m 2004 ®· cã sù thôt lïi ®¸ng kÓ trong con m¾t cña c¸c nhµ ®Çu t­. Theo b¸o c¸o cña DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi, nÕu nh­ n¨m 2003, ViÖt Nam xÕp h¹ng 60 trªn 102 n­íc th× n¨m 2004, chóng ta ®· bÞ thôt lïi 17 bËc, xÕp h¹ng 77 trªn 104 n­îc. Trong ®ã, chØ sè chi tiªu l·ng phÝ cña chÝnh phñ xÕp thø 68, chØ sè vÒ tham nhòng xÕp thø 97. C¸c nhµ tµi trî sÏ rÊt ngÇn ng¹i khi rãt vèn vµo n¬i mµ cã rñi ro rÊt lín vÒ sù mÊt m¸t v« h×nh do l·ng phÝ vµ tham nhòng. Ngoµi t×nh tr¹ng thÊt tho¸t l·ng phÝ, chi tiªu c«ng cßn cã nh÷ng khã kh¨n tån t¹i kh¸c cÇn ph¶i kh¾c phôc, ®ã lµ: - søc Ðp t¨ng chi ng©n s¸ch vÉn cßn lín do nhu cÇu ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ - x· héi ngµy cµng cao trong khi sù ph©n bè ng©n s¸ch cßn dµn tr¶i ch­a chó ý hiÖu qu¶n kinh tÕ x· héi. Do sù h¹n hÑn cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc mµ ®Þnh møc chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc phÇn lín míi chØ thùc hiÖn ®­îc nhiÖm vô duy tr× , ch­a mang tÝnh thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi Chñ tr­¬ng x· héi ho¸ mét sè kho¶n chi, lÜnh vùc chi ( nh­ y tÕ, gi¸o dôc, v¨n ho¸) ch­a ®­îc nhËn thøc ®Èy ®ñ, qu¸n triÖt kÞp thêi, phæ biÕn rçng r·i, dÉn ®Õn triÓn khai chËm, qu¶n lý ch­a tèt. C«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh thiÕu tËp trung, ch­a ch¾t chÏ. Quan hÖ gi÷a ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn cßn lÉn lén gi÷a bao cÊp vµ tµi trî hîp lý dÉn ®Õn sù b¶o hé qu¸ møc cña ng©n s¸ch nhµ n­íc, t¹o t­ t­ëng thô ®éng, û l¹i, tr«ng chê, lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh héi nhËp Nguyªn nh©n chñ yÕu cña c¸c h¹n chÕ trªn chñ yÕu lµ ch­a gi¶i quyÕt ®­îc tû lÖ ®éng viªn GDP vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc ®ang cã xu h­íng gi¶m trong khi nhu cÇu chi tiªu cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc lu«n lu«n ®ßi hái rÊt lín. ViÖc chi ng©n s¸ch vÉn dµnh bao cÊp cho mét sè lÜnh vùc (bao c©p trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp), cho mét sè kho¶n chi kh«ng thuéc ph¹m vi b¶o ®¶m cña ng©n s¸ch nhµ n­íc (nh­ chi cho c¸c hiÖp héi quÇn chóng, hç trî vèn l­u ®éng cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, chi sù nghiÖp trong c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc …), tØ träng chi dµnh cho l­¬ng qu¸ lín do bé m¸y qu¶n lý cång kÒnh nªn møc l­¬ng b×nh qu Tån t¹i lín nhÊt trong vÊn ®Ò chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc cña chóng ta hiÖn nay ®ã lµ t×nh tr¹ng thÊt tho¸t l·ng phÝ vµ tham nhòng. Ngµy 26/2/1998, Uû ban th­êng vô Quèc héi ®· ban hµnh “Ph¸p lÖnh thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ”. Sau 6 n¨m thùc hiÖn, nh×n chung Ph¸p lÖnh vÉn chËm ®i vµo cuéc sèng, l·ng phÝ vÉn lµ vÊn ®Ò bøc xóc, cã n¬i, cã lÜnh vùc trë nªn nghiªm träng. L·ng phÝ trong viÖc chi tiªu c«ng xuÊt hiÖn d­íi nhiÒu h×nh thøc cô thÓ, trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau. Cã thÓ nªu mét sè d¹ng l·ng phÝ næi bËt nh­ sau: - L·ng phÝ trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n: §©y lµ n¬i t×nh tr¹ng l·ng phÝ chi tiªu ng©n s¸ch diÔn ra rÊt nghiªm träng mµ nguyªn nh©n ®Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ viÖc quyÕt ®Þnh ®Çu t­ sai lÇm. Chñ tr­¬ng ®Çu t­ sai chiÕm tíi 60 – 70% sè l·ng phÝ trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n( nh­ viÖc ®Çu t­ theo phong trµo dÉn ®Õn hiÖu øng xi m¨ng lß ®øng vµ c¸c nhµ m¸y ®­êng mäc lªn ë kh¾p n¬i. HiÖn c¶ n­íc cã 44 nhµ m¸y ®­êng víi tæng vèn ®Çu t­ lµ 9505.5 tØ ®ång, trong sè ®ã kh«ng Ýt nhµ m¸y sau khi x©y dùng xong kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ nguyªn liÖu ®Ó ho¹t ®éng, nhiÒu nhµ m¸y ®· ph¶i di dêi ®Õn c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c, g©y l·ng phÝ rÊt lín vÒ tiÒn cña), l·ng phÝ do bu«ng láng tõ kh©u thiÕt kÕ thi c«ng cho ®Õn gi¸m s¸t lµm cho c«ng tr×nh kh«ng ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, kh«ng b¶o ®¶m chÊt l­îng vµ xuèng cÊp nhanh chãng. Tuy ch­a cã sè liÖu thèng kª tÝnh to¸n vÒ nh÷ng thÊt tho¸t do l·ng phÝ trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, nh­ng t×nh tr¹ng l·ng phÝ ë c¸c c«ng tr×nh nµy cho thÊy nh÷ng con sè b¸o ®éng. Qua c¸c c«ng tr×nh ®· thanh tra th× tØ lÖ thÊt tho¸t lªn ®Õn 14 – 19%. N¨m 2004 ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n tõ Ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ 44000 tØ ®ång, nh­ vËy m­c thÊt tho¸t lµ tõ 6160 – 8360 tØ ®ång. - L·ng phÝ trong chi th­êng xuyªn: L·ng phÝ trong chi th­êng xuyªn biÓu hiÖn ë rÊt nhiÒu d¹ng kh¸c nhau, tõ l·ng phÝ trong viÖc sö dông vËt dông phôc vô cho c«ng viÖc hµng ngµy ®Õn sù l·ng phÝ trong mua s¾m sö dông xe c«ng, chi tiªu biÕu xÐn, sö dông ®iÖn tho¹i v­ît ®Þnh møc … T×nh tr¹ng l·ng phÝ trong viÖc chi tiªu ng©n s¸ch c¬ chÕ gi¸m s¸t chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc ë n­íc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ tõ m«i tr­êng kinh tÕ vµ chÊp hµnh ph¸p luËt. NghÜa lµ, khung ph¸p lý, ph­¬ng thøc, c¸c biÖn ph¸p cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t chi ng©n s¸ch trung ­¬ng phôc vô qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc hiÖn nay cßn l¹c hËu, kh«ng thÓ ®¸p øng nhu cÇu vÒ qu¶n lý tµi chÝnh trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, ch­a ph¸p huy ®Çy ®ñ tÝnh quyÒn lùc, tÝnh kÞp thêi vµ hiÒu qu¶ cña hÖ thèng gi¸m s¸t chi ng©n s¸ch trung ­¬ng phôc vô qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc, ®ång thêi thiÕu c¬ chÕ rµng buéc viÖc gi¸m s¸t mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®èi víi nh÷ng ®¬n vÞ qu¶n lý hµnh chÝnh sö dông ng©n s¸ch nhµ n­íc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc gi¸m s¸t chi ng©n s¸ch trung ­¬ng phôc vô qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc chñ yÕu ¸p dông h×nh thøc gi¸m s¸t sau. ViÖc kiÓm tra tr­íc vµ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chi ng©n s¸ch phôc vô qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc vÉn cßn yÕu kÐm. Ho¹t ®éng gi¸m s¸t chi ng©n s¸ch chñ yÕu thùc hiÖn th«ng qua c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµ sæ s¸ch kÕ to¸n, chó träng ®Õn tÝnh hîp ph¸p trong viÖc sö dông nguån vèn ng©n s¸ch mµ ch­a ph©n tÝch tÝnh hîp lý trong c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch nªn kh«ng thÓ ®­a ra c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa cã hiÖu qu¶. 6 th¸ng ®Çu n¨m 2006, chi sai kho¶ng 75 tû ®ång. §©y lµ mét l­îng tiÒn chi ko ®óng môc ®Ých rÊt lín, khiÕn cho viÖc ph©n bæ c¸c nguån vèn khã kh¨n lªn. Theo kho b¹c nhµ n­íc(KBNN) :6 th¸ng ®Çu n¨m 2006, KBNN ®¨ tõ chèi thanh to¸n gÇn 75 tû ®ång chi kh«ng ®óng chÕ ®é trong ®ã 20 tû ®ång tiÒn mua xe c«ng. Ngµy 4-7, phãng viªn b¸o lao ®éng ®· cã cuéc pháng vÊn víi «ng Ph¹m Sü Danh - Tæng gi¸m ®èc KBNN - vÒ vÊn ®Ò nµy. ¤ng Danh cho biÕt: Theo b¸o c¸o toµn bé hÖ thèng KBNN, 6 th¸ng ®Çu n¨m cã kho¶ng 1500 l­ît ®¬n vÞ bÞ tõ chèi thanh to¸n, víi kho¶n tiÒn lªn tíi gÇn 75 tû ®ång, trong ®ã kho¶ng 20 tû chi mua s¾m xe c«ng. Së dÜ xay ra ®iÒu nµy lµ do c¸c ®¬n vÞ khi triÓn khai thùc hiÖn chi ng©n s¸ch ®· kh«ng thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn chÕ ®é…V× vËy KBNN buéc ph¶I kh«ng thanh to¸n. §¸ng chó ý lµ ®iÒu nµy x¶y ra c¶ trong chi th­êng xuyªn vµ chi ®µu t­ x©y dùng c¬ b¶n . ViÖc chi kh«ng ®óng chÕ ®é trong vÊn ®Ò mua xe c«ng thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm nh­ sai tiªu chuÈn, sai ®Þnh møc ,sai chñng lo¹i, vÇ kh«ng ®óng thêi h¹n mua xe. TÊt c¶ nh÷ng chØ tiªu nµy võa sai chÕ ®é võa kh«ng tu©n thñ ch­¬ng tr×nh h¹nh ®éng cña chÝnh phñ vÒ thùc hiÖn tiÕt kiÖm vµ chèng l·ng phÝ. ViÖc l·ng phÝ trong chi tiªu ng©n s¸ch g©y nªn nh÷ng t¸c h¹i nghiªm träng. Thø nhÊt, l·ng phÝ g©y thiÖt h¹i to lín ®Õn Ng©n s¸ch nhµ n­íc.Trong nh÷ng n¨m qua, tèc ®é gia t¨ng thu vµ chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ. Nh­ng víi t×nh tr¹ng l·ng phÝ nh­ hiÖn nay, phÇn t¨ng lªn cña thu ng©n s¸ch cã lÏ còng chØ ®ñ ®Ó bï ®¾p nh÷ng mÊt m¸t, l·ng phÝ do sù bµng quan, v« tr¸ch nhiÖm cña c¸c c«ng chøc nhµ n­íc. Thø hai, l·ng phÝ lµm mÊt lßng tin cña nh©n d©n vµo Nhµ n­íc. Ng©n s¸ch nhµ n­íc ®­îc h×nh thµnh tõ sù ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc vµ d©n c­ cho nhµ n­íc. Tr¸ch nhiÖm cña bÊt kú mét nhµ n­íc nµo còng lµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt lµ sè tiÒn thuÕ vµ c¸c kho¶n kh¸c mµ ng­êi d©n nép cho nhµ n­íc. ViÖc chi tiªu l·ng phÝ Ng©n s¸ch nhµ n­íc, thÓ hiÖn qua rÊt nhiÒu b»ng chøng trªn thùc tÕ vµ ®­îc ph¶n ¸nh hµng ngµy qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng sÏ lµm ng­êi d©n mÊt lßng tin vµo nhµ n­íc. §ã cã thÓ lµ mét t¸c nh©n t¹o ra m«i tr­êng kinh tÕ kh«ng lµnh m¹nh, lµ mét trong nh÷ng lý do cña t×nh tr¹ng trèn tr¸nh c¸c nghÜa vô nép thuÕ cho nhµ n­íc ….Thø ba, ViÖc l·ng phÝ lµm mÊt uy tÝn ®èi víi nh÷ng nhµ ®Çu t­ vµ tµi trî. ChØ sè xÕp h¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam n¨m 2004 ®· cã sù thôt lïi ®¸ng kÓ trong con m¾t cña c¸c nhµ ®Çu t­. Theo b¸o c¸o cña DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi, nÕu nh­ n¨m 2003, ViÖt Nam xÕp h¹ng 60 trªn 102 n­íc th× n¨m 2004, chóng ta ®· bÞ thôt lïi 17 bËc, xÕp h¹ng 77 trªn 104 n­îc. Trong ®ã, chØ sè chi tiªu l·ng phÝ cña chÝnh phñ xÕp thø 68, chØ sè vÒ tham nhòng xÕp thø 97. C¸c nhµ tµi trî sÏ rÊt ngÇn ng¹i khi rãt vèn vµo n¬i mµ cã rñi ro rÊt lín vÒ sù mÊt m¸t v« h×nh do l·ng phÝ vµ tham nhòng. Ngoµi t×nh tr¹ng thÊt tho¸t l·ng phÝ, chi tiªu c«ng cßn cã nh÷ng khã kh¨n tån t¹i kh¸c cÇn ph¶i kh¾c phôc, ®ã lµ: - søc Ðp t¨ng chi ng©n s¸ch vÉn cßn lín do nhu cÇu ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ - x· héi ngµy cµng cao trong khi sù ph©n bè ng©n s¸ch cßn dµn tr¶i ch­a chó ý hiÖu qu¶n kinh tÕ x· héi. Do sù h¹n hÑn cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc mµ ®Þnh møc chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc phÇn lín míi chØ thùc hiÖn ®­îc nhiÖm vô duy tr× , ch­a mang tÝnh thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi.Chñ tr­¬ng x· héi ho¸ mét sè kho¶n chi, lÜnh vùc chi ( nh­ y tÕ, gi¸o dôc, v¨n ho¸) ch­a ®­îc nhËn thøc ®Èy ®ñ, qu¸n triÖt kÞp thêi, phæ biÕn rçng r·i, dÉn ®Õn triÓn khai chËm, qu¶n lý ch­a tèt. C«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh thiÕu tËp trung, ch­a ch¾t chÏ. Quan hÖ gi÷a ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn cßn lÉn lén gi÷a bao cÊp vµ tµi trî hîp lý dÉn ®Õn sù b¶o hé qu¸ møc cña ng©n s¸ch nhµ n­íc, t¹o t­ t­ëng thô ®éng, û l¹i, tr«ng chê, lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh héi nhËp.Nguyªn nh©n chñ yÕu cña c¸c h¹n chÕ trªn chñ yÕu lµ ch­a gi¶i quyÕt ®­îc tû lÖ ®éng viªn GDP vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc ®ang cã xu h­íng gi¶m trong khi nhu cÇu chi tiªu cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc lu«n lu«n ®ßi hái rÊt lín. ViÖc chi ng©n s¸ch vÉn dµnh bao cÊp cho mét sè lÜnh vùc (bao c©p trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp), cho mét sè kho¶n chi kh«ng thuéc ph¹m vi b¶o ®¶m cña ng©n s¸ch nhµ n­íc (nh­ chi cho c¸c hiÖp héi quÇn chóng, hç trî vèn l­u ®éng cho c¸c doanh nghiÖp ©n cho mçi c¸n bé, c«ng nh©n viªn thÊp. Ng©n s¸ch ph¶i chi cho c¸c ®æi t­îng thuéc trî cÊp x· héi cßn lín, trong khi chÝnh s¸ch x· héi ho¸ c¸c nguån lùc ®Ó ®Çu t­ cho mét sè lÜnh vùc (gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸…) tiÕn hµnh cßn chËm. §ång thêi, viÖc triÓn khai thùc hiÖn ph©n bæ giao dù to¸n ng©n s¸ch ®Õn tËn ®¬n vÞ sö dông ng©n s¸ch cßn chËm so víi thêi gian quy ®Þnh ®· lµm gi¶m tÝnh linh ho¹t cña ng©n s¸ch nhµ n­íc. N¨m 2006 béi chi ng©n s¸ch vÉn cao.Khi bµn vÒ t×nh h×nh kinh tÕ x· héi thu chi ng©n s¸ch n¨m 2006 vµ dù kiÕn n¨m 2007, nhiÒu ®¹i biÓu quèc héi cho r»ng béi chi ng©n s¸ch lµ 5% tæng s¶n phÈm trong n­íc nh­ chÝnh phñ ®Æt ra vÉn cßn cao vµ nÕu gi¶i quyÕt triÖt ®Ó nh÷ng yÕu kÐm tron quy ho¹ch ,®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, chèng l·ng phÝ ,tham nhòng sÏ gi¶m ®­îc b«Þ chi ng©n s¸ch hµng n¨m. HiÖn nay GDP cña ViÖt Nam kho¶ng 980.000 tû ®ång, chÝnh phñ dù tÝnh møc t¨ng GDP n¨m 2007 lµ 8,3 - 8,5% so víi n¨m 2006.NhiÒu ®¹i biÓu ®· ®ång t×nh víi ý kiÕn cña ®¹i biÓu NguyÔn Ngäc Tr©n (tØnh An Giang), r»ng ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn x· héi lín nh­ng chÊt l­îng ch­a cao cã t¸c ®éng ®Õn béi chi ngÊn s¸ch.Theo «ng Tr©n ,tõ nhiÒu n¨m nay béi chi ng©n s¸ch ®Òu ®¹t d­íi 5% GDP. Tuy nhiªn do tæng nî cña ViÖt Nam ( kho¶ng 37% GDP )gÇn ng­ìng an toµn 40% ®èi víi n­íc ®ang ph¸t triÓn nªn «ng Tr©n nãi " kh«ng nªn ®Ó (béi chi ng©n s¸ch ) 5%GDP mµ nªn h¹ xuèng" - biÖn ph¸p mµ ®¹i biÓu nµy ®Ò nghÞ chÝnh lµ ph¶i gi¶m sù ®Çu t­ dµn tr¶I kÐm hiÖu qu¶ hiÖn nay. §¹i biÓu Ph¹m Chuyªn (TP Hµ Néi) chØ ra ba d¹ng l·ng phÝ :tµi nguyªn, tµi s¶n c«ng, nh©n lùc vµ cho r»ng "nÕu h¹n chÕ ®­îc tham nhòng ,l·ng phÝ trong chi ng©n s¸ch ,møc béi chi ng©n s¸ch kh«ng thÓ ®Õn møc nµy". HËu qu¶ cña l·ng phÝ theo «ng Chuyªn kh«ng thua kÐm tham nhòng nh­ng c¸c biÖn ph¸p chèng tham nhòng, l·ng phÝ cho ®Õn nay ch­a chóng träng t©m vµ d­íi gãc ®é ®¹o ®øc nhiÒu h¬n."G¶i ph¸p d­íi gãc ®é kinh tÕ, chÝnh trÞ theo t«i lµ b­íc ®ét ph¸ ", «ng Chuyªn nãi" nh÷ng biÖn ph¸p vÒ kinh tÕ nh­ buéc ph¶i ph©n bè l¹i sö dông tµi s¶n trong n­íc ,quyÒn së h÷u tµi s¶n nhµ n­íc ®Ó mäi tµi s¶n ®Òu ph¶i cã chñ, ®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm". L·ng phÝ trong chi tiªu ng©n s¸ch qua lêi c¸c ®¹i biÓu quèc héi hiÖn ®ang lµ nçi bøc xóc cña cö tri. §¹i biÓu L©m V¨n Kû(tØnh Sãc Tr¨ng) liÖt kª mét lo¹t c«ng tr×nh ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n b»ng nguån vèn cña nhµ n­íc trªn ®Þa bµn tØnh Sãc Tr¨ng dë dang, lÊp ®i, lÊp l¹i, ®Ó cá mäc mµ kh«ng biÕt bao giê kÕt thóc.Trong khi ®ã nh÷ng h¹ng môc ®Çu t­ nh­ cÇu ,­u tiªn hµng ®Çu cña cö tri ®Þa ph­¬ng nh­ kiªn cè ho¸ tr­êng häc ,x©y dùng tr­êng cao ®¼ng d¹y nghÒ … l¹i ®ang rÊt cÇn vèn. Trong 3 ngµy th¶o luËn vÒ t×nh h×nh kinh tÕ x· héi vµ ng©n s¸ch t¹i héi tr­êng võa qua ,nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc ®· ®­îc c¸c ®¹i biÓu Quèc héi ph¶n ¸nh ,tõ vÊn ®Ò tiªu cùc trong thi cö ,nhËp nhÌm s÷a bét s÷a t­¬i cho ®Õn qu¶n lý nhµ c«ng vô ,sù thÊt b¹i cña c«ng tr×nh nu«i bß s÷a … Tuy nhiªn ,cã nh÷ng vÊn ®Ò nh­ chÊt l­îng t¨ng tr­ëng ,thÊt tho¸t l·ng phÝ ,®Çu t­ dµn tr¶i … lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn t¹i c¸c kú häp mµ ch­a t×m ra gi¶i ph¸p cô thÓ vµ triÖt ®Ó. N¨m 2007 nÒn kinh tÕ n­íc ta dù tÝnh t¾ng tr­ëng víi tèc ®é cao kho¶ng 85%, v× vËy chóng ta cÇn ph¶i cã mét l­îng ng©n s¸ch ®ñ lín ®Ó ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ chÝnh trÞ vµ x· héi. C¸c n¨m tr­íc, tû träng cña dÇu th« chiÕm rÊt lín trong tæng nguån thu ng©n s¸ch n­íc ta. Mµ nguån thu t­ dÇu th« nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù biÕn ®éng t×nh h×nh trong n­íc vµ thÕ giíi. TÝnh tõ ®Çu n¨m 2005 trë l¹i ®©y, th× víi quyÕt ®Þnh 70/2006/Q§-Bé Tµi chÝnh, ®­îc ban hµnh vµo ®Çu tuÇn thø 3 th¸ng 12 n¨m 2006, Bé Tµi chÝnh ®· ®iÒu chØnh 12 lÇn thuÕ nhËp khÈu x¨ng dÇu.Nh­ vËy, sau h¬n hai th¸ng ¸p thuÕ nhËp khÈu x¨ng 20%, Béi Tµi chÝnh l¹i ph¶i gi¶m xuèng 10% vµ ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn trong sè ®iÒu chØnh gÇn ®©y ,mÆt hµng chiÕn l­îc nµy míi ®­îc gi¶m thuÕ. Theo dâi c«ng t¸c ®iÒu hµnh thuÕ nhËp khÈu x¨ng dÇu thêi gian qua cã thÓ thÊy ,mçi khi gi¸ dÇu th« trªn thÞ tr­êng thÕ giíi t¨ng ,Bé Tµi chÝnh ®iÒu chØnh gi¶m thuÕ nhËp khÈu vµ ng­îc l¹i.Tuy nhiªn gi¸ dÇu th« trªn thÞ tr­êng thÕ giíi Ýt biÕn ®éng vµ ®­îc giao dÞch ë møc gi¸ thÊp ,th©m chÝ ngay trong ngµy ban hµnh Quýªt ®Þnh 70/2006Q§-Bé Tµi chÝnh ,gi¸ dÇu th« trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®· gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt trong vßng 2 tuÇn trë l¹i ®©y.Nh­ vËy ®iÒu chØnh theo c¸ch cò th× Bé Tµi ChÝnh ph¶i t¨ng thuÕ nhËp khÈu x¨ng hoÆc ®Ò nghÞ Bé Th­¬ng m¹i gi¶m gi¸ b¸n lÎ x¨ng d©ï theo ®óng c¬ chÕ mµ hai bé nµy tuyªn bè :"GÝa x¨ng dÇu thÕ giíi t¨ng th× sÏ t¨ng gi¸ b¸n lÎ vµ ng­îc l¹i".VËy t¹i sao Bé Tµi chÝnh l¹i quyÕt ®Þnh gi¶m thuÕ nhËp khÈu x¨ng d©u? Theo Bé tr­ëng Tµi chÝnh Vò V¨n Ninh, do gi¸ gi¸ b¸n dÇu th« cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi gi¸ b¸n x¨ng dÇu trong n­íc vµ thuÕ nhËp khÈu x¨ng dÇu ,nªn Bé Tµi chÝnh sÏ ®iÒu chØnh linh ho¹t ®Ó kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn c©n ®èi nguån thu trong n­íc, kh«ng t¸c ®éng tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®êi sèng nh©n d©n ,®ång thêi sÏ chuyÓn d©n sang c¬ chÕ thÞ tr­êng. ¤ng Ninh cho biÕt :"NÕu gÝa b¸n dao ®éng tõ 58$/thïng ®Õn 63$/thïng , th× sÏ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn c©n ®èi ng©n s¸ch n¨m 2007,v× thu tõ xuÊt khÈu dÇu th« gi¶m ,nh­ng thu tõ thuÕ nhËp khÈu t¨ng lªn".Theo Thø tr­ëng Tµi chÝnh TrÇn V¨n T¸ ,thu tõ dÇu th« n¨m 2007 rÊt bÊp bªnh.NÕu nh­ mäi n¨m, lËp dù to¸n thu tõ dÇu th« , Bé Tµi chÝnh ®· n¾m ch¾c sÏ v­ît thu. §¬n cö nh­ n¨m 2006, khi x©y dùng dù to¸n, gi¸ b¸n dÇu th« trªn thÕ giíi dao ®éng 58-60$/thïng,®Ó " ch¾c ¨n" Bé Tµi chÝnh chØ tÝnh gi¸ b×nh qu©n 57.2$/thïng .MÆc cuèi cïng Quèc héi "quyÕt" møc gi¸ 56.7$/thïng, nh­ng thu tõ dÇu th« ­íc c¶ n¨m 2006 vÉn v­ît 16500 tû ®ång (t¨ng 26%so víi dù to¸n ),do gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n ®¹t 65$/thïng.Thu tõ dÇu th« cßn ®em l¹i cho ng©n s¸ch kho¶ng 2500 tû ®ång tõ thuÕ nhËp khÈu x¨ng.Trong khi ®ã, n¨m 2007, khi Quèc héi dù to¸n thu tõ ho¹t ®éng kh¸c ,xuÊt khÈu dÇu th« ë møc 62$/thïng,th× gi¸d©ï th« b×nh qu©n trªn thÕ giíi giao dÞch d­íi møc 60$/thïng.Tr­íc ®©y thùc hiÖn bï lç gi¸ nhiªn liÖu 8000-1000 tû ®ång/n¨m nªn t¸c ®éng cña gi¸ dÇu vµo s¶n xuÊt chØ ë møc ®é võa ph¶i, nh­ng tõ n¨m 2007 cïng víi gi¸ than, gi¸ ®iªn, xi m¨n, x¨ng dÇu ph¶i thùc hiÖn theo gi¸ thÞ tr­êng sÏ t¨ng thªm chi phÝ s¶n xuÊt, gi¶m thu nhËp doanh nghiÖp, khiÕn gi¶m thu ng©n s¸ch.§Ó ®¶m b¶o hoµn thµnh v­ît møc dù to¸n, ngµnh thuÕ ph¶i tÝch cùc khai th¸c c¸c nguån thu kh¸c, ®ång thêi tÝch cøc thu håi nî ®äng thuÕ, kh«ng ®Ó nî ®äng ph¸t sinh míi, ®ång thêi chóng ta ph¶i cã mét kÕ ho¹ch chi tiªu ng©n s¸ch hîp lý. ChØ khi nµo lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× vÊn ®Ò chi tiªu ng©n s¸ch cho c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ n¨m 2007 míi hoµn thµnh. Ch­¬ng 3. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc ViÖc phßng vµ chèng l·ng phÝ trong chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ mét vÊn ®Ò mµ trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ng©n s¸ch nhµ n­íc lu«n lu«n ®­îc nh¾c ®Õn. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy rÊt khã kh¨n vµ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt sím trong ngµy mét ngµy hai ®­îc mµ chóng ra cÇn ph¶i cã thêi gian.ViÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy lµ sù kÓt hîp gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò l·ng phÝ kh¸c nhau.Tuy nhiªn cã mét sè biÖn ph¸p chung ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy ®ã lµ: + Hoµn thiÖn c¬ chÕ tµi chÝnh trong qu¶n lý chi tiªu c«ng. Nhµ n­íc ®· ban hµnh kh¸ nhiÒu v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ chÕ ®é, tiªu chuÈn, ®Þnh møc trong chi tiªu c«ng ë c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau. Tuy nhiªn, vÉn cßn kh«ng Ýt v¨n b¶n tån t¹i nhiÒu kÎ hë trong c¸c chÕ ®é tµi chÝnh, t¹o c¬ héi cho t×nh tr¹ng l·ng phÝ hoµnh hµnh. + Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ, cã tÝnh kh¶ thi. + T¨ng c­êng c«ng khai, minh b¹ch vÒ tµi chÝnh.§iÒu nµy sÏ gi¶m thiÓu ®ù¬c sù tham nhòng ,thÊt tho¸t. + t¨ng c­êng kiÓm tra, gi¸m s¸t chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc. ViÖc kiÓm tra, thanh tra tµi chÝnh cÇn ®­îc ®Èy m¹nh. Cã kÕ ho¹ch kÕt hîp gi÷a thanh tra nhµ n­íc, thanh tra tµi chÝnh vµ thanh tra cña cña bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng ®Ó më réng diÖn thanh tra vµ tr¸nh sù chång chÐo, phiÒn hµ. N©ng cao chÊt l­¬ng ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c thanh tra c¶ vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm. + Xö lý kiªn quyÕt c¸c tr­êng hîp l·ng phÝ g©y thÊt tho¸t nguån lùc cña nhµ n­íc. ViÖc xö lý c¸c hµnh vi g©y l·ng phÝ g¾n liÒn víi viÖc quy tr¸ch nhiÖm râ rµng. + XhÊm døt t×nh tr¹ng nhµ n­íc “trî gióp” cho viÖc chi tiªu kh«ng dóng quy ®Þnh. + Kiªn quyÕt c¾t bá nh÷ng kho¶n chi kh«ng thËt cÇn thiÕt hoÆc cã thÓ ®Ó cho x· héi tù chi tr¶. kÕt luËn Ng©n s¸ch nhµ n­íc cã vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. ViÖc qu¶n lý ng©n s¸ch mét c¸ch tèt nhÊt lµ ®iÒu kiÖn rÊt tèt ®Ó ph¸t triÓn mäi ngµnh nghÒ trong n­íc, gióp cho c¸c môc tiªu mµ ng©n s¸ch ®Ó ra sÏ ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch nhanh chãng vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt.Vµ viÖc qu¶n lý tèt ng©n s¸ch sÏ khuyÕn khÝch toµn thÓ nh©n d©n lao ®éng thùc hiÖn c¸c nghÜa vô cña nhµ n­íc mét c¸ch tèt nhÊt. Lµ mét sinh viªn khoa Ng©n Hµng - Tµi ChÝnh em ®· hiÓu râ h¬n vÒ vai trß cña ng©n s¸ch ®èi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc còng nh­ nghÜa vô cña mçi ng­êi d©n ®èi víi NSNN. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o ®· gióp em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. tµi liÖu tham kh¶o 1.Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Ng©n s¸ch n¨m 2007 khã tr«ng vµo dÇu th« (www.mof.gov.vn) 2.Thu - chi NSNN n¨m 2006: Nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé (www.mof.gov.vn) 3.Ph¸p luËt vÒ ng©n s¸ch nhµ n­íc 4.S¸u th¸ng chi sai 75 tû ®ång (www.mof.gov.vn) 5. §¸nh gi¸ t×nh h×nh ph©n bæ NSNN giai ®o¹n 2004-2006 vµ dù th¶o quy ®Þnh ph©n bæ NSNN giai ®o¹n 2007-2010 MôC LôC Lêi më ®Çu 1 CH¦¥NG I: tæng quan vÒ ng©n s¸ch nhµ n­íc 2 1. Kh¸i niÖm ng©n s¸ch nhµ n­íc 2 2. B¶n chÊt cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 3 3. HÖ thèng Ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ ph©n cÊp qu¶n lý ng©n s¸ch nhµ n­íc 4 3.1. HÖ thèng Ng©n s¸ch nhµ n­íc 4 3.2. Ph©n cÊp qu¶n lý NSNN 6 4. Nh÷ng néi dung thu chi cña ng©n s¸ch n­íc ta 7 4.1 Thu NSNN 7 4.2. Chi NSNN 7 4.2.1 Néi dung chñ yÕu cña chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc 8 4.2.2.Vai trß cña chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc 8 4.2.3 Qu¶n lý chi Ng©n s¸ch nhµ n­íc 10 Ch­¬ng 2. Thùc tr¹ng cña chi tiªu Ng©n s¸ch nhµ n­íc ë ViÖt Nam hiÖn nay 12 1. Thùc tr¹ng chung 12 2. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc 12 3.Nh÷ng khã kh¨n tån t¹i 17 Ch­¬ng 3. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ chi tiªu ng©n s¸ch nhµ n­íc 25 kÕt luËn 26