Đề tài Một số giải pháp nhằm phát triển vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt ở địa bàn Hà nội

Ën t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng. So víi c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i c«ng céng kh¸c, xe buýt cã ­u ®iÓm lµ tÝnh linh ho¹t cao, vèn ®Çu t­ thÊp, sö dông ®­îc c¬ së h¹ tÇng cña ®­êng bé, ®¸p øng ®­îc mäi nhu cÇu ®i l¹i cña ng­êi d©n sèng trong thµnh phè, v× vËy nã vÉn lµ lo¹i ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng ®­îc tÊt c¶ c¸c thµnh phè trªn thÕ giíi dïng. Vµ viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng xe buýt ®« thÞ g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ë c¸c thµnh phè. HÖ thèng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt cña Hµ néi hiÖn t¹i mÆc dï ®· cã ®­îc nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ trong thêi gian qua. Song c«ng t¸c qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh m¹ng l­íi xe buýt vÉn cßn cã nhiÒu h¹n chÕ. ViÖc ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt lµ do xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tiÔn cña giao th«ng Thñ ®« vµ ch­a cã mét quy ho¹ch cô thÓ nµo ®Þnh h­íng cho sù ph¸t triÓn cña m¹ng l­íi xe buýt. ChÝnh v× vËy, viÖc quy ho¹ch mét m¹ng l­íi vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt mét c¸ch hîp lý lµ tiÒn ®Ò ®Ó gi¶m bít c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n, gi¶m ¸ch t¾c cho giao th«ng ®« thÞ vµ lµ c¬ së ®Ò ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng kh¸c trong thµnh phè. 3.3.3 T×nh h×nh quy ho¹ch m¹ng l­íi xe buýt ë Hµ néi hiÖn nay Qua qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt cña Hµ néi trong thêi gian qua, ta thÊy m¹ng l­íi xe buýt vÒ c¬ b¶n, ®­îc tæ chøc kh¸ chÆt chÏ vµ theo ®óng c¸c nguyªn t¾c quy ho¹ch vµ tæ chøc giao th«ng c«ng céng, phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña giao th«ng Hµ néi. VÒ m¹ng l­íi tuyÕn xe buýt: HiÖn nay, thµnh phè Hµ néi cã kho¶ng 42 tuyÕn xe, b×nh qu©n trªn mçi tuyÕn cã kho¶ng 7- 8 xe ho¹t ®éng, vµo giê cao ®iÓm trªn c¸c tuyÕn cã l­u l­îng ®i l¹i lín th× sè xe cã thÓ t¨ng lªn tõ 10 – 12 xe. C¸c tuyÕn xe buýt cña Hµ néi ®Òu ®­îc bè trÝ hîp lý, tiÖn cho hµnh kh¸ch lªn xuèng xe, rót ng¾n thêi gian ®i l¹i. M¹ng l­íi xe buýt ®Òu ®­îc bè trÝ trªn tÊt c¶ c¸c trôc ®­êng chÝnh vµ c¸c trôc h­íng t©m cña thµnh phè vµ ®­îc ph©n bè tíi tÊt c¶ c¸c quËn, huyÖn. Tuy nhiªn viÖc ph©n bè tuyÕn giao th«ng c«ng céng trong c¸c tuyÕn giao th«ng cña khu vùc quy ho¹ch lµ kh«ng ®ång ®Òu: chñ yÕu tËp trung ë c¸c khu vùc trung t©m thµnh phè tõ vµnh ®ai II trë vµo; trong khi t¹i c¸c khu vùc kh¸c m¹ng tuyÕn xe ®­îc ph©n bè th­a thít, do vËy ng­êi d©n t¹i c¸c khu vùc nµy kh«ng cã c¬ héi ®i xe buýt hoÆc ph¶i ®i bé hµng c©y sè. Gi÷a c¸c tuyÕn trong m¹ng l­íi ch­a cã sù ®¸nh gi¸ møc ®é hîp lý còng nh­ kÕt nèi c¸c ®iÓm ph¸t sinh thu hót hµnh kh¸ch. C¸c tuyÕn xe buýt hiÖn t¹i chñ yÕu ®i chung víi c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng ®­êng bé kh¸c vµ míi chØ ®­a vµo ch¹y thö nghiÖm 1 tuyÕn xe buýt cã lµn ch¹y riªng, do ®ã ch­a cã ®­îc sù ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tÝnh kh¶ khi cña dù ¸n. VÒ mËt ®é ®­êng vËn t¶i vµ thêi gian ®i xe: Trung b×nh thêi gian cho mçi tuyÕn xe buýt trªn toµn m¹ng lµ 35 phót - 40 phót. Thêi gian chê xe gi÷a hai chuyÕn trung b×nh lµ 15 phót ®èi víi khu vùc xa trung t©m thµnh phè vµ 10 phót trong trung t©m thµnh phè. MËt ®é ®­êng vËn t¶i c«ng céng hiÖn nay kho¶ng 2,8 km/km² lµ phï hîp víi tiªu chuÈn quy ho¹ch. VÒ bè trÝ c¸c ®iÓm dõng ®ãn, tr¶ hµnh kh¸ch vµ bÕn b·i ®ç xe: HiÖn nay, toµn bé m¹ng l­íi xe buýt ë Hµ néi cã kho¶ng 42 ®iÓm ®Çu- cuèi, hÇu hÕt c¸c ®iÓm ®Òu cã quy m« rÊt nhá, trõ c¸c ®iÓm ®Æt t¹i c¸c bÕn xe liªn tØnh lµ cã khu vùc dµnh riªng cho xe buýt. C¸c ®iÓm ®Çu cuèi nµy hiÖn t¹i chØ lµ n¬i dõng vµ ®ãn tr¶ kh¸ch cña nhiÒu tuyÕn xe buýt gép l¹i vµ trªn ®ã kh«ng cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt nµo ®¸ng kÓ. Trªn c¸c tuyÕn xe buýt cña Hµ néi ®· bæ sung nhiÒu ®iÓm dõng song kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®iÓm dõng ®­îc bè trÝ kh«ng hîp lý, cã nhiÒu ®iÓm c¸ch nhau d­íi 350 m, ®Æc biÖt cã nh÷ng ®iÓm dõng chØ c¸ch nhau 150- 200 m dÉn ®Õn lµm h¹n chÕ tèc ®é cña ph­¬ng tiÖn. C¸c vÞ trÝ dõng cña xe buýt ®Òu ®­îc bè trÝ däc theo vØa hÌ hoÆc trªn c¸c d¶i ph©n c¸ch, song lßng ®­êng t¹i c¸c ®iÓm dõng ch­a ®­îc më réng ®Ó cho xe buýt vµo ®ãn, tr¶ hµnh kh¸ch. C¸c nhµ chê t¹i c¸c ®iÓm dõng cßn thiÕu nhiÒu vµ g©y bÊt tiÖn cho hµnh kh¸ch khi ph¶i ®øng ®îi xe. VÒ chñng lo¹i ph­¬ng tiÖn: Nh­ ta ®· biÕt, hiÖn nay ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vËn t¶i hiÖn t¹i, thµnh phè Hµ néi ®· ®­a vµo sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn cã khèi l­îng chuyªn chë lín cã søc chøa tõ 60 – 80 chç ngåi. B¶ng 1.7: Thèng kª c¸c chñng lo¹i xe buýt ®ang ®­îc ®­a vµo sö dông t¹i Hµ néi M¸c xe Søc chøa Sè l­îng Deawoo BS 150 80 96 Deawoo BS 090 60 104 Mercedes 60 10 Huyndai 24 38 Renault 80 50 Céng 298 Nguån: Quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i c«ng céng ë Thñ ®« Hµ néi ®Õn n¨m 2020 + Sè xe míi ®­îc ®Çu t­ giai ®o¹n II n¨m 2003 bao gåm: Xe lín míi (80 chç): 91 xe Xe TB míi (60 chç): 172 xe Xe TB míi (45 chç): 50 xe Xe Mini míi(24 chç): 37 xe Qua b¶ng thèng kª trªn, ta thÊy phÇn lín lo¹i xe buýt ®ang ®­îc sö dông t¹i Hµ néi lµ lo¹i xe cì lín vµ trung b×nh lín. ViÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn nµy cã ­u ®iÓm lµ n©ng cao kh¶ n¨ng chuyªn chë, chi phÝ ®Çu t­ thÊp. Tuy nhiªn víi hiÖn tr¹ng m¹ng l­íi ®­êng bé hiÖn nay th× viÖc sö dông lo¹i ph­¬ng tiÖn l¹i ®ang g©y ra thªm nh÷ng ïn t¾c giao th«ng do kh¶ n¨ng th«ng xe cña chÝnh c¸c ph­¬ng tiÖn nµy vµ cho viÖc l­u th«ng cña c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng kh¸c. Do ®ã, gi¶i ph¸p lµ chØ nªn triÓn khai lo¹i ph­¬ng tiÖn nµy trªn c¸c tuyÕn ®­êng cã mÆt c¾t ngang lßng ®­êng réng, cßn l¹i trªn c¸c tuyÕn ®­êng hÑp th× nªn sö dông c¸c lo¹i xe trung b×nh vµ nhá ®ång thêi t¨ng tÇn suÊt ho¹t ®éng cña c¸c chuyÕn nµy. Trong t­¬ng lai, khi c¬ së h¹ tÇng ®· ®­îc n©ng cÊp vµ më réng th× sÏ tiÕn hµnh thay thÕ dÇn b»ng c¸c ph­¬ng tiÖn cã khèi l­îng vËn t¶i lín h¬n. 3.4 KÕt luËn Qua ph©n tÝch ë c¸c phÇn trªn cã thÓ ®i ®Õn nhËn xÐt nh­ sau vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn giao th«ng vµ tæ chøc vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng: HiÖn nay m¹ng l­íi giao th«ng ®­êng bé ë Thñ ®« Hµ néi kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu giao th«ng vËn t¶i hiÖn t¶i: thiÕu vÒ sè l­îng vµ quy m« ®­êng, c¸c tuyÕn ®­êng ®« thÞ ®Òu hÑp vµ ng¾n, c¬ së h¹ tÇng th× thÊp kÐm; chØ mét vµi tuyÕn ®­êng trªn c¸c trôc chÝnh cña thµnh phè lµ ®· ®­îc më réng vµ n©ng cÊp. trong khi ®ã ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n gia t¨ng nªn ®· dÉn ®Õn ¸ch t¾c giao th«ng côc bé vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c vÒ m«i tr­êng vµ an toµn giao th«ng. Sù ph¸t triÓn cña m¹ng l­íi vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt g¾n liÒn víi quy ho¹ch vµ sù ph¸t triÓn giao th«ng ®­êng bé cña thµnh phè. ViÖc ho¹ch ®Þnh c¸c tuyÕn xe buýt sÏ phô thuéc vµo m¹ng l­íi giao th«ng ®« thÞ nh­ng víi t×nh tr¹ng hiÖn nay cña m¹ng l­íi giao th«ng ®­êng bé ë Hµ néi th× ho¹t ®éng vËn t¶i hµnh kh¸ch b»ng xe buýt ®ang gÆp rÊt nhiÒu h¹n chÕ ®Ó ph¸t triÓn. ViÖc ph¸t triÓn giao th«ng c«ng céng ë Hµ néi tr­íc ®©y ®· bÞ bá qua trong mét thêi gian dµi. Tuy nhiªn nh÷ng cè g¾ng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng « t« buýt trong thêi gian gÇn ®©y ®· cã ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ, song môc tiªu gi¶i quyÕt ïn t¾c giao th«ng ®· kh«ng ®¹t ®­îc nh­ ý muèn. VËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng vÉn ch­a cã ®­îc mét gi¶i ph¸p cô thÓ nµo ®Ó ph¸t triÓn, hiÖn nay tÊt c¶ c¸c gi¶i ph¸p ®­a ra míi chØ tiÕn hµnh thö nghiÖm. Do vËy ®Ó cho vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cã hiÖu qu¶ vµ ®¸p øng ®­îc c¸c môc tiªu mµ thµnh phè Hµ néi ®· ®Ò ra cho vËn t¶i c«ng céng trong c¸c giai ®o¹n tiÕp theo th× cÇn lËp quy ho¹ch tæng thÓ cho ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng kÕt hîp chÆt chÏ víi quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ theo tõng giai ®o¹n. Ch­¬ng III Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ë Hµ néi I. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« Hµ néi 1.1 Kinh nghiÖm tæ chøc vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cña c¸c thµnh phè lín trªn thÕ giíi. Kinh nghiÖm phæ qu¸t cho thÊy: ph¸t triÓn giao th«ng bÔn v÷ng vµ hiÖu qu¶ nhÊt chÝnh lµ ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng giao th«ng c«ng céng thay thÕ xe c¸ nh©n. HiÖn t¹i hai lo¹i h×nh giao th«ng c«ng céng phæ biÕn nhÊt trªn thÕ giíi lµ xe buýt vµ tµu ®iÖn. Mét sè thµnh phè lín ®ang kÕt hîp hai lo¹i h×nh giao th«ng nµy thµnh mét hÖ thèng giao th«ng ph©n cÊp: tµu ®iÖn cao tèc nèi kÕt c¸c thµnh phè vÖ tinh, s©n bay quèc tÕ víi c¸c khu trung t©m; xe buýt phôc vô trong néi «, néi thÞ. 1.1.1 VËn chuyÓn hµnh kh¸ch b»ng hÖ thèng “®­êng s¾t ®« thÞ” “§­êng s¾t ®« thÞ” cã thÓ hiÓu lµ tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i hµnh kh¸ch kh«ng sö dông ®­êng « t«. Nh÷ng n­íc ph¸t triÓn m¹nh hÖ thèng ®­êng s¾t ®« thÞ nh­ NhËt B¶n, §øc, Mü, Ph¸p, Anh, ®­êng s¾t ®« thÞ ®¶m nhiÖm chuyªn chë kho¶ng 50% l­u l­îng hµnh kh¸ch. §Æc biÖt lµ ë NhËt B¶n ®­êng s¾t ®« thÞ ®­îc coi lµ ch×a kho¸ tæ chøc giao th«ng ®« thÞ. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 1998, tû träng ph­¬ng thøc vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng ®­êng s¾t ë Tokyo chiÕm 56,2% trong khi xe buýt chiÕm 9,7%, xe taxi chiÕm 3,6%, cßn l¹i lµ xe con t­ nh©n. HiÖn nay ë NhËt B¶n hÖ thèng giao th«ng ®­êng s¾t ®« thÞ ®ang ®­îc sö dông gåm cã: Metro, Monorail, tµu tù ®éng AGT ( Automated Guideway Transit ) vµ LRT ( Light Rail Transit ). T¹i Thñ ®« B¨ng Kèc, Thai Lan hiÖn nay ®· ®­a vµo khai th¸c hÖ thèng ®­êng s¾t trªn cao “BTS Skytrain” gåm hai tuyÕn ®­êng s¾t trªn cao cã khæ ®­êng 1435mm, ®oµn tµu gåm 3 toa víi hai ®Çu kÐo. N¨ng lùc thiÕt kÕ t­¬ng øng cho mçi tuyÕn lµ 22.500 ng­êi/h cao ®iÓm 1 h­íng vµ 13.500 ng­êi/h cao ®iÓm 1 h­íng; ngoµi ra Thai Lan ®ang x©y dùng hai tuyÕn Metro MRTA ®Çu tiªn dµi 20 km. ( b¸o ®iÖn tö : M¹ng kiÕn tróc vµ x©y dùng ViÖt nam online.htm) Lo¹i h×nh vËn t¶i nµy cã ­u ®iÓm : - VËn chuyÓn ®­îc khèi l­îng hµnh kh¸ch lín lµm gi¶m sö dông ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n. - T¨ng kh¶ n¨ng vËn t¶i hµnh kh¸ch, hç trî tèt cho c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn thµnh phè, Ýt « nhiÔm m«i tr­êng, diÖn tÝch chiÕm dông ®Êt Ýt. - §é an toµn cao. Tuy nhiªn lo¹i h×nh nµy cã nh­îc ®iÓm lµ kh«ng c¬ ®éng vµ vÉn cÇn sù hç trî cña m¹ng l­íi xe buýt. Gi¸ thµnh x©y dùng cao. 1.1.2 VËn chuyÓn hµnh kh¸ch b»ng xe buýt Víi ­u ®iÓm lµ lo¹i ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¬ ®éng, thuËn tiÖn, chi phÝ vËn hµnh, khÊu hao thÊp nhÊt trong c¸c ph­¬ng thøc vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng, sö dông ®­îc c¬ së h¹ tÇng ®­êng bé vµ ®¸p øng ®­îc mäi nhu cÇu ®i l¹i cña ng­êi d©n sèng trong thµnh phè. Xe buýt vÉn lµ lo¹i ph­¬ng tiÖn ®­îc tÊt c¶ c¸c thµnh phè trªn thÕ giíi dïng. T¹i nh÷ng n­íc cã m¹ng l­íi giao th«ng ®­êng bé ph¸t triÓn, mËt ®é d©n sè kh«ng cao trªn nh÷ng tuyÕn cã luång vËn t¶i t­¬ng ®èi lín ®· tæ chøc nh÷ng tuyÕn xe buýt ch¹y riªng hoÆc kÕt hîp ch¹y cïng lµn xe t¶i. Xe buýt cßn lµ lo¹i h×nh vËn t¶i kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®Ó hç trî c¸c tuyÕn “®­êng s¾t néi ®«”, vÝ dô nh­ ë NhËt B¶n, c¸c tuyÕn xe buýt chñ yÕu ®­îc h×nh thµnh ph¸t triÓn ®Ó hç trî viÖc ®i l¹i cña ng­êi d©n khi chuyÓn tiÕp sang lo¹i h×nh vËn t¶i c«ng céng kh¸c. Thµnh phè Beclin, §øc, còng cã sù kÕt hîp gi÷a xe buýt víi c¸c h×nh thøc vËn t¶i cã khèi l­îng vËn chuyÓn lín. Trong ®ã vËn t¶i b»ng xe buýt ®­îc c¶i tiÕn hiÖn ®¹i ®¸p øng c¸c tiªu chÝ: tiÖn nghi, nhanh, Ýt « nhiÔm m«i tr­êng, c¸c cöa lªn xuèng ®­îc thiÕt kÕ hÕt søc thuËn lîi cho hµnh kh¸ch lªn, xuèng. ë ch©u Mü la tinh hÖ thèng xe buýt ch¹y nhanh ®· ®­îc ®­a vµo sö dông, ®©y lµ hÖ thèng xe buýt ch¹y theo lµn riªng cã n¨ng lùc chuyªn chë lín, kh¶ n¨ng chuyªn chë trªn ®­êng cao tèc cã lµn riªng ®¹t tíi 35.000 kh¸ch/h/h­íng. ChÊt l­îng phôc vô cña lo¹i xe buýt nµy rÊt cao, kÕt hîp víi tÊt c¶ ­u ®iÓm cña hÖ thèng Metro, do ®ã hÖ thèng xe buýt ch¹y nhanh ®­îc biÕt ®Õn nh­ lµ c¸c hÖ thèng “Metro trªn mÆt ®Êt”. B¶ng 1.8 : B¶ng so s¸nh mét sè lo¹i h×nh vËn chuyÓn c«ng céng C¸c chØ tiªu chñ yÕu Metro Metro nhá Monorail AGT (Automated Guideway Transit) LRT (Light Rail Transit) Xe buýt Gi·n c¸ch tèi thiÓu (phót) 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 1,0 C«ng suÊt cña mét toa (ng­êi) 280 142 140 70 113 50 Sè toa cña mét ®oµn tµu (toa) 6 - 10 4 - 8 2 - 6 4 – 12 2 - 4 1 C«ng suÊt tèi ®a (ng­êi/h.h­íng) 40.000-80.000 17.000-34.000 8.000 - 30.000 8.000 -25.000 12.000 -35.000 9.000-20.000 Tèc ®é khai th¸c (km/h) 30 - 60 35 30 - 35 30 20 - 25 20 Chi phÝ x©y dùng (triÖu USD/km) 150 -300 100 -150 20 - 30 25 – 50 10 - 30 1 - 5 Nguån: Héi th¶o th¸ng 4/2002: HiÖn tr¹ng vµ c¸c vÊn ®Ò giao th«ng ®« thÞ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ Héi th¶o th¸ng 7/2002: HiÖn tr¹ng vµ tiÕn triÓn míi vÒ giao th«ng c«ng céng ë NhËt B¶n – do c¸c chuyªn gia JICA t¹i viÖn chiÕn l­îc vµ ph¸t triÓn GTVTthùc hiÖn. B¶ng 1.9 : So s¸nh chi phÝ sö dông c¸c ph­¬ng thøc vËn t¶i c«ng céng ë mét sè thµnh phè trªn thÕ giíi. Bangkok Mexico Kuala Lumpur Bogota (Colombia) Quito (Ecuador) Loại phương tiện Tàu điện trên không Tàu điện (ngầm + trên không) Tàu điện nhẹ (ngầm + trên không) Xe buýt (đường dành riêng cho xe buýt) Xe buýt (đường dành riêng cho xe buýt) Chiều dài hoạt động của phương tiện (km) 23,1 23,7 29 41 11,2 Khoảng cách giữa các trạm (km) 1 1,1 1,3 0,4 0,7 Tổng vốn đầu tư (triệu USD 1.700 970 1.450 213 110,3 Vốn xây dựng cơ sở hạ tầng (triệu USD) 670 560 Không có 322 20 Vốn đầu tư/km (triệu USD) 74 41 50 5,3 9,8 Nguån: M¹ng kiÕn tróc vµ x©y dùng ViÖt Nam online.htm Qua c¸c b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy râ rµng chi phÝ cho ®Çu t­ x©y dùng ph¸t triÓn m¹ng l­íi b»ng xe buýt tiÖn thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi chi phÝ bá ra cho viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn hÖ thèng vËn t¶i b»ng ®­êng s¾t ®« thÞ. Kh¶ n¨ng chuyªn chë cña xe buýt còng gÇn t­¬ng ®­¬ng víi Metro. 1.2 Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« Hµ Néi 1.2.1 Tiªu chÝ lùa chän lo¹i h×nh giao th«ng c«ng céng ë Thñ ®« Hµ néi Cã rÊt nhiÒu yÕu tè quyÕt ®Þnh viÖc chän lùa lo¹i h×nh giao th«ng c«ng céng thÝch hîp, trong ®ã chi phÝ x©y dùng, thêi gian x©y dùng, thêi gian quy ho¹ch vµ thi c«ng, c«ng suÊt phôc vô, tÝnh linh ho¹t cña ph­¬ng tiÖn, tèc ®é vµ c¬ cÊu chÝnh s¸ch ®­îc coi lµ nh÷ng tiªu chÝ c¬ b¶n nhÊt. Chi phÝ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng: lµ yÕu tè hµng ®Çu trong viÖc lùa chän gi¶i ph¸p giao th«ng c«ng céng. Kh¸c víi c¸c ph­¬ng tiÖn sö dông ®­êng ray, xe buýt ®­îc xem lµ kinh tÕ nhÊt do tiÕt kiÖm ®¸ng kÓ chi phÝ x©y dùng h¹ tÇng nhê sö dông hÖ thèng ®­êng giao th«ng s½n cã. Chi phÝ x©y dùng ga tµu ®iÖn còng tèn kÐm h¬n rÊt nhiÒu so víi chi phÝ x©y dùng c¸c tr¹m xe buýt. Theo tÝnh to¸n chung, chi phÝ x©y dùng hÖ thèng tµu ®iÖn ngÇm ®¾t gÊp 100 lÇn so víi hÖ thèng xe buýt. Chi phÝ b¶o tr× vµ ho¹t ®éng cña xe buýt còng rÎ h¬n nhiÒu so víi tµu ®iÖn. Tæng vèn ®Çu t­ cho xe buýt tõ 1-10 triÖu USD/km, trong khi cho tµu ®iÖn lµ 20 – 180 triÖu USD/km. Thêi gian quy ho¹ch vµ thi c«ng: hÖ thèng xe buýt còng nhanh h¬n so víi c¸c hÖ thèng giao th«ng sö dông ®­êng ray. Mét hÖ thèng xe buýt hiÖn ®¹i ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ cã thÓ ®­îc quy ho¹ch trong 1 n¨m, x©y dùng trong 18 th¸ng. Trong khi ®ã, hÖ thèng tµu ®iÖn cao tèc mÊt kho¶ng 3 n¨m thi c«ng. Chi phÝ thÊp cña hÖ thèng xe buýt gióp cho qu¸ tr×nh huy ®éng vèn dÔ dµng vµ nhanh chãng h¬n. XÐt vÒ c«ng suÊt phôc vô: kinh nghiÖm cña thµnh phè Bogota (Colombia) vµ Rio de Janerio (Brazil) cho thÊy mét tuyÕn xe buýt c«ng céng cã thÓ phôc vô 20.000 – 30.000 l­ît kh¸ch/h. T¹i c¸c thµnh phè kh¸ch, c«ng suÊt trung b×nh tõ 15.000 – 20.000 l­ît kh¸ch/h. M¹ng kiÕn truc vµ x©y dùng ViÖt Nam online.htm Trong khi ®ã c«ng suÊt phôc vô cña mét tuyÕn tµu ®iÖn ngÇm t­¬ng ®­¬ng t¹i c¸c thµnh phè ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi dao ®éng rÊt lín, tõ 5.000 (ë Buenos Aries) ®Õn 81.000 (ë Hong Kong) l­ît kh¸ch/h/tuyÕn. C¸c nghiªn cøu cho thÊy vÊn ®Ò quan träng quyÕt ®Þnh c«ng suÊt phôc vô cña mét hÖ thèng giao th«ng c«ng céng kh«ng ph¶i lµ ë lo¹i h×nh giao th«ng mµ lµ c¬ cÊu ®ãn – tr¶ kh¸ch. Tèc ®é trung b×nh cña tµu ®iÖn c¸c lo¹i cao h¬n so víi tèc ®é xe buýt. Tuy nhiªn, tèc ®é xe buýt ch¹y trªn tuyÕn ®­êng dµnh riªng cho xe buýt l¹i kh«ng thua kÐm g× so víi tèc ®é tµu ®iÖn nhÑ. VÒ t¸c ®éng m«i tr­êng, tµu ®iÖn lµ ph­¬ng tiÖn s¹ch h¬n h¼n xe buýt v× kh«ng cã khÝ th¶i. Tuy nhiªn, c¸c tiÕn bé kü thuËt ®· cho phÐp xuÊt hiÖn vµ l­u th«ng c¸c xe buýt ch¹y ®iÖn, kh«ng th¶i khãi nh­ ®· thÊy ë mét sè n­íc ch©u ¢u. T¹i mét sè thµnh phè, xe buýt ®­îc ®¸nh gi¸ lµ lo¹i h×nh giao th«ng c«ng céng hiÖu qu¶ nhÊt vÒ mäi mÆt kinh tÕ, x· héi, dÞch vô vµ m«i tr­êng. 1.2.2 Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt §Æc ®iÓm cña Hµ néi nh­ ta ®· ph©n tÝch ë c¸c phÇn trªn lµ diÖn tÝch t­¬ng ®èi nhá, c¬ së h¹ tÇng giao th«ng h¹n hÑp vµ ®ang ph¸t triÓn nhanh chãng víi mËt ®é d©n c­ cao. §ång thêi qua ph©n tÝch tõ kinh nghiÖm khai th¸c sö dông b»ng c¸c ph­¬ng thøc vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng, kÕt hîp víi thùc tr¹ng hiÖn t¹i cña m¹ng l­íi giao th«ng ®­êng bé Hµ néi cho thÊy tr­íc m¾t ®Ó ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt cÇn tiÕn hµnh x©y dùng c¸c tuyÕn xe buýt cã lµn ch¹y riªng ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chÝ: tiÖn nghi, nhanh chãng, Ýt « nhiÔm m«i tr­êng, an toµn cho hµnh kh¸ch. Trong t­¬ng lai, theo ®Þnh h­íng quy ho¹ch ph¸t triÓn cña Hµ néi, sÏ ph¸t triÓn c¸c chuçi ®« thÞ vÖ tinh míi nh­ Mü §×nh, Sãc S¬n, Gia L©m, MiÕu M«n ... vµ hÖ thèng ®« thÞ vÖ tinh nµy cßn cã thÓ v­¬n xa h¬n n÷a, ®Õn Hµ §«ng, Xu©n Mai, Phóc Yªn. Nh­ thÕ, nhu cÇu ®i l¹i trong t­¬ng lai sÏ kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi c¸c quËn néi thµnh nh­ hiÖn nay. Trong viÔn c¶nh ®ã, hÖ thèng tµu ®iÖn cao tèc lµ gi¶i ph¸p giao th«ng hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó liªn kÕt khu trung t©m thµnh phè víi c¸c khu ®« thÞ vÖ tinh, khu c«ng nghiÖp ngo¹i « thµnh phè vµ c¸c s©n bay quèc tÕ. Däc theo c¸c tuyÕn tµu ®iÖn nµy, cã thÓ ph¸t triÓn c¸c thÞ trÊn nhá víi d©n sè kho¶ng 100.000 – 200.000 ng­êi theo m« h×nh ph¸t triÓn ®« thÞ cña Singapore. Trung t©m cña c¸c thÞ trÊn nµy lµ ga tµu ®iÖn kÕt hîp víi c¸c khu kinh tÕ, th­¬ng m¹i, c«ng nghiÖp tËp trung. Víi sù h×nh thµnh nªn hÖ thèng tµu ®iÖn nèi kÕt khu trung t©m thµnh phè víi c¸c ®« thÞ vÖ tinh, ng­êi d©n sÏ kh«ng cßn ph¶i lo ng¹i khi quyÕt ®Þnh chuyÓn ra sinh sèng t¹i c¸c ®« thÞ míi, gióp gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò d©n c­ tËp trung qu¸ ®«ng ®óc trong khu vùc trung t©m thµnh phè nh­ hiÖn nay. HÖ thèng tµu ®iÖn cao tèc nµy sÏ gi¶i quyÕt ®¸ng kÓ nhu cÇu ®i l¹i víi l­u l­îng lín, ®Æc biÖt trong c¸c giê cao ®iÓm, cho ng­êi d©n t¹i c¸c ®« thÞ míi vµo trung t©m thµnh phè häc tËp vµ lµm viÖc còng nh­ ng­êi d©n thµnh phè ®i lµm t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp ë ngo¹i «. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®i l¹i trong c¸c trung t©m thµnh phè, mét hÖ thèng xe buýt néi « cÇn ®­îc tiÕp tôc ph¸t triÓn nh»m phôc vô nhu cÇu ®i l¹i vµ lµm gi¶m thiÓu t¾c nghÏn giao th«ng vµ « nhiÔm m«i tr­êng. Vµ mét hÖ thèng tµu ®iÖn cao tèc h­íng ra vïng ngo¹i «, liªn kÕt c¸c chuçi ®« thÞ vÖ tinh, ®¸p øng c¸c môc tiªu ph¸t triÓn l©u dµi vµ bÒn v÷ng trong t­¬ng lai. Sù kÕt hîp gi÷a hÖ thèng xe buýt vµ hÖ thèng tµu ®iÖn cao tèc trong ®« thÞ sÏ t¹o ra sù linh ho¹t cña hÖ thèng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ®¸p øng ®­îc mäi nhu cÇu ®i l¹i cña ng­êi d©n nh­ ta ®· thÊy ë NhËt B¶n, Singapore, Ph¸p vµ c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. II. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch b»ng xe buýt ë Thñ ®« Hµ néi. Ho¹t ®éng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng lµ mét ngµnh ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt phóc lîi c«ng céng phôc vô cho toµn bé céng ®ång d©n c­. Tuy nhiªn xÐt trªn gi¸c ®é kinh tÕ th× ho¹t ®éng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng còng lµ mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Nã s¶n xuÊt ra hµng ho¸ phôc vô cho céng ®ång. Do ®ã ®· lµ mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt th× nã còng ph¶i tu©n theo c¸c quy luËt vÒ cung – cÇu, vµ c¸c quy luËt kinh tÕ thÞ tr­êng. VËy ®Ó ph¸t triÓn ®­îc vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt cã hiÖu qu¶ vµ ®¸p øng ®­îc c¸c môc tiªu ®Ò ra trong ®Þnh h­íng ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i Thñ ®« Hµ néi ®Õn n¨m 2020, em ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh­ sau: 1.1 Nhãm gi¶i ph¸p t¸c ®éng ®Õn cung Do ho¹t ®éng vËn t¶i lµ mét ngµnh ho¹t ®éng v× lîi Ých céng ®ång nªn viÖc qu¶n lý vµ tæ chøc ho¹t ®éng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng thuéc vÒ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc vµ chÝnh quyÒn ®« thÞ. V× vËy nhãm gi¶i ph¸p t¸c ®éng ®Õn cung lµ nh÷ng gi¶i ph¸p cña Nhµ n­íc vµ chÝnh quyÒn thµnh phè Hµ néi thùc hiÖn. Chóng bao gåm c¸c gi¶i ph¸p sau: 1.1.1 TËp trung x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng ®­êng bé ë Thñ ®« Hµ néi Sù ph¸t triÓn cña m¹ng l­íi vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt g¾n liÒn víi quy ho¹ch vµ sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng giao th«ng ®­êng bé cña thµnh phè. V× vËy muèn ph¸t triÓn hÖ thèng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt th× tr­íc hÕt cÇn tËp trung x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng h¹ tÇng giao th«ng ®­êng bé cña Thñ ®«. §Ó cã thÓ x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng h¹ tÇng giao th«ng ®­êng bé th× nh÷ng c«ng viÖc chñ yÕu cÇn thùc hiÖn lµ: T¨ng quü ®Êt dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ §Çu t­ x©y dùng, n©ng cÊp vµ më réng c¸c tuyÕn ®­êng Hoµn chØnh tæ chøc giao th«ng ph©n luång 1 chiÒu trªn c¸c phè chÝnh. 1.1.1.1 T¨ng quü ®Êt dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ HiÖn nay, quü ®Êt cña thµnh phè Hµ néi dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng lµ rÊt thÊp so víi tiªu chuÈn quy ho¹ch x©y dùng ®« thÞ, míi chØ chiÕm trªn d­íi 8%, trong khi ®ã tû lÖ ®Êt trung b×nh dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi lµ 20% - 25% . V× vËy gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng quü ®Êt dµnh cho giao th«ng hiÖn nay lµ: TËp trung ®Èy m¹nh c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng phôc vô cho c¸c dù ¸n x©y dùng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng vµ ph¸t triÓn ®« thÞ. Chóng ta biÕt r»ng, hiÖn nay, thµnh phè Hµ néi ®ang triÓn khai rÊt nhiÒu c¸c dù ¸n x©y dùng c¸c khu ®« thÞ míi vµ c¸c dù ¸n c¶i t¹o vµ x©y dùng c¸c tuyÕn ®­êng giao th«ng trong thµnh phè. Nh­ng khã kh¨n lín nhÊt cho viÖc triÓn khai c¸c dù ¸n nµy lµ ë c«ng t¸c ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng: do chi phÝ ®Òn bï thiÖt h¹i tµi s¶n vµ ®Êt ®ai trong c¸c dù ¸n nµy th­êng lµ rÊt lín vµ cã ¶nh h­ëng tíi cuéc sèng cña nhiÒu ng­êi d©n, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c dù ¸n x©y dùng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng trong néi thµnh thµnh phè Hµ néi. ChÝnh ®iÒu nµy ®· g©y sù trë ng¹i cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn c¸c dù ¸n. V× vËy ë ®©y chÝnh quyÒn ®« thÞ cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p cô thÓ, kiªn quyÕt ®Ó ®Èy m¹nh thùc hiÖn c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng. Bëi thùc tÕ, c¸c c«ng tr×nh giao th«ng vµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ®« thÞ cuèi cïng chñ yÕu lµ phôc vô lîi Ých cña c¶ céng ®ång d©n c­, chóng lµ tµi s¶n cña toµn x· héi. Nh÷ng lîi Ých mµ c¸c dù ¸n nµy ®em l¹i th­êng lín h¬n rÊt nhiÒu so víi chi phÝ ban ®Çu bá ra. Gi¶i ph¸p thø hai ®Ó lµm t¨ng quü ®Êt dµnh cho giao th«ng ®« thÞ lµ ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai ®« thÞ víi quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i víi quy ho¹ch x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®« thÞ. Cô thÓ lµ cÇn cã mét quy ho¹ch tæng thÓ viÖc sö dông ®Êt ®ai ®« thÞ, trong ®ã x¸c ®Þnh râ diÖn tÝch ®Êt dµnh cho giao th«ng ®« thÞ lµ bao nhiªu. Trong c¸c ®å ¸n quy ho¹ch x©y dùng c¸c khu ®« thÞ míi theo ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kh«ng gian cña thµnh phè Hµ néi th× ph¶i lËp kÕ ho¹ch sö dông ®Êt cô thÓ, ®Þnh râ diÖn tÝch ®Êt dµnh cho giao th«ng chiÕm bao nhiªu trong tæng sè diÖn tÝch dµnh cho ph¸t triÓn ®« thÞ. Cã nh­ vËy th× diÖn tÝch dµnh cho giao th«ng míi ®¸p øng ®­îc cho c¸c môc tiªu ph¸t triÓn ph¸t triÓn giao th«ng cña thµnh phè trong t­¬ng lai. 1.1.1.2 §Çu t­ x©y dùng n©ng cÊp vµ më réng c¸c tuyÕn ®­êng cña Thµnh phè theo quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i thµnh phè Hµ néi ®Õn n¨m 2020 Bªn c¹nh viÖc t¨ng quü ®Êt dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ cña Hµ néi th× viÖc ®Çu t­ x©y dùng míi c¸c tuyÕn ®­êng vµ viÖc n©ng cÊp, më réng c¸c tuyÕn ®­êng thuéc khu phè cæ vµ c¸c ®« thÞ cò còng lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng gãp phÇn ph¸t triÓn h¹ tÇng giao th«ng ®­êng bé cña Thñ ®« Hµ néi. HiÖn nay, hiÖn tr¹ng m¹ng l­íi ®­êng bé cña Hµ néi lµ mét trong c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn ¸ch t¾c giao th«ng, thÓ hiÖn sù l¹c hËu vµ yÕu kÐm trong c«ng t¸c qu¶n lý h¹ tÇng ®« thÞ. V× vËy vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu ®èi víi ph¸t triÓn giao th«ng ®­êng bé cña Hµ néi lµ cÇn ph¶i cã c¸c con ®­êng míi víi c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i ®ñ søc ®¸p øng næi nhu cÇu vËn t¶i cña Thñ ®« trong t­¬ng lai. XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm lîi Ých vµ chi phÝ, ta thÊy lîi Ých do ®Çu t­ x©y dùng vµ c¶i t¹o m¹ng l­íi ®­êng giao th«ng ®em l¹i lµ rÊt lín. C¸c tuyÕn ®­êng ®­îc míi ®­îc x©y dùng vµ më réng sÏ lµm gi¶m t×nh tr¹ng ïn t¾c giao th«ng hiÖn nay, t¹o c¬ së ph¸t triÓn hÖ thèng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng, ®ång thêi t¹o nªn c¶nh quan kiÕn tróc ®« thÞ. Kh«ng nh÷ng thÕ viÖc n©ng cÊp vµ më réng c¸c tuyÕn ®­êng cßn ®em l¹i cho ng­êi d©n vµ chÝnh quyÒn ®« thÞ nh÷ng lîi Ých kinh tÕ rÊt lín nhê khai th¸c lîi thÕ cña ®Êt ®ai däc theo hai bªn ®­êng vµ nguån cña c¶i tõ c¸c ho¹t ®éng giao th«ng vËn t¶i ®em l¹i. Tuy nhiªn viÖc më réng c¸c tuyÕn ®­êng th­êng ph¶i ph¸ dì hai c«ng tr×nh bªn ®­êng, g©y tèn kÐm, nhÊt lµ trªn c¸c tuyÕn phè thuéc khu phè cæ. V× vËy, cÇn c©n nh¾c lùa chän nh÷ng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn hîp lý: ch¼ng h¹n nh­ gi÷ nguyªn hiÖn tr¹ng lßng ®­êng hiÖn t¹i nh­ng sÏ cã ®Çu t­ c¶i t¹o vµ n©ng cÊp mÆt ®­êng, tæ chøc thµnh hÖ thèng ®­êng 1 chiÒu. Ngoµi ra ®Ó ®Çu t­ x©y dùng, n©ng c©p vµ më r«ng ®­êng phè trong ®« thÞ cÇn cã nguån vèn ®Çu t­. ChÝnh quyÒn ®« thÞ cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch nh»m t¹o nguån vèn nh­ khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc tham gia vµo ho¹t ®éng ®Çu t­ giao th«ng vËn t¶i th«ng qua c¸c gi¶i ph¸p vÒ thuÕ, l·i suÊt vay ng©n hµng, miÔn quyÒn nép phÝ sö dông h¹ tÇng kü thuËt hai bªn ®­êng ... cã c¸c gi¶i ph¸p sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn viÖn trî ODA, FDI vµo ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng ®« thÞ. 1.1.1.3 Hoµn chØnh tæ chøc giao th«ng ph©n luång 1 chiÒu trªn c¸c phè chÝnh Do diÖn tÝch ®Êt dµnh cho giao th«ng ë Hµ néi lµ rÊt Ýt, c¸c tuyÕn ®­êng ®« thÞ l¹i nhá vµ hÑp, trong khi ®ã mËt ®é giao th«ng trªn c¸c tuyÕn ®­êng chÝnh cña Hµ néi l¹i rÊt ®«ng, nhÊt lµ vµo c¸c giê cao ®iÓm. V× vËy cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n luång giao th«ng 1 chiÒu ®Ó gi¶m l­u l­îng c¸c ph­¬ng tiÖn tham gia giao th«ng trªn nh÷ng tuyÕn ®­êng nµy. HiÖn nay, trªn toµn bé m¹ng l­íi ®­êng giao th«ng cña Hµ néi, c¸c tuyÕn ®­êng cã ph©n luång 1 chiÒu chiÕm tû lÖ nhá. ChØ mét vµi tuyÕn phè chÝnh tíi trung t©m thµnh phè lµ ®­îc ph©n luång 1 chiÒu. VËy ®Ó cã thÓ hoµn thiÖn hÖ thèng giao th«ng Thñ ®« Hµ néi trong t­¬ng lai cÇn ph¶i hoµn chØnh tæ chøc giao th«ng ph©n luång 1 chiÒu trªn tÊt c¶ c¸c trôc chÝnh cña giao th«ng Hµ néi. §©y lµ kh«ng chØ lµ gi¶i ph¸p t¹m thêi trong t×nh h×nh quü ®Êt dµnh cho giao th«ng cßn h¹n chÕ mµ sÏ ph¶i lµ gi¶i ph¸p l©u dµi ®Ó ph¸t triÓn giao th«ng cña Thñ ®«. 1.1.2 T¨ng c­êng hiÖu qu¶ phôc vô, khai th¸c cña hÖ thèng xe buýt: T¨ng c­êng hiÖu qu¶ phôc vô, khai th¸c cña hÖ thèng xe buýt ®­îc thùc hiÖn th«ng qua nh÷ng gi¶i ph¸p sau: T¨ng tuyÕn phñ kÝn vïng cã nhu cÇu sö dông xe buýt; T¨ng ph­¬ng tiÖn nh»m tho¶ m·n nhu cÇu vËn chuyÓn; Hoµn thiÖn c¬ cÊu ®ãn tr¶ hµnh kh¸ch; Tæ chøc c¸c lµn dµnh riªng cho xe buýt; T¨ng mËt ®é ch¹y xe, tèc ®é vËn chuyÓn, n©ng cao tiÖn nghi phôc vô, gi¸ vÐ hîp lý. Tæ chøc c¸c tuyÕn giao th«ng c«ng céng chuyÓn tiÕp ch¹y theo giê ®Ó cho d©n c­ t¹i c¸c vïng ngo¹i « cã ®iÒu kiÖn ®i l¹i c¶ ban ngµy lÉn ban ®ªm. Nghiªn cøu ¸p dông thö nghiÖm lo¹i “ thÎ tõ ®i l¹i ” , tiÕn tíi ¸p dông phæ biÕn ®Ó t¨ng sè l­îng hµnh kh¸ch tham gia giao th«ng. 1.1.3 Hoµn thiÖn c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng viÖc øng dông c«ng nghÖ GIS trong quy ho¹ch vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng. GIS lµ mét hÖ thèng qu¶n lý th«ng tin kh«ng gian ®­îc ph¸t triÓn dùa trªn c¬ së c«ng nghÖ m¸y tÝnh víi môc ®Ých l­u tr÷, hîp nhÊt, m« h×nh ho¸, ph©n tÝch vµ miªu t¶ ®­îc nhiÒu lo¹i d÷ liÖu. GIS cã nhiÒu øng dông trong qu¶n lý kh«ng gian, quy ho¹ch ®« thÞ, vÝ dô nh­: + Qu¶n lý ®« thÞ: t×m kiÕm ®Þa chØ- x¸c ®Þnh vÞ trÝ cho ®Þa chØ phè; qu¶n lý ®­êng giao th«ng vµ s¬ ®å hÖ thèng c¸c thiÕt bÞ liªn quan; ph©n tÝch vÞ trÝ vµ chän b·i ( khu vùc x©y dùng ); + Qu¶n lý quy ho¹ch: ph©n vïng quy ho¹ch sö dông ®Êt; quy ho¹ch vËn t¶i c«ng céng; gi¶i quyÕt c¸c bµi to¸n vÒ bè trÝ ®­êng phè, c«ng viªn; bè trÝ ®Æt c¸c trung t©m cøu th­¬ng; bè trÝ m¹ng l­íi tr­êng häc, ®ån c¶nh s¸t. + Qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn: Ph©n tÝch xu h­íng m«i tr­êng; ph©n tÝch c¶nh quan, x¸c ®Þnh vÞ trÝ chÊt th¶i ®éc vµ b·i ®æ r¸c, m« h×nh ho¸ n­íc ngÇm vµ ®­êng « nhiÔm; ph©n tÝch ph©n bè d©n c­ vµ quy ho¹ch tuyÕn d©n. + Qu¶n lý c¸c thiÕt bÞ c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ: qu¶n lý hÖ thèng ®Ìn giao th«ng, hÖ thèng ®Ìn chiÕu s¸ng còng nh­ c¸c nót giao th«ng ®« thÞ; qu¶n lý hÖ thèng ®­êng èng dÉn n­íc s¹ch, cèng tho¸t n­íc th¶i sinh ho¹t, hÖ thèng l­íi ®iÖn d©n dông. Do ­u ®iÓm cña c«ng nghÖ nµy nªn trong c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« Hµ néi tõ nay ®Õn n¨m 2010 vµ cho c¸c giai ®o¹n tiÕp theo, ®Ò xuÊt øng dông c«ng nghÖ GIS vµo quy ho¹ch. * øng dông GIS vµo quy ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt trªn ®Þa bµn Hµ néi. 1. C¸c yªu cÇu ®èi víi øng dông c«ng nghÖ GIS §Ó cã thÓ øng dông c«ng nghÖ GIS vµo quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt th× ®ßi hái c¸c yªu cÇu sau: + X©y dùng ®­îc c¬ së d÷ liÖu phôc vô cho øng dông GIS + Tæ chøc thµnh lËp mét nhãm c¸c chuyªn gia øng dông GIS : nhãm chuyªn gia nµy kh«ng chØ nghiªn cøu bµi to¸n øng dông cho quy ho¹ch vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng mµ ho¹t ®éng nghiªn cøu phôc vô cho c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i cña thµnh phè Hµ néi. + Liªn kÕt GIS víi c¸c øng dông trong quy ho¹ch: x©y dùng c¸c bµi to¸n x¸c ®Þnh lé tr×nh c¸c tuyÕn xe buýt; bµi to¸n quy ho¹ch c¸c ®iÓm ®Çu- cuèi, bÕn, b·i ®ç xe vµ c¸c ®iÓm dõng ®ãn, tr¶ kh¸ch ... 2. Bµi to¸n øng dông: Bè trÝ c¸c ®iÓm dõng ®ãn tr¶ hµnh kh¸ch trªn c¸c tuyÕn xe buýt Ÿ C¸c yªu cÇu ®èi víi viÖc bè trÝ ®iÓm dõng ®ãn, tr¶ hµnh kh¸ch: + T¹i vÞ trÝ cã sù thu hót lín ®èi víi hµnh kh¸ch ( l­îng hµnh kh¸ch lªn, xuèng nhiÒu ); + ThuËn tiÖn cho viÖc chuyÓn tuyÕn cho hµnh kh¸ch; + An toµn vËn hµnh cho ph­¬ng tiÖn vµ hµnh kh¸ch; + Kho¶ng c¸ch ®i xe trung b×nh vµ hîp lý gi÷a c¸c ®iÓm ®ç lµ ph¶i ®¶m b¶o d = 350 – 400 m; + C¸c ®iÓm dõng ph¶i ®­îc bè trÝ trªn c¸c vØa hÌ hoÆc d¶i ph©n c¸ch cã chiÒu réng ³ 1m; Ÿ X©y dùng c¬ së d÷ liÖu phôc vô cho bµi to¸n: D÷ liÖu cho bµi to¸n bao gåm: + Líp d÷ liÖu nÒn: - Líp th«ng tin vÒ b¶n ®å thµnh phè Hµ néi; - Líp b¶n ®å chi tiÕt vÒ m¹ng l­íi ®­êng phè cña thµnh phè; + Líp th«ng tin øng dông: - Líp b¶n ®å c¸c th«ng tin vÒ mËt ®é ng­êi t¹i c¸c nót giao th«ng; - Líp b¶n ®å th«ng tin vÒ l­u l­îng hµnh kh¸ch trªn c¸c tuyÕn ®­êng cã m¹ng l­íi xe buýt ®i qua; Ÿ M« h×nh ho¸ bµi to¸n vµ hiÓn thÞ kÕt qu¶: Trªn c¬ së c¸c d÷ liÖu thu thËp ®­îc vµ ®· qua xö lý bëi c¸c chuyªn gia GIS ta ®­a ra ®­îc c¸c vÞ vÒ bè trÝ c¸c ®iÓm dõng ®ãn, tr¶ hµnh kh¸ch 1 c¸ch hîp lý ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn quy ho¹ch. T­¬ng tù nh­ vËy, ta cã thÓ øng dông c«ng nghÖ GIS trong c¸c bµi to¸n kh¸c: x¸c ®Þnh mËt ®é ph­¬ng tiÖn vËn t¶i trªn tuyÕn hay ph©n bè m¹ng l­íi xe buýt trªn toµn thµnh phè, ... Nh­ vËy, viÖc øng dông c«ng nghÖ GIS trong quy ho¹ch ph¸t triÓn hÖ thèng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng hiÖn nµy sÏ lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu phôc vô tèt nhÊt cho thùc hiÖn quy ho¹ch. 1.1.4 §a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt Ho¹t ®éng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë ®« thÞ lµ mét ngµnh ho¹t ®éng thuéc quyÒn së h÷u cña nhµ n­íc. Víi tÝnh chÊt lµ mét ngµnh phóc lîi c«ng céng phôc vô cho toµn bé céng ®ång d©n c­, ho¹t ®éng vËn t¶i c«ng céng dùa trªn viÖc nhµ n­íc trî cÊp vµ bï lç. ChÝnh v× thÕ mµ gi¸ vÐ ®i c¸c ph­¬ng tiÖn nµy th­êng thÊp ®Ó sao cho mäi ng­êi d©n còng ®Òu cã c¬ héi ®Ó ®i xe buýt. Vµ do ®ã nh÷ng kho¶n thu vÒ qua viÖc b¸n vÐ ( vÐ hµng ngµy, vÐ th¸ng ) kh«ng ®ñ ®Ó chi tr¶ cho c¸c chi phÝ vÒ nhiªn liÖu vµ khÊu hao xe, còng nh­ ®Ó ®Çu t­ mua s¾m c¸c ph­¬ng tiÖn míi. Trªn thùc tÕ, hiÖn nay c¸c kho¶n ®Çu t­ mua s¾m c¸c ph­¬ng tiÖn míi ®Òu rót ra tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ cña chÝnh quyÒn thµnh phè. V× vËy, ®Ó ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cã hiÖu qu¶ vµ gi¶m g¸nh nÆng chi phÝ cho nhµ n­íc vµ chÝnh quyÒn thµnh phè, thiÕt nghÜ, cÇn ph¶i khuyÕn khÝch c¸c thµnh phè kh¸c tham gia vµo lo¹i h×nh vËn t¶i c«ng céng. Sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kh¸c sÏ gãp phÇn gi¶m chi tiªu ng©n s¸ch vµo ®Çu t­ mua s¾m thiÕt bÞ, thay vµo ®ã sÏ tËp trung nguån ng©n s¸ch vµo ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt ®« thÞ. §ång thêi, tËn dông ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm cña c¸c thµnh phÇn nµy trong c«ng t¸c tæ chøc vËn t¶i c«ng céng. Tuy nhiªn, ®Ó ®¶m b¶o cho môc tiªu cña quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng kh«ng bÞ trÖch h­íng th× c¸c chÝnh s¸ch vµ ­u tiªn tr­íc ®©y cña thµnh phè ®èi víi vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ph¶i ®­îc gi÷ nguyªn. + Nhµ n­íc vÉn ph¶i cã chÝnh s¸ch trî gi¸ cho giíi c«ng nh©n viªn chøc nhµ n­íc, häc sinh vµ sinh viªn; + Trªn c¸c tuyÕn xe buýt do c¸c thµnh phè kh¸c ®¶m nhiÖm ph¶i tu©n theo c¸c nguyªn t¾c quy ho¹ch do chÝnh quyÒn ®« thÞ ®Æt ra. Bªn c¹nh ®ã th× nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî cho t­ nh©n khi tham gia vµo vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng: + Nhµ n­íc ®Çu t­ toµn bé kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt cña giao th«ng c«ng céng nh­ : bÕn b·i ®ç xe; tr¹m söa ch÷a, b¶o d­ìng, quy ho¹ch x©y dùng c¸c ®iÓm dõng ®ãn tr¶ hµnh kh¸ch. + MiÔn c¸c lo¹i thuÕ vµ lÖ phÝ: thuÕ nhËp khÈu ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng; c¸c phô tïng thay thÕ, thiÕt bÞ söa ch÷a, lÖ phÝ giao th«ng ... + Nhµ n­íc ­u ®·i cho c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc t­ nh©n tham gia vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng vay vèn víi l·i suÊt thÊp ®Ó thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng. 1.1.5 X©y dùng quü ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cña thµnh phè C¸c nguån thu tõ thu phÝ giao th«ng ®« thÞ víi c¸c doanh nghiÖp ®ãng trªn ®Þa bµn Hµ néi, c¸c nguån thu tõ bÕn b·i göi xe, lÖ phÝ ®¨ng kÝ xe, b¶o hiÓm, thuÕ ïn t¾c giao th«ng ®« thÞ, thuÕ x¨ng dÇu, phÝ qu¶ng c¸o ... 1.1.6 Hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc nh»m ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ vµ vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« Trong chÝnh s¸ch nh»m ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ vµ vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« cÇn tËp trung vµo nh÷ng h­íng chÝnh lµ: X©y dùng ®ång bé luËt giao th«ng vµ vËn t¶i hoµn chØnh cho ®« thÞ; §Çu t­ cho quy ho¹ch m¹ng l­íi ®« thÞ vËn t¶i ®« thÞ hîp lý, ®ång thêi kÕt hîp chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së kÕt cÊu h¹ tÇng cña giao th«ng vµ vËn t¶i ®« thÞ. Hoµn chØnh chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn giao th«ng c«ng céng cã “ lîi nhuËn ” mang tÝnh nh©n v¨n cho toµn x· héi. X©y dùng chÝnh s¸ch ®µo t¹o c¸n bé vµ nh©n viªn trong lÜnh vùc qu¶n lý giao th«ng vµ vËn t¶i ®« thÞ. §Ó qu¶n lý hÖ thèng c¸c tuyÕn ®­êng giao th«ng ho¹t ®éng b×nh th­êng, vËn hµnh th«ng suèt th× vai trß cña chÝnh quyÒn c¸c ®« thÞ cÇn tæ chøc ph©n luång giao th«ng hîp lý, chuyÓn dßng giao th«ng xe t¶i träng lín ra khái vïng trung t©m vµ c¸c ®iÓm thu hót ®«ng ®óc d©n c­, b¶o vÖ vµ ­u tiªn c¸c tuyÕn giao th«ng c«ng céng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch trong ®« thÞ. Gi¸o dôc luËt lÖ giao th«ng cÇn tiÕn hµnh th­êng xuyªn th«ng qua hÖ thèng v« tuyÕn truyÒn h×nh, truyÒn thanh. §­a viÖc gi¸o dôc luËt lÖ giao th«ng vµo c¸c tr­êng häc phæ th«ng nh»m ®µo t¹o cho thÕ hÖ trÎ hiÓu biÕt luËt lÖ ngay ë trong tr­êng. 1.2 Nhãm gi¶i ph¸p t¸c ®éng ®Õn cÇu vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng 1.2.1 H¹n chÕ ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n Do sè l­îng c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n trong thêi gian qua t¹i thµnh phè t¨ng lªn nhanh chãng, ®Æc biÖt lµ xe m¸y. Trong khi m¹ng l­íi ®­êng ®« thÞ cña Thµnh phè l¹i nhá, hÑp nªn ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ¸ch t¾c giao th«ng th­êng xuyªn x¶y ra; m«i tr­êng kh«ng khÝ ngµy cµng trë nªn « nhiÔm do l­îng khÝ th¶i tõ c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn nµy g©y ra. §Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng trªn, chÝnh quyÒn thµnh phè Hµ néi ®· ra s¾c lÖnh t¹m dõng ®¨ng ký xe m¸y trªn 4 quËn néi thµnh cò cña Hµ néi lµ: Hai Bµ Tr­ng, §èng §a, Hoµn KiÕm, Ba §×nh. Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét gi¶i ph¸p t¹m thêi. Sau khi s¾c lÖnh nµy cã hiÖu lùc th× sè l­îng xe m¸y ®¨ng ký cã gi¶m nh­ng hiÖu qu¶ cña ch­¬ng tr×nh nµy theo em nghÜ lµ kh«ng kh¶ thi. Bëi v× sè l­îng xe m¸y vÉn tiÕp tôc t¨ng, trong khi ®ã chÝnh s¸ch nµy l¹i g©y ra nh÷ng hËu qu¶ xÊu cho kinh tÕ- x· héi cña thµnh phè. ViÖc t¹m ngõng ®¨ng ký xe m¸y t¹i 4 quËn thµnh cò khiÕn cho nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu thùc sù th× kh«ng ®­îc ®¸p øng, thªm ®ã do t©m lý ng­êi tiªu dïng, ng­êi d©n t¹i c¸c quËn huyÖn ngo¹i thµnh cßn l¹i lo ng¹i viÖc t¹m dõng ®¨ng ký nµy sÏ ®­îc ¸p dông trªn toµn thµnh phè trong thêi gian tíi nªn ®· tranh thñ ®i mua xe, t¹o ra c¬ héi cho c¸c ®¹i lý ph©n phèi ®Çu c¬ t¨ng gi¸ b¸n. Mét vÊn ®Ò kh¸c, lµ do s¾c lÖnh trªn ch­a thùc hiÖn triÖt ®Ó vµ trong qu¸ tr×nh thùc thi ®· cho thÊy nh÷ng kÏ hë cho ng­êi d©n cã thÓ dÔ dµng l¸ch luËt, b»ng viÖc mua quyÒn ®¨ng ký xe cña nh÷ng hé gia ®×nh sèng t¹i c¸c quËn, huyÖn ngo¹i thµnh cßn l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng mua xe.§©y chÝnh lµ sù phi hiÖu qu¶ trong gi¶i ph¸p nµy. V× vËy, em ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p triÖt ®Ó ®Ó h¹n chÕ c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n ®ång thêi t¨ng hiÖu qña cña vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng nh­ sau: 1. T¹m dõng ®¨ng ký c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n: xe m¸y, xe con cña c¸c hé gia ®×nh trong toµn thµnh phè vµ ch­¬ng tr×nh nµy ph¶i ®­îc tiÕn hµnh ®ång lo¹t trªn tÊt c¶ c¸c quËn, huyÖn ngo¹i thµnh trong thµnh phè; 2. HoÆc b·i bá hoµn toµn viÖc t¹m dõng ®¨ng ký xe m¸y, nh­ng thay vµo ®ã lµ t¨ng thuÕ tr­íc b¹ vµ lÖ phÝ ®¨ng ký c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n lªn cao h¬n so víi møc hiÖn t¹i: 50% ®èi víi xe m¸y vµ 20% ®èi víi « t« con. 3. HoÆc kh«ng h¹n chÕ ®¨ng ký c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n, nh­ng sÏ ph¶i cã kÕ ho¹ch h¹n chÕ xe « t« con vµ xe m¸y ®i vµo trung t©m thµnh phè trong giê cao ®iÓm, ®ång thêi lËp quy ho¹ch x©y dùng c¸c bÕn b·i göi xe theo giê ë bªn ngoµi trung t©m thµnh phè cho mäi ng­êi cã ®iÒu kiÖn göi xe. Vµ hä cã thÓ sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng ®Ó ®i vµo trung t©m thµnh phè. Theo em nghÜ, gi¶i ph¸p thø 3 nµy lµ gi¶i ph¸p hiÖu qña nhÊt v× võa phï hîp víi ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i cña Thµnh phè theo quy ho¹ch ph¸t triÓn trong t­¬ng lai, võa h¹n chÕ ®­îc sù gia t¨ng cña c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n. §Ó cã thÓ thùc hiÖn ®­îc gi¶i ph¸p nµy th× thµnh phè cÇn ph¶i phñ kÝn m¹ng l­íi xe buýt trªn tÊt c¶ c¸c trôc chÝnh ra vµo trung t©m thµnh phè ®Ó c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng cã thÓ ho¹t ®éng kh¾p mäi n¬i trong ®« thÞ thu hót d©n chóng sö dông ngµy cµng nhiÒu ph­¬ng tiÖn nµy. Quy ho¹ch x©y dùng c¸c bÕn ®ç, c¸c nhµ ga trung gian chuyÓn tiÕp dßng ng­êi tõ bªn ngoµi trung t©m thµnh phè ®i vµo bªn trong vµ ng­îc l¹i. 1.2.2 N©ng cao nhËn thøc cña ng­êi d©n trong viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng ViÖc n©ng cao nhËn thøc cña ng­êi d©n trong viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng lµ rÊt quan träng. Bëi ho¹t ®éng vËn t¶i c«ng céng cã hiÖu qu¶ hay kh«ng chÝnh lµ do sù ®ång t×nh ñng hé cña ng­êi d©n vµ sù tham gia tÝch cùc cña ng­êi d©n vµo vËn t¶i c«ng céng. C¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao nhËn thøc cña ng­êi d©n gåm: Tuyªn truyÒn viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh­: B¸o, ®µi, truyÒn h×nh víi c¸c néi dung ®a d¹ng kh¸c nhau nh­ qu¶ng c¸o vÒ c«ng ty phôc vô vËn t¶i c«ng céng trong Thµnh phè; tuyªn truyÒn nÕp sèng v¨n minh - hiÖn ®¹i; hoÆc nãi vÒ thñ ®« c¸c n­íc ( n¬i mµ cã hÖ thèng giao th«ng c«ng céng ph¸t triÓn ) ... KhuyÕn khÝch ng­êi d©n ®i xe buýt ®Ó t¹o thãi quen cho ng­êi d©n sö dông xe buýt lµm ph­¬ng tiÖn ®i l¹i chÝnh cña m×nh trong thµnh phè b»ng c¸c ch­¬ng tr×nh nh­ ph¸t vÐ miÔn phÝ trong mét th¸ng cho nh÷ng ng­êi lÇn ®Çu sö dông xe buýt; gi¶m gi¸ vÐ, n©ng cao chÊt l­îng cña ®éi ngò l¸i xe vµ nh©n viªn; bè trÝ c¸c ®iÓm b¸n vÐ réng kh¾p ®Ó mäi ng­êi d©n ®Òu cã thÓ mua vÐ dÔ dµng ë nhiÒu n¬i CÇn cã chÕ tµi xö lý cô thÓ ®èi víi nh÷ng ai cè t×nh vi ph¹m vµo c¸c c«ng tr×nh, c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng. 1.2.3 Hoµn thiÖn hÖ thèng gi¸ vÐ vµ chÝnh s¸ch ­u tiªn ®èi víi häc sinh, sinh viªn vµ c«ng nh©n viªn chøc. ViÖc tÝnh to¸n gi¸ vÐ phôc vô cho hµnh kh¸ch cÇn tÝnh to¸n l¹i bëi theo sè liÖu kh¶o s¸t thùc tÕ, cù ly b×nh qu©n mét chuyÕn ®i b»ng xe buýt kho¶ng 5km, víi gi¸ vÐ hiÖn nay lµ: 2500 ®ång/chuyÕn th× sè tiÒn ph¶i tr¶ cho 1km lµ 500 ®ång. HiÖn nay, b×nh qu©n mçi ng­êi d©n ph¶i thùc hiÖn Ýt nhÊt lµ 42 chuyÕn ®i trong mét th¸ng do ®ã sè tiÒn ph¶i chi cho dÞch vô xe buýt lµ kho¶ng 110.000 ®ång/th¸ng. C¸c sè liÖu cña c¸c thµnh phè ph¸t triÓn trªn thÕ giíi gîi ý r»ng: gi¸ vÐ cho mét th¸ng ®i xe buýt kh«ng nªn v­ît qu¸ 4-5 % thu nhËp b×nh qu©n. So víi c¸c n­íc th× gi¸ vÐ cho mét chuyÕn ®i b»ng ph­¬ng tiÖn xe buýt ë Hµ néi lµ kh¸ cao so víi thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng. Gi¸ vÐ nªn ®­îc thay ®æi, trong ®ã ®èi víi nh÷ng tuyÕn mµ cã chiÒu dµi ®­êng kh¸ xa, gi¸ vÐ nªn ®­îc gi÷ 2500 ®ång /chuyÕn. Cßn ®èi víi nh÷ng tuyÕn xe buýt chØ ch¹y trong néi thµnh cã chiÒu dµi tuyÕn trung b×nh nªn gi¶m xuèng ®Ó khuyÕn khÝch thªm hµnh kh¸ch ®i xe. §èi víi c¸c lo¹i vÐ th¸ng dµnh cho c¸c ®èi t­îng ­u tiªn, hiÖn nay gi¸ vÐ cho c¸c ®èi t­îng nµy lµ hîp lý: - VÐ th¸ng kh«ng ­u tiªn: + 30.000 ®ång/HK/Th¸ng/TuyÕn +45.000 ®ång/HK/Th¸ng/2 TuyÕn + 60.000 ®ång/HK/Th¸ng/ liªn tuyÕn - VÐ th¸ng ­u tiªn ®èi víi häc sinh, sinh viªn + 15.000 ®ång/HK/Th¸ng/TuyÕn + 20.000 ®ång/HK/Th¸ng/2 tuyÕn + 30.000 ®ång/HK/Th¸ng/liªn tuyÕn Tuy nhiªn trong t­¬ng lai khi mµ thµnh phè cã chñ tr­¬ng ph¸t triÓn ®­êng s¾t ®« thÞ th× gi¸ vÐ nµy cÇn thay ®æi l¹i sao cho ®¶m b¶o ®­îc viÖc chuyÓn ph­¬ng tiÖn cña hµnh kh¸ch ®­îc dÔ dµng mµ kh«ng ph¶i tr¶ chi phÝ cao. KÕt luËn Cã thÓ nãi chñ tr­¬ng ­u tiªn ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt phôc vô cho vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng trªn ®Þa bµn Thñ ®« lµ mét h­íng ®i ®óng ®¾n cña CP vµ Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hµ néi trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i cña Hµ néi ®Õn n¨m 2020. Sù tham gia cña ph­¬ng tiÖn vËn t¶i c«ng céng vµo giao th«ng ®« thÞ ®· gãp phÇn lµm gi¶m ¸ch t¾c giao th«ng, h¹n chÕ sè l­îng c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n, ®ång thêi ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®i l¹i cña phÇn ®«ng d©n c­ Thñ ®«. H¬n n÷a, vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña Hµ néi. Nã lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é ph¸t triÓn toµn diÖn cña ®« thÞ. Víi ­u thÕ lµ lo¹i ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng c¬ ®éng, thuËn tiÖn, chi phÝ ®Çu t­ thÊp vµ phï hîp víi hiÖn tr¹ng h¹ tÇng giao th«ng ®­êng bé cña Hµ néi hiÖn t¹i, th× xe buýt chÝnh lµ lo¹i ph­¬ng tiÖn thÝch hîp nhÊt ®èi víi thµnh phè. ChÝnh v× vËy, trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cña Thñ ®«, c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt cÇn ®­îc quan t©m h¬n n÷a ®Ó cho lo¹i ph­¬ng tiÖn nµy ph¸t triÓn hîp lý vµ ®¸p øng ®­îc c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra cho vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ®Õn n¨m 2010 vµ 2020. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, em ®· cã ®­îc cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ c«ng t¸c qu¶n lý giao th«ng ®« thÞ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng kiÕn thøc quy ho¹ch vµ tæ chøc vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng trong ®« thÞ. Ngoµi ra, em cßn tiÕp thu ®­îc rÊt nhiÒu kiÕn thøc tõ c¸c kü n¨ng vÒ tæng hîp, ph©n tÝch sè liÖu vµ dù b¸o c¸c hiÖn t­îng. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng kü n¨ng quan träng cña ng­êi qu¶n lý cÇn ph¶i cã khi tham gia vµo c«ng t¸c qu¶n lý ®« thÞ. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, do tr×nh ®é vµ kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. VËy em mong muèn ®­îc c¸c c¸n bé, gi¸o viªn chØ dÉn vµ gióp em hoµn thiÖn tèt nh÷ng kiÕn thøc cña m×nh. Cuèi cïng, mét lÇn n÷a, em ch©n thµnh c¸m ¬n c¸c c¸n bé, chuyªn viªn phßng KÕ ho¹ch vµ ph¸t triÓn h¹ tÇng ®« thÞ – Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ thµnh phè Hµ néi ®· cung cÊp tµi liÖu vµ gióp em hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh thùc tËp. Em còng ch©n thµnh c¸m ¬n Th.sü Lª Thu H­¬ng, ®· h­íng dÉn em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Môc lôc lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ giao th«ng ®« thÞ vµ tæ chøc giao th«ng c«ng céng ë ®« thÞ 10 I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 10 1.1. §« thÞ vµ giao th«ng ®« thÞ 10 1.1.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ giao th«ng ®« thÞ vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ 10 1.1.1.1 §« thÞ vµ c¸c ®Æc tr­ng cña ®« thÞ 10 1.1.1.2 C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ giao th«ng ®« thÞ 11 1.1.1.3 Quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ 14 1.1.2. Vai trß cña giao th«ng ®« thÞ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®« thÞ 14 1.2 C¸c ph­¬ng tiÖn tham gia giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ 15 1.2.1 C¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng 16 1. Lo¹i tµu cao tèc søc chë lín (Mass Rapid Transit System) 17 2. Lo¹i tµu cã søc chë trung b×nh: 18 3. Mét sè lo¹i h×nh ph­¬ng tiÖn kh¸c: 19 1.2.2 C¸c ph­¬n tiÖn giao th«ng t­ nh©n 19 II. VËn t¶i hµnh kh¸ch vµ tæ chøc giao th«ng c«ng céng b»ng xe buýt 19 2.1 C¸c nguyªn t¾c lËp quy ho¹ch m¹ng l­íi xe buýt 19 2.1.1 M¹ng l­íi tuyÕn xe buýt 19 2.1.2 Ph­¬ng tiÖn 20 2.1.3 BÕn b·i 20 2.2 Tæ chøc giao th«ng c«ng céng b»ng xe buýt trong ®« thÞ 21 2.2.1 VÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi tæ chøc quy ho¹ch m¹ng l­íi xe buýt trong ®« thÞ 21 2.2.2 Bµi to¸n quy ho¹ch tæ chøc m¹ng l­íi xe buýt 21 2.2.2.1 Bµi to¸n x¸c ®Þnh khèi l­îng vËn t¶i ..21 2.2.2.2 X¸c ®Þnh mËt ®é ®­êng vËn t¶i c«ng céng (D), thêi gian ®i xe c«ng céng (T) vµ hÖ sè tuyÕn vËn t¶i (h)24 2.2.2.3 X¸c ®Þnh sè l­îng xe cÇn thiÕt vËn chuyÓn 1 chiÒu, giê cao ®iÓm cho mét tuyÕn ®­êng. 26 1. Tr­êng hîp chØ biÕt l­îng hµnh kh¸ch trªn tõng tuyÕn ®­êng; 26 2. Tr­êng hîp chØ biÕt l­îng vËn t¶i c¶ n¨m cña c¶ m¹ng l­íi kh«ng biÕt l­îng hµnh kh¸ch trªn tõng tuyÕn. 27 2.2.2.4 Nguyªn t¾c bè trÝ tuyÕn giao th«ng c«ng céng vµ tæ chøc xe ch¹y 27 2.2.3 Quy ho¹ch ®iÓm dõng, bÕn b·i ®ç xe 29 2.2.4 X¸c ®Þnh lé tr×nh c¸c tuyÕn xe buýt 30 Ch­¬ng II: T×nh h×nh giao th«ng vµ thùc tr¹ng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ë Thñ ®« Hµ néi 31 I. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña Thñ ®« Hµ néi vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi trªn ®Þa bµn Thñ ®« ®Õn n¨m 2010. 31 1.1 Tãm t¾t vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ cña thñ ®« Hµ néi 31 1.1.1 C¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn 31 1.1.1.1 VÞ trÝ ®Þa lý 31 1.1.1.2. DiÖn tÝch 31 1.1.1.3. D©n sè 31 1.1.1.4. §Þa h×nh, §Êt ®ai, KhÝ hËu vµ Thuû v¨n 32 1.1.2 T×nh h×nh kinh tÕ cña thñ ®« Hµ néi. 33 1.1.2.1.VÒ ph¸t triÓn kinh tÕ 33 1.1.2.2. X©y dùng vµ qu¶n lý thñ ®« Hµ néi 35 1.1.2.3 VÒ v¨n ho¸ - x· héi, an ninh quèc phßng 36 1.1.3. Nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ cña Hµ néi 36 1.2 §Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña thñ ®« Hµ néi giai ®o¹n 2001-2010 37 1.3 §Þnh h­íng ph¸t triÓn m¹ng l­íi giao th«ng 39 II. T×nh h×nh giao th«ng vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ë Thñ ®« Hµ Néi 41 2.1 T×nh giao th«ng ®« thÞ Hµ Néi 41 2.1.1 §Æc ®iÓm hÖ thèng giao th«ng cña Hµ néi 41 2.1.2 Thùc tr¹ng hÖ thèng giao th«ng ®« thÞ 44 2.1.2.1. M¹ng l­íi ®­êng bé ®« thÞ. 44 A) M¹ng l­íi ®­êng giao th«ng ®èi ngo¹i 44 B) M¹ng l­íi ®­êng giao th«ng ®èi néi. 45 1)M¹ng l­íi ®­êng giao th«ng néi thµnh 45 2) M¹ng l­íi ®­êng giao th«ng ngo¹i thµnh 48 2.1.2.2 C¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng vµ c¬ cÊu c¸c ph­¬ng tiÖn tham gia giao th«ng 48 1. C¸c ph­¬ng tiÖn tham gia giao th«ng Hµ néi; 49 2) Sè liÖu vÒ t¨ng tr­ëng ph­¬ng tiÖn giao th«ng ( giai ®o¹n 1999- 6/2002) 51 3) C¬ cÊu ®i l¹i b»ng ph­¬ng tiÖn giao th«ng cña Hµ néi, 6/2002 51 4) B¶ng thèng kª ph­¬ng tiÖn ®¨ng ký ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn Hµ néi 51 2.1.2.3 HiÖn tr¹ng vËn t¶i cña Thñ ®« Hµ néi 52 2.1.2.4 C¬ s¬ h¹ tÇng ®« thÞ .52 2.2 §¸nh gi¸ quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ trªn ®Þa bµn Hµ néi ..53 2.2.1 Quy ho¹ch chung Thñ ®« Hµ néi .54 2.2.2 Quy ho¹ch giao th«ng ®­êng bé55 2.2.2.1 HÖ thèng giao th«ng ®èi ngo¹i 55 2.2.2.2 HÖ thèng giao th«ng néi thÞ 57 2.2.3 Quy ho¹ch c¸c ®iÓm, bÕn b·i ®ç xe 57 III. §¸nh gi¸ t×nh h×nh vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt trªn ®Þa bµn Thñ ®« Hµ néi. 58 3. 1 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hÖ thèng xe buýt ë Hµ néi. 59 3.2 HiÖn tr¹ng m¹ng l­íi tuyÕn xe buýt ë Hµ néi 60 3.2.1 VÒ m¹ng l­íi tuyÕn xe buýt c«ng céng 60 3.2.2 HiÖn tr¹ng vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng 61 3.2.3 HiÖn tr¹ng ®iÓm dõng ®ç xe buýt ë Hµ néi 63 3.2.4 HÖ thèng gi¸ vÐ vµ thêi gian ®i l¹i b×nh qu©n 64 3.2.5 §¸nh gi¸ chung vÒ c«ng t¸c vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng 65 3.3 §¸nh gi¸ t×nh h×nh quy ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt ë Hµ néi 67 3.3.1 Môc tiªu vµ nhiÖm vô cña ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ë Thñ ®« Hµ néi 67 3.3.1.1 Môc tiªu 67 3.3.1.2 NhiÖm vô 68 3.3.2 Sù cÇn thiÕt ph¶i cã quy ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi xe buýt ë Thñ ®« Hµ néi.....68 3.3.3 T×nh h×nh quy ho¹ch m¹ng l­íi xe buýt ë Hµ néi hiÖn nay 69 3.4 KÕt luËn 73 Ch­¬ng III: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ë Hµ néi 74 I. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« Hµ néi 74 1.1 Kinh nghiÖm tæ chøc vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cña c¸c thµnh phè lín trªn thÕ giíi. 74 1.1.1 VËn chuyÓn hµnh kh¸ch b»ng hÖ thèng “®­êng s¾t ®« thÞ”..74 1.1.2 VËn chuyÓn hµnh kh¸ch b»ng xe buýt..75 1.2 Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« Hµ Néi78 1.2.1 Tiªu chÝ lùa chän lo¹i h×nh giao th«ng c«ng céng ë Thñ ®« Hµ néi78 1.2.2 Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ...79 II. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch b»ng xe buýt ë Thñ ®« Hµ néi. 80 1.1 Nhãm gi¶i ph¸p t¸c ®éng ®Õn cung ....81 1.1.1 TËp trung x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng ®­êng bé ë Thñ ®« Hµ néi..81 1.1.1.1 T¨ng quü ®Êt dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng ®« thÞ..81 1.1.1.2 §Çu t­ x©y dùng n©ng cÊp vµ më réng c¸c tuyÕn ®­êng cña Thµnh phè theo quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i thµnh phè Hµ néi ®Õn n¨m 2020 83 1.1.1.3 Hoµn chØnh tæ chøc giao th«ng ph©n luång 1 chiÒu trªn c¸c phè chÝnh 84 1.1.2 T¨ng c­êng hiÖu qu¶ phôc vô, khai th¸c cña hÖ thèng xe buýt: 84 1.1.3 Hoµn thiÖn c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng viÖc øng dông c«ng nghÖ GIS trong quy ho¹ch vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng. 85 1.1.4 §a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt 87 1.1.5 X©y dùng quü ph¸t triÓn vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cña thµnh phè 88 1.1.6 Hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc nh»m ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i ®« thÞ vµ vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng ë Thñ ®« 89 1.2 Nhãm gi¶i ph¸p t¸c ®éng ®Õn cÇu vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng 89 1.2.1 H¹n chÕ ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n 89 1.2.2 N©ng cao nhËn thøc cña ng­êi d©n trong viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng 91 1.2.3 Hoµn thiÖn hÖ thèng gi¸ vÐ vµ chÝnh s¸ch ­u tiªn ®èi víi häc sinh, sinh viªn vµ c«ng nh©n viªn chøc. 92 KÕt luËn 94