Đề tài Một số giải pháp thúc đẩy đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng giao thông nông thôn Việt Nam từ nay đến năm 2010

n cho c«ng tr×nh träng diÓm phôc vô chung cho nÒn kinh tÕ… x©y dùng mét c¬ së h¹ tÇng thiÕt yÕu ë n«ng th«n, miÒn nói, vïng s©u, vïng xa. T¨ng tû lÖ ®Çu t­ cho n«ng th«n vµ n«ng nghiÖp, x©y dùng vµ n©ng cao c¬ së h¹ tÇng”. Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n lµ gi¶i ph¸p quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n«ng th«n vµ nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng ®· xem xÐt ®Õn vÊn ®Ò c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n d­íi gãc ®é kinh tÕ vµ coi hÖ thèng ®­êng giao th«ng n«ng th«n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò næi cém. Ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n sÏ ®¶m b¶o cho viÖc l­u th«ng hµng ho¸ mét c¸ch th«ng suèt, g¾n ng­êi tiªu thô víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt n«ng th«n. Tõ ®ã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ tr­êng cho nÒn kinh tÕ n«ng th«n. Nhê ®ã ®êi sèng cña n«ng d©n ®­îc c¶i thiÖn, chÊt l­îng cuéc sèng ®­îc n©ng lªn. §iÒu nµy lµ phï hîp víi ch­¬ng tr×nh xãa ®ãi gi¶m nghÌo cña Nhµ n­íc, ®©y ®­îc coi lµ ch­¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn n«ng th«n. G¾n xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ mµ gi¶i ph¸p chñ yÕu lµ tËp trung ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng, trong ®ã ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n lµ mét träng ®iÓm ®Çu t­. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta còng ®· x¸c ®Þnh ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n lµ nÒn t¶ng cho viÖc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n tõ ®ã ®ãng gãp phÇn vµo c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Nhµ n­íc chñ tr­¬ng: ViÖc ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n ®­îc g¾n chÆt gi÷a c¸c nguån lùc theo ph­¬ng ch©m: Nhµ n­íc ®Çu t­ hç trî, céng ®ång x· héi tham gia ®Çu t­, g¾n chÆt viÖc x©y dùng víi c¸c ch­¬ng tr×nh kh¸c. §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· v¹ch râ ®­êng lèi vµ quan ®iÓm ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n nh­ sau: a. Quan ®iÓm vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn CSHT GTNT Nhµ n­íc thay ®æi c¬ cÊu ®Çu t­ t¨ng thªm tû lÖ vèn ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp, t¨ng gÊp ®«i so víi tèc ®é t¨ng tr­ëng cña n«ng nghiÖp võa qua. V× vËy trong x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n. Bëi v× khi chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸ th× viÖc giao l­u, trao ®æi hµng ho¸ trë nªn cÊp thiÕt, do vËy ®ßi hái ph¶i cã ®­êng vµ ®­êng tèt ®Ó võa vËn chuyÓn nhanh víi gi¸ vËn t¶i h¹ mµ vÉn ®¶m b¶o hµng ho¸ kh«ng bÞ háng, gi¸ thµnh hµng ho¸ gi¶m. §ã lµ ®iÒu c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Thùc tÕ, ë n­íc ta nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®­êng x¸ më ®Õn ®©u th× bÕn xe, chî thÞ trÊn, thÞ tø mäc ra ®Õn ®ã. Sù giao l­u hµng ho¸ ®ã ph¸t triÓn lµ “cÇu” cho sù ph¸t triÓn “cung” cña s¶n xuÊt hµng ho¸. Víi ý nghÜa ®ã ®Çu t­ vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n ph¶i trë thµnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi, ®Çu t­ lín. b. Quan ®iÓm vÒ tÝnh hiÖu qu¶ trong ®Çu t­ §Ó phôc vô t×nh tr¹ng ®Çu t­ dµn ®Òu nh­ nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, nhÊt lµ thêi kú bao cÊp, vèn ®Çu t­ cã tÝnh chÊt cÊp ph¸t do ®Þa ph­¬ng nµo, c¬ quan nµo còng t×m mäi c¸ch ®Ó xin ®­îc vèn ®Çu t­, kh«ng tÝnh ®Õn hiÖu qu¶. Trong thêi gian tíi viÖc ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n trong n«ng nghiÖp, trong ®ã cã vÊn ®Ò x©y dùng CSHT giao th«ng n«ng th«n ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo nh÷ng quy ®Þnh nhÊt ®Þnh, tr­íc hÕt lµ ph¶i cã luËn chøng kinh tÕ, cã ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn vèn ®Çu t­, ng­êi chñ c«ng tr×nh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc qu¶n lý sö dông vèn ®Çu t­ cã hiÖu qu¶. c. Quan ®iÓm ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh th¸i vèn ®Çu t­ Sö dông nhiÒu nguån vèn ®Ó ®Çu t­ nh­ vèn ng©n s¸ch cÊp, vèn vay chung, vèn vay víi l·i xuÊt thÊp hoÆc vèn vay kh«ng cã l·i, huy ®éng theo d¹ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cã môc tiªu, huy ®éng vèn theo d¹ng cæ phÇn ®Çu t­ vµ tõng c«ng tr×nh. Thùc hiÖn mét chiÕn l­îc vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n chung cho nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n nãi riªng. d. Quan ®iÓm x· héi hãa ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTNT Giao th«ng n«ng th«n ph¸t triÓn t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy s¶n xuÊt, giao l­u thµnh thÞ vµ n«ng th«n ®­îc më réng, n©ng cao d©n trÝ cho nh©n d©n khu vùc n«ng th«n. Nªn ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n lµ c«ng viÖc kh«ng chØ cña riªng ChÝnh phñ mµ lµ c«ng viÖc cña toµn d©n. Do ®ã, nguån vèn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn GTNT ph¶i ®­îc huy ®éng tõ nhiÒu nguån nh­ ng©n s¸ch TW, ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng, sù ®ãng gãp cña nh©n d©n vµ c¶ c¸c doanh nghiÖp, víi ph­¬ng ch©m “d©n lµm lµ chÝnh, Nhµ n­íc hç trî mét phÇn”. 2.2. Môc tiªu ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n: Giao th«ng n«ng th«n ph¸t triÓn sÏ gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, lµm thay ®æi bé mÆt n«ng th«n rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a n«ng th«n víi thµnh thÞ, gi÷a niÒn nói víi ®ång b»ng vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi l­u th«ng hµng ho¸ do n«ng th«n lµm ra ®Õn n¬i tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. a-Môc tiªu tr­íc m¾t cña x©y dùng giao th«ng n«ng th«n tõ nay ®Õn n¨m 2005 lµ: + Më th«ng ®­êng cho xe « t« ®Õn 390 trung t©m x· vµ côm x·, ®ång thêi lµm ®­êng cho ngùa thå vµ xe m¸y ®Õn ®­îc 25 x· cßn l¹i vµ phÊn ®Êu cã 94,2% sè x· cã ®­êng « t« ®Õn trung t©m x·. + PhÊn ®Êu mçi n¨m n©ng cÊp mÆt ®­êng tõ 5- 6% ®Ó ®Õn n¨m 2005 hÖ thèng ®­êng giao th«ng n«ng th«n ®¹t kho¶ng 40- 50% mÆt ®­êng b»ng bª t«ng xi m¨ng hoÆc bª t«ng nhùa. + Tõng b­íc xo¸ cÇu “khØ”, n©ng cao chÊt l­îng c¸c c«ng tr×nh v­ît s«ng vµ ®¶m b¶o tÝnh vÜnh cöu cña nÒn, mÆt ®­êng vµ giao th«ng th«ng suèt liªn tôc. X©y dùng míi 5500 c¸i cÇu/ 61000 m dµi ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ mét sè vïng n«ng th«n kh¸c. b-Môc tiªu l©u dµi ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n ®Õn 2010: TÊt c¶ c¸c tuyÕn ®­êng huyÖn ®Òu ®¹t tiªu chuÈn cÊp 5, ®­êng liªn x·, ®­êng x¸ ®¹t tiªu chuÈn giao th«ng n«ng th«n lo¹i A vµ B Nhùa ho¸ 40 - 50% c¸c tuyÕn ®­êng n«ng th«n, vïng §ång b»ng nhùa ho¸ tíi 80%, kho¶ng 80% ®­êng n«ng th«n cã thÓ th«ng suèt 4 mïa Cñng cè vµ ph¸t triÓn m¹ng l­íi ®­êng th«n xãm vµ giao th«ng néi ®ång. X©y dùng cÇu n«ng th«n míi cho toµn vïng §ång b»ng s«ng Cöu Long vµ mét sè vïng kh¸c. 3. Môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng ®Çu t­ ph¸t triÓn CSHT GTNT: 3.1. Môc tiªu huy ®éng vèn ph¸t triÓn CSHT GTNT. Mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng ë n«ng th«n lµ yÕu tè vèn. Cã vèn chóng ta míi cã thÓ x©y dùng míi, c¶i t¹o, n©ng cÊp, duy tu b¶o d­ìng th­êng xuyªn ®­îc c¸c c«ng tr×nh giao th«ng n«ng th«n. §Ó thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n vµ ®Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu chiÕn l­îc ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n, dù tÝnh nhu cÇu vèn ®Õn n¨m 2010 cho c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n sÏ ph©n bæ nh­ sau: B¶ng 15 : Dù tÝnh yªu cÇu ®Çu t­ CSht gtnt kÕ ho¹ch 2001- 2010 2001-2005 (tû ®ång) B×nh qu©n/n¨m (tû ®ång/n¨m) Tû lÖ (%) 2001- 2010 (tû ®ång) Nhµ n­íc hç trî Trong ®ã: +TW +§Þa ph­¬ng Nh©n d©n ®ãng gãp 3290 1252 2038 4572 658 250 408 914 42 16 26 58 5040 1440 3600 7000 Tæng céng 7862 1572 100 10000-12000 Nguån: Bé Giao th«ng vËn t¶i Trong giai ®o¹n 2001- 2010, muèn ®¹t ®­îc môc tiªu cña ngµnh n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n tr­íc tiªn chóng ta cÇn ph¶i ph¸t triÓn hÖ thèng CSHT tiÕn lªn mét b­íc. Theo nguån th«ng tin t¹p chÝ Tµi chÝnh ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu nµy th×: hÖ sè ICOR yªu cÇu ®¶m b¶o tû lÖ ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp kh«ng d­íi 23% GDP. V× vËy, Nhµ n­íc kh«ng nh÷ng ph¶i dµnh mét tû lÖ 23% vèn ng©n s¸ch Nhµ n­íc cho n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n mµ Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch huy ®éng vèn ®Çu t­ thÝch hîp tõ khu vùc ngoµi quèc doanh vµ tõ n­íc ngoµi. Trong ®ã vèn ®Çu t­ dµnh cho h¹ tÇng n«ng th«n chiÕm trªn 50% ®Æc biÖt lµ dµnh cho c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng, ®iÖn, giao th«ng… Theo trung t©m nghiªn cøu ph¸t triÓn n«ng th«n thuéc Bé X©y dùng, vèn ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, giao th«ng, ®iÖn n«ng th«n cÇn kho¶ng 45000 tû ®ång ®Õn 80000 tû ®ång. Trong c¸c môc tiªu vÒ c¬ së h¹ tÇng, môc tiªu vÒ vèn ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n lµ: §Ó x©y dùng míi giao th«ng tõ huyÖn ®Õn x· (c¸c x· ch­a cã ®­êng « t« ®Õn trung t©m x·), duy tu n©ng cÊp chÊt l­îng ®­êng cÊp huyÖn, cÊp x·, x©y dùng vµ c¶i t¹o hµng ngµn cÇu cèng, thùc hiÖn tèt 100% sè x· cã ®­êng « t« th× chóng ta cÇn mét l­îng vèn tõ 10.000 ®Õn 12.000 tû ®ång. 3.2. Ph­¬ng h­íng ®Çu t­ ph¸t triÓn CSHT GTNT. a. Quy ho¹ch m¹ng l­íi ®­êng giao th«ng n«ng th«n HÖ thèng ®­êng bé bÊt cø vïng nµo còng gåm c¸c tuyÕn ®­êng ®­îc ph©n lµm nhiÒu cÊp, t¹o nªn mét m¹ng l­íi. C¸c ®­êng tiÕp cËn c¬ b¶n tõ c¸c trung t©m x· chØ lµ mét bé phËn m¹ng l­íi ®­êng n«ng th«n. ViÖc hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ ®­êng tiÕp cËn c¬ b¶n b»ng c¸ch ®Çu t­ cho c¸c tuyÕn ®­êng cÊp cao h¬n vµ thÊp h¬n cña m¹ng l­íi c¸c ®­êng tØnh, c¸c ®­êng x· vµ néi x·, sÏ ®¸p øng h¬n c¸c nhu cÇu tiÕp cËn n«ng th«n. ViÖc hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh còng sÏ ®¶m b¶o toµn bé lîi Ých tiÒm tµng cña viÖc t¹o c¸c tuyÕn ®­êng tiÕp cËn tõ trung t©m x· ®Õn trung t©m huyÖn nh­ l­u l­îng giao th«ng t¨ng lªn trªn c¸c tuyÕn ®­êng tiÕp cËn c¬ b¶n. §èi víi nhiÒu x·, viÖc ®Õn trung t©m huyÖn ph¶i ®i qua ®­êng tiÕp cËn c¬ b¶n, råi sau ®ã ®­îc nèi víi ®­êng tØnh. Mét sè tuyÕn ®­êng cÊp cao h¬n cã ®­êng tiÕp cËn c¬ b¶n nèi tíi nµy ë trong t×nh tr¹ng xÊu hoÆc ch­a ®­îc n©ng cÊp, cÇn ph¶i tiÕp tôc ®Çu t­ cho kh«i phôc vµ n©ng cÊp nh»m mang l¹i kh¶ n¨ng tiÕp cËn liªn tôc víi trung t©m huyÖn trong mäi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt. ViÖc quy ho¹ch vµ thùc thi c¸c nguån vèn ®Çu t­ nµy cÇn ph¶i kÕt hîp víi viÖc kh«i phôc c¸c ®­êng tiÕp cËn c¬ b¶n nh»m ®¹t ®­îc sù nèi tiÕp trän vÑn tõ c¸c trung t©m x·. Ng­êi d©n n«ng th«n nhÊn m¹nh tíi sù cÇn thiÕt ph¶i c¶i thiÖn c¸c tuyÕn nèi tíi c¸c c¬ së x·, ph¶i ®em l¹i kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c tuyÕn tíi c¸c c¬ së x· nh­ chî chÝnh, c¸c tr­êng cÊp III hay c¸c x­ëng xay x¸t lóa t¹i mét vµi x·, chø kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c x·. b. Sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc khan hiÕm. Kh¶ n¨ng s½n cã vÒ c¸c nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn m¹ng l­íi ®­êng n«ng th«n tõ nguån vèn cña ChÝnh phñ, vèn cña c¸c tµi trî cho ®Õn nh÷ng ®ãng gãp cña nh©n d©n sÏ tiÕp tôc bÞ h¹n chÕ do cßn nhiÒu nhu cÇu kh¸c. §iÒu quan träng lµ nh÷ng nguån vèn khan hiÕm nµy cÇn ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶ nh»m ®¸p øng c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ gi¶m bít ®ãi nghÌo trªn toµn quèc. Nhu cÇu ®Çu t­ thay ®æi ®¸ng kÓ gi÷a c¸c tØnh, c¸c huyÖn trong mét tØnh do cã sù kh¸c biÖt lín vÒ quy m«, møc ®é ph¸t triÓn vµ t×nh tr¹ng cña m¹ng l­íi ®­êng n«ng th«n trªn c¶ n­íc. C¸c nguån vèn quèc gia do Trung ­¬ng cÊp ®­îc dµnh cho c¸c vïng s©u, xa vµ nghÌo ®ãi, nh­ng ®èi víi c¸c nguån vèn trùc tiÕp cña c¸c tµi trî, chÝnh phñ ViÖt Nam l¹i cã khuynh h­íng muèn ph©n chia ®ång ®Òu cho c¸c tØnh, mµ ®iÒu nµy võa kh«ng c«ng b»ng, võa kh«ng hiÖu qu¶. C¸c nguån vèn ph©n bæ cho c¸c tØnh vµ huyÖn cÇn ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu ­u tiªn ®Çu t­ cho ®­êng n«ng th«n, cã xÐt ®Õn c¸c lîi Ých ®em l¹i cho ng­êi d©n vµ cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. §iÒu nµy ®ßi hái Nhµ n­íc ph¶i tiÕp tôc gi¸m s¸t ®­êng n«ng th«n trªn c¶ n­íc. §iÒu ®­îc xem nh­ thÝch hîp lµ ­­ tiªn ®Çu t­ quãc gia ph¶i gi¸nh chop ph¸t triÓn m¹ng l­íi ®­êng n«ng th«n xuèng c¸c trung t©m x· víi chi phÝ tèi thiÓu ®¹t tiªu chuÈn cã thÓ b¶o d­ìng trong mäi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt. ViÖc ®Çu t­ víi chi phÝ tèi thiÓu cho 1Km cho n©ng cÊp hay kh«i phôc c¸c ®­êng n«ng th«n sÏ lµm t¨ng tèi ®a tæng chiÒu dµi c¸c tuyÕn d­êng tiÕp cËn ®i l¹i ®­îc trong mäi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt ®­îc x©y dùng trªn c¶ n­íc vµ cã t¸c ®éng lín nhÊt ®Õn sè l­îng ng­êi d©n n«ng th«n kÓ c¶ ng­êi d©n n«ng th«n nghÌo. ViÖc ¸p dung mét chÝnh s¸ch chung vÒ n©ng cÊp c¸c ®­êng n«ng th«n lªn c¸c tiªu chuÈn n«ng th«n cao h¬n vµ tèn kÐm h¬n (nh­ r¶i nhùa) ch¾c ch¾n sÏ lµm gi¶m ®¸ng kÓ chiÒu dµi cña m¹ng l­íi ®­êng n«ng th«n cã thÓ ®i l¹i trong mäi ®iÒu kiÖn thßi tiÕt. Trong giai ®o¹n tr­íc m¾t, viÖc n©ng cÊp c¸c tuyÕn ®­êng n«ng th«n nh»m ®em l¹i møc ®é phôc vô cao h¬n b»ng c¸ch ®Çu t­ thªm cho d¶i nhùa, lµm mÆt ®­êng ph¶i l­u ý tËp chung vµo c¸c tuyÒn ®­êng n«ng th«n gi÷ vai trß quan träng vÒ kinh tÕ vµ cã l­u l­îng xe lín-n¬i mµ viÖc ®Çu t­ c¨n cø vµo c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chi phÝ cho toµn bé qu·ng ®êi con ®­êng. Trong gai ®o¹n l©u dµi, do nhu cÇu vÒ c¸c d­êng tiÕp cËn ®i l¹i ®­îc trong mäi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt ®­îc ®¸p øng ngµy cµng t¨ng nªn tû lÖ c¸c nguån lùc giµng cho n©ng cÊp cã thÓ t¨ng lªn. C¶i thiÖn kh¶ n¨ng tiÕp cËn néi x· vµ liªn x· th«ng qua c¸c ®Çu t­ Cã chi phÝ thÊp cã thÓ nang l¹i hiÖu qu¶ cao. Mét sè nhËn ®Þnh ®· chØ ra r»ng: - Nhu cÇu chÝnh lµ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh tho¸t n­íc ngang ®­êng nhá ®Ó kh¾c phôc c¸c trë ng¹i hoÆc khã kh¨n trong viÖc ®i l¹i trong vµ gi÷a x·. - Mét sè nhu cÇu vÒ tiÕp cËn néi x· kh«ng ®ßi hái ph¶i cã ®­êng hoµn toµn ®Ó cho xe c¬ giíi cã thÓ ®i l¹i. ViÖc c¶i t¹o s¬ bé c¬ së h¹ tÇng giao th«ng cÊp thÊp h¬n (nh­ ®­êng nhá vµ ®­êng mßn), bao gåm c¶ viÖc x©y dùng cÇu cã chi phÝ thÊp, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ®i bé vµ ®i l¹i cña c¸c ph­¬ng tiÖn cã tèc ®é thÊp sÏ ®em l¹i møc tiÕp cËn hiÖu qu¶. c. TiÕn hµnh ®Çu t­ víi chi phÝ thÊp cã khã kh¨n trong viÖc ®i bé vµ sö dông xóc vËt thå trong x·, ®Æc biÖt lµ trong mïa m­a. ë c¸c vïng cã xu h­íng bÞ ngËp lôt th­êng xuyªn, kÓ c¶ lò, c¸c tuyÕn ®­êng n«ng th«n ph¶i ®­îc thiÕt kÕ vµ x©y dùng sao cho cã thÓ chèng träi ®­îc víi c¸c dßng n­íc vµ c¸c møc n­íc ngËp theo mïa dù kiÕn. NÕu viÖc nµy kh«ng ®­îc thùc hiÖn, thÝ vèn ®Çu t­ lín cho kh«i phôc vµ n©ng cÊp ®­êng sÏ nhanh chãng bÞ mÊt ®i do lò lôt ph¸ huû mÆt ®­êng, nÒn ®­êng vµ c¸c c«ng tr×nh tho¸t n­íc ngang ®­êng. ë mét sè n­íc kh¸c trong vïng cã xu h­íng bÞ ngËp lôt, c¸c tuyÕn ®­êng n«ng th«n t­¬ng ®­¬ng víi c¸c tuyÕn ®­êng tiÕp cËn c¬ b¶n ë ViÖt Nam ®­îc thiÕt kÕ ®Ó chèng träi víi c¸c móc lò cao trong vßng 10 n¨m trë l¹i. §iÒu nµy ®ßi hái quan t©m ®Æc biÖt thiÕt kÕ kü thuËt ®Ó ®¹t ®é cao cña ®­êng trªn møc lò vÒ vµ ®¶m b¶o c«ng suÊt tho¸t dßng t­¬ng xøng cho c¸c c«ng tr×nh tho¸t n­íc ngang. VËn t¶i ®­êng s«ng chiÕm mét vÞ trÝ quan träng t¹i c¸c vïng ven s«ng ë n«ng th«n ®Æc biÖt lµ ë ®ång b¨ng s«ng Cöu Long. §­êng s«ng néi ®Þa lµ nguån c¬ së h¹ tÇng s½n cã ®Ó vËn chuyÓn hµnh kh¸ch vµ hµng ho¸ ë nh÷ng vïng mµ viÖc x©y dùng ®­êng t­¬ng ®èi tèn kÐm. Cã thÓ khai th¸c nguån tµi nguyªn nµy do ®ã lµm gi¶m nhu cÇu ®Çu t­ cho ®­êng bé b»ng c¸ch hoµ nhËp ®­êng s«ng c¸c ®Þa ph­¬ng vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn m¹ng l­íi ®­êng n«ng th«n nh­: - Xem xÐt kh¶ n¨ng tiÕp cËn mµ ®­êng s«ng ®· ®em l¹i khi lËp quy ho¹ch vµ dµnh ­u tiªn c¸c nguån vèn ®Çu t­ cho ®­êng n«ng th«n. - §Çu t­ cã h¹n cho c¸c c«ng tr×nh trªn ®Êt liÒn phôc vô cho viÖc chuyÓn t¶i gi÷a ®­êng s«ng vµ ®­êng bé. II. Dù b¸o kh¶ n¨ng huy ®éng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n: 1- Huy ®éng tõ nguån vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc cho n«ng nghiÖp - n«ng th«n vµ giao th«ng n«ng th«n nãi riªng tuy gi¶m vÒ tû träng song l¹i t¨ng vÒ khèi l­îng. Nguån vèn naú lµ lùc l­îng c¬ b¶n chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn cho c¬ së h¹ tÇng GTNT, ®Æc biÖt lµ giao th«ng vïng s©u,vïng xa, vïng ®Æc biÖt khã kh¨n. Trong nh÷ng n¨m tíi, víi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ 7- 7.5% n¨m, ng©n s¸ch Nhµ n­íc dµnh cho c¸c ®Çu t­ cho toµn x· héi t¨ng lªn tÊt yÕu vèn ®Çu t­ cho CSHT GTNT còng t¨ng lªn. Giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2010 Nhµ n­íc cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ cho CSHTNT kho¶ng 12- 15% vèn ®Çu t­ cña ng©n s¸ch, trong ®ã dµnh 40% sè vèn ®Çu t­ nµy vµo c«ng tr×nh giao th«ng. L­îng vèn nµy ®¸p øng ®­îc phÇn nµo nhu cÇu vèn cÇn huy ®éng ®Ó ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh giao th«ng quan träng mang tÝnh x· héi cao. 2- Huy ®éng nguån vèn trong d©n Khu vùc n«ng th«n n­íc ta nh×n chung cã nÒn kinh tÕ l¹c hËu, ng­êi d©n rÊt mong muèn cã mét hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, ®Æc biÖt lµ cã mét m¹ng l­íi giao th«ng l­u th«ng thuËn tiÖn ®Ó më réng thÞ tr­êng, giao l­u van ho¸… ®Ó tõ ®ã n©ng cao ®êi sèng, gi¶m sù kh¸c biÖt mäi mÆt gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ. MÊy n¨m qua thùc hiÖn mong muèn nµy, nh©n d©n n«ng th«n ®· tÝch cùc tham gia thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ theo ph­¬ng ch©m: “Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng cïng lµm, Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng gãp søc”. Hä ®· gãp søc ng­êi, søc cña ®Ó cïng víi c¸c nguån vèn kh¸c x©y dùng vµ c¶i t¹o m¹ng l­íi giao th«ng cña khu vùc m×nh. TiÒn cña vµ ngµy c«ng lao ®éng cña ng­êi d©n ë ®©y chiÕm tû lÖ kh¸ lín cho ®Çu t­ ph¸t triÓn giao th«ng ®­êng lµng x· cña vïng, trong ®ã chñ yÕu lµ ngµy c«ng lao ®éng. Nguån vèn huy ®éng ®­îc b»ng sù ®ãng gãp cña nh©n d©n n«ng th«n ®­îc sö dông ®Ó n©ng cÊp c¸c tuyÕn ®­ìng x·, th«n, tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t nguån vèn nµy ch­a thÓ huy ®éng ®­îc nhiÒu. Dù tÝnh trong thêi gian tíi nguån vèn nµy ®¸p øng 45- 60% tæng nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n. MÆt kh¸c, tõ thùc tr¹ng huy ®éng nguån vèn ®ãng gãp cña nh©n d©n ®· cho thÊy vai trß cña nguån vèn nµy lµ hÕt søc quan träng trong c¸c h×nh thøc BOT, BT ch­a m¹nh t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng. §Ó trong thêi gian tíi nguån vèn huy ®éng trong d©n chiÕm kho¶ng 50% tæng sè vèn ®Çu t­ th× cÇn ph¶i quan t©m ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc BOT, BT ®Ó thu hót c¸c nguån vèn cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n vµo ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng nãi chung vµ cho m¹ng l­íi giao th«ng n«ng th«n nãi riªng. 3. Dù b¸o kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi Sau khi cã luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi (1998), nguån vèn n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng nhanh nh­ng do h¹n chÕ cña khu vùc n«ng th«n nªn l­îng vèn nµy dµnh cho ph¸t triÓn giao thængÊt Ýt vµ ®a sè lµ vèn tõ nguån ODA víi tÝnh chÊt hç trî ph¸t triÓn, ®­îc sö dông ®Ó n©ng cÊp ®­êng giao th«ng cho c¸c tØnh theo ch­¬ng tr×nh chung cña c¶ n­íc. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, nhu cÇu ®Çu t­ cho ph¸t triÓn m¹ng l­íi giao th«ng ®ßi hái mét l­îng vèn rÊt lín. Nguån vèn trong n­íc lµ rÊt h¹n hÑp mÆc dï ®· cã nhiÒu h×nh thøc huy ®éng, nªn muèn ph¸t triÓn m¹ng l­íi giao th«ng mét c¸ch nhanh chãng theo h­íng ­u tiªn ®i tr­íc mét b­íc, t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi th× ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p thu hót c¸cnguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi- §©y lµ mét nguån hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt. ¦íc tÝnh trong giai ®o¹n 2001- 2010 nguån vèn n­íc ngoµi thu hót ®­îc chiÕm kho¶ng 10- 13% tæng nguån vèn ®Çu t­ vµo giao th«ng n«ng th«n. 3.1. Vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) ODA lµ c¸c kho¶n viÖn trî bao gåm viÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ cho vay ­u ®·i (gåm cho vay kh«ng l·i suÊt vµ cho vay víi l·i suÊt ­u ®·i) tuú thuéc môc tiªu vay vµ møc vay, thêi h¹n vay dµi (25 n¨m ®Õn 40 n¨m) ®Ó gi¶mg¸nh nÆng nî, cã thêi gian ©n h¹n ®Ó n­íc tiÕp nhËn cã thêi gian ph¸t huy hiÖu qu¶ vèn vay t¹o ®iÒu kiÖn tr¶ nî. ViÖn trîcã hai d¹ng chñ yÕu lµ viÖn trî kü thuËt (cung cÊp chuyªn gia) vµ viÖn trî vèn (c¸c hµng ho¸ hoÆc tiÒn vèn nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu kh¸c nhau). Vèn ODA cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn dµnh ra 0,7% GDP ®Ó viÖn trî cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chñ yÕu lµ c¸c dù ¸n giao th«ng vËn t¶i, giao th«ng n«ng th«n, gi¸o dôc, y tÕ… Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c nguån vèn ODA ®Çu t­ vµo giao th«ng n«ng th«n n­íc ta víi khèi l­îng cßn h¹n chÕ. §©y lµ nguån vèn quan träng nhÊt trong c¸c nguån vèn n­íc ngoµi ®èi víi ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n. Dù kiÕn trong giai ®o¹n 2001- 2010 nguån nµy ®¸p øng kho¶ng 6% tæng nhu cÇu vèn ®Çu t­. 3.2. ViÖn trî cña c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ (NGO) ViÖn trî NGO ®Òu lµ c¸c viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. HiÖn nay, vÞen trî cña NGO ë ViÖt Nam còng ®ang cã nh÷ng thay ®æi: Tr­íc ®©y, NGO chñ yÕu lµ viÖn trî vËt chÊt ®¸p øng nhu cÇu nh©n ®¹o nh­ thuèc men, l­¬ng thùc cho c¸c vïng bÞ thiªn tai, lò lôt,… HiÖn nay lo¹i viÖn trî nµy bao gåm c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh viÖn trî ph¸t triÓn víi môc tiªu dµi h¹n, trong ®ã cã dµnh cho ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i nãi chung vµ giao th«ng n«ng th«n nãi riªng. Nguån vèn viÖn trî cña NGO cho ph¸t triÓn CSHT GTNT chØ chñ yÕu tËp trung ë c¸c vïng khã kh¨n ®Æc biÖt vµ chØ ®ãng gãp mét phÇn chø kh«ng nhiÒu. Song viÖc thu hót nguån vèn nµy cho ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n lµ rÊt cÇn thiÕt v× vèn ®Çu t­ cho lÜnh vùc nµy ®ßi hái rÊt lín nªn tËn dông ®­îc bÊt kú nguån vèn nµo dï Ýt hay nhiÒu ®Òu lµm gi¶m g¸nh nÆng tµi chÝnh cho ChÝnh phñ. 3.3. Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) Nh÷ng n¨m gÇn ®©y lÜnh vùc x©y dùng CSHT ë ViÖt Nam xuÊt hiÖn ph­¬ng thøc ®Çu t­ míi, ®ã lµ ph­¬ng thøc x©y dùng- vËn hµnh- chuyÓn giao (BOT), x©y dùng- chuyÓn giao vËn hµnh (BTO), x©y dùng- chuyÓn giao (BT). LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ph¸t triÓn CSHT GTNT. Dù kiÕn trong giai ®o¹n 2001- 2010 nguån vèn nµy sÏ ®¸p øng kho¶ng 3- 5% tæng nhu cÇu vèn cho ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n. Nh­ vËy, tõ thùc tiÔn cho thÊy vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn CSHT GTNT chñ yÕu lµ nguån do d©n ®ãng gãp, vèn ng©n s¸ch lµ c¬ b¶n vµ nguån vèn tõ n­íc ngoµi lµ quan träng. Víi c¸c dù b¸o trªn ®©y, nã sÏ lµ c¸c c¬ së ®Ó lËp c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn CSHT GTNT vµ mçi ®Þa ph­¬ng cÇn cè g¾ng ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng s½n cã vµ më réng mèi quan hÖ nh»m thu hót ®­îc c¸c nguån vèn ®ã ®Ó ph¸t triÓn giao th«ng, tõ ®ã ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. Qua dù b¸o kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n, chóng ta thÊy r»ng vèn cã thÓ huy ®éng chØ ®¸p øng kho¶ng 87 – 97% nhu cÇu. Víi nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho c¬ së giao th«ng n«ng th«n tõ 10000 – 12000 tû ®ång trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2010, ®ßi hái Nhµ n­íc vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn cÇn huy ®éng tèi ®a nguån vèn tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng còng nh­ huy ®éng tõ nguån ®ãng gãp tõ nh©n d©n. phÇn cßn thiÕu cã thÓ huy ®éng tõ c¸c tæ chøc n­íc ngoµi hay tõ vèn vay tÝn dông. III. Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n n©ng cao ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n C¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n lµ mét bé phËn quan träng trong hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i quèc gia. C¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vµ ng­îc l¹i giao th«ng chËm ph¸t triÓn sÏ lµ trë ng¹i lín t¹o ra sù tr× trÖ trong nhiÖm vô ph¸t triÓn n«ng th«n, còng nh­ thùc thùc hiÖn chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc trong khu vùc n«ng th«n. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, vèn ®Çu t­ cho giao th«ng n«ng th«n lµ rÊt h¹n chÕ. Do vËy, ®Ó n©ng cao ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau. 1- Gi¶i ph¸p huy ®éng tèi ®a nguån vèn. §©y lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p then chèt nhÊt ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng GTNT hiÖn nay. Bëi v×, nh­ nh÷ng ph©n tÝch thùc hiÖn ë phÇn trªn cho thÊy t×nh tr¹nh thiÕu hôt nghiªm träng vèn ®Çu t­ ®ang lµ trë lùc vµ th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nã. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ: Nguån vèn cÇn huy ®éng ë ®©u vµ lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ huy ®éng tèi ®a c¸c nguån vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn CSHT GTNT?. VÊn ®Ò nµy hiÖn ®ang ®­îc th¶o luËn réng r·i trªn nhiÒu ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau. Cã ý kiÕn nhÊn m¹nh ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ vai trß quan träng cña nã trong viÖc t¹o lËp m¹ng l­íi CSHT n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi chung còng nh­ CSHT giao th«ng n«ng th«n nãi riªng. Ng­îc l¹i, còng cã nhiÒu ý kiÕn cho r»ng nhÊn m¹nh ®Õn “TÝnh chÊt quyÕt ®Þnh cña nguån vèn trong n­íc”, vµ cho r»ng ViÖt Nam cÇn h­íng nh÷ng nç lùc vµo “huy ®éng vèn trong n­íc ®Ó x©y dùng CSHT GTNT h¬n lµ t×m tõ bªn ngoµi”. Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay, do nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ cho c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n ®Òu ®ßi hái rÊt lín vµ mét c¸ch bøc xóc nªn cÇn ph¶i cã quan ®iÓm tæng hîp vµ chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n vÒ huy ®éng vèn ®Çu t­. Trong ®ã, cÇn cã nh÷ng thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó khuyÕn khÝch, ®éng viªn mäi nguån vèn, d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau cña c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ vµ c¸c c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn vµ lùc l­îng kinh tÕ, x· héi kÓ c¶ trong níc, ngoµi n­íc vµ cña c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c. CÇn huy ®éng tèi ®a nguån vèn trong n­íc ®ång thêi víi viÖc më réng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Theo ®ã, c¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn ®Çu t­ CSHT GTNT cã thÓ vµ cÇn h­íng tíi viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò sau 1.1-T¨ng c­êng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tõ Ng©n s¸ch Nhµ n­íc (Bao gåm c¶ ng©n s¸ch Trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng vµ c¬ së) cho viÖc t¹o lËp vµ ph¸t triÓn GTNT. Kinh nghiÖm ë phÇn lín c¸c n­íc, ®Æc biÖt lµ ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®Òu cho thÊy vÞ trÝ vµ tÇm quan träng hµng ®Çu cña vèn ®Çu t­ ng©n s¸ch víi sù ph¸t triÓn cu¶ lÜnh vùc nµy vµ nã th­êng chiÕm mét tû lÖ rÊt cao. §Çu t­ cao ®é cña chÝnh phñ NhËt cho c¬ së h¹ tÇng n«ng nghiÖp n«ng th«n vµ ®Æc biÖt lµ c¬ së h¹ tÇng giao th«ng trong nhiÒu thËp kû sau chiÕn tranh lµ mét vÝ dô thùc tÕ ®iÓn h×nh. T¹i n­íc ta, ®Çu t­ ng©n s¸ch Nhµ n­íc cho CSHT GTNT trong thêi gian qua cßn h¹n chÕ, chØ chiÕm kho¶ng 23% vèn ph¸t triÓn GTNT. Do vËy, cÇn ph¶i t¨ng c­êng h¬n n÷a ®Çu t­ ng©n s¸ch cho CSHT. §©y lµ nguån quan träng ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn cña nã. Song ë ®©y còng cÇn ãc sù ph©n cÊp gi÷a ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng, ng©n s¸ch Trung ­¬ng vµ c¬ së. Trong ®ã, vèn ng©n s¸ch TW cÇn hç trî tËp trung ®Çu t­ cao c¸c tuyÕn ®­êng mµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi l¹c hËu hay c¸c ®Þa ph­¬ng cã vÞ trÝ chiÕn l­îc vÒ quèc phßng, an ninh… Ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng cÇn tËp trung cho c¸c hÖ thèng, c«ng tr×nh ®Çu mèi cña ®Þa ph­¬ng vµ hç trî nhiÒu h¬n cho quy ho¹ch, më réng, n©ng cÊp b¶o d­ìng m¹ng l­íi GTNT th«n, x·, Êp… VÊn ®Ò quan träng lµ ë chç, Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch phï hîp ®éng viªn c¸c nguån thu cho ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng, c¬ së vµ dµnh mét tû lÖ tho¶ ®¸ng c¸c nguån thu nµy ®Ó ®Çu t­ cho giao th«ng n«ng th«n t¹i chç. §èi víi c¸c vïng kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn Nhµ n­íc cã thÓ huy ®éng mét tû lÖ nhÊt ®Þnh trong lîi nhuËn cña c¸c s¶n xuÊt, thu mua, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu ®Ó hç trî ®Çu t­ trë l¹i cho CSHT GTNT ë ®Þa ph­¬ng. §èi víi nh÷ng vïng träng ®iÓm khã kh¨n, vèn ®Çu t­ ng©n s¸ch cã thÓ ®­îc thùc hiÖn trùc tiÕp ®Õn mçi hÖ thèng ®­êng, c¸c c«ng tr×nh cÇu cèng… hoÆc gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c dù ¸n, ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi nãi chung. Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét gi¶i ph¸p cã tÝnh chiÕn l­îc trong ph¸t triÓn n«ng th«n nãi chung vµ CSHT GTNT nãi riªng trong thêi gian t¬Ý. §Çu t­ cña Nhµ n­íc cã ý nghÜa t¹o lËp c¬ së, h×nh thµnh ®ßn bÈy cho mét tiÕn tr×nh ph¸t triÓn míi ë n«ng th«n. §iÒu ®Æc biÖt lµ nh÷ng ®Çu t­ ®ã lµm nßng cèt trong viÖc thay ®æi vÒ chÊt trong ph­¬ng thøc ph¸t triÓn CSHT GTNT trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn míi. 1.2- Gi¶i ph¸p huy ®éng nguån lùc trong d©n: XÐt tæng thÓ gi¶i ph¸p huy ®éng nguån lùc trong d©n, trong thêi gian qua ®Ó ph¸t triÓn GTNT lµ n»m trong kh«n khæ hÖ thèng tµi chÝnh cña nÒn kinh tÕ x· héi chËm ph¸t triÓn . §ã lµ c¸ch t¹o ra nguån tµi chÝnh vµ sö dông nguån lùc t¹i chç ®Ó x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng t¹i chç, gi¶i ph¸p nµy ë trõng mùc nµo ®ã nhÊt ®Þnh cã t¸c dông tÝch cùc. Tuy nhiªn møc ®é tham gia cña gi¶i ph¸p nµy trong viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n thêi gian qua bÞ thu hÑp, tû lÖ gi¶i ph¸p nµy kho¶ng 50% tæng kinh phÝ ®Çu t­. §iÒu nµy chøng tá vÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña gi¶i ph¸p huy ®éng nguån lùc trong d©n gi¶m ®i ®¸ng kÓ. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn, nguån vèn ®Çu t­ trong nh÷ng n¨m tíi cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n tõ phÝa nÒn KH-XH vµ tõ phÝa n­íc cßn h¹n chÕ, mÆt kh¸c nguån nh©n lùc trong n«ng th«n kh¸ dåi dµo, nhÊt lµ lao ®éng n«ng cßn d­ thõa nhiÒu. Do ®ã huy ®éng nguån lùc trong d©n ë mét chõng mùc nµo ®ã cho ph¸t triÓn CSHT GTNT lµ cÇn thiÕt . * MÆt tµi chÝnh §Ó viÖc huy ®éng nguån tµi chÝnh trong d©n cÇn thùc hiÖn : Mét lµ viÖc huy ®éng dï cña céng ®ång th«n xãm hay cña x· còng ®Òu ph¶i dùa trªn c¨n b¶n nh÷ng quy ®Þnh mang tÝnh chÊt nhµ n­íc, tøc trong khu«n khæ ph¸p lý. Hai lµ viÖc huy ®éng x©y dùng m¹ng l­íi giao th«ng trong ph¹m vi x· lµ thuéc céng ®ång lµng x·, v× thÕ nh÷ng dù ¸n x©y dùng còng nh­ viÖc huy ®éng tiÒn vèn vµ vËt chÊt ph¶Ø ®­îc bµn b¹c d©n chñ trong d©n, trong c¸c tæ chøc x· héi, trong ®¶ng bé vµ trong H§ND. §ång thêi mäi ho¹t ®éng, x©y dùng ph¶i ®­îc c«ng khai, minh b¹ch. Ba lµ viÖc x©y dùng h¹ tÇng giao th«ng ë n«ng th«n ph¶i tu©n theo tr×nh tù vµ thñ tôc x©y dùng do Nhµ n­íc ban hµnh. NhÊt thiÕt ph¶i cã quy ho¹ch, thiÕt kÕ, luËn chøng kinh tÕ – kü thuËt. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng “võa thæi cßi võa ®¸ bãng”. Trong tæ chøc x©y dùng, nhÊt thiÕt ph¶i thµnh lËp ban qu¶n lý dù ¸n, x©y dùng t¸ch khái UBND víi t­ c¸ch lµ chñ ®Çu t­ vµ ®­îc ®Æt d­íi sù kiÓm so¸t cña H§ND, UBND. *Huy ®éng nguån nh©n lùc trong d©n: Cïng víi c¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p vèn ®Çu t­ trªn ®©y th× viÖc ®æi míi chÝnh s¸ch huy ®éng vµ sö dông nh©n lùc cho ph¸t triÓn CSHT GTNT còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng vµ cÇn thiÕt. Thùc tÕ cho thÊy hµng n¨m cã tíi hµng chôc triÖu ngµy c«ng lao ®éng ®­îc huy ®éng vµ sö dông vµo môc ®Ých t¹o lËp vµ ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh CSHT GTNT. Tuy nhiªn phÇn lín lùc l­îng lao ®éng nµy ®­îc thùc hiÖn d­íi c¸c h×nh thøc ®ãng gãp trùc tiÕp, t¹i chç nh­: lao ®éng nghÜa vô, lao ®éng c«ng Ých … §ã lµ c¸c h×nh thøc mang nÆng tÝnh hµnh chÝnh, b¾t buéc vµ mang tÝnh b×nh qu©n theo quyÕt ®Þnh cña mçi ®Þa ph­¬ng, mçi c¬ së…. §Ó cho sù gãp søc cña nh©n d©n thùc sù mang l¹i hiÖu qu¶ trong giai ®o¹n hiÖn nay cÇn: + KhuyÕn khÝch vµ coi träng h¬n n÷a c¸c h×nh thøc ®éng viªn, ®ãng gãp lao ®éng tù nguyÖn cña d©n c­ vµ c¸c tæ chøc KT-XH kh¸c ë n«ng th«n, t¹o ra ý thøc tr¸ch nhiÖm cã tÝnh tù gi¸c, tÝnh v¨n ho¸ ë céng ®ång víi viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn GTNT. + Më réng c¸c h×nh thøc huy ®éng vµ sö dông lao ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­: ThÇu kho¸n, thuª hoÆc hîp ®ång nh©n c«ng… ë ®©y lao ®éng sö dông cho CSHT cÇn ®­îc quan niÖm gièng nh­ lao ®éng ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c. §iÒu ®ã sÏ ®¶m b¶o tÝnh b×nh ®¼ng vÒ lîi Ých vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng, ®ång thêi còng phï hîp víi c¬ chÕ ®Êu thÇu c¸c dù ¸n ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n. + CÇn g¾n chÝnh s¸ch huy ®éng nh©n lùc ®Çu t­ cho CSHT GTNT theo c¬ chÕ thÞ tr­êng víi chÝnh s¸ch t¹o c«ng ¨n viÖc lµm t¹i chç ë n«ng th«n, coi x©y dùng vµ ph¸t triÓn GTNT lµ ®èi t­îng trùc tiÕp t¹o ra viÖc lµm vµ thu nhËp cho mét bé phËn nh¸t ®Þnh d©n c­ n«ng th«n. 1.3- Nhµ n­íc cÇn më réng c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn kh¸c nhau nh­ ph¸t hµnh c«ng tr¸i, kú phiÕu, tr¸i phiÕu, xæ sè kiÕn thiÕt… ®Ó ®Çu t­ cho CSHT GTNT. §©y lµ gi¶i ph¸p kh«ng míi song trong ®iÒu kiÖn thiÕu vèn nghiªm träng hiÖn nay th× nÕu thùc hiÖn tèt gi¶i ph¸p nµy vÉn sÏ ph¸t huy hiÖu qu¶ rÊt cao. Theo ®ã, cã thÓ ph¸t hµnh c«ng tr¸i hoÆc xæ sè trùc tiÕp theo tõng hÖ thèng hay c«ng tr×nh nhÊt ®Þnh: nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng c«ng tr×nh giao th«ng träng ®iÓm, ®Çu t­ cã ý nghÜa liªn huyÖn hoÆc c¸c trôc ®­êng nèi víi ®­êng tØnh. TiÕn hµnh t¨ng l·i suÊt c«ng tr¸i ®Ó khuyÕn khÝch nh©n d©n mua tõ ®ã sÏ bæ sung mét l­îng vèn phôc vô ph¸t triÓn CSHT GTNT. 1.4. Tranh thñ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, më réng c¸c h×nh thøc liªn doanh, hîp t¸c ®Çu t­. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trong tæng sè vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung th× tû lÖ ®Çu t­ vµo n«ng nghiÖp - l©m nghiÖp - ng­ nghiÖp chØ chiÕm 8,7%, phÇn lín lµ c¸c dù ¸n vµ ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ quy m« nhá. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cho giao th«ng ë khu vùc nµy hÇu nh­ ch­a ®¸ng kÓ. Do vËy hiÖn nay vµ trong thêi gian tíi Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p thÝch hîp h¬n n÷a ®Ó khuyÕn khÝch, t¨ng c­êng ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n kÓ c¶ vèn vay, viÖn trî cña chÝnh phñ còng nh­ nguån tµi trî cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ vµ hîp t¸c ®Çu t­ cña c¸c kinh doanh… Mét gi¶i ph¸p chiÕn l­îc vµ ®ång bé ®Ó huy ®éng tèi ®a c¸c nguån vèn ®Çu t­ nh­ trªn lµ cÇn thiÕt. Song c¸c gi¶i ph¸p trªn ph¶i g¾n liÒn víi nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu trong qu¶n lý vµ sö dông c¸c nguån vèn th× míi cã thÓ ®em l¹i kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ ®Þch thùc. 1.5. T¨ng c­êng hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­. Vèn ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n ®· Ýt l¹i ®Çu t­ ph©n t¸n dµn tr¶i, kh«ng tËp trung vµo c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm, vïng träng ®iÓm, hiÖu qu¶ ®Çu t­ thÊp g©y thÊt tho¸t l·ng phÝ, ®iÒu nµy lµm gi¶m tÝnh hÊp dÉn ®èi víi c¸c ®Çu t­ bá vèn vµo ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n. V× vËy cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc h¬n n÷a trong viÖc cÊp vèn ®Çu t­ cho CSHT GTNT. TÝch cùc khai th¸c, ng©n s¸ch tõ ng©n s¸ch TW, ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng, tiÒm n¨ng to lín cña nh©n d©n cña c¸c tµi trî quèc tÕ, doanh nghiÖp trong n­íc, kiÒu bµo ta ë n­íc ngoµi. KhuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ thu håi vèn (BOT) nÕu ®­îc nh©n d©n ®Þa ph­¬ng chÊp nhËn. X©y dùng c¸c c«ng tr×nh ph¸t triÓn CSHT giao th«ng n«ng th«n ®Õn n¨m 2010 vµ chia tõng giai ®o¹n ®Ó thùc hiÖn theo nguyªn t¾c: Vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung cao, thuËn lêi ­u tiªn tr­íc; §Çu t­ ph¶i ®ång bé vµ kÕt hîp víi c¸c nguån cña ®Þa ph­¬ng, cña d©n vµ c¸c nguån kh¸c; Nghiªn cøu ®Çy ®ñ vµ chi tiÕt quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn kinh tÕ tæng thÓ tõng tiÓu vïng n«ng th«n vµ c«ng khai ho¸ c¸c quy ho¹ch ®ã cho toµn d©n ë nh÷ng vïng ®ã vµ nh÷ng vïng kh¸c biÕt ®Ó cïng tham gia thùc hiÖn b»ng nguån vèn tù cã. T¹o thªm nguån lùc b»ng viÖc dµnh mét phÇn vèn sù nghiÖp kinh tÕ ®­êng bé vµ c¸c vËt t­ tån kho, dÇm cÇu th¸o gì tõ c¸c cÇu cò, ®Ó hç trî x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nµy. Nguån lùc cña Bé Giao th«ng vËn t¶i nh»m ®µo t¹o c¸n bé x· lµm giao th«ng, hç trî nhùa ®­êng dÇm cÇu, c¸c trang thiÕt bÞ lo¹i võa vµ nhá. §­a c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vµo c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n, trong ®ã tû träng ®Çu t­ cho giao th«ng n«ng th«n miÒn nói rÊt lín, chiÕm 70 - 80% nguån lùc cña ®Þa ph­¬ng gåm ng©n s¸ch tØnh, huyÖn, x· vµ ®ãng gãp cña nh©n d©n. §ång thêi tranh thñ nguån viÖn trî cña n­íc ngoµi ®Ó x©y dùng giao th«ng n«ng ë ®Þa ph­¬ng. Cã ®Þnh h×nh c¸c d¹ng cÇu phï hîp phôc vô vïng nói, vïng s©u, vïng xa nh­ cÇu treo, cÇu d©y v¨ng, dÇm cÇu, sö dông vËt liÖu t¹i chç… nhµ n­íc hç trî vËt liÖu kü thuËt nh­ s¾t, thÐp, xi m¨ng, nhùa ®­êng, thuèc næ vµ thiÕt bÞ lµm ®­êng nh­ m¸y xóc, m¸y ñi, xe ben cho 1000 x· thuéc 91 huyÖn. Ngoµi ra, c¸c x· huyÖn cÇn tiÕn hµnh lËp c¸c quü ®Çu t­ ph¸t triÓn CSHT GTNT. 2- Gi¶i ph¸p n©ng cao tæ chøc qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n. Qu¶n lý giao th«ng n«ng th«n lµ mét bé phËn quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ giao th«ng vËn t¶i. NÕu c«ng t¸c qu¶n lý giao th«ng kh«ng lµm tèt sÏ g©y ra l·ng phÝ rÊt lín, c¸c c«ng tr×nh giao th«ng xuèng cÊp rÊt nhanh nh­ thùc tr¹ng giao th«ng n«ng th«n cña n­íc ta hiÖn nay. Do ®ã, c«ng t¸c qu¶n lý vµ tæ chøc ph¶i ®­îc xuyªn suèt tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. 2.1.VÒ tæ chøc a. Bé Giao th«ng vËn t¶i. Dùa b¸o Ng©n s¸ch TW ph©n bæ cho giao th«ng n«ng th«n, phèi hîp víi c¸c Së c©n ®èi tõng ®Þa bµn, tõng tØnh theo quy ho¹ch ph¸t triÓn toµn quèc vµ tõng vïng l·nh thæ. Hoµn thiÖn x©y dùng c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, quy ph¹m c¸c tiªu chuÈn ®Þnh møc kinh tÕ - kü thuËt giao th«ng n«ng th«n Phèi hîp víi c¸c ®Þa ph­¬ng tæ chøc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i lùc l­îng c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ, kü thuËt giao th«ng n«ng th«n Tæ chøc qu¶n lý kü thuËt, qu¶n lý an toµn giao th«ng vËn t¶i trªn ®Þa bµn n«ng th«n. b. CÊp tØnh vµ c¸c thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng §©y lµ cÊp qu¶n lý toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng giao th«ng n«ng th«n, nguån vèn Trung ­¬ng vµ Bé Giao th«ng vËn t¶i cÊp, ban hµnh c¸c th«ng t­ chØ thÞ, cô thÓ ho¸ chÝnh s¸ch n­íc ®Ó thùc thi trªn ®Þa bµn. Së giao th«ng lµ c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh, lµm tham m­u trùc tiÕp vÒ quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n, sö dông c¸c nguån vèn do tØnh vµ Trung ­¬ng tµi trî. Së tæ chøc qu¶n lý kü thuËt, an toµn giao th«ng, kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch vµ ph¸t triÓn c¸c nh©n tè míi trong phong trµo ®Ó nh©n réng vµ ®éng viªn khen th­ëng. c. CÊp huyÖn CÊp huyÖn qu¶n lý trùc tiÕp m¹ng l­íi giao th«ng n«ng th«n gåm ®­êng tõ huyÖn vÒ c¸c x·, ®­êng liªn x·, ®­êng do x· vµ ®­êng tõ huyÖn vÒ c¸c x·, th«n tù lµm còng nh­ m¹ng l­íi ®­êng s«ng, kªnh r¹ch ®Þa ph­¬ng. Uû ban nh©n d©n huyÖn chñ tr× viÖc huy ®éng t¹i chç, c¸c nguån vèn cña nh©n d©n còng nh­ sù ®ãng gãp kinh phÝ cña c¸c ®¬n vÞ ®ãng trªn ®Þa bµn ®Ó x©y dùng vµ b¶o d­ìng hÖ thèng giao th«ng t¹i ®Þa ph­¬ng Mçi huyÖn cÇn mét bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ giao th«ng n»m trong phßng qu¶n lý c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së, am hiÓu s©u vÒ kü thuËt x©y dùng vµ söa ch÷a ®­êng n«ng th«n; n¾m v÷ng c¸c chÝnh s¸ch vÒ giao th«ng, h­íng dÉn ®Þa ph­¬ng trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn vµ gi¸m s¸t, kiÓm tra. Mçi huyÖn ph¶i cã mét ®éi chuyªn tr¸ch lo viÖc x©y dùng, duy tu m¹ng l­íi c¬ së h¹ tÇng giao th«ng hoÆc sö dông c¸c thµnh phÇn kinh tÕ theo chÕ ®é hîp ®ång giao kho¸n. d. CÊp x· X· lµ ®Þa bµn thùc hiÖn phÇn chñ chèt vµ trùc tiÕp h­ëng thô thµnh qu¶ mµ viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng, kh«ng chØ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, giao l­u hµng ho¸ mµ cßn c¶ lîi Ých vÒ mÆt v¨n ho¸- x· héi. X· lµ cÊp c©n ®èi tõ tÊt c¶ c¸c nguån tù cã, nguån tµi trî tõ cÊp trªn vµ cña bªn ngµi, còng nh­ sù ®ãng gãp cña c«ng ®ång d©n c­ theo kÕ ho¹ch ®· ®­îc Héi ®ång nh©n d©n x· th«ng qua. X· chÞu sù qu¶n lý, kiÓm tra cña huyÖn vÒ mÆt kü thuËt còng nh­ viÖc sö dông c¸c nguån vèn do cÊp trªn hç trî. Mçi x· cÇn cã mét uû ban trùc tiÕp phô tr¸ch c«ng t¸c giao th«ng ®Ó qu¶n lý kÕ ho¹ch vµ h­íng dÉn th«n xãm qu¶n lý ®­êng x· trªn ®Þa bµn. §èi víi nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c b¶o d­ìng giao th«ng cÇn cã chÕ ®é thï lao t­¬ng xøng víi c«ng søc cña hä bá ra, ®Þa ph­¬ng cã thÓ tr¶ b»ng thãc hay b»ng tiÒn. Nªn ¸p dông h×nh thøc kho¸n qu¶n lý duy tu cho c¸ nh©n hoÆc nhãm ng­êi lao ®éng do x· chØ ®¹o, d©n ®Êu thÇu. C¸c huyÖn tæng kÕt kinh nghiÖm, h­íng dÉn x· tæ chøc giao thÇu theo ®óng quy chÕ do huyÖn ®Ò ra. 2.2. VÒ qu¶n lý x©y dùng a. Tr­íc khi x©y dùng nhÊt thiÕt ph¶i cã dù ¸n ®­îc duyÖt. C¬ quan cã thÈm quyÒn duyÖt cã thÓ lµ huyÖn, x· tuú theo quy m« dù ¸n trªn c¬ së quy ho¹ch ®· ®­îc tØnh thèng nhÊt, tæng hîp b¸o c¸o Bé KÕ ho¹ch ®Çu t­ vµ Bé Giao th«ng vËn t¶i. C¸c dù ¸n ph¶i ®­îc thÈm ®Þnh tr­¬c khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµ ph¶i cã chñ ®Çu t­ (huyÖn hoÆc x·). + Chñ ®Çu t­ cã thÓ tù qu¶n ký, còng nh­ cã thÓ ký hîp ®ång víi ®¬n vÞ x©y dùng t¹i ®Þa ph­¬ng gi¸m s¸t, nghiÖm thu, thanh to¸n c«ng tr×nh. + C¸c dù ¸n khi thùc hiÖn ph¶i th«ng qua huyÖn vµ th«ng b¸o cho Héi ®ång Nh©n d©n, Uû ban nh©n d©n x·, sau ®ã tËp hîp b¸o c¸o cho tØnh, hµng n¨m tØnh b¸o c¸o cho Bé giao th«ng ®Ó tæng hîp b¸o c¸o cho Nhµ n­íc. + C¸c huyÖn ph¶i cã phßng qu¶n lý c¬ së h¹ tÇng trong ®ã cã giao th«ng n«ng th«n. + C¸c x· cã c¸n bé chuyªn tr¸ch hoÆc kiªm nhiÖm theo dâi giao th«ng vËn t¶i. b. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n x©y dùng giao th«ng n«ng th«n cÇn ph¶i qu¶n lý chÊt l­îng vµ tæ chøc nghiÖm thu bµn giao qu¶n lý vµ söa ch÷a c«ng tr×nh sau nµy. + §èi víi c¸c tuyÕn ®­êng do huyÖn chñ lµm ®Çu t­ thùc hiÖn qu¶n lý chÊt l­îng theo ®iÒu lÖ x©y dùng c¬ b¶n hiÖn hµnh. + §èi víi c¸c tuyÕn ®­êng x·, th«n xãm Êp: §Þa ph­¬ng tæ chøc lùc l­îng gi¸m s¸t qu¶n lý chÊt l­îng, nghiÖm thu th× mêi Ban qu¶n lý cña huyÖn. C«ng tr×nh thi c«ng xong ph¶i nghiÖm thu vÒ khèi l­îng, chÊt l­îng, gi¸ trÞ vµ bµn giao ®­a vµo sö dông, qu¶n lý b¶o d­ìng theo nguyªn t¾c sau: - §èi víi ®­êng huyÖn: ViÖc nghiÖm thu thùc hiÖn theo ®iÒu lÖ x©y dùng c¬ b¶n hiÖn hµnh. Phßng giao th«ng huyÖn cã kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ söa ch÷a hµng n¨m ®èi víi tõng tuyÕn ®­êng. Cã thÓ tæ chøc giao tõng ®o¹n tuyÕn cho c¸c x· sö dông qu¶n lý, söa ch÷a cã h­íng dÉn nghiÖp vô hµng n¨m. - §èi víi ®­êng x· vµ th«n: Uû ban nh©n d©n x· tæ chøc nghiÖm thu. Tæ chøc giao tõng ®o¹n tuyÕn cho c¸c th«n, bu«n qu¶n lý, söa ch÷a hµng n¨m. Giao th«ng vËn t¶i n«ng th«n vµ miÒn nói lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi cña hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i toµn quèc, ®ång thêi nã mang ®Æc thï riªng vÒ mÆt tæ chøc x©y dùng vµ qu¶n lý. Do ®ã cÇn nghiªn cøu thiÕt lËp mét hÖ thèng tæ chøc vµ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý phï hîp tõ Bé xuèng c¸c huyÖn, x· th«n. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn, cÇn theo dâi vµ bæ sung ®Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®Þa ph­¬ng vµ cña tõng thêi kú ph¸t triÓn ®Ó sù nghiÖp ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n ë n­íc ta ngµy cµng tiÕn lªn v÷ng ch¾c. 3. Gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch ph¸t triÓn CSHT GTNT. 3.1. §µo t¹o båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ vµ kü thuËt. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng giao th«ng hiÖu qu¶ ch­a cao ®ã lµ do ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ kü thuËt. HÇu hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng cã c¸n bé qu¶n lý vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n nãi chung va qu¶n lý c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n nãi riªng lµ rÊt kÐm. §éi ngò nµy kh«ng cã kinh nghiÖm kiÕn thøc chuyªn m«n, hay nÕu cã th× rÊt h¹n chÕ, tr×nh ®é häc vÊn thÊp nªn g©y ra l·ng phÝ, thÊt tho¸t lín trong c«ng cuéc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng ë n«ng th«n nh­ tham « tiÒn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, t¨ng tiÒn vËt liÖu hay mua vËt t­ kÐm chÊt l­îng… §Æc biÖt lµ ®éi ngò c¸n bé ë ®Þa ph­¬ng c¸c tØnh d©n téc miÒn nói. HiÖn nay c¶ n­íc cã 1568 x· thuéc khu vùc III víi h¬n 43.300 c¸n bé chÝnh quyÒn c¬ së song ®¹i bé phËn tr­ëng thµnh tõ thùc tiÔn c«ng t¸c ë ®Þa bµn c¬ së x· th«n, b¶n… Theo thèng kª cña ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nh©n lùc miÒn nói phÝa B¾c cña ACECA th× cã tíi 75% lùc l­îng c¸n bé th«n x· b¶n ë vïng miÒn nói phÝa B¾c cã tr×nh ®é s¬ cÊp trë xuèng, ®éi ngò c¸n bé cã b»ng §¹i häc cao ®¼ng lµ rÊt thÊp chØ cã 4,5%. Víi nh÷ng thùc tr¹ng trªn, trong nh÷ng n¨m tíi ®Ó qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng ë n«ng th«n hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý: + Thùc hiÖn tæ chøc th­êng xuyªn c¸c líp ®µo t¹o ng¾n h¹n vÒ tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ, kü thuËt cho c¸c c¸n bé cÊp huyÖn, x· + Cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o ®é ngò l·nh ®¹o kÕ cËn b»ng viÖc cö c¸c c¸n bé trÎ ®i häc, båi d­ìng kiÕn thøc vµ thùc thi khuyÕn khÝch con em ®Þa ph­¬ng häc tËp t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng vÒ phôc vô quª h­¬ng. 3.2. ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vµo x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n. Giao th«ng n«ng n«ng th«n muèn ph¸t triÓn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, nh­ng trong ph¸t triÓn c¸c øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt lu«n lµ vÊn ®Ò then chèt. HiÖn nay, viÖc nhanh chãng phæ cËp tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt vµ x©y dùng n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n lµ con ®­êng cã hiÖu qu¶ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ hiÖn ®¹i ho¸ kinh tÕ n«ng th«n. Trong thùc tÕ cña n­íc ta hiÖn nay, c¸c ph­¬ng tiÖn thiÕt bÞ x©y dùng rÊt l¹c hËu do ®ã lµ mét lý do lµm cho c¸c tuyÕn ®­êng n«ng th«n nhanh chãng xuèng cÊp, tuæi thä c«ng tr×nh thÊp,…Víi yªu cÇu t¨ng møc ®Çu t­ cho c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ phæ cËp khoa häc c«ng nghÖ vµo n«ng th«n nãi chung vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n nãi riªng, cÇn ph¶i thùc hiÖn ngay mét sè chÕ ®é cô thÓ nh»m khuyÕn khÝch m¹nh mÏ c¸c c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ vÒ c«ng t¸c t¹i n«ng th«n. TÝch cùc ®­a khoa häc kü thuËt, vËt liÖu míi, sö dông vËt liÖu t¹i chç, c«ng nghÖ thi c«ng ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn ®Ó ®«ng ®¶o nh©n d©n tù qu¶n lý tù lµm cã sù h­íng dÉn vÒ kü thuËt. Huy ®éng c¸c ®¬n vÞ, c¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi n­íc thiÕt kÕ c¸c mÉu, m« h×nh c¸c lo¹i c«ng tr×nh ®Ó ¸p dông víi c¸c ®Þa bµn kh¸c nhau. MÆt kh¸c, nghiªn cøu øng dông c¶i tiÕn kü thuËt c¸c m« h×nh, mÉu c¸c c«ng tr×nh ®· cã trong vµ ngoµi n­íoc ®Ó phï hîp víi tõng vïng. X©y dùng c¸c trung t©m nghiªn cøu c«ng nghÖ c¬ së h¹ tÇng trong ®ã cã c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n, Nhµ n­íc cÇn cÊp mét sè kinh phÝ cho trung t©m ho¹t ®éng nh»m nghiªn cøu thu thËp c¸c c«ng nghÖ. Bªn c¹nh ®ã cÇn vËn ®éng mäi c¬ së, tæ chøc øng dông nh÷ng c«ng nghÖ cã hiÖu qu¶. Ph©n cÊp ®Çu t­ vèn cho nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ nh­ sau: - Vèn ng©n s¸ch Trung ­¬ng cÊp cho c¸c c«ng tr×nh, ®Ò tµi, c¸c ®Ò ¸n, c¸c thiÕt kÕ quy ho¹ch c¸c c«ng nghÖ, x©y dùng thùc nghiÖm mang tÝnh chÊt chung phæ biÕn. - Vèn ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng, ngµnh nghiªn cøu c¸c ®Ò tµi, c«ng nghÖ x©y dùng thùc nghiÖm mang tÝnh chÊt ®Æc thï tõng ®Þa ph­¬ng. 3.3. C¶i tiÕn c¬ chÕ huy ®éng vèn vµ hoµn vèn. a. §èi víi c¬ chÕ huy ®éng vèn. Huy ®éng vèn dùa vµo c¬ së tÝnh to¸n nhu cÇu vèn ®Çu t­, kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c nguån vèn cung øng cña tõng lÜnh vùc còng nh­ trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ. §¶m b¶o thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ vµ ®iÒu hµnh c«ng t¸c huy ®éng vèn theo th¸ng, quý trªn c¬ së chØ tiªu cÇn ®¸p øng. §èi víi ng©n s¸ch Trung ­¬ng vµ ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng trÝch 45% thu tõ thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®Ó ®Þa ph­¬ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. Víi c¸c c«ng tr×nh lín Nhµ n­íc cÇn ph¶i huy ®éng vèn th«ng qua nhiÒu c«ng cô huy ®éng kh¸c nhau song c¸c c«ng cô nµy ph¶i ®¶m b¶o mét c¸ch hîp lý gi÷a thêi h¹n, ph­¬ng thøc thanh to¸n, giao dÞch, trao ®æi vÒ lo¹i tiÒn huy ®éng. Khai th¸c triÖt ®Ó mäi nguån thu cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc, c¶i tiÕn hÖ thèng thuÕ; ®©y lµ nguån vèn c¬ b¶n ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n. §èi víi vèn gãp cña d©n chóng ta huy ®éng c¶ ®ãng gãp b»ng tiÒn, b»ng søc lao ®éng vµ ®ãng b»ng hiÖn vËt. Trong nh÷ng n¨m tíi, chóng ta ph¶i tËp trung vèn hç trî ODA vµ vèn cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ vµo ph¸t triÓn CSHT giao th«ng n«ng th«n. Nguån vèn viÖn trî kh«ng hoµn l¹i ph¶i tËp trung ­u tiªn ph¸t triÓn cho vïng s©u vïng xa, vïng cã d©n téc Ýt ng­êi, vïng miÒn nói trung du. §èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi chóng ta cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n theo h×nh thøc BOT, BT, BTO. Trong ba h×nh thøc trªn chóng ta cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ theo h×nh thøc BT v× h×nh thøc nµy ®em l¹i lîi Ých cho c¶ hai bªn ®èi t¸c trong lÜnh vùc ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n. b. §èi víi c¬ chÕ hoµn vèn. Trong thùc tÕ nh÷ng n¨m qua, vèn ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c nh©n trong vµ ngoµi n­íc vµo ph¸t triÓn CSHT giao th«ng ë n«ng th«n lµ rÊt nhá bÐ. Mµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ c¬ chÕ hoµn vèn cña Nhµ n­íc víi vÊn ®Ò nµy cßn ch­a râ rµng, lµm cho c¸c doanh nghiÖp c¸ nh©n kh«ng d¸m bá tiÒn ®Çu t­. Môc tiªu hoµn vèn lµ ®Ó t¸i ®Çu t­, v× thÕ c¬ chÕ vèn ph¶i ®­îc tÝnh to¸n phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng vïng. Chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh møc phÝ sö dông mµ nguêi h­ëng lîi tõ c«ng tr×nh ph¶i tr¶ sao cho thêi gian thu håi kh«ng qu¸ l©u, phÝ thu håi ®­îc ®Çy ®ñ, hÊp dÉn ®­îc c¸c ®Çu t­ mµ l¹i phï hîp víi thu nhËp cña ng­êi sö dông. §Ó huy ®éng mét nguån vèn quan träng nµy vµo ph¸t triÓn CSHT giao th«ng n«ng th«n ®ßi hái Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ®æi míi c¬ chÕ hoµn vèn râ rµng. + NÕu t­ nh©n vµ c¸c doanh nghiÖp bá tiÒn ®Çu t­ x©y dùng, b¶o d­ìng c¸c con ®­êng, c¬ së h¹ tÇng giao th«ng ®­êng s«ng, cÇu cèng…sÏ ®­îc quyÒn thu phÝ nguêi d©n, c¸c ph­¬ng tiÖn qua l¹i, c¸c ®¬n vÞ ®ãng trªn ®Þa bµn cã sö dông c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng giao th«ng n«ng th«n nµy. + KhuyÕn khÝch c¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c h×nh thøc BOT, BT, BOT vµo x©y dùng giao th«ng n«ng th«n. NÕu c¸c ®Çu t­ tham gia x©y dùng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng n«ng th«n sÏ ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i trong ®Çu t­ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh vÒ sau. Nhµ n­íc cÇn ph¶i tõng b­íc gi¶m nhÑ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh phøc t¹p, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ trong n­íc, hç trî mÆt gi¶i phãng mÆt b»ng… kÕt luËn Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ hÖ thèng giao th«ng n«ng th«n trong mét ®Êt n­íc cã gÇn 80% d©n sè sèng trong khu vùc n«ng th«n lµ viÖc v« cïng cÇn thiÕt. C¬ së h¹ tÇng GTNT chñ yÕu lµ hÖ thèng c¸c tuyÕn ®­êng huyÖn vµ ®­êng trong c¸c x·, th«n , hÖ thèng ®­êng tØnh trë thµnh c¸c tuyÕn nèi quan träng liªn kÕt c¸c khu vùc n«ng th«n tíi c¸c trung t©m kinh tÕ, th­¬ng m¹i trong vïng. Ngoµi ra, giao th«ng n«ng th«n cßn ph¶i kÓ ®Õn m¹ng l­íi réng lín c¸c ®­êng nhá kh«ng thÓ ph©n lo¹i ®­îc cïng víi c¸c tuyÕn s«ng ngßi t¹i n«ng th«n. Nh÷ng n¨m qua mÆc dï GTNT ®· ®­îc c¶i thiÖn mét phÇn, c¸c tØnh ®Òu phÊn ®Êu xo¸ x· “tr¾ng” vÒ giao th«ng n«ng th«n, nh­ng nhiÒu n¬i ®­êng x¸ ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÊu ®i l¹i cña ng­êi d©n trong mäi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt. §­êng n«ng th«n nhiÒu n¬i ®¹t tiªu chuÈn thÊp vµ thiÕu kÕt cÊu tho¸t n­íc ngang, kh«ng ®­îc bµo tr× ®óng lóc. Vèn cho ®Çu t­ CSHT GTNT th× rÊt h¹n hÑp chñ yÕu lµ vèn cña nh©n d©n ®ãng gãp víi kho¶ng 65% trong n¨m 2000, vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc ®ang cã xu h­íng gi¶m so víi tæng sè vèn ®Çu t­ cho giao th«ng n«ng th«n. §Ò tµi ®· tæng hîp nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ nh÷ng quan ®iÓm ®Çu t­ ph¸t triÓn CSHT GTNT cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, ®· lµm râ vai trß cña c¬ së h¹ tÇng víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ tÇm quan träng trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ n©ng cao møc sèng cña d©n c­. §Ò tµi ®· nªu râ nh÷ng yÕu kÐm vµ nguyªn nh©n cña sù yÕu kÐm ®ã, ®ång thêi nªu ra c¸c nhu cÇu to lín vµ c¸c vÊn ®Ò cÊp thiÕt nhÊt hiÖn nay cña sù ph¸t triÓn CSHT GTNT trong thêi gian tíi, tõ ®ã ®­a ra nhu cÇu vèn cho ph¸t triÓn CSHT GTNT. Qua ®ã, ®Ò tµi ®· ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¸t trØen giao th«ng n«ng th«n nh­ gi¶i ph¸p huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc vµo ph¸t triÓn CSHT GTNT, gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p n©ng cao tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn CSHT GTNT, trong ®ã gi¶i ph¸p huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc vµo ph¸t triÓn CSHT GTNT lµ quan träng nhÊt song cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p kÕt hîp ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt. §Ò tµi ®· ®Ò cËp tíi mét vÊn ®Ò t­¬ng ®èi phøc t¹p vµ cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng tíi sù ph¸t triÓn n«ng th«n. Do nghiªn cøu trong mét thêi gian ng¾n do ®ã ®Ò tµi chØ ®Ò cËp tíi nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn CSHT GTNT. Hy väng chuyªn ®Ò sÏ gãp phÇn lµm râ nh÷ng v­íng m¾c cña lÜnh vùc quan träng nµy. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n (2000), Sè liÖu tæng hîp vÒ vèn ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp – n«ng th«n Bïi Minh TuÊn (2001), “Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý ®èi víi ®Çu t­ x©y dùng giao th«ng n«ng th«n”, T¹p chÝ Qu¶n lý Nhµ n­íc, sè 7 -2001 Dù ¸n x©y dùng giao th«ng n«ng th«n cña WB, 1996 GS.TSKH. NguyÔn V¨n Chän, Kinh tÕ ®Çu t­, tËp I. NXB Thèng kª Hµ Néi 4 – 2001. Kinh tÕ ph¸t triÓn, tËp I, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 1999 Lª Ngäc Hoµn, “Thµnh tùu vµ ®Þnh h­íng ®Çu t­ ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n ViÖt Nam”, T¹p chÝ GTVT Sè 4/2002 Niªn gi¸m thèng kª 2000, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª Hµ Néi 2000 Niªn gi¸m thèng kª 2001 ,Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª Hµ Néi 2001 9. Ng©n s¸ch Nhµ n­íc quyÕt to¸n n¨m 2000 vµ dù to¸n n¨m 2002, NXB Tµi chÝnh Hµ Néi, th¸ng 3 – 2002. 10. Ngäc HiÒn, “C¬ chÕ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n trong chiÕn l­îc hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n”. T¹p chÝ giao th«ng vËn t¶i, Sè 4 - 2001 11. PGS.TS. §ç Hoµi Nam – TS. Lª Cao §oµn, X©y dùng h¹ tÇng c¬ së n«ng th«n trong giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi Hµ Néi 2001 12. The rural Transport project, WB 2001 13. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn VIII, IX, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi. 14. Vô Thèng kª vµ th«ng tin, Tµi liÖu chäc läc 10 cuéc ®iÒu tra lín vÒ kinh tÕ – x· héi, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 2000 KÕt luËn ………………………………...…………………...………………... 97 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o………………………...………………….…. 99