Đề tài Một số kiến nghị thúc đẩy hiệu quả thực thi hiệp định thương mại trong việc thu hút đầu tư nước ngoài tại Việt Nam

lêi nãi ®Çu H iệp định thương mại Việt-Mỹ về quan hệ thương mại đã được đại diện hai chính phủ Việt Nam - Hoa Kỳ kí kết tại Washington đã được các cơ quan thẩm quyền lập pháp của hai bên phê chuẩn. Bản hiệp định này có hiệu lực đánh giá việc hoàn tất quá trình bình thường giữa hai nước, đồng thời là một bước tiến có ý nghĩa quan trọng trong qúa trình hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta. Hiệp định thương mại Việt Mỹ sẽ không chỉ co tác động trực tiếp trong quan hệ hai nước, mà còn tác động đến quan hệ kinh tế đối ngoại giữa Việt Nam với các nước khác trên thế giới, các tổ chức kinh tế khu vực và quốc tế mà Việt Nam tham gia. Đây cũng là bước tiến quan trọng hướng tới việc nước ta gia nhập tổ chức thương mại quốc tế (WTO). Trong phạm vi bài thảo luận này, tập thể nhóm chỉ trình bày về "tác động của hiêph định thương mại Việt Nam - Hoa kỳ tới môi trường đầu tư của Việt Nam ", đây là sự kiện quan trọng và rất cần thiết trong quá trình thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam thông qua việc phát huy lợi thế trong nước, để tiến đến con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Đạt được sự kiện này là một bước tiến quan trọng thế nhưng việc thực thi hiệp định thương mại này còn có rất nhiều thử thách và khó khăn trước mắt. Việc hoàn thiện những lĩnh vực còn yếu kém trong môi trường đầu tư Việt Nam là một việc rất cần thiết trong xu thế hội nhập hiện nay. Trong bài thảo luận này cũng sẽ trình bày một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi hiệp định thương mại Việt Nam - Hoa kì một cách tốt nhất. Xin cảm ơn cô Thuỷ đã hướng dẫn tập thể nhóm hoàn thành bài thảo luận này một cách tốt nhất. hµ néi 27/11/2002 Ch­¬ng 1 hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i viÖt - mü I- T×m hiÓu vÒ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü. HiÖp ®Þnh ®­îc ký vµo ngµy 13/7/2000. HiÖp ®Þnh gåm 7 ch­¬ng, 72 ®iÒu, 9 phô lôc ®Ò cËp tíi 4 néi dung chñ yÕu: Th­¬ng m¹i hµng ho¸, th­¬ng m¹i dÞch vô, së h÷u trÝ tuÖ vµ quan hÖ ®Çu t­. HiÖp ®Þnh nµy dùa trªn nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau, b×nh ®¼ng cïng cã lîi. HiÖp ®Þnh nµy ®­îc x©y dùng trªn 2 kh¸i niÖm quan träng (1) Tèi huÖ quèc (QHTM b×nh th­êng) mang ý nghi· hai bªn cam kÕt ®èi xö víi hµng ho¸, dÞch vô, ®Çu t­ cña n­íc bªn kia kh«ng kÐm phÇn thuËn lîi h¬n n­íc thø 3 (®­¬ng nhiªn c¸c n­íc ®ã kh«ng n»m trong liªn minh mËu dÞch tù do). (2) §èi xö quèc gia: tøc n©ng møc ®èi xö nµy ®èi víi hµng ho¸ trong n­íc. Néi dung cô thÓ cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü gåm: Ch­¬ng 1- Th­¬ng m¹i hµng ho¸ gåm 9 ®iÒu: Cam kÕt tèi huÖ quèc ®­îc ¸p dông cho thuÕ, h¹n ng¹ch, quy tr×nh cÊp phÐp, h¹n ng¹ch, quy t¾c h¶i quan, ph©n phèi hµng ho¸. Tuy nhiªn, ch­¬ng nµy cã ®iÒu kho¶n lo¹i trõ lµ h¹n ng¹ch vÉn ¸p dông ®èi víi ng¹ch dÖt may viÖc lo¹i trõ còng ®­îc ¸p dông cho nh÷ng quy t¾c ®Æc biÖt cho c¸c n­íc thµnh viªn trong khèi mËu dÞch hoÆc bu«n b¸n qua biªn giíi. §èi xö quèc gia trong ch­¬ng tr×nh nµy cã nghÜa lµ kh«ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p thuÕ hay phi thuÕ ®Ó b¶o hé hµng cña n­íc c¹nh tranh víi hµng nhËp. Ng­îc l¹i còng kh«ng ®­îc sö dông c¸c biÖn ph¸p (nh­ vÖ sinh an toµn thùc phÈm) mét c¸ch qu¸ ®¸ng ®Ó ng¨n chÆn hµng nhËp cña n­íc kia. Ch­¬ng 1 cã nhiÒu phô lôc quan träng vÒ lé tr×nh ViÖt Nam cam kÕt sÏ bá nh÷ng h¹n chÕ nhËp khÈu n«ng s¶n, c«ng nghiÖp, lé tr×nh gi¶m thuÕ nhËp khÈu cho nhiÒu mÆt hµng cña Mü. Nh÷ng lo¹i trõ trong c¸c phô lôc còng nh»m môc ®Ých nhÊt qu¸n ®èi víi danh môc hµng cÊm nhËp, cÊm xuÊt cña ViÖt Nam mµ phÝa Mü ph¶i tu©n thñ. Ch­¬ng 2 - VÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ gåm 18 ®iÒu, trong ®ã 2 bªn cam kÕt b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cña c«ng d©n n­íc kia kh«ng kÐm sù b¶o hé mµ c«ng d©n n­íc ®ã ®ang h­ëng mµ kh«ng cÇn yªu cÇu qua nh÷ng thñ tôc nµo nh­ ph¶i xuÊt b¶n hay ph¶i ®¨ng ký ë n­íc kia. §iÒu kho¶n vÒ b¶n quyÒn th­¬ng hiÖu, s¸ng chÕ, bÝ mËt th­¬ng m¹i, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp phÇn lín dùa trªn c¸c c«ng ­íc quèc tÕ víi ®Çy ®ñ chi tiÕt vÒ xö lý vi ph¹m. Ch­¬ng 3 - VÒ th­¬ng m¹i dÞch vô gåm 11 ®iÒu vµ phô lôc nªu r»ng 2 bªn cam kÕt ®­a vµo hiÖp ®Þnh nh÷ng phô lôc cña WTO quy ®Þnh vÒ dÞch vô tµi chÝnh viÔn th«ng. Ngoµi ra cßn cã mét phô lôc vÒ cam kÕt cña ViÖt Nam cho c¸c C«ng ty dÞch vô Mü vµo ho¹t ®éng theo lé tr×nh vµ nh÷ng giíi h¹n ViÖt Nam ®Æt ra ®èi víi lo¹i h×nh ®Çu t­ dÞch vô nµy. Ch­¬ng 4 - VÒ ph¸t triÓn quan hÖ ®Çu t­ gåm 15 ®iÒu chñ yÕu trong ®ã 2 bªn cam kÕt ®èi xö víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña n­íc kia kh«ng kÐm phÇn thuËn lîi nh­ chÝnh víi c¸c dù ¸n trong n­íc hay dù ¸n ®Çu t­ cña n­íc thø 3 trªn l·nh thæ cña m×nh, tuú c¸i nµo thuËn lîi h¬n. V× cam kÕt nh­ thÕ cã nghÜa lµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ Mü chØ cÇn ®¨ng ký thµnh lËp chø kh«ng cÇn xin phÐp ®Çu t­ nªn ch­¬ng nµy cã phô lôc nªu râ nhiÒu lÜnh vùc mµ ViÖt Nam kh«ng ¸p dông c¸ch ®èi xö nãi trªn nh­: ph¸t thanh, truyÒn h×nh, inh Ên, ng©n hµng khai má, ®Þa èc... PhÝa Mü còng lo¹i trõ nh÷ng ngµnh nh­ n¨ng l­îng, nguyªn tö, dÞch vô tµi chÝnh. HiÖp ®Þnh còng ghi cô thÓ nh÷ng lo¹i dù ¸n ViÖt Nam chØ cho ®¨ng ký nÕu ®i kÌm vïng ph¸t triÓn nguyªn liÖu nh­ s¶n xuÊt giÊy, ®­êng... hoÆc ph¶i xuÊt khÈu Ýt nhÊt 80% s¶n phÈm nh­ s¶n xuÊt xi m¨ng, thuèc l¸, ph©n bãn, bét giÆt... Ch­¬ng nµy còng nãi râ, c¸c C«ng ty Mü ph¶i ®ãng gãp Ýt nhÊt 30% vèn trong lÜnh doanh, ch­a ®­îc thµnh lËp C«ng ty Cæ phÇn vµ ch­a ®­îc ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng, ch­a ®­îc mua qu¸ 30% vèn cñam ét C«ng ty cæ phÇn ho¸, nh÷ng rµng buéc nµy sÏ chØ duy tr× trong mvßng 3 n¨m sau khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc. Ch­¬ng 5 - Dµnh cho viÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng b×nh th­êng cßn ch­¬ng 6 nãi vÒ nh÷ng ®iÒu kho¶n minh b¹ch vµ quyÒn ®­îc kh¸ng c¸o, chñ yÕu ®Ò cËp ®Õn viÖc khi nµo luËt ph¸p cã thay ®æi mµ ¶nh h­ëng ®Õn doanh nghiÖp th× ph¶i c«ng bè cho doanh nghiÖp biÕt tr­íc khi cã hiÖu lùc, ph¶i cung cÊp cho doanh nghiÖp nh÷ng th«ng tin kinh tÕ, cho phÐp hä gãp ý vµo dù th¶o luËt lÖ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña hä. Ch­¬ng 7 dµnh cho nh÷ng ®iÒu kho¶n chung gåm c¸c vÊn ®Ò tèi huÖ quèc vÒ giao dÞch vµ chuyÓn tiÒn qua biªn giíi. Kh«ng cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ an ninh quèc gia, b¶o vÖ lîi Ých an ninh mçi bªn. Hai bªn lËp ra uû ban hçn hîp vµ ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú chuyªn ®¶m b¶o vÒ thùc thi hiÖp ®Þnh mét c¸ch thuËn lîi.... Cuèi cïng lµ c¸c vÊn ®Ò vÒ ®iÒu kho¶n cuèi cïng, hiÖu lùc, thêi gian, ®×nh chØ vµ kÕt thóc. II- HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü víi m«i tr­êng ®Çu t­. Nh­ vËy viÖc dµnh cho nhµ ®Çu t­ Hoa Kú m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi còng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam thu hót FDI tõ c¸c n­íc kh¸c. HiÖn nay hiÖp ®Þnh ®· ®­îc hai viÖn Mü th«ng qua vµ Tæng thèng Mü ®· phª chuÈn. HiÖp ®Þnh yªu cÇu xo¸ bá sù ph©n biÖt ®èi xö, t¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. ViÖc Mü vµ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh kinh tÕ trong n­íc sÏ t¹o c¹nh tranh, gi¶m gi¸ thµnh do xo¸ bá ®éc quyÒn cã lîi cho ng­êi tiªu dïng vµ gióp ViÖt Nam cã c¬ héi n¾m th«ng tin, më réng thÞ tr­êng, nhÊt lµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Nã còng gióp xo¸ bá c¸c nh©n tè bãp mÐo c¸c quan hÖ cña thÞ tr­êng tµi chÝnh -tÝn dông cña ViÖt Nam; ®ång thêi buéc c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i nç lùc ®Çu t­ kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt, kinh doanh, tiÕp thu c«ng nghÖ tiªn tiÕn, kü thuËt hiÖn ®¹i ®æi míi ph­¬ng thøc qu¶n lý ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh. Do møc thuÕ nhËp khÈu cña hµng ho¸, ViÖt Nam vµo Mü gi¶m xuèng b»ng møc cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c. ThuÕ nhËp khÈu nãi chung tõ 40-60% xuèng cßn 3%. Ngay lËp tøc viÖc nµy cã lîi cho ngµnh dÖt may, giÇy dÐp. §Çu t­ n­íc ngoµi vµo nh÷ng ngµnh nµy sÏ t¨ng ®¸ng kÓ trong thêi gian s¾p tíi. HiÖp ®Þnh nµy sÏ më ra c¬ héi ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng kh¸c nh­: du lÞch; v¨n ho¸, gi¸o dôc ®µo t¹o, gióp ViÖt Nam khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng vÒ vèn vµ chÊt x¸m cña lùc l­îng ViÖt KiÒu Mü phôc vô cho c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §ång thêi ®Èy m¹nh thu hót FDI vµo c¸c lÜnh vùc trªn. Qua trªn ta nhËn xÐt mèi quan hÖ gi÷a HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü víi m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam nh­ sau: T¨ng c­êng thóc ®Èy quan hÖ ®Çu t­ tr­íc hÕt tõ phÝa n­íc Mü ®èi víi ViÖt Nam. Th«ng qua viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü vµ kh¶ n¨ng khai th¸c lín víi c«ng nghÖ cao, c«ng nghÖ nguån vµ c«ng nghÖ l­ìng dông. ? HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc, chóng ta më thªm ®­îc mét thÞ tr­êng míi vµo lo¹i lín nhÊt thÕ giíi víi nhu cÇu phong phó (hµng n¨m nhËp khÈu h¬n 1000 tû USD), Hoa Kú còng lµ n­íc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi lín nhÊt thÕ giíi. §iÒu ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho nhiÒu lo¹i hµng ho¸ cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü. MÆt kh¸c, n­íc ta cã c¬ héi thu hót nguån vèn FDI cña Hoa Kú, tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, tõng b­íc tiÕp cËn nÒn kinh tÕ tri thøc. ? T¹o m«i tr­êng vÒ chÝnh trÞ, an ninh æn ®Þnh h¬n, gióp cho m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi, yªn t©m cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c vµo ViÖt Nam. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü sÏ t¹o ra sù tïy thuéc lÉn nhau, ®an xen lîi Ých kinh tÕ cã lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ cñng cè quèc phßng an ninh, lîi thÕ h¬n ngay c¶ t×nh huèng ph¶i tiÕn hµnh ®Êu tranh quèc phßng an ninh. Trong bèi c¶nh nhÊt ®Þnh, v× lîi Ých kinh tÕ, c¸c ®èi t¸c bao gåm c¸c C«ng ty, c¸c tËp ®oµn t­ b¶n vµ ®¹i diÖn cña hä trong chÝnh quyÒn còng cã thÓ lªn tiÕng ñng hé, b¶o vÖ lîi Ých cña hai n­íc khi n¶y sinh nh÷ng bÊt ®éng lín trong quan hÖ gi÷a n­íc ta víi c¸c n­íc kh¸c (kÓ c¶ Mü) vÒ quèc phßng an ninh. §©y lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc cÇn thiÕt v× mét n­íc muèn thu hót nguån FDI th× yÕu tè æn ®Þnh an ninh chÝnh trÞ còng ®­îc xem lµ ®iÒu kiÖn hµng ®Çu cho dßng ch¶y FDI vµo n­íc m×nh. ? Th«ng qua quan hÖ th­¬ng m¹i dÞch vô, th­¬ng m¹i hµng ho¸ (xuÊt nhËp khÈu) gi÷a ViÖt Nam vµ Mü sÏ t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ FDI cña ViÖt Nam b»ng c¸c chiÕn l­îc ®Çu t­. ThËt vËy, qua hiÖp ®Þnh nµy. Hµng ho¸ cña ViÖt Nam sÏ dÔ dµng x©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü nhiÒu h¬n, ®ång thêi ViÖt Nam sÏ nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ cña Mü ®­îc thuËn lîi h¬n. ThÕ nh­ng thÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng nhu cÇu phong phó song kh¸ch hµng còng rÊt "khã tÝnh". V× vËy ViÖt Nam cÇn ®Çu t­ vµo hµng ho¸, dÞch vô cña m×nh nh»m h¹ gi¸ thµnh, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¨ng c­êng marketing quèc tÕ. Muèn thÕ ViÖt Nam sÏ ph¶i lËp ra danh môc nh÷ng mÆt hµng lîi thÕ xuÊt khÈu ®Ó gäi vèn ®Çu t­ FDI th«ng qua rÊt nhiÒu ­u ®·i khuyÕn khÝch cña khu vùc nµy trong quy ho¹ch vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh (®Æc biÖt lµ ­u ®·i vÒ thuÕ quan). ? Ph¹m vi thu hót FDI cña ViÖt Nam còng sÏ ®­îc më réng ra, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ta b¶n kh¸c sau Mü mµ l©u nay vÉn chÞu sù khèng chÕ cña Mü, nhÊt lµ c¸c tËp ®oµn t­ b¶n siªu quèc gia vµ xuyªn quèc gia. Hoa Kú lµ quèc gia lín, vai trß chi phèi nhiÒu tæ chøc quèc tÕ nh­: WTO, IMF, WB, ADB, APEC... nªn hiÖp ®Þnh nµy cã hiÖu lùc còng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho n­íc ta sím gia nhËp WTO. ? TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam. §Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü h­íng tíi gia nhËp WTO vµ ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung. ViÖt Nam tiÕn hµnh söa ®æi hoµn thiÖn ph¸p luËt cña m×nh phï hîp víi m«i tr­êng ph¸p luËt quèc tÕ. T¹o khung ph¸p luËt hoµn chØnh h¬n cho viÖc quan hÖ quèc tÕ vÒ mäi lÜnh vùc. Ch­¬ng 2 t¸c ®éng cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-mü ®Õn m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam 1. Quan ®iÓm xem xÐt sù t¸c ®éng cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü ®Õn m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam Hoa kú ®­îc ký ngµy23/7/2000 ,sau ®ã ®­îc hai n­íc th«ng qua vµo cuèi n¨m 2001 .§©y lµ mét hiÖp ®Þnh ®å sé nhÊt mµ ViÖt Nam ®· tõng ký kÕt víi c¸c n­íc , bao gåm rÊt nhiÒu kho¶n môc .Do ®ã nã ¶nh h­ëng ®Õn ViÖt Nam trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn , trong ®ã cã m«i tr­êng ®Çu t­ . D­íi ®©y ®­a ra quan ®iÓm khi xem xÐt sù t¸c ®éng cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü (H§TM) ®Õn m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam : Thø 1: chØ xem xÐt mét sè thuéc m«i tr­êng ®Çu t­ chÞu t¸c ®éng m¹nh bëi ho¹t H§TM , mµ nh÷ng yÕu tè nµy cã t¸c ®éng lín ®Õn m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam , cßn mét sè yÕu tè chÞu t¸c ®éng Ýt th× ë ®©y kh«ng xem xÐt vÝ dô : m«i tr­êng ®iÒu kiÖn tù nhiªn , tµi nguyªn thiªn nhiªn ,khÝ hËu ,nguån n­íc... bëi nh÷ng yÕu tè nµy nã hÇu nh­ kh«ng chÞu t¸c ®éng cña hiÖp ®Þnh . Thø 2: quan ®iÓm ë ®©y xem xÐt sù t¸c ®éng trong ng¾n h¹n vµ dµi h¹n ,bëi H§TM nã nã cã nhiÒu ®iÒu kho¶n phøc t¹p ,cã nh÷ng ®iÒu cã hiÖu lùc ngay tøc th× ,l¹i cã nh÷ng ®iÒu ph¶i sau mét kho¶ng thêi gian míi cã hiÖu lùc ,do ®ã cÇn ph¶i xem xÐt trong ng¾n h¹n vµ dµi h¹n . 2. Sù t¸c ®éng cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹ ViÖt-Mü ®èi víi m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam 2.1. Uy tÝn cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ, ®ång thêi t¨ng lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ khi ®Çu t­ vaof ViÖt Nam . Ngay sau khi Mü kÕt thóc chiÕn tranh ë ViÖt Nam ,Mü ®· thùc hiÖn ngay lÖnh cÊm vËn ViÖt Nam . §©y lµ h×nh thøc rÊt thï ®Þch cña Mü , ®iÒu nµy ®· t¸c ®éng rÊt lín ®Õn quan hÖ ngo¹i giao cña ViÖt Nam , ®Æc biÖt lµ c¸c quèc gia th©n cËn Mü ,v× thÕ lÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ gi÷a ta vµ Mü diÔn ra rÊt nhá bÐ . §iÒu nµy ®· t¸c ®éng ®Õn sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam . Sau khi Mü tõ bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam . thêi kú nµy ta ®· t¨ng c­êng më réng c¸nh cöa nÒn kinh tÕ thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ,ngay sau ®ã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®· t¨ng lªn nhanh chãng ,ngay c¶ vèn ®Çu t­ cña Mü còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ nã ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau B¶ng 1: N¨m Sè dù ¸n % Sè vèn ®¨ng ký (ngh×n USD) % 1991 1 1,1 2.282 0,19 1993 1 1,1 200 0,02 1994 12 13,19 120.310 10,18 1995 18 20,88 391.871 33,65 1996 16 17,58 159.722 13,51 1997 12 13,19 98.544 8,34 1998 15 16,48 306.955 25,96 1999 14 15,38 96.352 8,15 10/6/2000 1 1,1 - - Tæng céng 90 100 1.176236 100 Nguån: t¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ vµ ph¸t triÓn Qua b¶ng trªn ta thÊy vèn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam tõ Mü t¨ng m¹nh tõ n¨m 1994 ,®©y còng lµ n¨m tæng thèng Mü b· bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam . §iÒu ®ã nãi nªn r»ng ngay sau khi ViÖt Nam vµ Mü cã quan hÖ b×nh th­êng th× l­îng vèn ®Çu t­ ngay lËp tøc t¨ng lªn.Nh­ vËy sau khi ViÖt Nam vµ Mü ký kÕt H§TM nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho vèn ®Çu t­ tõ Mü vµo ViÖt Nam . Kh«ng chØ cã vèn ®Çu t­ tõ Mü mµ tõ c¸c n­íc kh¸c còng t¨ng lªn , ®iÒu nµy cã thÓ ®­îc lý gi¶i nh­ sau : khi c¸c nhµ ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam th× hä lu«n t×m mäi c¸ch ®Ó bá vÖ lîi Ých cña m×nh khi cã nh÷ng bÊt ch¾c xÈy ra , do hä lµ c¸c nhµ t­ b¶n do ®ã nh÷ng ®iÒu hä lµm suÊt ph¸t tõ c¸c lîi Ých cña hä . MÆt kh¸c c¸c nhµ ®Çu t­ cã tiÕng nãi rÊt lín ®èi víi chÝnh phñ do ®ã chÝnh phñ sÏ cã t¸c ®éng ®Ó c¶n trë c¸c ho¹t ®éng lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña c¸c nhµ ®Çu t­ Mü. §iÒu nµy khiÕn c¸c nhµ ®Çu t­ yªn t©m h¬n khi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, kh«ng chØ cã c¸c nhµ ®Çu t­ Mü mµ c¸c nhµ ®Çu t­ tõ c¸c n­íc còng tù tin h¬n khi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam do phÇn nµo ®­îc b¶o ®¶m vÒ mÆt lîi Ých h¬n lµ khi ch­a cã hiÖp ®Þnh . Ngoµi ra H§TM cßn ®iÒu kiÖn thuËn cho phÝa ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO , nã cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi c¶ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ . Tãm l¹i : khi H§TM ®­îc th«ng qua lµm t¨ng uy tÝn cña ViÖt Nam trªn tr­ång quèc tÕ vµ t¨ng lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ khi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam . 2.2 HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i t¸c ®éng ®Õn mét sè chØ tiªu kinh tÕ vÜ m«. Khi chóng ta ký kÕt H§TM , chóng ta ph¶i c¾t gi¶m thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu , ®ång thêi ta còng ®­îc h­ëng thuÕ thuÕ nhËp khÈu sang Mü còng ­u ®·i h¬n , ®iÒu nµy ®· t¸c ®éng ®Õn thu ng©n s¸ch vµ quy m« xuÊt khÈu cña ViÖt Nam . a. §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña H§TM ®èi víi mét sè biÕn kinh tÕ vÜ m« do viÖc gi¶m thóª nhËp khÈu . B¶ng 2: B¶ng 2 biÕn ®éng cña c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« do viÖc gi¶m thuÕ nhËp khÈu theo BTA ChØ tiªu Ng¾n h¹n Dµi h¹n GDP thùc 0,052 0,055 Tæng tiªu dïng x· héi 0,00 0,065 ViÖc lµm 0,10 0,00 Tæng vèn tÝch luü 0,00 0,20 Tæng vèn ®Çu t­ 0,00 0,20 ChØ sè gi¸ ( CPI) -0,10 -0,10 Nguån :tæng côc thuÕ sö dông ch­¬ng tr×nh tÝnh CGE/CIEM-CIE Trong b¶ng trªn BTA ®ã tÝnh thuÕ b×nh qu©n theo hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt Nam Hoa Kú Cã thÓ lý gi¶i c¸c kÕt qu¶ cña b¶ng 2 nh­ sau : Khi thuÕ nhËp khÈu theo BTA thÊp h¬n theo MFN ( theo quy chÕ tèi huÖ quèc) nã khiÕn sè l­îng hµng ho¸ cña Mü vµo ViÖt Nam nhiÒu h¬n .Trong khi gi¸ l¹i thÊp h¬n do ®­îc h­ëng møc thuÕ suÊt thÊp . V× vËy dÉn ®Õn chØ sè gi¸ CPI gi¶m suèng 0,1% , viÖcgi¶m nµy dÊn ®Õn tæng tiªu dïng trong dµi h¹n sÏ t¨ng 0,06% Ngoµi ra nhê viÖc gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®· t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng trong n­íc t¨ng 0,1% trong thêi gian tr­íc m¾t do sù gia t¨ng cña ngµnh may mÆc , giµy dÐp ( t¨ng 0,59%) vµ th­¬ng m¹i t¨ng 0,19% . B¶ng 3: B¶ng 3: biÕn ®éng cña c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« do viÖc gi¶m thuÕ vµ t¨ng xuÊt khÈu 5% ChØ tiªu Ng¾n h¹n Dµi h¹n GDP thùc 0,23 0,26 Tæng tiªu dunngf x· héi 0,00 0,44 ViÖc lµm 0,39 0,00 Tæng vèn tÝch luü 0,00 0,81 Tæng ®Çu t­ 0,00 0,81 ChØ sè gi¸ (CPI) 0,15 0,36 Nguån : tæng côc thuÕ –sö dông ch­¬ng tr×nh CGE/CIEM-CIE Do ta ®­îc h­ëng møc tÝnh thuÕ suÊt b×nh th­êng khi xuÊt khÈu sang Mü , do ®ã xuÊt khÈu cã thÓ t¨ng 5% . §iÒu nµy t¸c ®éng lµm t¨ng GDP 0,23% trong ng¾n h¹n vµ 0,26% trong dµi h¹n . Tæng tiªu dïng x· héi còng v× thÕ mµ t¨ng lªn 0,44% trong dµi h¹n . Tæng vèn tichs luü vµ møc ®Çu t­ dµi còng t¨ng lªn 0,81% ,®ã lµ do kh¶ n¨ng më réng vµ ®æi míi cña ngµnh giµy dÐp t¨ng 2,37% ho¸ chÊt t¨ng 0,36% , khai th¸c t¨ng 0,51% . Nh­ vËy, nhê viÑc gi¶m thuÕ nh©pk khÈu vµo ViÖt Nam vµ giÈm thuÕ xuÊt khÈu sang Mü , ®· t¸c ®éng ®Õn t¨ng GDP cña ViÖt Nam . Kh«ng chØ t¨ng trong ng¾m h¹n mµ t¨ng trong dµi h¹n hay nãi c¸ch kh¸c t¨ng mét c¸ch bÒn v÷ng . b. T¸c ®éng ®Õn thu chi ng©n s¸ch : T¸c ®éng ng¾n h¹n : B¶ng 3 ta thÊy GDP t¨ng trong ng¾n h¹n0,23% , viÖc lµm t¨ng 0,4% . DO ®ã sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¨ng t­¬ng øng 0,12% , ®Æc biÖt sè thu thuÕ tµi nguyªn t¨ng lªn ®Õn 24% trong ng¾n h¹n ( nguån : tæng côc thuÕ sö dông ch­¬ng tr×nh CGE/CIEM-CIE ch­¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ sù t¸c ®éng cña H§TM ®Õn thu thuÕ cña ViÖt Nam ) Tæng hîp sè thu thuÕ néi ®Þa trong ng¾n h¹n t¨ng 1,26% T¸c ®éng ®Õn trung vµ dµi h¹n : Trong giai ®o¹n dµi h¹n , do tæng tiªu dïng x· héi t¨ng 0,4% ( b¶ng 3) . XuÊt ph¸t tõ ho¹t ®éng t¨ng m¹nh , lµm cho thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng t¨ng 0,44% vµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt t¨ng 0,51% ,thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n vÒ dµi h¹n còng ®Òu t¨ng lªn . B¶ng 4: ChØ tiªu ¦íc sè thu 2001 Dù b¸o trong ng¾n h¹n Chªnh lÖch % thay ®æi Dù b¸o trong dµi h¹n Chªnh lÖch % thay ®æi T¸c ®éng trùc tiÕp -453,36 -3,02 -453,36 -3,02 T¸c ®éng gi¸n tiÕp 271,15 2,08 326,43 2,17 Tæng hîp 89177 89221,09 44,09 0,05 89276,46 99,46 0,11 Nguån : tæng côc thuÕ dùa trªn m« h×nh CGE1996 cña ViÖt Nam c. T¸c ®éng ®Õn xuÊt khÈu : H§TM ®­îc th«ng qua sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü , ®©y lµ mét thÞ tr­êng hÊp dÊn ®èi víi nhiÒu quèc gia vµ c¶ ViÖt Nam . Thu hót sù quan t©m cña nhiÒu nhÇ xuÊt khÈu bëi lÏ ngu­¬× tiªu dïng Mü kh«ng khã tÝnh nh­ nh÷ng thÞ tr­êng kh¸c vÝ dô EU, NhËt B¶n ... Tr­íc thêi ®iÓm H§TM d­îc th«ng qua , hµng ho¸ cña ViÖt Nam x©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü rÊt khã kh¨n , ph¶i c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng víi c¸c doanh nghiÖp cña c¸c n­íc kh¸c cïng co mÆt hµng t¹i thÞ tr­êng Mü . Nh­ vËy hµng ho¸ cña ViÖt Nam ph¶i chÞu møc thuÕ suÊt trung b×nh cao kho¶ng tõ 49%-60% Khi H§TM ®­îc thùc thi , c¸c trë ng¹i trªn bÞ dì bá , c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®­îc b×nh ®¼ng víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c khi tiÕp cËn thÞ tr­êng Mü ,do ViÖt Nam ®­îc ®èi sö tèi huÖ quèc hay theo c¸ch gäi cña mü lµ ®­îc h­ëng ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i b×nh th­êng , trong ®ã quan träng lµ c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®­îc c¾t gi¶m ®¸ng kÓ . Theo c¸ch tÝnh cña bé th­¬ng m¹i , tæng møc thuÕ ®¸ng vµo hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü ( bao gåm 42 mÆt hµng ) ®­îc h­ëng ®iÒu kiÖn th­o­ng m¹i b×nh th­êng th× møc thuÕ suÊt b×nh qu©n sÏ gi¶m tõ 35% xuoãng cßn 4,9% . MÆt kh¸c còng theo th«ng tin cña bé th­¬ng m¹i dù b¸o rµng : H§TM cã t¸c dông thóc ®Èy hµng ViÖt Nam sang Mü dù kiÕn t¨ng 30%-35%/n¨m vµ ®Õn ®Çu n¨m 2005 kim ng¹ch gi÷a ta vµ Mü sÏ ®¹t kho¶ng 2,8-3 tû $ . T×nh h×nh xuÊt khÈu tõ ®Çu n¨m ®Õn nay , phÇn nµo chøng minh dù b¸o trªn cña Bé Th­¬ng m¹i lµ hoµn toµn cã c¬ së cô thÓ : Trong 10 th¸ng ®Çu n¨m 2002 ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu sau :Mét sè mÆt hµng t¨ng m¹nh nh­ cao su t¨ng 46,09% ,thñ c«ng mü nghÖ t¨ng 44,8% , dÖt may t¨ng 30% , giµy dÐp t¨ng 18,9% ... tuy nhiªn vÉn cã mét sè nÆt hµng t¨ng thÊp thËm chÝ gi¶m vÝ dô: g¹o , cµ phª... NÕu tÝnh chung cho toµn bé nÒn kinh tÕ trong m­êi th¸ng ®Çu n¨m , kim ng¹ch xuÊt kh©ñ t¨ng 5,95% so víi cïng kú n¨m 2001. NÕu tÝnh c¶ th¸ng 11,tû lÖ nµy cßn cao h¬n cô thÓ : xuÊt khÈu th¸ng 11­íc ®¹t 1,52 tû $ ( sè liÖu b¸o ®Çu t­ ngµy 22/11/2002) . n©ng tæng kim ng¹ch 11 th¸ng ®¹t kho¶ng 14,963 tû $ t¨ng 8,31% so víi cïng kú n¨m ngo¸i . ChØ trong 11 th¸ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam ®¹t 98% kÕ ho¹ch , giµy dÐp ®¹t 90,2% kÕ ho¹ch vµ dÇu th« ®¹t 90,2% kÕ ho¹ch ... Møc t¨ng tæng kim ng¹ch 8,31% lµ ®iÒu rÊt ®¸ng nãi bëi tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu n¨m 2001 ®¹t thÊp ( d­íi 4%) . Nh­ vËy , tû lÖ xuÊt khÈu nµy lµ tind hiÖu kh¶ quan cho ViÖt Nam trong viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ ra n­íc ngoµi , ®Æc biÖt lµ hµng ho¸ xuÊt khÈu sang Mü nh÷ng mÆt hµng cã tiÒm n¨ng lín . Nh­ vËy , H§TM ®· më ra thi tr­êng réng lín vµ ®Çy tiÒm n¨ng cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam , më ra c¸c c¬ héi lµm ¨n míi ®Çy hÊp dÊn .... Ngoµi ra do ®­îc h­ëng møc thuÕ nhËp khÈu thÊp c¸c s¶n phÈm tõ Mü , ®iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho c¸c doannh nghiÖp trong n­íc h¹ thÊp ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt , chñ yÕu lµ gi¶m nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo . §Æc biÖt lµ nh÷ng ngµnh sö dông nhiÒu nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo th«ng qua nhËp khÈu . V× vËy nã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi khi th©m gia vµo ViÖt Nam . 2.3. H§TM t¸c ®éng ®Õn c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n ký cña ViÖt Nam . H§TM sÏ t¹o cho c¸c nhµ ®Çu t­ Mü yªn t©m r»ng ë ViÖt Nam cã mét m«i tr­êng kinh doanh lµnh m¹nh , hÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch vÒ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ ®óng “ luËt ch¬i “ , ®¶m b¶o vµ b¶o vÖ tèt lîi Ých cña c¸c nhµ ®Çu t­ kinh doanh trong vµ ngoµi n­íc . Khi c¸c nhµ ®Çu t­ Mü tham gia vµo ViÖt Nam , ta cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp thu ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ nguån hoÆc Ýt ra còng gÇn nguån tõ phÝa Mü . THùc hiÖn theo ®óng ph­¬ng ch©m cña ®¶ng ®i t¾t ®ãn ®Çu , tiÕp thu nhanh chãng nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó tiÕn kÞp c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi . MÆt kh¸c H§TM kh«ng chØ cã t¸c dông t¨ng kh¶ n¨ng thu hót FDI tõ Mü mµ v¶ c¸c n­íc vµ khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi vµo ViÖt Nam do trong H§TM quy ®Þnh c¾t giÈm thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu kh«ng chØ víi Mü mµ ®èi víi c¶ c¸c n­íc ®· ký kÕt hiÖp ®Þnh song ph­¬ng riªng víi ViÖt Nam . HiÖn nay H§TM míi ®uîc thùc thi ch­a l©u do ®ã ®Ó thÊy ®­îc sù t¸c ®éng cña nã ®èi víi m«i tr­êng c«ng nghÖ cña ViÖt Nam lµ rÊt khã . Qua t×nh h×nh nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ 10 th¸ng 2002 d­íi ®©y ta cã thÓ thÊy phÇn nµo sù t¸c ®éng cña nã ®Õn m«i . 10 th¸ng ®Çu n¨m 2002 ta nhËp kho¶ng 3 tû $, t¨ng 40% so víi cïng kú n¨m ngo¸i : Trong khi c¶ n¨m 2000 chØ ®¹t xÊp xØ 2,48 tû $ , n¨m 2001 ®¹t xÊp xØ 2,7 tû $. 2.4 H§TM t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng chÝnh s¸ch luËt ph¸p : Ngay sau khi H§TM ViÖt Nam _Hoa Kú cã hiÖu lùc ph¶i c¾t gi¶m 244 dßng thuÕ trong thêi h¹n 3 n¨m theo quy ®Þnh cña ®iÒu kho¶n tèi huÖ quèc (MFN) cña hÖ thèng hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng , viÖc c¨t gi¶m nµy sÏ ®uîc ¸p dông kh«ng chØ víi Mü mµ cßn ®èi víi toµn bé c¸c n­íc ®· ký hiÖp ®inhj th­¬ng m¹i riªng ®èi víi ViÖt Nam .Nh­ vËy, nã sÏ cã ¶nh h­ëng ®Õn thuÕ suÊt chung trong biÓu thuÕ cña quy chÕ tèi huÖ quèc . Trong ch­¬ng IV ph¸t triÓn quan hÖ th­¬nng m¹i vµ ®Çu t­ : cã quy ®Þnh Mü ®­îc phÐp gãp vèn , t¨ng vèn vµ t¨ng ®Çu t­ b»ng bÊt kú ®ång tiÒn nµo , kÓ c¶ tiÒn cña ViÖt Nam tõ mäi ho¹t ®éng hîp ph¸p t¹i ViÖt Nam . NH¦ vËy ,nã buéc ta ph¶i thay ®æi mét sè chÝnh s¸ch qu¶n lý ®Çu t­ tr­íc ®©y ®Ó phï hîp víi hiÖp ®Þnh . Tãm l¹i: H§TM t¹o cho ViÖt Nam thay ®æi chÝnh s¸ch luËt ph¸p phï hîp h¬n víi th«ng lÖ quèc tÕ , phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO. Bëi luËt ph¸p cña Mü cã nh÷ng quy ®Þnh víi c¸c quy ®Þnh cña c¸c tæ chøc quèc tÕ . 2.5 H§TM t¸c ®éng ®Õn an ninh chÝnh trÞ . Qua trªn ta thÊy H§TM cã t¸c ®éng rÊt lín ®èi víi m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam , c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam phf hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ ,t¨ng kh¶ n¨ng thu hót FDI . Vëy t¹i sao ®Çu t­ n­íc ngoµi 10 th¸ng ®Çu n¨m l¹i ®¹t thÊp chØ 1,13 tû $ . Trong khi môc tiªu ®Æt ra lµ trung b×nh trong n¨m mçi n¨m 2001-2005 ®¹t trªn 2 tû $ cô thÓ :trong kho¶ng thêi gian 2001-2005 huy ®éng 12tû $. VÊn ®Ò nµy cã thÓ ®­îc lý gi¶i nh­ sau : Thø nhÊt : H§TM cã t¸c dông rÊt lín ®èi víi m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam nh­ng nã chØ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cã t¸c dông tèt cho ta t¨ng kh¶ n¨ng thu hót FDI .Trong khi c¸c yÕu tè kh¸c cña ta ®­îc xem lµ kÐm søc c¹nh tranh so víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc , ®Æc biÖt lµ Trung quèc . Thø hai :Trung quèc gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO dÉn ®Ðn thu hót ¹nh mÏ FDI . MÆt kh¸c m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam Ýt hÊp dÉn h¬n (mét c¸ch t­¬ng ®«Ý so víi Trung Quèc) . Thø ba: c¸c chi phÝ chung gian ,chi phÝ ®Çu vµo cña c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô ë n­íc ta cßn cao , do bÞ chi phèi bëi c¸c ngµnh hoÆc doanh nghiÖo ®éc quyÒn .Trong khi c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ néi dung nµy l¹i thuéc chÝnh nh÷ng ngµnh hay doanh nghiÖp ®éc quyÒn x©y dùng dÊn ®Õn nh÷ng v­íng m¾c trong gi¶i quyÕt mÆt b»ng ,... Thø t­ :Sù ®iÒu hµnh kÐm hiÖu qu¶ vµ hiÖu lùc cña bé m¸y c«ng quyÒn . Giíi ph©n tÝch cho r»ng kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a ®¹i héi ®¶ng vµ quèc héi kho¸ míi qu¸ dµi , kÐo theo sù h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu bé m¸y hµnh chÝnh . Thø n¨m: NhiÖm kú míi qu¸ l©u t¸c ®éng ®Õn chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch ®Çu t­ vµ s¶n xuÊt trong hai n¨m nay . Thø s¸u:ViÖc hoµn thµnh hÖ thèng ph¸p luËt ®Ó n©ng cao thÝnh c¹nh tranh còng chËm trÔ , chËm söa ®æi bæ sung c¸c v¨n b¶n quy ®inh chi tiÕt luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi vÒ quy chÕ KCN, KCX ... Thø b¶y: Ch­a chuÈn bÞ tèt c¸c dù ¸n kªu gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi . danh môc 2001-2005 míi ®­îc hoµn thiÖn n¨m 2002 : ThuyÕt minh vÒ néi dung vµ môc tiªu c¸c dù ¸n cßn rÊt s¬ sµi , do phÇn lín c¸c dù ¸n ch­a ®­îc chuÈn bÞ ë møc nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi . V× vËy ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ cã ®­îc t¨ng c­êng trong n¨m nay nh­ng kÕt qu¶ thÊp , cÇn kh¾c phôc c¸c tån t¹i trªn: III- C¸c h¹n chÕ vµ th¸ch thøc trong viÖc thùc hiÖn hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü. H¹n chÕ: - HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü còng t¹o ra kh¶ n¨ng nh÷ng lùc l­îng thï ®Þch lîi dông quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ®Çu t­, së h÷u trÝ tuÖ... ®Ó chèng ph¸ ViÖt Nam vèn quan hÖ phøc t¹p víi Mü do lÞch sö ®Ó l¹i. ViÖc H¹ viÖn Mü th«ng qua c¸i gäi lµ "§¹o luËt nh©n quyÒn ViÖt Nam" ngµy 7/9/2001 còng ®· nãi lªn ®iÒu ®ã. MÆt kh¸c c¸c lùc l­îng ph¶n ®éng, tiªu cùc, tho¸i ho¸ biÕn chÊt trong n­íc còng cã thÓ lîi dông hiÖp ®Þnh nµy vµ phèi hîp víi c¸c thÕ lùc thï ®Þch bªn ngoµi ®Ó ph¸ ho¹i kinh tÕ n­íc ta. Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng hÖ qu¶ phi kinh tÕ n¶y sinh nh÷ng tiªu cùc vÒ v¨n ho¸, x· héi, m«i tr­êng, d©n téc, t«n gi¸o. - Qua vô kiÖn ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ c¸ Tra, c¸ Basa nh­ vËy thùc chÊt vÊn ®Ò Mü ban hµnh ®¹o luËt c¶n trë viÖc nhËp khÈu Catfish cña c¸c n­íc trong ®ã cã ViÖt Nam lµ ®· dùng lªn rµo cÈn th­¬ng m¹i, ®i ng­îc l¹i víi tinh thÇn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú. Th¸ch thøc: - HÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam sÏ chÞu nhiÒu t¸c ®éng: nhiÖm vô nÆng nÒ kh«ng chØ ë sè l­îng ph¶i söa ®æi, bæ sung (24 v¨n b¶n), cÇn ban hµnh míi (29 v¨n b¶n)... mµ cßn söa ®æi bæ sung trªn c¬ së hiÓu râ néi hµm cña c¸c kh¸i niÖm, thuËt ng÷. MÆt kh¸c, hÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam còng ch­a ®­îc hoµn chØnh, n¨ng lùc c¸n bé cßn nhiÒu h¹n chÕ, bÊt cËp. - VÊn ®Ò gi¶i quyÕt tranh chÊp quyÒn khiÕu kiÖn vµ quyÒn ®­îc tham gia thñ tôc tè tông. - Khi hiÖp ®Þnh ký kÕt, viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan th× ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt víi mét sè vÊn ®Ò lµ chÝnh hµng ho¸ Mü vµ c¸c n­íc kh¸c cã chÊt l­îng cao h¬n, gi¸ h¹ h¬n vµ mÉu m· ®Ñp h¬n sÏ ®¹t ­u thÕ c¹nh tranh víi hµng ho¸ cïng lo¹i cña ViÖt Nam ngay t¹i thÞ tr­êng ViÖt Nam, còng nh­ lµ thÞ tr­êng quèc tÕ. NhÊt lµ trë ng¹i phi thuÕ quan khi mµ nhu cÇu thÞ tr­êng Mü vµ c¸c n­íc kh¸c trë nªn rÊt khã tÝnh còng nh­ lµ c¸c quy ®Þnh tiªu chuÈn nhËp khÈu cña hä. - §Ó doanh nghiÖp vµ hµng ho¸ ViÖt Nam ®­îc vµo thÞ tr­êng Mü, ngoµi viÖc n¾m v÷ng nhu cÇu thÞ tr­êng th× ViÖt Nam cßn ph¶i lµm quan víi tËp qu¸n, t¸c phong khi ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång, t×m hiÓu vµ n¾m v÷ng chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña Mü. §©y lµ quèc gia cã hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i kh¸ r¾c rèi vµ phøc t¹p.  Ch­¬ng 3 Mét sè kiÕn nghÞ thóc ®Èy hiÖu qu¶ thùc thi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i trong viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. ChÝnh phñ n­íc Céng hoµ XHCN ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ hîp chñng quèc Hoa Kú mong muèn thiÕt lËp vµ ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi trªn c¬ së t«n träng ®éc lËp vµ chñ quyÒn cña nhau. ViÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh nµy lµ mét sù kiÖn hÕt søc quan träng kh«ng nh÷ng trong viÖc quan hÖ th­¬ng m¹i ®Çu t­ víi Hoa Kú mµ cßn t¹o ra mét c¬ héi thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ë khu vùc vµ thÕ giíi xuÊt ph¸t tõ nh÷ng thùc tr¹ng th× chóng ta cã mét sè gi¶i ph¸p sau: 1. X©y dùng mét mÆt b»ng ph¸p lý cho ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi, t¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc ¸p dông chÕ ®é ®èi xö quèc gia. - Xo¸ bá dÇn nh÷ng h¹n chÕ vÒ tiÕp cËn thÞ tr­êng ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §iÒu chØnh nh÷ng qui ®Þnh vÒ lÜnh vùc ®Çu t­ cã ®iÒu kiÖn t¹i nghÞ ®Þnh 24/2000/N§-CP ngµy 31/7/2000 cña chÝnh phñ h­íng dÉn thi hµnh luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam theo h­íng xo¸ bá c¸c h¹n chÕ vÒ h×nh thøc ®Çu t­, tr­íc hÕt ®èi víi c¸c dù ¸n s¶n xuÊt chÕ t¹o hoÆc cã tû lÖ xuÊt khÈu cao; chuyÓn sang thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ­u®·i, khuyÕn khÝch vÒ tµi chÝnh thay cho biÖn ph¸p hµnh chÝnh ¸p ®Æt ®èi víi viÖc xuÊt khÈu, néi ®Þa ho¸, ph¸t triÓn nguån nguyªn liÖu trong n­íc. - T¨ng c­êng tÝnh minh b¹ch vµ cã thÓ dù ®o¸n tr­íc cña ph¸p luËt, chÝnh s¸ch b»ng viÖc x©y dùng c¬ chÕ ®¶m b¶o quyÒn tù do lùa chän ngµnh nghÒ, lÜnh vùc ®Çu t­ cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi theo h­íng cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ngµnh nghÒ mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm hoÆc h¹n chÕ. - Xo¸ bá dÇn nh÷ng h¹n chÕ vÒ vèn gãp vµ huy ®éng vèn cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ù¬c gãp vèn b»ng tiÒn ViÖt Nam cã nguån gèc hîp ph¸p, lo¹i bá yªu cÇu tû lÖ vèn ph¸p ®Þnh. TiÕn tíi lo¹i bá quy ®Þnh vÒ b¾t buéc tæng gi¸m ®èc hoÆc phã gi¸m ®èc thø nhÊt doanh nghiÖp liªn doanh ph¶i lµ ng­êi ViÖt Nam. Söa ®æi bæ sung c¸c quy ®Þnh vÒ tæ chøc qu¶n lý doanh nghiÖp, nh»m ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi khai th«ng c¸c kªnh huy ®éng vèn nh­ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi; cho phÐp c¸c tËp ®oµn cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam ®­îc ¸p dông m« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng ty con, thµnh lËp quü ®Çu t­ ®Ó ®iÒu hµnh chung vµ hç trî dù ¸n cña hä. Ban hµnh chÝnh s¸ch quy ®Þnh vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong lÜnh vùc dÞch vô nhËp khÈu vµ ph©n phèi trong n­íc ®Ó ®Þnh h­íng thu hót vèn FDI vµo lÜnh vùc nµy. - Tõng b­íc thèng nhÊt c¸c quy ®Þnh vÒ ­u ®·i ®Çu t­ vµ chi phÝ ho¹t ®éng gi÷a ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Hoµn thiÖn c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Çu t­ vµ ®¶m b¶o c«ng nhËn thi hµnh ph¸n quyÕt cña träng tµi n­íc ngoµi. Gi¶i quyÕt døt ®iÓm nh÷ng v­íng m¾c cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi liªn quan ®Õn viÖc sö dông ®Êt ®ai qu¶n lý ngo¹i hèi, tuyÓn dông lao ®éng, chuyÓn giao c«ng nghÖ... kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. - TiÕp tôc ®iÒu chØnh gi¸, phÝ hµng ho¸, dÞch vô ®Ó nhanh chãng tiÕn tíi c¬ b¶n ¸p dông gi¸ phÝ thèng nhÊt, kh«ng ph©n biÖt doanh nghiÖp trong n­íc víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 2. N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vµ hiÖu lùc ®iÒu hµnh cña Nhµ n­íc trong lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Hoµn chØnh qui tr×nh ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy nh»m ng¨n chÆn viÖc ban hµnh v¨n b¶n tr¸i quy ®Þnh chung hoÆc thùc hiÖn kh«ng nghiªm c¸c quyÕt ®Þnh cña chÝnh phñ vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Rµ so¸t b·i bá c¸c lo¹i giÊy phÐp con vµ nh÷ng quy ®Þnh kh«ng cÇn thiÕt. - C«ng khai ho¸ c¸c quy tr×nh gi¶i quyÕt thñ tôc hµnh chÝnh, tr¸ch nhiÖm xö lý c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. Ng¨n chÆn vµ xö lý nghiªm kh¾c hiÖn t­îng cöa quyÒn, s¸ch nhiÔu cña c«ng chøc Nhµ n­íc, chÊm døt t×nh tr¹ng kiÓm tra tuú tiÖn, h×nh sù ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ vµ ¸p dông c¸c chÕ tµi ®èi víi doanh nghiÖp vi ph¹m ph¸p luËt. - X©y dùng c¬ chÕ phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c Bé, ngµnh vµ UBND cÊp tØnh trong viÖc qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 3. ChuÈn bÞ tèt nguån nh©n lùc cho khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý ®éi ngò c¸n bé ViÖt Nam lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng qua s¬ chÕ tuyÓn chän, ®µo t¹o, giíi thiÖu vµo lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó thu hót ®éi ngò c¸n bé lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trë l¹i phôc vô doanh nghiÖp Nhµ n­íc. - §æi míi, bæ sung ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé kü thuËt, qu¶n lý t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng phï hîp víi yªu cÇu héi nhËp quèc tÕ vµ ®¸p øng yªu cÇu cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, nh»m gi¶m chi phÝ ®µo t¹o l¹i cho c¸c doanh nghiÖp. Cho phÐp thµnh lËp c¸c tr­êng ®µo t¹o c«ng nh©n bªn c¹nh c¸c khu c«ng nghiÖp ®Ó kÞp thêi ®¸p øng nhu cÇu vÒ c«ng nh©n kü thuËt cña c¸c doanh nghiÖp trong c¸c khu nµy. Sím ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vµ h­íng dÉn ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc §¶ng, C«ng ®oµn, §oµn thanh niªn t¹i doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 4. §Çu t­ thÝch ®¸ng cho viÖc ph¸t triÓn h¹ tÇng. Nhµ n­íc ph¶i thùc sù ®¶m b¶o c¬ së h¹ tÇng ®Õn ch©n hµng rµo doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ thùc hiÖn viÖc ®iÒu tiÕt, ®Þnh h­íng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi b»ng viÖc t¨ng c­êng ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng c¬ së t¹i c¸c vïng l·nh thæ vµ c¸c c«ng cô kinh tÕ vÜ m« kh¸c. Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. Söa ®æi c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Ó ®Èy nhanh viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c dù ¸n BOT. §èi víi c¸c khu c«ng nghiÖp, nhµ n­íc cÇn cã c¬ chÕ hîp lý, hç trî ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng trong khu c«ng nghiÖp, coi ®©y lµ mét bé phËn trong hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng chung cho ®Êt n­íc, t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m chi phÝ thuª ®Êt vµ chi phÝ h¹ tÇng cho doanh nghiÖp trong khu c«ng nghiÖp. 5. §æi míi t­ duy vÒ kÕt hîp kinh tÕ ®èi ngoµi víi quèc phßng an ninh. Chñ ®éng ®­a c¸c néi dung quèc phßng an ninh th©m nhËp s©u vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i x©y dùng ®Ò ¸n quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng yÕu tè ®Æc thu cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i víi Hoa Kú ®Ó ®Èy m¹nh quan hÖ hîp t¸c võa c¹nh tranh, ®Êu tranh nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ vµ cñng cè quèc phßng, gi÷ v÷ng an ninh quèc gia, ®ã còng lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p b¶o ®¶m cho sù bÒn v÷ng cña quan hÖ ViÖt Nam - Hoa Kú mµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®­a l¹i.