Đề tài Một số vấn đề về cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ ở Đông Nam Á

i÷a ®ång Baht vµ USD ( kho¶ng 25 Baht/1USD) lµ hÕt søc phi kinh tÕ, bëi trong kho¶ng thêi gian nµy, c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc diÔn ra rÊt m¹nh mÏ, ®ång ®«la Mü ngµy cµng m¹nh lªn, ®ång Baht yÕu dÇn, cho ®Õn tr­íc thêi ®iÓm x¶y ra khñng ho¶ng, ®ång Baht ®· gi¶m xuèng cßn 30,27 Baht/1USD. Lîi dông ®iÒu nµy, c¸c nhµ ®Çu t­ ®· t¹o ra møc b¸n khæng lå hµng chôc tû Baht ®Ó mua vµi tû USD. Søc m¹nh theo kiÓu b¸n khèng ®· n©ng cÇu USD lªn 100 lÇn so víi b×nh th­êng vµ ®Èy tû gi¸ v­ît xa tû gi¸ thùc. KÕt qu¶ ®ång Baht bÞ bÎ g·y. Thø t­ : HÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh yÕu kÐm, c«ng t¸c qu¶n lý ngo¹i hèi láng lÎo : HÖ thèng kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé ë c¶ §«ng Nam ¸, Hµn quèc vµ NhËt ®· dÉn ®Õn mét sè l­îng nî lßng vßng khæng lå mµ kh«ng kÞp ph¸t hiÖn kÞp thêi. C¸c n­íc cã thÞ tr­êng tiÒn tÖ khñng ho¶ng ®Òu cã møc nhËp siªu qu¸ lín, trong khi tû lÖ d÷ tr÷ ngo¹i tÖ trªn nî n­íc ngoµi lµ qu¸ thÊp. Trong n¨m 1996, tû lÖ nµy cña Hµn quèc lµ 31%, In®onesia chØ kho¶ng 12% vµ Th¸i lan lµ 43,1%... B¶ng 8 : Dù tr÷ ngo¹i tÖ cña c¸c n­íc ASEAN . dù tr÷ ngo¹i tÖ c¸c n­íc ASEAN N¨m Indonexia Malaysia Philippines Xingapore Thailan Th¸ng 1 Th¸ng 2 Th¸ng 3 Th¸ng 4 Th¸ng 5 Th¸ng 6 Th¸ng 7 Th¸ng 8 19,83 19,86 19,87 20,38 20,99 21,08 21,67 20,38 28,40 28,70 29,10 28,30 27,70 28,00 23,30 21,10 11,00 11,79 11,83 11,56 11,42 - 9,60 - 77,45 77,36 78,82 78,99 80,54 81,85 79,51 78,05 38,20 37,20 37,10 36,30 32,20 31,40 30,40 25,90 Nguån : ViÖn Phatra. Th¸i lan , th¸ng 9/1997 Cuèi cïng chÝnh s¸ch tû gi¸ cè ®Þnh cøng nh¾c t¹i c¸c n­íc nµy ®Æc biÖt m©u thuÉn víi c¬ chÕ tù do di chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ c¸c n­íc tõ ®ã lµm h¹n chÕ vµ sai lÖch kh¶ n¨ng kiÓm so¸t c¸c dßng vèn cña ChÝnh phñ . ***Thø t­ : HÖ thèng ng©n hµng - tµi chÝnh yÕu kÐm, c«ng t¸c qu¶n lÝ ngo¹i hèi láng lÎo . Nh×n chung hÖ thèng ng©n hµng - tµi chÝnh t¹i c¸c n­íc bÞ khñng ho¶ng ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi nhÞp ®é cao . Trong mét thêi gian dµi sù yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh t¹i c¸c n­íc nµy ®­îc che dËy bëi nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ cña c¸c n­íc dÉn ®Õn c¸c th«ng tin ph¶n ¸nh bÞ lÖch l¹c , mÐo mã. Sù yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng do nhiÒu nguyªn nh©n ®em l¹i song theo chóng t«i cã thÓ do mét sè nguyªn nh©n chÝnh nh­ : Thø nhÊt : ChÝnh phñ c¸c n­íc cã sù can thiÖp ( møc ®é kh¸c nhau ) vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c c«ng ty tµi chÝnh nh»m h­íng c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng vµo hç trî cho chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ . §iÒu nµy dÉn ®Õn viÖc qu¶n lÝ tÝn dông láng lÎo vµ më réng ®Çu t­ qu¸ møc khiÕn cho hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp. Hai lµ : B¶n th©n c¸c ng©n hµng chËm trÔ trong viÖc ®æi míi ho¹t ®éng vµ b¶o thñ trong viÖc hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô cña m×nh vµ phô thuéc rÊt lín vµo sù trî gióp cña chÝnh phñ . Sù yÕu kÐm trong ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng - tµi chÝnh thÓ hiÖn tr­íc hÕt trong viÖc qu¶n lÝ vµ cÊp tÝn dông trong n­íc ®­îc coi lµ kÐm hiÖu qu¶ vµ kh«ng chÆt chÏ . Trªn c¬ së cña ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ ®· t¹o dùng tèc ®é më réng tÝn dông ®· t¨ng nhanh , v­ît ra khái tÇm kiÓm so¸t. T¹i c¸c n­íc nµy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tèc ®é cho vay ®· v­ît qu¸ tèc ®é t¨ng tiÒn göi ë c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. C¸c ng©n hµng t¹i c¸c n­íc nµy ®· chi vµ ®Çu t­ mµ kh«ng tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi n­íc ngoµi, ng©n hµng th­¬ng m¹i trong n­íc cho vay mét c¸ch å ¹t kh«ng cÇn giíi h¹n b»ng h×nh thøc quan hÖ tÝn chÊp thay cho quan hÖ thÕ chÊp tµi s¶n . Bªn c¹nh ®ã viÖc ph©n bæ vèn cßn bÞ chi phèi nhiÒu bëi yÕu tè chÝnh trÞ . Trong khi ®ã l­îng vèn tÝn dông khæng lå nµy l¹i ®­îc chñ yÕu ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc ®ßi hái vèn lín song chu k× vèn l¹i chËm mµ ®iÓn h×nh lµ lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n vµ ®Çu t­ chøng kho¸n . T¹i Malaysia tÝnh tõ cuèi n¨m 1992 ®Õn th¸ng 12 n¨m 1996 tæng c¸c kho¶n tÝn dông dµnh cho khu vùc bÊt ®éng s¶n vµ cæ phiÕu t¨ng 2 lÇn , tõ 34,24 tû Ringgit lªn 68,32 tû Ringgit trong khi tÝn dông dµnh cho khu vùc chÕ t¹o chØ t¨ng 88%. T¹i Indonexia t×nh tr¹ng cho vay ®Çu c¬ bÊt ®éng s¶n còng diÔn ra m¹nh mÏ , chiÕm tíi 25% tæng tÝn dông. ë Th¸i lan thùc tr¹ng ®Çu t­ còng kh«ng lÊy g× lµm s¸ng sña. Vèn vay qua hÖ thèng ng©n hµng th¸i lan ®­îc tËp trung phÇn lín vµo lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n vµ ®Çu t­ tµi chÝnh(B¶ng d­íi )*** B¶ng 9 : ViÖc sö dông c¸c kho¶n vay m­în qua c¸c ng©n hµng Th¸i lan ( gi¸ trÞ rßng ) §¬n vÞ : 100 tû Bath. C¸c ngµnh 1993 1994 1995 Gi¸ trÞ Tû lÖ Gi¸ trÞ Tû lÖ Gi¸ trÞ Tû lÖ Thùc phÈm LuyÖn kim Ho¸ chÊt Sx ®å dïng gia ®×nh DÖt SXVL x©y dùng Sx m¸y mãc DÇu khÝ X©y dùng Th­¬ng m¹i §Çu t­ chøng kho¸n Khai th¸c má DÞch vô BÊt ®éng s¶n Nh÷ng ngµnh kh¸c 60,0 53,9 47,2 52,1 32,5 24,5 24,0 2,0 22,9 147,9 66,4 0,7 55,3 116,4 140,4 7,2 6,4 5,6 6,1 3,8 2,9 2,8 0,2 2,7 17,5 7,8 0,1 6,5 13,7 16,6 51,8 62,6 81,3 92,6 44,4 62,2 81,5 47,8 38,4 268,9 263,5 -3,5 83,3 160,3 254,3 3,3 3,9 5,1 5,8 2,8 3,9 5,1 3,0 2,4 16,9 16,6 -0,2 5,2 10,1 16,0 55,0 123,3 125,3 56,3 54,8 78,8 18,6 36,5 45,9 153,6 226,1 3,4 -16,4 115,6 142,3 4,5 10,1 10,3 4,6 4,5 6,5 1,5 3,0 3,8 17,6 18,5 0,3 -1,3 9,5 11,7 Tæng céng 847,0 100,0 1589,5 1218,9 100,0 Nguån : NÒn kinh tÕ Th¸I lan ®èi mÆt víi ®iÒu chØnh c¬ cÊu - Nhãm nghiªn cøu kinh tÕ Ch©u ¸ FUMYUKI-TESTUJI SANO , ViÖn Nomura. §iÒu nguy hiÓm h¬n lµ c¸c kho¶n tÝn dông trªn do nhiÒu lÝ do ®· kh«ng ®­îc b¶o ®¶m. ChÝnh v× vËy khi nÒn kinh tÕ bÞ ®×nh ®èn, xuÊt khÈu gi¶m sót lµm cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ ®· ®­a c¸c tæ chøc ng©n hµng ®Õn bê vùc cña sù ph¸ s¶n, g©y lªn c¸c có sèc trong hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng vµ vµ khëi ®Çu cho sù khñng ho¶ng. Thªm vµo ®ã, chÝnh s¸ch qu¶n lÝ nî cña hÖ thèng ng©n hµng c¸c n­íc bÞ khñng ho¶ng ch­a ®­îc coi träng ®óng møc. Trong khi thÞ tr­êng tµi chÝnh t¹i c¸c n­íc nµy cã møc ®é tù do ho¸ m¹nh, c¸c luång vèn ®­îc di chuyÓn dÔ dµng th× c¬ chÕ qu¶n lÝ, gi¸m s¸t cña NHNN ®èi víi c¸c NHTM vµ cña NHTM ®èi víi c¸c doanh nghiÖp l¹i láng lÎo vµ kh«ng kiÓm so¸t dÉn ®Õn t×nh tr¹ng v¹y nî n­íc ngoµi trµn lan. T¹i hÇu hÕt c¸c n­íc bÞ khñng ho¶ng ®Òu duy tr× chÝnh s¸ch l·i suÊt trong n­íc cao h¬n nhiÒu so víi l·i suÊt bªn ngoµi nªn cµng khuyÕn khÝch hµng lo¹t c¸c c«ng ty vay nî tõ n­íc ngoµi ®Ó h­ëng chi phÝ vèn thÊp. Ch¼ng h¹n, t¹i Th¸i lan 9/10 c«ng ty do ViÖn Pharta Thankit thèng kª ®· vay nî t¹i n­íc ngoµi víi l·i suÊt lµ 8,5% n¨m thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi l·i suÊt trong n­íc lµ 13,5% / n¨m. §ång thêi hÖ thèng ng©n hµng t¹i c¸c n­íc nµy ®· kh«ng ®iÒu chØnh hîp lÝ tû lÖ vay nî ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. Kho¶n vay ng¾n h¹n ngµy cµng gia t¨ng. ChØ tÝnh riªng ë Th¸i lan ®· t¨ng gÇn 42% trong vßng 2 n¨m tõ 29,3 tû USD n¨m 1994 lªn ®Õn 41,5 tû USD n¨m 1996. Cßn ®èi víi Indonesia theo ­íc tÝnh sè nî n­íc ngoµi ng¾n h¹n chiÕm 34,3 tû USD trong tæng sè 120,5 tû vay nî n­íc ngoµi. Trong khi ®ã c¸c n­íc ®Òu duy tr× tû gi¸ cè ®Þnh theo USD v× vËy khi nÒn kinh tÕ c¸c n­íc bÞ l©m vµo t×nh tr¹ng sa sót vÒ xuÊt khÈu , t¨ng tr­ëng chËm kÐo theo t×nh tr¹ng thiÕu ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n nî n­íc ngoµi ®· ®Õn h¹n. T×nh h×nh ®ã dÉn ®Õn søc Ðp vÒ ph¸ gi¸ ®ång b¶n tÖ ngµy cµng m¹nh. §iÒu nµy cµng xÊu thªm khi nh÷ng lêi ®ån ®¹i vÒ kh¶ n¨ng ph¸ gi¸ ®ång b¶n tÖ ®· thóc dôc c¸c c«ng ty vµ c¸ nh©n ®æ x« ®i mua ngo¹i tÖ nh»m trang tr¶i c¸c kho¶n nî. Hµnh ®éng nµy céng h­ëng víi sù gia t¨ng ®Çu c¬ cµng lµm t¨ng søc Ðp ®èi víi ®ång b¶n tÖ vèn ®­îc coi lµ bÞ ®¸nh gi¸ qu¸ cao trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ®×nh ®èn cña c¸c n­íc. Sù yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng c¸c n­íc nµy cßn thÓ hiÖn trong viÖc chËm trÔ cã c¸c gi¶i ph¸p ®èi phã víi t×nh tr¹ng di chuyÓn vèn ngo¹i tÖ mét c¸ch kh¸ tù do. ChÝnh s¸ch qu¶n lÝ ngo¹i hèi qu¸ láng lÎo ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho sù chuyÓn ®æi dÔ dµng gi÷a ®ång b¶n tÖ vµ ngo¹i tÖ dÉn ®Õn kh«ng kiÓm so¸t ®­îc sù rêi ®i cña c¸c dßng vèn do sù b¸n th¸o ®ång néi tÖ ®Ó lÊy USD khi xuÊt hiÖn c¸c dÊu hiÖu bÊt æn ®Þnh trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ . Tãm l¹i, theo chóng t«i khñng ho¶ng tiÒn tÖ t¹i c¸c n­íc Ch©u ¸ n¨m 1997 lµ kÕt qu¶ cña mét nÒn kinh tÕ h­íng ngo¹i bÞ lÖ thuéc nÆng nÒ vµo mét sè ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu vµ vµo c¸c kho¶n vay nî, ®Æc biÖt lµ c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n bªn ngoµi kh«ng ®­îc kiÓm so¸t. Trong khi ®ã c¸c n­íc l¹i duy tr× mét chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh mét c¸ch cøng nh¾c víi sù vËn hµnh cña hÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh yÕu kÐm. III/ TÝnh chÊt cña cuéc khñng ho¶ng TÝnh chÊt cña cuéc khñng ho¶ng ë Ch©u ¸ hiÖn nay còng lµ mét vÊn ®Ò quan träng ®­îc bµn c·i. Ban ®Çu khi cuéc khñng ho¶ng b¾t ®Çu næ ra ng­êi ta cho r»ng ®ã lµ sù biÕn ®éng tiÒn tÖ hay khñng ho¶ng tiÒn tÖ th«ng th­êng, dÇn dÇn víi møc ®é t¸c ®éng m¹nh vµ ngµy cµng s©u réng nhiÒu quan ®iÓm nhËn ®Þnh ®©y lµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ råi khñng ho¶ng tµi chÝnh. Theo chóng t«i cÇn thiÕt ph¶i cã quan ®iÓm ®óng vÒ tÝnh chÊt cña cuéc khñng ho¶ng, cïng víi x¸c ®Þnh ®óng nguyªn nh©n viÖc x¸c ®Þnh chuÈn x¸c tÝnh chÊt cña cuéc khñng hiÖn nay sÏ lµ c¬ së ®Ó c¸c n­íc ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p phôc håi l¹i nÒn kinh tÕ vµ ®èi víi c¸c n­íc chÞu ¶nh h­ëng Ýt sÏ lµ c¬ së ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn. C¨n cø vµo diÔn biÕn vµ nguyªn nh©n c¬ b¶n cña cuéc khñng ho¶ng ®· ph©n tÝch ë trªn chóng t«i ®ång ý víi quan ®iÓm cho r»ng cuéc khñng ho¶ng hiÖn nay ®· thùc sù trë thµnh cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ -tµi chÝnh vµ mang tÝnh quèc tÕ ho¸ s©u s¾c. Cuéc khñng ho¶ng diÔn ra theo c¬ chÕ h×nh sãng, lan to¶ tõng ®ît vµ t¸c ®éng, x©m nhËp vµo c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c theo c¬ chÕ “§«min« “theo nguyªn t¾c cµng xa, cµng c¸ch biÖt trong quan hÖ kinh tÕ th× møc ®é cµng nhÑ. Nh÷ng t¸c ®éng I/ §èi víi c¸c n­íc trong khu vùc. Sù ph¸ gi¸ cña ®ång Baht vµ c¸c ®ång tiÒn kh¸c cña c¸c n­íc §«ng Nam ¸ g©y ra hËu qu¶ nghiªm träng l©u dµi vµ t¸c ®éng xÊu ®Õn mäi ho¹t ®éng cña ®êi sèng kinh tÕ x· h«Þ cña ®Êt n­íc. Trong thêi gian tr­íc vµ trong khñng ho¶ng, c¸c n­íc ®Òu ph¶i tiªu tèn sè l­îng ngo¹i tÖ lín ®Ó chèng ®ì gi÷ cho ®ång tiÒn kh«ng bÞ mÊt gi¸ qu¸ møc. Th¸i lan sö dông 15 tû USD trong tæng sè 33 tû USD dù tr÷ ngo¹i tÖ cña Nhµ n­íc ®Ó cøu nguy cho ®ång Baht, Philippines còng sö dông 20% tæng sè dù tr÷ ®Ó hç trî cho ®ång peso. C¸c n­íc kh¸c nh­ Malaysia, Indonesia còng sö dông nhiÒu tû ®«la Mü vµo môc ®Ých nãi trªn. Nî n­íc ngoµi tÝnh b»ng ngo¹i tÖ t¨ng lªn kho¶ng 25-40 % tuútheo møc ®é ph¸ gi¸ cña ®ång tiÒn. Nh­ vËy, nî n­íc ngoµi cña Th¸i lantõ 85 tû USD lªn 119 tû USD ; Malaysia tõ 29 tû lªn 36,5 tû USD ; Philippines tõ 43, 5 tû lªn 54,4 tû USD ; Indonesia tõ 109,3 tû lªn150,5 tû USD. Ho¹t ®éng ®Çu t­, kinh doanh bÞ ®×nh ®èn. Hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc bÞ ph¸ s¶n. Do ®ång tiÒn bÞ mÊt gi¸, nÒn kinh tÕ vÜ m« kh«ng æn ®Þnh, nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ bÞ gi¶m sót vµ cã thÓ sÏ chuyÓn sang khu vùc kh¸c æn ®Þnh vµ cã nhiÒu lîi thÕ h¬n nh­ Trung quèc, khu vùc Mü Latinh... HÖ thèng tµi chÝnh ®æ vì g©y søc Ðp lín tíi l¹m ph¸t, gi¶m thu nhËp cña ng­êi lao ®éng, t¸c ®éng xÊu ®Õn c¸c mÆt cña ®êi sèng chÝnh trÞ, x· héi. Cuèi cïng ®Ó kh¾c phôc ®­îc hËu qu¶ khñng ho¶ng, æn ®Þnh trë l¹i nÒn kinh tÕ trªn thÕ c©n b»ng míi, c¸c quèc gia nµy ph¶i tiªu tèn mét l­îng tµi chÝnh rÊt lín, theo ­íc tÝnh vµo kho¶ng trªn d­íi 10% GDP. §©y lµ khã kh¨n lín nhÊt kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ngay ®­îc trong mét thêi gian ng¾n. Bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc, cuéc khñng ho¶ng còng cã nh÷ng yÕu tè tÝch cùc sau : Gi¶m gi¸ ®ång tiÒn l¹i gãp phÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc nµy cã thªm c¹nh tranh lín trªn thÞ tr­êng quèc tÕ nhÊt lµ trong t­¬ng quan so s¸nh víi c¸c mÆt hµng cïng lo¹i cña c¸c n­íc trong khu vùc cã ®ång tiÒn æn ®Þnh h¬n. C¸c yÕu tè ®Çu vµo tÝnh b»ng ngo¹i tÖ, bao gåm tiÒn l­¬ng, ®Êt ®ai, dÞch vô... gi¶m mét c¸ch t­¬ng ®èi cao so víi c¸c n­íc kh¸c, nªn khi khñng ho¶ng kÕt thóc th× chÝnh c¸c n­íc nµy l¹i cã lîi thÕ thu hót vèn ®Çu t­, c¶ ®Çu t­ trùc tiÕp vµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp. NÕu xÐt vÒ l©u dµi, th× ®©y lµ dÞp c¸c n­íc nµy rót ra ®­îc c¸c bµi häc ®iÒu chØnh l¹i c¸c chÝnh s¸ch vÜ m«, ®iÒu chØnh l¹i c¬ quan ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh÷ng kÕt qu¶ cña c¸c c¶i c¸ch nµy sÏ t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn mét c¸ch bÒn v÷ng h¬n. Kh«ng chØ ¶nh h­ëng tíi c¸c n­íc trong khu vùc ch©u ¸, cuéc khñng ho¶ng cßn cã t¸c ®éng tíi nÒn kinh tÕ khoÎ m¹nh cña Mü. N¨m 1997 lµ n¨m søc khoÎ nÒn kinh tÕ Mü tèt h¬n bao giê hÕt. Giíi kinh doanh Mü tù nhñ nÕu kh«ng cã khñng ho¶ng ch©u ¸, n¨m 1998 nµy hä ®· cã thÓ dÔ dµng tiªn ®o¸n thªm mét n¨m ¨n nªn lµm ra n÷a. Cuéc khñng ho¶ng ®ang lµm c¸c nhµ xuÊt khÈu Mü ®au ®Çu : th©m hôt mËu dÞch chõng 115 tû USD trong n¨m 1997 sÏ t¨ng vät qu¸ con sè kû lôc lµ 153 tû USD nh­ n¨m 1987, nÕu c¸c c«ng ty Mü kh«ng t×m ®­îc thÞ tr­êng míi ë ch©u ¸ vµ ch©u Mü ®Ó bï ®¾p vµo xuÊt khÈu sang ch©u ¸ ®ang gi¶m sót. V× vËy, t¨ng tr­ëng tæng s¶n phÈm néi ®Þa (GDP) chØ kho¶ng 2,4 % so víi 3,7 % cña n¨m 1997, n¨m cã møc t¨ng tr­ëng cao nhÊt cña Mü kÓ tõ 1988. L¹m ph¸t trong n¨m 1997 chØ cßn 2,1%, thÊp nhÊt kÓ tõ n¨m 1965, nh­ng nhiÒu ng­êi tin r»ng con sè nµy sÏ t¨ng lªn 2,5% n¨m nay. Tû lÖ thÊt nghiÖp ®· xuèng cßn 4,6 % vµo th¸ng 11 n¨m ngo¸i, còng lµ møc thÊp nhÊt trong vßng 24 n¨m qua, sÏ nhÝch lªn 5% vµo ®Çu n¨m 1998 II/ §èi víi ViÖt Nam Lµ mét quèc gia n»m trong khu vùc khñng ho¶ng, trong bèi c¶nh quèc tÕ ho¸ cao nh­ hiÖn nay, râ rµng ViÖt Nam kh«ng tr¸nh khái nh÷ng t¸c ®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp, ng¾n h¹n vµ dµi h¹n, tèt vµ xÊu cña nã ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc. Ban ®Çu khi cuéc khñng ho¶ng võa bïng næ nhiÒu ý kiÕn ph©n tÝch nhËn ®Þnh r»ng nÒn kinh tÕ ViÖt nam sÏ kh«ng bÞ ¶nh h­ëng hoÆc ¶nh h­ëng kh«ng ®¸ng kÓ , c¨n cø cña luËn ®iÓm trªn míi chØ dõng ë sù ph©n tÝch bÒ ngoµi nh­ : + §ång tiÒn ViÖt nam ch­a ph¶i lµ ®ång tiÒn ®­îc chuyÓn ®æi dÔ dµng , ch­a tham gia vµo thÞ tr­êng tiÒn tÖ khu vùc. + ViÖt nam ch­a cã thÞ tr­êng chøng kho¸n Tuy nhiªn theo chóng t«i viÖc ph©n tÝch c¸c t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ ®Õn nÒn kinh tÕ ViÖt nam ph¶i xuÊt ph¸t tõ gãc ®é ViÖt nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN , b­íc ®Çu gia nhËp AFTA vµ tíi ®©y trong xu thÕ héi nhËp sÏ gia nhËp APEC , WTO . ChØ cã nh­ vËy míi cã thÓ ®­a ra ®­îc nh÷ng ®¸nh gi¸ mang tÝnh khoa häc. §èi víi ViÖt nam cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc ®· cã nh÷ng t¸c ®éng ë møc ®é kh¸c nhau trªn nhiÒu lÜnh vùc chñ yÕu nh­ : th­¬ng m¹i, ®Çu t­ , t©m lÝ x· héi vµ vÊn ®Ò nî n­íc ngoµi. Sau ®©y ta sÏ di xem xÐt nh÷ng ¶nh h­ëng trªn tõng lÜnh vùc cô thÓ : 1/ Th­¬ng m¹i So víi c¸c n­íc, tû träng th­¬ng m¹i cña ViÖt nam víi c¸c n­íc trong khu vùc Ch©u ¸ ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng. Trong ®ã vÒ nhËp khÈu c¸c n­í ASEAN chiÕm tû träng trªn 25%, c¸c n­íc Ch©u ¸ kh¸c chiÕm trªn 45% tæng kim ng¹ch nhËp nhÈu cña ViÖt nam. TÝnh chung l¹i th× hµng n¨m ViÖt nam nhËp khÈu tõ c¸c n­íc Ch©u ¸ víi tû träng lín trªn 70%. C¸c mÆt hµng chñ yÕu nhËp khÈu tõ c¸c n­íc nµy vµo ViÖt nam gåm : x¨ng dÇu, s¾t thÐp, ph©n bãn, xi m¨ng, linh kiÖn ®iÖn tö, «t«, xe m¸y. VÒ xuÊt khÈu, ®èi víi thÞ tr­êng c¸c n­íc ASEAN kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam chiÕm tû träng kh«ng d­íi 20%, thÞ tr­êng Ch©u ¸ chiÕm 40% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam. TÝnh chung, ViÖt nam xuÊt khÈu hµng ho¸ sang c¸c n­íc Ch©u ¸ chiÕm kho¶ng trªn 60% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu gåm : dÇu th«, than ®¸, cao su, cµ phª h¹t, g¹o, dÖt may, da giÇy vµ h¶i s¶n . B¶ng 10: Tû träng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt nam vµ ASEAN . Nguån : Bé th­¬ng m¹i C¸c n­íc N¨m 1996 N¨m 1997 NhËp khÈu XuÊt khÈu NhËp khÈu XuÊt khÈu TrÞ gi¸ Tû träng TrÞ gi¸ Tû träng TrÞ gi¸ Tû träng TrÞ gi¸ Tû träng Tæng sè 11.668 100 7.350 100 11.150 100 8.760 100 C¸c n­íc Asean 2.948 25,2 2.252 30,6 3.098 27,8 1.787 20,4 C¸c n­íc Ch©u ¸ kh¸c 5.537 47,4 2.177 37,0 5.391 48,3 3.740 42,7 PhÇn cßn l¹i 3.195 27,4 2.379 32,4 2.661 23,9 3.323 36,9 D­íi t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt nam còng cã mét sè biÕn ®éng. Thø nhÊt : VÒ xuÊt khÈu. Do ®ång néi tÖ cña c¸c n­íc bÞ khñng ho¶ng mÊt gi¸ h¬n so víi ViÖt nam §ång nªn theo nguyªn lÝ xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang c¸c n­íc nµy sÏ bÞ h¹n chÕ do gi¸ cña c¸c hµng ho¸ nµy trë lªn ®¾t t­¬ng ®èi vµ nhu cÇu néi ®Þa t¹i c¸c n­íc bÞ khñng ho¶ng gi¶m sót. Bªn c¹nh ®ã nh­ phÇn trªn ®· chØ ra c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam còng gièng nh­ c¬ cÊu hµng xuÊt cña c¸c n­íc ASEAN do ®ã ch¾c ch¾n vÔ xuÊt khÈu cña ViÖt nam hiÖn t¹i vµ trong t­¬ng lai sÏ cã sù sôt gi¶m ®¸ng kÓ. §iÒu nµy ®­îc ph¶n ¸nh qua sè liÖu t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu n¨m 1997 khi cuéc khñng ho¶ng b¾t ®Çu næ ra vµ lan réng, xuÊt khÈu cña ViÖt nam thêi gian nµy gi¶m tõ 2.252 triÖu USD n¨m 1996 xuèng cßn 1.787 triÖu USD ( b¶ng trªn ) , møc gi¶m lµ 465 triÖu USD. §Æc biÖt ph©n tÝch t×nh h×nh xuÊt khÈu cho thÊy thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam ®ang cã xu h­íng bÞ thu hÑp. N¨m 1997 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang c¸c n­íc ASEAN, NhËt vµ Hµn Quèc ®¹t kho¶ng 42,2 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu trong ®ã trªn 24% lµ sang c¸c n­íc ASEAN nh­ng trong ®ã 65-79% lµ hµng xuÊt sang Singapore mét quèc gia bÞ ¶nh h­ëng Ýt cña cuéc khñng ho¶ng. Dù ®o¸n cña c¸c chuyªn gia sang n¨m 1998 vµ kÐo dµi Ýt nhÊt 1-2 n¨m n÷a møc ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng ®Õn xuÊt khÈu cña ViÖt nam cßn lín h¬n . Sè liÖu ®Çu n¨m 1998 ( th¸ng 1/98) cho thÊy xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang c¸c n­íc ASEAN ®· gi¶m 57% so víi th¸ng 12 n¨m 1997 , xuÊt khÈu sang Hµn Quèc gi¶m 24% vµ sang §µi loan gi¶m 50%, theo b¸o c¸o cña NHNN xuÊt khÈu trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 1998 chØ t¨ng 10,2% ( trong khi ®ã cïng k× n¨m 1997 t¨ng 32%). V× vËy trong thêi gian tíi ChÝnh phñ cÇn cã c¸c biÖn ph¸p kÞp thêi nh»m h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu . Thø hai : VÒ nhËp khÈu. Theo lÝ thuyÕt th× nhËp khÈu cña ViÖt nam tõ c¸c n­íc bÞ khñng ho¶ng Ch©u ¸ sÏ t¨ng m¹nh song thùc tÕ ngay tõ ®Çu n¨m 1997 ChÝnh phñ ViÖt nam ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ nhËp siªu, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c mÆt hµng trong n­íc cã kh¶ n¨ng ®¸p øng vµ nh÷ng mÆt hµng tiªu dïng. V× vËy qua t×nh h×nh nhËp khÈu n¨m 1997 cho thÊy c¸c mÆt hµng nhËp khÈu vµo ViÖt nam bao gåm c¸c lo¹i vËt t­, nhiªn liÖu, m¸y mãc phôc vô cho s¶n xuÊt ®Òu ®­îc nhËp khÈu kh¸ dÔ dµng nhê thuÕ suÊt thÊp, râ rµng ®©y lµ mÆt lîi mµ cuéc khñng ho¶ng trong khu vùc ®em l¹i cho ViÖt nam. Theo b¸o c¸o cña Bé th­¬ng m¹i gi¸ m¸y mãc thiÕt bÞ gi¶m tõ 20-40% so víi tr­íc khi x¶y ra khñng ho¶ng, gi¸ nguyªn liÖu nhùa gi¶m 10-30%, linh kiÖn ®iÖn tö gi¶m 10-30%, b«ng x¬ c¸c lo¹i gi¶m 10-15%. §©y thùc sù lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam tËn dông ®Ó gi¶m chi phÝ ®Çu vµo . Bªn c¹nh ®ã do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tÖ n¹n bu«n lËu ngµy cµng gia t¨ng do gi¸ c¶ hµng ho¸ t¹i c¸c n­íc nµy rÎ so víi hµng ho¸ t¹i ViÖt nam vµ c¸c n­íc kh«ng bÞ ¶nh h­ëng m¹nh. §iÒu nµy nÕu kh«ng cã sím c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn sÏ t¹o ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Theo chóng t«i, hiÖn nay cã thÓ ¸p lùc cña cuéc khñng ho¶ng ®èi víi nhËp khÈu kh«ng lµ ®¸ng kÓ song trong thêi gian tíi møc ®é t¸c ®éng sÏ lín h¬n khi ViÖt nam ph¶i thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan nhËp khÈu theo quy ®Þnh cña AFTA . 2/ §èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Çu t­ d­íi d¹ng ODA : Thùc tÕ vÒ huy ®éng vèn ®Çu t­ ODA cña ViÖt nam cho thÊy hiÖn nay ®ang diÔn ra qu¸ tr×nh c¹nh tranh vµ giµnh giËt hÕt søc quyÕt liÖt gi÷a c¸c n­íc nghÌo, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nguån vèn ODA tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ. Sè liÖu cho thÊy trong c¸c hiÖp ®Þnh cho vay ®a ph­¬ng th× WB ( World Bank ) chiÕm 22% tæng sè vèn cam kÕt, tiÕp sau lµ ADB 16%. Nh­ vËy sau khi x¶y ra khñng ho¶ng ch¾c ch¾n møc cam kÕt cña ADB sÏ gi¶m xuèng. C¸c n­íc tr­íc ®©y th­êng cho ViÖt nam vay vèn ODA nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc còng ®ang bÞ ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña cuéc khñng ho¶ng nªn viÖc gia t¨ng c¸c nguån vèn ODA tõ c¸c n­íc nµy còng sÏ rÊt khã kh¨n . Nh­ vËy viÖc huy ®éng nguån vèn ODA sÏ ngµy cµng trë nªn khã kh¨n h¬n d­íi t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng. VÒ thu hót ®Çu t­ d­íi d¹ng FDI ( Foreign Direct Invesment ) : §Çu t­ ë ViÖt nam tõ sau khi ban hµnh LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ( n¨m 1987 ) ®· ngµy cµng t¨ng m¹nh c¶ vÒ chÊt vµ l­îng. B¶ng 11 : T×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt nam ChØ tiªu 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 Sè dù ¸n cÊp phÐp 155 193 272 362 404 501 479 Vèn ®¨ng kÝ ( Tr.USD) 1388 2271 2987 4071 6616 9212 5548 Sè dù ¸n gi¶i thÓ 38 48 34 58 56 52 55 Sè vèn gi¶i thÓ 293 401 79 217 477 1024 243 Sè dù ¸n t¨ng vèn 6 10 51 73 122 134 143 Sè vèn t¨ng 7,7 49 222 504 1247 684 1095 Vèn thùc hiÖn 221 398 1106 1952 2652 2371 2950 Tû lÖ VTH/V§K(%) 24 22,7 28 34,1 34,8 33 53,1 Nguån : Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ Sè liÖu n¨m 1997 cho thÊy ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt nam ®· cã dÊu hiÖu ch÷ng l¹i. 3/ T©m lÝ x· héi C¬n b·o tµi chÝnh tiÒn tÖ t¹i c¸c n­íc Ch©u ¸ mµ t©m ®iÓm lµ khu vùc §«ng Nam ¸ næ ra ®· t¸c ®éng m¹nh ®Õn t©m lÝ cña ng­êi d©n ViÖt nam. Nh÷ng ¶nh h­ëng nµy thÓ hiÖn râ nhÊt qua viÖc rót tiÒn tiÕt kiÖm hµng lo¹t cña d©n c­ vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quy ®æi sang ngo¹i tÖ hoÆc c¸c lo¹i tµi s¶n kh¸c nh­ vµng, ®¸ quý v× lo sî sù mÊt gi¸ nghiªm träng cña VN§. Trong c¬ cÊu tiÒn göi t¹i ng©n hµng tiÒn göi b»ng ViÖt nam ®ång cã xu h­íng t¨ng chËm trong khi tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ t¨ng kh¸ nhanh kÓ c¶ tiÒn göi ngo¹i tÖ cña d©n chóng vµ cña c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn theo chóng t«i t¸c ®éng t©m lÝ m¹nh nhÊt cña cuéc khñng ho¶ng lµ ®· cã kh«ng Ýt nh÷ng quan ®iÓm cho r»ng : c¬n b·o tµi chÝnh tiÒn tÖ chØ x¶y ra vµ lan truyÒn theo hiÖu øng ®Õn nh÷ng quèc gia cã nÒn kinh tÕ ®ang trong thêi kú tù do ho¸ vµ héi nhËp vµo khu vùc vµ trªn thÕ giíi vµ nh­ vËy, ®Ó tr¸nh mét cuéc khñng ho¶ng t­¬ng tù ViÖt nam kh«ng véi vµng g× ph¶i ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ, vµ cuèi cïng cÇn ph¶i xem l¹i m« h×nh vµ ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt nam. Thªm n÷a, sau khi nhËn thÊy mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra cuéc khñng ho¶ng lµ do viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ kh«ng hîp lÝ t¹i c¸c n­íc bÞ khñng ho¶ng kh«ng Ýt nh÷ng nhµ kinh tÕ ®· lªn tiÕng cho r»ng viÖc gi÷ æn ®Þnh tû gi¸ hiÖn nay cña ViÖt nam lµ sai lÇm vµ cÇn ph¶i ph¸ gi¸ VN§ ®Ó tr¶ l¹i gi¸ trÞ ®Ých thùc cho ®ång b¶n tÖ , chØ cã nh­ vËy míi cã thÓ thóc ®Èy xuÊt khÈu. VÒ gi¸n tiÕp, nh÷ng quan ®iÓm nµy ®· t¸c ®éng m¹nh ®Õn xu h­íng ®Çu c¬ vµ tÝch tr÷ ngo¹i tÖ ë ViÖt nam trong thêi gian nµy . 4/ S¶n xuÊt trong n­íc Do biÕn ®éng cña tû gi¸ VN§/USD vµ hiÖu øng t©m lÝ cña cuéc khñng ho¶ng lµm cho qu¸ tr×nh ®Çu t­ trong n­íc cã xu h­íng gi¶m. Khi cã biÕn ®éng vÒ tiÒn tÖ c¸c kho¶n tiÕt kiÖm sÏ chuyÓn thµnh c¸c ngo¹i tÖ m¹nh vµ c¸c lo¹i ta× s¶n quý ®Ó tÝch tr÷ ®iÒu nµy g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng huy ®éng vèn trong n­íc cña ngµnh ng©n hµng. MÆc dï qua sè liÖu n¨m 1997 l­îng vèn huy ®éng trong n­íc qua hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i tiÕp tôc t¨ng tr­ëng 21 ngh×n tû ®ång so víi cuèi n¨m 1996 ( t¨ng 25% ), trong ®ã tèc ®é tiÒn göi ngo¹i tÖ t¨ng 27,9%, tiÒn göi b»ng VN§ t¨ng 24,8% ®­a tû lÖ tiÒn göi so víi GDP t¨ng tõ 25% n¨m 1996 lªn 28%. Song hiÖn t¹i ng©n hµng míi chØ ®¸p øng ®­îc ®­îc kho¶ng 45-46% nhu cÇu vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp quèc doanh. Trong khi ®ã viÖc c¸c n­íc trong khu vùc ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ ®· lµm cho hµng s¶n xuÊt tõ c¸c n­íc nµy trë lªn rÎ t­¬ng ®èi vµ c¹nh tranh gay g¾t víi hµng s¶n xuÊt cña ViÖt nam. Nh­ vËy cuéc khñng ho¶ng ®· lµm cho viÖc ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n do thiÕu vèn vµ bÞ c¹nh tranh gay g¾t bíi hµng ho¸ rÎ tõ c¸c n­íc trong khu vùc. 5/2 Ng©n s¸ch Nhµ n­íc VÒ thu ng©n s¸ch : Nh­ ®· ph©n tÝch ë phÇn trªn, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng l­îng hµng nhËp sÏ cã xu h­íng gia t¨ng v× vËy thu thuÕ tõ nhËp khÈu sÏ t¨ng lªn. Song theo chóng t«i, xÐt vÒ dµi h¹n th× møc t¨ng thªm sÏ kh«ng nhiÒu v× ®Ó ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh héi nhËp vÒ kinh tÕ ViÖt nam ph¶i c¾t gi¶m hµng lo¹t thuÕ c¸c mÆt hµng nhËp khÈu. Do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng sÏ dÉn ®Õn thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc cã hai hiÖu øng tr¸i ng­îc nhau : Mét lµ : cã kh¶ n¨ng t¨ng thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu. Hai lµ : g¸nh nÆng nî nÇn vµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu t¨ng lªn cã thÓ lµm cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ViÖt nam bÞ ®×nh ®èn thËm chÝ lµ ph¸ s¶n vµ nh­ vËy t¸c ®éng cña khñng ho¶ng sÏ lµm gi¶m thu ng©n s¸ch. VÒ chi ng©n s¸ch : Trong thêi gian tíi do VN§ mÊt gi¸ 10-15% do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng lªn viÖc chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc sÏ t¨ng lªn ®Ó ®èi phã víi l¹m ph¸t cã thÓ lªn cao vµ chi tr¶ nî n­íc ngoµi. C¸c kho¶n nî tÝnh b»ng VN§ cña Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp sÏ t¨ng lªn do VN§ mÊt gi¸ sÏ lµ g¸nh nÆng cho c¸c doanh nghiÖp vµ Nhµ n­íc, lµm gi¶m ®¸ng kÓ dù tr÷ quèc tÕ cña ViÖt nam. 6/ T¸c ®éng ®Õn lÜnh vùc ng©n hµng - tµi chÝnh : Cuéc khñng ho¶ng ®· g©y ra søc Ðp gi¶m gi¸ ®ång ViÖt nam trªn thÞ tr­êng hèi ®o¸i. Do ®ång tiÒn cña c¸c n­íc trong khu vùc mÊt gi¸ tõ 30-70% nªn trªn thùc tÕ VN§ ®· lªn gi¸ so víi ®ång tiÒn c¸c n­íc nµy vµ g©y søc Ðp ph¸ gi¸. Thùc tÕ, t©m lÝ lo sî VN§ ph¸ gi¸ ®· dÉn ®Õn viÖc véi vµng chuyÓn tõ VN§ sang USD ®Ó tÝch tr÷, ®Èy tû gi¸ USD trªn thÞ tr­êng tù do t¨ng m¹nh trong mét thêi gian, cã thêi ®iÓm lªn tíi 1USD=14.600 VN§. §Ó ®èi phã l¹i NHNN ®· ph¶i dïng nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó ®èi phã nh­ tung ngo¹i tÖ ra b¸n, n©ng møc biªn ®é dao ®éng, t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t ngo¹i hèi. C¬ cÊu tiÒn göi t¹i hÖ thèng ng©n hµng còng chÞu ¶nh h­ëng m¹nh cña cuéc khñng ho¶ng. Vµo thêi ®iÓm ®Çu n¨m 1998, l­îng tiÒn göi b»ng VN§ t¨ng chËm trong khi ®ã tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ t¨ng kh¸ nhanh ( kÓ c¶ tiÒn göi cña d©n c­ vµ cña c¸c doanh nghiÖp ). NhiÒu doanh nghiÖp gi÷ l¹i ngo¹i tÖ trªn tµi kho¶n mµ kh«ng b¸n l¹i cho NHNN ®Ó tr¸nh rñi ro do sù mÊt gi¸ cña VN§. T×nh h×nh trªn ®· g©y mÊt c©n ®èi ngo¹i tÖ ë tõng thêi ®iÓm, g©y søc Ðp ®Õn tû gi¸ VN§ vµ sù æn ®Þnh cña thÞ tr­êng hèi ®o¸i. Ngoµi ra ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng cßn ®­îc thÓ hiÖn râ qua ho¹t ®éng giao dÞch ngo¹i tÖ. Trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng tÝnh tõ ®Çu n¨m ®Õn th¸ng 3/1998, c¸c ho¹t ®éng giao dÞch cã chiÒu h­íng gi¶m sót , c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i chØ tiÕn hµnh mua vµo mµ kh«ng b¸n ra ngo¹i tÖ dÉn ®Õn cÇu v­ît xa cung g©y mÊt c©n ®èi cung cÇu ngo¹i tÖ tõ ®ã g©y søc Ðp t¨ng l·i suÊt vµ dÔ lµm mÊt æn ®Þnh hÖ thèng ng©n hµng. Ngo¹i tÖ t¨ng gi¸ lµm t¨ng nhu cÇu vay vèn b»ng ViÖt nam ®ång do l·i suÊt thÊp vµ tr¸nh rñi ro vÒ tû gi¸ song khi nhu cÇu vay vèn b»ng VN§ t¨ng lªn t¹o søc Ðp t¨ng l·i suÊt VN§, l·i suÊt t¨ng sÏ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong khi ®ã hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam hiÖn nay ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ huy ®éng vèn, cho vay vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n trong n­íc vµ quèc tÕ. B/ T¸c ®éng ®èi víi tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ ViÖt nam vµo AFTA , APEC vµ WTO. Theo c¸c môc tiªu cña AFTA : t¨ng chu chuyÓn th­¬ng m¹i néi bé gi÷a c¸c n­íc ASEAN vµ thÕ th­¬ng l­îng c¹nh tranh th­¬ng m¹i cña toµn ASEAN víi thÕ giíi, t¹o lËp khu vùc hÊp dÉn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo khu vùc vµ lµm cho nÒn kinh tÕ ASEAN thÝch øng víi mäi biÕn ®æi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi.. th× cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc ®· hoµn toµn ¶nh h­ëng ®Õn môc tiªu vµ c¸c ®Þnh h­íng ®Æt ra. Do ®ã tiÕn tr×nh rót ng¾n thêi h¹n thùc hiÖn AFTA cña mét sè n­íc thµnh viªn trong bèi ¶nh hiÖn nay lµ hÕt søc khã kh¨n. V× vËy ®èi víi ViÖt nam tiÕn tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi b»ng viÖc gia nhËp ASEAN, APEC, WTO ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng trë ng¹i. Nh­ phÇn trªn ®· ph©n tÝch xÐt vÒ l©u dµi nh÷ng t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng trong khu vùc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt nam kh«ng ph¶i lµ nhá, thªm vµo ®ã ë trong n­íc, ViÖt nam còng ®ang vÊp ph¶i nh÷ng hiÖn t­îng kinh tÕ cã nh÷ng nÐt t­¬ng tù gièng nh­ t×nh h×nh cña c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN tr­íc khi bÞ khñng ho¶ng nh­ : hÖ thèng ng©n hµng yÕu kÐm, xuÊt hiÖn c¸c kho¶n nî khã ®ßi trong hÖ thèng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, th©m hôt ngo¹i th­¬ng vµ th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi gi¶m sót.. Nh÷ng dÊu hiÖu nµy sÏ ¶nh h­ëng vµ lµm gi¶m sót kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña viÖt nam vµo nh÷ng n¨m tíi. Theo ®ã, lé tr×nh thùc thi AFTA mµ ViÖt nam cam kÕt hoµn thµnh vµo n¨m 2006 sÏ kh«ng dÔ dµng thùc hiÖn chø ch­a nãi g× ®Õn mong muèn rót ng¾n thêi h¹n hoµn thµnh vµo n¨m 2003 nh­ mét sè ng­êi ®· kú väng tr­íc khi cuéc khñng ho¶ng trong khu vùc x¶y ra. §iÒu nµy l¹i cµng trë lªn khã kh¨n h¬n khi cuéc khñng ho¶ng ®· diÔn ra hÕt søc s©u s¾c vµ nghiªm träng, quy m« t¸c ®éng cña nã kh«ng chØ giíi h¹n ë Ch©u ¸ mµ ®· lan to¶ ¶nh h­ëng kh¾p toµn cÇu. Do hËu qu¶ cña cuéc khñng ho¶ng t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña c¸c n­íc ASEAN sÏ chËm l¹i trong mét vµi n¨m tíi do ®ã sÏ lµm chËm tèc ®é chu chuyÓn th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc ASEAN víi néi bé khu vùc còng nh­ thÕ giíi. Møc ®é bæ sung lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc ASEAN theo ®ã sÏ kh«ng ®­îc t¨ng c­êng. V× vËy môc tiªu cña AFTA ®Æt ra lµ t¨ng chu chuyÓn th­¬ng m¹i néi bé vµ thÕ th­¬ng l­îng c¹nh tranh th­¬ng m¹i cña toµn ASEAN víi thÕ giíi ngµy cµng trë lªn khã kh¨n h¬n . Bªn c¹nh ®ã, khã kh¨n ®èi víi tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt nam hiÖn nay lµ qu¸ tr×nh thóc ®Èy tù do ho¸ tµi chÝnh diÔn ra chËm ch¹p trong khi qu¸ tr×nh xóc tiÕn tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ míi ®ang ë b­íc ®Çu triÓn khai. Thªm n÷a, trong khu vùc, ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng ®· lµm ®Çu t­ n­íc ngoµi gi¶m sót, nhu cÇu trong n­íc do ®ång tiÒn c¸c n­íc bÞ mÊt gi¸ còng trë lªn yÕu kÐm céng h­ëng víi nguy c¬ sôt gi¶m vµ th©m hôt c¸n c©n v·ng lai t¹i thÞ tr­êng Mü vµ Ch©u ©u do t¸c ®éng mang tÝnh toµn cÇu cña cuéc khñng ho¶ng lµm cho tiÕn tr×nh AFTA cña c¸c n­íc ASEAN nãi chung vµ ViÖt nam nãi riªng trë lªn khã kh¨n khi c¸c thÞ tr­êng lµm ®iÒu kiÖn cho sù t¨ng tr­ëng n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ ASEAN còng r¬i vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i. Tuy vËy, xÐt vÒ l©u dµi, theo chóng t«i cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ ®· t¹o ra sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn nÒn kinh tÕ c¸c n­íc ASEAN theo xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ theo ®ã víi nh÷ng lîi thÕ cña m×nh tiÕn tr×nh thùc hiÖn gia nhËp APEC, WTO trong mét sè n¨m sau cuéc khñng ho¶ng sÏ ®­îc thóc ®Èy nhanh h¬n . PhÇn II : BiÖn ph¸p h¹n chÕ t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ I §èi víi c¸c n­íc trong khu vùc. 1/Huy ®éng vèn hç trî trong vµ ngoµi n­íc Sù hç trî tµi chÝnh khÈn cÊp cña céng ®ång quèc tÕ lµ nh©n tè cã hiÖu lùc tøc th× vµ m¹nh mÏ nhÊt ®Ó chÕ ngù cuéc khñng ho¶ng, tr¸nh sù lan réng vµ hËu qu¶ l©u dµi ë trong vµ ngoµi n­íc. Dùa vµo ch­¬ng tr×nh hç trî IMF, WB vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ kh¸c. LÞch sö cho thÊy r»ng, c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ Quü TiÒn tÖ Quèc tÕ (IMF) ®ãng vai trß quan träng trong viÖc kh¾c phôc c¸c cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ tµi chÝnh. MÆc dï hiÖn ®ang cã nh÷ng ®¸nh gi¸ kh¸c nhau vÒ vai trß cña tæ chøc tµi chÝnh nµy trong viÖc h¹n chÕ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc ch©u ¸, song thùc tÕ cho thÊy r»ng, tr­íc nh÷ng khã kh¨n nÆng nÒ do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh g©y ra nh­ hiÖn nay, sö dông vèn hç trî cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ vµ cña n­íc ngoµi lf biÖn ph¸p thiÕt thùc ®Ó cã thÓ tho¸t nhanh khái cuéc khñng ho¶ng. Trong chõng mùc nhÊt ®Þnh, IMF vÉn lµ tæ chøc cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®Ó c¶i thiÖn nÒn tµi chÝnh còng nh­ kinh tÕ c¸c n­íc ®ang ch×m trong khñng ho¶ng. §èi víi Th¸i lan, n­íc chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ nhÊt, vµo giai ®o¹n ®Çu cña cuéc khñng ho¶ng, sau nh÷ng cè g¾ng vËn ®éng khu vùc vµ quèc tÕ t¹i phiªn häp do IMF chñ tr× ë Tokyo th¸ng 8/1997, c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ ®· cam kÕt hç trî cho n­íc nµy 17,2 tû USD, trong ®ã IMF vµ NhËt B¶n mçi bªn gãp 4 tû USD. Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB) gãp 2,7 tû USD ; Australia, Malaysia, Singapore, Hång K«ng, Trung Quèc, mçi bªn gãp 1tû USD, Hµn Quèc vµ Brunei mçi bªn gãp 500 triÖu USD. §¸ng l­u ý lµ, ®Ó nhËn ®­îc kho¶n tÝn dông nµy, ChÝnh phñ Th¸i lan ph¶i chÊp nhËn “gi¶i ph¸p c¶ gãi “ do IMF ®­a ra : víi ng©n s¸ch, Th¸i lan võa ph¶i t¨ng thuÕ VAT tõ 7- 10%, võa gi¶m chi tiªu 10%; ph¶i ®ãng cöa c¸c c«ng ty tµi chÝnh yÕu kÐm vµ duy tr× d÷ tr÷ ngo¹i tÖ Ýt nhÊt lµ 25 tû USD; gi÷ tû lÖ l¹m ph¸t ë møc 8- 9% ; gi¶m th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai xuèng cßn 5% GDP trong n¨m 1997 vµ 3% GDP trong n¨m 1998 ; c¶i tæ c¬ cÊu vµ s¸t nhËp mét sè ®Þnh chÕ tµi chÝnh, thiÕt lËp hÖ thèng b¶o hiÓm tiÕt kiÖm... §èi víi Hµn Quèc th× sao ? §Ó nhanh chãng kh¾c phôc khñng ho¶ng, ChÝnh phñ ®· kªu gäi c¸c tæ chøc ng©n hµng n­íc ngoµi hç trî tµi chÝnh, cñng cè nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc. Theo c«ng bè cña IMF, vµo ®Çu th¸ng 12- 1997 tæ chøc ng©n hµng quèc tÕ vµ c¸c n­íc kh¸c ®ång ý cho Hµn Quèc vay 57 tû USD. Ho¹t ®éng cña IMF trë nªn tÝch cùc h¬n tõ khi Hµn Quèc bÞ cuèn vµovßng xo¸y khñng ho¶ng vµ khi ®ång Rupiah mÊt gi¸ m¹nh. KÓ tõ th¸ng 8/1997 ®Õn nay, IMF ®· cam kÕt tµi trî cho Th¸i lan, Hµn Quèc vµ Indonesia kho¶ng 100 tû USD. §Ó ®æi lÊy nh÷ng kho¶n tiÒn ®ã, ngoµi nh÷ng cam kÕt nh­ Th¸i lan, ba n­íc nµy cßn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch më cöa trong lÜnh vùc ng©n hµng. 2/ C¸c biÖn ph¸p trôc vít vµ c¶i thiÖn hÖ thèng tµi chÝnh quèc gia. Ngoµi biÖn ph¸p kªu gäi hç trî tµi chÝnh quèc tÕ, ë trong n­íc, sau khi th¶ næi ®ång néi tÖ vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p t×nh thÕ, tËp trung tÊn c«ng vµo giíi ®Çu c¬, ChÝnh phñ c¸c n­íc ®· ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch kh¾c phôc khñng ho¶ng cña m×nh. Mét mÆt duy tr× mét c¸ch nhÊt qu¸n c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh tiÒn tÖ cøng nh¾c vµ thËn träng ; t¨ng c­êng ¸p dông tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t ; t¹o ra nh÷ng khuyÕn khÝch mang tÝnh thÞ tr­êng nh»m n©ng cao sù minh b¹ch trªn thÞ tr­êng vèn còng nh­ hiÖu qu¶ ph©n phèi nguån vèn, t¨ng cung tiÒn tÖ vµ qu¶n lý tèt khu vùc t­ nh©n. MÆt kh¸c, t¨ng c­êng n¨ng lùc cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh ng©n hµng trong n­íc vµ ®Þnh h­êng ­u tiªn cho c¸c nç lùc v­ît qua khñng ho¶ng. C¨n cø vµo c¸ch tiÕp cËn ®èi víi chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cã thÓ thÊy râ hai ®èi s¸ch kh¸c nhau. Mét nhãm th¶ næi tiÒn tÖ, mµ ®¹i diÖn cña nã lµ Th¸i lan, Philippines, Malaysia, Indonesia. Mét nhãm duy tr× gi¸ trÞ ®ång néi tÖ gåm Hång K«ng, Trung Quèc vµ Hµn Quèc. * Môc ®Ých cña th¶ næi tû gi¸ hèi ®o¸i lµ cè g¾ng lËp l¹i thÕ c©n b»ng vÒ c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu do ph¸ gi¸ tiÒn tÖ ë c¸c n­íc g©y ra. Trõ Singapore chñ ®éng ph¸ gi¸ tiÒn tÖ, tr×nh tù c¸c ®èi s¸ch cña c¸c n­íc nµy lµ : T×m mäi c¸ch can thiÖp vµo thÞ tr­êng ngo¹i hèi b»ng c¸ch b¸n ngo¹i tÖ d÷ tr÷ ®Ó mua ®ång b¶n tÖ ; T×m mäi c¸ch chèng l¹i ®Çu c¬ : nghiªm cÊm cho vay víi môc ®Ých ®Çu c¬ ®ång thêi c¾t phÇn vèn USD mµ ng©n hµng cã thÓ n¾m gi÷ ; Sau khi hÕt c¬ chèng ®ì, c¸c n­íc th¶ næi tiÒn tÖ vµ chñ ®éng n©ng l·i suÊt trong n­íc ®Ó b¶o vÖ ®ång b¶n tÖ ; Xèc l¹i hÖ thèng t¹i chÝnh ng©n hµng b»ng c¸ch lo¹i bá c¸c tæ chøc yÕu kÐm ®Ó tr¸nh l©y lan sang c¸c tæ chøc lµnh m¹nh ; T¨ng sinh lùc cho nh÷ng chÝnh s¸ch Nhµ n­íc trªn c¬ së c¾t gi¶m chi tiªu, c¾t gi¶m ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n lín trong lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n ; Gi¶m th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai ; Kh«i phôc l¹i ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trªn c¬ së hç trî cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, lËp ra c¸c quü hç trî cÊp tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp, gia h¹n nî. Th¸i lan lµ n­íc ®Çu tiªn thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh kinh tÕ tæng thÓ gåm 9 ®iÓm, tËp trung vµo viÖc kh¾c phôc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong n­íc trªn c¬ së ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh vµ biÖp ph¸p nh»m c¶i t¹o vèn, ®¶m b¶o d÷ tr÷ quèc gia, c©n b»ng chÝnh s¸ch, c¾t gi¶m th©m hôt v.v... Theo yªu cÇu cña IMF, Th¸i lan ®· ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh buéc ph¶i dõng ho¹t ®éng hoÆc c­ìng bøc s¸p nhËp c¸c c«ng ty tµi chÝnh yÕu kÐm. ChÝnh phñ còng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, n¨m 1997, riªng ng©n hµng Trung ­¬ng ®· ph¸t hµnh tr¸i phiÕu gi¸ trÞ kho¶ng 30 tû Baht (t¨ng 10 tû Baht so víi n¨m 1996) ®Ó gióp c¸c tæ chøc gÆp khã kh¨n trong thanh to¸n, thËm chÝ chÝnh phñ cßn mua l¹i víi gi¸ chiÕt khÊu 25% nh÷ng kho¶n cho vay ®Ó hç trî. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i Th¸i lan cßn lËp ra mét quü 50 tû Baht ®Ó cøu v·n thÞ tr­êng chøng khãan. §Ó c©n b»ng chÝnh s¸ch vµ lµnh m¹nh hãa nÒn tµi chÝnh quèc gia, c¸c n­íc trong khu vùc còng nh­ Th¸i lan ®· tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p ngÆt nghÌo vÒ tµi chÝnh nh­ c¾t gi¶m chi tiªu chÝnh phñ, t¨ng thuÕ, ngõng t¨ng l­¬ng, ®Þnh h­íng l¹i c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch vµ qu¶n lý vay nî nghiªm ngÆt h¬n. * §èi víi c¸c n­íc duy tr× gi¸ trÞ ®ång b¶n tÖ, tr­íc hÕt hä cè g¾ng duy tr× sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o ¶nh h­ëng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ trong khu vùc. C¸c n­íc nµy ®· thùc hiÖn tuÇn tù c¸c b­íc sau : C«ng bè dù tr÷ ngo¹i tÖ, vµ quan t©m b¶o vÖ ®ång tiÒn b¶n tÖ ®Ó yªn lßng c¸c nhµ ®Çu t­. Trõng ph¹t nÆng c¸c hµnh ®éng ®Çu c¬ còng nh­ cã liªn quan ®Õn ®Çu c¬. Th¾t chÆt chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, kiÓm so¸t l¹m ph¸t, chÊn chØnh toµn bé hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng. Cñng cè l¹i hÖ thèng doanh nghiÖp, lËp uû ban chèng ph¸ s¶n doanh nghiÖp vµ quü ®Æc biÖt thanh to¸n c¸c kho¶n nî tån ®äng cña c¸c doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n. §Ó ®èi phã víi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh, ChÝnh phñ Hµn Quèc còng t¨ng c­êng xóc tiÕn ch­¬ng tr×nh c¶i tæ nÒn kinh tÕ, tËp trung c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh. Víi yªu cÇu cña IMF vÒ viÖc tù do ho¸ h¬n nÒn kinh tÕ vµ thùc hiÖn c¶i tæ s©u réng hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ còng nh­ hÖ thèng Chaebol, chÝnh phñ Hµn Quèc ®· ®­a ra mét sè biÖn ph¸p ®Ó trôc vít nh­ : Më réng thÞ tr­êng tr¸i kho¸n trong n­íc cho ®Çu t­ n­íc ngoµi, bao gåm c¶ tr¸i kho¸n chuÈn víi thêi h¹n lµ 3 n¨m, ®¸p øng yªu cÇu mua cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ; LËp mét quü mua Ýt nhÊt lµ 10.000 tû Won (10 tû USD) c¸c kho¶n nî khã ®ßi ; Ban hµnh c¸c thñ tôc b¾t buéc s¸p nhËp c¸c ng©n hµng yÕu kÐm vµo thµnh mét ng©n hµng cã n¨ng lùc tµi chÝnh vµ kinh doanh ; Më réng møc giao ®éng hµng ngµy cña ®ång Won so víi ®ång USD kho¶ng 10% ; ChÝnh phñ söa ®æi vµ bæ sung luËt Lao ®éng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty vµ gi¶m bít sè lao ®éng d­ thõa ë c¸c c«ng ty ; N©ng møc trÇn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo khu vùc ng©n hµng néi ®Þa. Cho phÐp gi¶i thÓ c¸c ng©n hµng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n ; KhuyÕn khÝch t­ nh©n ho¸ c¸c ng©n hµng do chÝnh phñ qu¶n lý ; C¾t gi¶m c¸c nguån chi phÝ cña tæ hîp c«ng nghiÖp ; C¾t gi¶m vµ xem xÐt cô thÓ viÖc cung cÊp tµi chÝnh cho c¸c Chaebol ; Thµnh lËp ban t­ vÊn cho Tæng thèng vÒ c¶i c¸ch tµi chÝnh ®Ó t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p xo¸ l¹c hËu vµ kÐm hiÖu qu¶ cña ngµnh ta× chÝnh ng©n hµng ; Quy ®Þnh c©pn vèn cho c¸c dù ¸n lín ; ChuyÓn hÖ thèng ng©n hµng cÊp vèn th­¬ng m¹i vµ c«ng ty ®Çu t­ uû th¸c thµnh ng©n hµng kinh doanh vµ c¸c c«ng ty m«i giíi chøng kho¸n ; Ph©n lo¹i hÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh. Bªn c¹nh ®ã, Hµn Quèc tiÕn hµnh ®ång thêi c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ kh¸c nh­ gi¶m bít quy m« ho¹t ®éng vµ quyÒn h¹n cña c¸c c«ng ty. §Èy m¹nh t­ nh©n ho¸, chuyÓn dÞch c¬ cÊu c«ng nghiÖp trªn c¬ së khai th¸c lîi thÕ c¹nh tranh th«ng qua chÝnh s¸ch ®Çu t­ kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Tãm l¹i, ®Ó tho¸t khái c¬n lèc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ, ngoµi viÖc kªu gäi vèn hç trî cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ, c¸c n­íc trong khu vùc ®Òu ®­a ra mét ch­¬ng tr×nh tæng thÓ c¶i c¸ch hÖ thèng tµi chÝnh trong n­íc. Cô thÓ lµ: thùc hiÖn chÝnh s¸ch th¾t chÆt tµi chÝnh ; xèc l¹i hÖ thèng ng©n hµng ; n©ng cao hiÖu qu¶ vµ t¹o sinh lùc cho c¸c ng©n hµng vµ c«ng ty tµi chÝnh ; ®Èy m¹nh t­ nh©n ho¸ nh÷ng c¬ së tµi chÝnh do nhµ n­íc qu¶n lý ; më réng hÖ thèng tµi chÝnh ®èi víi n­íc ngoµi ; t¨ng c­êng ¸p dông vµ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, n©ng cao n¨ng lùc xuÊt khÈu. Víi ®ång lo¹t nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc cã xu h­íng dÞu h¬n. Tõ th¸ng 2/1998 ®Õn nay, c¸c chØ sè kinh tÕ ®· b¸o hiÖu kh¶ quan cho viÖc phôc håi gi¸ trÞ ®ång tiÒn cña c¶ ba n­íc chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ nhÊt lµ Th¸i lan, Hµn Quèc vµ Indonesia. Tû gi¸ ®ång tiÒn cña ba n­íc so víi USD vµo thêi ®iÓm nµy lÇn l­ît lµ 45,5 Baht, 1.557 Won, 7.400 Rupiah, cao h¬n nhiÒu so víi th¸ng 1/1998. §ång tiÒn c¸c n­íc trong khu vùc còng phôc håi phÇn nµo. Ng­êi ta hy väng r»ng, cø tiÕp tôc xu h­íng nµy ba ®ång tiÒn trªn sÏ t¨ng gÝa trÞ vµ ®¹t møc 40 Baht/USD, 5.000 Rupiah/USD vµ 1.000 Won/USD. ChØ sè thÞ tr­êng chøng kho¸n t¨ng ®· b­íc ®Çu “ c¶i thiÖn “ ®­îc “ t×nh c¶m “ cña c¸c nhµ ®Çu t­. §Æc biÖt ë Hµn Quèc, In®onesi vµ Th¸i lan. II/ §èi víi ViÖt Nam Thùc tÕ ph©n tÝch trªn ®©y ®Æt ra cho chóng ta mét lo¹t vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt, nÕu kh«ng ®Õn mét lóc nµo ®ã qu¶ bãng ngµy nay ®ang c¨ng lªn rÊt cã thÓ sÏ xÑp dÇn hoÆc næ tung. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cho chóng ta võa cã tÝnh cÊp b¸ch (h¹n chÕ sù t¸c ®éng tiªu cùc cña khñng ho¶ng tiÒn tÖ), võa cã tÝnh l©u dµi : ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña mét ®Êt n­íc trong suèt qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa ®Õn n¨m 2020 (giai ®o¹n ®Çu) vµ tiÕp ®ã vµo kho¶ng 20- 30 n¨m cho ®Õn khi ViÖt Nam trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn (giai ®o¹n hai). Cô thÓ nh­ sau : 1/Tr­íc tiªn ,cÇn chñ ®éng xóc tiÕn ®Õn c¸c ®èi s¸ch cÇn thiÕt mµ cô thÓ lµ : h­íng tíi ®æi míi toµn diÖn, ®ång bé vµ nhanh h¬n, tr­íc hÕt lµ vÒ mÆt chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p. Nh÷ng ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt mµ chóng ta cÇn lµm ngay, lµm nhanh lµ trong lÜnh vùc tµi chÝnh, ng©n hµng, th­¬ng m¹i, thu hót vèn ®Çu t­ vµ vèn n­íc ngoµi, khu vùc doanh nghiÖp nhÊt lµ DNNN. Ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c c«ng khai, minh b¹ch, cã hÖ thèng vµ cã thÓ dù b¸o tr­íc ®­îc, ngµy cµng tiÕp cËn c¸c chuÈn mùc vµ th«ng lÖ khu vùc vµ thÕ giíi trong qu¸ tr×nh thay ®æi chÝnh s¸ch. Xóc tiÕn m¹nh chiÕn l­îc vµ n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o nguån nh©n lùc : lùc l­îng lao ®éng trùc tiÕp, c¸c doanh nh©n, c¸c nhµ qu¶n lý vµ c«ng chøc nhµ n­íc, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. 2/ Thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p c¶i c¸ch c¬ cÊu, nh»m thµnh lËp vµ lµnh m¹nh ho¸ c¸c c©n ®èi c¬ cÊu lín : c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu, tÝch luü- tiªu dïng, c¬ cÊu c«ng nghÖ- lao ®éng, c¬ cÊu doanh nghiÖp, c¬ cÊu nî... * ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i : Thêi gian ®Çu cña cuéc khñng ho¶ng mÆc dï ®ång ViÖt Nam ®· mÊt gi¸, song tû gi¸ hèi ®o¸i vÉn cè ®Þnh ë møc 11.060VND/USD [E], nÕu chÝnh phñ vÉn cè ®Þnh tû gi¸ nh­ vËy tÊt yÕu sÏ t¸c ®éng hÕt søc xÊu ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ ViÖt Nam bëi thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam ®· vµ ®ang mÊt æn ®Þnh. Do vËy, nhµ n­íc chñ tr­¬ng ®IÒu chØnh l¹i tû gi¸ hèi ®o¸I cho linh ho¹t b»ng c¸ch níi láng biªn ®é dao ®éng cña nã. Tr­íc chÝnh s¸ch níi láng biªn ®é dao ®éng cña tû gi¸, tèc ®é mÊt gi¸ ®ång ViÖt Nam t¨ng lªn rÊt cao vµ cã nguy c¬ bÞ ph¸ gi¸. Theo c¸c nhµ ph©n tÝch ®ång ViÖt Nam cã thÓ mÊt gi¸ tèi thiÓu lµ 20 % ; cao nhÊt lµ 80%, tuy nhiªn ®Õn cuèi th¸ng 12/ 1998 tû gi¸ E cña VND so víi USD míi ®¹t møc 14.600. Víi thùc tr¹ng nh­ vËy, mét mÆt vÉn ph¶i duy tr× biªn ®é dao ®éng cña tû gi¸, mét mÆt cÇn tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ngo¹i tÖ tr¸nh t×nh tr¹ng ®« la ho¸ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. VÒ mÆt lý thuyÕt, ®Ó ®IÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i cã thÓ sö dông bèn ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau : Ph­¬ng ph¸p l·i suÊt chiÕt khÊu Sö dông quü b×nh æn tû gi¸ NghiÖp vô trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi Ph¸ gi¸ ®ång b¶n tÖ. Song víi ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ ViÖt Nam- nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn- trong tr­êng hîp nµy chÝnh phñ ®· sö dông hiÖu qu¶ quü b×nh æn tû gi¸ b»ng c¸ch tung ra thÞ tr­êng mét l­îng lín USD ®ång thêi kiÓm so¸t chÆt chÏ l­îng USD tr«i næi trªn thÞ tr­êng. Cô thÓ lµ : §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu : Nhµ n­íc quy ®Þnh l­îng ngo¹i tÖ tèi ®a cÇn thiÕt (chñ yÕu lµ USD) cho viÖc thanh to¸n ; L­îng ngo¹I tÖ cßn l¹I- do d­ thõa, tÝch tr÷ tõ tr­íc khñng ho¶ng ph¶i b¸n hªt cho ng©n hµng. Víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu : L­îng ngo¹i tÖ thu vÒ ph¶I chuyÓn thµnh VND th«ng qua ng©n hµng ®ång thêi quy ®Þnh tû lÖ gi÷ l¹i l­îng ngo¹i tÖ thu vÒ. Nghiªm cÊm më tµi kho¶n b»ng ngo¹I tÖ ; mäi giao dÞch trong n­íc ®Òu sö dông ®ång néi tÖ. Víi d©n c­ ; nhµ n­íc chñ tr­¬ng ®IÒu chØnh møc l·i suÊt hÊp dÉn ®Ó thu hót ngo¹i tÖ th«ng qua h×nh thøc gi÷ tiÒn. Bªn c¹nh ®ã nghiªm cÊm bu«n b¸n ngo¹i tÖ ; ph¹t nÆng ®èi víi bÊt kú h×nh thøc bu«n b¸n ngo¹i tÖ nµo nhÊt lµ ®Çu c¬. *§i ®«i víi ®iÒu chØnh tû gi¸, cÇn nç lùc tèi ®a ®Ó gi¶m bít sù mÊt c©n ®èi tiÕn tíi c©n b»ng, råi cã sè d­ trong c¸n c©n thanh to¸n vµ c¸n c©n ngo¹i th­¬ng. §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých nµy, cÇn thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch t¹o nguån thu vµ h¹n chÕ nguån chi, tr¸nh t×nh tr¹ng tËn thu cã h¹i, cÇn muèn nhÊn m¹nh tíi khÝa c¹nh thóc ®Èy kinh doanh ph¸t triÓn, nhÊt lµ kinh doanh t­ nh©n. Kh¾c phôc t­ duy cò c¸i g× còng muèn kiÓm so¸t, nh­ “kiÓm so¸t ho¹t ®éng kinh doanh “, “kiÓm so¸t ®Çu t­ n­íc ngoµi “.. chóng ta cÇn chuyÓn sang mét t­ duy míi lµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho d©n. VÒ chi tiªu, mét chÝnh s¸ch th¾t l­ng buéc bông lµ cÇn thiÕt, tr­íc hÕt cÇn c¾t bít nh÷ng kho¶n bao cÊp phi lý vµ c¸c kho¶n chi tiªu xa xØ, nhÊt lµ chi tiªu cao cÊp cho nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n kinh tÕ mµ liªn tôc thua lç vµ nh÷ng trang thiÕt bÞ ®¾t tiÒn cho nh÷ng ®¬n vÞ kinh doanh lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶. *CÇn gi¶i quyÕt nhanh chãng c¸c vÊn ®Ò nî, tr­íc m¾t lµ nî trong n­íc vµ trong c¸c n¨m tíi lµ nî n­íc ngoµi. §©y lµ mét yÕu tè nghiªm träng ®· dÉn tíi khñng ho¶ng ë c¸c n­íc trong khu vùc vµ còng lµ yÕu tè nghiªm träng ë n­íc ta. NÕu v× sî ®au kh«ng c¾t bá nh÷ng xÝ nghiÖp quèc doanh nÆng nî hiÖn nay, th× trong t­¬ng lai nh÷ng ung nhät ®ã sÏ cßn trÇm träng h¬n n÷a, kh«ng nh÷ng ®au, mµ cßn cã thÓ ®e däa c¶ sinh mÖnh cña nÒn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, thËm chÝ ®Õn vèn kinh doanh cña c¸c xÝ nghiÖp vµ dù tr÷ quèc gia ®­îc coi lµ “ tiÒn cña ng­êi kh¸c” chø kh«ng ph¶I tiÒn cña chÝnh m×nh trong t×nh tr¹ng hiÖn nay ë nh÷ng n­íc ®ang bÞ khñng ho¶ng ë ch©u ¸. *N©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ ngo¹i th­¬ng. XuÊt khÈu cña ta trong thêi kú 1990- 1996 cã xu h­íng ph¸t triÓn tèt, ®· t¹o ®­îc h¬n mét chôc mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu mçi mÆt hµng trªn 100 triÖu USD. Tõ 1997, xuÊt khÈu cã xu h­íng gi¶m, cã nguyªn nh©n tõ nh÷ng chÝnh s¸ch tr­íc ®©y thÝch hîp, nay ®· bÊt cËp, cÇn söa ®æi ; cã nguyªn nh©n do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh, ®ång tiÒn c¸c n­íc cã hµng ho¸ c¹nh tranh víi ta h¹, lµm cho gi¸ c¶ mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu cña ta còng h¹ theo tíi 20- 30%, riªng gi¸ dÇu löa thÕ giíi gi¶m tíi trªn 7 USD/1 thïng… Trong bèi c¶nh nh­ vËy, mét mÆt cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch kÝch thÝch xuÊt khÈu th«ng qua thuÕ, l·i tøc, tÝn dông, sö dông ngo¹i tÖ ( quyÕt ®Þnh kiÓm so¸t ngo¹i tÖ nh­ võa råi chØ ®¹t môc ®Ých t×nh thÕ tr­íc m¾t, l©u dµi sÏ cã h¹i cho xuÊt nhËp khÈu), mÆt kh¸c cÇn t¨ng c­êng ®Çu t­ cho c¸c mÆt hµng chñ lùc vµ nh÷ng mÆt hµng kh¸c ®· tá râ hiÖu qu¶ trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu. ViÖc xuÊt khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ hµng tiªu dïng trong n­íc thay thÕ nhËp khÈu còng ®­îc xÕp vµo diÖn ­u tiªn. H¹n chÕ nhËp hµng nguyªn chiÕc vµ hµng cã thÓ c¹nh tranh lµm h¹i cho hµng s¶n xuÊt t¹i trong n­íc. CÇn nhanh chãng ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Mü vµ thùc hiÖn dÇn chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®Ó t¨ng c­êng liªn kÕt khu vùc vµ quèc tÕ (tham gia AFTA, APEC, WTO). *Hoµ nhËp nhiÒu h¬n vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi : Qu¸ tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh cÇn ®­îc ®Þnh h×nh cô thÓ vµ thóc ®Èy nhanh h¬n, chñ ®éng h¬n, ®ång bé h¬n. ChuÈn bÞ tÝch cùc h¬n, sím h¬n vÒ thÓ chÕ vµ c¸c nghiÖp vô kü thuËt phôc vô sö dông b¶n tÖ chi thanh to¸n c¸c giao dÞch néi bé ASEAN, cho viÖc h×nh thµnh AIA (khu vùc ®Çu t­ ASEAN) còng nh­ cho viÖc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh AFTA vµ sù tham gia vµo APEC trong t­¬ng lai. CÇn t¹o ra m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi víi c¸c ­u ®·i giµnh cho ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng thua kÐm tr×nh ®é khu vùc. Cïng víi nã tiÕp tôc ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng chèng bu«n lËu, gian lËn th­¬ng m¹i vµ h¹n chÕ nhËp hµng tiªu dïng xa xØ hoÆc trong n­íc cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc. Tham dù tÝch cùc vµo c¬ chÕ gi¸m s¸t khu vùc ASEAN. * C¶i tæ c¬ cÊu ®Çu t­ theo h­íng ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, kh¾c phôc nh÷ng t­ duy cßn rít l¹i tõ thêi c«ng nghiÖp ho¸ lÊy c«ng nghiÖp nÆng lµm then chèt vµ lÊy xÝ nghiÖp “quy m« lín “ theo kiÓu s¸p nhËp hµnh chÝnh lµm nßng cèt. T¹o ®IÒu kiÖn thuËn lîi h¬n n÷a cho FDI ®Ó t¨ng c­êng thu hót FDI míi vµ ng¨n chÆn FDI cò bá ®i. Cã ý kiÕn cho r»ng n¨m 1997 FDI míi ®¨ng ký vµo ViÖt Nam gi¶m 40%, n¨m 1998 cã thÓ sÏ gi¶m tíi 70%. CÇn tiÕp tôc vµ t¨ng c­êng qóa tr×nh ®æi míi h¬n n÷a theo h­íng kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®IÒu tiÕt cña Nhµ n­íc, chó ý h¬n tíi chÝnh s¸ch tù do ho¸ vµ më cöa nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng c­êng liªn kÕt quèc tÕ vµ khu vùc, x©y dùng mét hÖ thèng thÓ chÕ vµ c¬ cÊu b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn võa æn ®Þnh tr­íc m¾t võa n¨ng ®éng vµ bÒn v÷ng l©u dµi. Trong sè nh÷ng biÖn ph¸p thùc tiÔn, cÇn t¨ng c­êng hÖ thèng luËt ph¸p vµ ®iÒu hµnh, c¶i c¸ch m¹nh h¬n hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng, ­u tiªn cho x©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, khuyÕn khÝch kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn c¸c ngµnh ®· tá râ hiÖu qu¶ vµ c¸c ngµnh mµ ta cã lîi thÕ, nhÊt lµ c¸c ngµnh xuÊt khÈu, dïng nhiÒu lao ®éng, c¸c ngµnh chÕ biÕn n«ng s¶n, h¶i s¶n vµ kho¸ng s¶n, mét sè ngµnh mòi nhän nh­ viÔn th«ng vµ tin häc, c¾t gi¶m bít c¸c ngµnh nÆng, quy m« lín, kÐm hiÖu qu¶ vµ chËm thu håi vèn. * Lµnh m¹nh hãa khu vùc tµi chÝnh ng©n hµng : TËp trung chØ ®¹o ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn vay vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c ngµnh, c¸c khu vùc. Sím hoµn thiÖn luËt ph¸p vµ xö lý kiªn quyÕt h¬n t×nh tr¹ng nî khã ®ßi c¶ trong khu vùc kinh doanh lÉn trong ®êi sèng ®Ó lµnh m¹nh ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ vµ quan hÖ d©n sù, x· héi ; TriÖt ®Ó tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ, ®Ò cao kû luËt tµi chÝnh, thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c chÕ ®é kÕ to¸n thèng kª, kiÓm to¸n, c«ng khai ho¸ tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ. T¨ng c­êng c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra, gi¸m s¸t ë tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, kiªn quyÕt vµ ®Èy lªn mét b­íc c¸c ho¹t ®éng chèng tham nhòng, hoµn thiÖn c¬ chÕ gi¸m s¸t an toµn kinh tÕ, tµi chÝnh trong n­íc ; T¨ng c­êng c«ng t¸c dù tr÷, chèng l¹i hiÖn t­îng ®Çu c¬, gian lËn th­¬ng m¹i, gian lËn hµnh chÝnh ; Qu¶n lý cã hiÖu qu¶ vµ thèng nhÊt c¸c nguån ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam ; CÇn sím ph¸t hiÖn vµ cho ®ãng cöa c¸c tæ chøc tÝn dông,c¸c ng©n hµng “ cã vÊn ®Ò “ tµi chÝnh, nhÊt lµ khèi ng©n hµng cæ phÇn. Xóc tiÕn l¹I c¸c ng©n hµng yÕu kÐm ; Gi¶m bít c¸c b¶o l·nh dÔ d·i cña c¸c ng©n hµng nhµ n­íc dµnh cho c¸c ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông yÕu kÐm nh»m ng¨n chÆn nh÷ng tæn thÊt tµi chÝnh to lín cã thÓ x¶y ra ; §Ò cao vµ c¶i thiÖn c«ng t¸c th«ng tin, t­ vÊn phôc vô c¸c ho¹t ®éng kinh doanh lÉn c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ n­íc.