Đề tài Một số vấn đề về đảm bảo khả năng thanh toán của công ty cổ phần bảo hiểm Petrolimex (PJICO)

oanh vµ ph¸t triÓn kh¸ch hµng. C«ng ty sÏ xóc tiÕn m¹nh mÏ c¸c ch­¬ng tr×nh cô thÓ ®Ó ph¸t triÓn doanh thu tõng nghiÖp vô b¶o hiÓm, ®Æc biÖt lµ tËp trung ph¸t triÓn c¸c nhãm kh¸ch hµng: Khai th¸c c¸c ®Çu mèi XNK vµ c¸c tæng c«ng ty cã kim ng¹ch XNK lín; ph¸t triÓn ®éi tÇu PJICO (môc tiªu t¨ng thªm 10-15 tÇu); t¨ng c­êng khai th¸c b¶o hiÓm ch¸y n¨m 2003 ®èi víi khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá; tËp trung khai th¸c c¸c dù ¸n cña ngµnh giao th«ng, ®iÖn lùc, dÖt may, xi m¨ng, giÊy, thÐp... - §Èy m¹nh c«ng t¸c ®Çu t­: + Sang n¨m 2003 sÏ xóc tiÕn ®Çu t­ vµo mét sè dù ¸n kh¶ thi: Liªn doanh x©y dùng kh¸ch s¹n t¹i H¹ Long; gãp vèn vµo c«ng ty cæ phÇn ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ®­êng cao tèc cña Bé Giao th«ng vËn t¶i; tham gia mua cæ phÇn cña mét sè c«ng ty cæ phÇn ho¸ trong ngµnh x¨ng dÇu, tiÕp tôc ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. + Nghiªn cøu thµnh lËp c«ng ty bÊt ®éng s¶n PJICO, gãp vèn x©y dùng chung c­ t¹i khu ®« thÞ míi Yªn hoµ, kinh doanh bÊt ®éng s¶n t¹i Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh. + §Çu t­ lîi thÕ th­¬ng m¹i cña khu ®Êt Kh¸nh hoµ, hoµn thµnh viÖc huy ®éng vèn ®Ó t¨ng vèn ®iÒu lÖ, tiÕp tôc thu håi hÕt nî cßn tån ®éng trong nh÷ng n¨m tr­íc. - VÒ ho¹t ®éng x©y dùng c¬ b¶n: Xóc tiÕn viÖc x©y dùng trô së PJICO t¹i Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh ®Ó hoµn thµnh vµo n¨m 2004, x©y dùng trô së PJICO CÇn Th¬, PJICO Qu¶ng Ninh, PJICO HuÕ. §Çu t­ ®Êt cho mét sè chi nh¸nh ch­a cã trô së nh­ PJICO §ång Nai, PJICO Th¸i Nguyªn… - Ph¸t triÓn hÖ thèng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong c«ng ty, coi ®©y lµ nh©n tè quan träng n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ gi¶i quyÕt c«ng viÖc, n©ng cao chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng, c¶i tiÕn phong c¸ch lµm viÖc vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, thùc hµnh tiÕt kiÖm chi phÝ hµnh chÝnh… - Tæ chøc tèt ®¹i héi cæ ®«ng vµo th¸ng 4/2003 (®Ò ra chiÕn l­îc ph¸t triÓn, söa ®æi ®iÒu lÖ c«ng ty, quyÕt ®Þnh nh©n sù nhiÖm kú III). - KiÖn toµn mét b­íc c«ng t¸c tæ chøc bé m¸y vµ c¸n bé l·nh ®¹o x©y dùng vµ thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch quy ho¹ch vµ ®µo t¹o c¸n bé cho giai ®o¹n 2003-2005. - KiÖn toµn mét b­íc c«ng t¸c gi¸m ®Þnh, båi th­êng ®Ó n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô chung, t¨ng c­êng c«ng t¸c phßng chèng trôc lîi b¶o hiÓm, ®¶m b¶o tû lÖ båi th­êng chung d­íi 50%. - Ph¸t triÓn hÖ thèng tæng ®¹i lý, ®¹i lý chuyªn nghiÖp. II/- VÊn ®Ò trÝch lËp dù phßng nghiÖp vô cña c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm Petrolimex (PJICO) trong n¨m tµi chÝnh 2002 1/- C¸c lo¹i dù phßng nghiÖp vô ®­îc trÝch lËp C¨n cø vµo NghÞ ®Þnh 43/2001/N§-CP vµ Th«ng t­ 72/2001/TT-BTC, vµo cuèi mçi niªn ®é kÕ to¸n, c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm Petrolimex ®Òu trÝch lËp c¶ ba lo¹i dù phßng nghiÖp vô theo quy ®Þnh ®ã lµ : -Dù phßng phÝ ch­a ®­îc h­ëng (Dù phßng phÝ) -Dù phßng båi th­êng cho c¸c khiÕu n¹i ch­a gi¶i quyÕt (Dù phßng båi th­êng). -Dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt (Dù phßng giao ®éng lín). Quü dù phßng nghiÖp vô cña PJICO t¨ng kh«ng ngõng vÒ quy m« theo thêi gian, ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng sè liÖu sau. B¶ng 05 : Quü dù phßng nghiÖp vô cña PJICO giai ®o¹n 1998 – 2002 N¨m Dù phßng 1998 1999 2000 2001 2002 Dù phßng phÝ 25700 22100 28700 35100 45700 Dù phßng båi th­êng 17700 33800 47000 56200 73000 Dù phßng giao ®éng lín 7200 12400 16500 21000 27400 tæng céng : 50600 68000 92200 112300 146100 §¬n vÞ : triÖu VN§ (Nguån:Phßng tæng hîp) NhËn xÐt : N¨m 1998, tæng dù phßng nghiÖp vô cña PJICO míi ®¹t møc 50600 triÖu VN§, nh­ng ®Õn n¨m 1999 con sè t­¬ng øng lµ 68000 triÖu VN§ t¨ng 43,4%. Trong c¸c n¨m 2000, 2001 do tû lÖ t¨ng tr­ëng phÝ b¶o hiÓm thÊp nªn tû lÖ t¨ng tr­ëng quy m« dù phßng nghiÖp vô cña PJICO thÊp, lÇn l­ît lµ: 35,6% vµ 22%. §Æc biÖt, trong n¨m 2002, do tû lÖ t¨ng tr­ëng phÝ b¶o hiÓm cao nªn tæng dù phßng nghiÖp vô cña PJICO ®¹t møc 146100 triÖu VN§ t¨ng 30%. 2/- Ph­¬ng ph¸p trÝch lËp dù phßng nghiÖp vô ®­îc ¸p dông 2.1- Dù phßng phÝ ch­a ®­îc h­ëng (Dù phßng phÝ) Dù phßng phÝ lµ kho¶n tiÒn mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i trÝch lËp nh»m thanh to¸n cho nh÷ng tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm sÏ ph¸t sinh trong thêi gian cßn hiÖu lùc cña hîp ®ång b¶o hiÓm trong n¨m tiÕp theo. Ph­¬ng ph¸p trÝch lËp dù phßng phÝ ®­îc PJICO ¸p dông lµ ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo tû lÖ phÇn tr¨m cña tæng phÝ b¶o hiÓm : -§èi víi nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®­êng bé, ®­êng biÓn, ®­êng s¾t vµ ®­êng hµng kh«ng: B»ng 17% cña tæng phÝ b¶o hiÓm gi÷ l¹i thuéc n¨m tµi chÝnh cña c¸c nghiÖp vô nµy. -§èi víi c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c: B»ng 40% cña tæng phÝ b¶o hiÓm gi÷ l¹i thuéc n¨m tµi chÝnh cña c¸c nghiÖp vô nµy. Theo ph­¬ng ph¸p nµy th× møc dù phßng phÝ mµ PJICO cÇn ph¶i trÝch lËp trong n¨m 2002 nh­ sau : B¶ng 06 : Møc trÝch lËp dù phßng phÝ cña PJICO trong n¨m tµi chÝnh 2002 §¬n vÞ : triÖu VN§ NghiÖp vô b¶o hiÓm PhÝ b¶o hiÓm thùc gi÷ l¹i Kú tr­íc chuyÓn sang TrÝch trong kú NVBH hµng ho¸ vËn chuyÓn 22740 2527 1340 NVBH kh¸c 106460 32570 9260 tæng céng : 129200 35100 10600 (Nguån:Phßng tæng hîp) NhËn xÐt: Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ tÝnh to¸n ®¬n gi¶n, khèi l­îng c«ng viÖc ph¶i thùc hiÖn Ýt, nªn ®­îc hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä ë ViÖt Nam sö dông. Tuy nhiªn, ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo tû lÖ phÇn tr¨m cña tæng phÝ b¶o hiÓm ch­a lo¹i trõ ®­îc phÇn phÝ cña nh÷ng hîp ®ång mµ vµo thêi ®iÓm kÕt thóc n¨m tµi chÝnh ®· hÕt hiÖu lùc. §ã lµ nh÷ng hîp ®ång cã thêi h¹n nöa n¨m ®­îc ký kÕt vµo nöa ®Çu cña n¨m (01/01- 30/06); nh÷ng hîp ®ång cã thêi h¹n ba th¸ng ®­îc ký kÕt vµo quý I, II, III; nh÷ng hîp ®ång cã thêi h¹n th¸ng ®­îc ký kÕt vµo c¸c th¸ng tr­íc th¸ng cuèi cña n¨m tµi chÝnh... Bªn c¹nh ®ã, ph­¬ng ph¸p nµy chØ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm trÝch lËp hîp lý dù phßng phÝ khi phÝ b¶o hiÓm thu ®­îc trong n¨m chÝnh ®Òu ®Æn theo thêi gian.Ta còng biÕt r»ng, hÇu hÕt c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm phi nh©n thä ®Òu lµ c¸c hîp ®ång ng¾n h¹n, thêi gian cã hiÖu lùc cña hîp ®ång th­êng d­íi mét n¨m. Nh­ vËy, ®èi víi c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c ngoµi nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn, nÕu c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm chñ yÕu ®­îc ký kÕt vµo ®Çu n¨m th× møc dù phßng phÝ trÝch lËp sÏ kh«ng t­¬ng xøng víi phÇn hiÖu lùc cßn l¹i cña hîp ®ång b¶o hiÓm ë n¨m tµi chÝnh tiÕp theo, tøc lµ dù phßng phÝ trÝch lËp cao h¬n møc cÇn thiÕt. Ng­îc l¹i, nÕu c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm chñ yÕu ®­îc ký kÕt vµo cuèi n¨m th× møc dù phßng phÝ trÝch lËp còng sÏ kh«ng t­¬ng xøng víi phÇn hiÖu lùc cßn l¹i cña hîp ®ång b¶o hiÓm ë n¨m tµi chÝnh tiÕp theo, tøc lµ møc dù phßng phÝ trÝch lËp thÊp h¬n møc cÇn thiÕt. Tãm l¹i, nÕu ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy th× cã thÓ dÉn ®Õn møc dù phßng phÝ ®­îc trÝch lËp kh«ng hîp lý. 2.2/- Dù phßng båi th­êng cho c¸c khiÕu n¹i ch­a gi¶i quyÕt (Dù phßng båi th­êng) Th«ng th­êng dù phßng båi th­êng th­êng ®­îc sö dông ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt ph¸t sinh trong nh÷ng tr­êng hîp sau: a) C¸c tæn thÊt ®· khiÕu n¹i, thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm vµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®· x¸c ®Þnh ®­îc tæng sè tiÒn ph¶i båi th­êng nh­ng ®Õn cuèi n¨m tµi chÝnh vÉn ch­a thùc hiÖn chi tr¶. b) C¸c tæn thÊt ®· khiÕu n¹i, thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm nh­ng doanh nghiÖp b¶o hiÓm ch­a x¸c ®Þnh ®­îc tæng sè tiÒn ph¶i båi th­êng. c) C¸c tæn thÊt ®· ph¸t sinh, thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm nh­ng ch­a khiÕu n¹i vµ cÇn ®­îc doanh nghiÖp b¶o hiÓm ­íc tÝnh. T×nh h×nh trÝch lËp dù phßng båi th­êng t¹i PJICO trong n¨m 2002 nh­ sau: +Kú tr­íc chuyÓn sang: 56200 triÖu VN§. +Ph¶i trÝch trong kú: 16800 triÖu VN§. +D­ cuèi kú: 73000 triÖu VN§. -Dù phßng båi th­êng cho c¸c tæn thÊt ®· khiÕu n¹i nh­ng ®Õn cuèi n¨m tµi chÝnh ch­a gi¶i quyÕt ë PJICO ®­îc trÝch lËp theo ph­¬ng ph¸p tõng hå s¬. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, møc trÝch lËp ®­îc tÝnh trªn c¬ së thèng kª sè tiÒn båi th­êng cho tõng hè s¬ ®· khiÕu n¹i doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh­ng ®Õn cuèi n¨m tµi chÝnh ch­a ®­îc gi¶i quyÕt. Nh­ vËy, theo sè liÖu thèng kª, møc dù phßng båi th­êng ®­îc trÝch lËp cho c¸c c¸c tæn thÊt ®· khiÕu n¹i nh­ng ®Õn cuèi n¨m tµi chÝnh ch­a gi¶i quyÕt t¹i PJICO n¨m 2002 lµ: 6300 triÖu VN§. -Dù phßng båi th­êng cho c¸c tæn thÊt ®· ph¸t sinh thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm nh­ng ch­a khiÕu n¹i ë PJICO tÝnh theo ph­¬ng ph¸p thèng kª. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, møc dù phßng båi th­êng ®­îc trÝch lËp cho c¸c tæn thÊt ®· ph¸t sinh thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm nh­ng ch­a khiÕu n¹i dùa trªn t×nh h×nh båi th­êng cho c¸c tæn thÊt nµy cña c¸c n¨m tµi chÝnh liªn tiÕp tr­íc ®ã. Nh­ vËy, theo sè liÖu thång kª, møc dù phßng båi th­êng ®­îc trÝch lËp cho c¸c tæn thÊt ®· ph¸t sinh thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm nh­ng ch­a khiÕu n¹i mµ PJICO cÇn trÝch lËp trong n¨m 2002 lµ: 10500 triÖu VN§. NhËn xÐt : MÆc dï Th«ng t­ 72/2001/TT-BTC cã ®­a ra ph­¬ng ph¸p trÝch lËp dù phßng båi th­êng vµ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä cã thÓ lùa chän ph­¬ng ph¸p trÝch lËp phï hîp, nh­ng vÉn cßn nh÷ng ®iÓm ch­a râ rµng. Nªn trong thùc tÕ, vÉn tån t¹i nh÷ng quan ®iÓm ch­a thèng nhÊt gi÷a c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm, gi÷a c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm víi c¸c c¬ quan ®iÒu chØnh ho¹t ®éng b¶o hiÓm. Cã thÓ chia c¸c vÊn ®Ò cßn tranh c·i trªn trªn thµnh hai quan ®iÓm chñ yÕu sau: -Thø nhÊt, møc dù phßng båi th­êng chØ ®­îc coi lµ trÝch lËp hîp lý khi ®ñ ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt trong c¸c tr­êng hîp a, b vµ c. -Thø hai, møc dù phßng båi th­êng chØ cÇn trÝch lËp ®ñ ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt trong tr­êng hîp b vµ c. Theo chÕ ®é kÕ to¸n tr­íc ®©y (ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 1269 TC/Q§/C§KT vµ Th«ng t­ 179/1998/TT-BTC) c¸c kho¶n chi phÝ ngay c¶ khi míi ph¸t sinh nh­ chi båi th­êng, chi hoa hång, chi gi¸m ®Þnh... vµ dù phßng nghiÖp vô ®­îc tÝnh vµo chi phÝ trùc tiÕp kinh doanh b¶o hiÓm vµ ®­îc theo dâi tæng hîp ë bªn nî tµi kho¶n TK 624 - Chi phÝ trùc tiÕp kinh doanh b¶o hiÓm gèc. Nh­ng khi tÝnh kÕt qu¶ kinh doanh hay lîi nhuËn tr­íc thuÕ, doanh nghiÖp b¶o hiÓm chØ ph¶i kÕt chuyÓn phÇn ®· thùc chi (®· thanh to¸n) vµ dù phßng nghiÖp vô. PhÇn chi phÝ trùc tiÕp kinh doanh b¶o hiÓm (kh«ng bao gåm dù phßng nghiÖp vô) ph¸t sinh nh­ng ch­a thanh to¸n (bao gåm c¶ nh÷ng kho¶n båi th­êng cßn ph¶i tr¶, ch­a thanh to¸n) ®­îc coi lµ chi phÝ kinh doanh b¶o hiÓm dë dang vµ ®­îc kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n TK 154 – Chi phÝ kinh doanh dë dang. Víi ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n nh­ trªn, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä khi trÝch lËp dù phßng båi th­êng ph¶i ®ñ lín ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt ph¸t sinh trong tÊt c¶ c¸c tr­¬ng hîp a, b vµ c nghÜa lµ ph¶i tÝnh c¶ phÇn dù phßng ®Ó båi th­êng cho c¸c tæn thÊt ph¶i tr¶, khi ®ã ®ang ®­îc theo dâi ë bªn cã trªn tµi kho¶n TK 331 – Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n. NÕu doanh nghiÖp b¶o hiÓm kh«ng tÝnh phÇn dù phßng båi th­êng nµy ®Ó kÕt chuyÓn khi tÝnh kÕt qu¶ kinh doanh th× mét mÆt doanh nghiÖp sÏ kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt cßn ph¶i tr¶, mÆt kh¸c nguyªn t¾c phï hîp gi÷a doanh thu vµ chi phÝ sÏ kh«ng ®­îc ®¶m b¶o v× phÇn chi båi th­êng ph¸t sinh ch­a thanh to¸n ®· bÞ lo¹i bá ®­îc chuyÓn thµnh chi phÝ kinh doanh dë dang. PhÇn chi båi th­êng ph¸t sinh ch­a thanh to¸n ®­îc chuyÓn thµnh chi phÝ kinh doanh dë dang nµy ph¶i ®­îc thay thÕ bëi dù phßng båi th­êng cho c¸c tæn thÊt trong tr­êng hîp a. Tuy nhiªn, ch­a h¼n phÇn dù phßng båi th­êng nµy ®óng b»ng chi båi th­êng ch­a thanh to¸n ®­îc kÕt chuyÓn thµnh chi phÝ kinh doanh dë dang v× ®iÒu nµy cßn phô thuéc vµo ph­¬ng ph¸p trÝch lËp dù phßng nghiÖp vô mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm ¸p dông. Nh­ vËy, tõ n¨m 2001 trë vÒ tr­íc, viÖc trÝch lËp dù phßng båi th­êng theo quan ®iÓm thø nhÊt lµ ®óng, ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä trÝch lËp dù phßng båi th­êng mét c¸ch hîp lý, kÕt qu¶ kinh doanh ®­îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c. NÕu theo quan ®iÓm thø nhÊt th× dù phßng båi th­êng cña PJICO cÇn trÝch lËp ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt ph¸t sinh trong c¶ tr­êng hîp a, b vµ c. VËy møc dù phßng båi th­êng mµ PJICO cÇn trÝch lËp trong n¨m tµi chÝnh 2002 lµ 16800 triÖu VN§. §©y lµ møc dù phßng båi th­êng mµ thøc tÕ PJICO ®· trÝch lËp. Tõ n¨m 2002, khi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp b¶o hiÓm söa ®æi theo NghÞ ®Þnh 150/2001/N§-CP th× viÖc trÝch lËp dù phßng båi th­êng theo quan ®iÓm trªn kh«ng cßn phï hîp n÷a nhÊt lµ khi hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam ®­îc ban hµnh. Theo NghÞ ®Þnh 43/2001/N§-CP vµ Th«ng t­ 72/2001/TT-BTC doanh thu vµ chi phÝ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®­îc quy ®Þnh nh­ sau : -Doanh thu ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm lµ sè tiÒn ph¶i thu ph¸t sinh trong ký sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n ph¶i chi gi¶m thu ph¸t sinh trong kú. -Chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm lµ sè tiÒn ph¶i chi, ph¶i trÝch ph¸t sinh trong kú sau khi trõ ®i c¸c kho¶n ph¶i thu gi¶m chi ph¸t sinh trong kú. Víi quy ®Þnh vÒ doanh thu vµ chi phÝ cña ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm nh­ trªn nªn trong chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp b¶o hiÓm söa ®æi, phÇn chi phÝ båi th­êng ch­a thanh to¸n kh«ng cßn ®­îc kÕt chuyÓn thµnh chi phÝ kinh doanh dë dang, mµ ®­îc kÕt chuyÓn hoµn toµn ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong kú v× chi phÝ kinh doanh hiÖn nay lµ chi phÝ ph¸t sinh chø kh«ng ph¶i lµ chi phÝ thùc chi nh­ thêi ®iÓm tr­íc n¨m 2001. Tµi kho¶n TK 154 – Chi phÝ kinh doanh dë dang chØ cßn sö dông ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ trùc tiÕp kinh doanh ho¹t ®éng b¶o hiÓm vµ ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c ch­a cã doanh thu trong n¨m. Do vËy, khi tÝnh dù phßng båi th­êng, nÕu doanh nghiÖp b¶o hiÓm trÝch lËp c¶ phÇn dù phßng cho c¸c tæn thÊt cßn ph¶i tr¶ trong tr­êng hîp a th× sÏ lµm t¨ng chi phÝ kinh doanh vµ viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh kh«ng cßn chÝnh x¸c v× ®· tÝnh trïng phÇn chi båi th­êng ch­a thanh to¸n. Trong tr­êng hîp nµy, viÖc trÝch lËp dù phßng båi th­êng theo quan ®iÓm thø hai lµ ®óng, dù phßng båi th­êng chØ cÇn trÝch lËp cho c¸c tæn thÊt trong tr­êng hîp b vµ c. PhÇn chi båi th­êng cho c¸c tæn thÊt trong tr­êng hîp a v× ®· thùc sù ®­îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh nªn kh«ng ®­îc kÕt chuyÓn thµnh chi phÝ kinh doanh dë dang. NÕu theo quan ®iÓm thø hai, th× møc dù phßng båi th­êng mµ PJICO trÝch lËp chØ cÇn ®ñ ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt ph¸t sinh trong tr­êng hîp b vµ c. Nh­ vËy, møc dù phßng båi th­êng mµ PJICO cÇn trÝch lËp trong n¨m tµi chÝnh 2002 lµ: 10500 triÖu VN§ thay v× 16800 triÖu VN§ nÕu theo quan ®iÓm thø nhÊt. §©y lµ møc dù phßng båi th­êng mµ PJICO ®¸ng ra ph¶i trÝch lËp khi ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n söa ®æi. Ta dÔ dµng nhËn thÊy chªnh lÖch dù phßng båi th­êng theo quan ®iÓm thø nhÊt vµ thø hai lµ kh¸ lín (®óng b»ng møc dù phßng båi th­êng cho c¸c tæn thÊt ph¸t sinh trong tr­êng hîp a) lµ 6300 triÖu VN§. Do ®ã kÕt qu¶ kinh doanh vµ nghÜa vô nép thuÕ ®· x¸c ®Þnh trong n¨m 2002 cña PJICO kh«ng cßn ®­îc chÝnh x¸c n÷a. Cô thÓ, kÕt qu¶ kinh doanh vµ nghÜa vô nép thuÕ cña PJICO ®Òu t¨ng lªn. 2.3/-Dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt (Dù phßng giao ®éng lín) Theo quy ®Þnh cña LuËt Kinh Doanh B¶o hiÓm th× dù phßng giao ®éng lín cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä ®­îc tÝnh theo ph­¬ng ph¸p thèng kª, cô thÓ nh­ sau : Dù phßng Tæng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín båi th­êng vÒ tæn thÊt cuèi n¨m tµi chÝnh cho c¸c cña 3 n¨m tµi chÝnh tr­íc liªn tiÕp giao ®éng = lín vÒ 3 tæn thÊt -Tr­êng hîp dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt trung b×nh tÝnh theo c«ng thøc trªn cao h¬n tæng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt cña n¨m tµi chÝnh tr­íc liÒn kÒ th× dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt lÊy b»ng dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt trung b×nh. -Tr­êng hîp dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt trung b×nh tÝnh theo c«ng thøc trªn thÊp h¬n hoÆc b»ng tæng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt cña n¨m tµi chÝnh tr­íc liÒn kÒ th× dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt ®­îc tÝnh theo c«ng thøc : Dù phßng Dù phßng båi Dù phßng båi Tû lÖ phÇn tr¨m båi th­êng th­êng cho th­êng cho t¨ng tr­ëng phÝ cho c¸c = c¸c giao ®éng + c¸c giao ®éng x BH ph¶i thu giao ®éng lín vÒ tæn thÊt lín vÒ tæn thÊt ph¸t sinh trong lín vÒ cña n¨m tµi chÝnh cña n¨m tµi chÝnh n¨m tµi chÝnh tæn thÊt tr­íc liÒn kÒ tr­íc liÒn kÒ tõ c¸c H§BH ®· giao kÕt T×nh h×nh trÝch lËp dù phßng giao ®éng lín t¹i PJICO trong n¨m 2002 nh­ sau: +Kú tr­íc chuyÓn sang: 21000 triÖu VN§. +TrÝch trong kú: 9300 triÖu VN§. +Chi trong kú: 3100 triÖu VN§. +D­ cuèi kú: 27400 triÖu VN§. Dù phßng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt ë PJICO ®­îc trÝch lËp theo ph­¬ng ph¸p thèng kª. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, møc dù phßng giao ®éng lín ®­îc trÝch lËp trong n¨m t¹i chÝnh dùa trªn t×nh h×nh båi th­êng cho c¸c tæn thÊt nµy trong c¸c n¨m tµi chÝnh liªn tiÕp tr­íc ®ã. Theo sè liÖu thèng kª, møc dù phßng giao ®éng lín ®­îc trÝch lËp trong n¨m 2002 t¹i PJICO lµ: 9300 triÖu VN§. NhËn xÐt: §Ó x¸c ®Þnh ®­îc mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n møc dù phßng giao ®éng lín ®­îc trÝch lËp tøc lµ x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n t×nh h×nh båi th­êngcho c¸c giao ®éng lín trung b×nh, ta cã thÓ lÊy sè liÖu båi th­êng cña c¶ mét giai ®o¹n tr­íc ®ã. Tuy nhiªn, ®èi víi mét sè doanh nghiÖp míi thµnh lËp, do ch­a cã sè liÖu thång kª vÒ t×nh h×nh båi th­ßng giao ®éng lín, v× thÕ viÖc tÝnh to¸n møc dù phßng giao ®éng lín trë nªn khã kh¨n. Nh­ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®· cã kinh nghiªm ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng th× viÖc lÊy sè liÖu thèng kª cña c¶ mét giai ®o¹n lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Tuy c«ng viÖc nµy cã lµm t¨ng chi phÝ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm, nh­ng rÊt cÇn thiÕt v× sÏ ®¶m b¶o møc dù phßng giao ®éng lín ®­îc trÝch lËp mét c¸ch chÝnh x¸c phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña thùc tÕ. III/- VÊn ®Ò x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm Petrolimex (PJICO) 1/- Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n ®­îc ¸p dông b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña pjico n¨m 2002 §¬n vÞ : triÖu VN§ tµi s¶n nguån vèn §Çu kú Cuèi kú §Çu kú Cuèi kú I. TSL§ vµ ®Çu t­ NH 126882 179558 I. Nî ph¶i tr¶ 135216 215846 1.TiÒn -TiÒn mÆt -TiÒn göi ng©n hµng 2.§Çu t­ tµi chÝnh NH -§Çu t­ CK NH -§Çu t­ NH kh¸c 3.C¸c kho¶n ph¶i thu -Ph¶i thu cña kh¸ch hµng * H§ BH gèc * H§ nhËn t¸i BH * H§ nh­îng t¸i BH -Doanh thu ch­a thanh to¸n -C¸c kho¶n ph¶i thanh to¸n -DP ph¶i thu khã ®ßi 4.Hµng tån kho -Nguyªn vËt liÖu tån kho -C«ng cô, dông cô tån kho -CP KD dë dang *Ho¹t ®éng BH gèc *Ho¹t ®éng nhËn t¸i BH 5.TSL§ kh¸c -T¹m øng -CP tr¶ tr­íc 20144 4756 15388 37430 5420 32010 52604 50496 43660 1926 4910 -4124 10794 -4562 9294 894 612 7788 7788 0 4978 4978 0 36244 8294 27950 52204 9200 43004 81520 70856 55986 3248 11622 -2216 14200 -1320 14302 1398 222 12682 12206 476 3056 2862 194 1.Nî NH -Ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n *H§ BH gèc *H§ nhËn t¸i BH *H§ nh­îng t¸i BH -C¸c kho¶n §C DT ch­a TT -ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép -Ph¶i tr¶ CNV -Ph¶i tr¶ kh¸c 2.Dù phßng nghiÖp vô -D­ phßng phÝ -Dù phßng båi th­êng -Dù phßng giao ®éng lín 3.Nî DH 48918 43366 8286 0 35038 -6580 5624 5026 1482 112300 35100 56200 21000 3998 67458 60218 14982 3926 44310 -10327 7138 6960 5406 146100 45700 73000 27400 1897 II. TSC§ vµ ®Çu t­ DH 80056 111290 II. Nguån vèn chñ së h÷u 62226 75002 1.TSC§ -Nguyªn gi¸ -Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ 2.§Çu t­ tµi chÝnh DH -§Çu t­ CK DH -Gãp vèn liªn doanh -§Çu t­ DH kh¸c 3.CP XD c¬ b¶n dë dang 4.C¸c kho¶n ký quü DH 28038 35534 -7496 48312 12100 32740 3542 2410 4000 33396 42692 -9296 64264 17120 40602 3542 7150 9480 1.Nguån vèn kinh doanh 2.C¸c quü -Chªnh lÖch tû gi¸ -Quü dù tr÷ b¾t buéc -Quü dù phßng tµi chÝnh -Quü DP trî cÊp mÊt viÖc -Quü khen th­ëng -Quü phóc lîi 3.LN ch­a ph©n phèi 52286 4488 1028 1530 892 446 116 478 5450 61560 6532 1642 2130 1148 674 486 652 6910 tæng céng: 197442 290848 tæng céng: 197442 290848 C¨n cø vµo b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, th× biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu cña PJICO t¹i thêi ®iÓm ®Çu kú vµ cuèi kú theo quy ®Þnh cña LuËt Kinh Doanh B¶o hiÓm lµ : B¶ng 07 : Biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu cña PJICO theo LuËt Kinh Doanh B¶o hiÓm §¬n vÞ : triÖu VN§ ChØ tiªu C«ng thøc tÝnh §Çu kú Cuèi kú Biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n (1) Tµi s¶n – Nî ph¶i tr¶ 197442-135216 = 62216 290848-215846 = 75002 Biªn kh¶ n¨ng TT tèi thiÓu (2) 20% x Tæng phÝ thùc gi÷ l¹i 20% x 97100 = 19420 20% x 129200 = 25840 (1) : (2) Tµi s¶n – Nî ph¶i tr¶ 20% x Tæng phÝ thùc 62216 = = 3,2 19420 75002 = = 2,9 25840 NhËn xÐt : -C¶ ®Çu kú vµ cuèi kú, PJICO ®Òu cã biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n lín h¬n biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu theo quy ®Þnh cña Lu©t Kinh Doanh B¶o hiÓm. -Song kh¶ n¨ng thanh to¸n cuèi kú nhØ gÊp 2,9 lÇn biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu trong khi ®Çu kú con sè nµy lµ 3,2 lÇn. -NÕu so s¸nh kh¶ n¨ng thanh to¸n ®Çu kú vµ cuèi kú cña PJICO, th× kh¶ n¨ng thanh to¸n cuèi kú cã phÇn gi¶m sót. 2/- C¸c chØ tiªu vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n ViÖc x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä cã thÓ ¸p dông kinh nghiÖm x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi, ®ã lµ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh dùa vµo phÝ b¶o hiÓm vµ dùa vµo møc båi th­êng. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p nµy ®èi víi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä ë ViÖt Nam cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu chØnh ®Ó phï hîp víi c¸c ®Æc ®iÓm cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm vµ thÞ tr­êng b¶o hiÓm trong n­íc. §èi víi ph­¬ng ph¸p dùa vµo phÝ b¶o hiÓm cÇn cã c¸c sù ®iÒu chØnh nh­: quy ®Þnh mét sè ®¬n vÞ gi÷ l¹i cña tæng phÝ thùc gi÷ l¹i lµ bao nhiªu, quy ®Þnh tû lÖ ¸p dông víi phÇn ®Çu tiªn vµ phÇn cßn l¹i cña tæng phÝ thùc gi÷ l¹i lµ bao nhiªu... §èi víi ph­¬ng ph¸p dùa vµo møc båi th­êng còng cÇn cã sù ®iÒu chØnh t­¬ng tù : quy ®Þnh mét sè ®¬n vÞ ®Çu tiªn cña tæng båi th­êng trung b×nh ba n¨m tr­íc liªn tiÕp lµ bao nhiªu, tû lÖ ¸p dông ®èi víi phÇn ®©u tiªn vµ phÇn cßn l¹i cña tæng båi th­êng trung b×nh ba n¨m tr­íc liªn tiÕp lµ bao nhiªu... §Ó cã thÓ ®­a ra nh÷ng con sè chÝnh x¸c phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh b¶o hiÓm phi nh©n thä ho¹t ®éng kinh doanh ë ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng nghiªn cøu s©u h¬n. Ngoµi ra c¨n cø vµo b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, ta cßn tÝnh ®­îc c¸c chØ tiªu vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña PJICO. B¶ng 08 : C¸c chØ tiªu kh¶ n¨ng thanh to¸n cña PJICO trong n¨m tµi chÝnh 2002 ChØ tiªu C«ng thøc §Çu kú Cuèi kú H1 Kh¶ n¨ng thanh to¸n = Nî ph¶i tr¶ 197442 = = 1,46 135216 290848 = = 1,35 215846 H2 Vèn b»ng tiÒn + §Çu t­ NH = Nî ng¾n h¹n 57574 = = 1,17 48918 88448 = = 1,31 67485 H3 Vèn b»ng tiÒn = Nî ng¾n h¹n 20144 = = 0,41 48918 75002 = = 0,54 67485 Trong ®ã : H1 : ChØ tiªu kh¶ n¨ng thanh to¸n chung. H2 : ChØ tiªu kh¶ n¨ng thanh to¸n ng¾n h¹n. H3 : ChØ tiªu kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh. Nh©n xÐt : C¸c chØ tiªu kh¶ n¨ng thanh to¸n cña PJICO cuèi kú so víi ®Çu kú: -ChØ tiªu kh¶ n¨ng thanh to¸n chung gi¶m tõ 1,46 xuèng cßn 1,35 nh­ng ®Òu lín h¬n 1. -ChØ tiªu kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn t¹i t¨ng tõ 1,17 lªn 1,31 nh­ng ®Òu lín h¬n 1. -§Æc biÖt chØ tiªu kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh cuèi kú ®· lín h¬n 0,5 ph¶n ¸nh l­îng tiÒn mÆt t¹i quü ®· t¨ng lªn so víi ®Çu kú. Ngoµi ra, sè tiÒn ký quü cña PJICO t¹i Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam (VIETCOMBANK) lµ 5500 triÖu VN§ b»ng 10% vèn ®iÒu lÖ. Quü dù tr÷ b¾t buéc tÝnh ®Õn thêi ®iÓm n¨m 2002 ®¹t 2130 triÖu VN§ b»ng 3,87% vèn ®iÒu lÖ. Trong n¨m tíi, PJICO phÊn ®Êu trÝch lËp ®ñ quü dù tr÷ b¾t buéc theo quy ®Þnh cña LuËt Kinh Doanh B¶o hiÓm ViÖt Nam. phÇn iii : mét sè nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ I/- VÒ viÖc trÝch lËp dù phßng nghiÖp vô cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä 1/-Dù phßng phÝ ch­a ®­îc h­ëng (Dù phßng phÝ) MÆc dï Bé Tµi chÝnh cho phÐp c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ lùa chän ph­¬ng ph¸p trÝch lËp dù phßng phÝ phï hîp, song c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ë n­íc ta hiÖn nay chñ yÕu lùa chän mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p ®­îc h­íng dÉn trong Th«ng t­ 71/2001/TT-BTC nh­ ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo tû lÖ phÇn tr¨m cña tæng phÝ b¶o hiÓm, ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo hÖ sè cña thêi h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm (hÖ sè 1/8, 1/24 hoÆc 1/365). VÊn ®Ò cÇn quan t©m lµ, ®èi víi mçi nghiÖp vô b¶o hiÓm, doanh nghiÖp b¶o hiÓm chØ cÇn lùa chän mét ph­¬ng ph¸p trÝch lËp dù phßng phÝ cô thÓ mµ kh«ng ph¶i kÕt hîp kÕt qu¶ cña hai hay nhiÒu ph­¬ng ph¸p. NÕu trong ph­¬ng ph¸p mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm lùa chän cã nh­îc ®iÓm th× viÖc chØ lùa chän mét ph­¬ng ph¸p cã ®¶m b¶o møc dù phßng phÝ ®­îc trÝch lËp lµ hîp lý hay kh«ng. NÕu doanh nghiÖp b¶o hiÓm chän ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo tû lÖ phÇn tr¨m cña tæng phÝ b¶o hiÓm, theo quy ®Þnh cña LuËt Kinh Doanh B¶o hiÓm: -§èi víi nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®­êng bé, ®­êng biÓn, ®­êng s«ng, ®­êng s¾t vµ ®­êng hµng kh«ng th× dù phßng phÝ b»ng 17% tæng phÝ b¶o hiÓm gi÷ l¹i cña n¨m tµi chÝnh cña c¸c nghiÖp vô ®ã. -§èi víi c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c dù phßng phÝ b»ng 40% tæng phÝ b¶o hiÓm gi÷ l¹i cña n¨m tµi chÝnh cña c¸c nghiÖp vô ®ã. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ tÝnh to¸n ®¬n gi¶n khèi l­îng c«ng viÖc ph¶i thùc hiÖn Ýt, nªn ®­îc hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä ë ViÖt Nam sö dông. Tuy nhiªn, ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo tû lÖ phÇn tr¨m cña tæng phÝ b¶o hiÓm ch­a lo¹i trõ ®­îc phÇn phÝ cña nh÷ng hîp ®ång mµ vµo thêi ®iÓm kÕt thóc n¨m tµi chÝnh ®· hÕt hiÖu lùc. §ã lµ nh÷ng hîp ®ång cã thêi h¹n nöa n¨m ®­îc ký kÕt vµo nöa ®Çu cña n¨m (01/01- 30/06); nh÷ng hîp ®ång cã thêi h¹n ba th¸ng ®­îc ký kÕt vµo quý I, II, III; nh÷ng hîp ®ång cã thêi h¹n th¸ng ®­îc ký kÕt vµo c¸c th¸ng tr­íc th¸ng cuèi cña n¨m tµi chÝnh. Bªn c¹nh ®ã, ph­¬ng ph¸p nµy chØ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm trÝch lËp hîp lý dù phßng phÝ khi phÝ b¶o hiÓm thu ®­îc trong n¨m chÝnh ®Òu ®Æn theo thêi gian. Ta còng biÕt r»ng, hÇu hÕt c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm phi nh©n thä ®Òu lµ c¸c hîp ®ång ng¾n h¹n, thêi gian cã hiÖu lùc cña hîp ®ång th­êng d­íi mét n¨m. Nh­ vËy, ®èi víi c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c ngoµi nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn, nÕu c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm chñ yÕu ®­îc ký kÕt vµo ®Çu n¨m th× møc dù phßng phÝ trÝch lËp sÏ kh«ng t­¬ng xøng phÇn hiÖu lùc cßn l¹i cña hîp ®ång b¶o hiÓm ë n¨m tµi chÝnh tiÕp theo, tøc lµ dù phßng phÝ trÝch lËp cao h¬n møc cÇn thiÕt. Ng­îc l¹i, nÕu c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm chñ yÕu ®­îc ký kÕt vµo cuèi n¨m th× møc dù phßng phÝ trÝch lËp còng sÏ kh«ng t­¬ng xøng víi phÇn hiÖu lùc cßn l¹i cña hîp ®ång b¶o hiÓm ë n¨m tµi chÝnh tiÕp theo, tøc lµ dù phßng phÝ trÝch lËp thÊp h¬n møc cÇn thiÕt. Tãm l¹i, nÕu ¸p dông ph­¬ng ph¸p trÝch lËp nµy th× cã thÓ dÉn ®Õn møc dù phßng phÝ trÝch lËp kh«ng hîp lý. NÕu møc dù phßng phÝ ®­îc trÝch lËp cao h¬n møc cÇn thiÕt th× sÏ lµm gi¶m thu nhËp chôi thuÕ cña doanh nghiÖp, ®©y lµ ®iÒu mµ doanh nghiÖp mong muèn. NÕu møc dù phßng phÝ ®­îc trÝch lËp kh«ng ®ñ, thÊp h¬n møc cÇn thiÕt th× sÏ ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm. NÕu chän ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo hÖ sè thêi h¹n cña hîp ®ång b¶o hiÓm, theo quy ®Þnh cña LuËt Kinh Doanh B¶o hiÓm: -§èi víi nghiÖp vô hµng ho¸ vËn chuyÓn, doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ ¸p dông ph­¬ng ph¸p trÝch lËp hÖ sè 1/8. -§èi víi c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c cã thêi h¹n ®Õn mét n¨m, cã thÓ ¸p dông ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo hÖ sè 1/24 hoÆc 1/365. Ph­¬ng ph¸p nµy kh¾c phôc ®­îc nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo tû lÖ phÇn tr¨m cña tæng phÝ b¶o hiÓm ®ã lµ tÝnh kh«ng ®Òu ®Æn theo thêi gian cña viÖc thu phÝ b¶o hiÓm. Do ®ã, khi phÝ b¶o hiÓm thu ®­îc tËp trung phÇn lín vµo ®Çu n¨m hoÆc cuèi n¨m, doanh nghiÖp b¶o hiÓm vÉn ®¶m b¶o møc dù phßng phÝ hîp lý v× møc nµy ®­îc ®iÒu chØnh theo c¸c hÖ sè cña 1/8 (3/8, 5/8, 7/8) hoÆc 1/24 (3/24, 5/24, ... , 23/24). Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä ë c¸c n­íc tiªn tiÕn ¸p dông phæ biÕn, nhÊt lµ c¸c n­íc ë khèi EU víi môc ®Ých nh»m bæ sung cho kÕt qu¶ cña c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c. Môc ®Ých cña viÖc hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p trÝch lËp dù phßng phÝ lµ nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña c¸c ph­¬ng ph¸p trªn, cho phÐp doanh nghiÖp b¶o hiÓm trÝch lËp møc dù phßng phÝ hîp lý h¬n, t¹o thuËn lîi cho c«ng t¸c gi¸m s¸t cña c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thóc ®Èy thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam ph¸t triÓn. §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých nµy, Bé Tµi chÝnh cÇn quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä ph¶i sö dông hai ph­¬ng ph¸p trÝch lËp dù phßng phÝ, trong ®ã cã mét ph­¬ng ph¸p b¾t buéc. KÕt qu¶ cña ph­¬ng ph¸p b¾t buéc ®­îc coi lµ møc dù phßng phÝ tèi thiÓu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm. KÕt qu¶ nµo cao h¬n chÝnh lµ møc dù phßng phÝ mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm cÇn ph¶i trÝch lËp. §ång thêi c¸c ph­¬ng ph¸p nµy còng ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c møc dù phßng phÝ ®ñ ®Ó thanh to¸n cho nh÷ng tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm ph¸t sinh trong thêi gian cßn hiÖu lùc cña hîp ®ång b¶o hiÓm trong n¨m tµi chÝnh tiÕp theo. Ch¼ng h¹n, ®èi víi c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm ngoµi nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn, Bé Tµi chÝnh cã thÓ quy ®Þnh ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo tû lÖ phÇn tr¨m cña tæng phÝ b¶o hiÓm lµ b¾t buéc. NhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®· cã nh÷ng quy ®Þnh t­¬ng tù, nh­ ë Ph¸p quy ®Þnh dù phßng phÝ tèi thiÓu lµ 36% tæng phÝ thùc gi÷ l¹i cña c¸c nghiÖp vô ®ã. ChÝnh v× vËy, ®Ó cã ®­îc møc dù phßng phÝ hîp lý, doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ kÕt hîp ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo tû lÖ (ph­¬ng ph¸p tèi thiÓu, b¾t buéc) víi mét ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo hÖ sè cña thêi h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm. ViÖc kÕt hîp c¸c kÕt qu¶ cña c¸c ph­¬ng ph¸p nh­ trªn, mét mÆt sÏ ®¶m b¶o møc dù phßng phÝ ®­îc trÝch lËp cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm hîp lý kh«ng qu¸ nhá còng kh«ng qu¸ lín h¬n møc cÇn thiÕt v× møc dù phßng phÝ Ýt nhÊt còng ph¶i b»ng møc tèi thiÓu tÝnh theo ph­¬ng ph¸p b¾t buéc. MÆt kh¸c c¸c c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm còng kh«ng ph¶i lo ng¹i tr­íc nguy c¬ møc dù phßng phÝ ®­îc trÝch lËp qu¸ lín lµm gi¶m thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp. Tøc lµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm vÉn ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ tr¸ch nhiÖm vèn cã cña m×nh ®èi víi nhµ n­íc. §èi víi PJICO, ®Ó trÝch lËp ®­îc møc dù phßng phÝ hîp lý, ph¶i kÕt hîp ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo tû lÖ vµ ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo hÖ sè cña thêi h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm. Trong ®ã kÕt qu¶ cña ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo tû lÖ ®­îc coi lµ møc dù phßng phÝ tèi thiÓu mµ PJICO cÇn ph¶i trÝch lËp. Møc dù phßng phÝ mµ PJICO cÇn ph¶i trÝch lËp lµ møc dù phßng phÝ tèi thiÓu nÕu kÕt qu¶ cña ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo hÖ sè cña thêi h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm nhá h¬n møc dù phßng phÝ tèi thiÓu. Møc dù phßng phÝ mµ PJICO cÇn ph¶i trÝch lËp lµ kÕt qu¶ cña ph­¬ng ph¸p trÝch lËp theo hÖ sè cña thêi h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm nÕu tr­êng hîp ng­îc l¹i x¶y ra. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ë ViÖt Nam, tû lÖ nµy lµ bao nhiªu th× hîp lý. Tû lÖ nµy ph¶i lµ tû lÖ trung b×nh dùa trªn kÕt qu¶ tÝnh to¸n vÒ c¬ cÊu phÝ cña nhiÒu nghiÖp vô b¶o hiÓm. §ång thêi, ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cao, khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p b¾t buéc nµy ph¶i lo¹i trõ phÇn phÝ cña nh÷ng hîp ®ång b¶o hiÓm hÕt hiÖu lùc vµo 31/12 cña n¨m tµi chÝnh hiÖn t¹i. 2/-Dù phßng båi th­êng cho c¸c khiÕu n¹i ch­a gi¶i quyÕt (Dù phßng båi th­êng) Dù phßng båi th­êng lµ kho¶n dù phßng sö dông ®Ó båi th­êng cho c¸c tæn thÊt ®· ph¸t sinh thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm ch­a khiÕu n¹i hoÆc ®· khiÕu n¹i nh­ng ®Õn cuèi n¨m tµi chÝnh ch­a gi¶i quyÕt. Th«ng th­êng dù phßng båi th­êng th­êng ®­îc sö dông ®Ó thanh to¸n trong nh÷ng tr­êng hîp sau: a) C¸c tæn thÊt ®· khiÕu n¹i, thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm vµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®· x¸c ®Þnh ®­îc tæng sè tiÒn ph¶i båi th­êng nh­ng ®Õn cuèi n¨m tµi chÝnh vÉn ch­a thùc hiÖn chi tr¶. b) C¸c tæn thÊt ®· khiÕu n¹i, thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm nh­ng doanh nghiÖp b¶o hiÓm ch­a x¸c ®Þnh ®­îc tæng sè tiÒn ph¶i båi th­êng. c) C¸c tæn thÊt ®· ph¸t sinh, thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm nh­ng ch­a khiÕu n¹i vµ cÇn ®­îc doanh nghiÖp b¶o hiÓm ­íc tÝnh. MÆc dï Th«ng t­ 72/2001/TT-BTC cã ®­a ra ph­¬ng ph¸p trÝch lËp dù phßng båi th­êng vµ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä cã thÓ lùa chän ph­¬ng ph¸p trÝch lËp phï hîp, nh­ng vÉn cßn nh÷ng ®iÓm ch­a râ rµng. Nªn trong thùc tÕ, vÉn tån t¹i nh÷ng quan ®iÓm ch­a thèng nhÊt gi÷a c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm, gi÷a c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm víi c¸c c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm . Cã thÓ chia c¸c vÊn ®Ò cßn tranh c·i trªn thµnh hai quan ®iÓm chñ yÕu sau: -Thø nhÊt, møc dù phßng båi th­êng chØ ®­îc coi lµ trÝch lËp hîp lý khi ®ñ ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt trong c¸c tr­êng hîp a, b vµ c. -Thø hai, møc dù phßng båi th­êng chØ cÇn trÝch lËp ®ñ ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt trong tr­êng hîp b vµ c. Theo chÕ ®é kÕ to¸n tr­íc ®©y (ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 1269 TC/Q§/C§KT vµ Th«ng t­ 179/1998/TT-BTC) th× c¸c kho¶n chi phÝ ngay c¶ khi míi ph¸t sinh nh­ chi båi th­êng, chi hoa hång, chi gi¸m ®Þnh... vµ dù phßng nghiÖp vô ®­îc tÝnh vµo chi phÝ trùc tiÕp kinh doanh b¶o hiÓm vµ ®­îc theo dâi tæng hîp ë bªn nî tµi kho¶n TK 624 - Chi phÝ trùc tiÕp kinh doanh b¶o hiÓm gèc. Nh­ng khi tÝnh kÕt qu¶ kinh doanh hay lîi nhuËn tr­íc thuÕ, doanh nghiÖp b¶o hiÓm chØ ph¶i kÕt chuyÓn phÇn ®· thùc chi (®· thanh to¸n) vµ dù phßng nghiÖp vô. PhÇn chi phÝ trùc tiÕp kinh doanh b¶o hiÓm (kh«ng bao gåm dù phßng nghiÖp vô) ph¸t sinh nh­ng ch­a thanh to¸n (bao gåm c¶ nh÷ng kho¶n båi th­êng cßn ph¶i tr¶, ch­a thanh to¸n) sÏ ®­îc coi lµ chi phÝ kinh doanh b¶o hiÓm dë dang vµ ®­îc kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n TK 154 – Chi phÝ kinh doanh dë dang. Víi ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n nh­ trªn, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä khi trÝch lËp dù phßng båi th­êng ph¶i ®¶m b¶o møc dù phßng båi th­êng ®­îc trÝch lËp ®ñ lín ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt ph¸t sinh trong tÊt c¶ c¸c tr­êng hîp a, b vµ c nghÜa lµ ph¶i tÝnh c¶ phÇn dù phßng ®Ó båi th­êng cho c¸c tæn thÊt ph¶i tr¶, khi ®ã ®ang ®­îc theo dâi ë bªn cã trªn tµi kho¶n TK 331 – Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n. NÕu doanh nghiÖp b¶o hiÓm kh«ng tÝnh phÇn dù phßng båi th­êng nµy ®Ó kÕt chuyÓn khi tÝnh kÕt qu¶ kinh doanh th× mét mÆt doanh nghiÖp sÏ kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt cßn ph¶i tr¶, mÆt kh¸c nguyªn t¾c phï hîp gi÷a doanh thu vµ chi phÝ sÏ kh«ng ®­îc ®¶m b¶o v× phÇn chi båi th­êng ph¸t sinh ch­a thanh to¸n ®· bÞ lo¹i bá ®­îc chuyÓn thµnh chi phÝ kinh doanh dë dang. PhÇn chi båi th­êng ph¸t sinh ch­a thanh to¸n ®­îc chuyÓn thµnh chi phÝ kinh doanh dë dang nµy ph¶i ®­îc thay thÕ bëi dù phßng båi th­êng cho c¸c tæn thÊt trong tr­êng hîp a. Tuy nhiªn, ch­a h¼n phÇn dù phßng båi th­êng nµy ®óng b»ng chi båi th­êng ch­a thanh to¸n ®­îc kÕt chuyÓn thµnh chi phÝ kinh doanh dë dang v× ®iÒu nµy cßn phô thuéc vµo ph­¬ng ph¸p trÝch lËp dù phßng nghiÖp vô mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm ¸p dông. Nh­ vËy, tõ n¨m 2001 trë vÒ tr­íc, viÖc trÝch lËp dù phßng båi th­êng theo quan ®iÓm thø nhÊt lµ ®óng, ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä trÝch lËp dù phßng båi th­êng hîp lý, kÕt qu¶ kinh doanh ®­îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c. Tõ n¨m 2002, khi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp b¶o hiÓm söa ®æi theo NghÞ ®Þnh 150/2001/N§-CP th× viÖc trÝch lËp dù phßng båi th­êng theo quan ®iÓm trªn kh«ng cßn phï hîp n÷a nhÊt lµ khi hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam ®­îc ban hµnh. Theo NghÞ ®Þnh 43/2001/N§-CP vµ Th«ng t­ 72/2001/TT-BTC doanh thu vµ chi phÝ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®­îc quy ®Þnh nh­ sau : -Doanh thu ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm lµ sè tiÒn ph¶i thu ph¸t sinh trong kú sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n ph¶i chi gi¶m thu ph¸t sinh trong kú. -Chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm lµ sè tiÒn ph¶i chi, ph¶i trÝch ph¸t sinh trong kú sau khi trõ ®i c¸c kho¶n ph¶i thu gi¶m chi ph¸t sinh trong kú. Víi quy ®Þnh vÒ doanh thu vµ chi phÝ cña ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm nh­ trªn, nªn trong chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp b¶o hiÓm söa ®æi, phÇn chi phÝ båi th­êng ch­a thanh to¸n kh«ng cßn ®­îc kÕ chuyÓn thµnh chi phÝ kinh doanh dë dang, mµ ®­îc kÕt chuyÓn hoµn toµn ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong kú. V× chi phÝ kinh doanh hiÖn nay lµ chi phÝ ph¸t sinh chø kh«ng ph¶i lµ chi phÝ thùc chi nh­ tr­íc n¨m 2001. Tµi kho¶n TK 154 - Chi phÝ kinh doanh dë dang chØ cßn sö dông ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ trùc tiÕp kinh doanh ho¹t ®éng b¶o hiÓm vµ ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c ch­a cã doanh thu trong n¨m. Do vËy, khi trÝch lËp dù phßng båi th­êng, nÕu doanh nghiÖp b¶o hiÓm trÝch lËp c¶ phÇn dù phßng cho c¸c tæn thÊt cßn ph¶i tr¶ trong tr­êng hîp a th× sÏ lµm t¨ng chi phÝ kinh doanh vµ viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh kh«ng cßn chÝnh x¸c v× ®· tÝnh trïng phÇn chi båi th­êng ch­a thanh to¸n. Trong tr­êng hîp nµy viÖc trÝch lËp dù phßng båi th­êng theo quan ®iÓm thø hai lµ ®óng, dù phßng båi th­êng chØ cÇn trÝch lËp cho c¸c tæn thÊt trong tr­êng hîp b vµ c. PhÇn chi båi th­êng cho c¸c tæn thÊt trong tr­êng hîp a v× ®· thùc sù tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh nªn kh«ng ®­îc kÕt chuyÓn thµnh chi phÝ kinh doanh dë dang n÷a. NÕu theo quan ®iÓm thø nhÊt th× dù phßng båi th­êng cña PJICO cÇn trÝch lËp ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt ph¸t sinh trong c¶ tr­êng hîp a, b vµ c. VËy møc dù phßng båi th­êng mµ PJICO cÇn trÝch lËp trong n¨m tµi chÝnh 2002 lµ 16800 triÖu VN§. §©y lµ møc dù phßng båi th­êng mµ thøc tÕ PJICO ®· trÝch lËp. NÕu theo quan ®iÓm thø hai, th× møc dù phßng båi th­êng mµ PJICO trÝch lËp chØ cÇn ®ñ ®Ó thanh to¸n cho c¸c tæn thÊt ph¸t sinh trong tr­êng hîp b vµ c. Nh­ vËy, møc dù phßng båi th­êng mµ PJICO cÇn trÝch lËp trong n¨m tµi chÝnh 2002 lµ: 10500 triÖu VN§ thay v× 16800 triÖu VN§ nÕu theo quan ®iÓm thø nhÊt. §©y lµ møc dù phßng båi th­êng mµ PJICO ®¸ng ra ph¶i trÝch lËp khi ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n söa ®æi. Nh÷ng quan ®iÓm trªn ®· lµm râ b¶n chÊt cña dù phßng båi th­êng chÝnh lµ kho¶n nî cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®èi víi kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm. Song nh÷ng vÊn ®Ò trªn míi chØ ®Ò cËp tíi dù phßng båi th­êng thuÇn, tøc lµ dù phßng båi th­êng ®ñ ®Ó thanh to¸n cho nh÷ng tæn thÊt ®· x¶y ra trong n¨m tµi chÝnh nh­ng ®Õn cuèi n¨m tµi chÝnh ch­a ®­îc gi¶i quyÕt, chø ch­a tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ qu¶n lý ®èi víi c¸c tæn thÊt ®ã. Ngay c¶ c¸c ph­¬ng ph¸p trÝch lËp dù phßng båi th­êng mµ trong Th«ng t­ 72/2001/TT-BTC ®­a ra nh­ ph­¬ng ph¸p thèng kª, ph­¬ng ph¸p tõng hå s¬... còng bá qua ®iÒu nµy. Nh­ vËy, cã thÓ cÇn bæ sung thªm mét kho¶n ®Þnh møc chi cho viÖc qu¶n lý c¸c tæn thÊt ®ang xö lý vµ khai b¸o muén. Cã nh­ vËy viÖc trÝch lËp dù phßng båi th­êng míi hîp lý vÒ mÆt kü thuËt v× phÇn chi phÝ qu¶n lý nµy còng ®· ®­îc tÝnh vµo phÝ b¶o hiÓm. Mét sè n­íc ph¸t triÓn quy ®Þnh kho¶n chi phÝ qu¶n lý b»ng 5% tæng chi båi th­êng tÝnh trªn c¬ së c¸c hå s¬ cô thÓ vµ ­íc tÝnh chi cho c¸c tæn thÊt khai b¸o muén. Do ®ã, møc dù phßng båi th­êng ®­îc trÝch lËp trong tr­êng hîp nµy sÏ b»ng tæng sè tiÒn båi th­êng c¸c tæn thÊt ®· x¶y ra nh­ng ®Õn cuèi n¨m tµi chÝnh ch­a thanh to¸n vµ phÇn chi phÝ qu¶n lý tÝnh theo mét tû lÖ nµo ®ã trªn tæng sè tiÒn båi th­êng. Víi quy ®Þnh nµy, møc dù phßng båi th­êng mµ PJICO cÇn ph¶i trÝch lËp trong n¨m tµi chÝnh 2002 lµ: 16800 + 16800 x 0,05 = 17640 triÖu VN§ nÕu theo quan ®iÓm thø nhÊt. 10500 + 10500 x 0,05 = 11025 triÖu VN§ nÕu theo quan ®iÓm thø hai. Ngoµi ra, khi tÝnh dù phßng båi th­êng cßn ph¶i c©n nh¾c tíi ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè kh¸c nh­ : ¶nh h­ëng cña l¹m ph¸t trong giai ®o¹n tõ khi xö lý hå s¬ ®Õn ngµy thanh to¸n cuèi cïng, ¶nh h­ëng cña sù thay ®æi nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt cã xu h­íng lµm t¨ng sè tiÒn båi th­êng, ¶nh h­ëng cña c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn tæn thÊt... Nhí r»ng, dù phßng båi th­êng kh«ng chØ lµ c¸c kho¶n tiÒn båi th­êng ph¶i tr¶ cho kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm, cho ng­êi thø ba, cho ng­êi thô h­ëng mµ cßn lµ c¸c chi phÝ ch¾c ch¾n ph¶i tr¶ cho c¸c gi¸m ®Þnh viªn, luËt s­... Tuy nhiªn, khi xem xÐt ®Õn c¸c yÕu tè nµy sÏ lµm cho c«ng viÖc trÝch lËp dù phßng nghiÖp vô trë lªn phøc t¹p, lµm t¨ng chi phÝ kinh doanh. §©y lµ ®iÒu mµ doanh nghiÖp kh«ng mong muèn. ThiÕt nghÜ, ta còng chØ nªn dõng l¹i ë viÖc quy ®Þnh chi phÝ qu¶n lý b»ng mét tû lÖ nµo ®ã trªn tæng sè tiÒn båi th­êng cña c¸c hå s¬ cô thÓ vµ ­íc tÝnh chi cho c¸c tæn thÊt khai b¸o muén. 3/- Dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt (Dù phßng giao ®éng lín) Theo quy ®Þnh cña LuËt Kinh Doanh B¶o hiÓm th× dù phßng giao ®éng lín cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä ®­îc tÝnh theo ph­¬ng ph¸p thèng kª, cô thÓ nh­ sau : Dù phßng Tæng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín båi th­êng vÒ tæn thÊt cuèi n¨m tµi chÝnh cho c¸c cña 3 n¨m tµi chÝnh tr­íc liªn tiÕp giao ®éng lín = vÒ tæn thÊt 3 trung b×nh -Tr­êng hîp dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt trung b×nh tÝnh theo c«ng thøc trªn cao h¬n tæng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt cña n¨m tµi chÝnh tr­íc liÒn kÒ th× dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt lÊy b»ng dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt trung b×nh. -Tr­êng hîp dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt trung b×nh tÝnh theo c«ng thøc trªn thÊp h¬n hoÆc b»ng h¬n tæng båi th­êng cho c¸c giao®éng lín vÒ tæn thÊt cña n¨m tµi chÝnh tr­íc liÒn kÒ th× dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt tÝnh theo c«ng thøc: Dù phßng Dù phßng båi Dù phßng båi Tû lÖ phÇn tr¨m båi th­êng th­êng cho th­êng cho t¨ng tr­ëng phÝ cho c¸c = c¸c giao ®éng + c¸c giao ®éng x BH ph¶i thu giao ®éng lín vÒ tæn thÊt lín vÒ tæn thÊt ph¸t sinh trong lín vÒ cña n¨m tµi chÝnh cña n¨m tµi chÝnh n¨m tµi chÝnh tæn thÊt tr­íc liÒn kÒ tr­íc liÒn kÒ tõ c¸c H§BH ®· giao kÕt §Ó cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc møc dù phßng båi th­êng chÝnh x¸c h¬n, thay v× tæng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt cña 3 n¨m tµi chÝnh tr­íc liªn tiÕp, ta cã thÓ lÊy sè liÖu cña 5 n¨m liªn tiÕp tr­íc ®ã: Dù phßng Tæng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín båi th­êng vÒ tæn thÊt cuèi n¨m tµi chÝnh cho c¸c cña 5 n¨m tµi chÝnh tr­íc liªn tiÕp giao ®éng lín = vÒ tæn thÊt 5 trung b×nh -Tr­êng hîp dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt trung b×nh tÝnh theo c«ng thøc trªn cao h¬n tæng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt cña n¨m tµi chÝnh tr­íc liÒn kÒ th× dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt lÊy b»ng dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt trung b×nh. -Tr­êng hîp dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt trung b×nh tÝnh theo c«ng thøc trªn thÊp h¬n hoÆc b»ng h¬n tæng båi th­êng cho c¸c giao®éng lín vÒ tæn thÊt cña n¨m tµi chÝnh tr­íc liÒn kÒ th× dù phßng båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt tÝnh theo c«ng thøc: Dù phßng Dù phßng båi Dù phßng båi Tû lÖ phÇn tr¨m båi th­êng th­êng cho th­êng cho t¨ng tr­ëng phÝ cho c¸c = c¸c giao ®éng + c¸c giao ®éng x BH ph¶i thu giao ®éng lín vÒ tæn thÊt lín vÒ tæn thÊt ph¸t sinh trong lín vÒ cña n¨m tµi chÝnh cña n¨m tµi chÝnh n¨m tµi chÝnh tæn thÊt tr­íc liÒn kÒ tr­íc liÒn kÒ tõ c¸c H§BH ®· giao kÕt NhËn xÐt: §Ó x¸c ®Þnh ®­îc mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n møc dù phßng giao ®éng lín ®­îc trÝch lËp tøc lµ x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n t×nh h×nh båi th­êng trung b×nh, ta cã thÓ lÊy sè liÖu båi th­êng cña c¶ mét giai ®o¹n tr­íc ®ã. Giai ®o¹n nµy cã thÓ lµ 5 n¨m hoÆc h¬n. Tuy nhiªn, ®èi víi mét sè doanh nghiÖp míi thµnh lËp, do ch­a cã sè liÖu thèng kª t×nh h×nh båi th­êng giao ®éng lín, v× thÕ viÖc tÝnh to¸n møc trÝch lËp dù phßng giao ®éng lín trë nªn khã kh¨n. Nh­ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®· cã kinh nghiÖm ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng th× viÖc lÊy sè liÖu thèng kª cña c¶ mét giai ®o¹n lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Tuy c«ng viÖc nµy cã lµm t¨ng chi phÝ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm, nh­ng rÊt cÇn thiÕt v× sÏ ®¶m b¶o møc dù phßng giao ®éng lín ®­îc trÝch lËp mét c¸ch chÝnh x¸c phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña thùc tÕ. PJICO ®· ®i vµo ho¹t ®éng ®­îc 8 n¨m, nªn sè liÖu thèng kª vÒ t×nh h×nh c«ng ty nãi chung vÒ t×nh h×nh båi th­êng giao ®éng lín còng ®· cã s½n. NÕu ¸p dông quy ®Þnh míi nµy, th× båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt trung b×nh ë PJICO trong 5 n¨m tµi chÝnh liªn tiÕp tr­íc lµ: 9700 triÖu VN§. Møc nµy lín h¬n møc båi th­êng cho c¸c giao ®éng lín vÒ tæn thÊt cña n¨m tµi chÝnh tr­íc liÒn kÒ. Do ®ã, ®©y lµ møc dù phßng båi th­êng mµ PJICO cÇn ph¶i trÝch lËp trong n¨m tµi chÝnh 2002 nÕu ¸p dông quy ®Þnh míi nµy. II/- VÒ viÖc x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu 1/- C¬ së ®Ó x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu LuËt Kinh Doanh B¶o hiÓm quy ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä b»ng 20% phÝ thùc gi÷ l¹i t¹i thêi ®iÓm x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n. Theo kinh nghiÖm x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä ë mét sè n­íc ph¸t triÓn, nªn quy ®Þnh tû lÖ 20% chØ ®èi víi mét sè ®¬n vÞ ®Çu tiªn cña tæng phÝ b¶o hiÓm (ë ViÖt Nam cã thÓ lµ 100 tû, 200 tû, 300 tû VN§...), phÇn cßn l¹i quy ®Þnh tû lÖ thÊp h¬n 20% (ë ViÖt Nam cã thÓ lµ 17%, 18%, 19%...). DÔ nhËn thÊy, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä cã quy m« nhá øng víi doanh thu phÝ b¶o hiÓm thÊp h¬n mét møc nhÊt ®Þnh th× tû lÖ quy ®Þnh lµ 20% cã thÓ lµ hîp lý. Song ®èi víi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã quy m« lín øng víi doanh thu phÝ b¶o hiÓm cao h¬n mét møc nhÊt ®Þnh th× phÇn phÝ b¶o hiÓm cao h¬n mét møc nhÊt ®Þnh chØ cÇn quy ®Þnh tû lÖ thÊp h¬n 20% th× tr¸ch nhiÖm thanh to¸n vÉn n»m trong kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm. Víi quy ®Þnh nh­ trªn, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã quy m« lín øng víi doanh thu phÝ cao ®­îc trao thªm tÝnh chñ ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng ®Çu t­. C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ ®Çu t­ vµo mét sè lÜnh vùc cã tû suÊt lîi nhuËn cao mµ tr­íc ®ã bÞ h¹n chÕ hoÆc bÞ cÊm. MÆt kh¸c, c¸c quy ®Þnh nµy còng kÝch thÝch qu¸ tr×nh s¸t nhËp gi÷a c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®Ó h×nh thµnh nªn c¸c tËp ®oµn tµi chÝnh trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §©y lµ xu h­íng chung cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm trªn thÕ giíi. 2/- Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ ¸p dông kinh nghiÖm x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi ®Ó x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä ë ViÖt Nam, cÇn ph¶i cã nh÷ng thay ®æi ®Ó phï hîp víi c¸c ®Æc ®iÓm cña c¸c doanh nghiÖp vµ thÞ tr­êng b¶o hiÓm. §èi víi ph­¬ng ph¸p dùa vµo phÝ b¶o hiÓm cÇn cã sù ®iÒu chØnh nh­: quy ®Þnh mét sè ®¬n vÞ gi÷ l¹i cña tæng phÝ thùc gi÷ l¹i lµ bao nhiªu, quy ®Þnh tû lÖ ¸p dông víi phÇn ®Çu tiªn vµ phÇn cßn l¹i cña tæng phÝ thùc gi÷ l¹i lµ bao nhiªu... §èi víi ph­¬ng ph¸p dùa vµo møc båi th­êng còng cÇn cã sù ®iÒu chØnh t­¬ng tù : quy ®Þnh mét sè ®¬n vÞ ®Çu tiªn cña tæng båi th­êng trung b×nh ba n¨m tr­íc liªn tiÕp lµ bao nhiªu, tû lÖ ¸p dông ®èi víi phÇn ®©u tiªn vµ phÇn cßn l¹i cña tæng båi th­êng trung b×nh ba n¨m tr­íc liªn tiÕp lµ bao nhiªu... §Ó x¸c ®Þnh mét sè ®¬n vÞ ®Çu tiªn cña tæng phÝ thùc gi÷ l¹i lµ bao nhiªu ta cã thÓ lÊy tæng phÝ thùc trung b×nh cña 5 doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä ®øng ®Çu t¹i thêi ®iÓm cô thÓ. ë ViÖt Nam, tæng phÝ thùc gi÷ l¹i cña 5 doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä ®øng ®Çu trong n¨m 2002 kho¶ng 2500 tû VN§. Nh­ vËy, cã thÓ lÊy møc trªn lµ 500 tû VN§. HiÖn nay LuËt Kinh Doanh B¶o hiÓm quy ®Þnh, biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä b»ng 20% tæng phÝ thùc gi÷ l¹i t¹i thêi ®iÓm x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n. Ta cã thÓ quy ®Þnh tû lÖ 20% víi møc tèi thiÓu cña tæng phÝ thùc gi÷ l¹i ®­îc x¸c ®Þnh ë trªn, phÇn cßn l¹i quy ®Þnh tû lÖ 18%. Nh­ vËy, nÕu theo quy ®Þnh nµy, biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä b»ng 20% cña 500 tû VN§ ®Çu tiªn phÇn cßn l¹i cña tæng phÝ thùc gi÷ l¹i ¸p dông víi tû lÖ 18%. Víi quy ®Þnh nµy, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã doanh thu phÝ lín nh­ B¶o ViÖt, PVIC sÏ cã lîi v× biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu ®­îc x¸c ®Þnh theo c¸ch nµy sÏ thÊp h¬n nÕu ®­îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh cña LuËt Kinh Doanh B¶o hiÓm. §iÒu nµy còng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm kh¸c t¨ng vèn ph¸p ®Þnh ®Ó më réng ho¹t ®éng kinh doanh, tõ ®ã lµm t¨ng doanh thu phÝ b¶o hiÓm. Do tæng phÝ thùc gi÷ l¹i cña PJICO trong n¨m 2002 xÊp xØ 150 tû VN§, nªn viÖc x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu cña PJICO kh«ng cã g× thay ®æi. NÕu c¸c quy ®Þnh nµy ®­îc söa ®æi theo h­íng kiÕn nghÞ trªn, ®Ó cã lîi, th× PJICO ngay tõ b©y giê ph¶i cã ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cô thÓ ®Ó më réng ho¹t ®éng kinh doanh vµ t¨ng doanh thu phÝ b¶o hiÓm. §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých nµy, PJICO cÇn ph¶i thùc hiÖn kÕt hîp c¸c biÖn ph¸p sau: -T¨ng vèn ®iÒu lÖ. -Më réng hÖ thèng ph©n phèi s¶n phÈm b¶o hiÓm. -N©ng cao chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng. -Thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i... kÕt luËn ViÖc trÝch lËp dù phßng nghiÖp vô b¶o hiÓm vµ viÖc x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n tèi thiÓu kh«ng chØ cã vai trß quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm mµ cßn ®èi víi c¸c c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm. C¸c quy ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ vÊn ®Ò nµy chÝnh lµ khung ph¸p lý ®Ó c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm dùa vµo ®ã ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh doanh. §Ó c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng kinh doanh th× kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn vai trß cña c¸c ph­¬ng ph¸p trÝch lËp dù phßng nghiÖp vô vµ c¸c ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n. C¸c ph­¬ng ph¸p nµy ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng sè liÖu phï hîp víi tõng doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä. Trªn c¬ së nh÷ng sè liÖu ®ã, hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh mµ doanh nghiÖp ®¹t ®­îc sÏ cao h¬n. Thùc tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay, c¸c ph­¬ng ph¸p nµy ®ang trong giai ®o¹n hoµn thiÖn, vÉn cßn tån t¹i c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy, nhiÒu vÊn ®Ò ®ang ®­îc th¶o luËn ®Ó lµm râ. Hy väng ®Ò tµi nµy sÏ lµm râ ®­îc mét sè vÊn ®Ò ®ang ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m. §Ò tµi nµy cã thÓ hoµn thµnh lµ do cã sù h­íng dÉn tËn t×nh cña chñ nhiÖm bé m«n Kinh tÕ b¶o hiÓm TS – NguyÔn V¨n §Þnh vµ sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña tr­ëng phßng b¶o hiÓm phi hµng h¶i c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm Petrolimex Phïng Duy Th¨ng. Song do gÆp ph¶i h¹n chÕ vÒ mÆt kiÕn thøc, tµi liÖu vµ thêi gian nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt ®¸ng tiÕc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. Xin ch©n thµnh c¸m ¬n mäi sù gãp ý ! Hµ Néi 5 /2003 tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ kinh doanh b¶o hiÓm Chñ biªn : PGS-TS Hå SÜ Sµ NXB Thèng Kª - n¨m 2003. Gi¸o tr×nh kinh tÕ b¶o hiÓm Chñ biªn : PGS-TS Hå SÜ Sµ NXB Thèng Kª - n¨m 2001. LuËt kinh doanh b¶o hiÓm vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh NXB ChÝnh trÞ quèc gia - n¨m 2001. B¶o hiÓm nguyªn t¾c vµ thùc hµnh TS D. Blank NXB Tµi ChÝnh - n¨m 2000. T¹p chÝ b¶o hiÓm (B¶o ViÖt) Sè 1, 2, 3, 4 - n¨m 2002.