Đề tài Một số vấn đề về hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp tính thuế VAT theo phương pháp khấu trừ ở Việt Nam hiện nay

lêi nãi ®Çu Tõ khi §¶ng vµ Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh chuyÓn tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn râ rÖt. BiÓu hiÖn râ nhÊt cã lÏ lµ sù xuÊt hiÖn trªn thÞ tr­êng mét l­îng hµng ho¸ kh«ng nh÷ng lín vÒ sè l­îng, tèt vÒ chÊt l­îng mµ cßn ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, mÉu m·. Trong m«i tr­êng míi, mang ®Ëm mµu s¾c c¹nh tranh khèc liÖt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng th× viÖc c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng tù kh¼ng ®Þnh m×nh b»ng nh÷ng s¶n phÈm ®Çu ra nh­ vËy chøng tá hä ®· rÊt chó ý ®Õn viÖc ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp chÝnh lµ biÓu hiÖn cña viÖc øng dông ®ã. Lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông dµi víi ®Æc ®iÓm lµ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt, gi¸ trÞ ®­îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ SXKD do bÞ hao mßn trong qu¸ tr×nh sö dông. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ mét yÕu tè ®Çu vµo ®Æc biÖt quan träng ®ßi hái ph¶i ®­îc tæ chøc h¹ch to¸n tèt ®Ó th­êng xuyªn theo dâi, n¾m ch¾c t×nh h×nh t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ, t×nh h×nh sö dông vµ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh, cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông ®Çy ®ñ hîp lý c«ng suÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh, gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thu håi vèn ®Çu t­ nhanh ®Ó t¸i s¶n xuÊt, trang bÞ thªm vµ ®æi míi kh«ng ngõng tµi s¶n cè ®Þnh. ChÝnh v× tÇm quan träng ®ã mµ viÖc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh cµng ph¶i ®­îc hoµn thiÖn ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®a d¹ng cña qu¶n lý gãp phÇn gióp doanh nghiÖp ®øng v÷ng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. Víi ®Ò tµi “Mét sè vÊn ®Ò vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ ë ViÖt Nam hiÖn nay”, em xin ®Ò cËp ®Õn nh÷ng néi dung chÝnh nh­ sau : PhÇn I : Lý thuyÕt h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh i- Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ tµi s¶n cè ®Þnh II-H¹ch to¸n tæng hîp tµi s¶n cè ®Þnh PhÇn II : Nh÷ng tån t¹i v­íng m¾c vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn i- VÒ ph­¬ng ph¸p khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh II-VÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuÕ tµi chÝnh t¹i doanh nghiÖp ®i thuª III-VÒ vÊn ®Ò lËp dù phßng gi¶m gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh PhÇn I : Lý thuyÕt h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh i - Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tµi s¶n cè ®Þnh. 1-Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm tµi s¶n cè ®Þnh. 1.1. Kh¸i niÖm : Tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín vµ ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ l©u dµi cho doanh nghiÖp. Nh­ vËy cã hai tiªu chuÈn ®Ó nhËn biÕt tµi s¶n cè ®Þnh : ®ã lµ gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh vµ thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh. Theo Q§ sè 1062 TC/Q§/CSTC cña Bé tr­ëng Bé tµi chÝnh ban hµnh ngµy 14/11/1996 th× tµi s¶n cè ®Þnh lµ tµi s¶n cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn vµ cã gi¸ trÞ tõ 5 triÖu ®ång trë lªn. 1.2. §Æc ®iÓm : Tµi s¶n cè ®Þnh tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®­îc chuyÓn ®Þch tõng phÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi÷ nguyªn ®­îc h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc h­ háng. 2- Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh. 2.1. Theo h×nh th¸i vËt chÊt vµ kÕt cÊu cña tµi s¶n cè ®Þnh : Tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc ph©n thµnh 2 lo¹i : -Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh : lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ, cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông l©u dµi. Thuéc lo¹i nµy gåm : Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn... -Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh : lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt thÓ hiÖn mét l­îng gi¸ trÞ ®É ®Çu t­ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn nhiÒu chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp. Thuéc lo¹i nµy gåm : QuyÒn sö dông ®Êt, b»ng ph¸t minh, chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn, chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp... 2.2. Theo quyÒn së h÷u : Tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc chia thµnh 2 lo¹i : -Tµi s¶n cè ®Þnh tù cã : lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp ®­îc quyÒn ®Þnh ®o¹t, qu¶n lý vµ sö dông. -Tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª : lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp chØ cã quyÒn sö dông theo qui ®Þnh cña hîp ®ång thuª, ngoµi ra doanh nghiÖp cßn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm liªn ®íi vÒ c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n. C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña hîp ®ång thuª,, tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª ®­îc chia thµnh 2 lo¹i : + Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh : lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp thuª vèn, thuª mua hoÆc thuª dµi h¹n. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, th× mét hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh cã 1 trong 4 dÊu hiÖu sau th× ®­îc coi lµ thuª tµi chÝnh : * Khi kÕt thóc hîp ®ång, quyÒn së h÷u tµi s¶n thuéc vÒ bªn ®i thuª. * Bªn ®i thuª cã quyÒn lùa chän mua tµi s¶n thuª t¹i mét thêi ®iÓm thÝch hîp trong thêi gian thuª hoÆc ®­îc quyÒn thuª tiÕp khi kÕt thóc thêi h¹n thuª theo nh÷ng tho¶ thuËn míi. * Thêi gian thuª Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n thuª . * Thêi gian thuª Ýt nhÊt ph¶i tr¶ theo hîp ®ång t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª. + Tµi s¶n cè ®Þnh thuª ho¹t ®éng : lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp chØ cã quyÒn sö dông trong mét thêi gian ng¾n vµ th«ng th­êng khi kÕt thóc hîp ®ång thuª ph¶i tr¶ l¹i cho bªn cho thuª. Ngoµi hai ph­¬ng ph¸p trªn, tµi s¶n cè ®Þnh cßn ®­îc ph©n lo¹i theo t×nh h×nh sö dông ( gåm tµi s¶n cè ®Þnh dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh, tµi s¶n cè ®Þnh hµnh chÝch sù nghiÖp...) vµ theo nguån h×nh thµnh ( gåm tµi s¶n cè ®Þnh h×nh thµnh tõ nguån vèn chØ së h÷u, tµi s¶n cè ®Þnh h×nh thµnh b»ng vèn vay ...) 3-§¸nh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. §¸nh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh d­îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸, gi¸ trÞ ®· hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. 3.1. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh : Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh kÓ c¶ chi phÝ vËn chuyÓn, l¾p ®Æt, ch¹y thö tr­íc khi dïng. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh trong tõng tr­êng hîp cô thÓ ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau : 3.1.1. §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh : -Tµi s¶n cè ®Þnh do doanh nghiÖp tù mua s¾m : Nguyªn gi¸ (NG) = Gi¸ mua + PhÝ tæn tr­íc khi dïng (PTTKD) PhÝ tæn tr­íc khi dïng gåm : Chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, thuª kho b·i, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö, c¸c kho¶n thuÕ, lÖ phÝ ®­îc tÝnh vµo gi¸ trÞ tµi s¶n... -Tµi s¶n cè ®Þnh h×nh thµnh qua ho¹t ®éng ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n : NG = Gi¸ quyÕt to¸n cña c«ng tr×nh + PTTKD ( NÕu cã) -Tµi s¶n cè ®Þnh do nhµ n­íc cÊp : NG = Gi¸ trÞ tµi s¶n ghi trªn biªn b¶n giao nhËn vèn + PTTKD -Tµi s¶n cè ®Þnh do tæng c«ng ty ®iÒu chuyÓn tõ ®¬n vÞ kh¸c : NG = Nguyªn gi¸ ghi trªn sæ bªn giao -NhËn vèn gãp liªn doanh, gãp vèn cæ phÇn b»ng tµi s¶n cè ®Þnh : NG = Gi¸ tho¶ thuËn gi÷a c¸c liªn doanh + PTTKD ( NÕu cã ) -NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh b»ng tµi s¶n cè ®Þnh : NG = Gi¸ tháa thuËn khi nhËn l¹i + PTTKD ( NÕu cã ) -Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh : + NÕu hîp ®ång thuª cã qui ®Þnh tû lÖ l·i xuÊt ph¶i tr¶ theo n¨m th× : NG = PV = FV/(1+r)t Trong ®ã : NG : Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ( Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c kho¶n chi trong t­¬ng lai ). FV : Gi¸ trÞ c¸c kho¶n chi bªn thuª ph¶i tr¶ mçi n¨m theo hîp ®ång thuª. r : L·i suÊt vay vèn theo n¨m ghi trong hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh. t : Thêi h¹n thuª tµi s¶n cè ®Þnh theo hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh. Tr­êng hîp hîp ®ång thuª kh«ng qui ®Þnh tû lÖ l·i suÊt th× tû lÖ l·i suÊ ®­îc x¸c ®Þnh theo l·i suÊt vay vèn trªn thÞ tr­êng nh­ng kh«ng v­ît qu¸ l·i suÊt trÇn do ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt Nam c«ng bè cho tõng kú h¹n vay vèn t­¬ng øng. +NÕu trong hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh ®· x¸c ®Þnh tæng sè tiÒn bªn ®i thuª ph¶i tr¶ cho c¶ giai ®o¹n thuª, trong ®ã cã ghi râ sè tiÒn l·i ph¶i tr¶ cho mçi n¨m th× nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ thuª ®­îc x· ®Þnh lµ : Tæng sè nî Sè tiÒn l·i Sè n¨m NG = ph¶i tr¶ theo - ( ph¶i tr¶ x thuª ) hîp ®ång thuª mçi n¨m TSC§ 3.1.2. §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh Nguyªn gi¸ cña TSC§ v« h×nh lµ tæng sè tiÒn chi tr¶ hoÆc chi phÝ thùc tÕ vÒ thµnh lËp doanh nghiÖp , chuÈn bÞ s¶n xuÊt , vÒ c«ng t¸c nghiªn cøu ph¸t triÓn ... sè chi tr¶ ®Ó mua quyÒn ®Æc nh­îng , b»ng ph¸t minh , s¸ng chÕ . 3.2. Gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh 3.2.1. Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh : Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh lµ sù gi¶m gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh trong qu¸ tr×nh sö dông , bao gåm : -Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh : lµ sù gi¶m gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh do qu¸ tr×nh sö dông bÞ cä s¸t, bÞ ¨n mßn hay do ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn t¸c ®éng. -Hao mßn v« h×nh : lµ sù gi¶m gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh do sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt hoÆc do sù t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. 3.2.2. Gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh : Gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh qua tõng thêi kú sö dông. Gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh d­îc x¸c ®Þnh b»ng sè khÊu hao c¬ b¶n luü kÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh. 3.2.3. KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ sù tÝnh to¸n gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh trong tõng thêi kú sö dông ®Ó thu håi vèn ddÇu t­ vµ x¸c ®Þnh chi phÝ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh. ViÖc tÝnh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau. Theo Q§ 1062 TC/Q§/CSTC ngµy 14/11/96 cña Bé tr­ëng Bé tµi chÝnh th× tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp ®­îc trÝch khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng. C¸ch tÝnh khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p nµy nh­ sau : Møc khÊu hao Nguyªn gi¸ cña TSC§ ph¶i trÝch b×nh = ------------------------------ qu©n n¨m Thêi gian sö dông Møc khÊu hao Møc khÊu hao ph¶i trÝch b×nh quan n¨m ph¶i trÝch b×nh = -------------------------------------------------- qu©n th¸ng 12 th¸ng Sè khÊu hao Sè khÊu hao Sè khÊu hao Sè khÊu hao ph¶i trÝch = ®· trÝch + cña TSC§ t¨ng - cña TSC§ gi¶m th¸ng nµy th¸ng tr­íc thªm th¸ng tr­íc ®i th¸ng tr­íc 3.2.4. Mét sè ®iÓm cÇn l­u ý trong chÕ ®é khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : -TÊt c¶ c¸c tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã cña doanh nghiÖp ®Òu ph¶i huy ®éng sö dông vµ trÝch khÊu hao trõ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn cho phÐp doanh nghiÖp dù tr÷. -Møc khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh trong kú nµo ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh trongkú ®ã. -§èi víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®· khÊu hao hÕt th× kh«ng ®­îc trÝch khÊu hao n÷a. -Nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ch­a khÊu hao hÕt ®· bÞ h­ háng th× doanh nghiÖp tiÕn hµnh xö lý gi¸ trÞ cßn l¹i mét lÇn th«ng qua ho¹t ®éng nh­îng b¸n, thanh lý. -ViÖc trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c trßn th¸ng, nghÜa lµ tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng hoÆc gi¶m trong th¸ng th× th¸ng sau míi b¾t ®Çu tÝnh hoÆc th«i tÝnh khÊu hao . -Nguån vèn khÊu hao TSC§ ®­îc ®Ó l¹i cho c¸c doanh nghiÖp ®Ó thùc hiÖn t¸i ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh. Khi ch­a sö dông ®Ó ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh, nguån vèn khÊu hao ®­îc dïng ®Ó mua s¾m, dù tr÷ tµi s¶n l­u ®éng. 3.3. Gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh. Gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh lµ gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh ë mét thêi ®iÓm nµo ®ã vµ ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau : Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - KhÊu hao c¬ b¶n cña TSC§ cña TSC§ luü kÕ II-H¹ch to¸n tæng hîp tµi s¶n cè ®Þnh. 1.Tµi kho¶n sö dông. 1.1. Tµi kho¶n 211 - Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh : -Néi dung : Ph¶n ¸nh t×inh h×nh bÝen ®äng tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸. -KÕt cÊu : Bªn nî : Nguyªn gi¸ (NG) tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp t¨ng trong kú. Bªn cã : Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp gi¶m trong kú. Sè d­ nî : Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã cña doanh nghiÖp. TK 211 ®­îc chi tiÕt theo tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp nh­ TK 2112 : “Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc”, TK 2113 : “M¸y mãc thiÕt bÞ”, ..., TK 2118” Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh kh¸c”. 1.2. Tµi kho¶n 212 - Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh : -Néi dung : Ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn déng tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh theo nguyªn gi¸. -KÕt cÊu : T­¬ng tù nh­ tµi kho¶n 211. 1.3. Tµi kho¶n 213 - Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh : --Néi dung : Ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh theo nguyªn gi¸. -KÕt cÊu : T­¬ng tù nh­ tµi kho¶n 211. TK 213 còng ®­îc chi tiÕt theo tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh trong doanh nghiÖp nh­ TK 2131 “ QuyÒn sö dông ®Êt”, TK 2132 “ ChiphÝ thµnh lËp doanh nghiÖp”, ..., TK 2138 “ Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh kh¸c”. 1.4. Tµi kho¶n 214 - Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh : -Néi dung : Ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng cña toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh theo gi¸ trÞ hao mßn. -KÕt cÊu : Bªn nî : Gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m trong kú. Bªn cã : Gi¸ trÞ hao mßn t¨ng trong kú D­ cã : Gi¸ trÞ hao mßn hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp. Tµi kho¶n 214 ®­îc chi tiÕt thµnh: TK 2141 “ Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh” TK 2142 “ Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh” TK 2143 “ Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh” 1.5. Tµi kho¶n 241 - Chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n dë dang : Tµi kho¶n 241 ®­îc chi tiÕt thµnh : -TK 2411 “ Mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh” Bªn nî : Ph¶n ¸nh chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh. Bªn cã : KÕt chuyÓn chi phÝ mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh. D­ nî : Chi phÝ mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh ch­a kÕt chuyÓn. -TK 2412 “ Chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n dë dang” Bªn nî : TËp hîp chi phÝ h¸t sinh trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ b¶n. Bªn cã : - Gi¸ trÞ quyÕt to¸n cña c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh. -PhÇn chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n kh«ng tÝnh vµo gi¸ trÞ c«ng tr×nh. D­ nî : Ph¶n ¸nh chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n dë dang. -TK 2413 “ Chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh” Bªn cã : TËp hîp chi phÝ s÷a ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh ph¸t sinh trong kú. Bªn cã : KÕt chuyÓn chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh. D­ nî : Chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh dë dang ( ch­a kÕt chuyÓn ) 1.6. Tµi kho¶n 001 - Tµi s¶n thuª ngoµi Néi dung : Ph¶n ¸nh tµi s¶n cè ®Þnh, c«ng cô dông cô mµ doanh nghiÖp sö dông trong 1 thêi gian ng¾n ( thuª ho¹t ®éng ). Bªn nî : NhËn tµi s¶n thuª. Bªn cã : Tr¶ tµi s¶n thuª. 1.7. Tµi kho¶n 009 - Nguån vèn khÊu hao Bªn nî : Møc khÊu hao trÝch ®­îc trong kú. Bªn cã : Nguån vèn khÊu hao ®· sö dông. D­ nî : Nguån vèn khÊu hao hiÖn cã. 2-H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh. 2.1. Thñ tôc chøng tõ. 2.1.1. T¨ng tµi s¶n cè ®Þnh : Trong mäi tr­êng hîp t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh, doanh nghiÖp ph¶i thµnh lËp ban giao nhËn TSC§. Ban nµy cã tr¸ch nhiÖn kiÓm tra, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng cña TSC§, lËp biªn b¶n giao nhËn TSC§ ( lµ chøng tõ trùc tiÕp ®Ó ghi t¨ng TSC§ ). Ngoµi ra khi ghi t¨ng TSC§, kÕ to¸n ph¶i chó ý mét sè chøng tõ liªn quan nh­ ho¸ ®¬n b¸n hµng ( do bªn b¸n lËp ), biªn b¶n nghiÖm thu c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n, ho¸ ®¬n vËn t¶i, c¸c phiÕu chi tiÒn mÆt... 2.1.2 .Gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh : HÇu hÕt c¸c tr­êng hîp gi¶m TSC§ do nh­îng b¸n, thanh lý, gãp vèn liªn doanh ... Doanh nghiÖp ph¶i cïng víi bªn nhËn lËp biªn b¶n giao nhËn TSC§ hoÆc biªn b¶n thanh lý TSC§. §©y lµ c¸c chøng tõ trùc tiÕp ®Ó ghi gi¶m TSC§. Tr­êng hîp gi¶m TSC§, t¨ng gi¸ trÞ hao mßn do khÊu hao TSC§ th× c¬ së ®Ó ghi chÐp lµ b¶ng tÝnh khÊu hao do kÕ to¸n cña doanh nghiÖp thùc hiÖn trªn c¬ së tu©n thñ chÕ ®é khÊu hao chung mµ nhµ n­íc qui ®Þnh. 2.2. S¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh. TK 1 TK 111,141,331... TK 211, 213 TK821 Thanh lý, nh­îng b¸n TSC§ (6a) HMTSC§ HMTSC§ TK 214 TK 721 TK 111,112... TK 441 Thu thanh lý (6b) nh­¬ng b¸n Chi thly, 6b nhg b¸n TK 3331 VAT (6b) (6b) ph¶i nép TK 128, 222, 411 gãp vèn , tr¶ vèn LD = TSC§ (7) (7) TK 214 HM (7) TSC§ HMTSC§ TK412 TSC§ thiÕu qua kiÓm kª (8) (8)
(7) TK 212 MuaTSC§(thêi gian ng¾n) (1a) TK2411 (1a) (1a) (6a) (6a) TK 138, 334, 821 TK 214 Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ TS TK 228 TK 214 HMTSC§ (9) TSC§ Thuª tµi chÝnh TËp hîp chi phÝ (1b) (1b) mua s¾m TSC§ Nguyªn gi¸ TSC§ TK 133 ThuÕ VAT (1) ®­îc khÊu trõ NhËn TSC§ do ®­îc cÊp, biÕu tÆng, do tæng c«ng ty ®iÒu chuyÓn tíi , (2) (2) TS thõa ph¸t hiÖn khi kiÓm kª TSC§ XDCB hoµn thµnh bµn giao (3) (3) TK 2412 TK 128, 222 NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh liªn kÕt (4) (4) b»ng tµi s¶n cè ®Þnh ChuyÓn TSC§ thuª tµi chÝnh thµnh (5) (5) TSC§ tù cã (9) Mét sè bót to¸n ®­îc ghi cô thÓ nh­ sau : -Bót to¸n 2 : Tr­êng hîp tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng do Tæng c«ng ty ®iÒu chuyÓn tíi ghi nh­ sau : Nî TK 211,213 : NG tµi s¶n cè ®Þnh b»ng NG ghi trªn sæ ®¬n vÞ giao. Cã TK 214 : Gi¸ trÞ hao mßn. Cã TK 411 : Gi¸ trÞ cßn l¹i. -Bót to¸n 3 : Trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ b¶n, ph¶i tËp hîp chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n khi hoµn thµnh míi x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh vµ bµn giao. Khi tËp hîp chi phÝ kÕ to¸n ghi : Nî TK 2412 Cã TK 111, 112, 141, 331, 341. -Bót to¸n 2 vµ 8 : H¹ch to¸n kiÓm kª tµi s¶n cè ®Þnh cô thÓ nh­ sau : + §èi víi tµi s¶n ph¸t hiÖn thiÕu : C¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm kª kÕ to¸n ghi : Nî TK 1381 : Gi¸ trÞ cßn l¹i. Nî TK 214 : Gi¸ trÞ hao mßn. Cã TK 211 : Nguyªn gi¸. Khi cã quyÕt ®Þnh xö lý tµi s¶n thiÕu cña cÊp cã thÈm quyÒn, kÕ to¸n ghi : Nî TK 111, 112 : NhËn tiÒn båi th­êng. Nî TK 1388 : Yªu cÇu båi th­êng. Nî TK 821 : TÝnh vµo chi phÝ bÊt th­êng. Nî TK 411 : §­îc phÐp ghi gi¶m nguån vèn kinh doanh. ... Cã TK 1381 : Gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n thiÕu. + §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh thõa khi kiÓm kª : Khi ph¸t hiÖn tµi s¶n cè ®Þnh thõa, doanh nghiÖp ph¶i truy t×m nguyªn nh©n ®Ó xö lý. -Tr­êng hîp thõa do kÕ to¸n quªn ghi sæ ph¶i ghi t¨ng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh vµ x¸c ®Þnh sè kh©u hao ph¶i trÝch trong thêi gian quªn ghi sæ ®Ó ph©n bæ gi¸ trÞ hao mßn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Nî TK 627, 641, 642 Cã TK 214 -Tr­êng hîp tµi s¶n thõa do thuª ch­a tr¶ th× doanh nghiÖp ph¶i lµm thñ tôc ®Ó tr¶ l¹i cho bªn cho thuª. -Tr­êng hîp tµi s¶n cè ®Þnh thõa kh«ng ph¸t hiÖn ®­îc nguyªn nh©n, c¨n cø vµo quyÕt ®Þnh cña cÊp cã thÈm quyÒn, kÕ to¸n ghi bót to¸n xö lý tµi s¶n thõa : Nî TK 211 Cã TK 411 -Khi doanh nghiÖp sö dông c¸c quÜ ®Çu t­ ph¸t triÓn, quÜ phóc lîi, nguån vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh, kÕ to¸n ph¶i ghi thªm bót to¸n chuyÓn nguån : Nî TK 414, 441, 4312 Cã TK 411 Tr­êng h¬p tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc ®Çu t­ b»ng quü phóc lîi vµ phôc vô nhu cÇu phóc lîi tËp thÓ cña doanh nghiÖp, khi kÕt chuyÓn nguån kÕ to¸n ghi : Nî TK 4312 : Quü phóc lîi. Cã TK 4313 : Quü phóc lîi ®· h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh. 3. H¹ch to¸n khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. 3.1. S¬ ®å h¹ch to¸n khÊu hao vµ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh. TK 211, 213 TK 214 TK 627, 641, 642 GÝa trÞ HMTSC§ thanh lý, nh­îng b¸n TK 821 GÝa trÞ cßn l¹i cña TSC§ TK 821 GÝa trÞ hao mßn cña TSCD ®¸nhgi¸ (2) (2) gi¶m nguyªn gi¸ TK 421 Chªnh lÖch (2) ®¸nh gi¸ l¹i GTHM cña TSCD tr¶ l¹i (3) (3) bªn cho thuª TK 212 TK 142 GTCL ch­a (3) KH hÕt TK 2141, 2143 KÕt chuyÓn t¨ng GTHM cña TSC§ (4) (4) tù cã khi ®­îc nhËn quyÒn së höu TSC§ thuª ngoµi. TrÝch khÊu hao vµo (5) (5) chi phÝ kinh doanh tõng kú X¸c ®Þnh HM TSC§ (6) (6) h×nh thµnh tõ qòy fóc lîi vµ nguån kinh phÝ vµo cuèi niªn ®é TK 4313, 466 GÝa trÞ hao mßn cña (7) TSC§ ®­îc ®¸nh gi¸ t¨ng nguyªn gi¸. TK 211 Chªnh lÖch ®¸nh (7) gi¸ l¹i TK 412 3.2. Tr­êng hîp ph¶i nép vèn khÊu hao cho ®¬n vÞ cÊp trªn hoÆc ®iÒu chuyÓn cho ®¬n vÞ kh¸c vµ cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c vay vèn khÊu hao. 3.2.1. Tr­êng hîp ph¶i nép khÊu hao ®­îc hoµn tr¶ l¹i : -Khi nép vèn khÊu hao, kÕ to¸n ghi : Nî TK 136 (1368) : Ph¶i thu néi bé. Cã TK 112 : TiÒn göi ng©n hµng. §ång thêi ghi gi¶m nguån vèn khÊu hao. Cã TK 009 - Nguån vèn khÊu hao. -Khi nhËn l¹i sè vèn khÊu hao hoµn tr¶, ghi bót to¸n ng­îc l¹i. 3.2.2.Tr­êng hîp kh«ng ®­îc hoµn l¹i, ghi : Nî TK 411 - Nguån vèn kinh doanh. Cã TK 111, 112 hoÆc 338 (3388) §ång thêi ghi gi¶m nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n : Cã TK 009. 3.2.3. Tr­êng hîp cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c vay vèn khÊu hao kÕ to¸n ghi : Nî TK 128, 228 Cã TK 111, 112 §ång thêi ghi ®¬n : Cã TK 009. 4-H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi vµ cho thuª. 4.1. H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh. 4.1.1. T¹i c¸c ®¬n vÞ ®i thuª: a, Nguyªn t¾c h¹ch to¸n : Bªn ®i thuª ph¶i ghi sæ tµi s¶n cè ®Þnh theo nguyªn gi¸ t¹i thêi ®iÓm thuª coi nh­ lµ tµi s¶n cè ®Þnh ®i mua. §ång thêi ph¶i ph¶n ¸nh toµn bé sè tiÒn ph¶i tr¶ theo hîp ®ång thuª nh­ mét kho¶n nî dµi h¹n. §Þnh kú thanh to¸n tiÒn cho bªn cho thuª theo hîp ®ång. Trong qu¸ tr×nh sö dông, bªn ®i thuª ph¶i tiÕn hµnh trÝch khÊu hao còng nh­ ph©n bæ l·i ®i thuª vµo chi phÝ kinh doanh. Tr­êng hîp tr¶ tr­íc mét lÇn cho nhiÒu n¨m th× tiÒn thuª ®­îc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ t­¬ng øng víi sè n¨m sö dông tµi s¶n cè ®Þnh. ThuÕ VAT cña ho¹t ®éng ®i thuª ( nÕu cã ) ®­îc ghi nhËn khi thanh to¸n tiÒn thuª. b, S¬ ®å h¹ch to¸n TSC§ ®i thuª : TK 111, 112 TK 342 TK 212 TK 2142 TK 627, 641, 642 Thanh lý tiÒn thuª (2) ph¶i tr¶ ®Þnh kú TK 133 VAT (2) ®Çu vµo NhËn TSC§ (1) cho bªn cho thuª TK 142 l·i ph¶i tr¶ Tr¶ TSC§ (4) cho bªn cho thuª TK 2141,2143 TK 142 GTCL (4) ch­a KH hÕt KÕt chuyÓn GTHM khi (5a) (5a) chuyÓn quyÒn së höu TrÝch KH trõ (3a) (3a) dÇn vµo CFKD TK 142 Trõ dÇn (3b) (3b) l·iph¶i tr¶ vµo CFKD TK 211, 213 KÕt chuyÓn NGTSC§ ( 5b) (5b) khi ®­îc chuyÒn quyÒn së h÷u. TK 111, 112... CP mua l¹i TSC§ (5c) TK 133 VAT (5c) ®Çu vµo 4.1.2. T¹i ®¬n vÞ cho thuª : a, Nguyªn t¾c h¹ch to¸n : VÒ thùc chÊt, tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña bªn cho thuª nªn kÕ to¸n p¶i më sæ chi tiÕt theo dâi c¶ vÒ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª. §ång thêi ph¶n ¸nh sæ thu tõng kú vÒ cho thuª. Sè khÊu hao tµi s¶n cho thuª ®­îc tÝnh t­¬ng øng víi sè n¨m thu ®­îc tiÒn thuª. Tr­êng hîp sè n¨m tr¶ tiÒn thuª b»ng hoÆc v­ît qu¸ thêi h¹n sö dông tµi s¶n th× chi phÝ kh©u hao tÝnh theo thêi gian sö dông. Gi¸ trÞ tµi s¶n cho thuª ®­îc h¹ch to¸n vµo kho¶n ®Çu t­ tµi chÝnh dµi h¹n. b, S¬ ®å h¹ch to¸n TSC§ cho thuª : TK 214 TK 811 TK 711 TK 111, 112, 138 TrÝch KH TSC§ (1) Cho thuª TK 111,112... C¸c CF kh¸c vÒ (2) cho thuª TK 133 TK 228 GÝa trÞ TSC§ (3) cho thuª ph¶i thu håi tõng kú TK 911 KÕt chuyÓn (7) (7) chi phÝ vÒ cho thuª KÕt chuyÓn (6) (6) thu nhËp vÒ cho thuª Thu nhËp vÒ (4) cho thuª TK 3331 VAT (4) ®Çu ra TK 152, 153 Thu nhËp b»ng (5) hiÖn vËt VAT (5) ®Çu ra TK 3331 333331 4.2. H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuª ho¹t ®éng 4.2.1. T¹i ®¬n vÞ ®i thuª : - C¨n cø hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan, kÕ to¸n ghi : Nî TK 627, 641, 642 : TiÒn thuª vµ c¸c chi phÝ liªn quan. Nî TK 133 : ThuÕ VAT ®­îc khÊu trõ. Cã TK 331, 3388 : Sè tiÒn thuª ph¶i tr¶. Cã TK 111, 112 : C¸c chi phÝ kh¸c. -Khi tr¶ tiÒn cho ®¬n vÞ cho thuª : Nî TK 331, 3388 Cã TK 111, 112... 4.2.2. T¹i ®¬n vÞ cho thuª : TSC§ cho thuª vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nªn hµng th¸ng vÉn ph¶i trÝch khÊu hao. C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh, kÕ to¸n ghi : Nî TK 811 : TËp hîp chi phÝ cho thuª. Cã TK 214 : KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª. Cã TK 111, 112 ... : C¸c chi phÝ kh¸c. -Kho¶n thu vÒ cho thuª : Nî TK 111, 112, 138 ... : Tæng sè thu. Cã TK 3331 : ThuÕ VAT ph¶i nép. Cã TK 711 : Sè thu vÒ cho thuª. Chó ý : T¹i ®¬n vÞ ®i thuª tµi s¶n cè ®Þnh ho¹t ®éng, ngoµi c¸c bót to¸n trªn cßn ph¶i : - Theo dâi gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª ho¹t ®éng vµo TK 001 “ Tµi s¶n thuª ngoµi”, chi tiÕt theo tõng ng­êi thuª vµ tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh thuª. Khi thuª, ghi : Nî TK 001. Khi tr¶, ghi : Cã TK 001. - Trong thêi gian thuª, muèn thay ®æi kÕt cÊu, trang bÞ thªm bé phËn...ph¶i ®­îc bªn cho thuª ®ång ý. Gi¸ trÞ trang bÞ thªm ghi gièng nh­ t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh b×nh th­êng . Khi bµn giao, bé phËn gi¸ trÞ nµy h¹ch to¸n gièng nh­ tr­êng hîp nh­îng b¸n, thanh lý. 5. H¹ch to¸n söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh. 5.1. Ph­¬ng thøc söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh : a, Söa ch÷a th­êng xuyªn ( söa ch÷a nhá ) : Lµ lo¹i h×nh söa ch÷a cã tÝnh chÊt b¶o qu¶n, b¶o d­ìng th­êng xuyªn tµi s¶n cè ®Þnh víi kü thuËt ®¬n gi¶n, do c«ng nh©n thuéc bé phËn c¬ khÝ söa ch÷a trong doanh nghiÖp ®¶m nhËn, thêi gian söa ch÷a ng¾n, chi phÝ nhá. b, Söa ch÷a lín : Lµ lo¹i h×nh söa ch÷a cã tÝnh chÊt kh«i phôc n¨ng lùc ho¹t ®éng cña tµi s¶n cè ®Þnh víi kü thuËt phøc t¹p, thêi gian dµi, chi phÝ lín. Söa ch÷a lín bao gåm söa ch÷a lín theo kÕ ho¹ch vµ söa ch÷a lín ngoµi kÕ ho¹ch. c, Söa ch÷a n©ng cÊp tµi s¶n cè ®Þnh : Lµ lo¹i h×nh söa ch÷a cã tÝnh chÊt t¨ng n¨ng lùc ho¹t ®éng hoÆc kÐo dµi tuæi thä cña tµi s¶n cè ®Þnh. Thùc chÊt lµ mét d¹ng x©y dùng c¬ b¶n do ®ã chi phÝ n©ng cÊp tµi s¶n cè ®Þnh chÝnh lµ chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n. 5.2. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t. TK 111,112,152,334 TK 627, 641, 642 Chi phÝ s÷a ch÷a nhá (1) (1) TK 2413 CF söa ch÷a lín (2) (2) tù lµm TK 311 CF söa ch÷a lín (3) (3) thuª ngoµi TK 133 VAT (3) ®­îc khÊu trõ TK 142 K/c gi¸ (5) thµnh s/c Ngoµi (5a) kÕ ho¹ch Trong (5b) kÕ ho¹ch N©ng (5c) cÊp TK 335 TK 211 Chi phÝ s÷a ch÷a nhá (4) (4) Ph©n bæ (5a) (5a) dÇn TrÝch (5b) (5b) tr­íc PhÇn II : Nh÷ng tån t¹i v­íng m¾c vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ChÕ ®é kÕ to¸n vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh ®· vµ ®ang ®­îc c¸c doanh nghiÖp ¸p dông réng r·i. VÒ c¬ b¶n nã ®· ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña qu¶n lý vÒ tµi s¶n cè ®Þnh nãi riªng vµ ®ãng gãp nh÷ng th«ng tin kÕ to¸n quan träng cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh chung trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi nÒn kinh tÕ c¶ n­íc ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn m×nh ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt lµ sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®ßi hái sù cô thÓ ho¸ ®Õn tõng chi tiÕt trong c¸c th«ng tin kÕ to¸n th× viÖc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh ®· vµ ®ang tån t¹i mét sè v­íng m¾c sau : I-VÒ ph­¬ng ph¸p khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Nh­ ®· tr×nh bµy trong phÇn I môc II.3, c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh theo Q§ 1062 TC/Q§/CSTC ngµy 14/11/1996 cña Bé tr­ëng Bé tµi chÝnh lµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao duy nhÊt ®­îc ¸p dông ®· lµm xuÊt hiÖn mét sè bÊt hîp lý. Sù bÊt hîp lý ®ã lµ do nh÷ng lý do cô thÓ sau : Thø nhÊt : Tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu nhãm kh¸c nhau; C«ng dông cña tµi s¶n còng nh­ c¸ch thøc ph¸t huy t¸c dông cña tµi s¶n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp cã sù kh¸c nhau; Møc ®é suy gi¶m vÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña tµi s¶n còng cã sù kh¸c nhau; Lîi Ých thu ®­îc tõ viÖc sö dông tµi s¶n còng kh¸c nhau. Thø hai : KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ sù ph©n bæ cã hÖ thèng c¸c chi phÝ doanh nghiÖp ®· ®Çu t­ ®Ó cã ®­îc tµi s¶n vµ ®¶m b¶o phï hîp víi lîi Ých thu ®­îc tõ tµi s¶n ®ã trong qu¸ tr×nh sö dông. Thø ba : XuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c phï hîp cña kÕ to¸n víi néi dung c¬ b¶n lµ thu nhËp ph¶i phï hîp víi chi phÝ ®· chi ra trong kú kÕ to¸n, mµ chi phÝ khÊu hao lµ mét kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Thø t­: V× khÊu hao lµ mét yÕu tè chi phÝ cã liªn quan ®Õn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, nÕu quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp ph¶i khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng ®Ó ®¶m b¶o sè liÖu tÝnh thuÕ ®­îc ®óng ®¾n, khi thùc hiÖn nh­ vËy ®· cã sù ®ång nhÊt gi÷a kÕ to¸n doanh nghiÖp vµ kÕ to¸n thuÕ trong khi hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp kh«ng ®ång nhÊt víi kÕ to¸n tÝnh thuÕ. §Ó ®¶m b¶o sè liÖu do kÕ to¸n cung cÊp ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ ho¹t ®éng kinh doanh còng nh­ t×nh h×nh sö dông tµi s¶n cña doanh nghiÖp, Nhµ n­íc nªn thay ®æi qui ®Þnh vÒ khÊu hao theo h­íng sau : Thø nhÊt : Nhµ n­íc chØ qui ®Þnh khung thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp, yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp sö dông tµi s¶n theo ®óng khung thêi gian qui ®Þnh vµ ®¨ng ký víi c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng. Thø hai : Cho phÐp doanh nghiÖp ®­îc lùa chän ph­¬ng ph¸p khÊu hao phï hîp víi c«ng dông, c¸ch thøc sö dông tµi s¶n nh»m môc ®Ých thu ®­îc lîi Ých kinh tÕ trong qu¸ tr×nh sö dông. Cô thÓ nh­ sau : + Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, c¸c tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh...¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng. + M¸y mãc thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i th­êng g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tÝnh n¨ng c«ng suÊt bÞ g¶m dÇn trong qu¸ tr×nh sö dông : Cho phÐp ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng hoÆc ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn. + §èi víi c¸c thiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý th­êng chÞu nhiÒu t¸c ®éng cña hao mßn v« h×nh : ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn. Thø ba : Cã qui ®Þnh cô thÓ vÒ møc khÊu hao hoÆc ph­¬ng ph¸p khÊu hao phôc vô môc tiªu tÝnh thuÕ, ph¹m vi ¸p dông cña c¸c qui ®Þnh nµy vµo thêi ®iÓm cuèi niªn ®é kÕ to¸n khi tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn víi ng©n s¸ch nhµ n­íc. Thø t­ : §èi víi tr­êng hîp c¸c doanh nghiÖp cã tµi s¶n cè ®Þnh h¹ch to¸n theo hîp ®ång thuª dµi h¹n, ph­¬ng ph¸p khÊu hao còng ®­îc ¸p dông nh­ c¸c tµi s¶n cè ®Þnh cïng lo¹i thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp, hoÆc phï hîp víi ®iÒu kiÖn, c¸ch thøc sö dông tµi s¶n ®Ó thu lîi. Thø n¨m : §èi víi tµi s¶n t¹m ngõng sö dông t¹i doanh nghiÖp nh­ ngõng v× lý do thêi vô, cho thuª ho¹t ®éng, tµi s¶n cÇm cè ... trong thêi gian sö dông vÉn ph¶i trÝch khÊu hao nh­ng ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng. Ngoµi ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng ®½ ®­îc qui ®Þnh ,c¸c ph­¬ng ph¸p khÊu hao kh¸c ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau : *Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng : Ph­¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i x· ®Þnh ®­îc møc khÊu hao tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n l­îng dù kiÕn, tõ ®ã c¨n cø vµo s¶n l­îng thùc tÕ thùc hiÖn khi sö dông tµi s¶n ®Ó x¸c ®Þnh møc khÊu hao ph¶i trÝch hµng n¨m. Møc khÊu hao Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh tÝnh cho ®¬n = ---------------------------------- vÞ s¶n phÈm Tæng s¶n phÈm dù kiÕn *Ph­¬ng ph¸p khÊu hao b×nh qu©n nh©n ®«i theo sè d­ gi¶m dÇn : C¬ së tÝnh møc khÊu hao lµ tØ lÖ khÊu hao x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng vµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh. Tû lÖ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh = Tû lÖ khÊu hao b×nh qu©n x 2 *Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo tæng sè n¨m h÷u dông : Ph­¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i tÝnh tû lÖ khÊu hao cho tõng n¨m sö dông cña tµi s¶n cè ®Þnh. Tû lÖ khÊu hao 2(t - ti+1) tµi s¶n cè ®Þnh = ---------------- n¨m thø i t(t + 1) Trong ®ã : + t : Lµ thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n cè ®Þnh. + ti : Lµ thêi ®iÓm lÇn trÝch khÊu hao Møc khÊu hao Nguyªn gi¸ Tû lÖ khÊu hao = x n¨m thø i TSC§ n¨m thø i II-VÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh t¹i doanh nghiÖp ®i thuª. §i thuª dµi h¹n m¸y mãc, thiÕt bÞ lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn, ®Æc biÖt lµ trong hoµn c¶nh hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay ®Òu thiÕu vèn ho¹t ®éng. T¹i ViÖt Nam, ho¹t ®éng nµy còng chØ míi xuÊt hiÖn, tuy nhiªn viÖc h¹ch to¸n t¹i c¸c ®¬n vÞ ®i thuª tµi chÝnh theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cßn nhiÒu v­íng m¾c thÓ hiÖn ngay tõ c¸ch tÝnh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª, ph¶n ¸nh l·i thuª cho ®Õn c¸ch thøc thanh to¸n tiÒn thuª ( c¶ gèc vµ l·i ). 1. VÒ c¸ch x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ : Theo phÇn I, môc II th× nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ®­îc tÝnh theo gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n tiÒn thuª. C¸ch tÝnh nµy ®­îc sö dông trong nh÷ng doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh l·i gép tøc lµ l·i kú sau ®­îc tÝnh b»ng : (TiÒn gèc - l·i kú tr­íc ) x L·i suÊt. Râ rµng c¸ch tÝnh nµy chØ phï hîp víi c¸ch cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh thu håi mét lÇn c¶ gèc lÉn l·i. Còng theo chÕ ®é qui ®Þnh, nÕn trong hîp ®ång ghi râ sè tiÒn bªn ®i thuª ph¶i tr¶ cho c¶ giai ®o¹n thuª vµ sè tiÒn l·i ph¶i tr¶ cho mçi n¨m th× nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc : Nguyªn gi¸ = (Sè nî ph¶i tr¶ theo hîp ®ång - (Sè n¨m thuª x Sè l·i ph¶i tr¶ mçi n¨m). Nh÷ng qui ®Þnh vÒ nguyªn gi¸ nh­ trªn ®Òu kh«ng phï hîp víi tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh. Trªn thùc tÕ, xu h­íng cña ng­êi cho thuª vµ ®i thuª lµ tho¶ thuËn viÖc tr¶ l·i vµ gèc ®­îc chia ra tõng kú nhÊt ®Þnh trong thêi gian thuª vµ sè tiÒn tr¶ cuèi mçi kú lµ b»ng nhau. §iÒu nµy võa tr¸nh ®­îc rñi ro, võa cã nguån thu thùc tÕ hµng n¨m cho ng­êi cho thuª mét c¸ch æn ®Þnh. §ång thêi víi ng­êi ®i thuª, t×nh h×nh tµi chÝnh kh«ng bÞ x¸o trén khi t×m nguån tr¶ nî vµ gi¶m bít chi phÝ l·i vay ph¶i tr¶ do sè tiÒn ph¶i tr¶ hµng n¨m b»ng nhau. Trong tr­êng hîp chuyÓn quyÒn së h÷u hoÆc b¸n l¹i tµi s¶n cè ®Þnh cho bªn ®i thuª tr­íc thêi h¹n, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cßn l¹i ch­a thu håi kh¸ dÔ dµng. Sè tiÒn ph¶i tr¶ PV x r ®Òu ®Æn tõng kú = ---------------- (th¸ng, quÝ, n¨m) 1 - 1/(1 + r)t Trong ®ã : PV : gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c kho¶n chi trong t­¬ng lai. FV : gi¸ trÞ c¸c kho¶n chi bªn thuª ph¶i tr¶ mçi n¨m theo hîp ®ång thuª . r : l·i suÊt vay vèn theo n¨m ghi trong hîp ®ång thuª TSC§ . t : thêi h¹n thuª tµi s¶n cè ®Þnh theo hîp ®ång . 2. VÒ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n. C¸ch h¹ch to¸n theo chÕ ®é qui ®Þnh (tr×nh bµy ë phÇn I, môc II.4) tuy ®· ph¶n ¸nh ®­îc néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång thuª tµi chÝnh nh­ng vÉn cßn 1 sè v­íng m¾c. Cô thÓ lµ : Thø nhÊt : T¹i thêi ®iÓm thuª, toµn bé sè l·i vÒ ®i thuª ph¶i tr¶ trong suèt thêi gian thuª l¹i ®­îc ghi nhËn cïng mét lóc vµo tµi kho¶n 142 (1421 - Chi phÝ tr¶ tr­íc). VÒ thùc chÊt, sè l·i nµy míi chØ lµ tho¶ thuËn theo hîp ®ång chø ch­a tr¶. Thø hai : TK 1421 ®­îc dïng ®Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr­íc cã thêi gian ph©n bæ trong vßng 1 n¨m trong khi tæng sè l·i thuª ph¶i tr¶ qu¸ lín. Nh÷ng bÊt hîp lý trªn cã thÓ ®­îc gi¶i quyÕt theo c¸ch sau : -Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ®­îc ghi thuÕ sè nî gèc mµ bªn ®i thuª ph¶i tr¶. Sè nî nµy x¸c ®Þnh dùa vµo sè vèn ®Çu t­ thùc tÕ ®Ó cã ®­îc b¶n th©n tµi s¶n cho thuª. Tr­êng hîp cÇn thiÕt cã thÓ tiÕn hµnh ®Þnh gi¸ tµi s¶n cho thuª theo gi¸ trÞ phï hîp víi t×nh tr¹ng kü thuËt cña tµi s¶n. -Kh«ng ghi nhËn vµo chi phÝ tr¶ tr­íc tæng sè l·i ph¶i tr¶ trong suèt thêi gian thuª nh­ hiÖn nay. Sè l·i thuª ph¶i tr¶ hµng n¨m sÏ ®­îc ph©n bæ dÇn hoÆc trÝch tr­íc theo kÕ ho¹ch vµo chi phÝ. C¸ch lµm nµy kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ tµi s¶n thuª tµi chÝnh mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kÕ to¸n cã kÕ ho¹ch ph©n bæ hoÆc tr×nh tr­íc chi phÝ l·i thuª kÞp thêi ®ång thêi lµm cho néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n ®­îc chÝnh x¸c h¬n. C¸c bót to¸n cô thÓ nh­ sau : + Khi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi, kÕ to¸n ghi nhËn nguyªn gi¸ : Nî TK 212 : Nguyªn gi¸. Nî TK 133(1332) : VAT ®­îc khÊu trõ. Cã TK 342 : Tæng sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ (gèc + l·i). + Ph¶n ¸nh sè l·i vÒ cho thuª ph¶i tr¶ theo tõng n¨m : Nî TK 142(1421) : Sè l·i ph¶i tr¶ trong n¨m. Cã TK 338(3388) : Sè l·i ph¶i tr¶ trong n¨m. + §Þnh kú thanh to¸n tiÒn thuª theo hîp ®ång (gèc + l·i). Nî TK 342 : Sè gèc. Cã TK 338 : Sè l·i. Cã TK liªn quan (111, 112, ...). + Hµng th¸ng trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª vµ kÕt chuyÓn l·i ph¶i tr¶ vµo chi phÝ kinh doanh : Nî TK liªn quan (627, 641, 642) Cã TK 214(2142) : Sè khÊu hao ph¶i trÝch. Cã TK 142 (1421) : Trõ dÇn l·i ph¶i tr¶ vµo chi phÝ. + NÕu trÝch tr­íc chi phÝ l·i thuª ph¶i tr¶ hµng th¸ng trong n¨m ; Nî TK liªn quan (627, 641, 642) Cã TK 335 : TrÝch tr­íc chi phÝ l·i thuª vµo chi phÝ. + Khi thanh to¸n l·i thuª : Nî TK 335 : Sè l·i cho thuª ph¶I tr¶ hµng kú. Cã TK liªn quan (111, 112,...) III-VÒ vÊn ®Ò lËp dù phßng gi¶m gi¸ TSC§ Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh , ®Þnh kú ( th­êng lµ cuèi n¨m ) DN tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ . Tuy nhiªn , viÖc ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ cßn mét sè tån t¹i sau : Thø nhÊt : ë ViÖt nam , viÖc ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ hÇu hÕt do c¸c DN tù ®¸nh gi¸ theo quyÕt ®Þnh cña Nhµ n­íc hoÆc do chÝnh c¬ quan Nhµ n­íc thùc hiÖn chø ch­a cã dÞch vô phôc vô c«ng t¸c nµy . §iÒu nµy ®· vi ph¹m nguyªn t¾c kh¸ch quan trong kÕ to¸n , do ®ã nh÷ng kÕt qu¶ tõ viÖc ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ kh«ng cã ®é tin cËy vµ chÝnh x¸c cao . Thø hai : khi ®¸nh gi¸ l¹i , nÕu phÇn t¨ng gi¸ cña tµi s¶n lín h¬n phÇn gi¶m gi¸ chªnh lÖch ®­îc ghi t¨ng thu nhËp hoÆc ghi t¨ng nguån vèn kinh doanh . ViÖc qui ®Þnh ho¹ch to¸n nh­ vËy ®· ch­a qu¸n triÖt nguyªn t¾c thËn träng trong kÕ to¸n . Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái viÖc ghi nhËn thu nhËp , t¨ng vèn chñ së h÷u khi cã chøng cí ch¾c ch¾n , chi phÝ ®­îc ghi nhËn ngay khi cã dù kiÕn . Tu©n thñ nguyªn t¾c thËn träng lµ mét yªu cÇu cÇn thiÕt vµ quan träng gióp cho c¸c th«ng tin vÒ vèn chñ së h÷u vµ lîi nhu©n cña DN cã tÝnh hiÖn thùc cao . ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn mµ c¸c DN cã thÓ trÝnh dù phßng gi¶m gi¸ TSC§ . Thùc chÊt cña nguyªn t¾c dù phßng lµ tÝnh tr­íc c¸c kho¶n chi phÝ cã thÓ ph¸t sinh trong t­¬ng lai . Dù phßng gi¶m gi¸ cã t¸c dông lµm gi¶m l·i cña niªn ®é nªn DN tÝch lòy ®­îc mét sè ®¸ng lÏ ®· ®­îc ph©n chia . Sè vèn nµy ®­îc sö dông ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n gi¶m gÝa tµi s¶n thùc sù ph¸t sinh vµ tµi trî c¸c kho¶n chi phÝ hay lç ®· dù phßng khi c¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh ë niªn ®é sau nµy . Nh­ vËy , dù phßng gi¶m gi¸ TSC§ t¹o nªn mét nguån tµi chÝnh cña doanh nghiÖp , t¹m thêi n»m trong TSC§ tr­íc khi sö dông thùc thô. KÕt luËn Cã thÓ nãi, h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh lµ m¶ng kÕ to¸n phøc t¹p nhÊt trong toµn bé néi dung cña kÕ to¸n tµi chÝnh. Cïng víi viÖc hoµn thiÖn c¸c phÇn kÕ to¸n kh¸c, hoµn thiÖn h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh ®ãng vai trß quan träng cho sù ra ®êi cña hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam mµ Nhµ n­íc ®ang xóc tiÕn thùc hiÖn. Víi nh÷ng ®ãng gãp rÊt nhá trong bµi viÕt nµy, em hi väng r»ng m×nh ®· ®Ò cËp dÕn ®­îc phÇn nµo ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò cßn ch­a hîp lý trong chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thóª VAT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ ë ViÖt Nam hiÖn nay. Tuy nhiªn, do h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh lµ mét vÊn ®Ò rÊt réng vµ phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i cã mét sù am hiÓu s©u s¾c trong c¶ lý thuyÕt vµ thùc tÕ míi bao qu¸t ®­îc hÕt c¸c tr­êng hîp nªn víi l­îng kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, bµi viÕt cña em tÊt yÕu sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em rÊt mong ®­îc sù th«ng c¶m vµ gãp ý cña thÇy c«. Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa KÕ to¸n ®· nhiÖt t×nh chØ b¶o, gióp ®ì em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Tµi liÖu tham kh¶o 1.Gi¸o tr×nh “ Lý thuyÕt vµ thùc hµnh kÕ to¸n tµi chÝnh” do PTS NguyÔn V¨n C«ng chñ biªn. 2.Gi¸o tr×nh “ KÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp” do PTS §Æng ThÞ Loan chñ biªn. 3.T¹p chÝ kÕ to¸n sè 17, 18 n¨m 1999. 4.T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 27 n¨m 1998. 5.V¨n b¶n ph¸p qui sè 1-1997. 6.T¹p chÝ tµi chÝnh sè 3 n¨m 1997, sè 8 n¨m1997, sè 6 n¨m 1998. 7.T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o sè 2 n¨m 1999.