Đề tài Một số vấn đề về hoạt động dịch vụ ngân hàng tại sở giao dịch ngân hàng công thương Việt Nam

iÓm bÊt lîi cña Së v× doanh nghiÖp cã thÓ rót vèn bÊt kú lóc nµo g©y bÞ ®éng vÒ vèn. C¸c nguån vèn trung dµi h¹n hiÖn nay ë Së giao dÞch chñ yÕu lµ nguån vèn tµi trî uû th¸c ®Çu t­ hoÆc d­íi d¹ng ph¸t hµnh kú phiÕu. Qua sè liÖu trªn ta còng thÊy ®­îc Së giao dÞch lu«n coi träng c«ng t¸c c¶i tiÕn h×nh thøc, liªn tôc ®a d¹ng ho¸ còng nh­ t¹o ra c¸c tiÖn Ých cho ng­êi göi tiÒn víi l·i suÊt lu«n linh ho¹t vµ phï hîp víi thÞ tr­êng. §ång thêi ¸p dông c¸c h×nh thøc ­u ®·i l·i suÊt cho kh¸ch hµng th­êng xuyªn cã sè d­ tiÒn göi cao. Nhê n©ng cao chÊt l­îng phôc vô vµ biÕt khai th¸c yÕu tè t©m lý cña ng­êi göi tiÒn mµ nguån vèn huy ®éng cña Së giao dÞch ngµy cµng t¨ng tr­ëng nhanh vµ æn ®Þnh c¶ vÒ ®ång néi tÖ vµ ngo¹i tÖ. Tãm l¹i, nguån vèn huy ®éng lín, dåi dµo, t¨ng tr­ëng æn ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó Së giao dÞch cã thÓ chñ ®éng trong kinh doanh vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô vµ c¸c dÞch vô cña ng©n hµng. §ång thêi gióp NHCTVN trong viÖc ®iÒu hoµ vèn toµn hÖ thèng ng©n hµng C«ng th­¬ng. BiÓu 1 - T×nh h×nh huy ®éng vèn cña Së giao dÞch §¬n vÞ: Tû ®ång ChØ tiªu N¨m 1996 N¨m 1997 N¨m 1998 Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng - Tæng nguån vèn huy ®éng 3.176 100 4.042 100 5.572 100 I. Ph©n theo vèn huy ®éng + TiÒn göi doanh nghiÖp 2.390 75 2.909 72 3.362 60 + TiÒn göi d©n c­ 786 25 1.133 28 2.210 40 II. Ph©n theo thêi h¹n + TiÒn göi kh«ng kú h¹n 2.237 70 2.835 70 3.481 62 + TiÒn göi cã kú h¹n 939 30 1.207 30 2.091 38 III. Ph©n theo ®¬n vÞ tiÒn tÖ - TiÒn göi b»ng VN§ 2.987 94 3.392 84 3.967 71 - TiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ 189 6 650 16 1.605 29 Nguån b¸o c¸o cña Së giao dÞch NHCTVN n¨m 1996, 1997, 1998. b. Sö dông vèn Trong 10 n¨m qua, ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ cho vay kh«ng ngõng ®­îc më réng gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn vµ ®æi míi kinh tÕ cña ®Êt n­íc. TÝnh ®Õn 31/12/1998 d­ nî cho vay ®¹t 875 tû t¨ng 19,5% so víi cïng kú n¨m 1997. C¬ cÊu tÝn dông ®­îc ®æi míi vµ chuyÓn dÞch theo h­íng më réng cho vay tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ d©n c­, mäi ngµnh nghÒ kinh doanh ®­îc Nhµ n­íc cho phÐp ®ång thêi chó ý tíi viÖc t¨ng tû träng cho vay trung vµ dµi h¹n vµ thùc hiÖn t¨ng tr­ëng tÝn dông ®èi víi c¸c thµnh viªn lµ c¸c tæng c«ng ty 90, 91. Më réng tÝn dông tµi trî xuÊt nhËp khÈu, tÝn dông b¶o l·nh, c¸c ch­¬ng tr×nh tÝn dông b»ng c¸c nguån vèn cña c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng liªn ng©n hµng, ®Çu t­ tr¸i phiÕu... Trong khi nguån vèn t¨ng nhanh trung b×nh tõ 25 ®Õn 27%/n¨m th× d­ nî hµng t¨ng chØ t¨ng trung b×nh kho¶ng 8% - 20% kh«ng t­¬ng xøng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng nguån vèn. MÆt kh¸c chÊt l­îng tÝn dông nãi chung gi¶m sót thÓ hiÖn tû träng nî qu¸ h¹n n¨m 1996 chiÕm 7% trong tæng d­ nî, sang n¨m 1997 gi¶m xuèng cßn 6% nh­ng ®Õn n¨m 1998 lµ t¨ng lªn ®Õn 12% vµ hiÖn nay Së ®· cè g¾ng ®Ó gi¶m thÊp nî qu¸ h¹n b»ng nhiÒu biÖn ph¸p nh­ng vÉn ë møc cao lµ 8% vµ nî khã ®ßi vÉn cã chiÒu h­íng gia t¨ng. BiÓu 2 - T×nh h×nh sö dông vèn §¬n vÞ: Tû ®ång. ChØ tiªu 31.12.1996 31.12.1997 31.12.1998 Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng % so 96 Sè tiÒn Tû träng % so 97 - Tæng d­ nî 678 100 732 100 107,9 875 100 119,5 I. Ph©n theo thêi h¹n 1. Ng¾n h¹n 540 79,5 585 78 108,3 380 43,4 64,9 2. Dµi h¹n 138 20,4 147 22 106,5 495 56,6 336,7 II. Theo thµnh phÇn KT 1. Quèc doanh 586 86,7 539 73,6 92 793 90,6 147 2. Ngoµi quèc doanh 92 13,6 193 26,4 209,7 82 9,4 42,4 III. Theo ®¬n vÞ T.tÖ 1. VN§ 399 58,8 467 63,8 117 632 72,2 135 2. Ngo¹i tÖ quy ®æi 279 41,2 265 36,2 95 243 27,8 91,6 IV. Ph©n theo ngµnh 1. C«ng nghiÖp 201,8 29,7 195 26,6 96,6 106 12 54,3 2. X©y dùng 7,6 1,1 10 1,3 131,5 7 10,8 0,7 3. G.th«ng, b­u ®iÖn 130,8 19,3 131,7 18 100,6 483 55,2 366,7 4. Th­¬ng nghiÖp 279,9 41,3 264 36 94,3 262 29,9 99,2 5. Kh¸c 58 8,6 133,9 18,1 230,8 10,4 2,1 7,7 V. Ph©n theo chÊt l­îng - Trung h¹n 630 93 706 96 112 774 88 109,6 - Qu¸ h¹n 47,9 7 26,5 6 55,3 95 12 358,4 + Qu¸ h¹n d­íi 6 th¸ng 27 20 73 + Qu¸ h¹n tõ 6-12 th¸ng 11 3,5 2,7 + Qu¸ h¹n trªn 12 th¸ng 9,7 3 19,3 Nguån b¸o c¸o cña Së giao dÞch NHCTVN 1996, 1997, 1998. c. NghiÖp vô kinh doanh ngo¹i tÖ : (Xem biÓu 3 trang 32) . Nhê kinh doanh ngo¹i tÖ mµ Së giao dÞch ®a d¹ng ho¸ c¸c nghiÖp vô cña Ng©n hµng gióp cho thuËn lîi, nhanh chãng thùc hiÖn c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng kh«ng chØ b»ng néi tÖ mµ c¶ ngo¹i tÖ. Kh¸ch hµng cã thÓ chØ cÇn quan hÖ víi mét ng©n hµng lµ ®· cã thÓ tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng cña m×nh. §iÒu ®ã ®· cã thÓ tho¶ m·n mäi nhu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng cña m×nh. §iÒu ®ã gióp Së giao dÞch gi÷ ®­îc c¸c kh¸ch hµng cã quan hÖ truyÒn thèng víi m×nh vµ cßn më réng thªm quan hÖ víi c¸c kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Së giao dÞch ®· tõng b­íc ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc mua b¸n ngo¹i tÖ nh­ kú h¹n ho¸n ®æi. Ngoµi ra giao dÞch c¸c lo¹i ngo¹i tÖ nµy ngµy cµng gia t¨ng tõ 4,6% n¨m 1996 lªn 9,7% n¨m 1997 vµ 7,2% n¨m 1998. Trong ®ã hÇu hÕt c¸c lo¹i ngo¹i tÖ m¹nh ®­îc thùc hiÖn mua b¸n nh­ DEM, JPY, FRF, CHF, SGD, EUR, AUD, GBP, SEK... §©y lµ nh÷ng lo¹i ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi, cã xu h­íng tû gi¸ æn ®Þnh, ®iÒu nµy cho thÊy Së giao dÞch rÊt coi träng viÖc phßng ngõa rñi ro vÒ tû gi¸ vµ cè g¾ng doanh thu lîi nhuËn cao nhÊt. Môc ®Ých mua b¸n c¸c lo¹i ngo¹i tÖ kh¸c còng nh»m gi¶m bít søc Ðp vÒ USD cña kh¸ch hµng, ®ång thêi gióp kh¸ch hµng thuËn lîi trong thanh to¸n quèc tÕ b»ng c¸c lo¹i ngo¹i tÖ kh¸c vµ ®em l¹i lîi nhuËn bæ sung cho ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ. HiÖn nay Së giao dÞch tÝch cùc ph¸t triÓn c¸c dÞch vô nµy ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng kh¸ch hµng ph¶i ®æi tiÒn th«ng qua USD, chªnh lÖch gi¸ mua, gi¸ b¸n cña c¸c lo¹i ngo¹i tÖ nµy cao do vËy thu lîi nhuËn lín. Trong quan hÖ víi c¸c ng©n hµng ®¹i lý, ngoµi nh÷ng quan hÖ nh­ thanh to¸n chuyÓn tiÒn, tµi trî, gióp ®ì ®µo t¹o, cho vay vèn... cßn mét quan hÖ kh«ng thÓ thiÕu lµ c¸c quan hÖ giao dÞch vÒ mua b¸n ngo¹i tÖ. Tuy viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ víi ng©n hµng n­íc ngoµi kh«ng thùc hiÖn t¹i Së giao dÞch mµ thùc hiÖn t¹i phßng Dealing room cña Héi së chÝnh nh­ng cã rÊt nhiÒu giao dÞch ®­îc ph¸t sinh t¹i c¸c chi nh¸nh trong ®ã Së giao dÞch lµ mét chi nh¸nh lín ®· yªu cÇu Héi së chÝnh thùc hiÖn hé. §iÒu ®ã lµm t¨ng thªm mèi quan hÖ víi c¸c ng©n hµng ®¹i lý, t¨ng thªm thu nhËp cho NHCTVN vµ b¶n th©n Së giao dÞch. Doanh sè mua b¸n ngo¹i tÖ cña Së giao dÞch lu«n chiÕm kho¶ng 10% doanh sè mua b¸n cña toµn hÖ thèng NHCT. §Ó ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ ngµy cµng cã hiÖu qu¶, sím lµm quen vµ hoµ nhËp víi c¸c ng©n hµng khu vùc vµ trªn thÕ giíi vÒ kinh doanh ngo¹i tÖ, tõ n¨m 1995 NHCT ®· nèi m¹ng víi h·ng Reuters, telerate ®Ó th­êng xuyªn theo dâi sù biÕn ®éng cña tû gi¸ c¸c lo¹i ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §· sö dông Dealing Services ®Ó giao dÞch trùc tiÕp víi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi. §èi víi ho¹t ®éng tÝn dông ngo¹i tÖ cña Së giao dÞch, kinh doanh ngo¹i tÖ gãp phÇn thùc hiÖn viÖc vay, tr¶ cña c¸c doanh nghiÖp vay vèn cña së ®­îc thùc hiÖn nhanh chãng thuËn lîi. NÕu mét ng©n hµng chØ cã huy ®éng, cho vay, thanh to¸n vµ lµm c¸c dÞch vô cã liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ mµ kh«ng cã bé phËn kinh doanh ngo¹i tÖ th× mäi ho¹t ®éng nµy khã cã thÓ tiÕn hµnh ®­îc. §Æc biÖt trong nh÷ng thêi kú khã kh¨n do tû gi¸ th­êng xuyªn biÕn ®æi, ®Ó ®¶m b¶o an toµn vèn cho vay nh»m thu nî gèc vµ l·i vay ngo¹i tÖ. Së giao dÞch ®· chÞu lç trong kinh doanh ngo¹i tÖ, b¸n øng ngo¹i tÖ cho c¸c doanh nghiÖp ®Ó hoµn tr¶ vèn vay cho Ng©n hµng. §©y lµ biÖn ph¸p t×nh thÕ cÊp b¸ch nh­ng rÊt cÇn thiÕt. §øng trªn tæng thÓ ho¹t ®éng cña mét ng©n hµng th× viÖc lç ë nghiÖp vô nµy ®Ó l·i ë nghiÖp vô kh¸ch vµ kÕt qu¶ cuèi cïng lµ thu lîi nhuËn cao th× ®iÒu ®ã thÓ hiÖn tÝnh linh ho¹t trong kinh doanh cña Së giao dÞch. Qua ®ã Së giao dÞch võa gi÷ ®­îc kh¸ch hµng truyÒn thèng võa ®¶m b¶o an toµn vèn trong ho¹t ®éng tÝn dông. Qua ®©y còng béc lé sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ vµ ho¹t ®éng tÝn dông. TÝn dông ngo¹i tÖ ph¸t triÓn th× kinh doanh ngo¹i tÖ ph¸t triÓn, kinh doanh ngo¹i tÖ ph¸t triÓn gióp ho¹t ®éng tÝn dông ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n. §©y còng chÝnh lµ lîi thÕ cña Së giao dÞch trong c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng kh¸c. Tuy lç trong kinh doanh ngo¹i tÖ nh­ng Së giao dÞch vÉn cã lîi nhuËn lín nhÊt trong hÖ thèng c¸c chi nh¸nh NHCT. BiÓu 3 - T×nh h×nh kinh doanh ngo¹i tÖ cña Së giao dÞch I - NHCTVN §¬n vÞ: 1000 USD. ChØ tiªu 1996 1997 1998 Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng % so 96 Sè tiÒn Tû träng % so 97 I. Doanh sè mua 149,059 100 110,171 100 73,9 87,860 100 79,7 1. Ph©n theo ngo¹i tÖ - USD 142,152 95,4 99,461 90,3 81,534 92.8 - C¸c lo¹i NtÖ kh¸c quy ®æi USD 6,907 4,6 10,711 9,7 6,326 7,2 2. Ph©n theo ®èi t­îng mua - Tõ c¸c NH kh¸c 95,016 63,7 72,017 63,4 16,126 18,3 - Tõ NHCTVN 28,600 19,2 14,896 13,5 30,291 34,5 - Tõ c¸c dnghiÖp cã tkntÖ 25,443 131 23,259 21,1 41,443 47,2 - T¹i SGD I II. Doanh sè b¸n 149,059 100 111,279 100 74,6 88,516 100 79,5 1. Ph©n theo ngo¹i tÖ - USD 141,010 94,6 100,481 90,3 82,192 92,8 - C¸c lo¹i NtÖ kh¸c quy ®æi USD 8,049 5,4 10,798 9,7 6,324 7,2 2. Ph©n theo ®èi t­îng b¸n - B¸n cho kh¸ch hµng 132,162 88,7 95,189 85,5 - B¸n cho c¸c ng©n hµng kh¸c 14,897 10 16,090 14,5 - B¸n cho NHCTVN 2,000 1,3 III. Lç l·i KDNT (§¬n vÞ: triÖu VN§) 2,453 449 18,3 - 4,063 Nguån B¸o c¸o cña Së giao dÞch NHCTVN n¨m 1996, 1997, 1998. 2.2 KÕt qu¶ kinh doanh (Xem biÓu 4 trang 33) Trong nh÷ng n¨m qua Së giao dÞch lu«n hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch cña NHCT giao, nép ®ñ cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc, vµ cã lîi nhuËn ®øng ®Çu trong c¸c chi nh¸nh cña hÖ thèng ng©n hµng C«ng th­¬ng. Lîi nhuËn 1997 b»ng 154% n¨m 1996 vµ n¨m 1998 b»ng 122,18% so víi 1997. Vµ tæng thu nhËp cña n¨m 1998 t¨ng do nh÷ng nguyªn nh©n sau: - Thu l·i cho vay t¨ng do d­ nî t¨ng trong khi ®ã l·i suÊt b×nh qu©n n¨m 1998 vÉn b»ng n¨m tr­íc lµ 0,87%. - Thu phÝ dÞch vô t¨ng. - §Æc biÖt thu l·i ®iÒu hoµ t¨ng 27% so víi n¨m 1997. Qua ph©n tÝch kh¸i qu¸t ho¹t ®éng kinh doanh ta thÊy Së giao dÞch ®· chó träng kh¬i t¨ng nguån vèn. D­ nî cã t¨ng nh­ng chËm vµ ch­a t­¬ng xøng víi tèc ®é t¨ng cña nguån vèn vµ kh«ng æn ®Þnh. §ång thêi d­ nî hÇu hÕt tËp trung vµo sè tæng c«ng ty lín nh­ Tæng c«ng ty B­u chÝnh viÔn th«ng, Tæng c«ng ty ®iÖn lùc, xÝ nghiÖp Liªn hiÖp ®­êng s¾t: BiÓu hiÖn l­îng kh¸ch hµng máng. Nguån vèn ngo¹i tÖ t¨ng nh­ng d­ nî ngo¹i tÖ l¹i cã xu h­íng gi¶m thu dÞch vô cã t¨ng nh­ng rÊt chËm vµ chØ chiÕm mét tØ lÖ nhá xÊp xØ 2% - 3% trong tæng thu nhËp kh«ng t­¬ng xøng víi mét ng©n hµng lín nh­ Së giao dÞch. MÆc dï thu nhËp t¨ng nh­ng chñ yÕu lµ thu l·i ®iÒu hoµ (N¨m 1998: chiÕm 69% trong tæng thu nhËp). VÊn ®Ò quan träng hiÖn nay lµ t¨ng d­ nî lµnh m¹nh ®Ó thu l·i, ®ång thêi ph¸t triÓn c¸c dÞch vô míi ®Ó t¨ng thu dÞch vô. BiÓu 4 - B¸o c¸o thu nhËp, chi phÝ cña Së giao dÞch NHCTVN §¬n vÞ: Tû ®ång ChØ tiªu 1996 1997 1998 Sè tiÒn % so víi 96 Sè tiÒn % so víi 97 Tæng thu nhËp 283.833 305.434 107,6 371.927 121,7 - Thu l·i 102.928 76.614 74,4 85.426 111,5 - TiÒn göi TCTD 29.447 13.996 47,5 18.730 133,8 - DÞch vô 8.331 7.247 87 7.667 105,7 - Thu kh¸c 731 1.976 270 427 21,6 - L·i ®iÒu hoµ 142.396 202.603 142.28 257.241 127% Tæng chi phÝ 240.348 238.300 99 289.942 121,6 - Tr¶ l·i 222.931 224.300 100,6 269.768 120,2 - Chi phÝ nh©n viªn 5.903 7.672 130 7.443 97 - Chi phÝ kh¸c 11.514 9.215 80 12.732 138 Lîi nhuËn 43.485 67.099 154.3 81.985 122.18 Nguån b¸o c¸o cña Së giao dÞch NHCTVN n¨m 1996, 1997, 1998. II-/ C¸c dÞch vô ng©n hµng t¹i Së giao dÞch. 1-/ DÞch vô nhËn tiÒn göi: NhËn thøc râ sù gia t¨ng cña nguån vèn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña ng©n hµng. V× vËy Së giao dÞch lµ lu«n coi träng c«ng t¸c huy ®éng vèn vµ coi nguån vèn lµ yÕu tè ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh kinh doanh khi nguån vèn huy ®éng ®­îc cã c¬ cÊu hîp lý, chi phÝ huy ®éng vèn thÊp sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ng©n hµng. §Ó ®¶m b¶o nguån vèn huy ®éng t¨ng hµng n¨m 25% mµ NHCTVN ®· ®Ò ra. Së giao dÞch ®· phÊn ®Êu ®Ó chñ ®éng vÒ nguån vèn vµ c©n ®èi ngay t¹i Së giao dÞch, chñ ®éng khai th¸c mäi nguån vèn trong nÒn kinh tÕ b»ng nhiÒu h×nh thøc. Trong ®ã cã h×nh thøc thu hót kh¸ch hµng ®Õn më tµi kho¶n vµ giao dÞch víi thñ tôc ®¬n gi¶n vµ thuËn tiÖn. TÝnh ®Õn th¸ng 6 n¨m 1999 ®· cã 4.093 tµi kho¶n ®­îc më trong ®ã cã 1.972 tµi kho¶n doanh nghiÖp vµ 2.121 tµi kho¶n c¸ nh©n. Víi bÒ dµy ho¹t ®éng, h¬n 10 n¨m qua Së giao dÞch ®· t¹o ®­îc niÒm tin víi kh¸ch hµng v× vËy sè kh¸ch hµng ®Õn víi ng©n hµng ngµy cµng t¨ng. Trong ®ã cã mèi quan hÖ truyÒn thèng víi mét sè doanh nghiÖp lín nh­ Tæng c«ng ty B­u chÝnh viÔn th«ng, Tæng c«ng ty ®iÖn lùc, xÝ nghiÖp liªn hîp ®­êng s¾t, tÝnh ®Õn th¸ng 6/1999: tæng nguån vèn huy ®éng xÊp xØ 6.358 tû t¨ng 14,10% so víi 31/12/1998 vµ t¨ng 50,95% so víi cïng kú n¨m tr­íc. Víi kÕt qu¶ nµy Së giao dÞch lu«n lµ ®¬n vÞ ®i ®Çu vÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn trong toµn hÖ thèng vµ lµ ®¬n vÞ cã nguån vèn huy ®éng lín nhÊt trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi (chiÕm tû träng 14%) VÒ c¬ cÊu nguån vèn huy ®éng th× tiÒn göi doanh nghiÖp lµ 3.385 tû chiÕm tû träng 61,2% trong tæng nguån vèn so víi ®Çu n¨m t¨ng 14% so víi cïng kú n¨m tr­íc t¨ng 46,6%. TiÒn göi tiÕt kiÖm lµ 2.473 tû chiÕm tû träng 38,8% trong tæng nguån vèn. So víi ®Çu n¨m t¨ng 20,4% so víi cïng kú n¨m tr­íc t¨ng 46% nguån vèn t¨ng tr­ëng nhanh, æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c. Sè d­ b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng 20-27%. ViÖc huy ®éng tiÒn göi d©n c­ ®­îc thùc hiÖn t¹i 6 quü tiÕt kiÖm víi nhiÒu h×nh thøc phong phó nh­ ph¸t hµnh kú phiÕu néi tÖ, ngo¹i tÖ, tiÒn göi kh«ng kú h¹n, tiÒn göi cã kú h¹n tr¶ l·i ®Þnh kú, tr¶ l·i tr­íc, tr¶ l·i sau víi l·i suÊt linh ho¹t mÒm dÎo, t¹o ®iÒu kiÖn thu hót kh¸ch hµng ®Õn víi ng©n hµng. 2-/ DÞch vô thanh to¸n. 2.1 DÞch vô thanh to¸n chuyÓn tiÒn trong n­íc. Mèi quan hÖ gi÷a nghiÖp vô nhËn tiÒn göi vµ cho vay víi thanh to¸n rÊt chÆt chÏ vµ kh¨ng khÝt, nÕu kh«ng cã nghiÖp vô thanh to¸n chuyÓn tiÒn chi tr¶ th× c¸c nghiÖp vô nhËn tiÒn göi, cho vay, vµ c¸c nghiÖp vô kh¸c kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. Do nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c thanh to¸n cã ý nghÜa to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc còng nh­ sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña NHCT. Trong nhiÒu n¨m qua Së giao dÞch lu«n lµ chi nh¸nh ®i ®Çu trong viÖc thùc hiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc thanh to¸n phï hîp víi tiÕn tr×nh ®æi míi cña NHCT, ®ång thêi lu«n ®i ®Çu trong c«ng t¸c c¶i tiÕn quy tr×nh, kü thuËt thanh to¸n gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp cña Së giao dÞch I nãi riªng vµ cña NHCT nãi chung vµo hÖ thèng thanh to¸n toµn cÇu. Tr­íc ®©y mäi ho¹t ®éng thanh to¸n ra ngoµi hÖ thèng còng nh­ thanh to¸n trong cïng hÖ thèng ®Òu ph¶i th«ng qua ng©n hµng Nhµ n­íc theo c¸c quy tr×nh vµ c¬ chÕ thanh to¸n ®· ®­îc ban hµnh chung. §Õn ngµy 01/10/1991 c¨n cø quyÕt ®Þnh sè 101/NH-Q§ ngµy 30/7/1991 cña Thèng ®èc ng©n hµng Nhµ n­íc vÒ thÓ lÖ thanh to¸n qua ng©n hµng, Tæng gi¸m ®èc NHCT ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh 248/NHCT - Q§ "NHCTVN tæ chøc thanh to¸n liªn hµng néi bé" vµ c«ng v¨n h­íng dÉn sè 20/NHCT ngµy 25/12/1991 vÒ viÖc thùc hiÖn thanh to¸n qua NHCTVN. Tõ ®ã ®¸nh dÊu mét b­íc ngoÆt ®Çu tiªn cho sù ph¸t triÓn hÖ thèng thanh to¸n ®éc lËp tù chñ cña NHCT. Do chñ ®éng trong thanh to¸n, tèc ®é thanh to¸n qua ng©n hµng C«ng th­¬ng ®­îc thùc hiÖn nhanh h¬n, kÞp thêi h¬n Ýt sai sãt h¬n, kh¸ch hµng chuyÓn tiÒn qua NHCT thÊy yªn t©m h¬n, kh«ng cßn ph¶i ch¹y qua, ch¹y l¹i 2 - 3 ng©n hµng míi lµm song thñ tôc chuyÓn tiÒn. NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn nhu cÇu thanh to¸n ngµy cµng cao ®ßi hái tèc ®é thanh to¸n ph¶i ®¸p øng nhanh chãng kÞp thêi. C«ng t¸c thanh to¸n cña NHCT l¹i ph¸t triÓn thªm mét b­íc míi ®ã lµ thanh to¸n liªn hµng b»ng m¸y vi tÝnh truyÒn qua MODEM tho¹i thay cho viÖc chuyÓn giÊy b¸o liªn hµng qua b­u ®iÖn. KÕt qu¶ ®ã kh«ng nh÷ng thu hót kh¸ch hµng ®Õn víi NHCT ngµy cµng nhiÒu mµ cßn n©ng cao uy tÝn cña NHCT t¹o tiÒn ®Ò cho nh÷ng b­íc ph¸t triÓn cao h¬n n÷a cña NHCTVN vµo nh÷ng n¨m sau nµy. §Ó më réng vµ c¶i tiÕn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn. ChÝnh phñ ®· ra NghÞ ®Þnh 91/CP ngµy 25/11/1993 vÒ tæ chøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt vµ thèng ®èc ng©n hµng Nhµ n­íc ra quyÕt ®Þnh sè 22/Q§ - NH ngµy 21/2/1994 ban hµnh thÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· lµm thay ®æi c¬ b¶n vÒ ph¹m vi còng nh­ ph­¬ng tiÖn thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ. T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c TCTD trong n­íc më réng ®æi míi ph­¬ng thøc thanh to¸n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Kh«ng tho¶ m·n vµ dõng l¹i ë ®ã trong khi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ngµy cµng më réng, c«ng nghÖ th«ng tin bïng næ, nhu cÇu vÒ thanh to¸n vµ qu¶n lý vèn tËp trung ®Æt ra cÊp thiÕt nh»m t¨ng nhanh vßng quay cña ®ång vèn ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông vèn cña c¸c tµi chÝnh kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi NHCTVN ®ã lµ môc tiªu cÊp b¸ch ®· ®­îc Héi ®ång qu¶n trÞ ®iÒu hµnh thèng nhÊt ph­¬ng h­íng chØ ®¹o nghiªn cøu so¹n th¶o quy tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n ®iÖn tö trong hÖ thèng NHCT vµ Së giao dÞch ®· ®­îc NHCT chän lµm thÝ ®iÓm. Sau thêi gian thö nghiÖm ngµy 1/7/1996 thanh to¸n ®iÖn tö ®· chÝnh thøc ®­îc ¸p dông trong néi bé NHCT. ViÖc triÓn khai nhanh chãng thanh to¸n ®iÖn tö trong hÖ thèng NHCT kh«ng chØ n©ng cao uy tÝn víi kh¸ch hµng mµ cßn n©ng cao vÞ trÝ cña NHCTVN lªn hµng ®Çu hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam trong lÜnh vùc hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng thanh to¸n lµ tiÒn ®Ò cho viÖc më réng ph¹m vi thanh to¸n ra ngoµi hÖ thèng dÉn ®­êng cho c¸c NHTM, ng©n hµng cæ phÇn ®Ó më tµi kho¶n tiÒn göi vµ ký kÕt v¨n b¶n thùc hiÖn thanh to¸n thu chi hé gi÷a hai ng©n hµng. §Õn th¸ng 11/1996 NHCT nèi m¹ng thanh to¸n víi Së giao dÞch ng©n hµng Nhµ n­íc thùc hiÖn viÖc ®iÒu vèn tõ NHCTVN ®Õn c¸c chi nh¸nh trùc thuéc vµ ng­îc l¹i, tõ th¸ng 12/1997 NHCTVN vµ ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ®· chÝnh thøc thùc hiÖn quy tr×nh thanh to¸n thu chi hé gi÷a hai ng©n hµng. HiÖu qu¶ cao nhÊt ë ®©y lµ NHCTVN ®· tËn dông ®­îc nguån vèn trong thanh to¸n ®Ó gi¶m bít c¨ng th¼ng vÒ vèn trong nh÷ng th¸ng cuèi n¨m. §Õn quy 2/1998 quy tr×nh thanh to¸n víi ng©n hµng cæ phÇn Hµng h¶i, Citibank, NHPTNN ViÖt Nam ®· ®i vµo ho¹t ®éng chÝnh thøc, ®Èy nhanh tèc ®é thanh to¸n qua ng©n hµng gÊp nhiÒu lÇn so víi tr­íc ®©y. Mäi quy tr×nh thanh to¸n míi ra ®Òu ®­îc thùc hiÖn thÝ ®iÓm t¹i Së giao dÞch, sau ®ã triÓn khai toµn hÖ thèng ng©n hµng C«ng th­¬ng. Së giao dÞch lµ CN ®øng ®Çu trong hÖ thèng NHCT vµ cã doanh sè thanh to¸n th­êng chiÕm tõ 16,5 - 24% trong tæng sè thanh to¸n toµn hÖ thèng vµ lµ mét trong 64 thµnh viªn thanh to¸n bï trõ cã doanh sè thanh to¸n lín nhÊt b×nh qu©n 180 - 250 mãn/ngµy, thanh to¸n liªn hµng ®iÖn tö b×nh qu©n thanh to¸n 150 - 180 mãn/ngµy thanh to¸n liªn hµng vµ bï trõ cña Së th­êng chiÕm tõ 80 - 85% trong tæng c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. Khèi l­îng c«ng viÖc nhiÒu song Së ®· h¹n chÕ c¸c sai sãt x¶y ra. BiÓu 5 - T×nh h×nh thanh to¸n chuyÓn tiÒn trong n­íc §¬n vÞ: TriÖu ®ång ChØ tiªu N¨m 1996 N¨m 1997 N¨m 1998 S.Mãn T.sè tiÒn Tû träng S.Mãn T.sè tiÒn Tû träng % so 96 S.Mãn T.sè tiÒn Tû träng % so 97 I. Ph©n lo¹i theo c.cô t.to¸n A. Thanh to¸n b»ng T.mÆt 67129 8508.563 4,8 70610 9066394 5,7 84337 12182067 7,4 - TiÒn mÆt 42523 5337.431 49270 6747026 60437 9577078 - N.phiÕu thanh to¸n 24606 3171.132 21340 2319368 23900 2604989 B.Thanh to¸n kh«ng dïng TM 289078 168763.631 95,2 265443 150718038 94,3 261579 153491713 92,6 1. SÐc chuyÓn kho¶n 28606 1029.097 27514 3007689 24902 791303 2. SÐc b¶o chi 18333 1330.350 19572 1718321 11897 834707 3. SÐc chuyÓn tiÒn 321 71.162 352 72384 232 48296 4. SÐc c¸ nh©n 41 97 10 113 - - 5. Uû nhiÖm thu 40421 1261.526 39320 210229 44665 224105 6. Uû nhiÖm chi 56282 36062.201 81306 77937610 91555 42421922 7. Th­ tÝn dông 8. Lo¹i kh¸c 145074 129009.198 97369 67771692 88328 109171380 Tæng céng 356207 177272.194 336053 159784432 345916 165673780 Nh×n biÓu 5 trang 37 ta thÊy doanh sè thanh to¸n æn ®Þnh qua c¸c n¨m mµ ch­a cã sù t¨ng tr­ëng, trong ®ã c¸c h×nh thøc thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi vµ uû nhiÖm thu ngµy cµng ®­îc sö dông réng r·i vµ chiÕm phÇn lín trong tæng doanh sè thanh to¸n. ViÖc thanh to¸n b»ng sÐc cã xu h­íng gi¶m dÇn qua c¸c n¨m thÓ hiÖn: N¨m 1996 Doanh sè thanh to¸n sÐc lµ 2359 tû. N¨m 1997 Doanh sè thanh to¸n sÐc lµ 4725 tû t¨ng 2366 tû so 1996. N¨m 1998 Doanh sè thanh to¸n sÐc chØ cßn 1636 gi¶m 3089 tû so 1997. Qua biÓu thèng kª ë trªn ta còng thÊy r»ng thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt vµ ng©n phiÕu chØ chiÕm tõ 4,8% ®Õn 7,4% trong tæng doanh sè thanh to¸n qua Së giao dÞch nh­ng thùc tÕ theo sè liÖu thèng kª cña ng©n hµng Nhµ n­íc th× tû lÖ thanh to¸n tiÒn mÆt trong d©n c­ hiÖn nay vÉn chiÕm tíi 30 - 35% trong tæng doanh sè thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ. MÆc dï viÖc triÓn khai thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong d©n c­ tõ l©u lµ mèi quan t©m cña c¶ hÖ thèng ng©n hµng thÓ hiÖn: Ngµy 19/8/1993 Thèng ®èc ng©n hµng Nhµ n­íc ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh 160/Q§ - NH 2 vµ thÓ lÖ më vµ sö dông tµi kho¶n tiÒn göi cña doanh nghiÖp t­ nh©n vµ c¸ nh©n trong ®ã ®· h­íng dÉn cô thÓ vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n më tµi kho¶n vµ thanh to¸n qua ng©n hµng. Tõ ®ã ®Õn nay ng©n hµng Nhµ n­íc cïng víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i thùc hiÖn chñ tr­¬ng më réng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong d©n c­ b»ng nhiÒu biÖn ph¸p khuyÕn khÝch nh­ miÔn phÝ më tµi kho¶n, ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc c¸ nh©n, ng©n hµng còng kh«ng thu phÝ. T¹i Së giao dÞch tÝnh ®Õn th¸ng 6/1999 ®· cã 2121 tµi kho¶n c¸ nh©n ®­îc më nh­ng chØ cã 1.011 tµi kho¶n ho¹t ®éng vµ sè tµi kho¶n ho¹t ®éng th­êng xuyªn chØ chiÕm 30 - 50% tæng sè tµi kho¶n c¸ nh©n, sè d­ tiÒn göi b×nh qu©n chØ chiÕm tõ 0,2 - 0,35% tæng sè d­ tiÒn göi thanh to¸n vµ sÐc c¸ nh©n ®­îc sö dông trong thanh to¸n còng rÊt h¹n chÕ chØ chiÕm tõ 0,4 - 0,6% so víi tæng doanh sè thanh to¸n qua tµi kho¶n c¸ nh©n (Xem biÓu 6 trang 40). NghÞ ®Þnh sè 30 CP ngµy 9/5/96 ban hµnh quy chÕ ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc ®· t¹o nh÷ng thuËn lîi cho ng­êi dïng sÐc song còng n¶y sinh nh÷ng phøc t¹p. T¹i ch­¬ng III ®iÒu 12 NghÞ ®Þnh 30/CP ghi "chñ tµi kho¶n ®­îc phÐp uû quyÒn cho ng­êi kh¸c ký ph¸t hµnh sÐc thay m×nh vµ ng­êi ph¸t hµnh sÐc cã quyÒn h¹n vµ nghÜa vô nh­ chñ tµi kho¶n trong ph¹m vi ®­îc uû quyÒn" nh­ vËy NghÞ ®Þnh kh¼ng ®Þnh quyÒn cña chñ tµi kho¶n (bao gåm chñ tµi kho¶n tiÒn göi c¸ nh©n, chñ tµi kho¶n tiÒn göi c¸c doanh nghiÖp) ®Òu ®­îc phÐp uû quyÒn ký ph¸t hµnh sÐc, tøc lµ ®­îc phÐp thay chñ tµi kho¶n thùc hiÖn thanh to¸n giao dÞch víi ng©n hµng qua tµi kho¶n c¸ nh©n b»ng h×nh thøc sÐc. Nh­ng t¹i phÇn I "më vµ sö dông tµi kho¶n tiÒn göi" môc 1 - 2 cña th«ng t­ 08 h­íng dÉn thùc hiÖn thÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ban hµnh theo quyÕt ®Þnh 22/Q§ - NH 1 ngµy 21/2/94 cña thèng ®èc ng©n hµng Nhµ n­íc ghi: "§èi víi tµi kho¶n ®øng tªn c¸ nh©n kh«ng thùc hiÖn viÖc uû quyÒn ký thay chñ tµi kho¶n, tÊt c¶ c¸c giÊy tê thanh to¸n giao dÞch víi ng©n hµng ph¶i do chñ tµi kho¶n ký". Thªm vµo ®ã lµ quy ®Þnh ®èi víi sÐc c¸ nh©n ph¸t hµnh tõ 5 triÖu ®ång trë lªn ph¶i lµm thñ tôc b¶o chi sÐc. TÊt c¶ nh÷ng v­íng m¾c trªn ®· lµm gi¶m sù hÊp dÉn cña viÖc dïng sÐc. BiÓu 6 - T×nh h×nh më vµ sö dông tµi kho¶n c¸ nh©n ChØ tiªu N¨m 1996 N¨m 1997 N¨m 1998 6 th¸ng ®Çu 99 1. Sè T.kho¶n c¸ nh©n ®· më tÝnh ®Õn 1.680 1.732 1.920 2.121 + Trong ®ã sè T.kho¶n ho¹t ®éng th­êng xuyªn 842 851 642 1.011 + Sè T.kho¶n: Ýt hoÆc kh«ng ho¹t ®éng 738 881 1.278 1.110 2. Sè d­ tiÒn göi b×nh qu©n 40.200 25.700 12.050 10.600 3. D.sè T.to¸n qua tµi kho¶n c¸ nh©n 226.716 257.045 265.472 137.978 a. T.to¸n b»ng uû nhiÖm chi + Sè mãn 3.720 3.052 2.857 1.392 + Sè tiÒn 72.534 50.232 70.100 36.264 b. Thanh to¸n b»ng sÐc + Sè mãn 50 10 4 3 + Sè tiÒn 1.429 113 12 5 c. T.to¸n b»ng tiÒn mÆt, NFTT + Sè mãn 3.721 5.237 6.050 3.034 + Sè tiÒn 152.753 206.700 195.360 101.669 Nguån b¸o c¸o t×nh h×nh më vµ sö dông tµi kho¶n c¸ nh©n t¹i Së giao dÞch n¨m 1996, 1997, 1998. - §èi víi dÞch vô chuyÓn tiÒn c¸ nh©n: Do qu¸n triÖt ®­îc tinh thÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c dÞch vô chuyÓn tiÒn trong d©n c­ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ thu dÞch vô phÝ mµ nã cßn mang ý nghÜa quan träng thu hót ®­îc l­îng tiÒn mÆt vµo ng©n hµng, thóc ®Èy c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong khu vùc d©n c­, tiÕt kiÖm chi phÝ l­u th«ng vµ ng©n hµng sÏ thùc hiÖn ®­îc vai trß trung t©m thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ. Nªn Së giao dÞch ®· tæ chøc tèt dÞch vô chuyÓn tiÒn c¸ nh©n víi c¸c h×nh thøc chuyÓn tiÒn nhanh hoÆc chuyÓn b×nh th­êng theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. §Õn th¸ng 8/1999 thùc hiÖn c«ng v¨n 2098/CV - NHCT 10 ngµy 9/8/1999 cña NHCTVN "h­íng dÉn bæ xung chuyÓn tiÒn c¸ nh©n" Së ®· thùc hiÖn chi tr¶ tiÒn ®Õn tËn nhµ nÕu kh¸ch hµng yªu cÇu. V× vËy kh¸ch hµng kh«ng ph¶i th­êng xuyªn gäi ®iÖn ®Õn Ng©n hµng ®Ó hái g©y mÊt thêi gian vµ phiÒn hµ cho kh¸ch. DÞch vô chuyÓn tiÒn c¸ nh©n cña Së giao dÞch ®· t¨ng nhanh qua c¸c n¨m. PhÝ dÞch vô ¸p dông ®èi víi thanh to¸n chuyÓn tiÒn trong n­íc hiÖn t¹i Së ®ang ¸p dông theo quy ®Þnh chung cña ng©n hµng Nhµ n­íc vµ h­íng dÉn cña NHCT lµ: 2000®/1 mãn thanh to¸n bï trõ trong ®ã ng©n hµng Nhµ n­íc thu 1000®/1 mãn vµ NHCT ®­îc h­ëng 1000®/1 mãn kh«ng kÓ gi¸ trÞ thanh to¸n cao hay thÊp, nh­ vËy lµ qu¸ thÊp so víi møc phÝ ¸p dông trong thanh to¸n ®iÖn tö. PhÝ thanh to¸n ®iÖn tö lµ 0,05% trªn tæng sè tiÒn chuyÓn kho¶n vµ 0,1% trªn tæng sè tiÒn chuyÓn b»ng tiÒn mÆt vµ tèi ®a lµ 500.000®/1 mãn tèi thiÓu lµ 20000/1 mãn, nh­ vËy phÝ thanh to¸n ®iÖn tö cao h¬n gÊp nhiÒu lÇn so víi phÝ ¸p dông trong thanh to¸n bï trõ trªn ®Þa bµn thµnh phè. Theo quy ®Þnh ®èi víi nh÷ng mãn chuyÓn tiÒn gi÷a c¸c chi nh¸nh trong hÖ thèng NHCT nh­ng cïng trªn ®Þa bµn thµnh phè ph¶i qua m¹ng thanh to¸n ®Þa tö nªn møc phÝ kh¸ch hµng ph¶i tr¶ sÏ cao h¬n rÊt nhiÒu so víi phÝ thanh to¸n bï trõ trong khi thêi gian lu©n chuyÓn chøng tõ lµ t­¬ng ®­¬ng nhau. §©y lµ ®iÓm bÊt hîp lý, do ®ã nhiÒu kh¸ch hµng cã xu h­íng më tµi kho¶n ë nhiÒu ng©n hµng kh¸c hÖ thèng trªn cïng ®Þa bµn thµnh phè nh­ ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng, ng©n hµng §Çu t­ ph¸t triÓn, ng©n hµng N«ng nghiÖp ®Ó chuyÓn tiÒn trong néi bé ng©n hµng võa nhanh h¬n l¹i kh«ng ph¶i mÊt phÝ hoÆc chuyÓn tiÒn qua hÖ thèng thanh to¸n bï trõ víi møc phÝ thÊp. §èi víi c¸c mãn chuyÓn tiÒn ra ngoµi hÖ thèng kh¸c tØnh, TP ph¶i chuyÓn chøng tõ thanh to¸n qua ng©n hµng Nhµ n­íc vµ ng©n hµng Nhµ n­íc thu phÝ 0,05% cho 1 mãn chuyÓn tiÒn, tèi thiÓu 20000®/1mãn, tèi ®a 500000®/mãn ®©y còng lµ møc trÇn mµ Nhµ n­íc quy ®Þnh thu cña kh¸ch hµng. V× vËy NHCT chØ thùc hiÖn viÖc thanh to¸n hé cho kh¸ch hµng mµ kh«ng ®­îc h­ëng mét ®ång phÝ nµo, ®©y lµ ®iÓm bÊt hîp lý thø 2, nh­ng ®øng trªn gi¸c ®é tæng thÓ th× viÖc kh«ng ®­îc h­ëng phÝ ë dÞch vô nµy ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña kh¸ch hµng còng nh­ phôc vô cho c¸c nghiÖp vô kh¸c cña Së giao dÞch th× ®ã còng lµ viÖc mµ Së giao dÞch ph¶i chÊp nhËn. 2.2 DÞch vô thanh to¸n quèc tÕ. a. KÕt qu¶. Tõ n¨m 1991, NHCTVN ®­îc phÐp chÝnh thøc ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ vµ b­íc ®Çu nghiÖp vô nµy còng ®­îc thùc hiÖn t¹i Së giao dÞch. HiÖn nay nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ ®· ®­îc triÓn khai vµ ph¸t triÓn nhanh chãng ë hÇu hÕt c¸c chi nh¸nh NHCT trªn toµn quèc. Doanh sè thanh to¸n ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cña Së giao dÞch nãi riªng vµ cña NHCTVN nãi chung ngµy cµng t¨ng nh­ng vÉn b¶o ®¶m an toµn, chÝnh x¸c vµ theo ®óng th«ng lÖ quèc tÕ. C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ nh­ chuyÓn tiÒn, nhê thu, sÐc, tÝn dông chøng tõ... ®Òu ®­îc thùc hiÖn t¹i Së giao dÞch víi mét quy tr×nh thanh to¸n hîp lý vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cao ®· lµm t¨ng sè l­îng kh¸ch hµng giao dÞch vµ n©ng cao uy tÝn cña NHCT trong néi ®Þa còng nh­ trªn tr­êng Quèc tÕ (Xem biÓu 7 trang 41). BiÓu 7 - thanh to¸n quèc tÕ t¹i Së giao dÞch §¬n vÞ: 1000 USD 1996 1997 1998 Sè tiÒn % so 1996 Sè tiÒn % so 1997 1. L/C NhËp 89,627 54,823 61,4 50,381 91,9 2. L/C XuÊt 2,911 1.320 45,35 1,573 119.2 3. Nhê thu 3,330 4.360 130,9 4,518 103,6 4. KiÒu hèi 2,548 5,203 197,1 5,794 115,4 5. SÐc 465 548 117,8 1250 228,1 Tæng céng 98,881 66254 63.516 Nguån b¸o c¸o cña Së giao dÞch NHCTVN n¨m 1996, 1997, 1998. §Æc biÖt sau khi NHCT tham gia m¹ng SWIFT th× ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ thùc sù biÕn ®æi vÒ chÊt víi quy m« lín trªn lÜnh vùc xö lý th«ng tin nhËn ®Õn truyÒn ®i, gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp cña Së giao dÞch nãi riªng vµ cña NHCT nãi chung vµo hÖ thèng thanh to¸n toµn cÇu. Thanh to¸n quèc tÕ t¨ng nhanh víi tèc ®é vµ hiÖu qu¶ cao. Ngoµi ra Së giao dÞch còng rÊt chó träng ph¸t triÓn c¸c dÞch vô ng©n hµng b»ng ngo¹i tÖ nh­ sÐc du lÞch, visacard, chi tr¶ kiÒu hèi thÓ hiÖn nh÷ng dÞch vô nµy ®· t¨ng nhanh qua c¸c n¨m. §­îc sù uû quyÒn cña NHCTVN Së giao dÞch I kh«ng nh÷ng thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô nµy cho b¶n th©n m×nh mµ cßn lµm ®Çu mèi cho c¸c NHCT phÝa B¾c trong nhËn, ph¸t, thanh to¸n, göi sÐc du lÞch, b¶ng kª, lËp lÖnh ®ßi tiÒn c¸c tæ chøc ph¸t hµnh sÐc du lÞch, visacard... C¸c lo¹i sÐc du lÞch nh­ Tomascook, mastercard, citicorp, Amex, ®­îc thanh to¸n chÝnh x¸c nhanh chãng qua Së giao dÞch. Qua biÓu 7 trang 41 cho thÊy Së giao dÞch ®· ¸p dông ®a d¹ng c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ nh­ chuyÓn tiÒn, thanh to¸n nhê thu, sÐc, nh­ng chñ yÕu vÉn lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông, chiÕm tõ 82% - 94% trong tæng doanh sè thanh to¸n. Trong ®ã thu tÝn dông nhËp khÈu chiÕm tíi 75% doanh sè thanh to¸n vµ l­îng th«ng b¸o L/C xuÊt khÈu qua Së giao dÞch chiÕm Ýt. MÆc dï ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ chiÕm tû träng lín nh­ng l¹i cã chiÒu h­íng gi¶m sót. §iÒu nµy b¾t nguån tõ nhiÒu nguyªn nh©n: Nguyªn nh©n chñ quan: PhÝ thanh to¸n L/C t­¬ng ®èi cao vµ gåm nhiÒu lo¹i phÝ. Mét sè møc phÝ sµn vÉn cao h¬n ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng. Ch¼ng h¹n phÝ thanh to¸n mét bé chøng tõ møc tèi thiÓu lµ 20 USD nh­ng ë ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng con sè nµy chØ lµ 10 USD vµ tèi ®a kh«ng qu¸ 150 USD. PhÝ thanh to¸n L/C hµng nhËp møc phÝ lµ 0,2% gi¸ trÞ L/C tèi thiÓu 20 USD, tèi ®a 300USD cßn ë ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng tèi thiÓu chØ lµ 10 USD vµ tèi ®a lµ 300USD, t¹i mét sè ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇnkh¸c th× cßn thÊp h¬n n÷a (EXIMBANK). Mét doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh më L/C sÏ ph¶i chÞu mét sè phÝ sau khi më L/C nh­ phÝ söa ®æi (nÕu cã), phÝ cam kÕt thanh to¸n (®èi víi c¸c c«ng ty TNHH) phÝ truyÒn tin m¹ng SWIFT, phÝ thanh to¸n, phÝ b¶o l·nh kh«ng vËn ®¬n (nÕu ®Ó Së giao dÞch ký hËu tr­íc khi cã bé chøng tõ). §ã lµ mét sè lo¹i phÝ vµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÞu, nÕu tû lÖ phÝ thÊp h¬n sÏ hÊp dÉn kh¸ch hµng h¬n. - Thñ tôc më L/C cßn t­¬ng ®èi phøc t¹p: Mét doanh nghiÖp muèn tiÕn hµnh më L/C ph¶i lµm thñ tôc víi kh«ng Ýt h¬n hai phßng. NÕu doanh nghiÖp ch­a cã tµi kho¶n ngo¹i tÖ th× cßn ph¶i lµm viÖc víi phßng kÕ to¸n ®Ó më tµi kho¶n b»ng ngo¹i tÖ. Sau ®ã lµm viÖc víi phßng kinh doanh ®Ó xem møc ký göi vµ nÕu muèn xin gi¶m møc ký quü cßn ph¶i qua xÐt duyÖt cña Gi¸m ®èc. Khi më L/C doanh nghiÖp ph¶i qua nhiÒu kh©u, tr×nh nhiÒu giÊy tê: uû nhiÖm chi, h¹n ng¹ch (quota) (nÕu cã), ®¬n xin më th­ tÝn dông. Nªn nhiÒu khi rÊt mÊt thêi gian ®Ó cã thÓ më ®­îc L/C ®iÒu nµy cã thÓ ¶nh h­ëng tíi thêi h¹n giao hµng. - ViÖc ®µo t¹o c¸n bé cßn nhiÒu h¹n chÕ, mét sè ®­îc ®µo t¹o trong thêi kú bao cÊp, do vËy viÖc tiÕp thu kiÕn thøc míi ®ßi hái ph¶i ®­îc ®µo t¹o l¹i. - Ho¹t ®éng thanh to¸n ®Æc biÖt lµ thanh to¸n hµng xuÊt khÈu ch­a ®­îc quan t©m thÝch ®¸ng so víi ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng mét ng©n hµng cã bÒ dµy trong c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ th× c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ t¹i Së giao dÞch nãi riªng vµ NHCTVN nãi chung lµ mét ho¹t ®éng cßn míi mÎ do vËy Së giao dÞch ch­a thùc sù thu hót ®­îc sù chó ý cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc còng nh­ c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi. - Thªm n÷a ho¹t ®éng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu suy gi¶m mét phÇn do ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hÕt søc khã kh¨n ®Æc biÖt lµ sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh næ ra lµm thu hÑp mét kho¶ng thÞ tr­êng lín cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. MÆt kh¸c do sù mÊt gi¸ cña tiÒn tÖ ë c¸c n­íc §«ng Nam ¸ lµm cho gi¸ c¶ hµng ho¸ ë n­íc ta trë nªn ®¾t t­¬ng ®èi so víi hµng ho¸ cña hä. §iÒu nµy lµm cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi¶m m¹nh kÐo theo ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ còng theo ®ã mµ suy gi¶m. - ChÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. MÆc dï cã chñ tr­¬ng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nh­ng cho ®Õn nay vÉn ch­a cã mét chÝnh s¸ch nµo thùc sù cã hiÖu qu¶, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu diÔn ra hÕt søc vôn vÆt, lÎ tÎ. §Æc biÖt kÓ tõ ngµy 1/1/1999 chóng ta ¸p dông luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng do mét sè doanh nghiÖp cßn kÐm hiÓu biÕt vÒ lo¹i thuÕ nµy nªn rÊt ng¹i tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®· ph¸t huy t¸c dông nh­ng nhiÒu doanh nghiÖp vÉn ch­a thùc sù tin t­ëng. NhiÒu khi kh«ng d¸m nhËp khÈu v× sî tû gi¸ t¨ng nh­ nh÷ng n¨m tr­íc. - MÆt kh¸ch Së giao dÞch bÞ mÊt mét sè kh¸ch hµng do trong n¨m 1998 t×nh h×nh ngo¹i tÖ kh¸ c¨ng th¼ng kh«ng thÓ ®¸p øng ®ñ nhu cÇu nªn mét sè kh¸ch hµng ®· chuyÓn sang ng©n hµng kh¸c, mét l­îng kh¸ch hµng kh¸c kh«ng tiÕp tôc giao dÞch do chØ ®­îc phÐp më mét tµi kho¶n nªn nhiÒu kh¸ch hµng ®· chän ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng. V× vËy Së giao dÞch ®· ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n mµ tr­íc hÕt lµ l­îng kh¸ch hµng máng nh­ hiÖn nay. 2.3 DÞch vô b¶o l·nh. Trong nhiÒu n¨m qua Së giao dÞch ®· më réng vµ t¨ng c­êng nghiÖp vô b¶o l·nh ®Æc biÖt lµ b¶o l·nh trong n­íc ®­îc chó träng, ®¸p øng kÞp thêi c¸c nhu cÇu ®a d¹ng vÒ b¶o l·nh cho kh¸ch hµng cña m×nh sau khi ®· kiÓm tra thñ tôc tr­íc khi b¶o l·nh. C¸c lo¹i b¶o l·nh mµ Së ®· ¸p dông ®ã lµ b¶o l·nh mua hµng tr¶ chËm, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång, b¶o l·nh b¶o hµnh, b¶o l·nh thanh to¸n. B×nh qu©n hµng n¨m Së ®· b¶o l·nh ®­îc xÊp xØ 100 mãn chñ yÕu lµ b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång, b¶o l·nh dù thÇu. Cßn b¶o l·nh më L/C nhËp hµng tr¶ chËm rÊt h¹n chÕ tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y míi thùc hiÖn b¶o l·nh 3 mãn. Trong ®ã cã 1 mãn b¶o l·nh cho c«ng ty Sakyno më L/C nhËp hµng tr¶ chËm trÞ gi¸ 7.662.738 USD, doanh nghiÖp míi thanh to¸n 666,973 cßn l¹i 6.995.765 USD ®Õn h¹n doanh nghiÖp kh«ng tr¶ ®­îc vµ ng©n hµng ®· ph¶i tr¶ nî n­íc ngoµi thay cho doanh nghiÖp. Nh×n chung, nghiÖp vô b¶o l·nh ®· gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ t¹o nguån vèn cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã c¬ héi yªn t©m ®Çu t­ vµo ViÖt Nam vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam vay vèn ®Ó c¶i tiÕn kü thuËt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt, khai th¸c nhiÒu tµi nguyªn cña ®Êt n­íc ®Æc biÖt lµ t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. HiÖn t¹i nhu cÇu b¶o l·nh cña doanh nghiÖp th× nhiÒu nh­ng cßn v­íng m¾c vÒ tµi s¶n thÕ chÊp, møc uû quyÒn tr×nh Trung ­¬ng, quy ®Þnh khèng chÕ b¶o l·nh cho mét kh¸ch hµng kh«ng qu¸ 10%, vèn tù cã cña NHCT,... Do ®ã ®· phÇn nµo lµm ¶nh h­íng ®Õn viÖc më réng vµ ph¸t triÓn lo¹i dÞch vô nµy cña Së giao dÞch. 2.4 DÞch vô chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu vµ chøng tõ cã gi¸. Tr­íc ®©y Së giao dÞch ®· thùc hiÖn chiÕt khÊu chøng tõ cã gi¸ lµ L/C xuÊt nh­ng víi thñ tôc phøc t¹p vµ rÊt h¹n chÕ, cßn ®èi víi nh÷ng th­¬ng phiÕu vµ chøng tõ cã gi¸ trong n­íc th× ch­a thùc hiÖn. §Õn ®Çu n¨m 1999 Së míi b¾t ®Çu triÓn khai ho¹t ®éng chiÕt khÊu c¸c chøng tõ cã gi¸ trong n­íc lµ c¸c tr¸i phiÕu kho b¹c Nhµ n­íc. III-/ §¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c dÞch vô ng©n hµng cña Së giao dÞch. 1-/ KÕt qu¶ ®¹t ®­îc: H¬n 10 n¨m qua cïng víi sù lín m¹nh cña hÖ thèng NHCTVN th× Së giao dÞch còng tõng b­íc tr­ëng thµnh vµ lu«n gi÷ v÷ng lµ chi nh¸nh ®øng ®Çu hÖ thèng NHCT. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c nghiÖp vô truyÒn thèng nh­ huy ®éng vèn vµ cho vay, thanh to¸n chuyÓn tiÒn nhanh gän chÝnh x¸c ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng, d­íi sù ®iÒu hµnh cña NHCTVN vµ Ban gi¸m ®èc Së th× c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ng©n hµng ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn vµ më réng, chÊt l­îng dÞch vô thanh to¸n chuyÓn tiÒn cña NHCTVN nãi chung vµ Së giao dÞch nãi riªng ngµy cµng tèt h¬n, lu«n ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶ cho kh¸ch hµng víi thêi gian ng¾n nhÊt. Víi b­íc ®ét ph¸ trong kü thuËt liªn hµng néi bé, thanh to¸n liªn hµng néi bé ®· ®­îc thùc hiÖn vµ th«ng qua m¹ng m¸y tÝnh liªn kÕt c¸c chi nh¸nh trong toµn quèc qua MODEM tho¹i vµ viÖc tiÕn hµnh kh«i phôc c¸c chøng tõ qua m¸y vi tÝnh ®· æn ®Þnh, rót ng¾n thêi gian thanh to¸n, chÊt l­îng thanh to¸n còng ®¶m b¶o h¬n, Ýt sai sãt h¬n. Tõ ngµy 01/7/96 viÖc ¸p dông thanh to¸n ®iÖn tö ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn c«ng t¸c thanh to¸n cña NHCTVN nãi chung vµ cña Së giao dÞch nãi riªng, thêi gian thanh to¸n chuyÓn tiÒn tr­íc kia ph¶i thùc hiÖn tõ 5 - 7 ngµy, nay rót xuèng chØ cßn 1 ngµy. Ch­¬ng tr×nh thanh to¸n ®iÖn tö thùc hiÖn qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh vèn tËp trung chuyÓn tiÒn ®i, ®Õn, quyÕt to¸n trong ngµy, nªn ®· n©ng cao chÊt l­îng cña c«ng t¸c thanh to¸n vµ më réng uy tÝn víi kh¸ch hµng. Ngoµi thanh to¸n trong néi bé hÖ thèng ng©n hµng, c«ng t¸c thanh to¸n ra ngoµi hÖ thèng trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè ®­îc thùc hiÖn b»ng ph­¬ng thøc thanh to¸n bï trõ qua ng©n hµng Nhµ n­íc. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ kho b¹c Nhµ n­íc ph¶i më tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng Nhµ n­íc ®Ó thanh to¸n bï trõ vµ ph­¬ng thøc nµy vÉn thùc hiÖn b¸n c¬ giíi tøc lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®¸nh chøng tõ bï trõ vµo m¸y. Sau ®ã sao chÐp ra ®Üa mÒm hay truyÒn qua MODEM tho¹i ®Ó ®i bï trõ sè phiªn bï trõ trong ngµy tõ 1 - 2 phiªn, nÕu qua giê giao dÞch bï trõ lµ chøng tõ kh«ng ®i ®­îc ph¶i ®Ó l¹i h«m sau. Tuy nhiªn thêi gian thùc hiÖn cña thanh to¸n bï trõ t­¬ng ®èi nhanh. NghiÖp vô ghi nî, cã ®­îc thùc hiÖn ngay trong ngµy, nh­ng ph¹m vi thanh to¸n nhá hÑp chØ trªn cïng mét ®Þa bµn tØnh, thµnh phè. NÕu thanh to¸n kh¸c tØnh vµ kh¸c hÖ thèng th× ph¶i qua nhiÒu kh©u trung gian nªn tèc ®é thanh to¸n rÊt chËm nªn phÇn nµo ¶nh h­ëng ®Õn doanh sè thanh to¸n ra ngoµi hÖ thèng bëi quy tr×nh thanh to¸n nh­ sau: Ng©n hµng Nhµ n­íc A Ng©n hµng Nhµ n­íc B B/Cã Ng©n hµng C«ng th­¬ng A lÖnh chi lÖnh chi Kh¸ch hµng A Ng©n hµng Th­¬ng m¹i B Kh¸ch hµng B B/Cã Tõ 12/97 NHCTVN vµ NH§TPTVN ®· chÝnh thøc thùc hiÖn quy tr×nh thanh to¸n thu chi hé gi÷a hai ng©n hµng. Cßn quy tr×nh thanh to¸n víi ng©n hµng Cæ phÇn Hµng h¶i, Citibank, ng©n hµng Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· ®­îc hoµn thiÖn ®­a vµo ho¹t ®éng chÝnh thøc tõ ®Çu quý 2 n¨m 98. Do vËy sè l­îng chøng tõ còng nh­ doanh sè thanh to¸n ra ngoµi hÖ thèng ®i qua ng©n hµng Nhµ n­íc ®· gi¶m h¼n gãp phÇn ®Èy nhanh tèc ®é thanh to¸n qua ng©n hµng. V× vËy nÕu n¨m 96: Sè l­îng thanh to¸n ra ngoµi hÖ thèng lµ 8622 mãn víi doanh sè 35.368.576 triÖu th× ®Õn n¨m 1998 ®· gi¶m ®i vµ chØ cßn 4252 mãn víi doanh sè thanh to¸n lµ 21.668.904 triÖu ®ång (Xem biÓu 8 trang 47). §Ó c¶i tiÕn thªm mét b­íc trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng cña c«ng t¸c thanh to¸n ra ngoµi tØnh kh¸c hÖ thèng th¸ng 11/1996 ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam ®· nèi m¹ng thanh to¸n víi së giao dÞch ng©n hµng Nhµ n­íc thùc hiÖn viÖc ®iÒu chuyÓn vèn tõ NHCT ®Õn c¸c chi nh¸nh trùc thuéc vµ ng­îc l¹i cho ®Õn nay ®· vµ ®ang ph¸t huy hiÖu qu¶ tèt më ®­êng cho c«ng t¸c thanh to¸n gi÷a c¸c TCTD víi NHCTVN. BiÓu 8 - B¸o c¸o thanh to¸n chuyÓn tiÒn trong n­íc ChØ tiªu N¨m 1996 N¨m 1997 N¨m 1998 Sè Mãn Sè tiÒn Sè Mãn Sè tiÒn Sè Mãn Sè tiÒn Ph©n lo¹i theo ph­¬ng thøc thanh to¸n 1. Thanh to¸n ngoµi hÖ thèng a. T.to¸n bï trõ 95.415 13.195.594 119.452 23.089.920 121.796 22.184.574 b. T.to¸n kh¸c hÖ thèng, ngoµi tØnh, thµnh phè. 8.622 35.368.576 4.624 22.566.637 4.252 21.668.904 2. Thanh to¸n liªn hµng trong hÖ thèng NHCT 82.973 59.471.396 83.919 27.780.277 91.341 28.578.330 3. T.to¸n trong néi bé CN 169.197 69.236.628 128.058 86.347.598 128.527 93.241.972 Tæng céng 356.207 177.272.194 336.053 159.784.432 345.916 165.673.780 HÖ thèng thiÕt bÞ c«ng nghÖ th«ng tin vµ phÇn mÒm tin häc t¹i Së giao dÞch bao gåm: 35 m¸y PC pentium 586, 4 m¸y in laser, 20 m¸y in kim, 2 m¸y chñ Tricord, 1 m¸y chñ S50 ®­îc cµi ®Æt hÖ ®iÒu hµnh Unix vµ Netware. Ngoµi ra cßn cã hÖ thèng truyÒn th«ng ®Ó truyÒn sè liÖu víi trung ­¬ng phôc vô cho c¸c ch­¬ng tr×nh thanh to¸n ®iÖn tö vµ ch­¬ng tr×nh thanh to¸n quèc tÕ. C«ng t¸c truyÒn nhËn ®­îc thùc hiÖn qua ®­êng X25 ®¸p øng c«ng t¸c thanh to¸n ®­îc nhanh vµ an toµn gi÷a c¸c chi nh¸nh cña NHCT ViÖt Nam cã tham gia hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö. §a sè m¸y PC hiÖn ®ang sö dông ®Òu ®­îc kiÓm tra tÝnh t­¬ng thÝch n¨m 2000 ®­îc cµi ®Æt hÖ ®iÒu hµnh Windows 95 hoÆc Windows 98. C¸c m¸y PC ®­îc kÕt nèi vµo m¹ng côc bé víi m« h×nh m¹ng Star ®Ó khai th¸c th«ng tin chung trong m¸y chñ. Víi m« h×nh m¹ng côc bé míi ®­îc n©ng cÊp tõ m« h×nh cò (M« h×nh Bus) ®· ®­îc x©y dùng c¸ch ®©y nhiÒu n¨m, sang m« h×nh míi (M« h×nh Star) sÏ ®¶m b¶o tÝnh an toµn cao cña m¹ng m¸y t×nh còng nh­ gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò tèc ®é truy nhËp vµo m¹ng cña m¸y tÝnh PC. HiÖn nay Së giao dÞch I ®· triÓn khai c¸c phÇn mÒm qu¶n lý kÕ to¸n tÝn dông (Misac), qu¶n lý tiÕt kiÖm (Samis). HÖ thèng thanh to¸n quèc tÕ (IBS), hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö (EPS) tÊt c¶ c¸c hÖ thèng phÇn mÒm nµy ®Òu ®­îc x©y dùng trªn c¬ së d÷ liÖu Oracle 7.3 vµ ®­îc cµi ®Æt trªn m¸y chñ S50 (Mét m¸y chñ dù phßng Tricord ®¶m b¶o khi cã sù cè vÉn ho¹t ®éng liªn tôc). §Æc biÖt hiÖn nay t¹i Së giao dÞch I ®· triÓn khai m« h×nh giao dÞch tiÕt kiÖm tøc thêi víi kh¸ch hµng t¹i hai quü tiÕt kiÖm 05 vµ 72, t¹i quü tiÕt kiÖm 05 c¸c sè liÖu ®­îc cµi ®Æt trong m¸y chñ trung ®Æt t¹i phßng Th«ng tin ®iÖn to¸n, cßn t¹i quü tiÕt kiÖm 72 sè liÖu ®­îc cµi ®Æt trªn m¸y PC ®Æt t¹i quü víi hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu Oracle for PC 7.3. ViÖc ®­a tin häc vµo c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng t¹i Së giao dÞch ®­îc ban l·nh ®¹o ng©n hµng CTVN vµ ban gi¸m ®èc Së quan t©m. Do ®ã c«ng t¸c thanh to¸n t¹i së ®· cã b­íc chuyÓn biÕn lín. Víi ®é chÝnh x¸c cao, an toµn, t¹o thªm lßng tin cña kh¸ch hµng ®èi víi Së giao dÞch. §ång thêi Së giao dÞch ®· tõng b­íc më réng vµ ph¸t triÓn nghiÖp vô thanh to¸n Quèc tÕ nh­ më LC, kinh doanh ngo¹i tÖ, ®¹i lý thanh to¸n thÎ quèc tÕ, dÞch vô kiÒu hèi... ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña kh¸ch hµng. Trong ®Çu n¨m 1999 sÏ triÓn khai nghiÖp vô chiÕt khÊu tr¸i phiÕu kho b¹c Nhµ n­íc lµm tiÒn ®Ò cho ph¸t triÓn dÞch vô chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu vµ c¸c giÊy tê cã gi¸ trong t­¬ng lai gÇn. Gãp phÇn t¨ng thªm thu nhËp cña Së, æn ®Þnh ®êi sèng CBCNV. Møc thu tõ dÞch vô hµng n¨m ®¹t 7 tû ®Õn 8,3 tû chiÕm 2% ®Õn 3% tæng thu nhËp. Bªn c¹nh ®ã tr×nh ®é tay nghÒ cña c¸n bé c«ng nh©n viªn ngµy cµng ®­îc n©ng lªn, uy tÝn cña Së giao dÞch víi kh¸ch hµng trong vµ ngoµi n­íc ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh vµ lµ mét trong nh÷ng chi nh¸nh cã sè l­îng kh¸ch hµng lín nhÊt, cã nguån vèn huy ®éng dåi dµo, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó Së giao dÞch më réng ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®¹t møc lîi nhuËn lín nhÊt so víi c¸c chi nh¸nh trong hÖ thèng NHCT. 2-/ Nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n 2.1 H¹n chÕ: Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tÝch ®· ®¹t ®­îc, th× ho¹t ®éng dÞch vô cña Së giao dÞch cßn béc lé mét sè h¹n chÕ ®ã lµ: - C¸c s¶n phÈm dÞch vô cßn ®¬n ®iÖu, ch­a ®a d¹ng: C¸c dÞch vô mµ Së giao dÞch thùc hiÖn chñ yÕu vÉn lµ c¸c dÞch vô truyÒn thèng nh­ thanh to¸n chuyÓn tiÒn trong n­íc vµ quèc tÕ, dÞch vô b¶o l·nh, chiÕt khÊu... Ngay trong mét lo¹i h×nh dÞch vô còng ch­a ®a d¹ng nh­ng trong thanh to¸n: C¸c c«ng cô thanh to¸n cßn ch­a ®a d¹ng, kh¸ch hµng chñ yÕu vÉn dïng uû nhiÖm chi ®Ó thanh to¸n, sÐc cã ph¸t triÓn nh­ chiÕm tû lÖ thÊp, c¸c c«ng cô thanh to¸n hiÖn ®¹i nh­ thÎ thanh to¸n vµ hÖ thèng rót tiÒn tù ®éng th× ch­a cã. C¸c c«ng cô trong thanh to¸n quèc tÕ còng ch­a ®a d¹ng phong phó vÉn chñ yÕu lµ dïng LC, ch­a cã nh÷ng dÞch vô nh­ tr¶ tiÒn b»ng ®iÖn tho¹i chuyÓn tiÒn nhanh quèc tÕ. - Ch­a cã c¸c dÞch vô míi ®Ó ®¸p øng víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng nh­ dÞch vô th«ng tin, t­ vÊn, dÞch vô b¶o qu¶n ký göi, dÞch vô trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n... - ChÊt l­îng c¸c dÞch vô cña ng©n hµng ch­a thùc sù hÊp dÉn ®èi víi mäi ®èi t­îng kh¸ch hµng. V× vËy Së giao dÞch míi chØ gi÷ v÷ng ®­îc kh¸ch hµnh truyÓn thÓ mµ ch­a khai th¸c hÕt nh÷ng kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Vµ thu vÒ dÞch vô ng©n hµng hµng n¨m chØ chiÕm 2% ®Õn 3% trong tæng thu nhËp ch­a t­¬ng xøng víi tÇm cì cña Së giao dÞch. 2.2 Nguyªn nh©n: a-/ Nguyªn nh©n chñ quan: - Tr×nh ®é ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn cña NHCT ViÖt Nam nãi chung vµ cña Së giao dÞch nãi riªng cßn nhiÒu bÊt cËp nªn ®· gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc vËn dông kiÓu thøc míi vµo gi¶i quyÕt nh÷ng nghiÖp vô cô thÓ. NhiÒu c¸n bé míi chØ ®­îc ®µo t¹o trong thêi kú bao cÊp, kh«ng ®­îc th­êng xuyªn cËp nhËt nh÷ng kiÕn thøc míi vÒ thÞ tr­êng, nhiÒu viÖc lµm cßn mang nÆng kinh nghiÖm cña c¬ chÕ cò. NÒn kinh tÕ më cöa s«i ®éng rÊt cÇn mét nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng nh­ng thùc tÕ hiÖn nay chØ ®¸p øng yªu cÇu vÒ mÆt sè l­îng, lùc l­îng lao ®éng nhiÒu nh­ng vÉn thiÕu nh÷ng c¸n bé chuyªn m«n giái, nh÷ng c¸n bé ®¶m ®­¬ng ®­îc nh÷ng c«ng viÖc kinh tÕ ®èi ngo¹i hoµ nhËp víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi nh­ tr×nh ®é ngo¹i ng÷, tin häc, sù am hiÓu vÒ luËt ph¸p còng nh­ kh¶ n¨ng thu nhËp ph©n tÝch sö lý c¸c th«ng tin cßn yÕu kÐm. - Trang bÞ c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ c«ng nghÖ: Trô së lµm viÖc cña Së ®· ®­îc c¶i t¹o n©ng cÊp khang trang s¹ch ®Ñp nh­ng víi diÖn tÝch qu¸ chËt hÑp nªn ®· g©y khã kh¨n trong viÖc bè trÝ b¸n quÇy giao dÞch còng nh­ xö lý thao t¸c nghiÖp vô. HÖ thèng trang thiÕt bÞ kü thuËt kü thuËt còng ®­îc NHCTVN ®Çu t­ n©ng cÊp kh¸ hiÖn ®¹i ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña Së tuy nhiªn cßn thiÕu ®ång bé, møc tù ®éng ho¸ ch­a cao nªn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thùc tiÔn. ViÖc ®Çu t­ c¶i tiÕn c«ng nghÖ thanh to¸n ch­a ®i ®«i víi viÖc c¶i tiÕn c«ng nghÖ h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ víi viÖc n©ng cao tr×nh ®é ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn thùc hiÖn c«ng nghÖ ®ã. - C«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o tiÕp thÞ ch­a ®­îc quan t©m th­êng xuyªn. T¹i Së hiÖn nay ch­a cã bé phËn Marketing trong ho¹t ®éng Ng©n hµng. - ChÊt l­îng mét sè nghiÖp vô kh¸c cña ng©n hµng ch­a cao thÓ hiÖn: + ChÊt l­îng tÝn dông ch­a tèt: biÓu hiÖn ë l­îng kh¸ch hµng máng hÇu hÕt d­ nî tËp trung ë mét sè kh¸ch hµng lín nh­ Tæng c«ng ty B­u chÝnh viÔn th«ng, Tæng c«ng ty ®iÖn lùc, Liªn hiÖp xÝ nghiÖp ®­êng s¾t,.... ch­a thùc sù thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Tr×nh ®é thÈm ®Þnh cña c¸n bé tÝn dông cßn yÕu kÐm, mét sè c¸n bé cßn thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm trong viÖc theo dâi qu¶n lý nî vay nªn ®· ph¸t sinh kho¶n nî vay kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶, khã thu håi nî dÉn ®Õn nî qu¸ h¹n ph¸t sinh vµ cã chiÒu h­íng gia t¨ng, l·i cho vay kh«ng thu ®­îc. + NghiÖp vô kinh doanh ngo¹i tÖ: còng ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng do thiÕu ngo¹i tÖ ®Ó b¸n cho kh¸ch phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng nh­ tr¶ nî vay ng©n hµng, ch­a ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i ngo¹i tÖ còng nh­ ®a d¹ng ho¸ c¸c nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i tÖ. V× vËy thu vÒ ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ còng rÊt khiªm tèn thËm chÝ cã n¨m cßn bÞ lç nh­ n¨m 1998. + NghiÖp vô chiÕt khÊu: míi ë b­íc s¬ khai, ch­a ph¸t triÓn, míi thùc hiÖn chiÕt khÊu tr¸i phiÕu kho b¹c Nhµ n­íc mµ ch­a triÓn khai chiÕt khÊu c¸c giÊy tê cã gi¸ kh¸c. b-/ Nguyªn nh©n kh¸ch quan: - M«i tr­êng kinh tÕ x· héi: §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hÕt søc khã kh¨n ®Æc biÖt lµ sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh næ ra lµm thu hÑp mét kho¶ng thÞ tr­êng lín cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. MÆt kh¸c do sù mÊt gi¸ cña tiÒn tÖ ë c¸c n­íc §«ng Nam ¸ lµm cho gi¸ c¶ hµng ho¸ n­íc ta trë nªn ®¾t gi¸ so víi hµng ho¸ cña n­íc hä. §iÒu nµy lµm cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi¶m m¹nh kÐo theo ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ còng theo ®ã mµ suy gi¶m. Sang n¨m 1997-1998 nÒn kinh tÕ n­íc ta xuÊt hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu tr× trÖ, t¨ng tr­ëng chËm l¹i. V× vËy n­íc ta ph¶i ®èi mÆt víi hai th¸ch thøc lµ cuéc khñng ho¶ng Ch©u ¸ vµ sù suy gi¶m ®éng lùc ph¸t triÓn. Khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc chËm ®­îc x¾p xÕp l¹i, nhiÒu doanh nghiÖp kinh doanh kÐm hiÖu qu¶. MÆt kh¸c tr×nh ®é d©n trÝ ch­a cao, ng­êi d©n ViÖt Nam vÉn quen giao dÞch mua b¸n b»ng tiÒn mÆt dï lµ nh÷ng kho¶n tiÒn lín ®Õn hµng chôc, hµng tr¨m triÖu ®ång, kiÓu thanh to¸n nµy ®ang chiÕm mét vÞ trÝ v÷ng ch¾c trong t©m lÝ mäi ng­êi. RÊt nhiÒu ng­êi ch­a ®­îc biÕt vµ lµm quen víi c¸c c«ng cô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. MÆt kh¸c thu nhËp cña ng­êi d©n cßn thÊp, viÖc chuyÓn tiÒn l­¬ng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn vµo tµi kho¶n c¸ nh©n còng chØ ®­îc Ýt ngµy l¹i ph¶i rót ra chi tiªu, tõ ®ã néi dung kinh tÕ cña viÖc më tµi kho¶n ch­a thùc hiÖn ®­îc. Mét sè hé kinh doanh bu«n b¸n lín, nh÷ng ng­êi cã thu nhËp cao l¹i sî bÞ lé bÝ mËt kinh doanh, sî bÞ ®¸nh thuÕ doanh thu nªn hä còng kh«ng më tµi kho¶n ®Ó thanh to¸n qua ng©n hµng. - M«i tr­êng ph¸p lý: Hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t ®éng ng©n hµng cßn bÊt cËp vµ thiÕu ®ång bé. + §èi víi ho¹t ®éng thanh to¸n trong n­íc vµ quèc tÕ: chóng ta ch­a cã luËt ngo¹i hèi, luËt hèi phiÕu, luËt sÐc,... Trong khi mét sè v¨n b¶n hiÖn hµnh th× söa ®æi bæ xung nhiÒu lÇn nªn khã ¸p dông, tÝnh ph¸p lý ch­a cao. + C¸c quy ®Þnh vµ h­íng dÉn ph¸t hµnh sö dông sÐc c¸ nh©n cña ChÝnh phñ vµ ng©n hµng Nhµ n­íc n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò nh­ viÖc ký tr­íc ng­êi nhËn sÐc, qui ®Þnh møc tiÒn b¶o chi, viÖc uû quyÒn tµi kho¶n,... ®· lµm gi¶m tÝnh hÊp dÉn cña viÖc dïng sÐc. - M«i tr­êng c¹nh tranh. HiÖn nay trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi cã 4 ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh lín ®ã lµ Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng, ng©n hµng N«ng nghiÖp, ng©n hµng §Çu t­ vµ ng©n hµng C«ng th­¬ng vµ gåm nhiÒu ng©n hµng cæ phÇn, ng©n hµng liªn doanh vµ ng©n hµng N­íc ngoµi. C¸c ng©n hµng n­íc ngoµi ë ViÖt Nam do h¬n h¼n ng©n hµng th­¬ng m¹i trong n­íc vÒ vèn c«ng nghÖ, kinh nghiÖm nªn ®· ngµy mét bµnh tr­íng thÞ phÇn tÝn dông vµ giao dÞch ngo¹i tÖ. NhiÒu tæng c«ng ty lín cña ViÖt Nam ®· chuyÓn sang quan hÖ tÝn dông vµ thanh to¸n víi chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do n¨ng lùc c¹nh tranh thÊp, vèn tù cã cña ng©n hµng c«ng th­¬ng hiÖn nay qu¸ thÊp, viÖc liªn kÕt gi÷a c¸c ng©n hµng ®ång tµi trî cho dù ¸n ch­a quen nªn viÖc tµi trî cho nh÷ng dù ¸n lín cña Tæng c«ng ty cßn nhiÒu h¹n chÕ. Ho¹t ®éng cña Së giao dÞch so víi ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng mét ng©n hµng cã bÒ dµy trong c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ th× thanh to¸n quèc tÕ t¹i NHCTVN nãi chung vµ Së giao dÞch nãi riªng lµ mét ho¹t ®éng míi mÎ do vËy Së giao dÞch ch­a thu hót ®­îc sù chó ý cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc còng nh­ cña c¸c ng©n hµng N­íc ngoµi. môc lôc