Đề tài Một số vấn đề về tổ chức quản lý và hạch toán tài sản cố định hiện nay trong các doanh nghiệp

2.b Tiªu chuÈn vµ nhËn biÕt TSC§ v« h×nh : TSC§ v« h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, thÓ hiÖn mét l­îng gi¸ trÞ ®· ®­îc ®Çu t­ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn nhiÒu chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­ : chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp; chi phÝ vÒ ®Êt sö dông; chi phÝ vÒ b»ng ph¸t minh, b»ng s¸ng chÕ, b¶n quyÒn t¸c gi¶ .. Nh÷ng chi phÝ thùc tÕ theo néi dung trªn vµ tho¶ m·n 2 ®iÒu kiÖn cã thêi gian sö dông trªn 1 n¨m vµ cã gi¸ trÞ tõ 5.000.000 VND mµ kh«ng h×nh thµnh tµi s¶n cè ®inh h÷u h×nh th× ®­îc coi lµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. Khi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn m¹nh, tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®· trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp " hµm l­îng chÊt x¸m " trong s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô ®­îc coi lµ mét nh©n tè quan träng, th× khi ®ã nh÷ng TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt sÏ cµng trë nªn phong phó vµ ®a d¹ng h¬n. 2.c Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh : Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh doanh nghiÖp thuª cña c«ng ty cho thuª ta× chÝnh nÕu hîp ®ång thuª tho¶ m·n Ýt nhÊt 1 trong 4 ®iÒu kiÖn sau ®©y : Khi kÕt thóc thêi h¹n cho thuª theo hîp ®ång, bªn thuª ®­îc chuyÓn quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª hoÆc ®­îc tiÕp tôc thuª theo sù tho¶ thuËn cña 2 bªn. Néi dung hîp ®ång thuª cã quy ®Þnh : khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, bªn thuª ®­îc quyÒn lùa chän mua tµi s¶n thuª theo gi¸ danh nghÜa thÊp h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n thuª t¹i thêi ®iÓm mua l¹i. Thêi h¹n cho thuª mét lo¹i tµi s¶n Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% thêi gian cÇn thiÕt ®Ó khÊu hao tµi s¶n thuª; Tæng sè tiÒn thuª mét lo¹i tµi s¶n quy ®Þnh t¹i hîp ®ång thuª, Ýt nhÊt ph¶i t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ cña tµi s¶n ®ã trªn thÞ tr­êng vµo thêi ®iÓm ký hîp ®ång. Mäi hîp ®ång thuª TSC§ nÕu kh«ng tho¶ m·n bÊt kú ®iÒu kiÖn nµo trong 4 ®iÒu kiÖn trªn ®­îc coi lµ TSC§ thuª ho¹t ®éng Trªn ®©y lµ vai trß vµ tiªu chuÈn nhËn biÕt tµi s¶n cè ®Þnh. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm nªu trªn cña Tµi s¶n Cè §Þnh bao gåm c¶ 3 lo¹i : TSC§ h÷u h×nh, TSC§ v« h×nh, TSC§ thuª tµi chÝnh, Mét yªu cÇu chung vÒ qu¶n lý TSC§ ®­îc rót ra lµ : TSC§ ph¶i ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ c¶ vÒ mÆt hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. + VÒ mÆt hiÖn vËt : CÇn ph¶i kiÓm tra chÆt chÏ viÖc b¶o qu¶n, sö dông hay nãi c¸ch kh¸c lµ ph¶i qu¶n lý tõ viÖc ®Çu t­ mua s¾m, x©y dùng ®· hoµn thµnh, qu¸ tr×nh sö dông tµi s¶n ë doanh nghiÖp cho ®Õn khi kh«ng sö dông n÷a nh­ h­ háng, thanh lý , nh­îng b¸n. + VÒ mÆt gi¸ trÞ : Ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh hao mßn, viÖc ph©n bæ chi phÝ khÊu hao mét c¸ch khoa häc hîp lý ®Ó thu håi vèn ®Çu t­ phôc vô cho viÖc t¸i ®Çu t­ TSC§ ..X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§, gióp cho c«ng t¸c ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng cña TSC§ ®Ó cã ph­¬ng h­íng ®Çu t­, ®æi míi TSC§. N¾m v÷ng ®­îc yªu cÇu qu¶n lý TSC§, ®Ó tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n ®óng ®¾n TSC§, viÖc ®Çu tiªn mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i lµm lµ : Ph©n lo¹i TSC§, X¸c §inh nguyªn Gi¸ vµ thêi gian sö dông TSC§. Tõ ®ã ®­a ra c¸c yªu cÇu qu¶n lý TSC§ vµ tû lÖ khÊu hao phï hîp víi tõng lo¹i TSC§, phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý doanh nghiÖp ®ång thêi nghiªm chØnh chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh do Nhµ n­ãc ban hµnh. II. Ph©n lo¹i, ®Þnh gi¸ vµ x¸c ®Þnh thêi gian sö dông Tµi S¶n Cè ®Þnh 1- Ph©n lo¹i TSC§ Theo nh­ quyÕt ®Þnh 166 ban hµnh, c¨n cø vµo tÝnh chÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp, doanh nghiÖp tiÕn hµnh ph©n lo¹i TSC§ theo c¸c chØ tiªu sau: TSC§ dïng cho môc ®Ých kinh doanh : lµ nh÷ng TSC§ do doanh nghiÖp sö dông cho c¸c môc ®Ých kinh doanh cña doanh nghiÖp : Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh : Chi phÝ thµnh lËp, chi phÝ s­u tÇm ph¸t triÓn, quyÒn ®Æc nh­îng, quyÒn khai th¸c, b»ng s¸ng chÕ ph¸t minh, nh·n hiÖu th­¬ng m¹i. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh : Doanh nghiÖp phËn lo¹i theo c¸c lo¹i sau : Lo¹i 1: Nhµ cöa, VËt kiÕn tróc : Lµ tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp ®­îc h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh thi c«ng x©y dùg nh­ trô së lµm viÖc, nhµ kho, hµng rµo, th¸p n­íc, s©n b·i, c¸c c«ng tr×nh trang trÝ cho nhµ cöa, ®­êng x¸, cÇu cèng, ®­êng s¾t, cÇu tÇu, cÇu c¶ng .. Lo¹i 2 : M¸y mãc, thiÕt bÞ : Lµ toµn bé c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ dïng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­ m¸y mãc chuyªn dïng, thiÕt bÞ c«ng t¸c, d©y chuyÒn c«ng nghÖ, nh÷ng m¸y mãc ®¬n lÎ.. Lo¹i 3 : Ph­îng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ truyÒn dÉn : lµ c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn vËn t¶i gåm ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®­êng s¾t, ®­êng thuû, ®­êng bé, ®­êng kh«ng ®­êng èng vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn dÉn nh­ hÖ thèng th«ng tin, hÖ thèng ®iÖn, ®­êng èng n­íc, b¨ng t¶i.. Lo¹i 4 : ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý : lµ nh÷ng thiÕt bÞ, dông cô dïng trong c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­ m¸y vi tÝnh phôc vô qu¶n lý, thiÕt bÞ ®iÖn tö , dông cô ®o l­êng, kiÓm tra chÊt l­îng, m¸y hót Èm, hót bôi, chèng mèi mät Lo¹i 5 : V­ên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ/hoÆc cho s¶n phÈm : lµ c¸c v­ên c©y l©u n¨m nh­ v­ên cµ phª, v­ên chÌ, v­ên cao su, v­ên c©y ¨n qu¶, th¶m cá, th¶m c©y xanh .. xóc vËt lµm viÖc vµ/hoÆc cho s¶n phÈm nh­ ®µn voi, ®µn ngùa, ®µn tr©u, ®µn bß .. Lo¹i 6 : C¸c lo¹i TSC§ kh¸c : lµ toµn bé c¸c TSC§ kh¸c ch­a liÖt kª vµo n¨m lo¹i trªn nh­ tranh ¶nh, t¸c phÈm nghÖ thuËt .. Tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh, quèc phßng trong doanh nghiÖp. C¸c TSC§ nµy còng ®­îc ph©n lo¹i theo quy ®Þnh nh­ trªn. TSC§ b¶o qu¶n hé, gi÷ hé, cÊt hé Nhµ N­íc : lµ nh÷ng TSC§ doanh nghiÖp b¶o qu¶n hé, gi÷ hé cho ®¬n vÞ kh¸c hoÆc cÊt gi÷ hé Nhµ n­íc theo quy ®Þnh cña c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn. Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp, doanh nghiÖp tù ph©n lo¹i chi tiÕt h¬n TSC§ cña doanh nghiÖp trong tõng nhãm cho phï hîp. Ngoµi ra, Doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän hoÆc kÕt hîp nh÷ng c¸ch ph©n lo¹i sau : Ph©n lo¹i TSC§ theo quyÒn së h÷u Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, TSC§ trong doanh nghiÖp ®ùoc chia thµnh TSC§ tù cã vµ TSC§ ®i thuª. TSC§ tù cã lµ nh÷ng TSC§ doanh nghiÖp cã quyÒn së h÷u chÝnh thøc hoÆc ®­îc Nhµ n­íc uû quyÒn qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n ®ã. TSC§ lo¹i nµy ®­îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån : Nguån vèn doanh nghiÖp, Ng©n s¸ch cÊp, cÊp trªn cÊp nguån ®i vay, nguån vèn liªn doanh, nguån biÕu tÆng. Trong qu¸ tr×nh qu¶n lý tµi s¶n, doanh nghiÖp ®­îc quyÒn sö dông tµi s¶n ®ã theo yªu cÇu cña m×nh vµ cã thÓ nh­îng b¸n cho bªn ngoµi. §­îc ph¶n ¸nh trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. TSC§ ®i thuª lµ TSC§ kh«ng thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nh­ng doanh nghiÖp ®ùoc quyÒn sö dông tµi s¶n ®ã phôc vô cho ho¹t ®éng hinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh. Nh­ ®· nãi ë phÇn trªn , TSC§ ®i thuª bao gåm TSC§ thuª tµi chÝnh vµ TSC§ thuª ho¹t ®éng. Víi h×nh thøc thuª TSC§ tµi chÝnh, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ®ang cã nhu cÇu ®Çu t­, nh­ng l¹i gÆp khã kh¨n vÒ vèn, cã kh¶ n¨ng ®æi míi ®­îc TSC§ phôc vô cho kinh doanh. Trong tr­êng hîp nµy, TSC§ ®­îc h×nh thµnh tõ nguån vèn vay, hîp ®ång thuª TSC§ tµi chÝnh ph¶n ¸nh sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ bao gåm : Nguyªn gi¸ TSC§ thuª vµ phÇn l·i tiÒn vèn thuª ph¶i tr¶. Trong thêi gian thuª, doanh nghiÖp ®­îc quyÒn qu¶n lý vµ sö dông TSC§ nh­ nh÷ng TSC§ thuéc quyÒn së h÷u cña m×nh vµ ph¶i trÝch khÊu hao vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®­îc ph¶n ¸nh trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. §èi víi TSC§ thuª ho¹t ®éng, lµ nh÷ng TSC§ thuª kh«ng tho¶ m·n bÊt cø ®iÒu kho¶n nµo cña hîp ®ång thuª tµi chÝnh, doanh nghiÖp chØ ®­îc qu¶n lý sö dung TSC§ trong thêi gian hîp ®ång vµ ph¶i hoµn tr¶ khi kÕt thóc hîp ®ång. Doanh nghiÖp chØ ph¶i tr¶ chi phÝ thuª TSC§, cßn kh«ng ph¶i tÝnh khÊu hao, ph¶n ¸nh ngoµi b¶ng c©n ®èi tµi s¶n. Víi c¸ch ph©n lo¹i nµy, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh møc ®é qu¶n lý vµ h¹ch to¸n ®èi víi tõng lo¹i TSC§ kh¸c nhau. Víi TSC§ tù cã, doanh nghiÖp cã quyÒn sö dông l©u dµi, nã chiÕm tû träng lín trong toµn bé tµi s¶n cña doanh nghiÖp do vËy cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý h¬n so TSC§ ®i thuª, doanh nghiÖp chØ cã quyÒn qu¶n lý vµ sö dông trong thêi gian nhÊt ®Þnh theo hîp ®ång ®· ký. §ång thêi cÇn ph¶i h¹ch to¸n riªng biÖt c¸c lo¹i TSC§ tù cã, Thuª tµi chÝnh hoÆc thuª ho¹t ®éng. Th«ng th­êng, c¸c doanh nghiÖp ph©n lo¹i TSC§ theo h×nh th¸i biÓu hiÖn, kÕt hîp víi ®Æc tr­ng kü thuËt vµ kÕt cÊu TSC§. Víi c¸ch ph©n lo¹i nµy TSC§ trong doanh nghiÖp ®­îc chia thµnh 2 lo¹i lín : TSC§ h÷u h×nh vµ TSC§ v« h×nh.Nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn, TSC§ h÷u h×nh lµ nh÷ng TSC§ cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ nh­ nhµ cöa vËt kiÕn tróc, m¸y mãc thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn, thiÕt bÞ dông cô qu¶n lý, c©y l©u n¨m, gia sóc, vµ c¸c TSC§ kh¸c. TSC§ v« h×nh lµ c¸c TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, thÓ hiÖn mét l­îng gi¸ trÞ ®· ®­îc ®Çu t­ chi tr¶ nh»m cã ®­îc c¸c lîi Ých hoÆc c¸c nguån cã tÝnh kinh tÕ, mµ gi¸ trÞ cña chóng xuÊt ph¸t tõ c¸c ®Æc quyÒn hoÆc quyÒn cña doanh nghiÖp bao gåm QuyÒn sö dông ®Êt, chi phÝ thµnh lËp, chuÈn bÞ s¶n xuÊt, b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn, chi phÝ vÒ lîi thÕ th­¬ng m¹i, quyÒn ®Æc nh­îng, quyÒn thuª nhµ, b¶n quyÒn t¸c gi¶, tªn hiÖu. Víi c¸ch ph©n lo¹i nµy, cã nh÷ng lo¹i TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông kh«ng tÝnh khÊu hao nh­ ®Êt ®ai, ®­êng x¸ v× chóng cã thêi h¹n sñ dông v« tËn, hoÆc cã nh÷ng TSC§ vÒ mÆt gi¸ trÞ cã thÓ kh«ng ®ñ tiªu chuÈn lµ TSC§, nh­ng do thêi gian sö dông phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh l©u dµi nªn ®­îc coi lµ TSC§ nh­ c¸c s¸ch tµi liÖu, chuyªn m«n kü thuËt. §èi víi nh÷ng TSC§ v« h×nh, viÖc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh thêi gian khÊu hao th«ng th­êng phô thuéc vµ c¸c quy ®Þnh cô thÓ cña tõng quèc gia, dï tµi s¶n ®ã cã thêi h¹n sö dông lµ v« tËn nh­ng khèng chÕ vµ b¾t buéc ph¶i trÝch khÊu hao trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. T¸c dông cña c¸ch ph©n lo¹i trªn gióp cho doanh nghiÖp qu¶n lý tõng lo¹i TSC§ mét c¸ch chÆt chÏ, cho c¸c c¬ quan tæng hîp thèng nhÊt trong tõng ngµy còng nh­ trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. §ång thêi gióp cho doanh nghiÖp x¸c ®Þnh cô thÓ thêi gian h÷u Ých cña TSC§, tõ ®ã cã ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n, ph©n bæ chi phÝ nh»m thu håi vèn ®Çu t­ mét c¸ch hîp lý. 2- §Þnh gi¸ TSC§ §Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n TSC§, tÝnh khÊu hao TSC§ vµ ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông cña chóng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tiiÕn hµnh ®¸nh gi¸ TSC§. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ lµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n sö dông th­íc ®o gi¸ trÞ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña TSC§ theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Theo quyÕt ®Þnh 166, nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau : 2.1 X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: a.Tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i mua s¾m: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i mua s¾m (kÓ c¶ mua míi vµ cò), bao gåm: gi¸ thùc tÕ ph¶i tr¶; l·i tiÒn vay ®Çu t­ cho tµi s¶n cè ®Þnh khi ch­a ®­a tµi s¶n cè ®Þnh vµo sö dông; c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì; c¸c chi phÝ söa ch÷a, t©n trang tr­íc khi ®­a tµi s¶n cè ®Þnh vµo sö dông; chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö, thuÕ vµ lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã). b.Tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i ®Çu t­ x©y dùng: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i ®Çu t­ x©y dùng (c¶ tù lµm vµ thuª ngoµi): lµ gi¸ quyÕt to¸n c«ng tr×nh x©y dùng theo quy ®Þnh t¹i §iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng hiÖn hµnh, c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan vµ lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã) ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh lµ con sóc vËt lµm viÖc vµ/ hoÆc cho s¶n phÈm, v­ên c©y l©u n¨m th× nguyªn gi¸ lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra cho con sóc vËt, v­ên c©y ®ã tõ lóc h×nh thµnh cho tíi khi ®­a vµo khai th¸c, sö dông theo quy ®Þnh t¹i §iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng hiÖn hµnh, c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan vµ lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã). c. Tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i ®­îc cÊp, ®­îc ®iÒu chuyÓn ®Õn... Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc cÊp, ®­îc ®iÒu chuyÓn ®Õn... bao gåm: gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña tµi s¶n cè ®Þnh ë c¸c ®¬n vÞ cÊp, ®¬n vÞ ®iÒu chuyÓn... hoÆc gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn vµ c¸c chi phÝ t©n trang; chi phÝ söa ch÷a; chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, l¾p ®Æt, ch¹y thö; lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã)... mµ bªn nhËn tµi s¶n ph¶i chi ra tr­íc khi ®­a tµi s¶n cè ®Þnh vµo sö dông. Riªng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc trong doanh nghiÖp lµ nguyªn gi¸ ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ bÞ ®iÒu chuyÓn phï hîp víi bé hå s¬ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®ã. §¬n vÞ nhËn tµi s¶n cè ®Þnh c¨n cø vµo nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ,. gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n vµ bé hå s¬ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®ã ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña tµi s¶n cè ®Þnh vµ ph¶n ¸nh vµo sæ kÕ to¸n. C¸c chi phÝ cã liªn quan tíi viÖc ®iÒu chuyÓn tµi s¶n cè ®Þnh gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc kh«ng h¹ch to¸n t¨ng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh mµ h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh trong kú. d. Tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i ®­îc cho, ®­îc biÕu, ®­îc tÆng, nhËn vèn gãp liªn doanh, nhËn l¹i vèn gãp, do ph¸t hiÖn thõa... Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i ®­îc cho, ®­îc biÕu, ®­îc tÆng, nhËn vèn gãp liªn doanh, nhËn l¹i vèn gãp, do ph¸t hiÖn thõa... bao gåm: gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn; c¸c chi phÝ t©n trang, söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh; c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, l¾p ®Æt, ch¹y thö, lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã) mµ bªn nhËn ph¶i chi ra tr­íc khi ®­a vµo sö dông. 2. 2 X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh: Chi phÝ vÒ ®Êt sö dông: Lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra cã liªn quan trùc tiÕp tíi ®Êt sö dông bao gåm: tiÒn chi ra ®Ó cã quyÒn sö dông ®Êt, chi phÝ cho ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, san lÊp mÆt b»ng, lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã) (kh«ng bao gåm c¸c chi phÝ chi ra ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh trªn ®Êt). Tr­êng hîp doanh nghiÖp tr¶ tiÒn thuª ®Êt hµng n¨m hoÆc ®Þnh kú th× c¸c chi phÝ nµy ®­îc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ kinh doanh trong (c¸c) kú, kh«ng h¹ch to¸n vµo nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp: Lµ c¸c chi phÝ thùc tÕ cã liªn quan trùc tiÕp tíi viÖc chuÈn bÞ cho sù khai sinh ra doanh nghiÖp vµ ®­îc nh÷ng ng­êi tham gia thµnh lËp doanh nghiÖp ®ång ý coi nh­ mét phÇn vèn gãp cña mçi ng­êi vµ ®­îc ghi trong vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp, bao gåm: c¸c chi phÝ cho c«ng t¸c nghiªn cøu, th¨m dß, lËp dù ¸n ®Çu t­ thµnh lËp doanh nghiÖp; chi phÝ thÈm ®Þnh dù ¸n; häp thµnh lËp... Chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn: Lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc nghiªn cøu, th¨m dß, x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t­ dµi h¹n... nh»m ®em l¹i lîi Ých l©u dµi cho doanh nghiÖp. Chi phÝ vÒ b»ng ph¸t minh, b»ng s¸ng chÕ, b¶n quyÒn t¸c gi¶, mua b¶n quyÒn t¸c gi¶, nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ... Lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ doanh nghiÖp ®· chi ra cho c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu (bao gåm c¶ chi cho s¶n xuÊt thö nghiÖm, chi cho c«ng t¸c kiÓm nghiÖm, nghiÖm thu cña Nhµ n­íc) ®­îc Nhµ n­íc cÊp, b»ng ph¸t minh, b»ng s¸ng chÕ, b¶n quyÒn t¸c gi¶, hoÆc c¸c chi phÝ ®Ó doanh nghiÖp mua l¹i b¶n quyÒn t¸c gi¶, b¶n quyÒn nh·n hiÖu, chi cho viÖc nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n... mµ c¸c chi nµy cßn cã t¸c dông phôc vô trùc tiÕp ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Chi phÝ vÒ lîi thÕ kinh doanh: Lµ kho¶n chi cho phÇn chªnh lÖch doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thªm (chªnh lÖch ph¶i tr¶ thªm gi¸ mua - gi¸ trÞ cña tµi s¶n theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ) ngoµi gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ (tµi s¶n cè ®Þnh, tµi s¶n l­u ®éng...) khi doanh nghiÖp ®i mua, nhËn s¸p nhËp, hîp nhÊt mét doanh nghiÖp kh¸c. Lîi thÕ nµy ®­îc h×nh thµnh bëi ­u ®·i vÒ vÞ trÝ kinh doanh, vÒ danh tiÕng vµ uy tÝn víi b¹n hµng, vÒ tr×nh ®é tay nghÒ cña ®éi ngò ng­êi lao ®éng, vÒ t¶i ®iÒu hµnh tæ chøc cñ Ban qu¶n lý doanh nghiÖp ®ã... 2. 3 X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ thuª nh­ ®¬n vÞ chñ së h÷u tµi s¶n bao gåm: gi¸ mua thùc tÕ; c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì c¸c chi phÝ söa ch÷a, t©n trang khi ®­a tµi s¶n cè ®Þnh vµo sö dông chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö, thuÕ vµ lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã).. PhÇn chªnh lÖch gi÷a tiÒn thuª tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i tr¶ cho ®¬n vÞ cho thuª nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®ã ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh phï hîp víi thêi h¹n cña hîp ®ång thuª tµi chÝnh. Chi tiÕt x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh sÏ ®­îc ®Ò cËp chi tiÕt ë phÇn h¹ch to¸n t¨ng TSC§ thuª tµi chÝnh. Theo quy ®Þnh ban hµnh, ViÖc theo dâi, qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ vµ gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña tµi s¶n cè ®Þnh: = - Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp chØ ®­îc thay ®æi trong c¸c tr­êng hîp sau: 1. §¸nh gi¸ l¹i gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh; 2. N©ng cÊp tµi s¶n cè ®Þnh; 3. Th¸o dì mét hay mét sè bé phËn cña tµi s¶n cè ®Þnh; Khi thay ®æi nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh, doanh nghiÖp ph¶i lËp biªn b¶n ghi râ c¸c c¨n cø thay ®æi vµ x¸c ®Þnh l¹i c¸c chØ tiªu nguyªn gi¸,gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n, sè khÊu hao luü kÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh vµ tiÕn hµnh h¹ch to¸n theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh. 3- X¸c ®Þnh thêi gian sö dông TSC§ §iÒu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ , ®ã lµ x¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña TSC§ X¸c ®Þnh thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: 1. C¨n cø vµo tiªu chuÈn d­íi ®©y ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña tµi s¶n cè ®Þnh. - Tuæi thä kü thuËt cña tµi s¶n cè ®Þnh theo thiÕt kÕ; - HiÖn tr¹ng tµi s¶n cè ®Þnh (thêi gian tµi s¶n cè ®Þnh ®· qua sö dông, thÕ hÖ tµi s¶n cè ®Þnh, t×nh tr¹ng thùc tÕ cña tµi s¶n...); - Tuæi thä kinh tÕ tµi s¶n cè ®Þnh; QuyÕt ®Þnh 166 ban hµnh quy ®Þnh khung thêi gian sö dông c¸c lo¹I TSC§ nh­ sau : Ngoµi ra, quyÕt ®Þnh 166 cßn cho phÐp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vay vèn ®Ó ®Çu t­ më réng, ®Çu t­ chiÒu s©u vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp kh«ng bÞ lç th× ®­îc phÐp x¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña c¸c tµi s¶n cè ®Þnh h×nh thµnh tõ nguån vèn vay theo thêi gian trong khÕ ­íc vay, nh­ng tèi ®a kh«ng ®­îc gi¶m qu¸ 30% so víi thêi gian sö dông tèi thiÓu cña tµi s¶n cè ®Þnh ®ã . Tr­êng hîp cã c¸c yÕu tè t¸c ®éng (nh­ viÖc n©ng cÊp hay th¸o dì mét hay mét sè bé phËn cña tµi s¶n cè ®Þnh...) nh»m kÐo dµi hoÆc rót ng¾n thêi gian sö dông ®· x¸c ®Þnh tr­íc ®ã cña tµi s¶n cè ®Þnh, doanh nghiÖp tiÕn hµnh x¸c ®Þnh l¹i thêi gian sö dông cña tµi s¶n cè ®Þnh theo c¸c quy ®Þnh trªn ®©y t¹i thêi ®iÓm hoµn thµnh nghiÖp vô ph¸t sinh, ®ång thêi ph¶i lËp biªn b¶n nªu râ c¸c c¨n cø lµm thay ®æi thêi gian sö dông. X¸c ®Þnh thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh: Doanh nghiÖp tù x¸c ®Þnh thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh trong kho¶ng thêi gian tõ 5 n¨m ®Õn 40 n¨m. X¸c ®Þnh thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh trong mét sè tr­êng hîp ®Æc biÖt. - §èi víi dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi theo h×nh thøc X©y dùng - Kinh doanh - ChuyÓn giao (BOT), thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc x¸c ®Þnh theo thêi gian ho¹t ®éng cña dù ¸n cßn l¹i. §èi víi hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (BCC) cã bªn n­íc ngoµi tham gia Hîp ®ång, sau khi kÕt thóc thêi h¹n cña hîp ®ång bªn n­íc ngoµi thùc hiÖn chuyÓn giao kh«ng hoµn l¹i cho Nhµ n­íc ViÖt Nam, th× thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh cña tµi s¶n cè ®Þnh chuyÓn giao ®­îc x¸c ®Þnh theo thêi gian ho¹t ®éng cßn l¹i cña dù ¸n. H¹ch to¸n TSC§ H¹ch to¸n TSC§ bao gåm : H¹ch to¸n Chi tiÕt TSC§ H¹ch to¸n tæng hîp TSC§ bao gåm h¹ch to¸n t¨ng vµ gi¶m TSC§ KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ Yªu cÇu qu¶n lý TSC§ trong ®¬n vÞ ®ßi hái ph¶I kÕ to¸n chi tiÕt TSC§. QuyÕt ®Þnh 166 yªu cÇu "Mäi tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp ph¶i cã bé hå s¬ riªng (bé hå s¬ gåm cã biªn b¶n giao nhËn tµi s¶n cè ®Þnh, hîp ®ång, ho¸ ®¬n mua tµi s¶n cè ®Þnh vµ c¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan), ®­îc theo dâi, qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao theo ®óng c¸c quy ®Þnh trong ChÕ ®é nµy. Tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i ®­îc ph©n lo¹i, thèng kª, ®¸nh sè vµ cã thÎ riªng, ®­îc theo dâi chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng ghi tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®­îc ph¶n ¸nh trong theo dâi tµi s¶n cè ®Þnh." Th«ng qua kÕ to¸n chi tiÕt TSC§, kÕ to¸n sÏ cung cÊp nh÷ng chi tiªu quan träng vÒ c¬ cÊu TSC§, sè l­îng vµ t×nh tr¹ng chÊt l­îng cña TSC§, t×nh h×nh huy ®éng v¸ sö dông TSC§ còng nh­ t×nh h×nh b¶o qu¶n, tr¸ch nhiÖm cña c¸c bé phËn vµ c¸ nh©n trong viÖc b¶o qu¶n vµ sö dông TSC§. C¸c chØ tiªu quan träng ®ã lµ c¨n cø ®Ó c¸c doanh nghiÖp c¶i tiÕn trang bÞ vµ sö dông TSC§, ph©n bæ chÝng x¸c sè khÊu hao, x¸c ®Þnh vµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm vËt chÊt trong viÖc bao qu¶n vµ sö dông TSC§ Néi dung chÝnh cña tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ bao gåm : §¸nh sè TSC§ Tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ë bé phËn kÕ to¸n cña doanh nghiÖp vµ t¹I c¸c ®¬n vÞ, bé phËn sö dông TSC§ 1.1 §¸nh sè TSC§ §¸nh sè TSC§ lµ quy ®Þnh cho mçi TSC§ mét sè hiÖn t­¬ng øng theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh ViÖc ®¸nh sè TSC§ ®­îc tiÕn hµnh theo tõng ®èi t­îng TSC§ (gäi lµ ®èi t­îng ghi TSC§) Mçi ®èi t­îng ghi TSC§ kh«ng ph©n biÖt ®ang sö dung hay dù tr÷, ®Òu ph¶I cã sè hiÖu riªng. Sè hiÖu cña mçi ®èi t­îng ghi TSC§ kh«ng thay ®æi trong suèt thêi gian sö dông hay b¶o qu¶n t¹I ®¬n vÞ . Trong thùc tÕ cã thÓ cã rÊt nhiÒu c¸ch qui ®Þnh sè hiÖu cña TSC§ 1.2 KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ë bé m¸y kÕ to¸n vµ c¸c ®Þa ®iÓm sö dông KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ë bé phËn kÕ to¸n cña doanh nghiÖp ®­îc thùc hiÖn ë thÎ hoÆc sæ chi tiÕt TSC§ C¨n cø ®Ó ghi sæ chi tiÕt hoÆc thÎ TSC§ lµ c¸c biªn b¶n giao nhËn TSC§, biªn b¶n thanh lý TSC§, Biªn b¶n ®¸nh gi¸ TSC§, b¶ng tÝnh vµ ph©n bæ kh©u hao TSC§... §Ó theo dâi ®Þa ®IÓm ®Æt TSC§, t×nh h×nh b¶o qu¶n vµ sö dông TSC§ ë c¸c bé phËn, ph©n x­ëng (®éi, tr¹m) hoÆc phßng ban cã thÓ dïng sæ TSC§ dïng chung toµn ®¬n vÞ. KÕ to¸n tæng hîp t¨ng gi¶m TSC§ §Ó kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô t¨ng, gi¶m TSC§ h÷u h×nh, kÕ to¸n sö dông Tµi kho¶n 211-TSC§ h÷u h×nh. TµI kho¶n nµy sö dông ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña nh÷ng TSC§ trong doanh nghiÖp vµ ®­îc më c¸c tµI kho¶n cÊp 2 ®Ó theo dâi chi tiÕt kÕt cÊu TµI kho¶n 211 cã 7 tµi kho¶n cÊp 2 : + TK 2111 -§Êt + TK 2112 - Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc + TK 2113 - M¸y mãc, thiÕt bÞ + TK 2114 - Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn + TK 2115 -ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý + TK 2116 - C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm + TK 2118 - TSC§ kh¸c Tµi kho¶n 212 : " Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh " - Tµi kho¶n nµy sö dông ®Ó ph¶n ¸nh sè liÖu hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña TSC§ doanh nghiÖp ®i thuª ®Ó sö dông, viÖc kÕ to¸n TSC§ nµy cña doanh nghiÖp ph¶i theo dâi riªng biÖt. Tµi kho¶n 213 : " Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh : TK nµy sö dông ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña nh÷ng TSC§ v« h×nh trong doanh nghiÖp vµ còng më TK cÊp 2 ®Ó theo dâi chi tiÕt cho tõng lo¹i TSC§ v« h×nh cã nh÷ng ®Æc tÝnh kinh tÕ kh¸c nhau : + TK 2131 - QuyÒn sö dông ®Êt + TK 2132 - Chi phÝ thµnh lËp, chuÈn bÞ s¶n xuÊt + TK 2133 - B»ng ph¸t minh s¸ng chÕ + TK 2134 - Chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn + TK 2135 - Chi phÝ vÒ lîi thÕ th­¬ng m¹I + TK 2138 - TSC§ v« h×nh kh¸c. TµI kho¶n 214 : " Hao mßn TSC§" tµi kho¶n nµy ®­îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn, ®ång thêi còng lµ sæ trich khÊu hao cña c¸c lo¹I TSC§ mµ ®¬n vÞ ®­îc quyÒn qu¶n lý sö dông. TK nµy còng ®­îc më c¸c TK cÊp 2 ®Ó theo dâi sè hao mßn cña tõng lo¹i tµi s¶n : TSC§ h÷u h×nh, TSC§ thuª tµi chÝnh, TSC§ v« h×nh. Ngoµi ra ®Ó ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña TSC§ vµ trÝch khÊu hao TSC§, cßn quy ®inh sö dông c¸c TK cã liªn quan nh­ : TK 111, 112, 241, 331, 341, 441, 128, 222, 228, 627, 641, 642. Nguyªn t¾c chung trong kÕ to¸n TSC§ : ViÖc ghi chÐp trªn c¸c TK ph¶n ¸nh c¸c TK ( 211, 212, 213 ) lµ theo nguyªn gi¸. ViÖc h¹ch to¸n khÊu hao ®ång thêi víi h¹ch to¸n hao mßn TSC§ ChØ ®iÒu chØnh nguyªn gi¸ TSC§ khi cã quyÕt ®Þnh d¸nh gi¸ l¹I TSC§ cña cÊp cã thÈm quyÒn. 2.1 KÕ to¸n tæng hîp t¨ng TSC§ h÷u h×nh Tr×nh tù kÕ to¸n t¨ng TSC§ h÷u h×nh trong mét sè tr­êng hîp chñ yÕu nh­ sau : 2.1.1 TSC§ h÷u h×nh ®­îc cÊp, ®­îc ®IÒu chØnh tõ ®¬n vÞ kh¸c hoÆc biÕu tÆng : Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh Cã TK 411 - Nguån vèn kinh doanh 2.1.2 Mua s¾m TSC§ h÷u h×nh (TSC§ míi hoÆc mua l¹i TSC§ ®· sö dông) + C¨n cø c¸c chøng tõ mua TSC§ (ho¸ ®¬n, phiÕu chi...), kÕ to¸n x¸c ®Þnh nguyªn gèc, lËp hå s¬ TSC§, lËp biªn b¶n giao nhËn TSC§ vµ ghi sæ : Nî TK 211 - TiÒn mÆt Cã TK 111 - TiÒn göi ng©n hµng Cã TK 331 - Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n Cã TK 341 - Vay dµI h¹n... + Tr­êng hîp dïng nguån vèn ®Çu t­ XDCB vµ c¸c quü doanh nghiÖp mua s¾m TSC§ th× ®ång thêi víi viÖc ghi t¨ng TSC§ ph¶I cã bót to¸n ®iÒu chuyÓn nguån vèn nh­ sau : Nî TK 414 - Quü ph¸t triÓn kinh doanh Nî TK 441 - Nguån vèn ®Çu t­ XDCB Cã TK411 - Nguån vèn kinh doanh 2.1.3 C«ng tr×nh XDCB hoµn thµnh, nghiÖm thu vµ bµn giao ®­a vµo sö dông + C¨n cø gi¸ trÞ quyÕt to¸n c«ng tr×nh, ghi: Nî TK 241 XDCB dë dang Cã 411 Nguån vèn kinh doanh VÝ dô : ë doanh nghiÖp cã 1 c«ng tr×nh ®Çu t­ XDCB tù lµm hoµn thµnh bµn giao cho SXKD GÝa trÞ quyÕt to¸n c«ng tr×nh : 150.000.000 ®ång GÝa trÞ TSC§ hoµn thµnh ®­îc ®¸nh gi¸ l¹i ®Ó ghi t¨ng tµI s¶n : 200.000.000 ®ång C¨n cø c¸c chøng tõ, tµi liÖu liªn quan, kÕ to¸n ghi Nî TK 211 : 200.000.000 Cã TK 241 : 150.000.000 Cã TK 411 : 50.000.000 Tr­êng hîp TSC§ t¨ng do nhËn cña c¸c ®¬n vÞ kh¸c gãp vèn liªn doanh : C¨n cø biªn b¶n giao nhËn TSC§, biªn b¶n, hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh vµ c¸c chøng tõ liªn quan ®Ó ghi : Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh Cã TK 411 - Nguån vèn kinh doanh (chi tiÕt nguån vèn liªn doamh) NhËn l¹i TSC§ h÷u h×nh tr­íc ®©y ®· gãp vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c C¨n cø gi¸ trÞ TSC§ do hai bªn liªn doanh ®¸nh gi¸ khi bµn giao ®Ó ghi t¨ng TSC§ h÷u h×nh vµ ghi gi¶m gi¸ trÞ vèn gãp liªn doanh: Nî TK 211- TSC§ h÷u h×nh Cã TK 128 - §Çu t­ ng¾n h¹n kh¸c (nÕu gãp liªn doanh ng¾n h¹n) Cã TK 222 - Gãp vèn liªn doanh (Tr­êng hîp gãp liªn doanh dµi h¹n) 2.2 KÕ to¸n tæng hîp t¨ng TSC§ v« h×nh : Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè tr­êng hîp chñ yÕu: Mua TSC§ v« h×nh Nî TK 213- TSC§ v« h×nh Cã TK 111 -TiÒn mÆt Cã TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng Cã TK 141 -T¹m øng Cã TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n T¨ng TSC§ v« h×nh lµ chi phÝ vÒ lîi thÕ th­¬ng m¹i : Chi phÝ vÒ lîi thÕ th­¬ng m¹i th­êng g¾n liÒn víi TSC§ h÷u h×nh v× vËy ®­îc h¹ch to¸n t¨ng cïng víi gi¸ trÞ TSC§ h÷u h×nh : Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh) Nî TK 213 - TSC§ v« h×nh (2135) (chi phÝ vÒ lîi thÕ th­¬ng m¹i) Cã TK 111 - TiÒn mÆt Cã TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng Cã TK 331 - Ph¶I tr¶ cho ng­êi b¸n GÝa trÞ TSC§ v« h×nh lµ c¸c chi phÝ h×nh thµnh trong mét qu¸ tr×nh (chi phÝ thµnh lËp, chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn...) V× cã qu¸ ®Çu t­ nªn c¸c chi phÝ nµy tr­íc hÕt ph¶I ®­îc tËp hîp ë TK 241 - XDCB dë dang, ®Õn khi kÕt thóc ®Çu t­, tÝnh ®­îc nguyªn gi¸ TSC§ míi ghi t¨ng TSC§ v« h×nh + TËp hîp chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh Nî TK 241 - XDCB dë dang Cã TK 111 - TiÒn mÆt Cã TK 112 - TiÌn göi ng©n hµng Cã TK 334 - Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn Cã TK 338 - Ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c + Khi kÕt thóc ®Çu t­, x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ : Nî TK 213 - TSC§ v« h×nh Cã TK 241 - XDCS dë dang (2412) Tr­êng hîp doanh nghiÖp sö dung nguån vèn XDCB hoÆc c¸c quü cña doanh nghiÖp ®Ó mua s¾m, ®Çu t­ TSC§ v« h×nh th× ngoµi c¸c bót to¸n nãi trªn, kÕ to¸n cßn ph¶i kÕt chuyÓn t¨ng nguån vèn kinh doanh vµ ghi gi¶m nguån vèn ®Çu t­ XDCB, c¸c quü cña doanh nghiÖp t­¬ng tù phÇn h¹ch to¸n t¨ng TSC§ h÷u h×nh NÕu nhËn vèn cæ phÇn, vèn liªn doanh b»ng TSC§ v« h×nh : Nî TK 213 - TµI s¶n cè ®Þnh v« h×nh Cã TK 411 - Nguån vèn kinh doanh (chi tiÕt nguån vèn cæ phÇn hoÆc liªn doanh) KÕ to¸n tæng hîp t¨ng TSC§ thuª tµi chÝnh §èi víi TSC§ thuª tµi chÝnh, ph¶I qu¶n lý vµ kÕ to¸n riªng biÖt trong qu¸ tr×nh thuª, chØ khi chuyÓn quyÒn së h÷u tµI s¶n míi ®­îc ghi vµo TSC§ h÷u h×nh hoÆc TSC§ v« h×nh cña doanh nghiÖp. Theo h×nh thøc thuª TSC§ tµi chÝnh, bªn ®i thuª ghi sæ kÕ to¸n gi¸ trÞ TSC§ theo nguyªn gi¸ t¹i thêi ®iÓm ®i thuª nh­ lµ ®· ®­îc mua vµ ghi nî dµi h¹n toµn bé gi¸ trÞ hîp ®ång thuª (bao gåm phÇn nguyªn gi¸ TSC§ thuª vµ phÇn l·i trªn vèn thuª tµi s¶n). Trong qu¸ tr×nh sö dông, bªn ®i thuª cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, b¶o qu¶n, gi÷ g×n, söa ch÷a vµ trÝch khÊu hao TSC§ vµo chi phÝ SXKD nh­ ®èi víi c¸c TSC§ tù cã cña doanh nghiÖp. §Þnh kú bªn ®i thuª ph¶i tr¶ tiÒn thuª TSC§ theo quy ®Þnh cña hîp ®ång. Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh ®­îc x¸c ®Þnh tuú thuéc vµo ph­¬ng thøc thuª (thuª mua, thuª trùc tiÕp, thuª qua c«ng ty cho thuª tµi s¶n...) vµ tuú thuéc vµo néi dung ghi trªn hîp ®ång thuª. VÝ dô sau ®©y lµ c¸ch tÝnh nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh (gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n chi theo hîp ®ång) trong tr­êng hîp thuª trùc tiÕp : - C«ng ty A cã 1 TSC§, nguyªn gi¸ 35.000, thêi gian h÷u dông cña TSC§ lµ 10 n¨m. - C«ng ty B thuª TSC§ nµy cña c«ng ty A theo c¸c diÒu kho¶n say ®©y: + Sè tiÒn ph¶i tr¶ hµng n¨m la 10.000 + Thêi h¹n thuª theo hîp ®ång lµ 5 n¨m + L·i suÊt (n¨m) lµ 16% GÝa trÞ hiÖn t¹i hîp ®ång thuª (nguyªn gi¸ ghi sæ TSC§ bªn ®i thuª) ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: GÝa trÞ hiÖn t¹i cña hîp ®ång thuª 1 = k = 1 (1+I)k Trong ®ã - A : sè tiÒn ph¶I tr¶ hµng n¨m - n: Sè n¨m cña hîp ®ång - i: L·i suÊt (n¨m) Theo vÝ dô trªn, gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña hîp ®ång trªn sÏ b»ng : Sè tiÒn 32.743 lín h¬n 90% nguyªn gi¸ TSC§ bªn cho thuª (35000), v× vËy TSC§ nµy ®ù¬c gäi lµ thuª tµi chÝnh. Ngoµi sö dông TK 212, h¹ch to¸n TSC§ ®i thuª cßn sö dông TK : TK 342 - Nî dµi h¹n TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr­íc (1421) Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n t¨ng : C¨n cø hîp ®ång thuª TSC§, biªn b¶n giao nhËn TSC§ thuª tµi chÝnh, kÕ to¸n ghi: Nî TK 212 - TSC§ thuª tµi chÝnh (nguyªn gi¸ cña TSC§ ®i thuª) Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr­íc (1421) sè l·i thuª ph¶i tr¶ Cã TK 342 - Nî dµi h¹n (Tæng sè nî thuª TSC§ toµn bé gi¸ trÞ hîp ®ång thuª) Theo vÝ dô trªn cã thÓ tÝnh to¸n : -Toµn bé gi¸ trÞ theo hîp ®ång 10.000 x 5 (n¨m) = 50.000 Trõ – GÝa trÞ hiÖn t¹I cña hîp ®ång 32.743 (nguyªn gi¸ TSC§ thuª) L·i ph¶i tr¶ do thuª TSC§ 17.257 KÕ to¸n ghi : Nî TK 212 : 32743 Nî TK 142 (1421) : 17.257 Cã TK 342 : 50.000 2.4 KÕ to¸n tæng hîp gi¶m TSC§ TSC§ h÷u h×nh cña ®¬n vÞ gi¶m ®i nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau : nh­îng b¸n,, mÊt, ph¸t hiÖn thiÕu khi kiÓm kª, ®em gãp vèn liªn doanh, ®iÒu chuyÓn cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c... Mäi tr­êng hîp gi¶m TSC§ h÷u h×nh ®Òu ph¶I lµm ®Çy ®ñ thñ tôc, x¸c nhËn ®óng c¸c kho¶n thiÖt h¹i, chi phÝ vµ thu nhËp (nÕu cã) vµ tuú tr­êng hîp cô thÓ sÏ ghi sæ nh­ sau : Trong tr­êng hîp gi¶m TSC§ v« h×nh còng ®­îc h¹ch to¸n t­¬ng tù nh­ tr­êng hîp TSC§ h÷u h×nh nªn ë ®©y chØ xin tr×nh bµy cô thÓ h¹ch to¸n gi¶m TSC§ h÷u h×nh Tr­êng hîp nh­îng b¸n TSC§ TSC§ nh­îng b¸n lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cÇn dïng hoÆc sö dông kh«ng cã hiÖu qu¶. Khi nh­îng b¸n TSC§, ph¶I lµm ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc cÇn thiÕt (quyÕt ®Þnh, biªn b¶n, hîp ®ång...) C¨n cø c¸c chøng tõ nh­îng b¸n liªn quan, kÕ to¸n ghi sæ tiÒn b¸n TSC§ ®· thu hoÆc ph¶i thu nh­ mét kho¶n thu nhËp bÊt th­êng Nî TK 111 - TiÒn mÆt Nî TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng Nî TK 131 - Ph¶i thu kh¸ch hµng Cã TK 721 - Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh C¨n cø biªn b¶n giao nhËn TSC§, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¶m nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ ghi vµo phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i ch­a thu håi cña TSC§ nh­ kho¶n chi phÝ bÊt th­êng Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (PhÇn gi¸ trÞ hao mßn) Nî TK 821 - Chi phÝ bÊt th­êng (PhÇn gi¸ trÞ cßn l¹i) Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸ TSC§) C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn nh­îng b¸n TSC§ (nÕu cã ph¸t sinh) còng ®­îc tËp hîp nh­ c¸c chi phÝ bÊt th­êng : Nî TK 821 - Chi phÝ bÊt th­êng : Cã TK 111 - TiÒn mÆt Cã TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng Cã TK 141 - T¹m øng NÕu TSC§ ®em nh­îng b¸n ®­îc h×nh thµnh tõ vèn vay ng©n hµng th× sè tiÒn thu ®­îc do nh­îng b¸n TSC§ tr­íc hÕt ph¶i tr¶ ®ñ vèn vay vµ l·i vay cho ng©n hµng vµ c¸c ®èi t­îng kh¸c. Khi tr¶ nî vèn vay, ghi: Nî TK 315 - Nî dµi h¹n ®Õn h¹n tr¶ Nî TK 341 - Vay dµi h¹n Cã TK 111 - TiÒn mÆt Cã TK 112 - TiÒn g­Ø ng©n hµng KÕ to¸n thanh lý TSC§ TSC§ thanh lý lµ c¸c TSC§ bÞ h­ háng kh«ng thÓ tiÕp tôc sö dông ®­î, nh÷ng TSC§ l¹c hËu vÒ mÆt kü thuËt hoÆc kh«ng phï hîp víi yªu cÇu s¶n xuÈt , kinh doanh mµ kh«ng thÓ nh­îng b¸n ®­îc. Khi cã quyÕt ®Þnh thanh lý, doanh nghiÖp ph¶i lËp Ban thanh lý TSC§ ®Ó tæ chøc viÖc thùc hiÖn thanh lý vµ lËp “Biªn b¶n thanh lý TSC§” theo mÉu quy ®Þnh. Biªn b¶n thanh lý ®­îc lËp hai b¶n, mét b¶n giao cho ®¬n vÞ cã TSC§ thanh lý, 1 b¶n chuyÓn cho phßng kÕ to¸n ®Ó theo dâi vµ ghi sæ kÕ to¸n. C¨n cø biªn b¶n thanh lý TSC§, ghi gi¶m nguyªn gi¸ TSC§ vµ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ cßn l¹i ch­a thu håi nh­ mét kho¶n chi phÝ bÊt th­êng. Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (phÇn gi¸ trÞ ®· hao mßn) Nî TK 821 - Chi phÝ bÊt th­êng (phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i ) Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸ ) Thu nhËp vÒ thanh lý ®­îc ghi sæ nh­ thu nhËp bÊt th­êng Nî TK 111, 112 - b¸n thu tiÒn HoÆc Nî TK 152, 153 - Thu phÕ liÖ, phô tïng, dông cô HoÆc Nî TK 131- Thu nhËp thanh lý ch­a thu Cã TK 721 - C¸c kho¶n thu nhËp bÊt th­êng C¸c chi phÝ vÒ thanh lý TSC§ (NÕu cã) Nî TK 821 - Chi phÝ bÊt th­êng Cã TK 111, 112, 141 - Chi b»ng tiÒn Cã TK 152, 153 - Chi b»ng vËt liÖu, c«ng cô, dông cô Cã TK 334, 338 - nh©n c«ng NÕu TSC§ thanh lý b»ng vèn vay ng©n hµng, kÕt qu¶ thanh lý ph¶I ®­îc dïng ®Ó tr¶ nî vèn vay t­¬ng tù nh­ ®èi víi tr­êng hîp nh­îng b¸n 2.4.3 KÕ to¸n gãp vèn tham gia liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c b»ng TSC§ h÷u h×nh TSC§ cña doanh nghiÖp mang ®I gãp vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c ®­îc coi lµ mét ho¹t ®éng ®Çu t­ tµi chÝnh dÓ kiÕm lêi. C¸c tµi s¶n nµy ®­îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ trÞ vèn gãp do c¸c bªn liªn doanh tho¶ thuËn, chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ gãp ®­îc chÊp nhËn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®­îc ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 412 - Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n. Tr­êng hîp gi¸ trÞ vèn gãp ®­îc ®¸nh gi¸ cao h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ : Nî TK 128 - §Çu t­ ng¾n h¹n Nî TK 222 - Gãp vèn liªn doanh (theo gi¸ trÞ vèn gãp ®­îc x¸c ®Þnh) Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (phÇn gi¸ trÞ hao mßn) Cã TK 412 - Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n (phÇn chªnh lÖch) Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸) Tr­êng hîp gi¸ trÞ vèn gãp ®­îc ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh thÊp h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ Nî TK 128 - §Çu t­ nh¾n h¹n kh¸c Nî TK 222 - Gãp vèn liªn doanh (gi¸ trÞ gãp ®­îc x¸c ®Þnh) Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (phÇn gi¸ trÞ hao mßn) Nî TK 412 - Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n (nguyªn gi¸) Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸) KÕ to¸n TSC§ bÞ mÊt vµ ph¸t hiÖn thiÕu khi kiÓm kª: Mäi tr­êng hîp TSC§ bÞ mÊt, ph¸t hiÖn thiÕu khi kiÓm kª ®Òu ph¶i lËp biªn b¶n, x¸c ®Þnh nguyªn nh©n vµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm båi th­êng vµ sö lý ®óng theo chÕ ®é qu¶n lý tµI chÝnh cña nhµ n­íc Tr­êng hîp cã ngay quyÕt ®Þnh xö lý cña cÊp cã thÈm quyÒn c¨n cø “ Biªn b¶n xö lý TSC§ thiÕu “ ®· ®­îc duyÖt vµo hå s¬ TSC§, kÕ to¸n x¸c ®Þnh phÇn gi¸ trÞ thiÖt h¹i (nguyªn gi¸ - sè ®· khÊu hao) ®Ó ghi vµo c¸c tµi kho¶n phï hîp, ®ång thêi ghi gi¶m nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§: Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (phÇn gi¸ trÞ hao mßn) Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388) (phÇn båi th­êng vËt chÊt) Nî TK 411 - Nguån vèn kinh doanh (nÕu ®­îc ghi gi¶m nguån vèn) Nî TK 821 - Chi phÝ bÊt th­êng (nÕu doanh nghiÖp chÞu tæn thÊt) Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸) Tr­êng hîp ph¶i chê quyÕt ®Þnh xö lý, tr­íc hÕt ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tæn thÊt vµo kho¶n chê gi¶I quyÕt: Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (2141) (phÇn gi¸ trÞ hao mßn) Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1381 tµi s¶n thiÕu chê xö lý) (phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i) Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (nguyªn gi¸) Khi cã quyÕt ®Þnh xö lý sÏ ghi sæ c¸c tµi kho¶n liªn quan nh­ tr­êng hîp xö lý ngay : Nî TK 139 - Ph¶i thu kh¸c (1388) (nÕu b¾t båi th­êng) Nî TK 411 - Nguån vèn kinh doanh (nÕu ghi gi¶m vèn) Nî TK 821 - Chi phÝ bÊt th­êng (nÕu doanh nghiÖp chÞu tæn thÊt) Cã TK 138 - Ph¶I thu kh¸c (1381) 2.5 KÕ to¸n gi¶m TSC§ thuª tµi chÝnh Khi kÕt thóc hîp ®ång thuª TSC§, tuú thuéc c¸c ®IÒu kho¶n cña hîp ®ång, kÕ to¸n h¹ch to¸n gi¶m TSC§ theo c¸c tr­êng hîp sau : - NÕu doanh nghiÖp ®­îc chuyÓn giao quyÒn së h÷u hoÆc ®­îc mua l¹i TSC§ thuª : + Tr­êng hîp ®­îc chuyÓn giao quyÒn së h÷u : Ghi gi¶m TSC§ thuª tµi chÝnh vµ ghi t¨ng TSC§ thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp, kÕ to¸n ghi : Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh Nî TK 213 - TSC§ v« h×nh Cã TK 212 - TSC§ thuª tµi chÝnh §ång thêi chuyÓn hao mßn TSC§ ®i thuª thµnh hao mßn TSC§ cña doanh nghiÖp, kÕ to¸n ghi: Nî TK 2142 - Hao mßn TSC§ ®i thuª Cã TK 2141 - Hao mßn TSC§ h÷u h×nh Cã TK 2143 - Hao mßn TSC§ v« h×nh + Tr­êng hîp ph¶i chi thªm tiÒn ®Ó mua TSC§, sè chi phÝ nµy ®­îc tÝnh nhËp vµo nguyªn gi¸ TSC§ ®ã: Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh Nî TK213 - TSC§ v« h×nh Cã TK 111 - TiÒn mÆt Cã TK112 - TiÒn göi ng©n hµng Tr­êng hîp doanh nghiÖp tr¶ l¹i TSC§ cho bªn cho thuª khi kÕt thóc hîp ®ång thuª, c¨n cø biªn b¶n giao nhËn TSC§ ®Ó ghi gi¶m TSC§ thuª tµi chÝnh Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (2142) Cã TK 212 - TSC§ thuª tµi chÝnh NÕu khÊu hao ch­a hÕt th× ph¶I trÝch khÊu hao cho ®ñ ®Ó tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh Mét sè yªu cÇu tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ Nh»m th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c cña doanh nghiÖp trong qu¶n lý TSC§ ®ång thêi t¨ng c­êng sù qu¶n lý thèng nhÊt TSC§ trong tõng ngµnh vµ trong toµn bé nÒn Kinh tÕ, QuyÕt ®inh 166 ®· ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n lý TSC§ : Doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn viÖc qu¶n lý, sö dông ®èi víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®· khÊu hao hÕt nh­ng vÉn tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh nh­ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh b×nh th­êng. §Þnh kú vµo cuèi mçi n¨m tµi chÝnh, doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª tµi s¶n cè ®Þnh, mäi tr­êng hîp ph¸t hiÖn thõa, thiÕu tµi: s¶n cè ®Þnh ®Òu ph¶i lËp biªn b¶n, t×m nguyªn nh©n vµ cã biÖn ph¸p xö lý. 3- Theo quy ®Þnh cña chÕ ®é tµi chÝnh, c¸c doanh nghiÖp cã quyÒn: - §iÒu ®éng tµi s¶n cè ®Þnh gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ®Ó phôc vô môc ®Ých kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n; - Chñ ®éng nh­îng b¸n tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó thu håi vèn sö dông cho môc ®Ých kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n; - Chñ ®éng thanh to¸n nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®· l¹c hËu mµ kh«ng thÓ nh­îng b¸n ®­îc hoÆc bÞ h­ háng kh«ng cã kh¶ n¨ng phôc håi; - Cho thuª ho¹t ®éng ®èi víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh t¹m thêi ch­a dïng ®Õn nh­ng ph¶i ®¶m b¶o theo dâi vµ qu¶n lý ®­îc tµi s¶n cè ®Þnh. Doanh nghiÖp vµ bªn thuª tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i lËp hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh trong ®ã nãi râ lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh, thêi gian thuª, tiÒn thuª ph¶i tr¶ vµ tr¸ch nhiÖm. Sö dông tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó cÇm cè, thÕ chÊp... nh­ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o theo dâi vµ qu¶n lý ®­îc tµi s¶n cè ®Þnh. Khi giao, nhËn tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i lËp biªn b¶n vÒ t×nh tr¹ng tµi s¶n cè ®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸c bªn vµ cã biÖn ph¸p xö lý nh÷ng h­ háng, mÊt m¸t tµi s¶n cè ®Þnh. Trong thêi gian ®em cÇm cè, thÕ chÊp, cho thuª (thuª ho¹t ®éng)... tµi s¶n cè ®Þnh, doanh nghiÖp vÉn ph¶i tÝnh vµ trÝch khÊu hao ®èi víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh nµy vµo chi phÝ kinh doanh trong kú. Khi thanh lý, nh­îng b¸n tµi s¶n cè ®Þnh, doanh nghiÖp ph¶i lËp Héi ®ång ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thu håi khi thanh lý, x¸c ®Þnh gi¸ b¸n tµi s¶n cè ®Þnh, tæ chøc viÖc thanh lý, nh­îng b¸n tµi s¶n cè ®Þnh theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh. Mäi ho¹t ®éng cho thuª, cÇm cè, thÕ chÊp, ®iÒu ®éng... lµi tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i tu©n theo ®óng c¸c quy ®Þnh cña Bé LuËt D©n sù, c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. 5- Nh÷ng t­ liÖu lao ®éng kh«ng ph¶i lµ tµi s¶n cè ®Þnh (nh­ng t­ liÖu lao ®éng kh«ng tho¶ m·n tiªu chuÈn gi¸ trÞ, nh­ng cã thêi gian sö dông tõ 1n¨m trë lªn ®­îc gäi lµ c«ng cô lao ®éng nhá) doanh nghiÖp ph¶i theo dâi, qu¶n lý, sö dông nh÷ng tµi s¶n nµy nh­ ®åi víi tµi s¶n cè ®Þnh vµ ph¶i tÝnh to¸n, ph©n bæ dÇn gi¸ trÞ cña chóng vµo chi phÝ kinh doanh theo thêi gian sö dông cho phï hîp. §èi víi c«ng cô lao ®éng nhá ®· ph©n bæ hÕt mµ vÉn sö dông ®­îc, doanh nghiÖp ph¶i theo dâi, qu¶n lý, sö dông c¸c c«ng cô lao ®éng nhá nµy nh­ nh÷ng c«ng cô lao ®éng nhá b×nh th­êng nh­ng kh«ng ph©n bæ gi¸ trÞ cña nã vµo chi phÝ kinh doanh. PhÇn 2 : Thùc tr¹ng doanh nghiÖp Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ nuíc ta hiÖn nay, nh÷ng tÝch cùc ®æi míi nÒn kinh tÕ víi quan ®IÓm " X©y dùng tiÒm lùc kinh tÕ vµ c¬ së vËt chÊt-kü thuËt ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn: kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi ; c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t­ liÖu s¶n xuÊt quan träng, c«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao, c«ng nghiÖp quèc phßng; nÒn n«ng nghiÖp tiÕn tíi hiÖn ®¹i, c¸c dÞch vô c¬ b¶n; tiÒm lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ " ®i kÌm víi viÖc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nh­ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn, thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ N­íc, t¹o m«I tr­êng thuËn lîi thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµI ®· ¶nh h­ëng rÊt lín tíi quan ®IÓm cña tõng doanh nghiÖp trong Tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ cña c¸c Ngµnh, c¸c cÊp vµ c¸c Thµnh phÇn kinh tÕ. Trong khi chuÈn mùc kÕ to¸n quèc gia ch­a hoµn chØnh, sù ph©n biÖt r¹ch rßi gi÷a quan ®IÓm vÒ h¹ch to¸n thuÕ vµ h¹ch to¸n tµi chÝnh doanh nghiÖp ®ang cÇn ®­îc lµm râ. §ång thêi víi viÖc c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nhiÒu vÒ sè l­îng, ®ang lín dÇn vÒ quy m«, nh÷ng tranh c·i cña c¸c doanh nghiÖp vÒ chÕ ®é qu¶n lý h¹ch to¸n TSC§ vÉn cßn lµ vÊn ®Ò nan gi¶i. Kh«ng thÓ kh«ng nh¾c tíi c¸c kiÕn nghÞ cña doanh nghiÖp ngay khi Bé Tµi ChÝnh ban hµnh quyÕt ®Þnh 166/1999/Q§-BTC ngµy 30/12/1999 thay thÕ quyÕt ®Þnh 1062/TC-Q§. Trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy, t«i xin tr×nh bµy nh÷ng kiÕn nghÞ liªn quan tíi Tæ chøc qu¶n lý & h¹ch to¸n T¨ng, Gi¶m TSC§ tãm t¾t nh­ sau : TÝnh to¸n Nguyªn gi¸ TSC§ Xö lý, ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ X¸c ®Þnh thêi gian tÝnh khÊu hao TSC§ TÝnh to¸n Nguyªn Gi¸ TSC§ PhÇn nµy sÏ ®Ò cËp ®Õn v­ìng m¾c cña doanh nghiÖp ë khÝa c¹nh Møc xÐt nguyªn gi¸ TSC§ C¸ch tÝnh nguyªn gi¸ TSC§ cho thuª. Møc xÐt nguyªn gi¸ TSC§ Víi ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ nhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi nh÷ng h×nh thøc tæ chøc kinh doanh ®a d¹ng, ®an xen, hçn hîp do vËy kh¶ n¨ng vµ quy m« ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý TSC§ ë mçi doanh nghiÖp lµ kh¸c nhau. §¬n cö nh­ nãi ®Õn c¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n Nhµ N­íc hoÆc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Mét sè doanh nghiÖp liªn doanh n­íc ngoµi víi tû lÖ gãp vèn cña C«ng ty mÑ tõ 70% trë lªn. QuyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµ x©y dùng hÖ thèng TSC§ hoµn toµn do ®èi t¸c n­íc ngoµi ¸p ®Æt. ThiÕt kÕ, l¾p ®Æt trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ còng nh­ tæ chøc qu¶n lý ®Òu tu©n thñ theo m« h×nh C«ng ty mÑ. PhÇn lín ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ngµnh c«ng nghiÖp nÆng vÝ dô nh­ doanh nghiÖp l¾p r¸p « t«, toµn bé m¸y mãc thiÕt bÞ ®Òu nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi vµ do c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi tham gia l¾p ®Æt t¹o nªn nguyªn gi¸ lín. ViÖc ¸p dông khung nguyªn gi¸ tõ 5,000,000 VND trë lªn riªng ®èi víi h¹ch to¸n thuÕ còng lµm cho doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n trong tæ chøc, qu¶n lý, h¹ch to¸n TSC§. Víi møc nguyªn gi¸ nµy, sè l­îng TSC§ trong doanh nghiÖp t¨ng lªn rÊt nhiÒu. Doanh nghiÖp ph¶i cã hai hÖ thèng qu¶n lý vµ tÝnh khÊu hao TSC§ nÕu nh­ doanh nghiÖp muèn t¸ch riªng h¹ch to¸n thuÕ vµ h¹ch to¸n tµi chÝnh. Kh«ng nh÷ng thÕ, víi møc nguyªn gi¸ ®­îc coi lµ qu¸ thÊp tõ ®¸nh gi¸ cña chuyªn gia n­íc ngoµi t¹o nªn sù bÊt hîp lý trong lËp b¸o c¸o tµi chÝnh còng nh­ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh phï hîp víi quy m« ho¹t ®éng vµ n¨ng lùc ®Çu t­. Ngoµi ra, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp còng nh­ ®iÒu kiÖn ®­îc miÔn gi¶m thuÕ lîi tøc trong nh÷ng n¨m ®Çu ho¹t ®éng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp kh¶ n¨ng bï ®¾p nh÷ng chi phÝ cho tµi s¶n, c«ng cô lao ®éng kh«ng ®­îc xÕp vµo TSC§ trong giai ®o¹n ®Çu t­ ban ®Çu. X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh §èi víi TSC§ thuª tµi chÝnh, doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao nh­ ®èi víi TSC§ thuéc së h÷u cña m×nh. HiÖn nay, nÕu x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh c¨n cø vµo sè tiÒn thuª hµng n¨m theo hîp ®ång thuª mua rÊt phøc t¹p. B¶n th©n c¸c c«ng ty thuª mua khi ®· cã ®­îc TSC§ hä ®· ph¶i x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ ®ã. C¸c doanh nghiÖp thuª TSC§ sÏ ph¶i tr¶ tiÒn theo hîp ®ång thuª mua vµ c¨n cø vµo sè tiÒn nµy doanh nghiÖp hoµn toµn cã thÓ tÝnh ®­îc nguyªn gi¸ TSC§ sau khi hiÖn t¹i ho¸ c¸c dßng tiÒn ph¶I chi tr¶ ®· lo¹i trõ c¸c chi phÝ kh«ng liªn quan trùc tiÕp ®Õn TSC§. Nh­ng chÝnh c¸ch tÝnh nµy còng vÉn phøc t¹p. QuyÕt ®inh 166 x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ thuª còng nh­ ®¬n vÞ chñ së h÷u lµ gièng nhau. PhÇn chªnh lÖch gi÷a tiÒn thuª TSC§ ph¶I tr¶ cho ®¬n vÞ cho thuª vµ nguyªn gi¸ TSC§ ®ã ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh phï hîp víi thêi h¹n hîp ®ång thuª tµI chÝnh. Xö lý, ®¸nh gi¸ l¹I TSC§. Ngoµi yªu cÇu theo nh­ quyÕt ®Þnh 166 ban hµnh lµ tiÕn hµnh kiÓm kª TSC§ ®inh kú hµng n¨m, viÖc tiÕn hµnh xö lý, ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ lµ yªu cÇu cÇn thiÕt trong viÖc b¶o toµn, sö dông vèn cã hiÖu qu¶ vµ nã ®ãng vai trß quan träng trong tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Tr­íc tiªn xin ®Ò cËp tíi viÖc xö lý vµ ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ sau khi kiÓm kª TSC§ ®inh kú. Th«ng th­êng, kÕt qña kiÓm kª ph¶n ¸nh hiÖn tr¹ng TSC§ mµ doanh nghiÖp hiÖn cã. Trong tr­êng hîp x¶y ra mÊt m¸t, h­ háng, ®iÒu chuyÓn TSC§, doanh nghiÖp ph¶i xö lý ®óng nh­ quy ®Þnh ban hµnh. Riªng ®èi víi tr­êng hîp TSC§ hiÖn dõng ho¹t ®éng hoÆc ch­a ®­a vµo sö dông nh­ dù kiÕn hoÆc nh­ thiÕt kÕ. Tu©n thñ nguyªn t¾c thËn träng, TSC§ cÇn ®­îc xem xÐt gi¶m nguyªn gi¸. H¬n n÷a, nh÷ng TSC§ ®· lçi thêi hoÆc ®­îc h¹ch to¸n víi gi¸ h¹ch to¸n chªnh lÖch lín so víi gi¸ x©y dùng vµ mua s¾m míi hiÖn nay, tiªu chuÈn x¸c ®Þnh l¹i gi¸ trÞ TSC§ ch­a râ rµng. §èi víi doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ nµo, thuéc ngµnh nµo, cÊp nµo, gi¸ trÞ TSC§ tõ bao nhiªu trë lªn hoÆc thêi gian sö dông tõ bao l©u sÏ ®ùîc gi¶m ë møc ®é nµo. HoÆc nguyªn gi¸ míi sÏ ®­îc x©y dùng trªn tiªu chuÈn nµo. Khã kh¨n thø hai mµ nhiÒu doanh nghiÖp gÆp ph¶i, ®ã lµ khi ®iÒu chØnh l¹i gi¸ trÞ tµi s¶n, ngoµi yÕu tè gi¸ c¶, cÇn tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè hËu qu¶ vÒ xö lý tµi chÝnh cô thÓ cña doanh nghiÖp sau khi ®IÒu chØnh sao cho võa ®¶m b¶o h¹ch to¸n ®óng, võa ®¶m b¶o s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc b×nh th­êng vµ ph¸t triÓn kh«ng lµm khã kh¨n thªm vÒ xö lý tµI chÝnh doanh nghiÖp. Víi doanh nghiÖp t­ nh©n, liªn doanh, nh÷ng doanh nghiÖp cã kÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh kh¶ quan hoÆc nh÷ng doanh nghiÖp trong nh÷ng ngµnh cã nhu cÇu ®æi míi TSC§ nhanh, cã thÓ chÞu ®­îc lç do gi¶m gi¸ TSC§ lín. Ng­îc l¹i, mét sè doanh nghiÖp sÏ vÊp ph¶i nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh nÕu nh­ nh÷ng chi phÝ nµy kh«ng ®­îc ph©n bæ ®Òu cho nh÷ng kú tµi chÝnh tiÕp theo. §iÒu cÇn thiÕt ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy ë khÝa c¹nh nµy t¨ng c­êng b¶o toµn, sö dông vèn doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp cÇn tÝnh to¸n c©n nh¾c kü cµng tr­íc khi cã quyÕt ®Þnh ®Çu t­ tµi s¶n còng nh­ lùa chän nhµ cung cÊp ®Ó ®¶m b¶o hiªô qu¶ tµi s¶n ®Çu t­. T¨ng c­êng hiÖu suÊt sö dông tµi s¶n, gi¶m thiÓu thêi gian dõng sö dông tµi s¶n tr¸nh ®­îc nhòng yÕu tè lµm gi¶m lîi nhuËn. X¸c ®Þnh thêi gian tÝnh khÊu hao TSC§ Mét quan t©m lín cña doanh nghiÖp ®èi víi viÖc ®Çu t­ ®æi míi TSC§ chÝnh lµ x¸c ®inh thêi gian sö dông TSC§. Thø nhÊt, ®Ó b¶o ®¶m më réng s¶n xuÊt, doanh nghiÖp ®· ph¶I sö dông b»ng rÊt nhiÒu nguån vèn kh¸c nhau cho ®©u t­ míi TSC§. RÊt nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc sö dông Nguån vèn vay ®Ó ®Çu t­ TSC§. Mét ®IÓm dÔ nhËn thÊy lµ thêi h¹n nî vµ th¬I gian khÊu hao TSC§ kh«ng trïng nhau. MÆc dï quyÕt ®Þnh cho phÐp rót ng¾n thêi gian khÊu hao cña TSC§ lµ mét gi¶i ph¸p g©y nhiÒu tranh c·I nh­ng trong chõng môc nµo ®©y lµ vÊn ®Ò mµ rÊt nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®ang ph¶I ®èi ®Çu trong khi hä mong muèn hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Nh¾c ®Õn vÊn ®Ò x¸c ®inh thêi gian tÝnh khÊu hao TSC§, kh«ng thÕ kh«ng nh¾c ®Õn nh÷ng kiÕn nghÞ cña doanh nghiÖp vÒ thêi gian sö dông TSC§ ë c¸c ngµnh kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, ®èi víi dÞch vô gi¶i trÝ, TSC§ cÇn ®­îc ®æi míi th­êng xuyªn vµ n©ng cÊp liªn tôc ®Ó phôc vô nhu cÇu t¨ng lªn cña kh¸ch hµng. Mét sè doanh nghiÖp trong ngµnh dÖt, giÊy, vËn chuyÓn chÊt láng b»ng ®­êng èng, l¹I ®Ò nghÞ kÐo dµi thêi gian sö dông tµI s¶n cè ®Þnh. Ngay trong mét doanh nghiÖp, ®èi víi c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ ®IÖn tö, m¸y tÝnh vµ phÇn mÒm tin häc th× c¸c doanh nghiÖp muèn rót ng¾n thêi gian sö dông TSC§. Dùa trªn c¸c tiªu thøc ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian KHTSC§ lµ tuæi thä kü thuËt cña TSC§ theo thiÕt kÕ, hiÖn tr¹ng TSC§ vµ hiÖu suÊt sö dông ­íc tÝnh cña TSC§ th× c¸c doanh nghiÖp còng lµ hîp lý. Víi mét vÝ dô ®¬n gi¶n lµ ®èi víi m¸y mãc, thiÕt bÞ ®iÖn thö vµ phÇn mÒm tin häc phôc vô qu¶n lý khung thêi gian sö dông cho phÐp lµ tõ 3 ®Õn 8 n¨m ( Theo quyÕt ®Þnh 166). Nh­ng ®èi víi phÇn mÒm tin häc, c¸c phiªn b¶n míi ra ®êi liªn tôc hoÆc nh÷ng phÇn mÒm míi cã tÝnh n¨ng ­u viÖt râ nÐt phñ nhËn nh÷ng phÇn mÒm cò ®ßi hái doanh nghiÖp cÇn nhanh chãng thay thÕ phÇn mÒm cò mÆc dï ch­a hÕt thêi h¹n sö dông. PhÇn 3 : Mét sè gi¶i ph¸p. Hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é ®ã lµ viÖc lµm phøc t¹p vµ cÊp b¸ch ®èi víi §¶ng vµ Nhµ n­íc ta hiÖn nay. Kh«ng thÓ phñ nhËn nh÷ng kiÕn nghÞ cña doanh nghiÖp trong thùc tiÔn nh­ng còng cÇn cã thêi gian c©n nh¾c kiÓm chøng. Gi¶I ph¸p cho mét sè kiÕn nghÞ trªn nh­ sau: §èi víi nguyªn gi¸ TSC§ Mét sè doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµI lªn tíi trªn 50% vµ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, ®IÒu cã thÓ xÐt tíi lµ n©ng møc nguyªn gi¸ TSC§ ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng d©y chuyÒn ®ång bé t¹o mét sù t­¬ng thÝch gi÷a TSC§ trong doanh nghiÖp. Víi nh÷ng doanh nghiÖp nµy, nÕu ho¹t ®éng ®Çu t­ cña hä cã hiÖu qu¶, nghÜa lµ kinh doanh cã l·I, cã thÓ xÐt chuyÓn vµo nh÷ng chi phÝ cho tµI s¶n vµ c«ng cô lao ®éng nhá ®ã vµo chi phÝ kinh doanh trong kú. VÝ dô cã thÓ ®Æt møc nguyªn gi¸ quy ®Þnh tõ $ 1,000 trë lªn. nh÷ng tµI s¶n n»m trong møc nguyªn gi¸ cò vµ nguyªn gi¸ nµy sÏ ®­îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh. Doanh nghiÖp vÉn tiÕn hµnh qu¶n l ý nh÷ng tµI s¶n nµy nh­ TSC§ ë bé phËn sö dông nã v× thêi gian sö dông kÐo dµI trªn 1 n¨m. §èi víi TSC§ thuª tµI chÝnh, yªu cÇu trong hîp ®ång thuª mua cã thªm mét dßng ®Ò cËp tíi nguyªn gi¸ TSC§ mµ bªn cho thuª ®· ®­îc chÊp nhËn thanh to¸n, bªn thuª h¹ch to¸n lu«n theo. Xö lý, ®Þnh gi¸ l¹I TSC§. §¶m b¶o nguyªn t¾c thËn träng, nhµ n­íc cã phÐp doanh nghiÖp ®­îc sö lý sè lç do gi¶m gi¸ TSC§ vµo h¹ch to¸n trong kú còng nh­ lµ gi¶m gi¸ nh÷ng TSC§ kh«ng ®­îc ®­a vµo sñ dông nh­ dù ¸n phª duyÖt ban ®Çu. §ång thêi, Nhµ n­íc còng quy ®Þnh râ rµng nh÷ng lo¹I TSC§ nµo ®­îc gi¶m bao nhiªu %, ngµnh nµo sÏ ®­îc gi¶m gi¸ nh÷ng lo¹I TSC§ nµo. Tuú thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cã l·I hay lç mµ ®­îc h¹ch to¸n sè lç ®ã vµo nh÷ng n¨m tµI chÝnh nµo. Thêi gian sö dông TSC§ Nh×n chung nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh cã l·I muèn rót ng¾n thêi gian sö dông TSC§. Ng­îc l¹I, nh÷ng doanh nghiÖp thua lç muèn kÐo dµI thêi gian trÝch khÊu hao TSC§. Nh­ng nh×n chung, t¹o ®IÒu kiÖn cho doanh nghiÖp chñ ®éng h¬n trong viÖc trÝch khÊu hao TSC§, khung thêi gian TSC§ cÇn cã nh÷ng söa ®æi phï hîp h¬n víi mét sè ngµnh vµ mét sè TSC§. QuyÕt ®Þnh 166 ®· cho phÐp khÊu hao nhanh TSC§ h×nh thµnh tõ nguån vèn vay nh­ng kh«ng ®ùoc phÐp v­ît 30% so víi thêi gian trong quy ®Þnh. §IÒu nµy, cÇn thùc tiÔn chøng minh nhiÒu h¬n n÷a.