Đề tài Nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động kiểm toán nội bộ tại ngân hàng nông nghiệp Hà Nội

ứng đầu, chui trách nhiệm chung công việc kinh doanh , chịu trách nhiệm trước pháp luật và cấp trên về hoạt động kinh doanh của đơn vị mình. Các Phó Giám đốc là người giúp việc cho Giám đốc điều hành , có trách nhiệm tư vấn và tham mưu cho Giám đốc trong hoạt động kinh doanh và thực hiện các công việc theo uỷ quyền của Giám đốc. Phòng kinh doanh: có nhiệm vụ thực hiên cho vay đối với mọi tổ chức kinh tế , nhằm cung ứng vốn cho nền kinh tế , thông qua hoạt động cho vay thực hiện nhiệm vụ tiếp cận thị trường . Phòng Kế toán: Thực hiện hạch toán kế toán , thống kê và thanh toán cho khách hàng theo quy định của Ngân hàng Nhà nước và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội như : mở tài khoản tiền gửi, cho vay…cung cấp thông tin cho lãnh đạo để ra quyết định quản lý và tuân thủ các quy định chế độ kế toán của Nhà nước, ác quy định về quản lý và thực hiện các nhiệm vụ khác do ban Giám đốc phân công. Phòng Ngân quỹ: Phụ trách quản lý các loại tiền mặt, chứng khoán của ngân hàng và thực hiện các quy định về an toàn kho quỹ. Phòng Hành chính: Xây dựng kế hoạch công tác tháng , quý của các chi nhánh, xây dựng chương trình giao ban nội bộ ,chi nhánh và các chi nhánh thuộc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội, thực hiện công tác thi đua khen thưởng, thực hiện các công việc khác do Ban giám đốc phân công. Phòng Kế hoạch : Hoạch định chiến lược khách hàng, chiến lược huy động vốn của ngân hàng và xây dựng kế hoạch kinh doanh cho Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội . Phòng kiểm tra - kiểm toán nội bộ: kiểm tra công tác điều hành của chi nhánh và các đơn vị trực thuộc ; kiểm tra giám sát việc chấp hành quy trình nghiệp vụ kinh doanh; kiểm tra độ chính xác của các báo cáo tài chính ,việc tuân thủ chế độ và chính sách kế toán theo quy định báo cáo của Tổng Giám đốc và Giám đốc chi nhánh về kết quả kiểm tra và đề xuất biên pháp sử lý khắc phục khuyết điểm tồn tại; giải quyết đơn thư khiếu tố liên quan đến hoạt động của chi nhánh trên địa bàn trong phạm vi uỷ quyền; làm đầu mối trong việc kiểm toán độc lập, thanh tra, kiểm tra, kiểm soát của ngành ngân hàng và các cơ quan pháp luật khác đến làm viẹc với chi nhánh; thực hiện báo cáo chuyên đề và các nhiệm vụ khác do Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội , trưởng Ban kiểm tra - kiểm toán nội bộ giao. Phòng Vi tính: Tổng hợp thống kê và lưu trữ số liệu, thông tin liên quan đến hoạt động của chi nhánh , xử lý các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến hách toán kế toán , chấp hành chế độ báo cáo thống kê và cung cấp số liệu , thông tin theo quy định , quản lý bảo dưỡng và sửa chữa thiết bị , máy móc tin học. Phòng thanh toán quốc tế: Thực hiện các nghiệp vụ thanh toán quốc tế Theo yêu cầu của khách hàng như mở L/C, thanh toán L/C , chuyển tiền, nhận chuyển tiền… Phong tổ chức và đào tạo: Xây dựng văn bản quy chế quy định về tổ chức hoạt động , chỉ đao điều hành, quy hoạch cán bộ, thực hiện công tác đào tạo cán bộ , theo dõi cán bộ , đề xuất với ban giám đốc nâng lương khen thưởng với các chức danh thuộc Ngân hàng Nông ghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội quản lý, giúp Ban Giám đốc quản lý cán bộ công nhân viên thuộc Ngân hàng Nông ghiệp và Phát triểnnông thôn Hànội quản lý bao gồm tuyển dụng lao động , điều động, quản lý hồ sơ cán bộ, theo dõi tăng giảm cán bộ và thực hiện quản lý trên máy vi tính theo quy định của ngành. 3. Kết quả kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội trong những năm ngần đây. 3.1 Nguồn vốn Trong những năm qua, nguồn vốn của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội không ngừng tăng trưởng. Điều đó được thể hiện thông qua bảng số liệu sau. Bảng 1: Kết quả hoạt động huy động vốn Đơn vị: tỷ đồng Chỉ tiêu Năm 2000 Tỷ trọng(%) Năm 2001 Tỷ trọng(%) Tỷ lệ tăng giảm(%) Tổng nguồn vốn 3.344,07 4.257 27,3 Nguồn vốn VND 3.095,27 92,5 3.866 90,8 24,9 Nguồn vốn USD 248,8 7,5 391 9,2 57,1 (Báo cáo kết quả kinh doanh năm 2000; 2001 ) Qua bảng số liệu trên ta thấy nguồn vốn trong năm 2001 của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội tăng ở mức cao. + Tổng nguồn vốn năm 2001 là: 4.257 tỷ đồng, tăng 912,93 tỷ đồng (27,3%) so với năm 2000 + Trong đó: - Nguồn vốn VND: 3.866 tỷ, tăng 770,73 (24,9%). Trong đó nguồn vốn trung, dài hạn chiếm 35% . - Nguồn vốn USD : 391 tỷ, tăng 142,2 ( 56,4%).Trong đó nguồn vốn trung, dài hạn chiếm 55% , riêng tiền giử tiết kiệm từ các tầng lớp dân cư chiếm 88%tổng nguồn vốn ngoại tệ. Để có nguồn vốn trên , năm 2001 Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội đã thực hiện có hiệu quả các biện sau : Làm tốt công tác thanh toán vốn cho khách hàng, từ khi Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội áp dụng hình thức chuyển tiền điện tử trong cả nước thì mọi nhu cầu chuyển của khách hàng được đáp ứng nhanh chóng, chinh xác, an toàn trong thời gian ngắn nhất, cùng với sự thay đổi trong phong cách phục vụ khách hàng nên số lượng khách hàng đến giao dich ngày càng nhiều. Làm tốt và mở rộng diện thu tiền mặt tại chỗ, không thu phí cho các doanh nghiệp, các hộ kinh doanh có thu tiền mặt lớn. Mở rộng địa bàn huy động tiền gửi đói vớ các trrưòng học, bệnh viện, các cơ quan hành chính sự nghiệp. . .năm 2001 đẫ có thêm một số trường Đại học, viện nghiên cứ giửi tiền tai Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội, đồng thời Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội đã khai chương thêm 10 phòng giao dịch tại các khu vực tập trung dân cư, các trung tâm thương mại lớn vừa thu hút thêm tiền gửi đân cư vừa làm dịch vụ chuyển tiền. Một số Ngân hàng Quận đã bắt đầu triển khai thu tiền gửi tiết kiệm tại nhà cho một số gia đình có nhu cầu gửi tiền lớn, nhờ vậyđã thu hút một lượng khá lớn tền gửi dân cư, đạt gần 2000 tỷ đồng, chiếm gần 40% tổng nguồng vốn kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội , đây là nguồn vốn quan trọng , ổn định lâu dài, tạo nhiều thuận lợi cho Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội trong việc đầu tư tín dụng trung và dài hạn. 3.2. Hoạt động tín dụng. Dưới sự chỉ đạo đúng đắn của Ban lãnh đạo, chính sách tín dụng hợp lý của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội, trong những năm qua hoạt động tín dụng không ngừng tăng trưởng cả về quy mô lẫn chất lượng tín dụng. Bảng 2: Kết quả hoạt động tín dụng Đơn vị: tỷ đồng Chỉ tiêu Năm 2000 Năm 2001 Tỷ lệ tăng giảm (%) Cho vay 3181,1 4040 27 Thu nợ 2841,9 3757 32,2 Dư nợ 1297,029 1572 21,2 Dư nợ quá hạn 23,6 40,38 0,74 (Báo cáo hoạt động tín dụng năm 2000; 2001) Qua bảng số liệu trên ta thấy các chỉ tiêu về hoạt động tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội trong năm 2001 tăng khá cao, cụ thể: + Trong năm 2001 Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã thực hiện cho vay: 4040 tỷ đồng, tăng 858,9 tỷ đồng (27%) so với năm 2000 +Thu nợ năm 2001 là: 3757 tỷ đồng, tăng 915,1 tỷ đồng (32,2%) so với năm 2000 +Dư nợ năm 2001 là: 1572tỷ đồng, tăng 274,971 tỷ đồng (21.2%) so với năm 2000 Để đạt được kết quả trên trong năm 2001 Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã thực hiện tốt: - Việc mở rộng đầu tư tín dụng cho các thành phần kinh tế, chú trọng mở rộng cho vay trung , dài hạn để hỗ trợ cho các doanh nghiệp đổi mới thiết bị , mở rộng quy mô sản xuất , đã áp dụng phương thức đầu tư tín dụng đồng tài trơ đối với hai dự án lớn đó là Tổng công ty gốm sứ vay 206 tỷ đồng để xây dựng nhà máy kính nổi Bình dương, công ty bia Hà Nội vay 10 triệu USD để nân gcông xuất hiện có lên gấp hai lần. - Việc đầu tư tín dụng năm 2001 được tập trung cho các dự án thực sự có hiệu quả không phân biệt thành phần kinh tế đã góp phần tích cực cho các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế thực hiện công nghiệp hoá , hiên đại hoá cơ sở vật chất kỹ thuật nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh trong cơ chế thị trường , dư nợ trung dài hạn của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội chiếm 27,3% so với tổng dư nợ. - Nhờ đổi mới kinh doanh nên năm 2001 có thêm 30 doanh nghiệp vay vốn tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội . - Vừa cho vay cho vay các dự án lớn tập trung Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội còn mở rộng cho vay sinh hoạt đối vớ công chức, viên chức, sĩ quan, công nhân viên quốc phòng ttrong các doang nghiệp , trường học , bệnh viện, lực lưọng vũ trang, vớ gần 40 tỷ đồng vốn cho vay Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội đã hỗ trợ cho nhiều gia đình cải tạo, sửa chữ nhà ở, mua sắm cácc thiết bị tiện nghinh hoạt trong gia đình góp phần cải thiện cuộc sống. Cho vay hộ nghèo: Năm 2001, được sự giúp đỡ của các Quận, Phường Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã giải ngân cho gần 1000 hộ nghèo vay 2.200 triệu đồng, một số hộ đã tạo được thêm công ăn việc làm, thu nhập tăng, đời sống được cải thiện, trả nợ ngân hàng theo đúng kỳ hạn, cuối năm 2001 còn trên 900 hộ có dư nợ 2.300 triệu đồng . Tuy số lượng hộ vay và dư nợ cho vay hộ nghèo không lớn nhưng Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã góp phần cùng các cấp các ngành của Hà Nội thực hiện chương trình 03 của Thành Uỷ Hà nội về xoá đói giảm nghèo trên địa bàn Hà Nội. Chất lượng tín dụng: Nợ quá hạn đến 31/12/2001 của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội là 40,38 tỷ đồng chiếm 2,54% tổng dư nợ , tăng 16,78 tỷ đồng (0,74%) so với năm 2000, là do nợ tồn đọng của một số doanh nghiệp Nhà nước được giãn nợ từ nhiều năm dồn lại đến nay không có khả năng trả nợ, hoặc cố tình không chịu trả nợ ngân hàng ,ngân hàng buộc phải chuyển sang nợ quá hạn. Chất lượng tín dụng từ năm 2000 và 2001 đã được nâng nên rõ rệt do cán bô , nhân viên Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã nhận thưc được vai trò của chất lượng tín dụng trong hoạt động kinh doanh , mặt khác do thực hiên khoán tài chính, tiền lương cùng với sự chỉ đạo chặt chẽ, công tác kiểm tra - kiểm soát đựoc thực hiện thường xuyên kịp thời nên hoạt động tín dụng thực sự đi vào nề nếp, khắc phục kịp thời những tồn tại nhất là khâu thẩm định hiệu quả của dự án đầu tư. Từ năm 2001, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã thành lập ban chỉ đạo và tổ chuyên thu nợ quá hạn và nợ đã xử lý rủi ro từ Thành phố đến tất cả các Ngân hàng Quận, đã phối hợp với các ngành chức năng có liên quan nên đã thu hồi gần 7 tỷ đồng nợ tồn đọng từ nhiều năm nay. 3.3. Hoạt động thanh toán quốc tế. Đây là một mặt nghiệp vụ rất quan trọng có liên quan đến sự phát triển kinh tế của đất nước cũng như của từng doanh nghiệp có liên quan đến xuất nhập khẩu nên năm 2001 Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã tích cực mở rộng quan hệ đối ngoại với các Ngân hàng nước ngoài , nếu như những năm trước Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã làm tốt công tác thanh toán quốc tế thì năm 2001 công tác này được chú trọng hơn và kết quả kinh doanh đối ngoại đã có bước chuyển biến tích cực Bảng3: Tình hình thanh toán quốc tế năm 2000- 2001 Chỉ tiêu Số món Giá trị (USD) I. Nhập khẩu Năm 2000 Năm 2001 Tỷ lệ tăng giảm (%) Năm 2000 Năm 2001 Tỷ lệ tăng giảm (%) Mở L/C 559 743 24.76 130073888,07 103545940.22 - 20.39 Thanh toán L/C 605 701 13.69 98583871.77 108202831.00 9.76 Thanh toán nhờ thu 103 201 48.76 3108068.54 5340833.74 41.81 Thanh toán chuyển tiền 632 904 30.09 18574177.97 26300016.44 29.38 II. Hàng xuất 1. Giửi chứng từ đòi tiền 92 110 16.36 2349396.27 2677944.02 12.27 2. Thu tiền 93 104 10.58 2642909.56 2359051.70 - 10.74 III. Phí dịch vụ 136700.82 187424.51 27.06 (Báo cáo thanh toán xuất nhập khẩu năm 2000; 2001) Qua bảng số liệu trên ta thấy tình hình thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội trong năm 2001 đạt được mức tăng trưởng khá + Nhập khẩu: - Về hoạt động mở L/C: trong năm 2002 Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã mở 743 L/C, tăng 184 L/C (24,76%) so với năm 2000, điều này là do trong năm ngân hàng đã trú trọng đến công tác mở rộng khách hàng như giảm phí thanh toán . . . nên đã thu hút được thêm nhiều khách hàng mới đến giao dịch với ngân hàng. Tuy nhiên trong năm 2001 giá trị mở L/C trong năm 2001 chỉ đạt 103.545.940,22 USD, giảm 20,39% so với năm 2000 là do trong năm 2001 khách hàng mở L/C với giá trị thấp hơn so với năm 2000. - Về thanh toán L/C: trong năm 2001 ngân hàng đã thực hiện thanh toán 701 L/C , tăng 96 L/C (13,69%), với giá trị 108.202.831,00 USD, tăng 9,76% so với năm 2000 là dokhi nhận được những L/C hợp lệ là ngâ hàng tiến hành thanh toán ngay cho khách hàng để giữ chữ tín với khách hàng. - Về thanh toán nhờ thu và thanh toán chuyển tiền: nhì chung hoạt động thanh toán nhờ thu và thanh toán chuyển tiển trong năm 2001 tai ngân hàng tăng ở mức cao cả về số lượng và giá trị của các khoản thanh toán. . Thanh toán nhờ thu: năm 2001 về số món đạt 201 món, tăng 98 món (48,76%) , về giá trị : 5.340.833,74 USD, tăng 41,81% so với năm 2000. . Thanh toán chuyển tiền: năm 2001 về số món đạt 904 món, tăng 272 món (30,09%), về giá trị : 26.300.016,44 USD, tăng 29,38% so với năm 2000. + Xuất khẩu: - Trong năm 2001 Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã gửi chứng từ đòi tiền :110 món cho khách hàng, tăng 12 món (12,27%), với giá trị 2.677.944,02 USD, tăng12,27% so với năm 2000. - Về thu tiền: trong năm 2001 Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã thu tiền được 104 món, tăng 11 món (10,58%) với giá trị 2.359.510,70 , giảm 10,74% so với năm 2000 3.4. Hoạt động thanh toán . Với khối lượng nguồn vốn lớn nên công tác thanh toán của Ngân hàng Nông ghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội năm 2001 càng trở nên phức tạp và khẩn trương hơn các năm trước. Tuy vậy Ngân hàng Nông ghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội đã ứng dụng công nghệ thông tin vào lĩnh vực thanh toán nên Năm 2001 đã chuyển tiền điện tử 10.542 món với giá trị 12.011tỷ đồng , tăng 7 lần doanh số thanh toán năm 2000 mà không để xẩy ra sa sót , nhầm lẫn cho khách hàng. II. Quy định Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam về kiểm toán nội bộ 1. Nhiệm vụ của bộ phận kiểm tra kiểm toán 1.1. Nhiệm vụ chung của bộ phận kiểm tra,kiểm toán nội bộ của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam - Kiểm tra công tác quản lý và điều hành của Ngân hàng nông nghiệp và các đơn vị thành viên có tuân thủ theo đúng pháp luật và điều lệ của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam . - Kiểm soát nhằm đảm bảo quy trình thực hiện hoạt động của các nghiệp vụ kinh doanh được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật nhất là luật ngân hàng và các quy định nội bộ được xây dựng riêng cho hệ thống Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam . - Thực hiện giám sát việc chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của Ngân hàng Nhà nước để đảm bảo an toàn trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam và các đơn vị thành viên như: + Tỷ lệ dự trữ bắt buộc + Tỷ lệ dự trữ đảm bảo khả năng thanh toán + Hệ số an toàn . . . - Đánh giá mức độ đảm bảo an toàn trong hoạt động kinh doanh ngân hàng, từ đó kiến nghi các biện pháp nhằm nâng cao khả năng đảm bảo an toàn trong hoạt động kinh doanh ngân hàng nói chung và hệ thống Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam nói riêng. - Thực hiện chức năng kiểm toán nội bộ của ngân hàng nông nghiệp. - Báo cáo bằng văn bản cho Tổng Giám đốc,Trưởng Ban kiểm soát kết quả kiểm tra , kiểm toán, đưa ra những kiến nghị về tình hình hoạt động của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam . - Xem xét giải quyết hoặc trình cấp trên giải quyết các khiếu tố liên quan đến hoạt động kinh doanh trong phạm vi chức năng quyền hạm của mình. - Không được tiết lộ kết quả kiểm tra kiểm toán khi chưa được Tổng Giám đốc hoặc Trưởng Ban kiểm tra, kiểm toán cho phép, chịu trách nhiệm trước Tổng Giám đốc ( Giám đốc ) và Hội đồng quản trị về két quả kiểm tra kiểm toán đã thực hiện. - Trong phạm vi chức năng quy định Trưởng phòng kiểm tra kiểm toán được tham dự các cuộc họp của Tổng Giám đốc ( Giám đốc ) ngân hàng triệu tập. 1.2. Nhiệm vụ cụ thể của từng cấp trong bộ kiểm tra, Kiểm toán tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam. 1.2.1. Ban kiểm tra, Kiểm toán nội bộ có nhiệm vụ Xây dựng các văn bản hướng dẫn về nghiệp vụ kiểm tra - kiểm toán nội bộ cho hệ thống Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam. Xây dựng chưong trình công tác kiểm tra - kiểm toán nội bộ theo định kỳ (tháng; quý; năm),và đề ra các đề cương kiểm tra. Báo cáo công tác kiểm tra - kiểm toán và kết quả kiểm tra - kiểm toán nên lãnh đạo. Thực hiện kiểm tra trực tiếp, chi đạo kiểm tra các chi nhánh trong hệ thống Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam. Tổ chức chỉ đạo kiểm toán báo cáo tài chính. Thực hiện công tác tiếp dân, giải quyết các khiếu nại tố cáo theo thẩm quyền. Tổ chức chỉ đạo kiểm tra việc chống tham ô, tham nhũng trong hệ thông Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Làm đầu mối tiếp nhận và phối hợp các đoàn thanh tra, kiểm tra, kiểm toán từ biên ngoai. 1.2.2. Nhiệm vụ của phòng Kiểm tra - Kiểm toán nội bộ tai các chi nhánh. Tổ chức chỉ đạo, thực hiện kiểm tra theo chươg trình kiểm tra, kiểm toán theo đề cương kiểm tra. Phân công, tổ chức giao việc, khoán việc cho Kiểm tra viên, Kiểm toán viên. Tham mưu cho Giám đốc đơn vị thành viên trong công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, chống tham những. Là đầu mối trong quan hệ phối hợp công tác với cơ quan thanh tra, kiểm tra trên địa bàn. 2. Tính độc lập. * Bộ phận kiểm tra - kiểm toán nội bộ độc lập với hoạt động kinh doanh thể hiện: Trưởng Ban kiểm tra - kiểm toán do Tổng Giám đốc đề nghị Hội đồng quản trị bổ nhiệm miễn nhiệm. Phó Ban kiểm tra - kiểm toán nội bôi, Kiểm tra trưởng và các Kiểm tra viên do Tổng Giám đốc bổ nhiệm, miễn nhiệm. Đượcđộc lập đánh giá, kết luận, kiến nghị trong hoạt động kiểm tra - kiểm toán. Kiểm toán viên nội bộ tại các đơn trực thuộc đơn vị thành viên thuộc biên chế và hưởng lương tai phong kiểm tra - kiểm toán nội bộ đơn vị thành viên. Kiểm toán nội bộ không kiêm nhiệm các nghiệp vụ khác, kiểm tra, kiểm toán viên này sinh hoạt đoàn thể và chấm công lao động tại phòng tổ chức của đơn vị trực thuộc. 3. Quyền của Kiểm toán viên : Được cung cấp thông tin tài liệu phục vụ cho công tác kiểm tra - kiểm toán. Được tham dự các cộc họp do lãnh đạo triệu tập. III. Thực trạng hoạt động Kiểm tra - Kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội 1. Kết quả hoạt động của bộ phận Kiểm tra - Kiểm toán nội bộ và những mặt đã đạt được Được sự quan tâm của Ban kiểm tra - kiểm toán và Ban Giám đốc chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội, bộ máy tổ chức của phòng kiểm tra - kiểm toán nội tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà nội ngày càng kiện toàn và củng cố, điều này được thiể hiện trong năm 2001, biên chế của phòng kiểm tra - kiểm toán nội bộ tại chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội tăng lên 02 cán bộ, nâng tổng số cán bộ của phòng lên 09 cán bộ trong năm 2001. Trong đó có 01 cán bộ có trinh độ thạc sĩ, 08 cán bộ có trình độ đại học cao đẳng. Tại chi nhánh công tác kiểm tra - kiểm toán đã được Ban Giám đốc chú trọng quan tâm, đồng chí Giám đốc trực tiếp chỉ đạo công tác này. Mọi mặt hoạt động kinh doanh của ngân hàng đều được Giám đốc chỉ đạo kiểm tra thường xuyên, đặc biệt là hoạt động bảo lãnh, tín dụng, thanh toán quốc tế . . . Để nâng cao trình độ nghiệp vụ kiểm tra - kiểm toán Giám đốc cho cán bộ làm công tác kiểm tra - kiểm toán tham gia tập huấn các nghiệp vụ chuyên đề: tín dụng ; thanh toán quốc tế . . . Chương trình kiểm tra - kiểm toán được xây dựng có kế hoạch từng tháng, từng quý, năm và được Ban Giám đốc ký duyệt. Định kỳ 01 tháng 02 lần phòng tổ chức họp đánh giá kết quả công tác trong kỳ, chỉ ra các mặt đã làm được và chưa làm được nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả cho kỳ sau. Đồng thời phổ biến những văn bản mới cho cán bộ. *Năm 2001 Phòng kiểm tra - kiểm toán nội bộ của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã thực hiện được 46 cuộc kiểm tra - kiểm toán. Trong đó : +Tín dụng :26 cuộc +Kế toán :16 cuộc +Ngân quỹ:04 cuộc a. Kết quả kiểm tra - kiểm toán hoạt động tín dụng : + Tổng số hồ sơ được kiểm tra 1.397 , số tiền 971.835 triệu đồng và 12.214.248 USD. +Tổng số khách hàng được đối chiếu 403 , số tiền 290.581 triệu đồng và 3.264.186 USD. - Kết quả kiểm tra hồ sơ tín dụng: Ưu điểm : # Hồ sơ nói chung được giữ gọn gàng, đúng chế độ quy định. # Việc thẩm định, xét duyệt cho vay đúng quy trình , quy định cho vay đối với khách hàng. Những tồn tại phát hiện qua kiểm tra hồ sơ tín dụng: # Đối với hồ sơ pháp lý: . Thiếu điều lệ hoạt động doanh nghiệp . Thiếu biên bản giao vốn . Thiếu biên bản họp sáng lập viên bầu Giám đốc . Thiếu giấy phép kinh doanh #Đối với hồ sơ cho vay: .Thiếu bảng kê tình hình tài chính ngày xin vay .Cho vay vượt tỷ lệ quy định .Hợp đồng tín dụng cho vay trung hạn chưa phân kỳ trả nợ .Thiếu biên bản kiểm tra sau cho vay .Vượt quyền phán quyết không trình thành phố # Đối với hồ sơ thế chấp. .Thiếu danh mục TSBĐvà báo cáo thẩm địnhTSBĐ .Thiếu biên bản xác định giái tri tài sản cố định .Thiếu biên bản họp Hội đồng tín dụng định giá tài sản cố định .Hợp đồng bảo lãnh chỉ xác nhận qua UBND phường .Hợp đồng thế chấp thiếu chữ ký đồng sở hữu .Thiếu giấy chứng nhận sở hữuTS .Cho vay không có đảm bảo bằng tài sản hồ sơ thiếu trích biên bản họp Hội đồng tín dụng phân loại doanh nghiệp và quyết định cho vay không đảm bảo bằng tài sản, cam kết thực biện pháp bảo đảm bằng tài sản .Hồ sơ bảo lãnh vay vốn thiếu báo cáo năng lực bảo lãnh , cam kết thực hiện bảo lãnh bằng tài sản - Đối chiếu trực tếp khách hàng vay: Tổng số khách hàng được đối chiếu: +Doanh nghiệp : 96 - số tiền 275.093 triệu đồng và 3.264.186 USD +Hộ sản xuất : 111 họ - số tiền 12.833 triệu đồng +Tiêu dùng : 196 món - số tiền 2.654.9 triệu đồng Qua đối chiếu trực tiếp với khách hàng không có tồn tại gì , số tiền thực nhận số lãi thực trả đều khớp đúng vói số liệu ngân hàng. TSCĐ còn nguyên trạng như khi cho vay, khách hàng sử dụng vốn vay đúng mục đĩch xin vay. b. Kết quả kiểm tra - kiểm toán báo cáo kế toán và ngân quỹ: * Kết quả kiểm tra - kiểm toán báo cáo kế toán - Tổng số chứng từ được kiêm tra : 199.899 chứng từ - Sót chứng từ sai sót : 235 chứng từ, tỷ lệ sai sót 0,11% Do thường xuyên kiêm tra, kiểm soát nên chất lượng chứng từ có nhiều chuyển biến, tỷ lệ sai sót đã giảm, sai phạm nghiêm trọng không phát sinh. Những dạng sai sót chủ yếu như: +Một số chứng từ thiếu chữ ký của Kế toán trưởng, Giám đốc. +Bảng kê thanh toán thiếu dấu +Giấy báo liiên hàng thiếu chững ký thứ nhất hoặc cán bộ điện toán +Thiếu chữ ký kế toán trên phụ lục HĐTD +Giấy lĩnh tiền thiếu chữ ký của chủ tài khoản +Hợp đồng tín dụng sửa chữa thời hạn cho vayvà thu nợ +Phiếu chi thiếu chư kýcủa Giám đốc +Giấy nhờ thu thiếu chữ ký và dấu ngan hàng bán Qua kiểm tra các số liệu giữa hạch toán phân tích và hạch toán tổng hợp số liệu nói chung chính xác, sổ sách mở đúng chế độ quy định, từng loại chứng từ đãm bảo ghi chép cẩn thận, phản ánh đầy đủ chính xác các yếu tố cần thiết của nghiệp vụ phát sinh. Số liệu giưa sao kê , kiểm kê hiện vật so với số dư và cân đối kết toán nói chung chính xác. * Kết quả kiểm tra kiểm toán ngân quỹ: Nhì chung Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội đã thực hiên nghiêm túc chế độ quản lý kho quỹ, mở sổ theo dõi và ghi chép đúng quy định, ký nhận sổ ra vào kho đầy đủ, thực hiện tốt quy trình thu chi tiền mặt, ngân phiếu ngoại tệ; trang bị khá đầy đủ phương tiện làm việc và bảo quản an toàn kho quỹ, thực hiện có hiệu quả dịch vụ thu tiền mặt tại trụ sở, giữ được tín nhiệm vớ khách hàng. Những vấn đề kiến nghị trong các kỳ kiểm tra trước như việc đinh mức quỹ chưa đúng quy định , vận chuyển tiền khi tiếp quỹ chưa dùng hòm sắt. . . đến nay đã được chỉnh sửa và khắc phục Tuy nhiên cần chỉnh sửaviệc ghi sổ kiểm kê nội tệ, ngoại tệ và việc đánh số trang, dấu giáp lai trên sổ ra, vào kho tiền và trên các loại sổ sách nghiệp vụ ngân quỹ. 2. Những mặt hạn chế và tồn tại 2.1. Trình độ của cán bộ Nằm trong tình trạng chung của Cán bộ kiểm tra - kiểm toán nội bộ trong các Ngân hàng thương mại quốc doanh nói chung, Cán bộ kiểm tra - kiểm toán Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam nói riêng, Cán bộ kiểm tra - kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội hầu hết được tuyển lựa và điều từ các bộ phận nghiệp vụ sang, mặc dù những hết các Cán bộ này hầu hết có trình độ nghiệp vụ khá, giỏi và có kinh nghiệm. Nhưng những Cán bộ này chưa có kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực kiểm toán nói chung và kiểm toán nội bộ nói riêng. Mặt khác do các cán bộ được điều chuyển từ các bộ phận nghiệp vụ khác sang, nên những Cán bộ này chỉ giỏi về một nghiệp vụ mà trước đây họ đã từng công tác. Vì vậy khi được chuyển sang làm công tác kiểm tra - kiểm toán những Cán bộ này đã gặp khó khăn trong việc kiểm tra - kiểm toán những nghiệp vụ khác. Điều này đặt ra yêu cầu công tác đào tạo Cán bộ cần được quan tâm hơn nữa. 2.2. Tính độc lập Tính độc lập của các kiểm tra - kiểm toán viên chưa thực sự cao, Kiểm toán viên còn tham gia vào các quy trình nghiệp vụ . Như qui định về tổ chức hoạt động của Hội đồng tín dụng trong hệ thống Ngân hàng Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam ngày 18/01/2001 qui định: Kiểm tra viên là thành của Hội đồng tín dụng cụ thể là tại chi nhánh thì trưởng Ban kiểm tra - kiểm toán nội bộ là người tham gia Hội đồng này. +Về mặt lý luận: Việc tham gia này chưa đúng với các nguyên tắc nghề nghiệp của quốc tế là hoạt động kiểm toán nội bộ phải độc lập với các lĩnh vực và quy trình công tác được kiểm toán. +Về mặt thực tiễn ta thấy : - Nếu kiểm toán viên nội bộ ký với ý nghĩa như một người kiểm soát trong quy trình nghiệp vụ như thành viên Hội đồng tín dụng trong quy trình tín dụng thì việc tham gia này chỉ với tư cách nguời sử lý nghiệp vụ tín dụng và làm mất đi vai trò kiểm tra khách quan độc lập của mình và ý kiến của Kiểm toán viên sẽ không đảm bảo chất lượng vì: Thứ nhất: Các dự án vay vốn, nhất là các dự án vay vốn lớn với khối lượng rất lớn các hồ sơ liên quan đến rất nhiều lĩnh vực , yêu cầu phải có thời gian, có chuyên môn sâu mới thực hiện được. Thứ hai: Theo nhận xét của viện nghiên cứu Kiểm toán viên nội bộ quốc tế (IIT- đóng tại Hoa Kỳ) thì: "Kiểm toán nội bộ không thể sánh ngang chứ chưa nói là vượt kỹ năng tinh thông nghiệp vụ, kỹ thuật liên quan đến các hoạt động muôn vẻ của tổ chức." Như vậy với rất nhiều các quy trình nghiệp vụ liên quan đến rất nhiều loại hình kiến thức trong ngân hàng liệu các Kiểm toán viên nội bộ không thường xuyên làm nghiệp vụ đó có đủ trình độ để bất cứ lúc nào ( bị động) các phòng ban nghiệp vụ yêu cầu là tham gia một cách hiệu quả hay không. - Nếu Kiểm toán viên nội bộ ký với tư cách là người kiểm tra độc lập với quy trình nghiệp vụ thì chưa đúng , chưa đủ cả về nội dung lẫn hình thức bởi vì: Thứ nhất : mỗi khi kiểm tra - kiểm toán phải có trọng tâm với kế hoạch, đề cương , thu thập thông tin …được chuẩn bị trước ( chủ động). Khác với trường hợp tham gia một cách bị động khi các phòng ban nghiệp vụ yêu cầu. Thứ hai: Trong cuối mỗi đợt công tác phải có báo cáo kiểm toán với nội dung như: đánh giá , kết luận và kiến nghị…báo cáo với ban lãnh đạo khác hẳn với kiểm toán nội bộ tham gia vào quy trình nghiệp vụ chỉ ký xác nhận hoặc đồng ý. Trong khi về mặt quản lý cán bô, Kiểm toán viên nội bộ là thành viên của chi nhánh trực thuộc Ban Giám đốc chi nhánh, mọi sinh hoạt đoàn thể quyền lợi vật chất…gắn liền với chi nhánh. Đây cũng là một cản trở không nhỏ để Kiểm toán nội bộ có thể hoạt động một cách khách quan- một yếu tố quan trọng của tính độc lập. 2.3. Kiểm toán chưa toàn diện. Chưa tiến hành Kiểm toán toàn diên tất cả các bộ phận nghiệp vụ, các hoạt động kinh doanh; (điều này có thể do cán bộ kiểm tra - kiểm toán nội bộ tại chi nhánh không đủ số lượng để có thể tiến hành kiểm tra - kiểm toán tất cả các mặt hoạt động kinh doanh của toàn chi nhánh) . Hoạt động kiểm tra - kiểm toán chủ yếu chú trọng vào kiểm toán hoạt động của nghiệp vụ tín dụng , kiểm toán hoạt động tài chính …một số lĩnh vực chưa được chú trọng kiểm toán như: kiểm toán tài sản cố định , kiểm toán hoạt động xây dựng cơ bản, kiểm toán tính đày đủ, chính xác của các thông tin tài chính. 2.4 .Việc giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo Bộ phận kiểm tra - kiểm toán nội bộ còn phải đảm nhiệm những nhiệm vụ , chức năng không đúng với chức năng nhiệm vụ của kiểm toán nội bộ như : giải quyết các khiếu nại, tố cáo, chống tham nhũng , điều này làm chi phối hoạt động kiểm toán cuả các Kiểm toán viên nội bộ. Mặt khác hiện nay tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội chỉ có 09 cán bộ làm công tác kiểm tra - kiểm toán nôi bộ, đảm nhiệm việc kiểm tra - kiểm toán tại hội sở chính và 07 Ngân hàng chi nhánh Quận cùng 03 Ngân hàng khu vực, với khối lượng công việc lớn như vậy hâu như bộ phận kiểm tra - kiểm toán nội bộ mới chỉ thực hiện kiểm tra - kiểm toán theo đề cương do Ban kiểm tra - kiểm toán của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam xây dựng cho chi nhánh là đã hết thời gian và không có đủ thời gian để xây dựng và thực hiện kế hoạch kiểm tra - kiểm toán của chi nhánh . Vậy mà bộ phận kiểm tra - kiểm toán lại còn phải giải quyết các khiếu nại tố cáo và chống tham nhũng , đây là những công việc tốn rất nhiều thời gian, với điều kiện như vậy liệu việc giải quyết các khiếu lại tố cáo và chống tham nhũng có đạt hiệu quả. 2.5. Công tác lập kế hoạch. Hàng năm phòng kiểm tra - kiểm toán nội bộ có xây dựng kế hoạch kiểm toán quý năm. Nhưng các chương trình nàychỉ nêu nên các điểm chính cần phải làm trong năn, trong quý. Mà chưa chú trọng xây dựng một kế hoạch kiểm toán toàn diện tất cả các hoạt động nghiệp vụ, các bộ phận kinh doanh và các đơn vị trực thuộc chi nhánh. Việc lập kế hoạch kiểm toán của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội cũng chủ yếu dựa theo đề cương do Ban kiểm tra - kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam xây dựng,điều này dẫn đến chất lượng của kế hoạch kiểm tra - kiểm toán chưa cao vì nó chưa thực sự bám sát với tình hình thực tế tại chi nhánh. Mặt khác công tác đánh giá việc thực hiện kế hoạch cũng chưa được coi trọng đúng mức. 2.6. Kỹ thuật Kiểm toán Hiện nay tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam nói chung và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội nói riêng chủ yếu sử dụng kỹ thuật kiểm toán truyền thống, chủ yếu là kiểm toán tuân thủ và mang nặng tính chất thanh tra kiểm tra. Việc kiểm toán mang nặng tính chất thanh tra này sẽ làm cho đối tượng kiểm toán tìm mọi cách để đối phó nhằm che dấu những sai phạm, để chạy theo thành tích mà không coi Cán bộ kiểm toán là người giúp mình ngăn ngừa những rủ ro này. Với cách kiểm toán như vậy thì hiệu quả và chất lượng kiểm toán sẽ không cao vi kiểm toán tuân thủ chủ yếu là tìm ra các sai phạm mà: +Kiểm toán chưa thực sự định hướng theo rủ ro +Chủ yếu tiến hành Kiểm toán đơn lẻ mà chưa chú trọng tới kiểm toán hệ thống 2.7. Báo cáo Kiểm toán . Báo cáo thường chỉ nêu những dạng sai phạm, không thể hiện được tinh định lượng của các sai phạm, đây là một hạn chế của báo cáo kiểm toán, vì việc định lượng được những sai phạm sẽ giúp cho Kiểm toán viên có thể nhận biêt đuợc tính trọng yếu của những sai phạm, đây là yêu cầu quan trọng khi kiểm toán, vì khi định lương được sai phạm thì Kiểm toán viên cũng có thể đưa ra được mức đọ rủ ro của đối tượng đựoc kiểm toán. Báo cáo chưa đi sâu phân tích nguyên nhân của các sai phạm và biện pháp hạn chế các sai phạm đó, điều này phần nào làm hạn chế chức năng của kiểm toán nội bộ , vì kiểm toán nói chung và kiểm toán nội bộ nói riêng không chỉ đơn thuần là phát hiện ra sai phạm , mà phải phân tích được nguyên nhân của những sai phạm đó và đề ra được biện ngăn ngừa những sai phạm đó có thể xảy ra trong tương lai. Chưa đánh giá chất lượng của hệ thống kiểm soát đặc biệt là cơ chế kiểm ra giám sát được cài đặt trong quy trình nghiệp vụ. Việc đánh giá cơ chế kiểm tra giám sát được cài đặt trong quy trình nghiệp vụ là rất quan trọng, nó giúp cho các Kiểm toán viên có thể nhận biết dược mức độ rủ ro kiểm soát để từ đó có thể đề ra những phương pháp và kỹ thuật kiêm toán phù hợp với đối tượng được kiểm toán. 2.8. Kiểm toán chưa hoạt động với chức năng tư vấn. Chúng ta đều biết một trong những chức năng quan trọng của kiểm toán là chức năng tư vấn, nhất là kiểm toán nội bộ. Tuy nhiên hiện nay bộ phận kiểm toán tai Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội hầu như chưa thực hiện chức năng này. nhất là đối với các sản phẩm mới khi đưa ra thi trường thì bộ phận kiểm toán nội bộ không được tham gia từ đầu, dẫn đến việc không thể tư vấn có tính phòng ngừa rủ ro cho sản phẩm mới đó. 2.9. Việc tiếp thu chỉnh sửa kiến nghị Việc tiếp thu chỉnh sửa các sai phạm của đối tượng kiểm toán chưa được thực hiện nghiêm túc điều này thể hiện bằng những sai phạm của những năm trước đã được Cán bộ kiểm toán kiến nghị chỉnh sửa vẫn còn lặp lại ở năm sau. 2.10. Các tài liệu về Kiểm toán nội bộ Hiện nay co rất ít tài liệu hướng dẫn về kiểm toán nội bộ , nhất là các tài liệu hướng dẫn về phương pháp kiểm toán nội bộ trong hoạt động kinh doanh ngân hàng. Việc kiểm toán hiện nay tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam chủ yếu dựa vào hai văn bản hướng dẫn là phương pháp kiểm tra - kiểm toán tín dụng , kiểm tra - kiểm toán báo cáo tài chính do Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam quy định cho toàn hệ thống . Nhưng do nhận thức kiểm toán còn hạn chế nên các văn bản hướng dẫn trên còn tỏ ra bất cập so với yêu cầu của kiểm toán. Việc tài liệu hướng dẫn về kiểm tra - kiểm toán nội bộ còn ít, cộng với chất lượng chưa cao cùng với Cán bộ kiểm tra - kiểm toán chưa có kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực kiểm toán và nhất là kiểm toán nội bộ , điều này gây rất nhiều khó khăn cho Kiểm toán viên nội bộ khi thực hiện kiểm toán và làm ảnh hưởng đến kết quả kiểm toán. CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI I. Giải pháp từ phía Nhà nước và Ngân hàng Nhà nước 1. Giải pháp từ phía nhà nước Điều 41 theo luật tổ chức tín dụng qui định: ''tổ chức tín dụng phải lập hệ thống kiểm tra, kiểm toán nội bộ thuộc bộ máy điều hành, giúp Tổng Giám đốc ( Giám đốc) điều hành thông suốt, an toàn và đúng pháp luật mọi hoạt động nghiệp vụ của tổ chức tín dụng...'' Điều 42 luật tổ chức tín dụng qui định về kiểm tra nội bộ:''Các tổ chức tín dụng phải thường xuyên kiểm tra về chấp hành pháp luật và các qui định nội bộ, kiểm tra các hoạt động nghiệp vụ trên tất cả các lĩnh vực...'' Điều 43 luật tổ chức tín dụng qui định về kiểm toán nội bộ:'' Các tổ chức tín dụng phải kiểm toán hoạt động nghiệp vụ trong từng thời kỳ, từng lĩnh vực nhằm đánh giá chính xác kết quả hoạt động kinh doanh và thực trạng tài chính của mình...'' Nghị định số 49/2000/NĐCP ngày 12/09/2000 của Chính phủ về tổ chức hoạt động của ngân hàng thương mại, Quyết định số 12/2001/QĐNHNN ngày 20/02/2001 quy định '' Ngân hàng thương mại, phải lập hệ thống kiểm tra, kiểm toán nội bộ chuyên trách...'' Qua một số điều của luật tổ chức tín dụng và văn bản dưới luật ta thấy đều quan tâm tới kiểm toán nội bộ nhưng còn một số bất cập : - Theo qui định của luật các tổ chức tín dụng thì hoạt động của kiểm toán nội bộ là kiểm toán hoạt động nghiệp vụ nhằm đánh giá chính xác kết quả hoạt động kinh doanh và thực trạng tài chính. Như vậy theo qui định thì kiểm toán nội bộ mới chỉ dừng lại ở kiểm toán báo cáo tài chính và kiểm toán tuân thủ mà chưa nhắc tới kiểm toán hoạt động. Điều này chưa đủ về mặt lý thuyết cũng như thực tiễn vì theo viện nghiên cứu kiểm toán nội bộ quốc tế thì kiểm toán nội bộ nói riêng và kiểm toán nói chung không chỉ thực hiện kiểm toán tuân thủ, kiểm toán báo cáo tài chính mà còn thực hiện kiểm toán hoạt động tức là kiểm toán đánh giá tính hiệu quả, tác dụng của một phương án sản xuất kinh doanh. Chính sự qui định chưa đủ trong luật như vậy sẽ làm cho kiểm toán nội bộ chưa có đủ cỏ sở pháp lý để thực hiện mặc dù có thể cán bộ kiểm toán nội bộ tại các ngân hàng thương mại đã nhận thức được vấn đề này . Cũng theo qui định của luật và các văn bản dưới luật đã ảnh hưởng tới mô hình tổ chức của các Ngân hàng thương mại . Như việc thiết lập hệ thống kiểm tra, kiểm toán nội bộ của các Ngân hàng thương mại có xu hướng chia làm hai bộ phận nhỏ : Bộ phận kiểm tra và bộ phận kiểm toán nội bộ. Bộ phận kiểm tra thông thường kiểm tra về các hoạt động liên quan đến tài sản có như nghiệp vụ tín dụng, bảo lãnh, cho vay... Bộ phận kiểm toán thông thường kiểm tra hoạt động tài chính. Nhìn chung việc phân chia chức năng nhiệm vụ của hai bộ phận thường không phân định rõ ràng gây nên chồng chéo, trong khi đó một số lĩnh vực hoạt động kinh doanh của Ngân hàng bị bỏ trống không được kiểm tra đánh gía, điều này đã được những người nghiên cứu quan tâm và tâm huyết đối với hoạt động kiểm toán nói chung và kiểm toán nội bộ nói riêng kiến nghị bằng một số bài viết của mình trên các tạp chí chuyên ngành và những nhà nghiên cứu đã đề xuất ý kiến không nên có sự phân chia như vậy mà nên thống nhất cách gọi bộ phận kiểm tra- kiểm toán nội bộ là kiểm toán nội bộ. - Việc qui định các ngân hàng thương mại phải xây dựng bộ phận kiểm toán nội bộ tuy nhiên lại chưa có các chuẩn mực về kiểm toán nội bộ ,điều này cũng làm cho kiểm toán nội bộ nói chung và kiểm toán nội bộ Ngân hàng nói riêng chưa có được cơ sở chuẩn mực cần thiết để có thể áp dụng. - Cũng theo các văn bản pháp luật điều chỉnh về tiêu chuẩn của Kiểm toán viên nội bộ qui định: Kiểm toán viên nội bộ phải là người tốt nghiệp các trường chuyên ngành kinh tế, tài chính, quản trị kinh doanh và một số chuẩn mực khác. theo em việc việc qui định kiểm toán viên nội bộ phải là người tốt nghiệp các trường kinh tế tài chính, quản trị kinh doanh chưa thực sự hợp lý mà nên qui định chuẩn mực trên cho từng chuyên ngành, công tác kiểm toán nào cần đến chuyên ngành nào thì sẽ chọn Kiểm toán viên ở chuyên ngành đó có như vậy công việc kiểm toán mới bảo đảm được chất lượng và hiệu quả. 2. Đối với Ngân hàng nhà nước. Do kiểm toán mới được áp dụng ở Việt Nam nên nhiều khái niệm chưa được hiểu rõ như kiểm toán độc lập, kiểm toán nội bộ, kiểm soát nội bộ,điều này đẫn đến có những cách hiểu khác nhau gây ra những nhầm lẫn rất đáng tiếc giữa kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ. Vì vậy với tư các là người tư vấn pháp luật về lĩnh vực tiền tệ- Ngân hàng - tài chính thì Ngân hàng Nhà nước cần phải có những văn bản, tài liệu hướng dẫn và thống nhất cách hiểu về các khái niệm trên. Mặt khác Ngân hàng Nhà nước là cơ quan chuyên ngành của chính phủ vì vậy cần phải coi trọng công tác nghiên cứu các văn bản pháp qui chuyên ngành nói chung và kiểm toán nói riêng để từ đó đưa ra những kiến nghị và đề xuất giúp Chính phủ có thể hoàn thiện hơn trong các văn bản đó để tạo ra một môi trường pháp lý lành mạnh cho hoạt động kinh doanh ngân hàng và kiểm toán hoạt động đạt chất lượng cao. II. Giải pháp từ phía Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam 1. Về văn bản hướng dẫn. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam đặc biệt là Ban kiểm tra kiểm toán nội bộ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam cần ban hành những văn bản hướng dẫn sao cho đảm bảo cả về số lượng cũng như chất lượng. Điều này sẽ tạo cơ sở pháp lý cho các phòng kiểm tra kiểm toán nội bộ tại các chi nhánh hoạt động, có như vậy hoạt động kiểm tra kiểm toán ở các chi nhánh như Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội điều kiện để nâng cao chất lượng hiệu quả trong hoạt động của mình. Trong các văn bản hướng dẫn đó nên quy định những điều kiện khung cho kiểm toán nội bộ như: + Ban lãnh đạo phải soạn thảo một nội quy quy định về cơ cấu tổ chức và các quy trình vận hành cũng như phân cấp theo thẩm quyền. Nội quy này phải giúp cho kiểm toán có thể theo đó để tiến hành công việc kiểm toán. + Cần ban hành văn bản nêu lên những điều kiện khung cho kiểm toán nội bộ trong đó quy định mục tiêu, nhiệm vụ, trách nhiệm, địa vị về mặt tổ chức, quyền hạn, nghĩa vụ báo cáo của những người làm công tác kiểm toán nội bộ theo một nguyên tắc cơ bản, ngoài ra còn phải quy định rõ thẩm quyền và trách nhiệm của Kiểm toán trưởng, và để đảm bảo điều kiện khung này được thực hiện nghiêm túc và cần phải có cơ chế kiểm tra theo định kỳ. + Nên quy định theo chức năng tư vấn cho kiểm toán nội bộ trong các văn bản hướng dẫn để hoạt động kiểm toán nội bộ thực hiện đầy đủ chức năng của mình. 2. Ban lãnh đạo Ngân hàng cần quy định hệ thống các hạn mức và thiết lập hệ thống quản lý rủi ro. Hiện nay trong hệ thống Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, chưa có quy định riêng về hệ thống các hạn mức cho riêng hệ thống Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, mà vẫn chỉ thực hiện việc đảm bảo an toàn vốn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước và QĐ297 của thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành chung cho tất cả các Tổ chức Tín dụng. Theo em Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam cần ban hành cho mình một hệ thống các hạn mức vừa chi tiết và cụ thể như : +Hạn mức cho vay tối đa với một khách hàng +Hạn mức sử dụng tối đa nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung, dài hạn… Các hạn mức nàyphải được xây dựng dựa trên tình hình vốn tự có của các chi nhánh, nhằm đảm bảo cho hoạt động của hệ thống tránh được những rủi ro và các hạn mức này cần được xây dựng sao cho không vi phạm theo quy định của Ngân hàng Nhà nước nói chung và QĐ 297 của Ngân hàng Nhà nước nói riêng. Phải thiết lập hệ thống quản lý rủi ro để có thể nhận biết điều tiết rủi ro, đây cũng là công việc quan trọng giúp giảm thiểu rủi ro có thể xảy ra cho ngân hàng. Khi trong hệ thống ngân hàng, đã có được một hệ thống hạn mức và thiết lập được hệ thống cơ chế rủi ro cũng có nghĩa là đã xây dựng được một cơ chế kiểm soát nhằm ngăn ngừa rủi ro trong hoạt động kinh doanh điều này tạo ra môi trường mạnh cho kiểm toán nội bộ để đạt hiệu quả cao. III. Giải pháp từ phía Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội 1. Củng cố bộ phận kiểm toán. Ban lãnh đạo Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội cần quan tâm hơn nữa đối với bộ phận kiểm toán nội bộ vì bộ phận kiểm toán nội bộ là người giúp cho lãnh đạo có thể, đánh giác hính xác hiện trạng hoạt động kinh doanh tại ngân hàng mình và đề ra các biện pháp hữu hiệu nhằm ngăn chặn và giảm thiểu rủi ro trong hoạt động kinh doanh. Khi đã nhận thức được tầm quan trọng của bộ phận kiểm tra kiểm toán nội bộ Ban lãnh đạo cần phải củng cố hơn nữa bộ phận kiểm toán nội bộ sao cho đảm bảo về số lượng và chất lượng để bộ phận kiểm toán nội bộ có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ cũng như mục tiêu đề ra. Số lượng và chất lượng của kiểm toán nội bộ phải đáp ứng được tính chất cũng như quy mô của đối tượng kiểm toán. Ngoai ra ban lãnh đạo Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội cần chú trọng vào việc trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật cho bộ phận kiểm toán nội bộ để kiểm toán nội bộ có thể đi trước hoặc ngang bằng với các bộ phận nghiệp vụ khác nhất là việc tin học hoá và ứng dụng công nghệ thông tin. 2. Công tác đào tạo và khuyến khích phát triển. Trong những năm trước đây và đặc biệt là năm 2001Ban lãnh đạo Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã chú trọng đến công công tác đào tạo cho các Kiểm toán viên, đã tạo điều kiện cho các kiểm toán viên tham gia các buổi tập huấn chuyên đề về tín dụng, thanh toán quốc tế Tuy nhiên Ban Giám đốc cần tiếp tục quan tâm đến công tác đào tạo để các Kiểm toán viên có những kiến thức chuyên môn cập nhập để đảm bảo Kiểm viên nội bộ luôn có trình độ nghiệp vụ phù hợp vớ bước phát triể mới nhất trong trong quá trình hoạt động kinh doanh được kiểm toán. Như vậy Kiểm toán viên sẽ thực hiện công việc một cách hiệu quả và đạt chất lượng cao. Việc đào tạo Kiểm toán viên nội bộ phải được tiến hành trên các lĩnh vực: + Kiến thức chung về nghiệp vụ Ngân hàng + Kiến thức về luật + Kiến thức chuyên môn về lĩnh vực kiểm toán + Kiến thức tin học ngoại ngữ + Kỹ năng kiểm toán Khi kiểm toán viên đă đạt được những kiến thức trên cần có hình thức ghi nhận như cấp giấy chứng nhận hay chứng chỉ cho các Kiểm toán viên đạt được yêu cầu. Như vậy Kiểm toán viên sẽ thấy mình được coi trọng và được mọi người thừa nhận về trình độ nghề nghiệp của mình và đây chính là yếu tố giúp Kiểm toán viên nội bộ yêu nghề hơn và thực hiện tốt hơn công việc của mình. Ngoài công tác đào tạo ra ban lãnh đạo Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội, còn cần phải có chính sách khuyến khích các Kiểm toán viên nội bộ như có hình thức khen thưởng những Kiểm toán viên hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình từ đó sẽ tạo ra phong trào làm việc hiệu quả và chất lượng trong hoạt động kiểm toán nội bộ, khi kiểm toán nội bộ mà hoạt động hiệu quả và chất lượng sẽ giúp cho ngân hàng có thể phát triển ổn định và lâu dài. 3. Tính độc lập của kiểm toán viên. Bộ phận kiểm toán nội bộ phải được đảm bảo độc lập, như kiểm toán nội bộ chỉ chịu sự chỉ đạo của Ban giám đốc , không chịu bất cứ một sự chỉ đạo nào khác trong việc tổ chức thực hiện các cuộc kiểm toán . Kiểm toán viên nội bộ phải được thực hiện nghiệp vụ của mình một cách tự chủ và độc lập. Kiểm toán viên nội bộ không chịu bất cứ một sự chỉ đạo nào chi phối đến việc lập báo cáo kiểm toán và đánh giá kết quả kiểm toán. Phải đảm bảo phân tách chức năng không được giao cho nhân viên kiểm toán nội bộ thực hiện những nhiệm vụ không thuộc chức năng nhiệm vụ của Kiểm toán viên nội bộ. Kiểm toán nội bộ phải có vị trí phù hợp trong nội bộ ngân hàng và thực thi nhiệm vụ của mình một cách độc lập khách quan. 4. Mối quan hệ của các phòng nghiệp vụ đối với bộ phận kiểm toán nội bộ: Các phòng nghiệp vụ phải nhận thức được rằng kiểm toán nội bộ là những người giúp mình tìm ra những rủi ro và kiến nghị với mình những biện pháp ngăn ngừa rủi ro vì vậy các phòng nghiệp vụ phải : - Cung cấp thông tin cần thiết cho kiểm toán viên khi được kiểm toán mà Kiểm toán viên yêu cầu. - Nếu cần cho việc kiểm toán bộ phậ kiểm toán phải được tiếp cận không hạn chế các hồ sơ, thông tin tại các bộ phận được kiểm toán. 5. Cần phải thay đổi kế hoạch kiểm toán: Bộ phận kiểm toán phải được chủ động xây dựng và thực hiện kế hoạch kiểm toán sao cho sát với tình hình thực tế tại chi nhánh. Việc xây dựng kế hoạch kiểm toán cần đảm bảo yêu cầu: - Hoạt động kiểm toán của kiểm toán nội bộ phải bao trùm lên mọi qui trình cũng như nghiệp vụ kinh doanh của ngân hàng và phải nhận biết được qui mô rủi ro - Xây dựng kế hoạch kiểm toán từ tổng thể đến chi tiết - Việc lập kế hoạch cần phải định hướng theo mức độ rủi ro - Xây dựng kế hoạch kiểm toán toàn diện, đảm bảo mọi qui trình hoạt động phải được kiểm toán sau một thời gian thích hợp và phải thường xuyên kiểm toán đối với những hoạt động chứa đựng nhiều rủi ro. - Kế hoạch kiểm toán phải được Ban giám đốc phê duyệt như điều chỉnh về kế hoạch phải kiến nghị nên Ban giám đốc. - Phải thường xuyên rà soát và không ngừng hoàn thiện công tác lập kế hoạch, phương pháp kiểm toán và chất lưọng kiểm toán - Xây dựng kế hoạch sao cho chu kỳ kiểm toán không đều đặn ở các nghiệp vụ cũng như chi nhánh Quận làm hạn chế đối tượng kiểm toán tìm cách đối phó với kiểm toán. 6. Cần thay đổi phương pháp, quy trình kiểm toán cũng như kỹ thuật kiểm toán Cần phải lựa chọn phương pháp kiểm toán phù hợp với từng đối tượng được kiểm toán để hoạt động kiểm toán đạt hiệu quả cao. Nên chuyển từ phương pháp kiểm toán cụ thể (đơn lẻ) là chủ yếu sang sử dụng phương pháp kiểm toán hệ thống. Các bước cơ bản mà Kiểm toán viên nên thực hiện khi kiểm toán một nghiệp vụ cụ thể là: +Tìm hiểu đối tượng kiểm toán +Xác định được mục tiêu kiểm toán đối tượng được kiểm toán là gì +Sau khi tìm hểu và xác định mục tiêu sẽ đi xây dựng nội dung kiểm toán +Thủ tục kiểm toán +Cần xác định danh mục câu hỏi trong kiểm toán Nếu trước đây chỉ mới sử dụng kỹ thuật kiểm toán truyền thống và chủ yếu là để phát hiện sai phạm là chính, Nên chuyển sang kiểm toán hoạt động nhằm định hướng theo rủi ro và đánh giá được hiệu quả và tác dụng của đối tượng kiểm toán. 7. Về báo cáo kiểm toán. Báo cáo là kết tinh của cả quá trình kiểm toán của bộ phận kiểm toán nội bộ về một đối tượng được kiểm toán. - Phải nêu ra những sai phạm và định lượng các sai phạm nhằm cung cấp cho người khai thác báo caó biết được mức độ rủi ro của đối tượng kiểm toán . - Phải đi sâu phân tích nguyên nhân sai phạm và biện pháp để phòng ngừa sai phạm đó. - Báo cáo phải tiến hành đánh giá chất lượng cơ chế kiểm soát nội bộ. - Sau mỗi cuộc kiểm toán bộ phận kiểm toán phải nhanh chóng lập một báo cáo bằng văn bản về đối tượng kiểm toán, báo cáo được lập không phải để cho Kiểm toán viên đọc mà để cung cấp thông tin cho những người liên quan vì vậy lập báo cáo phải mạch lạc rõ ràng, nội dung của báo cáo phải trình bày về đối tượng kiểm toán, quy mô kiểm toán và kiến nghị của Kiểm toán viên. 8. Việc tiếp thu chỉnh sửa Các đối tượng kiểm toán cần phải nghiêm túc tiếp thu và chỉnh sửa sai phạm theo kiến nghị của Kiểm toán viên để đảm bảo tính hiệu lực và hiệu quả của kiểm toán. Về đầu tư tín dụng năm 2001 Ngân hàng Nông ghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội cho các thành phần kinh tế vay 4.040 tỷ đồng, tăng 27%, thu nợ 3.757 tỷ đồng, tăng 32,2%so với năm 2000. Trong đó : + Cho vay 3.247 tỷ VND , thu nợ 3.156 tỷ VND + Cho vay 46 triệu USD , thu nợ 38 triệu USD Dư nợ đến ngày 31/12/2001 là:1.572 tỷ đồng, tăng 21.2% so với năm 2000 Trong dó: + Dư nợ ngắn hạn 1.143 tỷ , tương đương dư nợ năm 2000 + Dư nợ trung hạn 429 tỷ , tăng 260% so với năm 2000 Bao gồm : .Dư nợ bằng VND 1.237 tỷ .Dư nợ bằng ngoại tệ tương đương 22 triệu USD Năm 2001, Ngân hàng Nông ghiệp và Phát triển nông thôn Hà nội đã MỤC LỤC