Đề tài Nghiên cứu giải pháp cọc cát để gia cố tầng đất yếu khu vực thành phố Hải Phòng

E E lớn (khoảng từ 20 lần trở đi). Trong mô hình này, đất khá yếu nên đất cũng không có vai trò hỗ trợ cho cọc cát chống lại biến dạng ngang, do đó đất đ-ợc coi là đàn hồi dẻo, tính chất của cát phụ thuộc vào ứng suất có trong cọc cát. 54 0 10 20 30 40 0 100 200 300 400 H ệ số ả n h h ử ơ n g l ú n , ls 40 30 20 10 0 Tỉ số mô đun Es/Ec L/D=5 L/D=10 L/D= 15 L/ D= 5 L/ D =2 0 as=0.25 vs=0.35 vc=0.30 S=ls.P/(Es.L) H ệ số ả n h h ử ơ n g l ú n , ls (đ ừ ơ n g c o n g n ét đ ứ t) Hình 4.12. Hệ số ảnh h-ởng lún đàn hồi tuyến tính với as = 0,15 – Mô hình trụ đơn vị. 400 300 200 100 0 403020100 0 10 20 30 40 L/D=5 L/D=10 L/D=15 L/ D= 5 L/ D =2 0 as=0.25 vs=0.35 vc=0.30 S=ls.P/(Es.L) H ệ số ả n h h ử ơ n g l ú n , ls H ệ số ả n h h ử ơ n g l ú n , ls (đ ừ ơ n g c o n g n ét đ ứ t) Tỉ số mô đun Es/Ec Hình 4.13. Hệ số ảnh h-ởng lún đàn hồi tuyến tính với as = 0,25 – Mô hình trụ đơn vị. 55 H ệ số t ập tr un g ứn g sấ t , n 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0 4 8 12 16 20 24 28 30 32 36 40 as=0.25 as=0.15 as=0.10 4.5<=L/D<=19.5 Tỉ số mô đun Es/Ec Hình 4.14. Quan hệ giữa hệ số tập trung ứng suất và tỷ số Modul đàn hồi tuyến tính. Trong phần đất yếu bao quanh cọc cát nằm phía d-ới khối đất đắp, hiện t-ợng phình ngang của cọc cát có thể làm tăng tổng độ lún thẳng đứng có khi lên trên 50% (Schwab, E.F, 1963). Bằng mô hình lý thuyết, hiện t-ợng phình ngang của cọc cát còn làm giảm khả năng chống ngang do biên của trụ đơn vị tạo ra. Để có đ-ợc những ảnh h-ởng phình ngang giống nhau, phải tạo ra biên mềm xung quanh trụ đơn vị sao cho có biến dạng ngang chấp nhận đ-ợc. Sau khi sử dụng ô phần tử hữu hạn, một mô hình với biên dày 25mm có môđun đàn hồi bằng 83KN/m2 thì biến dạng ngang lớn nhất gây nên bởi khả năng phình ngang mà tại đó có thể xảy ra cắt trụ đơn vị (xem hình 4.16). 1m L Lớp đệm cát EsCọc cát có không tuyến tính Đất Ec Nền cứng De B iê n kh ôn g có m a sá t DD (MĐ ĐH dẻo) (c=0, =0 Kv=0,75 v=0,35) c=0, =31 Kv=0,75 v=0,35 Đuờng biên mềm hay cứng Hình 4.15. Mô hình không tuyến tính cho trụ đơn vị 56 Các kết quả tính toán của mô hình này đ-ợc diễn giải bằng các toán đồ từ hình 4.16. đến hình 4.18 trong tính toán cho mô hình này môđun đàn hồi của đất đ-ợc xác định từ kết quả thí nghiệm nén cố kết một trục: c va Cv evv E 1.435.0 .1211 0 (4.23) Trong đó: Cc: là chỉ số nén lún của đất sét trong thí nghiệm nén một chiều e0: là hệ số rỗng ban đầu v: là hệ số Poisson của đất va: là ứng suất thẳng đứng trung bình Theo Baleam và Pouslos (1983) bằng ph-ơng pháp phân tử hạn, các ông đã đ-a ra ph-ơng trình tính lún của nền đất hỗn hợp nh- sau: m DN mm cE m E FKFK .. 1 (4.24) Trong đó: [KE] : là ma trận độ cứng đàn hồi { (m+1)}: là véctơ số gia độ uốn; { FE}: là véctơ số gia các lực tại nút do lực kéo tạo ra; [KC (m)]( (m)): là véctơ hiệu chỉnh lún của cọc cát hay đất; { FDN (m)}: là véctơ số gia các lực tại nút kép dọc ranh giới tiếp xúc giữa cọc cát và đất sét. Ph-ơng trình (4.24) đ-ợc giải nhờ hỗ trợ của máy tính điện tử (xem ch-ơng 5) Các toán đồ kết quả trên sử dụng số hiệu đầu vào nh- sau: - Góc nội ma sát của cát S = 31 0 - Hệ số áp lực tĩnh của đất và cát K0 = 0.75 57 - Đất có EC < 1100 kN/m2, sức bền chống cắt bằng 19kN/m2 - Không xảy ra phá hoại đất do trồi, do đó sức bền chống cắt của đất không ảnh h-ởng đến kết quả tính lún. Hệ số tập trung ứng suất lấy theo toán đồ hình 4.16. H ệ s ố t ậ p t ru n g ứ n g s u ấ t ,n Mô đun đàn hồi của đất sét Ec (KN/m )2 L/D=5 L/D=10 L/D=20 0 2 4 6 8 10 12 0 700 1400 2100 2800 3500 Ghi chú : as=0.25, =100KN/m2 Hình 4.16. Quan hệ giữa modul đàn hồi của đất và n trong mô hình không tuyến tính. 4.3.4. Tốc độ lún cố kết ban đầu Trong đất dính đ-ợc gia c-ờng bằng các cọc cát, dòng ngầm vận động đến cọc cát thoát n-ớc d-ới dạng các đ-ờng cong nh- chỉ ra trên hình 4.18. 58 Đuờng đẳng thế Đuờng dòng Cọc cát thoát nứơc De D H r w er kvkr Hình 4.17. Đ-ờng thấm của n-ớc trong trụ đơn vị đến cọc cát thoát n-ớc thẳng đứng (Richart, F.E, 1959) Richart (1959) đã chỉ ra rằng, lời giải biến dạng đều (móng cứng) và lời giải biến dạng tự do (móng mềm) ứng với mức độ cố kết lớn hơn 50% là hoàn toàn giống nhau, hai lời giải này chỉ khác nhau khi mức độ cố kết nhỏ hơn 50%. Mặt khác Vautrain (1977) bằng ph-ơng pháp phần tử hữu hạn đã chỉ ra rằng, độ lún cố kết xẩy ra trong nền đất yếu đ-ợc gia c-ờng bằng các cọc cát cho cả móng mềm và móng cứng là xấp xỉ nhau. Do vậy, việc dùng lời giải biến dạng đều nhau (móng cứng) để tính toán độ lún cố kết ban đầu của nền đất yếu gia c-ờng bằng cọc cát là hoàn toàn chấp nhận đ-ợc. Thật vậy, tốc độ lún cố kết ban đầu tại thời gian t của lớp đất dính đ-ợc gia c-ờng bằng các cọc cát là: t cS = U. St (4.25) Trong đó: t cS : là độ lún cố kết ban đầu tại thời gian t. St: là độ lún cố kết ban đầu tới hạn của nền đất đã đ-ợc gia c-ờng. 59 U: là tổng mức độ cố kết trung bình đ-ợc xác định theo ph-ơng trình (3.11). 4.3.5. Độ nén lún thứ cấp Vì n-ớc thoát rất chậm chạp ra khỏi các lỗ rỗng của đất dính d-ới tác dụng của tải trọng nén. Khi đó ứng suất hữu hiệu tăng lên và cố kết ban đầu (sơ cấp) xảy ra. Sau khi áp lực n-ớc lỗ rỗng d- thừa sinh ra bởi tải trọng ngoài dần dần bị tiêu tan, sẽ dẫn đến độ lún của đất dính d-ới ứng suất hữu hiệu không đổi (Leonards, 1962). Kiểu thay đổi thể tích đất này xảy ra d-ới ứng suất hữu hiệu không đổi, đ-ợc gọi là nén lún thứ cấp (hay còn gọi là cố kết thứ cấp). Nén lún thứ cấp thực chất đ-ợc bắt đầu ngay trong quá trình của pha lún cố kết ban đầu. Dựa trên kết quả nghiên cứu của Mesri (1973) độ lún thứ cấp (Ss) có thể xác định bằng công thức: SS = C . H . 1 2log t t (4.25) Trong đó: C : là hằng số vật lý đ-ợc xác định bằng thí nghiệm cố kết một chiều tiếp ngay sau khi kết thúc cố kết ban đầu với số gia tải trọng thích hợp. H : là chiều dày lớp đất bị nén bắt đầu quá trình cố kết thứ cấp = Ht - SC t1: là thời gian bắt đầu xuất hiện cố kết thứ cấp, thời gian t-ơng ứng với 90% cố kết ban đầu. 4.3.6. Khả năng tăng độ bền cắt của đất do cố kết Độ bền cắt của đất dính yếu đ-ợc tăng trong và sau khi thi công khối đất đắp, bể chứa hay móng công trình trên đất này. Độ chênh ứng suất do tải trọng ngoài sẽ làm gia tăng áp lực n-ớc lỗ rỗng, tiếp đó quá trình cố kết thoát n-ớc sẽ kéo theo khả năng gia tăng độ bền kháng cắt của đất nền. Tốc độ thi công nền đất đắp th-ờng đ-ợc kiểm tra để cho phép độ bền cắt của nền đất yếu tăng lên sao cho bảo đảm đ-ợc hệ số an toàn cho công trình trên nó ổn định (Xem ch-ơng 5) 60 Độ bền cắt không thoát n-ớc của đất sét cố kết bình th-ờng có thể tăng lên một cách tuyến tính với áp lực hữu hiệu tầng phủ (Leonards, G.A 1962) nh- chỉ ra trên hình 4.19. Đối với loại đất mềm dính, độ bền cắt không thoát n-ớc có thể đ-ợc biểu diễn nh- sau: C = K1. '0 (4.26) Trong đó: C : là độ bền cắt không thoát n-ớc; '0: là áp lực hữu hiệu tầng phủ; K1: là hằng số tỷ lệ: K1 = 0 C . Một loại đất dính có trị số gia tăng độ bền cắt một cách tuyến tính theo '0 thì số gia tăng độ bền cắt không thoát n-ớc theo thời gian ( Ct) do quá trình cố kết của nền đất đ-ợc gia c-ờng bằng cọc cát có thể đ-ợc biểu diễn d-ới dạng: Ct = Kt.( . c). (U) = 0 C .( . c).(U) (4.27) Trong đó: Ct: là số gia độ bền cắt tại thời điểm t của đất sét do cố kết sinh ra. : là số gia ứng suất thẳng đứng trung bình trong một trụ đơn vị tại vị trí bề mặt tr-ợt do tải trọng ngoài gây ra. c: là hệ số tập trung ứng suất trong đất sét tại thời điểm t. U: là mức độ cố kết của đất sét tại thời điểm t. Ph-ơng trình (4.27) là một biểu thức rất thuận tiện cho việc xác định trị số gia tăng độ bền cắt của đất dính tại thời gian bất kỳ sau khi có đ-ợc K1 từ thí nghiệm hiện tr-ờng. Ph-ơng trình thực nghiệm xác định độ bền cắt của đất mềm dính tăng lên do cố kết đ-ợc viết: t = Cu + 0,22. ( ). (U) (4.28) Trong đó: 0,22 là hệ số thực nghiệm. 61 Đối với các trầm tích sét tự nhiên cố kết bình th-ờng, Skempton (1957) đã đ-a ra t-ơng qua giữa độ bền cắt không thoát n-ớc với áp lực hữu hiệu tầng phủ d-ới dạng biểu thức sau: P u I C .0037,011,0 0 (4.29) Trong đó: Cu : là lực dính không thoát n-ớc của đất '0 : là áp lực hữu hiệu tầng phủ IP : là chỉ số dẻo Biến thiên của hệ số độ bền cắt ( 0' uC ) theo chỉ số dẻo (IP) của đất sét cố kết bình th-ờng đ-ợc giới thiệu trên hình 4.18 (Slempton, A. W. 1957). 0 0.2 0.4 0.6 0 20 40 60 80 100 120 Ip Cu/ Hình 4.18. Biến thiên của hệ số độ bền cắt ( o uC ) theo chỉ số dẻo IP - Đất sét cố kết bình th-ờng (Skempton, AW, 1957). 4.4. kết luận Ph-ơng pháp cọc cát là một ph-ơng pháp gia c-ờng nền đất yếu mang lại nhiều hiệu quả kỹ thuật nh- tăng khả năng chịu tải của nền đất, giảm thời gian lún cố kết, giảm độ lún cuối cùng .... Các -u điểm này đã đ-ợc minh chứng trên các công tr-ờng của thế giới từ Mỹ, Nhật đến Châu Âu, cũng qua đó các lý thuyết tính toán đã đ-ợc xây dựng đầy đủ để đánh giá hiệu quả của ph-ơng pháp này. 62 Tuy vậy, các ph-ơng pháp đánh giá ch-a mang lại kết quả đầy đủ do ch-a đánh giá đ-ợc hết phạm vi áp dụng của ph-ơng pháp này. Ví dụ nh- khi tính khả năng giảm độ lún, ph-ơng pháp phần tử hữu hạn là ph-ơng pháp tiên tiến nhất hiện nay đã đề cập đến vấn đề mô hình đàn hồi tuyến tính phù hợp với đất không quá yếu tuy nhiên vẫn đ-a ra biểu đồ tính cho những nền đất có tỉ số C S E E là rất lớn lên đến 40. Nh- vậy là trái ng-ợc với ngay lý thuyết do ph-ơng pháp đó đề ra. Ch-ơng 5: ph-ơng pháp tính toán - thiết kế và các kết quả nghiên cứu thực tế 5.1. Giới thiệu chung Với đặc điểm điều kiện địa chất công trình ở Hải Phòng tạo bởi các lớp đất yếu có tính thấm nhỏ, bề dầy lớn nh- ở ch-ơng 2 đã đề cập đến thì các ph-ơng pháp cải tạo sâu nh- bấc thấm, giếng cát, cọc cát, trụ đá, là thích hợp. Trong số các ph-ơng pháp này thì ph-ơng pháp xử lý bằng cọc cát có thể rút ngắn đ-ợc thời gian thi công, công trình nhanh đ-ợc xây dựng và đ-a vào sử dụng . Hiệu quả của nó cũng đã đ-ợc minh chứng ở nhiều n-ớc trên thế giới nh- Nhật, Pháp, Mỹ, Thái Lan vv. Nh-ng ở khu vực Hải Phòng cũng nh- ở Việt Nam cho đến nay thì việc áp dụng ph-ơng pháp cọc cát trong gia cố nền đất yếu còn hạn chế. Có nhiều nguyên nhân, một trong số nguyên nhân chủ yếu đó là: - Thứ nhất là ch-a có những h-ớng dẫn và ph-ơng pháp tính toán cụ thể làm dẫn chứng cho công tác tính toán, thiết kế của ph-ơng pháp gia cố trong điều kiện nền đất yếu ở Hải Phòng, và ch-a có sự vận dụng đa dạng hoá các ph-ơng pháp tính toán đặc biệt là ch-a có sử dụng công nghệ phần mềm tin học vào trong tính toán thiết kế. - Thứ hai là ch-a có những kết quả minh chứng cho hiệu quả của công việc gia c-ờng nền đất yếu ở khu vực Hải Phòng bằng giải pháp cọc cát và các kết quả tính toán ch-a có dẫn liệu để đối sánh. Để góp phần từng b-ớc hiện đại hoá ph-ơng pháp tính toán thiết kế nhằm nâng cao hiệu quả của công việc, và độ chính xác của kết quả, trong ch-ơng này tác giả tập trung vào việc làm sáng tỏ một số ph-ơng pháp tính toán thiết kế gia cố nền đất yếu, đó là ph-ơng pháp tính tay và ph-ơng pháp tính có sự hỗ trợ của phần mềm tin học, kết quả tính toán của 2 ph-ơng pháp có thể dùng so sách với nhau. 63 Bảng 5.1. Bảng tổng hợp các chỉ tiêu cơ lý của đất yếu thuộc cấu trúc nền đất (dạng I, II, III) Tên đất Tham số Bùn sét (am Q32tb1) Sét sét pha (amb Q32tb2) Sét pha (bm Q1-22 hh1) sét (m Q1-22 hh2) Cát đệm Đơn vị Ghi chú Mô hình vật liệu MC MC MC MC MC Trọng l-ợng đơn vị khô ( đ) 10,72 13,7 12,3 13,8 18,0 KN/m 3 Trọng l-ợng đơn vị ẩm ( w) 16,3 18,1 17,4 18,5 21,0 KN/m 3 Hệ số thấm ngang (Kx) 1,38*10 -4 0,7*10-4 2,0*10-4 3,4*10-4 1m/ngày m/ngày đêm Hệ số thấm đứng (Ky) 0,69*10 -4 0,35*10-4 1,0*10-4 1,7*10-4 1m/ngày m/ngày đêm Môđun đàn hồi (Eo) 1960 2714 2148 1656 20000 KN/m 2 Hệ số Poisson ( ) 0,33 0,35 0,33 0,35 0,3 Lực dính đơn vị (c) 6 6 5,4 13 1 KN/m2 Góc ma sát trong ( ) 3 8 39,3 9 31 độ Chỉ số nén lún (Cc) 0,33 0,0715 0,19 0,33 Hệ số rỗng ban đầu (eo) 1,518 0,95 0,09 0,95 Hệ số cố kết (Ch = 2Cv) 0,01 0,016 0,017 0,0178 m 2/ngày đêm 64 5.2. Phạm vi nghiên cứu của bài toán gia cố nền đất yếu bằng cọc cát ở khu vực Hải Phòng. Đối t-ợng nghiên cứu là khu vực có nền đầt yếu khá phức tạp và chịu tác dụng của các dạng tải trọng khác nhau. Do vậy việc nghiên cứu giải pháp cọc cát trong việc xử lý nền đất yếu của khu vực Hải Phòng để đáp ứng đ-ợc đầy đủ các yêu cầu thực tế là khó thực hiện đ-ợc, nên trong phạm vị nội dung đề tài luận văn chỉ tập trung vào bài toán nghiên cứu đánh giá khả năng xử lý nền đầt yếu của giải pháp cọc cát đối với 3 dạng nền tiêu biểu có đặc điểm địa chất nh- bảng 5.1. và hình 5.1, trong tr-ờng hợp điển hình nhất và phổ biến nhất là nền đất chịu tải trọng phân bố điều trên diện tích chịu tải. 11m 0m 18m 20m 7,5m 0m 2,5m 17m 8m 0m 1 2 4 3 2 2 4 Cấu trúc Dạng I Bùn sét pha, mầu xám, (amQ tb1) 2 3 Sét pha, mầu xám, xám nâu, xám vàng. (mQ hh2) 1-2 2 Bùn sét pha, mầu xám, 2 (amQ tb1) 3 Bùn sét pha, mầu xám, 3 (amQ tb1) 2 Sét pha, mầu xám, xám nâu, xám đen. (ambQ tb2)3 2 Sét pha, mầu xám, xám nâu, xám đen. 2(bmQ hh1) 1-2 (bmQ hh1)2 Sét pha, mầu xám, xám nâu, xám đen. 1-2 Cấu trúc Dạng II Cấu trúc Dạng III Hình 5.1. Các mặt căt địa chất tiêu biểu cho dạng nền I, II, III ở khu vực Hải Phòng. Tải trọng phân bố đều trong bài toán đ-ợc mô hình hoá bởi một khối đất đắp cao 5 m cộng với 1m đệm công tác hạt thô là P = 6 m x 20 KN/m3 = 120 KN/m3 nh- chỉ ra trên hình 5.2. 65 MNN 2 1 1m 8,5m 5m 2,5m 6m Đệm công tác hạt thô , KN/m Sét pha Sét pha Bùn sét Đất đắp, KN/m2 2 4 Hình 5.2. Mô hình nền đất yếu dạng II ch-a gia c-ờng chịu tác dụng của tải trọng. 5.3. Ph-ơng pháp tính tay 5.3.1. Tính tổng độ lún 1. Nền đất yếu nhiều lớp ch-a đ-ợc gia cố bằng cọc cát d-ới tác dụng của tải trọng công trình. Tiêu biểu cho việc tính toán thiết kế giải pháp gia cố của ba dạng nền phân bố phổ biến nhất ở khu vực Hải Phòng đó là dạng nền II với cấu trúc nền đất tạo bởi ba lớp yếu khác nh- hình 5.2, chịu tải trọng của khối đất đắp. Tổng độ lún cuối cùng của nền đất yếu d-ới tải trọng phân bố đều của khối đất đắp phía trên đ-ợc xác định theo công thức S = Si + Sc + Ss (5.1) Trong đó: S : tổng độ lún ổn định cuối cùng, m,( mm). Si: độ lún tức thời, m, (mm). Sc: độ lún cố kết ban đầu, m, (mm). 66 Ss: độ lún thứ cấp; m, (mm). Hiện nay có nhiều ph-ơng pháp tính tổng độ lún S cũng nh- các trị số độ lún thành phần (S , Sc, Ss) nh- ph-ơng pháp cộng lớp, ph-ơng pháp lớp đất t-ơng đ-ơng, ph-ơng pháp cân bằng, ph-ơng pháp phần từ hữu hạn. D-ới đây tác giả luận văn xin trình bầy một trong số ph-ơng pháp tính toán nói trên đó là ph-ơng pháp cộng lớp t-ơng đ-ơng và ph-ơng pháp cân bằng để xác định tổng độ lún cuối cùng của nền đất yếu d-ới tải trọng khối đất đắp phía trên. Để thuận lợi cho việc kiểm chứng các kết quả giữa hai ph-ơng pháp tính tay và tính máy có sự hỗ trợ của phần mềm Plaxis tác giả luận văn sử dung mô hính hoá trụ tròn đơn vị đất để tính. Giả thiết trụ tròn có đ-ờng kính B = 2b = 1,9m. Chịu tải trọng phân bố đều là p = 120 KN/ m2. Khi đó ta có sơ đồ ứng suất nh- hình 5.3. Tổng độ lún của nền ba lớp đ-ợc tính toán theo công thức (5.1) các trị số độ lún thành phần đ-ợc xác định nh- sau: a. Độ lún tức thời Theo ph-ơng pháp gần đúng của Janbu cải tiến, ta có : Si = 0* 1 * * sE BP (5.2) Trong đó: 0: là hệ số ảnh h-ởng đối với độ sâu chôn móng so với bề dày mặt đất (D); ở đây: D/B = 0 nên ta có 0 = 1,0. 1: là hệ số ảnh h-ởng đối với hình dạng móng, bài toán đang xét có tiết diện móng hình tròn, và H/B = 16/1,9 = 8,4 nên ta đ-ợc 1 = 0,57. E *S = n i n n ioi h hE 1 E *S = 5,255,2 5,2*21485*16225,2*2714 = 2027 KN/m2 67 C(i) C 2 = 120 KN/m 2 P = 120 KN/m B = 2Re =1,9m MNN 2,5m 5m 2,5m 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m , o(10) o(8) , , o(7) o(6) , , o(5) o(4) , , o(3) o(2) , , o(1) o(9) o C c(o) Hình 5.3. Sơ đố tính toán tổng độ lún của nền đất yếu nhiều lớp theo ph-ơng pháp cân bằng. Thay các trị số tìm đ-ợc vào ph-ơng trình (5.2) ta nhận đ-ợc : S1 = 1,0 * 0,57 * 2027 9,1*120 = 0,064m Vậy Si = 0,063m b. Độ lún cố kết ban đầu (Sc) Theo ph-ơng pháp cân bằng, ta có: Si = n ii He 1 * ( 5.3) Trong đó: * ie = oi cioi oi ci e C log 1 (5.4) 68 Hi: chiều dày từng lớp đất phân tố, trong tr-ờng hợp bài toán này lấy Hi = 1m. 'oi: ứng suất hữu hiệu tầng phủ ở giữa từng lớp đất phân tố đã chia; Kết qủa tính độ lún cố kết ban đầu (Sc) đ-ợc lập thành bảng d-ới đây (xem bảng 5.2) Ghi chú: n i n ici c h hC C 1 1 * = 0,24 n i n ii h he e 1 1 0 0 * = 1,25 o c e C 1 = 25,11 24,0 = 0,129 Kết qủa tính toán độ lún cố kết ban đầu trình bày trong bảng sau: Bảng 5.2. Kết qủa tính toán độ lún cố kết ban đầu của nền có cấu trúc dạng II ch-a đ-ợc gia cố bằng cọc cát. Lớp thứ (i) H (m) oi (KN/m 2) ci(KN/ m 2) * ie Sc = i n i He 1 * 1 1 4 107,9 0,187 0,187 2 1 12 47,6 0,090 0,090 3 1 20 22,0 0,042 0,042 4 1 26 12,1 0,021 0,021 5 1 32 7,6 0,012 0,012 6 1 38 5,2 0,007 0,007 7 1 44 3,7 0,005 0,005 8 1 50 2,8 0,003 0,003 9 1 57 2,2 0,002 0,002 10 1 64 1,8 0,002 0,002 Tổng cộng : Sc = 0,37m 69 c. Độ lún thứ cấp (Ss) Giả sử Ss = 0,25 x Sc = 0,25 x 0,37 = 0,093 m. Vậy độ lún của nền tạo bởi 3 lớp đất yếu d-ới tác dụng của tải trọng 120 KN/ m2 do khối đất đắp phía trên gây ra là: S = 0,064 + 0,37 + 0,093 = 0,52m Vậy tổng độ lún là: S = 520 mm 2. Nến đất yếu nhiều lớp đ-ợc gia cố bằng cọc cát Giả thiết các cọc cát gia c-ờng nền đất yếu đ-ợc bố trí theo sơ đồ tam giác đều, tỉ số diện tích thay thế as = 0,1 0,45, tỉ số giữa chiều dài cọc cát với đ-ờng kính của nó L/D = 5 20. Vật liệu cát làm cọc có tính chất nh- bảng 5.1. Với E0 = 20000 KN/m 2 Do khối l-ợng tính toán lớn, nên trong luận văn này, tác giả đi vào tính toán cụ thể tr-ờng hợp gia c-ờng ba dạng nền đất yếu (dạng I, dạng II, dạng III), bằng giải pháp cọc cát với giá trị as = 0,1, L = 10m, L/D = 20 Trong đó chỉ trình bày chi tiết các b-ớc tính toán cho tr-ờng hợp nền không đồng nhất 3 lớp (dạng II). Ta có: as = 0,907(D/S) 2 as = 0,907(0,6/1,8) 2 = 0,1 De = 1,05.S = 1,05 x1,8m = 1,9m Rê = 0,95m Sơ đồ trụ đơn vị và mặt bằng bố trí ba cọc cát theo hình tam giác đều nh- chỉ ra trên hình 5.4. 70 0,866S S (b) Mặt bằng ba cọc cát bố trí theo tam giác đều D Nền cứng L S C De Khớp giả định Cọc cát Đất (a) Mặt cắt trụ đơn vị Hình 5.4. Sơ đồ trụ đơn vị (a) và mặt bằng bố trí ba cọc cát theo tam giác đều (b). a. Tính hệ số tập trung ứng suất Ta có Môđun đàn hồi CE của nền đất là: 22741 n E E n i C KN/m2 Vậy có tỷ số C S E E = 2274 20000 = 9 Theo mối t-ơng quan giữa n và tỉ số C S E E ở hình 4.15 ta tìm đ-ợc n = 2,4 Hệ số giảm ứng suất trong đất sét yếu bao quanh cọc cát ( C) đ-ợc tính 87,0 1,014,21 1 a1n1 1 S C b. Tính độ lún cố kết ban đầu Độ lún cố kết ban đầu của nền đất yếu đã gia c-ờng bằng cọc cát d-ới tác dụng của khối đắp bên trên có giá trị P = 120 KN/m2 đ-ợc tính theo công thức (4.21) hoặc (4.22), kết quả đ-ợc lập thành bảng sau: 71 Bảng 5.3. Kết quả tính toán độ lún cố kết ban đầu cho nền có cấu trúc dạng II đã gia cố bằng cọc cát Lớp thứ i Hi(m) o(i) (KN/m2) c(i) (KN/m2) C * c(i) (KN/m2) ei SC = n ii He 1 * * 1. 1 4 107,9 94,6 0,18 0,18 2. 1 12 47,6 41,8 0,084 0,084 3. 1 20 22,0 19,3 0,038 0,038 4. 1 26 12,1 14,6 0,019 0,019 5. 1 32 7,6 6,7 0,011 0,011 6. 1 38 5,2 4,5 0,006 0,006 7. 1 44 3,7 3,3 0,004 0,004 8. 1 50 2,8 2,5 0,003 0,003 9. 1 57 2,2 1,9 0,002 0,002 10. 1 64 1,8 1,6 0,001 0,001 Tổng cộng : S tc = 0,35m 5.3.2. Tính toán tốc độ lún cố kết ban đầu theo thời gian 1. Tính toán hệ số cố kết ngang và đứng - Tính toán hệ số cố kết trung bình theo ph-ơng ngang ( hC ) n i n ihi h h Ch C 1 2 1 2 * (5.5) Hay: 222 222 5,255,2 017,05,201,05016,05,2 hC hC = 0,014 (m2/ngày đêm) - Tính toán hệ số cố kết trung bình theo ph-ơng đứng V C V C = n 1 2 vi i n 1 2 i C h h (5.6) 72 Theo điều kiện bài toán ta có: Chi = 2Cvi Cvi = 2 Chi Thay số V C = 007,0 2 014,0 2 hC (m2/ngày đêm) - Tổng mức độ cố kết trung bình theo ph-ơng ngang và ph-ơng đứng (U) đ-ợc xác định theo công thức (3.11) nh- sau: U = 1 - (1 - Uh)(1 - Uv) (5.7) Trong đó: Uh: mức độ cố kết theo ph-ơng ngang, đ-ợc xác định: Uh = 1 - exp )n(F T8 h (5.8) Th = t. D C 2 c h Các cọc cát đ-ợc bố trí theo sơ đồ tam giác đều với khoảng cách cọc là: S = 1,9m Ta có De = 1,05 *S = 1,05 *1,8 = 1,9m Xét thời gian cố kết t = 90 ngày đêm khi đó ta có: Th = 35,0 9,1 90*014,0 2 F(n): hệ số Barron F(n) = 2 2 2 2 4 13 )ln( 1 n n n n n 2 2 2 2 3.4 13.3 )3ln( 13 3 )3(F F(3) = 0,51 Thay giá trị F(3) vừa tìm đ-ợc vào công thức (5.8) ta nhận đ-ợc: Uh = 1 - exp 51,0 35,08 Uh = 1 - exp (-55) = 0,99 Uh = 0,99 + Uv : là mức độ cố kết theo ph-ơng đứng 73 Uv = 1 - v 2 2 TMexp M 2 ở đây: M = 2 1m2 (m là một số nguyên) Tv : là hệ số không thứ nguyên theo ph-ơng đứng Tv = t H C 2 v hay Tv = 0044,090. 12 007,0 2 Với Tv= 0,0044 tra bảng ta đ-ợc Uv = 10% = 0,1 Thay các giá trị Uh = 0,99 và Uv = 0,1 vào công thức (5.7) ta đ-ợc: U = 1 - (1 - 0,99)(1 - 0,1) = 1 100% 2. Tính tốc độ lún cố kết ban đấu - Tốc độ lún cố kết ban đầu sau t = 90 ngày đêm của nền đất yếu tr-ớc khi gia c-ờng là: 0 tS = SC* Uv = 0,37 * 0,1 = 0,037m - Tốc độ lún cố kết ban đầu sau t = 90 ngày đêm của nền đất yếu sau khi gia c-ờng là: St = t cS * U = 0,35 * 1 = 0,35 (m) Nh- vậy qua tính toán cho thấy nền đất sau khi đ-ợc gia cố bằng cọc cát và có nén với tải trọng P = 120KN/m2 t-ơng ứng với một khối đất cao 6m với = 20KN/m3 thì trong khoảng thời gian 90 ngày đêm (3 tháng) đã cố kết xong với U = 100%. 5.3.3. Độ lún thứ cấp SS của nền đất đã gia c-ờng bằng cọc cát áp dụng công thức (4.25), ta có: SS = C .. H . log10 1 2 t t Trong đó: C = 0,005 H = H - t cS = 10 - 0,35 = 9,65m t1: thời gian bắt đầu lún thứ cấp (thời gian đạt độ lún cố kết đ-ợc 90%), t1= 90 ngày đêm. 74 t2: thời gian xảy ra độ lún thứ cấp, giả thiết kéo dài 10 năm. Vậy độ lún thứ cấp sau 10 năm (t2 = 10 x 365 ngày đêm) SS = (0,005)*(9,65)*log10 90 365*10 = 0,093m Vậy tổng độ lún của nền đã gia cố bằng cọc cát sau 10 năm là: S = Ss + t cS = 0,093 + 0,35 = 0,43m 5.3.4. Trị số gia tăng độ bền của nền đất sau khi gia c-ờng bằng cọc cát Trị số gia c-ờng độ bền cắt theo thời gian ( Ct) do quá trình cố kết của đất nền sau khi đ-ợc gia c-ờng bằng cọc cát đ-ợc tính theo công thức: Ct = K1 ( * c) (U) = )(* U C c Kết qủa tính toán với từng lớp có chiều dầy 1m và lập thành bảng d-ới đây: Bảng 5.4. Kết quả đ-ợc tính toán trị số gia tăng độ bền cắt do quá trình cố kết của nền đất yếu có cấu trúc dạng II sau thời gian t = 90 ngày đêm. Lớp thứ i Hi (m) C (KN/m2) o(i) (KN/m2) c(i) (KN/m2) C * c(i) (KN/m2) U C90 1. 1 6 4 107,9 94,6 0,95 134,8 2. 1 6 12 47,6 41,8 0,95 19,8 3. 1 6 20 22,0 19,3 0,95 5,5 4. 1 6 26 12,1 10,6 0,95 2,3 5. 1 6 32 7,6 6,7 0,95 1,2 6. 1 6 38 5,2 4,5 0,95 0,7 7. 1 6 44 3,7 3,3 0,95 0,4 8. 1 6 50 2,8 2,5 0,95 0,3 9. 1 5,4 57 2,2 1,9 0,95 0,2 10. 1 5,4 64 1,8 1,6 0,95 0,1 Qua tính toán trị số gia tăng độ bền cắt ta thấy độ bền cắt của nền đất chỉ tăng trong phạm vi tính từ mặt đất đến độ sâu 8,5m, đây cũng là độ sâu làm việc có hiệu quả của cọc cát. 75 5.3.5. Kết quả tính toán Qua quá trình tính toán đối với giải pháp cọc cát trong việc gia cố nền đất yếu có cấu trúc thuộc dạng II ở khu vực Hải Phòng cho các kết quả thể hiện trong bảng 5.5, nh- sau: Bảng 5.5. Tốc độ cố kết của nềncoc cấu trúc dạng II tr-ớc và sau khi gia cố bằng cọc cát. Thời gian cố kết t (ngày đêm) Nền ch-a gia cố cọc cát Nền đã gia cố bằng cọc cát Độ cố kết U% Độ cố kết U% 90 10 95 200 12 G ia i đ ọ an l ú n t h ứ c ấp ( B ắt đ ầu t ừ t = 9 0 đ ến t = 3 6 5 0 n g ày đ êm ) 1000 25 2000 35 3650 48 7300 65 14600 85 18250 95 Độ lún cố kết ban đấu 0,37m 0,35m Tổng độ lún 0,53m 0,43m 5.4. Ph-ơng pháp tính có sự hỗ trợ phần mềm plaxis 5.4.1. Các b-ớc tiến hành của phần mềm plaxis Đây là phần mềm đ-ợc cung cấp bởi hãng phần mềm của Công ty Koxhiyoki Kabuto - Nhật Bản. Phần mềm này đã đ-ợc đánh giá có chất l-ợng qua rất nhiều công trình trên toàn thế giới. Các kết quả do phần mềm này tạo ra khá phù hợp với các kết quả kiểm nghiệm bằng mô hình thực tế. Những thông tin về phần mềm này có thể tham khảo trực tuyến tại trang web www.plaxis.com 76 1. Mô hình hoá bài toán gia c-ờng nền đất yếu bằng cọc cát Hiện nay đa số các kết quả thí nghiệm hay đ-ợc sử dụng th-ờng cho ta kết quả về vật liệu đất và cát nh- một vật liệu đàn hồi, bên cạnh đó do thời gian thực hiện nghiên cứu có hạn, tác giả tập trung vào nghiên cứu mô hình đàn hồi để đ-a ra các tính toán hiệu quả kỹ thuật của ph-ơng pháp gia c-ờng nền đất yếu bằng cọc cát Mô hình đ-a vào để tính toán trong Plaxis dựa trên các nhận xét trong phần lý thuyết đã đề cập. Đó là coi nh- cọc cát và vùng đất ảnh h-ởng là một trụ đơn vị lý t-ởng nh- đã trình bày trong mục 4.1.1. ch-ơng 4, mô hình này phù hợp với điều kiện số l-ợng cọc cát là rất lớn trải trên diện rộng và chịu tải đều, đây là điều kiện rất phù hợp với công trình đ-ờng khi có mặt cắt ngang nền là lớn (Ví dụ nh- mặt cắt ngang đ-ờng đô thị hoặc đ-ờng cao tốc). Bài toán cọc cát trở thành bài toán đối xứng trục, tuy nhiên do cọc cát hình tròn nên ta cũng sẽ có kết quả giải bài toán phẳng t-ơng tự nh- bài toán không gian. 2. Các b-ớc sử dụng phần mềm Plaxis Ch-ơng trình Plaxis đ-ợc khởi động bằng cách nhấp đúp chuột vào biểu t-ợng Plaxis (Plaxis input). Khi đó một cửa số hội thoại xuất hiện, ch-ơng trình cho phép thiết lập bài toán mới (New Projec) hay làm việc với bài toán đã có tr-ớc (Existing Project). Nếu lựa chọn New Project và kích nút OK thì cửa sổ General settings xuất hiện. - B-ớc 1: Thiết lập chung - General settings Cửa sổ General settings hiện ra nh- hình phía tr-ớc. Cửa sổ gồm 2 bảng nhập dữ liệu. Trong bảng Project ta nhập tên bài toán vào hộp Title, mô hình tín toán vào hộp Model, chọn mô hình đối xứng trục Axisymmtry, số nút tính toán vào hộp Elments chọn 15 node. 77 Hình 5.5. Cửa sổ thiết lập chung - Trong bảng Dimensions minh hoạ ở hình 5.5, giữ nguyên đơn vị trong hộp Units. - Trong hộp Geometry Dimensions nhập các giá trị (0),(10); (0),(12) vào các hộp Left, Right, Botton và Top. - Trong hộp Grid điền giá trị 0,1 vào hộp Spacing và 1 hộp Number of interval Hình 5.6. Cử sổ thiết lập đơn vị, kích th-ớc - B-ớc 2: Tạo đ-ờng bao mô hình, các lớp và các cấu trúc Khi phần thiết lập chung hoàn thành, vùng đồ hoạ xuất hiện với một điểm gốc và các trục toạ độ. Kích con trỏ lần l-ợt vào các điểm (0,0); (0,1.5), 78 (1.5,11);(11,0). Khi đó Plaxis sẽ nhận mô hình này và sẽ tạo ra cho mô hình một màu sáng nhẹ. Để tạo các lớp đất ta kích con trỏ vào các điểm (0,6);(1.5,6);(0,8.5), (1.5,8.5); (0,10);(1.5,10). Hình 5.7 Cấu trúc mô hình - B-ớc 3: Tạo các điều kiện biên Để thiết lập điều kiện biên cho bài toán này ta kích con trỏ vào nút (Standard fixities) trên thanh công cụ hoặc chọn chức năng Standard fixities từ thực đơn Load để thiết lập những điều kiện biên chuẩn. Hình 5.8. Thiết lập điều kiện biên 79 - B-ớc 4: Thiết lập đặc tính của vật liệu Tính chất của vật liệu đ-ợc nhập trong cửa sổ Material sets trên thanh công cụ hoặc chọn chức năng Soil & Interfaces trong thực đơn Materials. Chọn New ở phía d-ới cửa sổ Matterial sets, khi đó xuất hiện một hộp thoại mới và 3 trang có tiêu đề: General, Parameters và Interfaces (Xem minh hoạ các hình 5.5, 5.6, 5.7, - Trong hộp General, gõ tên lớp địa chất vào ô Idefitication, chọn Mohr - Coulomb trong hộp Materials model và chọn UnDrained trong hộp Material type. - Nhập các giá trị cơ lý của các lớp địa chất vào hộp General properties và hộp Paramerters (gồm các thông số dry, wet, Kx, Ky, Rref, v, cref, ). Kích nút OK để nhận những thông số vật liệu hiện thời. - Kéo dòng dữ liệu các lớp địa chất từ cửa sổ Material sets (Chọn và giữ chuột trái kéo xuống) tới mô hình trong vùng đồ hoạ và thả chuột. nếu dòng dữ liệu đó đ-ợc đặt đúng vị trí thì vùng đó sẽ thay đổi màu sắc. - Kích con trỏ vào nút OK ở cửa sổ Material sets để kết thúc việc nhập dữ liệu. Hình 5.9. Thiết lập về đặc tính vật liệu - B-ớc 5: Xác lập tải trọng tác dụng Kích vào nút Tractions - Load system A trên thanh công cụ. Di chuyển con trỏ và kích vào các điểm (0,11), 1.5,11). Khi đó tải trọng đ-ợc xác lập, trực tiếp vào tải trọng và thay các giá trị -20 vào giá trị y. 80 Hình 5.10. Xác lập tải trong - B-ớc 6: Taọ l-ới phần tử hữu hạn Kích con trỏ vào nút Generate mash trên thanh công cụ hoặc chọn chức năng Generate từ thực đơn Mash. Sau quá trình tạo lập một cửa sổ mới xuất hiện (Output -indow), l-ới phần tử hữu hạn đ-ợc tạo ra trong cửa sổ này. Chọn Medium trong hộp. Kích con trỏ vào nút update để quay lại chế độ nhập mô hình. - B-ớc 7: Những điều kiện ban đầu Kích con trỏ vào nút Initial conditions trên thanh công cụ hoặc chọn chức năng Initial conditión trong thực đơn Initial. Hình 5.11. Tạo lập biên không thấm 81 Một cửa sổ xuất hiện với giá trị mặc định đơn vị dung trọng của n-ớc là 10KN/m3. Kích vào nút OK để chấp nhận giá trị mặc định. Khi trạng thái Ground water conditions đ-ợc kích hoạt thì nút Phreatic line cũng đ-ợc lựa chọn. Di chuyển con trỏ và kích vào điểm (0,11), (3,11), khi đó đ-ờng bão hoà chung đ-ợc tạo lập ngay trên mặt đất. Kích vào nút Closed consolidation boundary, sau đó kích vào các điểm (1.5,11), (1.5,0). Khi đó một biên không thấm đ-ợc tạo lập. Kích vào nút Ground water presures trên thanh công cụ, xuất hiện cửa sổ waterr pressures generation. Trong cửa sổ này chọn nút Phreatic line trong hộp thoại Gênrate by và kích nút OK. Sau khi tạo áp lực n-ớc cửa sổ Output sẽ đ-ợc hiển thị. Kích vào nút Update để quay lại trạng thái Ground water conditions. Để tiếp tục quá trình Geometry Configuration kích vào nút Switch (Initial stresses and geometry configuration) trên thanh công cụ. Kích con trỏ vào nút Generate Initial stresses (Dấu + màu đỏ trên thanh công cụ) hoặc chọn chức năng Initial stresses từ thực đơn Generate. Khi đó hộp thoại K0 - procedure xuất hiện. Giữ tổng bội số của trọng l-ợng đất ( Mweight) bằng 1. Chấp nhận giá trị mặc định của K0 và kích nút OK. Sau khi tạo ứng suất ban đầu thì cửa sổ Output xuất hiện trong đó ứng suất hiệu quả đ-ợc biểu thị là ứng suất chính. Kích vào nút Update để quay lại mô hình dữ liệu. Lúc này việc tính toán đ-ợc xác định. Sau khi kích chuột vào nút Calculate ch-ơng trình sẽ hỏi có ghi dữ liệu vào ổ cứng không. Kích vào nút Yes và nhập tên file cho đúng rồi kích con trỏ vào nút Save. - B-ớc 8: Tính toán Sau khi kích con trỏ vào nút Calculate ch-ơng trình nhập dữ liệu sẽ đóng lại và khởi động ch-ơng trình tính toán. Trong trang General, ở ổ Calculation type chọn Plastic hoặc Consolidation ở dòng dữ liệu đầu, chọn Load advancement level ở dòng dữ liệu thứ hai. 82 Hình 5.12. Thiết lập tính toán Trong trang Paramates giữ giá trị mặc định lớn nhất của Additional steps là 100 trong ô Control parameters và chọn Standard settings trong ô Interative proceduce. Chọn Total multipler trong ô Loading input. Kích con trỏ vào nút Define hoặc vào dòng tiêu đề Multipliers. Nhập các giá trị tải trọng t-ơng ứng vào hộp - MloadA. Kích con trỏ vào nút Set points for Curve trên thanh công cụ, một cửa sổ mở ra cho thấy tất cả những nút trong mô hình phần tử hữu hạn. Chọn một nút ở bên phía góc trái, nút đ-ợc chọn sẽ đ-ợc đánh dấu là A. Kích chuột vào nút update để quay về cửa sổ tính toán. Trong cửa sổ tính toán kích con trỏ vào nút Calculate để bắt đầu các b-ớc tính toán. Khi quá trình tính toán kết thúc thì danh sách các b-ớc tính hiện ra trong hộp nhật ký Loginfo. Hộp nhật ký này cho ta biết quá trình tính toán đã hoàn tất hay ch-a. Khi hộp nhật ký cho ra một thông báo là No Error thì quá trình tính toán đã hoàn thành. Các giai đoạn có thể chèn vào hoặc xoá đi bằng cách kích vào nút Next, Insert hay Delete trong cửa sổ tính toán. - B-ớc 9: Hiển thị kết quả đầu ra. Khi quá trình tính toán hoàn thành thì những kết quả sẽ đ-ợc thể hiện trong ch-ơng trình Output Program. Kích con trỏ vào giai đoạn tính cuối cùng trong 83 cửa sổ tính toán và kích vào nút Output trên thanh công cụ, ch-ơng trình Out đ-ợc khởi động. B C D E F G H I J K Total displacements Extreme total displacement 79.34*10 -3 m [*10 -3 m] B : 0.000 C : 8.000 D : 16.000 E : 24.000 F : 32.000 G : 40.000 H : 48.000 I : 56.000 J : 64.000 K : 72.000 L : 80.000 Hình 5.13. Biểu đồ kết quả về áp lực n-ớc Chọn chức năng Total displacements trong thực đơn Deformations, sơ đồ thể hiện tổng chuyển vị của các nút bằng những mũi tên cùng với một chỉ dẫn về độ lớn. Trong hộp kết hợp ta có thể chọn một trong 3 cách thể hiện là mũi tên (Arrows); đồng mức (Counturs) hay phổ màu (Shadings). Ngoài tổng 84 chuyển vị trong thực đơn Defomations còn cho phép ta hiển thị những chuyển vị gia tăng - Incremental displacements. Chọn chức năng Efective stresses từ thực đơn Stresses. Sơ đồ biểu thị ứng suất hiệu quả là ứng suất chính cùng với một lời chỉ dẫn về độ lớn. Chọn chức năng Excess pore pressures trong thực đơn Stresses. Sơ đồ biểu thị áp lực n-ớc lỗ rỗng cùng với độ lớn. Kích con trỏ vào nút Table trên thanh công cụ. Một cửa sổ mới đ-ợc mở ra trong đó có 1 bảng các giá trị ứng suất tại mỗi điểm của tất cả các phần tử. Trong Curves biểu thị các biểu đồ liên hệ giữa thời gian, chuyển vị, tải trọng tác dụng, áp lực n-ớc lỗ rỗng. 5.4.2. Kết quả tính tổng độ lún của nền đất yếu nhiều lớp d-ới khối đất đắp 1. Nền đất yếu nhiều lớp ch-a đ-ợc gia c-ờng bằng các cọc cát. Bằng ph-ơng pháp mô hình thông qua việc sử dụng phần mềm tin học Plaxis để nghiên cứu sự biến dạng cho các dạng nền có cấu trúc địa chất dạng I, dạng II và dạng III. a. Điều kiện tải trọng Tải trọng tác dụng lên nền đất ch-a gia c-ờng có giá trị là P = 120 KN/m2 Đ-ợc quy đổi d-ới dạng một khối đất đắp cao 5m bề rộng 45 m. Có dung trong = 20 KN/m2 và một lớp đệm công tác dày 1m. Để đảm bảo cho việc tính toán đ-ợc sát với thực tế thi công ta tiến hành đắp từng mét một và đợi cho lún ổn định sau đó đắp lớp tiếp theo. Gía trị độ lún thu đ-ợc là độ lún cố kết (Sc t). b. Kết qủa tính toán. Sau khi nhập số liệu và tính toán với các b-ớc nh- giới thiệu phần (5.4.1) Ta thu đ-ợc kết quả cho 3 dạng nền cụ thể nh- sau. Bảng 5.6. Kết qủa tính toán tổng độ lún, biến dạng cho 3 dạng nền. (đơn vị: mm) Loại nền Độ lún tổng Stc Chuyển vị ngang Độ sâu kết thúc biến dạng Dạng nền I 673 343 12.103 Dạng nền II 557 333 10.103 Dạng nền III 612 527 14.103 85 Qua bảng kết quả trên cho thấy kết quả tính toán bằng ph-ơng pháp mô hính thông qua việc sử dụng phần mềm Plaxis cho kết quả độ lún cố kết phù hợp với kết quả của ph-ơng pháp tính toán lý thuyết (bằng tay) thể hiện ở kết quả độ lún của nền dạng II qua việc tính toán bằng 2 ph-ơng pháp cũng cho kết quả nh- nhau là 35 mm và phạm vi tắt lún ở phần tính tay là tới độ sâu 8,5m cũng trùng với phạm vi mà ở đó có sự kết thúc biến dạng ngang trong phần tính toán có sử dụng phần mềm Plaxis. Kết quả tính toán cũng cho thấy việc áp dụng phần mềm Plaxis vào tính toán giải quyết bài toán cố kết đối xứng trục thông qua việc thiết kế giải pháp cọc cát trong gia c-ờng nền đất yếu là rất phù hợp và hiệu quả cho kết quả tin cậy. Với việc kiểm chứng ở trên cho phép ta có thể ứng dụng phần mềm Plaxis vào việc giải quyết các bài toán cố kết đối xứng trục, do đó ở phần sau khi tính toán với các dạng nền đã gia c-ờng bằng cọc cát tác giả chủ yếu sử dụng phần mềm Plaxis hỗ trợ trong việc tính toán thiết kế. 2. Nền đất yếu nhiều lớp khi đ-ợc gia c-ờng bằng các cọc cát. a. Vật liệu làm cọc (cát). Để tăng cao khả năng chịu lực của nền, tăng mức độ cố kết ta tiến hành gia c-ờng cho ba dạng nền dạng I, dạng II, dạng III, có tính chất ở bảng (5.1) bằng vật liệu rời là cát có tính chất cơ lý nh- sau: - dry = 18 KN/ m 3 , wet = 21 KN/ m 3 - Kx = Ky =1 m/ngđ , E = 20.000 KN/ m 2 - cref = 1KN/ m 2, = 0,3, = 310 b. Kết qủa tính toán Để có thể đánh giá một cách toàn diện về ph-ơng pháp cọc cát trong gia c-ờng nền đất, tác giả đ-a ra nhiều ph-ơng án thiết kết giả pháp cọc cát. Thể hiện qua việc tính toán gia cố nền trong các tr-ờng hợp tỷ số thay thế (as) biến đổi nhận các giá trị. 86 as = 0,1; 0,2; 0,25; 0,3. Và tỷ số giữa chiều dài và đ-ờng kính cọc (L/D) bằng 5; 10; 15; 20. Bằng việc sử dụng phần mếm Plaxis trong tính toán và sau khi xử lý, tổng hợp số liệu cho kết quả về độ biến dạng của các dạng nền sau khi đ-ợc gia c-ờng bằng giải pháp cọc cát thể hiện qua các đồ thị sau: - Kết quả tính toán cho nền đất có cấu trúc dạng I 0 100 200 300 400 500 600 700 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 as sc t L/D = 5 L/D = 10 L/D = 15 L/D = 20 Hình 5.14. Kết qủa tính toán độ lún cố kết 0 5 10 15 20 25 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 as h L/D = 5 L/D = 10 L/D = 15 L/D = 20 Hình 5.15. Kết quả tính toán chuyển vị ngang - Kết quả tính toán cho nền đất có cấu trúc dạng II 87 0 100 200 300 400 500 600 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 as sc t L/D = 5 L/D = 10 L/D = 15 L/D = 20 Hình 5.16. Kết qủa tính toán độ lún cố kết 0 5 10 15 20 25 30 35 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 as h L/D = 5 L/D = 10 L/D = 15 L/D = 20 Hình 5.17. Kết quả tính toán chuyển vị ngang - Kết qủa tính toán cho nền đất có cấu trúc dạng III 0 100 200 300 400 500 600 700 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 as sc t L/D = 5 L/D = 10 L/D = 15 L/D = 20 88 Hình 5.18. Kết qủa tính toán độ lún cố kết 0 5 10 15 20 25 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 as h L/D = 5 L/D = 10 L/D =15 L/D = 20 Hình 5.19. Kết quả tính toán chuyển vị ngang Thông qua việc tính toán bằng phần mềm Plaxis cũng xác định đựơc giá trị tập trung ứng suất (n) của nền đất và cọc có đặc điểm sau: Khi nền đ-ợc gia c-ờng bằng cọc cát thì ứng suất tập trung vào cọc cát lớn hơn vào trong đất yếu theo tính toán đối với ba dạng nền đất trong khu vực nghiên cứu thì giá trị tập trung ứng suất nằm trong khoản 1 n < 3. Tại chân cọc cát thì giá trị n = 1 tức là tại đó ứng suất tập trung vào cọc cát và đất là nh- nhau hay nói cách khác ở độ sâu của cọc cát mà ở đó giá trị tập trung ứng suất n = 1 là độ sâu làm việc không hiệu quả của cọc. Nh- vậy qua việc tính toán mức độ biến dạng ngang ta có thể xác định đ-ợc độ sâu cọc cát cần để gia cố nền đất, cụ thể việc xác định độ sâu của các cọc cát cho việc gia cố ba dạng nền nh- sau: Dạng I chiều dài cọc cát là: L = 12 m Dạng II chiều dài cọc cát là: L = 10 m Dạng III chiều dài cọc cát là: L = 14 m - Qua tính toán cho thấy trong tr-ờng hợp cấu trúc nền tạo bởi các lớp đất yếu, tốt xem kẹp nhau. Thì tại các lớp đất yếu giá trị tập trung ứng suất là lớn nhất tức là tải trọng tập trung vào cọc cát là chủ yếu, đây là -u điểm của giải pháp cọc cát trong gia c-ờng nền đất yếu. - Các kết quả và biểu đồ chi tiết của các bài toán xem phụ lục kèm theo. 89 Kết luận và kiến nghị 1. Qua việc nghiên cứu về đặc tính địa chất công trình và sự phân bố của các trầm tích đất yếu trong Holocen có thể sơ bộ phân chia nền đất khu vực nghiên cứu ra ba dạng cấu trúc nền, ba phụ kiểu và 10 dạng nền (ch-ơng 2). 2. Đối với đặc tr-ng về tính chất địa chất công trình của các lớp đất yếu trong khu vực Hải Phòng thì việc áp dụng các giải pháp gia cố nh- : bấc thấm, tạo cốt (cọc xi măng đất , cọc vôi đất) và cọc cát là hiệu quả, 3. Với kết quả tính toán trên ta thấy, ph-ơng pháp gia c-ờng nền đất yếu bằng cọc cát làm giảm đáng kể độ lún của nền. Trị số giảm độ lún của nền giảm khi tăng tỷ số thay thế diện tích as (Ví dụ tr-ờng hợp nền đất yếu nhiều lớp không gia c-ờng với tải trọng đắp phía trên 6m lún 0,53m; tr-ờng hợp nếu có gia c-ờng bằng các cọc cát với tỷ số diện tích thay thế as = 0,1 vẫn với tải trọng đó lún cón 0,44m. Nh- vậy độ lún có thể giảm đ-ợc tới hơn 12%. Còn nếu tỉ số thay thế diện tích tăng lên đến 0,3 thì độ lún có thể giảm đến gần 70%). 4. Cơ chế phá hoại do phình ngang của cọc cát đúng nh- lý thuyết đã nêu ra. Cọc cát sẽ phá hoại trong phạm vi lớp đất yếu nhất. Bởi vì tại lớp đất rất yếu, áp lực đất xung quanh tác dụng vào cọc cát là rất nhỏ, do đó hiện t- -ợng phá hoại phình ngang của cọc cát sẽ diễn ra tại lớp đó (Xem biểu đồ chuyển vị ngang của cọc cát). 5. Tốc độ lún của nền đ-ợc gia cố bằng cọc cát diễn ra nhanh hơn rất nhiều so với nền không đ-ợc gia cố ( cụ thể với nền có cấu trúc dạng II khi ch-a gia cố trong thời gian 90 ngày đầu chỉ mới cố kết đ-ợc 10% và sau một thời gian 18.250 ngày độ cố kết mới đạt 95%, còn khi nền đ-ợc gia cố bằng cọc cát thì 90 ngày đầu độ cố kết đã đạt 95%) . 6. Với các giá trị n tính toán đ-ợc ta thấy hoàn toàn phù hợp với thực tế. Lớp đất nào yếu thì tỷ số tập trung ứng suất tại đó sẽ lớn. Điều đó có nghĩa là tại lớp đất yếu ứng suất sẽ tập trung vào cọc cát nhiều. 90 7. Theo kết quả tính lún bằng phần mềm Plaxis có thể chứng minh một điều: Với tỷ số as = const nh-ng L/D biến thiên thì tổng độ lún của nền hỗn hợp thay đổi không nhiều. Điều này cho thấy trị số của tỷ số diện tích thay thế as là vô cùng quan trọng với nền đất yếu đ-ợc gia c-ờng bằng cọc cát cho cả mục đích kỹ thuật và kinh tế. 8. Khi nền đất đ-ợc gia c-ờng bằng cọc cát thì chuyển vị ngang giảm và giá trị này tỷ lệ nghịch với sự biến đổi của tỷ diện tích thay thế (as)., căn cứ vào độ sâu có chuyển vị ngang, biến dạng đứng để xác định chiều dài cọc cát cần để gia cố nền. 9. Với nền đ-ợc gia cố bằng các cọc cát thì giá trị tập trung ứng suất n thay đổi theo độ sâu. Giá trị này dần dần tiến tới một giá trị xác định tại chân cọc cát. đối với đất yếu ở khu vực Hải Phòng thì giá trị n từ 2 đến 3 và tại chân cọc cho giá trị n bằng 1. Nh- vậy với cách tính toán bằng tay ta lựa chọn n bằng một giá trị cho toàn bộ cọc cát là ch-a chính xác. Về vấn đề này chúng tôi hy vọng còn tiếp tục nghiên cứu sâu hơn trong t-ơng lại. 91 tài liệu tham khảo 1. Lê Quy An, Nguyễn Công Mẫn, Nguỹên Văn Quý (1970), Cơ học đất, Nhà xuất bản Đại học và trung học chuyên nghiệp, Hà Nội. 2. Đinh Xuân Bảng, Vũ Công Ngữ, Lê Đức Thắng (1995), Sổ tay thiết kế nền móng (Tài liệu dịch), Tr-ờng Đại học Kiến trúc,. 3. Nguyễn Ngọc Bích, Lê Thị Thanh Bình, Vũ Đình Phụng, Đất xây dựng - Địa chất công trình và Kỹ thuật cải tạo đất trong xây dựng,.... 4. Lê Thị Thanh Bình (2001), Độ lún và áp lực n-ớc lỗ rỗng trong nền đất yếu khi xử lý bằng bấc thấm, báo cáo khoa học, Hà Nội. 5. Vũ Công Ngữ, Nguyễn Văn Dũng (1995), Cơ học đất, NXB khoa học và kỹ thuậ, Hà Nội. 6. Whitlow R, Cơ học đất, 1996, Tập 1& 2 (Dịch sang tiếng Việt), NXB Giáo dục, Hà Nội. 7. Kannitham Soulyphan (2002), Biến dạng của đất dính mềm có xét đến định h-ớng cố kết thấn và ph-ơng pháp xác định các hệ số cố kết của đất, Luận án Tiến sĩ Kỹ thuật.Tr-ờng đại học Xây dựng. 8. Hoàng Văn Tân, Trần Đính Ngô, Phan Xuân Tr-ờng, Nguyễn Hải (1997), Những ph-ơng pháp xây dựng công trình trên nền đất yếu, NXB Xây dựng, Hà Nội. 9. D.T. Bergan - J.C .Chai - MC. Alfaro - A. S Balasubramaniam (1994), Những biện pháp kỹ thuật mới cải tiến đất yếu trong xây dựng, tài liệu tham khảo (Dịch sang tiếng Việt), NXB Giáo dục, Hà Nội. 10. Tiêu chuẩn xây dựng. TCXD 245 : 2000 Gia cố nền đất yếu bằng Bấc thấm thoát n-ớc, NXB Xây dựng, Hà Nội. 11. Tiêu chuẩn ngành 22 TCN 244 -- 98, (2000), Quy trình thiết kết xử lý nền đất yếu bằng bấc thấm trong xây dựng nền đ-ờng bội, NXB Xây dựng, Hà Nội. 92 12. Hiện t-ợng cố kết và các ph-ơng pháp xác định độ lún của nền đất, Tài liệu tham khảo, Tr-ờng Đại học xây dựng, 13. C-ờng độ và độ ẩm nền đất có xử lý bằng bấc thấm, tài liệu tham khảo Công ty cầu lớn hầm, Hà Nội 2000. 14. Đoàn Thế T-ờng, Đỗ Trọng Đông (Viện KHKT xây dựng, Bộ xây dựng). Các dạng đất nền, tự nhiên lãnh thổ thành phố Hà Nội và sử dụng nó cho thiết kế nền móng. Tuyển tập Hội nghị Địa Kỹ thuật quốc tế, 10/1992 từ trang 173 đến 176. 15. Tiêu chuẩn về khảo sát và đo đạc xây dựng, NXB xây dựng, Hà Nội, 2000. 16. PGS. Nguyễn Đức Đại, KS Ngô Quang Toàn và nhóm nghiên cứu. Báo cáo kết quả khảo sát địa chất của đề án khảo sát địa chất công trình Hà nội – Hải Phòng năm 1993 17. Bergado D.T, Chai J.C., Alfaro M.C., Những biện pháp kỹ thuật mới cải tạo đất yếu trong xây dựng. NXB Giáo dục, 1996. Tiếng Anh: 18. Braja M.Das. Ađvance Soil Mechanics(1983). The University of taxas at ElPaso - Printed in Singpore, Copyright, 510pp. 19. FHWA - SA - 97 - 076. Design Guidance: Geotechnical Earthquake Engineering for Highways. Volume I - Design Priciples, May 1997. 20. FHWA - SA - 97 - 077. Design Guidance: Geotechnical Earthquake Engineering for Highway. Volume II - Design Exampless, May 1997. 21. Braja M.Das (1985), Principles of Geotechnical Engineering, Copyright by PWS Publishers. 93 Phụ lục Phụ lục 2 94 Các kết quả tính toán bằng Plaxis với nền đất yếu không đồng nhất 3 lớp, có gia cố bằng cọc cát. Tr-ờng hợp as = 0,1; L/D = 20 Phụ lục 3 Thể hiện sự biến đổi hệ số tập trung ứng suất theo chiều sâu. (Tr-ờng hợp nền đất yếu Hải Phòng dạng II) 95 Danh mục Biểu bảng Bảng 2.1. Bảng tính chất cơ lý của các trầm tích Holocen. Bảng 2.2. Phạm vi ứng dụng các ph-ơng pháp kỹ thuật cải tạo các loại đất yếu khác nhau ở khu vực thành phố Hải Phòng . Bảng 3.1. Biến thiên của Tv theo Uav(lập trên cơ sở của ph-ơng trình 3.3) Bảng 5.1. Bảng tổng hợp các chỉ tiêu cơ lý của đất yếu thuộc cấu trúc nền (dạng I, II, III). Bảng 5.2. Kết qủa tính toán độ lún cố kết ban đầu của nền có cấu trúc dạng II ch-a đ-ợc gia cố bằng cọc cát. Bảng 5.3. Kết quả tính toán độ lún cố kết ban đầu cho nền đã gia cố bằng cọc cát. Bảng 5.4. Kết quả đ-ợc tính toán trị số gia tăng độ bền cắt do quá trình cố kết của nền đất yếu sau thời gian t = 90 ngày đêm. Bảng 5.5. Tốc độ cố kết của nền tr-ớc và sau khi gia cố bằng cọc cát. Bảng 5.6. Kết qủa tính toán biến dạng của 3 dạng nền. 96 Danh mục Hình vẽ Hình 2.4. Các cấu trúc nền đất tiêu biểu trong khu vực nghiên cứu Hình 3.1. Mô hình cố kết một chiều của nền đất Hình 3.2. Sơ đồ thay đổi áp lực n-ớc lỗ rỗng và ứng suất hữu hiệu trong lớp sét đ-ợc trình bày trong hình 3.1. do quá trình gia tải. Hình 3.3. Sơ đồ giải bài toán cố kết cho nền hai lớp bằng ph-ơng pháp phần tử hữu hạn. Hình 3.4. Sơ đồ nguyên lý cố kết thoát n-ớc đối xứng trục Hình 4.1. Các dạng phá hoại cọc cát đơn Hình 4.2. Các dạng tải trọng khác nhau tác dụng lên các cọc cát Hình 4.3. Các dạng phá hoại của các nhóm cọc cát. Hình 4.4. Các cơ chế phá hoại của cọc cát trong nền đất dính không đồng nhất. Hình 4.7. Toán đồ tra các hệ số F’c và F’q của Vesic Hình 4.9. Khả năng chịu tải tới hạn của nhóm cọc cát: Hình 4.10. Độ giảm lún lớn nhất khi gia c-ờng bằng cọc cát sử dụng ph-ơng pháp phân tích cân bằng. Hình 4.11. Mô hình đàn hồi tuyến tính cho trụ cát đơn vị Hình 4.12. Hệ số ảnh h-ởng lún đàn hồi tuyến tính với as = 0,15 – Mô hình trụ đơn vị. Hình 4.13. Hệ số ảnh h-ởng lún đàn hồi tuyến tính với as = 0,25 – Mô hình trụ đơn vị. Hình 4.14. Quan hệ giữa hệ số tập trung ứng suất và tỷ số Modul đàn hồi tuyến tính. Hình 4.15. Mô hình không tuyến tính cho trụ đơn vị Hình 4.16. Quan hệ giữa modul đàn hồi của đất và n trong mô hình không 97 tuyến tính. Hình 4.17. Đ-ờng thấm của n-ớc trong trụ đơn vị đến cọc cát thoát n-ớc thẳng đứng (Richart, F.E, 1959) Hình 4.18. Biến thiên của hệ số độ bền cắt ( o uC ) theo chỉ số dẻo IP - Đất sét cố kết bình th-ờng (Skempton, AW, 1957). Hình 5.1. Các mặt căt địa chất tiêu biểu cho dạng nền I, II, III ở khu vực thành phố Hải Phòng. Hình 5.2. Mô hình nền đất yếu dạng II ch-a gia c-ờng chịu tác dụng của tải trọng. Hình 5.3. Sơ đố tính toán tổng độ lún của nền đất yếu nhiều lớp theo ph-ơng pháp cân bằng. Hình 5.4. Sơ đồ trụ đơn vị (a) và mặt bằng bố trí ba cọc cáttheo tam giác đều (b). Hình 5.5. Cửa sổ thiết lập chung Hình 5.6. Cửa sổ thiết lập đơn vị, kích th-ớc Hình 5.7. Cấu trúc mô hình Hình 5.8. Thiết lập điều kiện biên Hình 5.9. Thiết lập về đặc tính vật liệu Hình 5.10. Xác lập tải trong Hình 5.11. Tạo lập biên không thấm Hình 5.12. Thiết lập tính toán Hình 5.13. Biểu đồ kết quả về áp lực n-ớc Hình 5.14. Kết qủa tính toán độ lún cố kết cho nền đất có cấu trúc dạng I Hình 5.15. Kết quả tính toán chuyển vị ngang cho nền đất có cấu trúc dạng I Hình 5.16. Kết qủa tính toán độ lún cố kết cho nền đất có cấu trúc dạng II Hình 5.17. Kết quả tính toán chuyển vị ngang cho nền đất có cấu trúc dạng II Hình 5.18. Kết qủa tính toán độ lún cố kết cho nền đất có cấu trúc dạng III 98 Hình 5.19. Kết quả tính toán chuyển vị ngang cho nền đất có cấu trúc dạng III