Đề tài Nghiên cứu và tìm hiểu thực trạng của sự phân công vai trò giữa người cha và người mẹ trong việc giáo dục đạo đức cho con cái ở độ tuổi vị thành niên

trong x· héi ngµy nay. C¸i cung c¸ch øng xö “ sai khiÕn - phôc tïng” gi­· chång vµ vî vÉn cßn len lái chØ cã ®iÒu nã chuyÓn sang mét d¹ng thøc kh¸c, víi møc ®é d­êng nh­ lµ “nhÑ nhµng” h¬n mét chót lµ “nh­êng nhÞn” ®Ó sao cho trong Êm ngoµi ªm. BÊt b×nh ®¼ng giíi vÉn ch­a ®­îc xo¸ bá hoµn toµn. Cã ch¨ng còng chØ lµ ë mét sè Ýt c¸c gia ®×nh vµ ng­êi chång vµ ng­êi vî ®· cã nh÷ng “gi¸c ngé” vÒ sù b×nh ®¼ng nam n÷. Sù ph©n c«ng vai trß giíi vÉn cßn lµ hiÖn t­îng phæ biÕn trong c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng gia ®×nh. Ngay c¶ trong lÜnh vùc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i nãi chung vµ trÎ vÞ thµnh niªn nãi riªng. Mét lÜnh vùc ®ßi hái ph¶i cã sù hîp t¸c cao nhÊt gi÷a cha vµ mÑ th× míi mong cã ®­îc sù ph¸t triÓn hoµn thiÖn c¶ vÒ n¨ng lùc còng nh­ phÈm chÊt, trÝ tuÖ cña ®øa con sau nµy. sù ph©n c«ng vai trß gi¸o dôc nµy kh«ng chØ biÓu hiÖn trong quan niÖm vÒ ng­êi gi¸o dôc, trong thêi gian dµnh cho viÖc gi¸o dôc con c¸i, trong nh÷ng néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn mµ cßn thÓ hiÖn rÊt râ trong c¶ ph­¬ng ph¸p mµ ng­ßi cha vµ ng­êi mÑ sö dông ®Ó gi¸o dôc cho con c¸i cña m×nh. Nh÷ng sè liÖu ®· thu thËp ®­îc vÒ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc cña cha mÑ ®èi víi con c¸i trong ®é tuæi vÞ thµnh niªn cho thÊy lµ ë c¸c gia ®×nh cã con trong ®é tuæi vÞ thµnh niªn cha mÑ rÊt quan t©m ®Õn ®­îc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i. Cô thÓ lµ trong sè 180 ng­êi ®­îc hái th× chØ cã 7 ng­êi kh«ng dïng ph­êng ph¸p nµo ®Ó d¹y con, chiÕm tØ lÖ 3,9%. Nh­ vËy lµ rÊt khíp víi viÖc cha mÑ th­êng xuyªn dµnh thêi gian ®Ó gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i trong ®é tuæi vÞ thµnh niªn. Nh­ chóng t«i ®· ph©n tÝch trong nh÷ng phÇn tr­íc do sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ, sù më cöa du nhËp cña nhiÒu nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau vµo ViÖt Nam nªn m«i tr­êng x· héi trë nªn phøc t¹p h¬n tr­íc. M«i tr­êng x· héi lµ mét yÕu tè t¸c ®éng nhiÒu ®Õn nh÷ng suy nghÜ, quan niÖm vµ lèi sèng ®¹o ®øc cña trÎ vÞ thµnh niªn hiÖn nay. Bªn c¹nh ®ã theo nh­ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ cña c¸ nh©n th× trÎ ®· b¾t ®Çu cã sù nhËp vai trong c¸c vai trß x· héi cña m×nh. TrÎ b¾t ®Çu tËp vµ thö lµm ng­êi lín vµ cã xu h­íng t¸ch khái chuÈn mùc, ë giai ®o¹n nµy, trÎ ®ang cã nh÷ng biÕn ®æi c¬ thÓ vÒ mÆt sinh häc. Tuy nhiªn sù ph¸t triÓn ch­a hoµn thiÖn vÒ mÆt thÓ chÊt ®· g©y ra nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc nhËp vai hay nãi c¸ch kh¸c lµ trong n¨ng lùc nhËn thøc vµ hµnh vi. Do ®ã, nh÷ng hµnh ®éng cña trÎ ®«i lóc vÉn cßn tá ra bång bét vµ thiÕu suy nghÜ, hµnh ®éng ch­a ®óng víi nh÷ng chuÈn mùc vµ mong ®îi. C¸c bËc cha mÑ rÊt cã ý thøc vÒ nh÷ng thay ®æi trong t©m sinh lÝ cña trÎ vµ nh÷ng ¶nh h­ëng kh«ng tèt cña m«i tr­êng x· héi ®Õn quan niÖm sèng vµ lèi sèng cña con c¸i m×nh. V× vËy, c¸c bËc cha mÑ th­êng xuyªn ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra gi¸m s¸t hµnh ®éng cña trÎ vÞ thµnh niªn. Sè liÖu thu ®­îc ph¶n ¸nh rÊt râ ®iÒu nµy. Trong sè nh÷ng ng­êi ®­îc hái, tØ lÖ cha mÑ sö dông ph­¬ng ph¸p kiÓm tra gi¸m s¸t ®èi víi con c¸i ë løa tuæi vÞ thµnh niªn rÊt cao ( 73.3%) . Khi ®iÒu tra vÒ thêi gian dµnh cho viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i th× sè liÖu cho thÊy tØ lÖ % cha mÑ th­êng xuyªn gi¸o dôc con c¸i v­ît tréi so víi tØ lÖ % thØnh tho¶ng vµ tØ lÖ % chi khi trÎ cã vÊn ®Ò. Nh­ng khi so s¸nh t­¬ng quan gi÷a hai giíi th× sù ph©n c«ng vai trß míi ®­îc ph¶n ¸nh. n÷ giíi tr¶ lêi th­êng xuyªn gi¸o dôc cho con c¸i cã tØ lÖ cao gÊp ®«i so víi ng­êi nam giíi. Chøng tá ng­êi mÑ lµ ng­êi cã tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc cao h¬n ng­êi cha thÓ hiÖn trong quan niÖm còng nh­ trong hµnh ®éng thùc tÕ. T­¬ng tù nh­ vËy, c¸c sè liÖu nªu trªn chØ ph¶n ¸nh ®­îc sù quan t©m cña gia ®×nh trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn chø ch­a ph¶n ¸nh ®­îc sù ph©n c«ng vai trß giíi. ChØ khi t¸ch riªng viÖc ®iÒu tra ®èi víi 2 ®èi t­îng lµ cha vµ mÑ th× míi thÊy ®­îc sù ph©n c«ng vai trß giíi gi÷a 2 ®èi t­îng nµy. Qua thu thËp vµ ph©n tÝch sè liÖu chóng ta thÊy ë hÇu hÕt c¸c ph­¬ng ph¸p mµ cha mÑ chän ®Ó gi¸o dôc cho con c¸i th× tØ lÖ % ng­êi mÑ lùa chän ®Òu cao h¬n ng­êi cha. TØ lÖ % ng­êi mÑ th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p nµy cao h¬n h¼n so víi tØ lÖ % ng­êi cha ( 46.21% so víi 28.03%). ®iÒu nµy chøng tá ng­êi mÑ bao giê còng quan t©m ®Õn viÖc ch¨m sãc vµ d¹y dç con c¸i h¬n lµ ng­êi cha. MÑ lu«n lµ ng­êi theo s¸t gÇn gòi víi con c¸i, bëi v× ®Ó cã thÓ th­êng xuyªn kiÓm tra gi¸m s¸t nh÷ng biÓu hiÖn, nh÷ng hµnh ®éng cña trÎ vÞ thµnh niªn trong khi ë giai ®o¹n nµy chóng th­êng cã xu h­íng t¸ch rêi cha mÑ th× ng­êi mÑ ph¶i dµnh rÊt nhiÒu thêi gian th©m chÝ nhiÒu h¬n ®èi víi viÖc gi¸o dôc con c¸i khi chóng cßn nhá tuæi. Trong mét ngµy, ng­êi phô n÷ ngoµi 8 tiÕng lao ®éng ë bªn ngoµi vÒ ®Õn nhµ hä cßn ph¶i lµm c¸c viÖc kh¸c cña gia ®×nh. nh÷ng c«ng viÖc nµy chiÕm mét khèi l­îng lín thêi gian vµ t©m søc. Víi mét khèi l­îng c«ng viÖc ngËp ®Çu nh­ vËy nh­ng ng­êi phô n÷ vÉn ph¶i lu«n ë trong mét t©m thÕ theo s¸t con c¸i m×nh. ng­êi phô n÷ gÇn nh­ cã rÊt Ýt thêi gian nhµn rçi trong mét ngµy ®Ó nghØ ng¬i, ®èi víi c¸c gia ®×nh ®« thÞ th× kho¶ng thêi gian sau b÷a c¬m tèi th­êng lµ kho¶ng thêi gian nghØ ng¬i cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh sau nh÷ng c«ng viÖc ngoµi x· héi vµ c¸c c«ng viÖc gia ®×nh gÇn nh­ ®· hoµn thµnh. Nh­ng ®ã còng l¹i lµ kho¶ng thêi gian mµ trÎ vÞ thµnh niªn ë gÇn cha mÑ nhÊt. ViÖc gi¸o dôc con c¸i th­êng diÔn ra ë thêi ®iÓm nµy. Nh­ vËy, ®èi víi ng­êi phô n÷ th× ngay c¶ kho¶ng thêi gian r¶nh rçi nhÊt ®¸ng lý ra ph¶i ®­îc nghØ ng¬i th× còng l¹i ®­îc ®em ra tr­ng dông vµo viÖc d¹y b¶o con c¸i nh÷ng ®iÒu hay lÏ ph¶i, kiÓm tra, ®èc thóc, nh¾c nhë con häc hµnh. Trong khi ®ã, kho¶ng thêi gian nµy l¹i ®­îc ng­êi cha sö dông cho viÖc xem TV, nghe thêi sù, ®äc b¸o, nãi c¸ch kh¸c lµ thêi gian nghØ ng¬i, gi¶i trÝ cña ng­êi ®µn «ng trong gia ®×nh. Ng­êi phô n÷ vÉn lµ ng­êi l·nh tr¸ch nhiÖm cao trong viÖc gi¸o dôc con c¸i cßn ng­êi ®µn «ng tuy còng tham gia nh­ng chØ ®ãng mét “vai phô”. Sù ph©n c«ng vai trß “chÝnh”, “phô” nµy còng ®­îc biÓu hiÖn rÊt râ qua sè liÖu thu thËp ®­îc trong viÖc sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch khuyªn b¶o cho con c¸i ë løa tuæi vÞ thµnh niªn. Chóng ta cã thÓ xem b¶ng d­íi ®©y ®Ó cã thÓ ®­a ra nh÷ng nhËn xÐt vÒ ®iÒu nµy. Nh×n vµo biÓu ®å trªn, ta còng thÊy tØ lÖ cha sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch khuyªn b¶o chØ b»ng kho¶ng mét nöa (26.8%) so víi tØ lÖ % ng­êi mÑ sö ph­¬ng ph¸p nµy (44.1%). Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch khuyªn b¶o còng ®­îc cha mÑ sö dông rÊt nhiÒu trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë ®é tuæi vÞ thµnh niªn (cã 99,4% cha mÑ trong tæng sè 180 ng­êi gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con b»ng ph­¬ng ph¸p nµy). Ph©n tÝch, khuyªn b¶o cho con c¸i tá ra rÊt phï hîp gi¸o dôc trÎ vÞ thµnh niªn trong gia ®×nh. Ph©n tÝch, khuyªn b¶o cho con c¸i hay cßn gäi lµ t©m sù vÒ nh÷ng ®iÒu hay, lÏ ph¶i lµ mét ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc ®ßi hái ng­êi sö dông ph¶i dµnh rÊt nhiÒu thêi gian ®Ó thùc hiÖn. Mét lÇn n÷a, tØ lÖ ng­êi mÑ sö dông ph­¬ng ph¸p nµy l¹i cao h¬n ng­êi cha, còng cã nghÜa lµ thêi gian mµ ng­êi mÑ dµnh cho gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn th­êng xuyªn h¬n; ng­êi mÑ cã vai trß cao h¬n trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i. Vµ nh­ thÕ, mét lÇn n÷a, sù ph©n c«ng vai trß giíi l¹i cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh. ë c¸c ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc nh­ ra lÖnh, m¾ng má, ®¸nh ®Ëp, sè liÖu thu thËp cho thÊy rÊt Ýt cha mÑ sö dông ph­¬ng ph¸p nµy khi gi¸o dôc con c¸i. C¸c ph­¬ng ph¸p nµy xem ra kh«ng hîp lý trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn. NÕu nh­ ë nh÷ng løa tuæi nhá h¬n th× c¸c bËc cha mÑ th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p nµy bëi v× ®øa trÎ cã sù phô thuéc lín vµo cha mÑ. Tuy nhiªn, trong løa tuæi vÞ thµnh niªn, trÎ ®· cã sù suy nghÜ ®éc lËp, tá ra Ýt phô thuéc h¬n vµo cha mÑ. Nªn cha mÑ th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch khuyªn b¶o hoÆc kiÓm tra gi¸m s¸t ®Ó gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con m×nh. Tuy nhiªn, trong sè nh÷ng ng­êi lùa chän ph­¬ng ph¸p nµy th× tØ lÖ ng­êi phô n÷ lùa chän vÉn cao h¬n nam giíi. Së dÜ nh­ vËy lµ do th­êng xuyªn theo s¸t nh÷ng biÓu hiÖn vµ hµnh ®éng cña con m×nh nªn ng­êi phô n÷ còng th­êng xuyªn sö dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p m¹nh ®Ó uèn n¾n, ®iÒu chØnh kÞp thêi. Nh­ vËy lµ dï ë nh÷ng ph­¬ng ph¸p nhÑ nhµng, khÐo lÐo hay nh÷ng ph­¬ng ph¸p nghiªm kh¾c, cøng r¾n th× ng­êi phô n÷ vÉn lu«n ®­îc nh×n nhËn ë vai trß chÝnh trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn. Chóng ta cã thÓ nh×n thÊy nh÷ng ng­êi ®µn «ng thùc hiÖn vai phô cña m×nh trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn ë nh÷ng ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc kh¸c nh­ : LÊy m×nh lµm g­¬ng, dïng h×nh thøc th­ëng ph¹t. BiÓu ®å trªn cho thÊy tØ lÖ % c¶ cha vµ mÑ dïng h×nh thøc th­ëng ph¹t ®Ó gi¸o dôc cho con c¸i còng kh¸ nhiÒu, chiÕm 50,9% tæng sè 106 ng­êi sö dông ph­¬ng ph¸p nµy. PhÇn th­ëng mét c¸ch xøng ®¸ng vµ sù trõng ph¹t mét c¸ch hîp lý trong nhiÒu tr­êng hîp tá ra hiÖu qu¶ trong viÖc h­íng nh÷ng hµnh ®éng cña c¸ nh©n theo ý muèn cña m×nh. Tuy nhiªn, trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn th× rÊt cã thÓ nã chØ ®em l¹i hiÖu qu¶ t¹m thêi khi ®øa trÎ muèn cã mét thø g× ®ã hay kh«ng muèn bÞ trõng ph¹t bëi cha mÑ. §Ó ®em l¹i cho con c¸i nh÷ng hiÓu biÕt thÊu ®¸o vÒ gi¸ trÞ ®¹o ®øc cña con ng­êi ; h­íng cho con ®i ®Õn hµnh ®éng ®óng víi chuÈn mùc x· héi th× ng­êi cha vµ ng­êi mÑ kh«ng thÓ chØ sö dông duy nhÊt mét ph­¬ng ph¸p nµy. ViÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p nµy mét phÇn còng lµ do cha mÑ kh«ng cã nhiÒu thêi gian ®Ó gÇn gòi víi con c¸i, do bËn rén trong c«ng viÖc ngoµi x· héi. ë ph­¬ng ph¸p nµy cã sù kh¸c biÖt so víi c¸c ph­¬ng ph¸p nªu trªn. Ng­êi cha cã xu h­íng lùa chän ph­¬ng ph¸p nµy ®Ó gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn h¬n ng­êi mÑ. Trong sè nh÷ng ng­êi lùa chän ph­¬ng ph¸p nµy, tØ lÖ % ng­êi cha lùa chän cao gÊp ®«i so víi tØ lÖ % ng­êi mÑ lùa chän (34,0% so víi 15,1%). Nh÷ng quan niÖm vÒ ®Þa vÞ cña ng­êi ®µn «ng vµ sù ph©n c«ng lao ®éng trong gia ®×nh lµ nguyªn nh©n chÝnh cña hiÖn t­îng nµy. Trong quan niÖm cña m×nh, ng­êi ®µn «ng lu«n cho r»ng hä lµ ng­êi chñ gia ®×nh, lµ ng­êi cã vai trß trô cét cña gia ®×nh. V× vËy mµ hä ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ra ngoµi x· héi ®Ó kiÕm tiÒn, nu«i s«ng gia ®×nh. Cßn ng­êi phô n÷ tuy ph¶i lµm nh÷ng c«ng viÖc ngoµi gia ®×nh nh­ng tr¸ch nhiÖm ®ã chØ lµ phô cßn tr¸ch nhiÖm chÝnh vÉn lµ nh÷ng c«ng viÖc trong gia ®×nh nh­ néi trî, ch¨m lo nhµ cöa, ch¨m sãc chång con, gi÷ quü vµ lo chi tiªu trong gia ®×nh . . . ChÝnh v× ph¶i ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm “nÆng nÒ” nh­ vËy nªn ng­êi ®µn «ng hÇu nh­ ph¶i cã mÆt ngoµi x· héi vµ cã rÊt Ýt thêi gian cho gia ®×nh kÓ c¶ viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn. Do ®ã, viÖc dïng h×nh thøc th­ëng ph¹t lµ h×nh thøc tèi ­u nhÊt, võa “tiÕt kiÖm” ®­îc thêi gian, võa ®em l¹i hiÖu qu¶, võa cã thÓ tham gia vµo viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuåi vÞ thµnh niªn cïng víi ng­êi vî. Tuy nhiªn, sù chia xÎ mét c¸ch “ tiÕt kiÖm” thêi gian nh­ vËy cµng lµm t¨ng thªm thêi gian vµ tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i trong ®é tuæi vÞ thµnh niªn cña ng­êi phô n÷; cµng chøng tá r»ng ng­êi míi lµ ng­êi ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cña gia ®×nh ®èi víi trÎ vÞ thµnh niªn. Kh«ng chØ dõng ë quan niÖm vÒ ®Þa vÞ vµ sù ph©n c«ng lao ®éng trong gia ®×nh, mµ ngay c¶ vÒ tr×nh ®é, n¨ng lùc vµ phÈm chÊt c¸ nh©n, ng­êi ®µn «ng còng cho r»ng phô n÷ lu«n thua kÐm hä. XÐt trªn mét mÆt b»ng chung cña toµn x· héi, chóng ta cã thÊy rÊt râ ®iÒu nµy ë phÇn tr­íc, khi t×m hiÓu vÒ nh÷ng lý do t¹i sao cha l¹i cã tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn cao h¬n mÑ. Nh÷ng ng­êi cha ®· ®­a ra nh÷ng nhËn ®Þnh cã tÝnh kh¼ng ®Þnh vµ ®Ò cao tr×nh ®é n¨ng lùc, phÈm chÊt c¸ nh©n cña m×nh. Hä cho r»ng cha biÕt c¸ch gi¸o dôc h¬n mÑ; Cha lµ ng­êi tõng tr¶i trong cuéc sèng nªn cha cã vèn hiÓu biÕt, cã kinh nghiÖm sèng h¬n mÑ. Nh÷ng quan niÖm nµy cã ¶nh h­ëng c¶ trong viÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn cña ng­êi cha. V× nh÷ng ®Æc ®iÓm phÈm chÊt, n¨ng lùc nh­ vËy nªn hä lu«n lµ tÊm g­¬ng s¸ng ®Ó c¸c con häc tËp, noi theo. Nh×n trong biÓu ®å d­íi ®©y, ta cã thÓ nhËn thÊy lµ tØ lÖ ng­¬× cha chän ph­¬ng ph¸p lÊy m×nh lµm g­¬ng cao h¬n mÑ. §©y còng lµ mét ph­¬ng ph¸p kh«ng chiÕm nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc trong viÖc d¹y dç con c¸i, còng lµ mét ph­¬ng ph¸p mµ ng­êi cha chØ cÇn gi¸n tiÕp d¹y con b»ng c¸ch ®Ó con häc tËp m×nh chø kh«ng ph¶i trùc tiÕp gi¸o dôc cho con c¸i. Qua nh÷ng sè liÖu mµ chóng t«i thu thËp ®­îc trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra nghiªn cøu vÒ ph­¬ng ph¸p mµ cha mÑ th­êng sö dông ®Ó gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn, cã thÓ nãi, ë tÊt c¶ c¸c ph­¬ng ph¸p mµ cha mÑ lùa chän ®Òu nãi lªn thùc tr¹ng cña sù ph©n c«ng vai trß giíi trong viÖc gi¸o dôc con c¸i. BÊt kú ph­¬ng ph¸p nµo mµ ng­êi mÑ cã xu h­íng lùa chän nhiÒu h¬n còng chøng tá r»ng ng­êi mÑ th­êng xuyªn gi¸o dôc con c¸i; ng­êi mÑ cã vai trß rÊt cao trong viÖc truyÒn thô nh÷ng tri thøc ®¹o ®øc cho con; ng­êi mÑ cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña ®øa trÎ khi cßn ë trong gia ®×nh vµ ®Æc biÖt lµ ë giai ®o¹n vÞ thµnh niªn. Sù quan t©m, ch¨m sãc, gi¸o dôc cña ng­êi mÑ ®èi víi con c¸i cã ý nghÜa rÊt tÝch cùc. Tuy nhiªn, nÕu ng­êi mÑ thùc hiÖn vai trß cña m×nh trong sù chia xÎ Ýt ái cña ng­êi cha nh­ vËy th× l¹i lµ mét vÊn ®Ò cÇn ph¶i bµn tíi. Sù ph¸t triÓn hoµn thiÖn trong n¨ng lùc phÈm chÊt vµ nh©n c¸ch cña mét ®øa trÎ sÏ bÞ ¶nh h­ëng nÕu chØ chiô sù ¶nh h­ëng tõ phÝa mÑ lµ chÝnh, cha lµ phô. Sù b×nh ®¼ng giíi trong gia ®×nh ch­a thÓ ®¹t tíi khi trong gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i gi÷a ng­êi cha vµ ng­êi mÑ vÉn tån t¹i sù ph©n c«ng vai trß. BÊt b×nh ®¼ng giíi chØ mÊt ®i khi ng­êi ta thùc sù cã ®­îc sù “gi¸c ngé” vÒ giíi, khi ng­êi ta s½n sµng tõ bá mét c¸ch kh«ng luyÕn tiÕc nh÷ng c¸i cò lçi thêi vµ nguy h¹i. C.Mac ®· tõng nãi “truyÒn thèng cña tÊt c¶ c¸c thÕ hÖ ®· chÕt ®Ì nÆng nh­ qu¶ nói lªn ®Çu ãc nh÷ng ng­êi ®ang sèng.” (Mac-Anghen tuyÓn tËp, tËp II, NXB Sù thËt, Hµ Néi, 1981- trang 286). §Êt n­íc ta ®ang b­íc vµo sù nghiÖp ®æi míi, c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸, më cöa ra bªn ngoµi héi nhËp víi thÕ giíi. Môc tiªu cña §¶ng ta lµ h­íng tíi x©y dùng mét nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa, c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. MÆc dï vËy, sù nghiÖp ®Êu tranh gi¶i phãng phô n÷ vÉn cßn ®ang tiÕp tôc ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nhiÒu khã kh¨n vµ thö th¸ch. Nh­ng trong thÕ chuyÓn m×nh cña ®Êt n­íc víi nh÷ng t­ t­ëng míi v× mét x· héi tiÕn bé, víi sù nç lùc cña toµn x· héi, chóng ta cã thÓ hy väng r»ng trong mét t­¬ng lai kh«ng xa, sù bÊt b×nh ®¼ng giíi tån t¹i hµng chôc thÕ kØ qua nh­ mét thÕ nói cña truyÒn thèng t­ëng nh­ kh«ng bao giê ph¸ næi sÏ bÞ ph¸ vì. X· héi sÏ ®­îc x¸c lËp trong mét trËt tù cña sù b×nh ®¼ng nãi chung cho tÊt c¶ mäi ng­êi vµ cho nam giíi vµ n÷ giíi nãi riªng. IV. ¶nh h­ëng cña b¶n s¾c giíi trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn vµ sù ph©n c«ng vai trß gi÷a ng­êi cha vµ ng­êi mÑ: 4.1. Sù ph©n biÖt con trai vµ con g¸i trong néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc. Trong x· héi truyÒn thèng, viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ®· cã sù ph©n c«ng vai trß mét c¸ch riªng rÏ gi÷a ng­êi cha vµ ng­êi mÑ. Sù ph©n c«ng vai trß nµy dùa trªn c¸ch nh×n nhËn cña x· héi vÒ b¶n s¾c giíi vµ vai trß giíi cña c¸ nh©n. Sù nh×n nhËn nµy t¹o nªn nh÷ng ng­êi phô n÷ vµ nh÷ng ng­êi nam giíi cã b¶n s¾c giíi vµ vai trß giíi rÊt riªng biÖt trong tõng lÜnh vùc cña ®êi sèng gia ®×nh bao gåm c¶ viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i. Ng­êi cha ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm d¹y con Ch÷ - NghÜa, ng­êi mÑ ®¶m nhËn viÖc d¹y con C«ng - Dung - Ng«n - H¹nh. Còng chÝnh sù nh×n nhËn mét c¸ch ph©n biÖt cña x· héi vÒ hai giíi nªn ngay c¶ nh÷ng ®øa con trai vµ con g¸i còng ph¶i ®ãn nhËn sù gi¸o dôc mét c¸ch rÊt ph©n biÖt. Con trai häc tõ cha cßn con g¸i lµ do mÑ dËy. Vµ nh÷ng néi dung gi¸o dôc phï hîp víi giíi tÝnh cña ®øa con sÏ ®­îc ng­êi cha vµ ng­êi mÑ truyÒn d¹y ®Ó sao cho chóng cã thÓ nhËn thøc ®­îc chóng thuéc vÒ giíi nam hay giíi n÷ vµ sö xù sao cho phï hîp víi nÒn v¨n ho¸, phï hîp víi nh÷ng g× mµ x· héi cña chóng mong ®îi. Sù ph©n biÖt nµy kh«ng chØ dÉn tíi sù ph©n c«ng vai trß gi÷a ng­êi cha vµ ng­êi mÑ mµ cßn t¹o nªn sù bÊt b×nh ®¼ng cho c¶ nh÷ng ®øa con trai vµ ®øa con g¸i. Ngµy nay, x· héi ®· cã nh÷ng nh×n nhËn tiÕn bé h¬n vÒ vÊn ®Ò giíi. Mèi quan hÖ giíi trong gia ®×nh phÇn nµo ®· ®­îc c¶i thiÖn. Trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i sù ph©n biÖt con trai vµ con g¸i kh«ng cßn phæ biÕn ë toµn x· héi nh­ tr­íc n÷a. Trong sè 180 ng­êi ®­îc hái, tØ lÖ phÇn tr¨m c¸c bËc cha mÑ tr¶ lêi lµ kh«ng ph©n biÖt con trai vµ con g¸i trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc tuæi vÞ thµnh niªn lµ 42,4%. Nh÷ng ng­êi tr¶ lêi lµ kh«ng ph©n biÖt ®Òu ®­a ra c©u tr¶ lêi lµ hä quan niÖm “con trai còng nh­ con g¸i, con nµo còng lµ con, con nµo còng do m×nh sinh ra” hay “ con trai vµ con g¸i sau nµy ®Òu l·nh tr¸ch nhiÖm nh­ nhau” vµ “ con trai vµ con g¸i ®Òu ph¶i b×nh ®¼ng”. Tõ c¸c c©u tr¶ lêi cho c¸c c©u hái më “ t¹i sao l¹i kh«ng ph©n biÖt con trai vµ con g¸i trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn ?” chóng t«i ®· tæng hîp mét c¸ch kh¸ch quan vµ rót ra ®­îc nh÷ng nguyªn nh©n trªn. Khi nghiªn cøu ®Æc ®iÓm cña mÉu lµ c¸c bËc cha mÑ cã con trong tuæi vÞ thµnh niªn. Chóng t«i cã ph©n nhá ra thµnh hai nhãm: nhãm thø nhÊt gåm nh÷ng gia ®×nh cã con häc cÊp II, nhãm thø hai gåm nh÷ng gia ®×nh cã con häc cÊp III. Do cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau trong sù nhËn thøc cña løa tuæi häc sinh cÊp II vµ cÊp III nªn chóng t«i ®· c¨n cø vµo ®ã ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph©n biÖt gi¸o dôc cho con trai vµ con g¸i ë 2 nhãm cha mÑ nµy. KÕt qu¶ ph©n tÝch t­¬ng quan cho thÊy nhãm cha mÑ cã con häc cÊp II Ýt cã sù ph©n biÖt gi¸o dôc gi÷a con trai vµ con g¸i h¬n lµ nhãm cha mÑ cã con ®ang häc cÊp II, tØ lÖ % cha mÑ cã con häc cÊp II tr¶ lêi lµ kh«ng ph©n biÖt gi¸o dôc lµ rÊt cao 86,8% trong khi ®ã tØ lÖ % cha mÑ cã con häc cÊp III l¹i rÊt thÊp, chØ cã 13,2% trong sè nh÷ng ng­êi tr¶ lêi lµ kh«ng cã sù ph©n biÖt con trai vµ con g¸i trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn. Së dÜ cã sù t­¬ng quan kh«ng ®Òu nhau nh­ vËy lµ v× bªn c¹nh nh÷ng lý do nh­ ®· nªu trªn c¸c bËc cha mÑ cã con häc cÊp II cho r»ng ë tuæi nµy trÎ vÉn cßn nhá nªn ch­a cã nhËn thøc nhiÒu vÒ mÆt giíi tÝnh. Do ®ã kh«ng cÇn ph¶i ph©n biÖt gi¸o dôc cho con trai riªng, cho con g¸i riªng. * BiÓu ®å tØ lÖ % ph©n biÖt gi¸o dôc cho con c¸i - cÊp häc. Bªn c¹nh ®ã, x· héi ®· cã nh÷ng nh×n nhËn rÊt tiÕn bé vÒ vÊn ®Ò con ng­êi. Còng v× ®iÒu nµy mµ sù ph©n biÖt nam n÷ trong gia ®×nh ®· gi¶m bít. Trong sù nghiÖp x©y dùng, ®æi míi vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc, h¬n lóc nµo hÕt, nh©n tè con ng­êi ®­îc ®Æt vµo vÞ trÝ trung t©m cña sù ph¸t triÓn. X· héi cã sù ®ßi hái cao h¬n vÒ mét con ng­êi míi trong x· héi ph¸t triÓn. Nh÷ng phÈm chÊt cña mét con ng­êi míi ®­îc ®Ò ra thµnh nh÷ng tiªu chÝ quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. Vµ ®iÒu ®Æc biÖt lµ ng­êi ta ®· nhËn ra r»ng nh÷ng phÈm chÊt ®ã còng cã thÓ t×m thÊy ®­îc ë n÷ giíi - nh÷ng ng­êi ®· ®ãng gãp rÊt nhiÒu cho sù nghiÖp gi¶i phãng vµ x©y dùng ®Êt n­íc. ChÝnh v× vËy mµ ngµy nay, nh÷ng phÈm chÊt míi nh­: n¨ng ®éng s¸ng t¹o, b×nh tÜnh kiªn nhÉn, t«n träng luËt ph¸p. . . ®· ®­îc c¸c bËc cha mÑ rÊt chó träng vµ ®­a vµo néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn. Vµ theo hä, nh÷ng phÈm chÊt nµy rÊt cÇn thiÕt c¶ ®èi víi con trai vµ con g¸i trong x· héi ngµy nay. Chóng t«i nªu ra mét sè phÈm chÊt ®¹o ®øc ®­îc coi lµ cña mét con ng­êi míi trong x· héi ngµy nay vµ hái “ cã cÇn thiÕt ph¶i gi¸o dôc cho c¶ con trai vµ con g¸i kh«ng? T¹i sao?” th× ®­îc «ng N.V.B, 50 tuæi lµ kÕ to¸n, bÊt ngê hái l¹i “ thÕ theo ch¸u th× con g¸i thêi nay cã cÇn ph¶i n¨ng ®éng s¸ng t¹o kh«ng?”. ¤ng cho biÕt “ B¸c nghÜ con g¸i b©y giê cµng cÇn cã nh÷ng phÈm chÊt ®ã. Con trai tõ x­a ®Õn nay ®· vèn kh«ng bÞ bã buéc råi nªn nã rÊt cã nhiÒu c¬ héi ngoµi x· héi, cßn con g¸i thêi x­a cø bÞ bã buéc trong gia ®×nh, b©y giê x· héi ®· b×nh ®¼ng h¬n th× con g¸i cµng ph¶i n¨ng ®éng s¸ng t¹o th× míi t×m ®­îc c¬ héi tèt cho m×nh chø.” “X· héi cµng ph¸t triÓn, cµng cÇn ph¶i b×nh ®¼ng nam n÷, kh«ng nªn ph©n biÖt con trai hay con g¸i mµ cÇn ph¶i gi¸o dôc cho c¶ con trai vµ con g¸i nh­ nhau. NÕu kh«ng d¹y cho con g¸i nh÷ng ®øc tÝnh ®ã th× m·i m·i con g¸i kh«ng theo kÞp con trai ®©u . . .” (Bµ V.K.O , 43 tuæi, c«ng t¸c t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng.) “ Thêi buæi nµy g¸i còng nh­ trai, con nµo mµ ch¶ ph¶i ra ngoµi x· héi ®Ó lµm viÖc nªn con nµo còng ph¶i dËy nh÷ng phÈm chÊt ®Êy hÕt ch¸u ¹...” (¤ng N.V.T, 50 tuæi, bu«n b¸n, ph­êng ThÞnh Quang.) Nh­ vËy, trong quan niÖm cña m×nh c¸c bËc cha mÑ còng ®· dÇn xo¸ bá ®­îc nÕp nghÜ vÒ sù ph©n biÖt con trai vµ con g¸i. Tuy nhiªn, trong sè 180 ng­êi ®­îc hái, tØ lÖ % ng­êi tr¶ lêi lµ ph©n biÖt con trai hay con g¸i trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn chØ chiÕm 42,5%. TØ lÖ cha mÑ tr¶ lêi lµ cã ph©n biÖt con trai vµ con g¸i vÉn cao h¬n, sè liÖu mµ chóng t«i thu ®­îc lµ 57,2%. Nh­ vËy, trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn, c¸c bËc cha mÑ vÉn ph©n biÖt gi¸o dôc cho con trai riªng vµ gi¸o dôc cho con g¸i riªng. C¸c lý do mµ hä ®­a ra chñ yÕu liªn quan ®Õn hai khÝa c¹nh lµ: sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu gi÷a con trai, con g¸i trong ®é tuæi vÞ thµnh niªn vµ sù kh¸c biÖt vÒ nh÷ng phÈm chÊt, tÝnh c¸ch giíi. C¸c nhµ X· héi häc nghiªn cøu vÒ Giíi cho r»ng giai ®o¹n tõ 13- 17 tuæi - tuæi vÞ thµnh niªn ®­îc coi lµ giai ®o¹n quan träng trong qu¸ tr×nh x· héi hãa vai trß giíi. Bëi v× ®©y lµ giai ®o¹n mµ mçi c¸ nh©n lÜnh héi nh÷ng gi¸ trÞ, chuÈn mùc trong ®ã cã c¶ nh÷ng gi¸ trÞ chuÈn mùc quyÕt ®Þnh phÈm chÊt, tÝnh c¸ch giíi mét c¸ch chñ ®éng vµ tÝch cùc h¬n. ë giai ®o¹n nµy c¸c c¸ nh©n cã thÓ ý thøc mét c¸ch s©u s¾c vÒ b¶n s¾c giíi vµ häc c¸ch ®ãng nh÷ng vai trß giíi cña m×nh. MÆt kh¸c, nÕu xÐt vÒ khÝa c¹nh giíi tÝnh sinh häc th× tuy trong cïng mét giai ®o¹n ph¸t triÓn, cïng mét løa tuæi nh­ng gi÷a con trai vµ con g¸i cã sù ph¸t triÓn kh¸c nhau. Con g¸i th­êng cã nh÷ng biÕn ®æi vÒ mÆt sinh häc sím h¬n con trai nªn cã sù nhËn thøc vÒ b¶n s¾c giíi th­êng lµ sím h¬n con trai. Nªn trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i, c¸c bËc cha mÑ ®· ph©n biÖt gi¸o dôc gi÷a con trai vµ con g¸i. “ . . .ë tuæi vÞ thµnh niªn, con g¸i th­êng cã nh÷ng hiÓu biÕt vÒ giíi tÝnh vµ ph¸t triÓn sím h¬n con trai, “ n÷ thËp tam, nam thËp lôc ” con g¸i ph¸t triÓn tõ lóc 13 tuæi cßn con trai ®Õn 16 tuæi míi ph¸t triÓn nªn ph¶i chó ý gi¸o dôc cho con g¸i sím h¬n con trai. . . ” (¤ng H . H, 65 tuæi, Chuyªn viªn, ph­êng ThÞnh Quang, Hµ Néi) “. . . trong tuæi nµy, ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña con trai vµ con g¸i lµ kh¸c nhau nªn cÇn ph¶i chó ý gi¸o dôc cho con trai vµ con g¸i tuú thuéc vµo tõng lóc biÕn ®æi ®ã . . .” ( ¤ng N.T, 44 tuæi, C«ng chøc, ph­êng ThÞnh Quang, Hµ Néi) MÆt kh¸c, dï lµ trong x· héi truyÒn thèng hay trong x· héi ngµy nay, nh÷ng phÈm chÊt, tÝnh c¸ch giíi c¬ b¶n vÉn ®­îc quy ®Þnh cho mçi giíi. X· héi vÉn lu«n ®ßi hái ë ng­êi con trai sù m¹nh mÏ, t¸o b¹o, dòng c¶m, kiªn nhÉn. . .vµ ë ng­êi con g¸i lµ sù dÞu dµng, ý tø , cÇn cï, khÐo lÐo. . .V× vËy mµ c¸c bËc cha mÑ vÉn chó träng ®Õn nh÷ng ®Æc ®iÓm, phÈm chÊt Êy trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc con c¸i. Hä gi¸o dôc cho con trai vµ con g¸i ®óng víi nh÷ng g× mµ x· héi mong ®îi. Vµ nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, xu h­íng ng­êi mÑ ®¶m nhËn viÖc gi¸o dôc cho con g¸i nh÷ng ®øc tÝnh cña mét ng­êi phô n÷, cha ®¶m nhËn viÖc d¹y cho con trai nh÷ng ®Æc ®iÓm, phÈm chÊt cña mét ng­êi ®µn «ng vÉn chiÕm ­u thÕ. Chóng t«i ®· thùc hiÖn mét sè cuéc pháng vÊn s©u vµ c¸c bËc cha mÑ ®· bÇy tá quan niÖm cña m×nh vÒ vÊn ®Ò nµy. Qua ®ã, ta cã thÓ thÊy râ nh÷ng ¶nh h­ëng cña b¶n s¾c giíi trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i thÓ hiÖn ë sù ph©n biÖt gi¸o dôc gi÷a con trai vµ con g¸i trong nh÷ng néi dung gi¸o dôc. “ . . .ngoµi nh÷ng ®øc tÝnh chung cÇn ph¶i cã, con trai vµ con g¸i cÇn cã nh÷ng ®øc tÝnh theo giíi tÝnh vÝ dô nh­ con trai ph¶i nam tÝnh con g¸i ph¶i n÷ tÝnh . . .” (Bµ §.K.C, 51 tuæi, C¸n bé ngµnh Gi¸o Dôc) “ . . .v× tÝnh c¸ch cña ch¸u g¸i vµ ch¸u trai kh¸c nhau nªn cÇn ph¶i cã sù gi¸o dôc kh¸c nhau. Tr­íc hÕt ph¶i d¹y cho con g¸i ý thøc ®­îc m×nh lµ con g¸i, ph¶i mang trong m×nh nh÷ng tè chÊt cña mét ng­êi con g¸i nh­ dÞu dµng, thuú mÞ, cÇn cï, chÞu th­¬ng, chÞu khã . . .” (¤ng N.V.B, 50 tuæi, KÕ to¸n, ph­êng ThÞnh Quang, Hµ Néi) “ . . .song song víi viÖc ®Þnh h×nh tÝnh c¸ch ë løa tuæi vÞ thµnh niªn th× sù ph©n biÖt vÒ giíi tÝnh còng ®­îc ®Þnh h×nh râ. V× vËy ph¶i gi¸o dôc cho ch¸u trai ®øc tÝnh m¹nh mÏ, nhanh nhÑn vµ c¬ thÓ khoÎ m¹nh cßn gi¸o dôc ch¸u g¸i ph¶i khÐo lÐo, dÞu dµng, ý tø. . .” (ChÞ N.T.S, 37 tuæi, bu«n b¸n, ph­êng ThÞnh Quang, Hµ Néi) Nh­ vËy, mét bé phËn lín c¸c bËc cha mÑ cho r»ng gi÷a con trai vµ con g¸i ë giai ®o¹n vÞ thµnh niªn cã nh÷ng sù kh¸c nhau c¬ b¶n vÒ mÆt giíi tÝnh sinh häc ( t©m sinh lý) còng nh­ nh÷ng ®Æc ®iÓm, phÈm chÊt, tÝnh c¸ch giíi ( b¶n s¾c giíi). ChÝnh v× nh÷ng sù kh¸c nhau Êy mµ trong nh÷ng néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn còng cÇn ph¶i cã sù kh¸c nhau. §iÒu nµy cho thÊy ®­îc sù ph©n biÖt vÒ mÆt giíi vµ giíi tÝnh trong quan niÖm cña c¸c bËc lµm cha lµm mÑ. Tuy nhiªn, nh÷ng lý do mµ hä ®­a ra ®Òu thÓ hiÖn sù mong muèn cho ®øa con trai vµ con g¸i trong tuæi vÞ thµnh niªn cã thÓ nhËn thøc ®­îc vµ ®Þnh h×nh cho m×nh nh÷ng phÈm chÊt, tÝnh c¸ch c¬ b¶n nhÊt vµ cÇn thiÕt nhÊt cña mçi giíi trong c¸c mèi quan hÖ x· héi cña m×nh. Nãi tãm l¹i yÕu tè b¶n s¾c giíi vÉn cã ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn cña c¸c bËc cha mÑ trong gia ®×nh ®« thÞ hiÖn nay. 4.2. Sù ph©n biÖt gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con trai vµ con g¸i ë løa tuæi vÞ thµnh niªn qua ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc cña cha vµ mÑ : C¸c c¸ nh©n ngay tõ khi sinh ra cho ®Õn khi tr­ëng thµnh vµ trong suèt c¶ cuéc ®êi lu«n g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh häc hái vµ ®ãng vai. Qu¸ tr×nh nµy ®ång nghÜa víi qu¸ tr×nh x· héi ho¸ hay nãi mét c¸ch chÝnh x¸c nhÊt th× ®ã chÝnh lµ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ cña mçi c¸ nh©n. XÐt d­íi gãc ®é giíi th× qu¸ tr×nh x· héi ho¸ vai trß giíi chÝnh lµ qu¸ tr×nh mµ con trai, con g¸i häc hái nh÷ng chuÈn mùc, quy t¾c vµ ®ãng nh÷ng vai trß x· héi phï hîp víi giíi tÝnh cña m×nh lµ phô n÷ hay nam giíi, phï hîp víi nh÷ng g× mµ x· héi mong ®îi. C¸c nhµ x· héi häc theo quan ®iÓm häc hái x· héi nh­ T.Parson vµ Anndrecva cho r»ng giai ®o¹n trong gia ®×nh lµ giai ®o¹n quan träng nhÊt ®Ó h×nh thµnh b¶n s¾c giíi cña mçi c¸ nh©n. M«i tr­êng gia ®×nh ®­îc coi lµ m«i tr­êng x· héi ho¸ vai trß giíi ®Çu tiªn vµ quan träng cña mçi c¸ nh©n. Trong gia ®×nh, vai trß giíi vµ b¶n s¾c giíi biÓu hiÖn mét c¸ch cô thÓ vµ râ rµng nhÊt trong c¸c ho¹t ®éng sèng cña gia ®×nh, trong quan hÖ øng xö gi÷a cha mÑ - nh÷ng ®¹i diÖn tiªu biÓu cho hai giíi. Con trai vµ con g¸i qua nh÷ng ho¹t ®éng, nh÷ng quan hÖ øng xö Êy h×nh thµnh nh÷ng quan niÖm vµ c¸ch nh×n nhËn vÒ vai trß vµ b¶n s¾c giíi. Bªn c¹nh ®ã, sù gi¸o dôc trùc tiÕp cña cha mÑ qua nh÷ng néi dung gi¸o dôc vÒ chuÈn mùc ®¹o ®øc, qua nh÷ng ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc vÒ khu«n mÉu, hµnh vi øng xö ®èi víi con c¸i sao cho phï hîp víi giíi tÝnh còng ®ãng mét vai trß rÊt quan träng trong viÖc ®Þnh h×nh b¶n s¾c giíi cho con c¸i. Khi trÎ cßn nhá, viÖc ®Þnh h×nh b¶n s¾c giíi cho con c¸i biÓu hiÖn qua viÖc chän ®å ch¬i, may quÇn ¸o cho con . . . Cßn ë giai ®o¹n vÞ thµnh niªn, khi trÎ ®· cã ®­îc nhËn thøc s©u s¾c vÒ Giíi vµ Giíi tÝnh cña m×nh th× sù gi¸o dôc cña cha mÑ trë nªn cô thÓ h¬n, ®i s©u h¬n trong c¸c néi dung gi¸o dôc vµ cã sù ph©n biÖt h¬n trong ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc th«ng qua viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn. ë giai ®o¹n nµy, c¸c bËc cha mÑ th­êng cã sù ph©n biÖt gi÷a con trai vµ con g¸i. Trong nghiªn cøu nµy kh«ng ®Ò cËp ®Õn khÝa c¹nh ph©n biÖt ®èi xö ­u tiªn cho con trai hay con g¸i h¬n mµ chØ muèn x¸c minh sù ¶nh h­ëng cña yÕu tè b¶n s¾c giíi trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn qua sù ph©n biÖt c¸ch gi¸o dôc cho con trai vµ con g¸i cña c¸c bËc cha mÑ. Trong bÊt kú mét x· héi nµo sù ph©n ®Þnh c¬ b¶n vÒ b¶n s¾c giíi gi÷a nam giíi vµ n÷ giíi ®Òu gièng nhau. Trong x· héi truyÒn thèng, ®· lµ nam giíi th× cÇn ph¶i m¹nh mÏ, chñ ®éng, n¨ng næ, xèc v¸c ®Ó phï hîp víi vai trß cña mét ng­êi trô cét trong gia ®×nh vµ ngoµi x· héi. Cßn mét ng­êi phô n÷ ®­îc coi lµ n÷ tÝnh th× ph¶i cã sù dÞu dµng, mÒm yÕu, nh¹y c¶m vµ phôc tïng c¸c mèi quan hÖ víi c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh. Nh÷ng ®Æc ®iÓm, phÈm chÊt ®­îc quyÕt ®Þnh cho mçi giíi lµ bÊt di bÊt dÞch trong x· héi truyÒn thèng. Ngµy nay, khi x· héi ®· ph¸t triÓn, cã nh÷ng phÈm chÊt, tÝnh c¸ch vèn chØ cã ë nam giíi th× x· héi còng ®ßi hái ph¶i cã ë n÷ giíi vµ ng­îc l¹i. Nãi c¸ch kh¸c lµ ®· cã sù giao thoa vÒ b¶n s¾c giíi gi÷a nam giíi vµ n÷ giíi. Tuy nhiªn, nh÷ng ®Æc ®iÓm, phÈm chÊt c¬ b¶n ®­îc coi lµ ®Æc tr­ng nhÊt th× vÉn ®­îc b¶o l­u vµ mong ®îi nhiÒu h¬n ë giíi nµy hay ë giíi kia. X· héi vÉn mong ®îi nhiÒu h¬n ë n÷ giíi sù dÞu dµng, ý tø vµ mong ®îi nhiÒu h¬n ë nam giíi sù m¹nh mÏ, c­¬ng quyÕt. Bëi vËy mµ c¸c bËc cha mÑ vÉn ph©n biÖt nh÷ng néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc riªng cho con trai vµ con g¸i ngay c¶ trong ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc còng cã sù ph©n biÖt giíi tÝnh nh­ vËy. “ Song song víi sù ®Þnh h×nh tÝnh c¸ch ë tuæi vÞ thµnh niªn th× sù ph©n biÖt vÒ giíi tÝnh còng ®Þnh h×nh râ. Con trai cã tÝnh c¸ch m¹nh mÏ h¬n con g¸i nªn ®èi víi con trai cÇn ph¶i nghiªm kh¾c h¬n, cøng r¾n h¬n trong c¸ch gi¸o dôc cßn ë con g¸i, c¸ch gi¸o dôc cã sù mÒm máng, nhÑ nhµng h¬n.” Khi ®­îc hái “ ¤ng bµ cã sù ph©n biÖt trong c¸ch gi¸o dôc gi÷a con trai vµ con g¸i kh«ng vµ sù ph©n biÖt ®ã nh­ thÕ nµo?”, ¤ng N.Q.T , 45 tuæi, lµ bé ®éi ®· bµy tá quan ®iÓm cña m×nh vÒ sù ph©n biÖt trong c¸ch gi¸o dôc con trai vµ con g¸i cña m×nh. Mét ý kiÕn kh¸c còng t­¬ng tù nh­ vËy: “ VÒ gi¸o dôc chung th× gièng nhau nh­ng ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc ph¶i kh¸c nhau v× mét bªn lµ ph¸i m¹nh, mét bªn lµ ph¸i yÕu. §èi víi con trai th× cha mÑ ph¶i d¹y b¶o mét c¸ch trùc tiÕp, con trai m¹nh mÏ th× cã thÓ m¾ng, cã thÓ nãi nÆng lêi thËm chÝ nh÷ng gia ®×nh nµo nghiªm kh¾c th× cã thÓ ®¸nh con n÷a. Nh­ng ®èi víi con g¸i th× ph¶i d¹y b¶o gi¸n tiÕp v× con g¸i yÕu ®uèi , nh¹y c¶m c¶ vÒ thÓ lùc lÉn t©m hån nªn cÇn ph¶i d¹y b¶o sù dÞu dµng, ý tø qua nh÷ng lêi khuyªn vµ t©m sù. VÒ kho¶n nµy th× t«i thÊy lµ mÑ hîp h¬n cha” (¤ng N.V.A 47 tuæi, Ho¹ sÜ thiÕt kÕ, §µi TruyÒn H×nh ViÖt Nam), “trong viÖc gi¸o dôc con c¸i, cã viÖc th× ph©n biÖt, cã viÖc th× kh«ng, vÝ dô nh­ víi con trai ph¶i m¾ng qu¸t nhiÒu h¬n, ph¶i cÊm ®o¸n vµ ra lÖnh v× con trai nh­ th­êng khã b¶o h¬n con g¸i cßn con g¸i th× cha mÑ ph¶i khuyªn b¶o, ph©n tÝch cho nh÷ng ®iÒu kh«ng nªn lµm vµ ®iÒu nªn lµm” ( ChÞ B.M.T, 39 tuæi, Viªn chøc Nhµ n­íc, ph­êng ThÞnh Quang, Hµ Néi). C¸c ý kiÕn trªn cho thÊy sù ph©n biÖt trong ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con trai vµ con g¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn ®Òu xuÊt ph¸t tõ sù kh¸c nhau trong nh÷ng ®Æc ®iÓm, phÈm chÊt giíi gäi chung lµ b¶n s¾c giíi cña nam giíi vµ n÷ giíi. §èi víi mçi giíi, cha mÑ cho r»ng cÇn ph¶i cã nh÷ng ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc riªng sao cho phï hîp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm, phÈm chÊt ®ã. C¸c bËc cha mÑ ®­îc hái ®Òu cã con trong ®é tuæi vÞ thµnh niªn nªn trong quan niÖm vÒ kh¸c biÖt giíi cßn cã c¶ nhËn thøc vÒ nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ cña løa tuæi nµy. §ã lµ mét nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù ph©n biÖt ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc ®¹o ®øc cña c¸c bËc cha mÑ ®èi víi con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn. hä cho r»ng tuy cïng trong mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nh­ng l¹i cã sù kh¸c nhau trong tõng thêi ®iÓm vµ cÊp ®é. §èi víi con g¸i, sù ph¸t triÓn t©m lý vµ c¬ thÓ th­êng diÔn ra ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña tuæi vÞ thµnh niªn thËm chÝ cßn sím h¬n mét ®Õn hai n¨m. Cßn ë con trai, nh÷ng biÕn ®æi t©m sinh lÝ l¹i diÔn ra muén h¬n con g¸i, th­êng lµ 2 ®Õn 3 n¨m sau khi b¾t ®Çu b­íc vµo tuæi vÞ thµnh niªn. nhËn thøc ®­îc c¶ sù quan träng cña viÖc ®Þnh h×nh vµ sù kh¸c biÖt vÒ b¶n s¾c giíi còng nh­ sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ mÆt t©m lý vµ sinh lý gi÷a con trai vµ g¸i nªn c¸c bËc cha mÑ cho r»ng cÇn ph¶i cã nh÷ng c¸ch gi¸o dôc riªng ®èi víi con trai vµ con g¸i. “ .. trong tuæi vÞ thµnh niªn, biÕn ®æi t©m sinh lý cña con trai vµ con g¸i lµ kh¸c nhau, theo t«i còng cÇn ph¶i ¸p dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau trong viÖc d¹y dç con c¸i. ®èi víi con trai th× cÇn ph¶i ®Þnh h­íng b»ng nh÷ng mÖnh lÖnh cßn víi con g¸i th× cÇn ph¶i ®Þnh h­íng sím h¬n con trai bÇng c¸ch ph©n tÝch, khuyªn b¶o nhÑ nhµng, nh­ng l¹i thÊm s©u vµo trong suy nghÜ cña nã..” ( Bµ V.K.O, 43 tuæi, c«ng t¸c t¹i Ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng) “ Theo t«i, con trai vµ con g¸i cã giíi tÝnh kh¸c nhau, cã nhËn thøc kh¸c nhau, tiÕp thu theo c¸c ph­¬ng thøc kh¸c nhau vµ thÓ hiÖn tÝnh c¸ch còng kh¸c nhau. v¶ l¹i ë tuæi nµy chóng ®· tù coi m×nh lµ ng­êi lín, ®ßi hái cha mÑ ph¶i t«n träng m×nh v× thÕ mµ cha mÑ ph¶i lµ nh÷ng ng­êi b¹n lín cña con m×nh, ph¶i hiÓu ®­îc nh÷ng diÔn biÕn trong t©m lý vµ tÝnh c¸ch cña con m×nh ®Ó gi¸o dôc. Muèn gi¸o dôc cho con trai th× cÇn ph¶i kÕt hîp c¶ ph©n tÝch khuyªn b¶o nh­ng l¹i ph¶i nghiªm kh¾c, døt kho¸t, võa mÒm máng l¹i võa cã uy lùc. Con g¸i th× dÔ b¶o h¬n, t×nh c¶m h¬n nªn cÇn ph¶i nhÑ nhµng t©m sù, h­íng dÉn cho con nh÷ng c¸ch øng xö ®óng mùc..” ( ¤ng N.V.T, 50 tuæi, Bu«n ¸n, ph­êng ThÞnh Quang, Hµ Néi) C¸c bËc cha mÑ ®Òu cho r»ng, ®èi víi mçi giíi th× cÇn ph¶i cã nh÷ng ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc phï hîp víi b¶n s¾c giíi ®Ó cã thÓ gióp trÎ ®Þnh h×nh mét c¸ch râ nÕt vÒ nh÷ng ®Æc ®iÓm phÈm chÊt giíi cña m×nh. YÕu tè b¶n s¾c giíi ®· ¶nh h­ëng dÉn ®Õn c¶ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc mµ cha mÑ lùa chän ®Ó gi¸o dôc cho nh÷ng ®øa con trai vµ nh÷ng ®øa con g¸i trong tuæi vÞ thµnh niªn cña m×nh. C¸c nhµ X· héi häc nghiªn cøu vÒ giíi ®· chØ ra r»ng, cã sù kh¸c biÖt gi÷a cha vµ mÑ trong qu¸ tr×nh x· héi hãa vai trß còng nh­ trong viÖc ®Þnh h×nh b¶n s¾c giíi cho trÎ em. MÆc dï ng­êi cha chØ tham gia “vai phô” trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn. Nh­ng khi ®iÒu tra vÒ sù ph©n biÖt trong gi¸o dôc ®èi víi con trai vµ con g¸i th× sè liÖu thu thËp ®­îc l¹i cho thÊy r»ng xu h­íng ng­êi cha cã ph©n biÖt trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc ®èi víi con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn l¹i nhiÒu h¬n ë ng­êi mÑ. Cã mét sù kh¸c biÖt vÒ giíi trong hiÖn t­îng nµy. nh×n vµo biÓu ®å d­íi ®©y ta thÊy tØ lÖ % nam giíi ph©n biÖt con trai vµ con g¸i trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc 64.1% gÇn gÊp ®æi so víi tØ lÖ % n÷ giíi ph©n biÖt giíi tÝnh cña con trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc 35.9% trong sè nh÷ng ng­êi tr¶ lêi lµ cã ph©n biÖt mét lÇn n÷a trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn ë c¸c gia ®×nh ®« thÞ l¹i cã mÆt cña yÕu tè b¶n s¾c giíi. C¸c nhµ X· Héi Häc nghiªn cøu vÒ Giíi ®· chØ ra r»ng, cã sù kh¸c biÖt gi÷a cha vµ mÑ trong qu¸ tr×nh x· héi ho¸ vai trß còng nh­ trong viÖc ®Þnh h×nh b¶n s¾c giíi cho trÎ em. Trong qu¸ tr×nh nµy, ng­êi cha l¹i cã ¶nh h­ëng m¹nh h¬n ng­êi mÑ. Mét nghiªn cøu dùa trªn ph©n tÝch 39 tµi liÖu vÒ x· héi ho¸ vai trß giíi ë trÎ em ®· chØ ra r»ng sù ®èi xö cña ng­êi cha ®èi víi con c¸i rÊt cã ý nghÜa trong khi ®ã sù ®èi xö cña ng­êi mÑ kh«ng cã nhiÒu ý nghÜa trong viÖc ®Þnh h­íng vai trß giíi vµ b¶n s¾c giíi cho mét ®øa trÎ. Nh÷ng ®Æc ®iÓm phÈm chÊt giíi cña nam giíi vµ n÷ giíi quyÕt ®Þnh viÖc ®èi xö víi con trong quan hÖ cha, mÑ víi con c¸i. ®ång thêi nã còng quyÕt ®Þnh viÖc ®Þnh h­íng cho con c¸i trong nh÷ng ho¹t ®éng gi¶i trÝ hay trong nh÷ng ho¹t ®éng häc tËp do quan niÖm cña ng­êi cha vÒ mét ®øa con trai lµ ph¶i cã tÝnh c¸ch m¹nh mÏ, cøng r¾n do ®ã ng­êi cha th­êng khuyÕn khÝch con trai ch¬i nh÷ng trß ch¬i m¹o hiÓm, phiªu l­u vµ ng­êi cha sÏ cã ph¶n øng m¹nh nÕu nh­ nã ch¬i nh÷ng trß ch¬i cña con g¸i. Ng­îc l¹i, trong t©m trÝ cña ng­êi mÑ chØ cÇn con c¸i ®­îc khoÎ m¹nh, b×nh yªn lµ ®ñ do ®ã mµ ng­êi mÑ th­êng kh«ng muèn cho con ch¬i nh÷ng trß ch¬i m¹o hiÓm vµ dï con trai cã ch¬i trß ch¬i cña con g¸i hay con g¸i ch¬i trß ch¬i cña con trai ®Òu kh«ng quan träng. Hay trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc con c¸i, ng­êi cha lu«n lµ ng­êi cã quyÒn uy cao nhÊt, cã tÝnh c¸ch m¹nh mÏ cho nªn ng­êi cha th­êng chó ý ®Õn nh÷ng ®øc tÝnh thÓ hiÖn sù nam tÝnh ®Ó gi¸o dôc con trai vµ c¸ch gi¸o dôc con trai còng thÓ hiÖn sù cøng r¾n vµ nghiªm kh¾c. ChÝnh v× sù ®èi xö cña cha cã ý nghÜa ®èi víi con c¸i nªn d­íi sù gi¸o dôc ®Æc tr­ng trong néi dung vµ ph­¬ng ph¸p cña ng­ßi cha nh­ vËy mµ ®øa con trai sÏ chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín tõ ngõêi cha; sÏ häc hái nh÷ng phÈm chÊt, tÝnh c¸ch cña ng­êi cha. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn sè liÖu ®· thu thËp ®­îc trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra biÓu hiÖn xu h­íng cha cã sù ph©n biÖt gi¸o dôc ®¹o ®øc ®èi víi con trai vµ con g¸i trong ®é tuæi vÞ thµnh niªn nhiÒu h¬n mÑ. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng pháng vÊn s©u võa nªu trªn còng biÓu hiÖn quan niÖm vÒ sù ph©n biÖt rÊt râ rµng b¶n s¾c giíi cña con trai vµ con g¸i. Nh÷ng ng­êi cha khi ®­îc hái ®· tr×nh bµy rÊt cô thÓ nh÷ng ®Æc tÝnh cña mét ng­êi con g¸i ®­îc coi lµ n÷ tÝnh, nh÷ng ®Æc tÝnh ®ã ®èi lËp h¼n víi ®Æc tÝnh cña mét ®øa con trai. Còng tõ ®ã mµ ng­êi cha ®· ph©n biÖt râ rµng tõng néi dung gi¸o dôc vµ c¸ch thøc gi¸o dôc cho con g¸i nh­ thÕ nµo ®Ó con g¸i cã thÓ c¶m nhËn mét c¸ch ®óng ®¾n vÒ giíi mµ m×nh thuéc vÒ hay nãi c¸ch kh¸c lµ cã thÓ ®Þnh h×nh ®óng b¶n s¾c giíi cña m×nh. Víi mét ng­êi cha nh­ vËy th× nh÷ng ®øa con trai sÏ thÓ hiÖn râ nam tÝnh cßn nh÷ng ®øa con g¸i sÏ thÓ hiÖn râ n÷ tÝnh cña m×nh. Ng­îc l¹i h¼n víi ng­êi cha, ng­êi mÑ ®èi xö hay gi¸o dôc ®øa con b»ng t×nh yªu th­¬ng cña m×nh. T×nh yªu th­¬ng ®ã nÕu ®óng mùc th× nh÷ng ®øa con ®ã sÏ ®­îc h­ëng mét sù ch¨m sãc chu ®¸o nh­ng nÕu ng­ßi mÑ yªu th­¬ng con mét c¸ch qu¸ møc th× t×nh yªu th­¬ng ®ã sÏ trë nªn vÞ kû, g©y ra mét søc Ðp, ¸p lùc ®èi víi con c¸i t¹o ra cho nh÷ng ®øa con mét t­ thÕ lu«n lu«n ë trong vßng tay cña mÑ. Nh÷ng ®øa con sÏ trë nªn yÕu ®uèi, kh«ng ph¸t triÓn ®­îc mét c¸ch tù nhiªn, kh«ng cã ®­îc sù cä x¸t ë bªn ngoµi x· héi, Ýt cã sù tiÕp xóc c¶ hai giíi. KÕt qña cña nã lµ ë nh÷ng ®øa con, c¶ phÇn nam tÝnh vµ n÷ tÝnh ®Òu bÞ mê nh¹t mµ nh­ chóng ta ®· biÕt, sù giao tiÕp ®Çy ®ñ víi c¶ hai giíi sÏ lµm cho ®øa trÎ nhËn thøc ®­îc mét c¸ch ®óng ®¾n vÒ giíi tÝnh cña m×nh, gióp cho ®øa trÎ ®Þnh h×nh mét c¸ch nhanh chãng nh÷ng yÕu tè thuéc vÒ b¶n s¾c giíi, vai trß giíi cña m×nh. Cã thÓ nãi yÕu tè b¶n s¾c giíi cã ¶nh h­ëng rÊt lín trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn cña c¸c bËc cha mÑ. Gi¸o dôc ®¹o ®øc trong gia ®×nh lµ mét qu¸ tr×nh nèi tiÕp vµ diÔn ra liªn tôc. Trong qu¸ tr×nh nµy tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c, gi÷a ng­êi trªn vµ ng­êi d­íi, gi÷a cha mÑ vµ con c¸i ta lu«n thÊy sù cã mÆt cña yÕu tè b¶n s¾c giíi. Nã xuÊt hiÖn ë ngay ®Çu qu¸ tr×nh gi¸o dôc ¶nh h­ëng, chi phèi ®Õn néi dung, c¸ch thøc gi¸o dôc trong suèt qu¸ tr×nh vµ mét lÇn n÷a l¹i xuÊt hiÖn ë cuèi qu¸ tr×nh gi¸o dôc. B¶n s¾c giíi võa ®ãng vai trß lµ nguyªn nh©n, võa ®ãng vai trß lµ kÕt qu¶. Ch­¬ng III: KÕt luËn - gi¶i ph¸p - khuyÕn nghÞ I. KÕt luËn: Cho ®Õn nh÷ng n¨m ®Çu tiªn cña thÕ kû 21 nµy, nh©n lo¹i trªn thÕ giíi ®· chøng kiÕn rÊt nhiÒu b­íc ph¸t triÓn nh¶y vät trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi nh­ KHKT, Kinh tÕ, ChÝnh trÞ, V¨n ho¸, T­ t­ëng. Hoµ chung víi sù tiÕn bé cña toµn nh©n lo¹i, ®Êt n­íc ta còng ®ang trªn ®µ tiÕn lªn XHCN víi c«ng cuéc x©y dùng, ®æi míi vµ ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt. Víi hÖ t­ t­ëng XHCN c«ng b»ng, d©n chñ, x· héi ®· thùc hiÖn sù ph©n phèi ®ång ®Òu vÒ c¸c c¬ héi x· héi cho nhiÒu líp ng­êi kh¸c nhau. tuy nhiªn sù c«ng b»ng b×nh ®¼ng ë mét sè lÜnh vùc vÉn chØ ®¹t ®­îc ë møc t­¬ng ®èi, trong x· héi vÉn cßn tån t¹i sù ph©n tÇng gi÷a líp ng­êi giµu vµ líp ng­êi nghÌo vµ ®Æc biÖt lµ sù bÊt b×nh ®¼ng gÝíi tõ nhiÒu thÕ kû nay vÉn ch­a hÒ bÞ xo¸ bá. Nã thÓ hiÖn mét c¸ch râ nÐt nhÊt trong c¸c mèi quan hÖ giíi ë c¸c gia ®×nh hiÖn nay. Trong khu«n khæ giíi h¹n cña mét luËn v¨n tèt nghiÖp, chóng t«i kh«ng thÓ ®i hÕt tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng gia ®×nh mµ chØ h­íng ®Õn viÖc t×m hiÓu sù ph©n c«ng vai trß giíi trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuåi vÞ thµnh niªn gi÷a ng­êi cha vµ ng­êi mÑ, qua ®ã thÊy ®­îc sù bÊt b×nh ®¼ng trong lÜnh vùc gi¸o dôc ®¹o ®øc trong gia ®×nh. Qua qu¸ tr×nh ®iÒu tra nghiªn cøu, trªn c¬ së ph©n tÝch nh÷ng sè liÖu, th«ng tin ®· thu thËp ®­îc, chóng ta ®· ®i ®Õn nh÷ng nhËn xÐt vµ kÕt luËn sau ®©y: C¸c bËc cha mÑ trong c¸c gia ®×nh ®« thÞ ®Òu nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn vµ vai trß cña cha mÑ ®èi víi sù h×nh thµnh nh©n c¸ch cña trÎ vÞ thµnh niªn. TruyÒn thèng gi¸o dôc ®¹o ®øc vµ sù coi träng ®¹o ®øc cña ng­êi ViÖtNam ®· t¸c ®éng ®Õn nhËn thøc cña c¸c bËc cha mÑ. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng yÕu tè míi nh­ nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®èi víi gia ®×nh vµ trÎ em còng ®· gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc cña cha mÑ vÒ vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña gia ®×nh trong viÖc ch¨m sãc, b¶o vÖ vµ gi¸o dôc trÎ em. Nh÷ng hiÓu biÕt cña cha mÑ vÒ nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña løa tuæi vÞ thµnh niªn còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn nhËn thøc ®óng ®¾n cña cha mÑ vÒ viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn. Do ®Æc ®iÓm n¬i c­ tró lµ mét ®« thÞ lín, cïng víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña ®« thÞ, d­íi t¸c ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, sù du nhËp mét c¸ch lan trµn nh÷ng yÕu tè v¨n ho¸ n­íc ngoµi ®· lµm cho m«i tr­êng x· héi ®« thÞ trë nªn phøc t¹p. C¸c bËc cha mÑ cho r»ng løa tuæi vÞ thµnh niªn chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng lín nhÊt trong c¸c løa tuæi kh¸c nhau cña mét ®øa trÎ tõ m«i tr­êng x· héi xung quanh. V× vËy mµ trong mét m«i tr­êng x· héi phøc t¹p nh­ vËy, viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn cµng trë nªn quan träng h¬n. - C¸c néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc mµ cha mÑ quan t©m gi¸o dôc cho trÎ vÞ thµnh niªn ë c¸c gia ®×nh ®« thÞ hiÖn nay vÉn dùa trªn c¬ së nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc truyÒn thèng c¬ b¶n, bªn c¹nh ®ã cã sù phÊt triÓn thªm mét sè néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc míi ®­îc coi lµ cÇn thiÕt ®èi víi mét con ng­êi trong x· héi hiÖn ®¹i ngµy nay. - Trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn cã sù ph©n c«ng vai trß gi÷a ng­êi cha vµ ng­êi mÑ biÓu hiÖn ë tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh cña nã. + Tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn: tr¸ch nhiÖm chÝnh vÉn thuéc vÒ ngõêi mÑ cßn ng­êi cha chØ ®ãng vai phô vµ sù chia sÎ tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc cña ng­êi cha gÇn nh­ lµ rÊt Ýt ái. + Néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn: sù ph©n c«ng vai trß còng thÓ hiÖn rÊt râ ë khÝa c¹nh nµy. Ng­êi cha vµ ng­êi mÑ th­êng ®¶m nhËn vai trß gi¸o dôc chÝnh trong nh÷ng néi dung phï hîp víi giíi tÝnh cña m×nh. Ng­êi cha th­êng gi¸o dôc nh÷ng ®øc tÝnh thuéc vÒ nam giíi cßn ng­êi mÑ th­êng gi¸o dôc cho con nh÷ng ®øc tÝnh thuéc vÒ n÷ giíi. Do quan niÖm vÒ sù v­ît tréi trong n¨ng lùc phÈm chÊt vµ tr×nh ®é cña m×nh so víi ng­êi phô n÷ nªn ng­êi ®µn «ng th­êng ®¶m nhËn gi¸o dôc nh÷ng néi dung mµ ®ßi hái ph¶i cã tr×nh ®é cao nh­ “n¨ng ®éng, s¸ng t¹o”. Nh÷ng qui t¾c, chuÈn mùc cña m« h×nh c¸c quan hÖ x· héi trong x· héi truyÒn thèng quy ®Þnh cho nam giíi còng ¶nh h­ëng ®Õn nh÷ng néi dung mµ ng­êi cha nhËn tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc lµ chÝnh nh­ néi dung t«n träng luËt ph¸p . . . + Ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc: ë hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc chän ®Ó gi¸o dôc cho con c¸i, ng­êi mÑ th­êng cã xu h­íng lùa chän cao h¬n ng­êi cha, ®Æc biÖt lµ c¸c ph­¬ng ph¸p ®ã ®Òu ®ßi hái mét khèi l­îng thêi gian vµ c«ng søc rÊt lín. Trong khi ®ã, ë nh÷ng ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc cã tÝnh gi¸n tiÕp, tiÕt kiÖm thêi gian vµ c«ng søc th× ng­êi cha l¹i cã xu h­íng lùa chän nhiÒu h¬n. Quan niÖm vÒ sù ph©n c«ng lao ®éng gi÷a ng­êi phô n÷ vµ nam giíi cã ¶nh h­ëng tíi viÖc lùa chän c¸c ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng quan niÖm vÒ sù v­ît tréi trong n¨ng lùc, phÈm chÊt vµ tr×nh ®é cña ng­êi nam giíi còng cã ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh trong sù lùa chän c¸c ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc cña ng­êi cha. + Thêi gian gi¸o dôc: ViÖc dµnh mét kho¶ng thêi gian trong ngµy ®Ó gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con c¸i ë tuæi vÞ thµnh niªn gi÷a ng­êi cha vµ ng­êi mÑ còng biÓu hiÖn sù ph©n c«ng vai trß rÊt râ rÖt. MÆc dï ng­êi ®µn «ng quan niÖm r»ng hä cã tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn cao h¬n ng­êi mÑ nh­ng hä l¹i dµnh rÊt Ýt thêi gian cho viÖc gi¸o dôc con c¸i. Trong khi ®ã ®óng víi nh÷ng g× mµ ng­êi mÑ ®· ý thøc vÒ vai trß chÝnh cña m×nh, hä lµ ng­êi dµnh nhiÒu thêi gian ®Ó gi¸o dôc con c¸i. Víi sù chªnh lÖch vÒ kho¶ng thêi gian dµnh cho viÖc gi¸o dôc con c¸i th× vai trß gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn cña mÑ mét lÇn n÷a l¹i ®­îc kh¼ng ®Þnh lµ cao h¬n so víi ng­êi cha. Trong tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn, ta lu«n thÊy tÇn suÊt sù cã mÆt cña ng­êi mÑ trong nh÷ng t×nh huèng ®ßi hái rÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc lµ rÊt cao. Trong sù ph©n c«ng vai trß giíi gi÷a ng­êi cha vµ ng­êi mÑ trong viÖc gi¸o dôc cho con c¸i ë tu«Ø vÞ thµnh niªn, ng­êi nam giíi - ng­êi cha lu«n lu«n ë mét vÞ trÝ hÕt søc thuËn lîi so víi n÷ giíi. Sù bÊt b×nh ®¼ng vÉn tiÕp tôc diÔn ra trªn nh÷ng lÜnh vùc gi¸o dôc ®¹o ®øc trong gia ®×nh nãi riªng vµ ë tÊt c¶ mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng gia ®×nh nãi chung. Trong lÜnh vùc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn, yÕu tè b¶n s¾c giíi gi÷ mét vai trß rÊt quan träng, nã chi phèi, ¶nh h­áng vµ t¸c ®éng rÊt lín ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch ®¹o ®øc cña trÎ vÞ thµnh niªn, sù ®Þnh h×nh b¶n s¾c giíi cña trÎ vÞ thµnh niªn vµ quy ®Þnh c¶ sù ph©n c«ng vai trß gi¸o dôc gi÷a ng­êi cha vµ ng­êi mÑ. + YÕu tè b¶n s¾c giíi ®· quy ®Þnh nh÷ng néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc riªng cho ®øa con trai vµ ®øa con trai sao cho phï hîp víi giíi tÝnh cña m×nh. §øa con trai sÏ nhËn ®­îc sù gi¸o dôc cña cha trong nh÷ng néi dung gi¸o dôc mang ®Ëm b¶n s¾c cu¶ ng­êi nam giíi cßn ®øa con g¸i sÏ nhËn ®­îc sù gi¸o dôc cña ng­êi mÑ trong nh÷ng néi dung gi¸o dôc mang ®Ëm b¶n s¾c cña ng­êi n÷ giíi. YÕu tè b¶n s¾c giíi kh«ng nh÷ng ®· cã ¶nh h­ëng ®Õn nh÷ng néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc cho ®øa con trai vµ ®øa con g¸i mµ cßn quy ®Þnh c¶ vai trß gi¸o dôc riªng biÖt gi÷a ng­êi cha vµ ng­êi mÑ trong nh÷ng n«i dung gi¸o dôc vµ ®èi víi nh÷ng ®øa con. + YÕu tè b¶n s¾c giíi còng thÓ hiÖn rÊt râ trong viÖc ph©n biÖt ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc mµ ng­êi cha vµ ng­êi mÑ sö dông ®Ó gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con trai vµ con g¸i. Ng­êi cha vµ ng­êi mÑ cã sù ph©n biÖt rÊt râ trong c¸c ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc cho c¸c con. Nh÷ng ®÷a con trai th­êng ®­îc gi¸o dôc b»ng nh÷ng ph­¬ng ph¸p m¹nh, cøng r¾n, nghiªm kh¾c vµ ®øa con g¸i l¹i ®­îc gi¸o dôc b»ng nh÷ng ph­¬ng ph¸p nhÑ nhµng mÒm máng phï hîp víi b¶n s¾c giíi mµ x· héi ®· qui ®Þnh cho chóng. Bªn c¹nh ®ã b¶n s¾c giíi cßn ¶nh h­ëng m¹nh ®Õn qu¸ tr×nh x· héi ho¸ vai trß giíi cña mét ®øa trÎ trong ®ã b¶n s¾c giíi cña nam giíi ®· ®­îc chøng minh lµ cã ý nghÜa h¬n so víi b¶n s¾c giíi cña n÷ giíi. Nh÷ng ®Æc ®iÓm giíi tÝnh cña ng­êi cha cã thÓ ph¸t huy ®­îc sù nam tÝnh ë ®øa con trai vµ n÷ tÝnh ë ®øa con g¸i trong khi ®ã nh÷ng ®Æc ®iÓm giíi tÝnh cña mÑ cã thÓ sÏ lµm lu mê c¶ sù nam tÝnh vµ n÷ tÝnh cña ®øa con trai vµ con g¸i. Do vËy mµ ng­êi cha th­êng cã xu h­íng ph©n biÖt con trai vµ con g¸i trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho trÎ vÞ thµnh niªn h¬n lµ n÷ giíi. II. Gi¶i ph¸p - KhuyÕn nghÞ : Cã thÓ nãi trong tÊt c¶ c¸c d¹ng bÊt b×nh ®¼ng x· héi th× bÊt b×nh ®¼ng giíi tån t¹i l©u nhÊt trong lÞch sö loµi ng­êi. Bëi thÕ mµ c¸c cuéc ®Êu tranh ®ßi quyÒn b×nh ®¼ng cho n÷ giíi còng tuy ®· b¾t ®Çu tõ h¬n mét thÕ kû nh­ng ®Õn nay vÉn ch­a kÕt thóc. B×nh ®¼ng giíi cho ®Õn nay vÉn lµ môc tiªu cña nhiÒu quèc gia trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh. §Ó xo¸ bá ®­îc bÊt b×nh ®¼ng giíi th× cÇn ph¶i cã sù nç lùc chung cña toµn x· héi. B¾t ®Çu tõ nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña Nhµ N­íc, ®Õn nh÷ng biÕn ®æi trong c¬ cÊu gia ®×nh vµ cuèi cïng lµ sù gi¸c ngé trong t­ t­ëng cña mçi c¸ nh©n. Víi hy väng sÏ rót ng¾n ®­îc kho¶ng c¸ch giíi trong gia ®×nh vµ ngoµi x· héi, chóng t«i xin ®­îc ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ sau: Tuy LuËt ph¸p cña n­íc ta ®· c«ng nhËn quyÒn b×nh ®¼ng cña ng­êi phô n÷ nh­ng trong thùc tÕ mét sè ®iÒu kho¶n cßn ch­a ®­îc ¸p dông. V× vËy viÖc tuyªn truyÒn, phæ biÕn mét c¸ch réng r·i vµ th­êng xuyªn nh÷ng ®iÒu luËt trong ®ã kh¼ng ®Þnh râ quyÒn b×nh ®¼ng cña ng­êi phô n÷ lµ rÊt cÇn thiÕt ®Æc biÖt lµ ë nh÷ng vïng n«ng th«n, vïng s©u vïng xa - nh÷ng n¬i xa trung t©m, tr×nh ®é d©n trÝ kh«ng cao, ng­êi d©n kh«ng cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc kÞp thêi hoÆc ch­a hiÓu biÕt râ vÒ nh÷ng chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ N­íc. N©ng cao vai trß cña c¸c ®oµn thÓ ®Æc biÖt lµ vai trß cña héi phô n÷ ë c¸c cÊp c¬ së nh­ ph­êng, x· trong viÖc ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn kÞp thêi nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc vi ph¹m ®Õn quyÒn lîi cña ng­êi phô n÷. N©ng cao nhËn thøc cña ng­êi d©n vÒ vÊn ®Ò b×nh ®¼ng giíi b»ng c¸ch x©y dùng nhiÒu h¬n n÷a nh÷ng ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cã liªn quan vµ thùc hiÖn trªn mét ph¹m vi réng lín b»ng h×nh thøc tuyªn truyÒn, cæ ®éng nh»m môc ®Ých t¸c ®éng vµo nh÷ng quan niÖm ®· lçi thêi kiÓu “ träng nam khinh n÷” vÉn cßn tån t¹i trong nhiÒu ng­êi d©n thµnh phè hiÖn nay. YÕu tè kinh tÕ còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n t¹o nªn nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng giíi trong gia ®×nh xuÊt ph¸t tõ quan niÖm vÒ ng­êi t¹o ra thu nhËp cho gia ®×nh lu«n g¾n liÒn víi vai trß lµ ng­êi chñ gia ®×nh. V× vËy cÇn ph¶i ®Èy nhanh h¬n n÷a nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. T¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt cho c¸c hé gia ®×nh ®Ó thùc hiÖn gi¶i phãng dÇn lao ®éng cña ng­êi phô n÷ trong gia ®×nh b»ng sù hç trî cña c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. §èi víi nh÷ng vïng n«ng th«n, miÒn nói §¶ng vµ Nhµ N­íc ta cÇn thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh ®Ó nh÷ng ng­êi d©n n«ng th«n cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi nh÷ng tiÕn bé kh«ng chØ ë c¸c mÆt KHKT mµ cßn trong lèi sèng, trong nh÷ng t­ t­ëng, gi¸ trÞ míi tiÕn bé. Thµnh lËp c¸c tæ chøc nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò giíi ®Ó cã thÓ ®i s©u nghiªn cøu vµ t×m ra nh÷ng h­íng ®i ®óng ®¾n trong sù nghiÖp gi¶i phãng phô n÷. Nhµ n­íc cÇn m¹nh d¹n h¬n n÷a trong viÖc trao quyÒn lùc cho phô n÷ b»ng c¸ch khuyÕn khÝch vµ t¹o c¬ héi nhiÒu h¬n n÷a cho ng­êi phô n÷ ®Ó hä cã thÓ chiÕm gi÷ nh÷ng vÞ trÝ cao trong x· héi. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p rÊt quan träng n÷a lµ ph¶i n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ cho ng­êi phô n÷ ®Ó hä cã thÓ nhËn thøc mét c¸ch ®óng ®¾n vÒ ®Þa vÞ cña m×nh trong x· héi. CÇn ph¶i x©y dùng mét nÕp nghÜ vÒ sù b×nh ®¼ng giíi cho trÎ ngay tõ khi cßn ë trong gia ®×nh v× vËy gi¸o dôc vÒ sù b×nh ®¼ng giíi trong gia ®×nh lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt. Tr­íc hÕt ng­êi cha vµ ng­êi mÑ cÇn ph¶i ®­îc gi¸c ngé vÒ b×nh ®¼ng giíi ®Ó cã thÓ x©y dùng mét mèi quan hÖ b×nh ®¼ng, h×nh thµnh nªn mét khu«n mÉu øng xö mµ con c¸i cã thÓ häc hái theo. Cha mÑ kh«ng nªn cã sù ph©n biÖt cao thÊp, ®èi xö “khinh - träng” gi÷a con trai vµ con g¸i v× c¸ch ®èi xö cña cha mÑ cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn nhËn thøc cña con c¸i. Víi nh÷ng gi¶i ph¸p, khuyÕn nghÞ võa nªu chóng t«i hy väng cã thÓ gãp phÇn rót ng¾n ®­îc kho¶ng c¸ch giíi trong gia ®×nh vµ ngoµi x· héi.