Đề tài Nguồn cung cấp các loại khoáng và các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hấp thu khoáng

thöïc vaät Baûng 13: Thaønh phaàn khoaùng trong moät soá loaïi rau vaø caùc loaïi cuû quaû duøng laøm rau ( mg/100g) saét Calci Photpho Saét Calci photpho Rau caûi sen 1,9 89,0 13,5 Ngoù sen 0,5 19,0 51,0 Rau muoáng 1,4 100,0 37,0 Maêng 0,1 22,0 56,0 Rau ngoùt ----- 169,0 64,5 Haønh 0,6 12,0 46,0 Rau dieáp 1,1 38,0 37,0 Haønh taây 1,8 40,0 50,0 Rau caàn ----- 310,0 64,0 Ôùt 0,8 12,0 40,0 Rau heï 1.7 48,0 46,0 Caø roát 0,7 19,0 29,0 Baép caûi 0,3 32,0 24,0 Cuû caûi 0,5 49,0 34,0 Suùp lô 0,3 32,0 24,0 Döa chuoät 0,3 19,0 29,0 Caûi thìa to 0,5 61,0 37,0 Khoå qua 0,6 18,0 29,0 Möôùp 0,8 28,0 45,0 Caø chua 0,8 8,0 24,0 Bí ñoû 0,2 39,0 22,0 Baàu 0,2 21,0 25,0 Baûng 14: Thaønh phaàn khoaùng trong caùc loaïi quaû (mg/100g) Saét Calci photpho Saét Calci photpho Böôûi 0,5 23,0 18,0 Mít 0,4 21,0 28,0 Cam 0,4 34,0 23,0 Nhaõn ----- 35,0 45,0 Chanh 0,6 40,0 22,0 Vaûi ----- 21,0 12,0 Chuoái tieâu 0,6 8,0 28,0 Na 0,5 6,0 34,0 Döùa 0,3 32,0 11,0 Taùo taây 1,0 2,0 6,0 Ñu ñuû chín 2,6 40,0 32,0 Leâ 0,7 1,0 9,0 Hoàng ngaâm 0,2 10,0 19,0 Mô 3,4 94,0 82,0 Hoàng ñoû 0,2 10,0 19,0 Taùo ta 0,5 14,0 23,0 Nho 0,5 15,0 2,0 Ñaøo 0,8 3,0 19,0 Baûng 15: Thaønh phaàn khoaùng trong caùc loaïi cuû vaø naám (mg/100g) saét calci photpho Saét Calci photpho Khoai soï 1,5 64,0 75,0 Khoai lang 1,0 34,0 49,0 Khoai taây 1,2 10,0 50,0 Naám höông ---- 27,0 89,0 Saén 1,2 25,0 30,0 Naám môõ 1,3 28,0 80,0 Moäc nhó 185 201 185 Naám rôm 1,2 28,0 80,0 Baûng 16:Thaønh phaàn khoaùng trong caùc loaïi ñaäu (mg/100g) Saét Calci Photpho Saét Calci Photpho Ñaäu ñen 6,1 56,0 354,0 Ñaäu naønh 13,0 325,0 610,0 Ñaäu traéng 6,8 160,0 514,1 Ñaäu ñoû 4,5 76,0 386,0 Ñaäu hoøa lan khoâ 2,1 99,0 318,0 Ñaäu raêng ngöïa 7,0 71,0 340,0 Ñaäu xanh 4,8 64,0 377,0 Ñaäu coâve haït ----- 96,0 360,0 Ñaäu töông 11,0 165,0 690,0 Baûng 17: Thaønh phaàn khoaùng trong caùc loaïi löông thöïc (mg/100g) Saét Calci Photpho Saét Calci Photpho Gaïo neáp ---- 32,0 98,0 Ngoâ töôi 0,5 20,0 187,8 Gaïo teû 1,3 30,0 104,0 Ngoâ khoâ 2,3 30,0 190,0 Gaïo taùm ----- 28,0 60,0 Keâ 2,7 22,0 290,0 Gaïo caåm 3,0 25,0 250,0 Luùa mì 4,2 38,0 268,0 Töø ñoäng vaät Baûng 18: Haøm löôïng chaát khoaùng cuûa moät soá thöïc phaåm (mg/100g) [6] Thöïc phaåm Na K Ca Fe P 1.Söõa vaø caùc saûn phaåm töø söõa söõa boø 48 157 120 0,046 92 söõa meï 16 53 31 0,08 15 bô – phomat 5 16 13 - 21 2.Tröùng gaø Loøng ñoû 51 138 140 7,2 590 Loøng traéng 170 154 11 0,2 21 3. Thòt vaø caùc saûn phaåm töø thòt Thòt boø 58 342 11 2,6 170 Thòt lôïn 58 260 9 2,3 176 Gan beâ 87 316 8,7 7,9 306 Gan lôïn 77 350 20 22,1 362 Gan gaø 68 218 18 7,4 240 Caät lôïn 173 242 7 10 260 Doài lôïn 680 38 6,5 6,4 22 4.Caù vaø caùc saûn phaåm töø caù Caù trích 117 360 34 1,1 250 Caù chình 65 217 17 0,6 223 @ Chaát khoaùng toàn taïi trong thöïc phaåm töø nguoàn ñoäng vaät nhieàu hôn trong thöïc phaåm töø nguoàn thöïc vaät. Hôn nöõa, caùc chaát khoaùng töø nguoàn thöùc aên ñoäng vaät thöôøng deã haáp thu hôn vaø ñöôïc goïi laø chaát khoaùng coù giaù trò sinh hoïc coù giaù trò cao hôn chaát khoaùng töø nguoàn thöïc vaät. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán quaù trình haáp thu khoaùng Söï haáp thu caùc khoaùng ña löôïng 1) Söï haáp thu Calci Ü Moät soá beänh lieân quan ñeán Ca: _Neáu cung caáp Mg vaøo khoâng ñuû, ñaëc bieät laø luùc stress seõ daãn ñeán nguy cô phaân boá Ca khoâng ñuùng, khieán Ca ñi vaøo caùc moâ khaùc nhieàu hôn ñi vaøo trong xöông. Haäu quaû laø: taêng tính kích thích vôùi stress ñöôïc goïi laø öa co thaét, hoaëc taêng nhanh quaù trình laõo hoùa cuøng vôøi laéng ñoïng Ca trong moâ meàm gaây soûi thaän, vieâm khôùp vai, Ca hoùa ñoäng maïch vaø naõo. Hieän töôïng naøy xaûy ra töø töø vôùi ngöôøi giaø. _Thieáu Ca seõ daãn ñeán loaõng xöông, cô theå caûm thaáy meät moûi, vaø gaây co giaät chaân tay. Ü Nhu caàu veà Ca Baûng 19: Löôïng Ca ñöôïc khuyeân cung caáp moãi ngaøy [3] Loaïi Mg/ngaøy Treû coøn buù Treû töø 1 ñeán 3 tuoåi Treû töø 4 ñeán 9 tuoåi Treû töø 10 ñeán 12 tuoåi Thanh nieân töø 13 ñeán 19 tuoåi Ngöôøi lôùn Phuï nöõ maõn kinh Ngöôøi giaø 400 600 700 1000 1200 900 1200 ñeán 1500 1200 ñeán 1500 Ü Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán haáp thu Ca _Hieäu quaû haáp thu Ca trong cô theå dao ñoäng töø 10-60%. + Treû em: coù theå haáp thu Ca ñaït 75% +Ngöôøi tröôûng thaønh: haáp thu <10% khi löôïng aên vaøo vöôït quaù 1000mg/ngaøy. _Quaù trình haáp thu Ca phöùc taïp vaø phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá khaùc nhau: +Löôïng Ca trong khaåu phaàn. Tæ leä haáp thu Ca tæ leä nghòch vôùi Ca trong khaåu phaàn. +Nhu caàu cuûa cô theå. +Tuoåi: khaû naêng haáp thu Ca giaûm daàn theo tuoåi. +Giôùi tính: phuï nöõ thöôøng haáp thu keùm hôn nam giôùi. +Moät soá thuoác cuõng nhö moät soá chaát dinh döôõng khaùc trong khaåu phaàn nhö lactose, protein, vitamin D. Nhöõng yeáu toá laøm taêng haáp thu: Vitamin D: vitamin D ñieàu hoøa sinh toång hôïp protein vaän chuyeån Ca, moät loaït chaát mang Ca trong teá baøo ruoät non, chuyeån qua teá baøo ruoät non vaøo maùu. Söï coù maët cuûa daïng vitamin D hoaït tính laøm taêng haáp thu töø 10-30% löôïng Ca ôû ñöôøng ruoät. Acid trong heä tieâu hoùa: Ca hoøa tan trong moâi tröôøng acid, vì vaäy deã haáp thu trong moâi tröôøng acid hôn trong moâi tröôøng kieàm. Ña soá Ca ñöôïc haáp thu ôû ruoät non, taát caû caùc yeáu toá laøm taêng ñoä acid cuûa ñöôøng tieâu hoùa ñeàu laøm taêng haáp thu Ca. Giaûm haáp thu Ca theo tuoåi lieân quan ñeán giaûm ñoä acid trong daï daøy vaø ruoät cuûa ngöôøi cao tuoåi. Lactose: lactose laøm taêng haáp thu Ca, trong khi ñoù nhöõng ñöôøng khaùc khoâng coù taùc duïng. Moät tæ leä cao giöõa lactose vaø Ca laø caàn thieát ñeå taêng cöôøng haáp thu Ca. ÔÛ treû em, lactose coù theå taêng haáp thu Ca töø 33-48%. Protein vaø phosphor: _AÛnh höôûng cuûa protein ñeán haáp thu Ca phuï thuoäc vaøo löôïng Ca trong khaåu phaàn aên. +Vôùi löôïng Ca laø 500mg/ngaøy, taêng protein khaåu phaàn töø 50 ñeán 150g/ngaøy, khoâng gaây nhöõng aûnh höôûng roõ reät ñeán haáp thu Ca. +Taêng löôïng protein khaåu phaàn leân gaáp ñoâi, coù theå laøm taêng 50% löôïng Ca nöôùc tieåu _Taêng löôïng phosphat trong khaåu phaàn coù theå gaây hieäu quaû ngöôïc laïi, giaûm baøi tieát Ca. _Nhöõng thöïc phaåm coù löôïng protein cao thì cuõng coù nhieàu phosphat. Boå sung nhieàu protein khoâng chöùa phosphat coù theå gaây nhöõng hieäu quaû ngöôïc laïi ñeán caân baèng Ca. Nhöõng yeáu toá laøm giaûm haáp thu hoaëc maát Ca Acid oxalic: Acid oxalic coù trong moät soá loaïi rau quaû, ñaëc bieät trong rau spinach, keát hôïp vôùi Ca taïo phöùc hôïp khoâng hoøa tan vaø khoâng ñöôïc haáp thu taïi ruoät. Do vaäy maø ñoä haáp thu Ca khaåu phaàn phuï thuoäc vaøo tæ soá Ca/oxalic trong thöïc phaåm. Coù moät soá loaïi rau xanh nhö: rau chaân vòt, maêng.. coù chöùa acid oxalic töông ñoái nhieàu, khoâng nhöõng baûn thaân Ca khoâng ñöôïc haáp thuï maø coøn aûnh höôûng ñeán vieäc taän duïng Ca trong caùc thöùc aên khaùc. Acid phytic: cuõng coù theå gaén vôùi Ca taïo phöùc hôïp khoù hoøa tan. Acid phytic coù nhieàu trong caùc loaïi nguõ coác. Khi noàng ñoä phytic cao coù theå gaây giaûm ñaùng keå haáp thu Ca. Phaân môõ Khi thöùc aên nhieàu môõ coù theå laøm thöùc aên ñi qua ruoät chaäm hôn, vaø taïo neân phöùc hôïp “xaø phoøng hoaù” cuûa acid beùo vaø calci, khoù haáp thu. Tröôøng hôïp naøy chuùng ta coù theå nhìn thaáy hieän töôïng phaân môõ. Taêng nhu ñoäng ruoät Baát cöù nguyeân nhaân naøo laøm taêng nhu ñoäng ruoät, giaûm thôøi gian löu cuûa thöùc aên trong ruoät ñeàu gaây giaûm haáp thu Ca. Thuoác nhuaän traøng vaø nhöõng cheá ñoä aên nhieàu chaát xô cuõng gaây hieäu quaû treân. Vaän ñoäng theå löïc Nhöõng ngöôøi ít hoaït ñoäng theå löïc, naèm nhieàu, ñaëc bieät laø ôû ngöôøi cao tuoåi coù theå bò maát 0,5% calci trong xöông haøng thaùng, ñaây cuõng laø yeáu toá lieân quan raát yù nghóa vôùi chöùng loaõng xöông ôû ngöôøi cao tuoåi. Cafein Nhieàu cafein coù aûnh höôûng ñeán giaù trò sinh hoïc cuûa Ca do laøm taêng ñaøo thaûi qua phaân vaø nöôùc tieåu. Thuoác kích thích Moät soá thuoác choáng co giaät, an thaàn, cortison, thyroin.. coù nhöõng hieäu quaû thöù phaùt laøm giaûm haáp thu Ca. Söï haáp thu Magne Ü Moät soá beänh lieân quan ñeán Mg: _Beänh thieáu huït Mg coù theå xuaát hieän do ñoùi aên, noân keùo daøi, chaán thöông ngoaïi khoa, calci khaåu phaàn quaù cao, beänh tieâu chaûy. _Thieáu Mg coøn gaây daõn maïch, laøm xuaát hieän veát raïng ñoû treân maët. Boå sung Mg coù theå laøm giaûm huyeát aùp. _Hôn nöõa, thieáu Mg seõ daãn ñeán caùu gaét, deã taêng caûm xuùc, bò chöùng suy nhöôïc vaø roái loaïn giaác nguû. Ñoâi khi coù hieän töôïng kieán boø ôû ngoùn tay, bò chuoät ruùt, hoài hoäp, coù caûm giaùc meät moûi; moùng tay vaø toùc bò doøn, coù khi bò chöùng ñau nöûa ñaàu. _Neáu thieáu Mg laâu daøi seõ coù nguy cô leân côn co cöùng cô, caûm thaáy khoù ôû, keå caû maát yù thöùc keøm caùc roái loaïn tim maïch. Gaàn ñaây, vieäc nghieân cöùu vaø phaân tích Mg chính xaùc hôn cho thaáy giaûm Mg huyeát coù theå lieân quan ñeán moät soá tröôøng hôïp ñoät töû. Ü Nhu caàu Mg Baûng 20: Löôïng Mg ñöôïc khuyeân cung caáp moãi ngaøy [3] Ñoái töôïng mg/ngaøy Treû coøn buù Treû töø 1 ñeán 3 tuoåi Treû töø 4 ñeán 9 tuoåi Treû töø 10 ñeán 12 tuoåi Thanh nieân & ngöôøi lôùn Phuï nöõ coù thai hoaëc cho con buù 70 120 180 240 330 ÷ 420 480 Baûng 21: Vai troø cuûa Mg ñeán caùc caù theå ôû caùc ñoä tuoåi khaùc nhau Ñoä tuoåi Vai troø Treû nhoû Mg ñoùng 1 vai troø quan troïng trong vieäc chuyeån hoùa xöông, cuõng nhö Ca, P vaø vitamin D. Tuoåi thieáu nieân Boå sung Mg ôû tuoåi daäy thì con gaùi thì giaûm ñöôïc caùc côn ñau buïng vaø ñau ngöïc, thöôøng xaûy ra tröôùc hoaëc trong luùc haønh kinh. Phuï nöõ mang thai Mg ñi qua nhau vaø ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc hình thaønh baøo thai. Khi mang thai löôïng Mg trong maùu coù theå giaûm 20%. Vieäc boå sung Mg seõ laøm giaûm hieän töôïng cöùng cô ôû chi döôùi, thöôøng xaûy ra ôû thaùng cuoái. Theo moät keát quaû nghieân cöùu, uoáng 360mg Magne moãi ngaøy trong voøng 3 tuaàn seõ laøm giaûm vieäc cöùng cô. Thôøi tieàn maõn kinh Boå sung Mg, keát hôïp vôùi vieäc ñieàu trò hormone thay theá, coù theå choáng laïi chöùng loaõng xöông. Giai ñoaïn bò caêng thaúng Boå sung Mg seõ traùnh ñöôïc maát nguû vaø deã caùu. Ü Haáp thu Mg _Mg ñöôïc haáp thu taïi ruoät non, vôùi söï phoái hôïp cuûa moät chaát vaän chuyeån ñaëc hieäu. _Khoaûng 35-40%löôïng Mg trong cheá ñoä aên uoáng ñöôïc haáp thu. _Hieäu quaû haáp thu bò giaûm khi coù maët cuûa Ca, alcohol, phosphat, phytat vaø chaát beùo. _Hieäu quaû haáp thu ñöôïc taêng cöôøng khi coù maët vitamin D. Chaát xô coù ít hieäu quaû ñeán haáp thu Mg. _Khi noàng ñoä Mg trong maùu haï thaáp seõ kích thích baøi tieát hormon caän giaùp, laøm taêng hieäu quaû haáp thu Mg. Chuyeån hoùa cuûa Mg coøn ñöôïc kieåm soaùt bôûi hormon giaùp. _Thaän coù vai troø quan troïng trong vieäc ñieàu hoøa Mg trong cô theå: taêng taùi haáp thu khi Mg trong khaåu phaàn thaáp, taêng baøi tieát khi khaåu phaàn nhieàu Mg. _Mg bò maát nhieàu qua thaän khi tieâu thuï alcohol vaø thuoác lôïi tieåu. _Mg coù theå bò maát qua moà hoâi, löôïng naøy coù theå leân tôùi 15%toång soá khi trôøi noùng. Söï haáp thu Phosphor Ü Moät soá beänh lieân quan ñeán P _Trieäu chöùng thöôøng gaëp trong cô theå thieáu P laø daáu hieäu bieáng aên, suït caân, chaäm lôùn, hö raêng, vieâm khôùp, meät moûi. Ü Nhu caàu veà P Baûng 22: Löôïng P ñöôïc khuyeân cung caáp moãi ngaøy [3] Ñoái töôïng mg/ngaøy Treû coøn buù Treû töø 1 ñeán 3 tuoåi Treû töø 4 ñeán 9 tuoåi Treû töø 10 ñeán 12 tuoåi Ngöôøi lôùn & thanh nieân töø 13 – 19 tuoåi Phuï nöõ coù thai hoaëc cho con buù Ngöôøi giaø 400 500 600 800 1000 1000 1000 Ü Haáp thu Phosphor _Nhu caàu caàn thieát cho moãi ngaøy töø 0,8-1,2g/ngaøy. _Döôùi taùc duïng cuûa enzym tieâu hoùa phosphatase, P ñöôïc haáp thu vaøo cô theå döôùi taùc ñoäng cuûa vitamin D. _Möùc P trong maùu ñieàu hoøa ñieàu hoøa baøi tieát hormon thyroid, vaø ñieàu hoøa haáp thu P trong ruoät. _Chæ coù 10%P ñöôïc baøi tieát qua ñöôøng tieâu hoùa, coøn laïi 90% ñöôïc baøi tieát qua thaän. Trong tröôøng hôïp khaåu phaàn thieáu P, thaän taêng cöôøng taùi haáp thu nhaèm buø laïi nhu caàu. Khi P trong maùu quaù cao, thaän seõ taùi haáp thu raát ít hoaëc khoâng. _Ngöôøi duøng quaù nhieàu döôïc phaåm coù chaát: Fe, Mg, Ca vaø Al raát deã bò thieáu huït P vì caùc thaønh phaàn khoaùng naøy luoân luoân caïnh tranh vôùi P. _Tình traïng roái loaïn moâi tröôøng vi sinh treân neàn ruoät nhö trong tröôøng hôïp duøng thuoác truï sinh laâu daøi cuõng laø yeáu toá gaây trôû ngaïi khoâng ít cho söï haáp thu P. _Khaû naêng haáp thu P töï ñoäng giaûm thieåu trong tröôøng hôïp ngöôøi lôùn tuoåi. Ñieàu naøy daãn ñeán söï baát lôïi cho xöông vaø raêng. _Caùc chaát dinh döôõng coù chöùa quaù nhieàu chaát ñöôøng vaø chaát beùo seõ laøm giaûm thieåu möùc haáp thuï P _Treân nguyeân taéc, P ñöôïc haáp thu deã daøng qua ñöôøng ruoät, nghóa laø cô theå khoù rôi vaøo tình traïng thieáu huït P. Chæ caàn 2 laàn trong tuaàn coù 50g thòt trong böõa aên thì cô theå ñaõ ñuû P. Nhöng qui trình haáp thuï P deã bò giaùn ñoaïn bôûi nhieàu nguyeân toá. @ Tröôùc ñaây P ñöôïc caân baèng ôû ngöôøi. Ngaøy nay, möùc ñoä P mang vaøo hôi bò thöøa. Töø 20 naêm nay, möùc ñoä mang vaøo trung bình töø 1,5 ÷ 4g/ ngaøy. P laøm giaûm khaû naêng haáp thu Ca vaø taïo thuaän lôïi cho quaù trình saûn xuaát parathormon, ñieàu naøy ñaõ huy ñoäng Ca cuûa xöông vaø daãn ñeán nguy cô loaõng xöông ngaøy caøng taêng, ñaëc bieät ôû phuï nöõ. Söï haáp thu löu huyønh Ü Vai troø _S raát caàn cho söï saûn xuaát keratin – protein coù trong caáu truùc toùc vaø da khoeû maïnh. _S cuõng raát caàn cho söï saûn xuaát insulin ñeå duy trì möùc ñöôøng huyeát caân baèng vaø heparin lieân quan tôùi tieán trình ñoâng maùu. _S ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc giaûi ñoäc röôïu, cyanur coù trong thöïc phaåm, chaát oâ nhieãm bò hít phaûi trong khoâng khí vaø khoùi thuoác laù. Ü Moät soá beänh lieân quan ñeán S _Nhöõng ngöôøi khoâng coù ñuû S vì khoâng theå taän duïng kích toá choáng caêng thaúng thaàn kinh saûn xuaát töø tuyeán thöôïng thaän neân khoù giöõ ñöôïc bình tónh, deã caùu kænh hay lo sôï voâ côù. _Cô theå cuûa ngöôøi khoâng coù ñuû nguoàn döï tröõ S vì theá deã böôùc qua ngöôõng cöûa tuoåi giaø. _Thieáu S khôùp deã bò thoaùi bieán vì S giöõ vai troø cuûa lôùp daàu traùng ñeàu maët trong cuûa khôùp, nhôø ñoù khôùp xöông vaän ñoäng trôn tru. _Thieáu S seõ bò beänh maét cöôøm, huyeát aùp cao, nhoài maùu cô tim, vaø lieân quan ñeán moät soá beänh ngoaøi da. Ü Nhu caàu veà S S laø thaønh phaàn thieát yeáu cho quy trình toång hôïp chaát ñaïm vì S coù maët trong caáu truùc cuûa hôn 20 loaïi chaát ñaïm cô baûn cuûa teá baøo, vaø noù cuõng laø thaønh phaàn khoâng theå thieáu trong caáu taïo cuûa vitamin. Treân thöïc teá, khoù coù theå xaùc ñònh moät caùch tuyeät ñoái nhu caàu veà S vì con soá naøy thay ñoåi theo haøm löôïng chaát ñaïm trong quy trình dinh döôõng. Ü Haáp thu S _S coù maët ôû moät soá aminoacid, laø nguoàn haáp thu ñaëc bieät toát cuûa khoaùng chaát naøy. _Vitamin E giuùp S taùch khoûi aminoacid coøn nguyeân veïn trong cô theå taïo cho chuùng saün saøng ñeå caùc teá baøo cuûa cô theå söû duïng. _Möùc Cu quaù nhieàu trong cheá ñoä aên uoáng coù theå khoáng cheá khoaùng chaát naøy, laøm cho cô theå khoù haáp thu S. _Phaàn lôùn S ñöôïc cho vaøo kem vaø thuoác môõ boâi da thay vì ôû daïng chaát boå sung. ÔÛ daïng ñeå boâi coù theå raát hieäu quaû cho vieäc ñieàu trò caùc vaán ñeà khaùc nhau veà da. Söï haáp thu Kali Ü Vai troø _Caàn thieát cho chöùc naêng hoaït ñoäng cuûa taát caû caùc cô vaø daây thaàn kinh. _Giuùp baûo ñaûm möùc dòch chaát cuûa cô theå ñöôïc caân baèng vaø duy trì söï caân baèng chính xaùc giöõa acid vôùi kieàm. _Hôn nöõa, noù coøn giuùp ngaên chaën Ca bò maát do baøi tieát qua nöôùc tieåu. Ü Moät soá beänh lieân quan ñeán K _Thieáu K phaûn öùng thaàn kinh trôû neân chaäm chaïp. Tình traïng thieáu huït K keùo daøi vaø thöôøng xuyeân thì teá baøo thaàn kinh laâu daàn seõ maát tính nhaïy beùn. _Thieáu K coù theå truøng vôùi thieáu Mg, nhöõng daáu hieäu thieáu cuûa 2 loaïi naøy gioáng nhau; gaây ra yeáu cô, meät, co quaép, taêng kích thích, maát nguû,voïp beû, taùo boùn, da khoâ, noåi muïn, veát thöông laâu laønh. _Khi thieáu traàm troïng seõ coù nguy cô bò lieät, bao goàm lieät ruoät vaø loaïn nhòp. _Thieáu huït K xaûy ra khi aên quaù maën, gaây roái loaïn caân baèng tæ leä giöõa Na vaø K. Khi ñoù thaän tìm caùch ñaøo thaûi thaønh phaàn Na trong muoái aên ñoàng thôøi seõ phoùng thích K Ü Nhu caàu veà K K ñöôïc tìm thaáy ôû nhieàu loaïi traùi caây vaø rau maø cô theå thöôøng coù theå haáp thu toát. Caùc chuyeân gia dinh döôõng ñeà nghò haáp thu 200mg/ngaøy cho ngöôøi lôùn. Ü Haáp thu K _Quaù nhieàu Na cuûa muoái, caùc thöïc phaåm ñaõ xöû lyù vaø uoáng nhieàu röôïu coù theå aûnh höôûng tôùi möùc K. Thuoác corticosteroid khaùng vieâm cuõng coù theå gaây ra xaùo troän söï caân baèng K trong cô theå. _Caùc chaát boå sung saün coù laø men bia, coù chöùa KCl vaø gluconat kali laø caùc chaát boå sung hieäu quaû nhaát. Söï haáp thu Natri Ü Moät soá beänh lieân quan ñeán Na _Ô Ûngöôøi khoûe maïnh, thích nghi vôùi khí haäu, hoaït ñoäng theå löïc trung bình, thieáu muoái khoâng gaây baát lôïi vì thaän bình thöôøng giöõ laïi Na cho cô theå vaø keát hôïp vôùi moät löôïng nhoû ñöôïc ñöa vaøo bôûi thöùc aên laø ñuû ñeå buø laïi söï maát sinh lyù. _Tuy nhieân, khi maát nhieàu hay haïn cheá muoái quaù möùc seõ coù daáu hieäu maát nöôùc ngoaïi baøo, bieåu hieän: khoâ mieäng, chaùn aên, meät, taêng nhòp tim, co ruùt cuøng vôùi möùc ñoä naëng hôn, nhaõn loài loõm, haï huyeát aùp, da khoâ, nhaên. _Quaù lieàu muoái seõ gaây ra: +Nhöõng beänh maø muoái laøm taêng dòch ngoaïi baøo, phuø toaøn boä nhö: suy tim, moät vaøi beänh thaän, xô gan. +Khôûi phaùt beänh cao huyeát aùp vaø coù khaû naêng laøm naëng theâm. Ü Nhu caàu veà Na Ñöôïc öôùc tính khoaûng 800 – 1600mg/ngaøy. Nhìn chung moät nöûa Na ñöôïc tieâu thuï töø caùc thöùc aên töï nhieân, moät nöûa khaùc töø muoái ñöôïc theâm vaøo khi naáu nöôùng. _Nhu caàu taêng leân khi: +Nhieät ñoä cao, hoaït ñoäng theå löïc nhieàu, ra moà hoâi. Noâng daân, ngöôøi chôi theå thao vaø nhöõng ngöôøi laøm vieäc keùo daøi döôùi aùnh naéng maët trôøi, coù theå bò ngaát neáu maát muoái do moà hoâi vaø khoâng ñöôïc buø laïi. +Luùc bò noân möûa, ñi chaûy keùo daøi. +Duøng thuoác lôïi tieåu hay thuoác xoå khoâng coù lyù do. Ü Haáp thu Na Na ñöôïc cô theå haáp thu khaù nhanh vaø deã daøng. Na laø thaønh phaàn chuû yeáu trong muoái aên. Döôùi hình thöùc dinh döôõng bình thöôøng, cô theå khoù coù theå thieáu Na. Ngöôïc laïi cô theå cuõng khoâng deã bò dö thöøa Na neáu thaän hoaït ñoäng bình thöôøng, vì löôïng Na coù thöøa seõ bò ñaøo thaûi ngay qua nöôùc tieåu. Söï haáp thu Chlor Ü Moät soá beänh lieân quan ñeán Cl Theo coâng trình nghieân cöùu cuûa ngöôøi Nhaät, thöøa Cl seõ taïo ñieàu kieän taêng nguy cô ung thö daï daøy. _Thieáu Cl keùo theo thieáu dòch vò. Tình traïng oån ñònh dòch vò laø ñieàu kieän tieân quyeát cho quaù trình haáp thu caùc chaát dinh döôõng. Do ñoù tình traïng thieáu Cl bao giôø cuõng gaén lieàn vôùi tình traïng bieán döôõng nhieàu thaønh phaàn vitamin vaø chaát khoaùng. _Thieáu Cl seõ daãn ñeán dò öùng, ñau nhöùc thaàn kinh, nhieãm truøng ñöôøng ruoät, khoù tieâu, tieâu chaûy. Ü haáp thu Cl _ Haøm löôïng Cl trong moâ cô theå ngöôøi laø 1,1g/kg theå troïng. _ Nhu caàu Cl laø 3-12g/ngaøy, thöôøng ñöôïc haáp thu vaøo cô theå haàu heát ôû daïng muoái (NaCl). _Cl ñöôïc haáp thuï nhanh choùng cuõng nhö söï baøi tieát cuûa noù. Söï haáp thu caùc khoaùng vi löôïng. Söï haáp thu Fe - Cô theå chöùa töø 3,5 ñeán 4 g Fe. - Ñöôïc xaûy ra chuû yeáu ôû hoãng hoài traøng cuûa ruoät non. Coù 2 daïng saét coù theå ñöôïc haáp thu theo nhöõng cô cheá khaùc nhau: +Nguoàn lôùn nhaát laø saét khoâng hem,chuùng khoâng ñöôïc gaén vôùi phaàn hem,coù maët chuû yeáu(chieám 85%) trong caùc loaïi thöïc phaåm nguoàn thöïc vaät,daïng Fe2+ hoaëc Fe3+ . +Daïng thöù hai laø hem ,chuùng coù gaén vôùi nhoùm hem,coù trong thöïc phaåm nguoàn ñoäng vaät hemoglobin vaø mioglobin. Ñeå ñöôïc haáp thu,nguoàn saét khoâng hem phaûi ñöôïc rôøi khoûi thöùc aên ôû phaàn treân ruoät non thaønh daïng hoaø tan,sau ñoù chuùng ñöôïc gaén vôùi moät protein vaän chuyeån gioáng nhö transferrin, ñi qua maøng teá baøo thaønh ruoät.Quaù trình giaûi phoùng saét thaønh daïng töï do trong ruoät tröôùc khi haáp thu, phuï thuoäc raát nhieàu vaøo moät soá yeáu toá öùc cheá hoaëc taêng cöôøng coù maët trong thöùc aên. -Thöïc phaåm thoâng thöôøng mang laïi nhieàu hôn möùc caàn thieát (töø 10 ñeán 30mg/ngaøy) nhöng chæ moät phaàn ñöôïc haáp thu, thay ñoåi tuyø theo thöùc aên. Trong nhöõng ñieàu kieäân bình thöôøng, coù töø 0,5mg ñeán 1mg ñöôïc haáp thuï moãi ngaøy, soá coøn laïi seõ ñaøo thaûi bôûi phaân. Saét ñöôïc haáp thu seõ ít khi bò ñaøo thaûi. -Möùc ñoä haáp thu cuûa Fe ñöôïc nghieân cöùu thay ñoåi döôùi nhieàu aûnh höôûng: tuoåi, caù nhaân, giôùi tính. Möùc ñoä naøy ñöôïc ñieàu hoaø bôûi nhu caàu cô theå vaø leä thuoäc nhieàu vaøo khaû naêng döï tröõ cuûa töøng caù nhaân. -Saét trong thöïc phaåm ñoäng vaät haáp thu toát hôn loaïi thöïc vaät. Vd: Fe töø thòt haáp thu ñöôïc khoaûng 20% trong khi ñoù saét cuûa boät nguõ coác hay rau chæ ñöôïc haáp thu 2%. v Yeáu toá hoã trôï quaù trình haáp thu khoaùng Fe : -Caùc acid ascorbic, citric, lactic, malic, HCl ñeàu laøm taêng haáp thu Fe. -Vitamin C vaø caùc saûn phaåm giaøu vitamin C nhö traùi caây chua seõ laøm taêng töø 3 ñeán 7 laàn soá löôïng ñöôïc haáp thu. Chính vì vaäy neân sau khi aên thòt caù neân traùng mieäng baèng traùi caây töôi ñeå taän duïng nguoàn Fe. Traø, caø pheâ laïi coù taùc duïng ngöôïc laïi. -Thöùc aên töø nguoàn ñoäng vaät: thòt, caù, thòt gia caàm laøm taêng haáp thu Fe, trong khi protein töø tröùng, söõa, phomat laïi khoâng coù taùc duïng nhö vaäy. v Yeáu toá öùc cheá quaù trình haáp thu khoaùng Fe : -Giaûm acid daï daøy do baát keå lyù do naøo ñeàu laøm giaûm haáp thu saét. -Cheá ñoä aên nhieàu chaát xô cuõng laøm giaûm haáp thu Fe, tuy nhieân chæ xaûy ra vôùi moät soá loaïi chaát xô, vd: cellulose khoâng coù aûnh höôûng, trong khi hemicellulose laøm giaûm haáp thu. -Nhieàu Ca, P trong khaåu phaàn aên, coù theå laøm giaûm haáp thu Fe 50%. Taùc duïng naøy coøn phuï thuoäc vaøo lieàu cuûa Ca vaø P. Do vaäy, khi uoáng söõa neân caùch tröôùc hoaëc sau böõa aên vaøi giôø hoaëc khoâng neân boå sung ñoàng thôøi Ca vaø Fe. -Phytat vaø oxalat keát hôïp vôùi ion saét thaønh nhöõng phöùc hôïp khoù hoøa tan. Caùc chaát naøy coù nhieàu trong caùc thöïc phaåm nguoàn thöïc vaät nhö haït nguõ coác, caùc loaïi ñaäu haït, trong moät soá loaïi rau. -Khaåu phaàn Mn cao laøm öùc cheá haáp thu saét do caïnh tranh haáp thu taïi ruoät, vaø 2 vi chaát naøy coù cuøng cô cheá, con ñöôøng haáp thu vaøo cô theå. -Polyphenol laø nhöõng thaønh phaàn höõu cô coù trong caø pheâ, traø, coca, vaø moät soá thöïc phaåm khaùc coù theå laøm giaûm haáp thu saét tôùi 70% do taïo neân phöùc hôïp khoâng hoøa tan taïi ruoät. -Zn, Ni öùc cheá maïnh khaû naêng haáp thu cuûa Fe. -Khaû naêng haáp thu cuûa Fe cuõng giaûm khi böõa aên coù nhieàu taøu huû. Ü Caùc beänh coù lieân quan ñeán Fe: -Caùc daáu hieäu baùo ñoäng veà thieáu saét laø caûm thaáy meät moûi thöôøng xuyeân, hieäu naêng trí tueä bò giaûm suùt, maët taùi xanh, nhöùc ñaàu,ruïng toùc, thôû doác,aên maát ngon deã nhieãm truøng. -Saét tham gia vaøo vieäc saûn xuaát huyeát caàu vaø huyeát caàu toá ñeå vaän chuyeån oxi ñeán caùc moâ. Noù cuõng baûo veä cô theå choáng nhieãm khuaån. Do ñoù, thieáu saét seõ bò thieáu maùu. -Thöøa saét seõ taêng toác ñoä laõo hoaù vaø coù theå taêng ruûi ro beänh tim. Söû duïng treân 10g saét seõ gaây cheát ngöôøi. -Nhöõng ngöôøi mang voøng traùnh thai thì thieáu nhieàu saét vì maùu ra nhieàu trong caùc kyø haønh kinh. 2) Söï haáp thu Keõm -Cô theå ngöôøi lôùùn chöùa khoaûng töø 2-3g keõm. Hôn moät nöûa keõm naèm trong cô,1/3 löôïng keõm naèm trong xöông. Vaøi moâ coù haøm löôïng keõm cao: tuyeán tieàn lieät, toùc, maét. -Möùc boå sung keõm haèng ngaøy caàn 15mg. Phuï nöõ mang thai hoaëc cho con buù, nhöõng ngöôøi moå xong vaø ngöôøi ñaùi thaùo ñöôøng thì caàn nhieàu hôn. -Löôïng keõm ñöôïc haáp thuï 5mg/ngaøy, chuû yeáu taïi phaàn taù traøng, hoãng hoài traøng. Cuõng gioáng nhö caùc thaønh phaàn khaùc cuûa chaát aên, Zn ñöôïc giaùng hoaù vaø tieáp caän vôùi caùc teá baøo ruoät döôùi hình thöùc caùc chaát gaén (ligand) nhö laø : caùc peptide, acid amin, nucleotid vaø moät löôïng nhoû keõm döôùi daïng töï do. Möùc ñoä hoaø tan cuûa keõm coù moät vai troø raát quan troïng trong vieäc haáp thu keõm. Taïi ruoät, keõm ñöôïc haáp thu thoâng qua caùc chaát trung gian mang keõm. Nhöõng chaát trung gian naøy hoaït ñoäng maïnh nhaát khi haøm löôïng keõm trong ruoät ôû möùc thaáp nhaát. Khi haøm löôïng keõm trong loøng ruoät cao vaø quaù trình haáp thu thuï ñoäng xaûy ra maø khoâng caàn ñoøi hoûi naêng löôïng. -Tyû leä haáp thu Zn phuï thuoäc vaøo caùc ñieàu kieän nhö haøm löôïng Zn trong thöùc aên, nguoàn goác thöùc aên vaø söï coù maët cuûa caùc chaát öùc cheá hay caùc chaát kích thích söï haáp thu Zn v Yeáu toá hoã trôï quaù trình haáp thu khoaùng Zn: -Haøm löôïng Zn trong thöùc aên caøng thaáp thì tyû leä haáp thu caøng cao -Lieàu löôïng protein thích hôïp trong cheá ñoä aên uoáng coù theå giuùp caûi thieän nöôùc möùc keõm trong cô theå . v Yeáu toá öùc cheá quaù trình haáp thu: -Haøm löôïng keõm trong söõa meï töông ñoái thaáp vaø giaûm daàn theo thôøi gian. Maëc duø tyû leä haáp thu Zn töø söõa meï khaù cao (khoaûng 60%) nhöng löôïng Zn coù trong söõa meï cuõng chæ ñaûm baûo ñöôïc 10-30% nhu caàu. -Haøm löôïng keõm trong söõa boø töông ñoái cao nhöng tyû leä haáp thu keõm töø söõa boø laïi thaáp hôn so vôùi söõa meï. Söõa boø coù tyû leä haáp thu Zn thaáp laø do coù haøm löôïng casein cao. Löôïng Ca cao trong söõa boø coøn laøm taêng söï maát Zn cuûa cô theå. -Söõa ñaäu naønh vôùi haøm löôïng phytat cao cuõng coù tyû leä haáp thu Zn thaáp. -Giaûm baøi tieát dòch vò laøm giaûm haáp thu Zn -Caùc phöùc hôïp EDTA-Zn vaø methionin-Zn öùc cheá haáp thu Zn. -Acid picolinic, Calci laøm taêng baøi tieát keõm qua nöôùc tieåu neân cuõng aûnh höôûng tôùi caân baèng keõm, laøm giaûm söï haáp thu cuûa keõm. -Saét voâ cô coù theå laøm giaûm haáp thu Zn; Cu hình nhö ít coù aûnh höôûng ñeán haáp thu Zn -Xô trong nguõ coác vaø phylate ôû aspirin , ñaäu hoøa lan vaø rau bina coù theå laøm giaûm söï haáp thu cuûa cuûa keõm. -Uoáng thuoác ngöøa thai cuõng seõ laøm haï möùc keõm. -Traùnh duøng keát hôïp saét vôùi moät thöùc aên giaøu keõm vì saét caûn trôû cô theå haáp thu keõm. -Moät soá thay ñoåi veà sinh lyù vaø tình traïng beänh lyù nhö nhòn ñoùi, coù thai, nhieãm khuaån.. cuõng laøm thay ñoåi haáp thu keõm. Ü Caùc beänh lieân quan ñeán keõm : -Caùc tín hieäu baùo ñoäng thieáu keõm laø: moùng tay deã gaõy, taùch lôùp hoaëc coù nhöõng veát traéng. Da thì khoâ, con ngöôøi thieáu naêng ñoäng. -Keõm coù vai troø chuû yeáu vôùi caùc acid nucleic taïo thaønh chöông trình di truyeàn. Noùi caùch khaùc, noù raát caàn cho vieäc nhaân leân cuûa caùc teá baøo. Maët khaùc, noù coøn tham gia vaøo vieäc toång hôïp caùc protein. Thieáu Zn seõ suy giaûm mieãn dòch. -Thieáu huït keõm, treû seõ chaäm lôùn, daäy thì chaäm, da khoâ saàn, thöôøng hay bò nhieãm truøng, aên maát ngon, maát vò giaùc, tieâu chaûy, khöôùu giaùc, vò giaùc keùm taäp trung . -Thieáu keõm cuõng daãn ñeán thieáu maùu. 3) Söï haáp thu Silic -Silic choáng caùc tính chaát laõo hoaù, caûi thieän moùng vaø toùc deã bò gaõy, giaûm ruûi ro beänh tim. -Tuoåi thaønh nieân caàn nhieàu Si hôn laø ngöôøi tröôûng thaønh. -Nhu caàu: 5-20g/ngaøy. v Chaát trôï giuùp haáp thu: -Haàu heát Silic trong cheá ñoä aên uoáng ôû daïng Silica vaãn khoâng haáp thu ñöôïc, traùi laïi silic acid ñöôïc tìm thaáy trong thöïc phaåm vaø nöôùc uoáng ñöôïc cô theå haáp thu toát. -Brom, calci, magne, mangan, kali ñöôïc coi laø coù theå caûi thieän khaû naêng cô theå söû duïng silic acid hieäu quaû. v Chaát öùc cheá haáp thu: -Quaù nhieàu Mo seõ laøm giaûm möùc silicon caàn thieát trong cô theå. 4) Söï haáp thu Ñoàng -Ñoàng laøm giaûm tæ leä loaõng xöông, giaûm ñau nhöùc, vieâm khôùp. -Ñoàng toàn taïi trong cô theå ngöôøi töø 75mg ñeán 100mg döôùi nhieàu daïng khaùc nhau.Ñoàng ñöôïc ñi keøm vôùi acid amin hay protein. Ñoàng taäp trung trong moät vaøi moâ moâ nhö gan, vuøng treân naõo chòu traùch nhieäm thöùc tænh. -Ñoàng ñöôïc cung caáp khoaûng töø 400 ñeán 1000 mg /ngaøy. v Chaát trôï giuùp haáp thu: -Cu ñöôïc cô theå haáp thu toát, söï haáp thu Cu giaûm khi lôùn tuoåi. -Cheá ñoä dinh döôõng aên chay cung caáp ít Cu . v Chaát öùc cheá haáp thu: -Zn haïn cheá söï haáp thu Cu. -Cheá ñoä dinh döôõng aên chay cung caáp ít Cu Ü Caùc beänh lieân quan ñeán Ñoàng: ôû ñoàng xaûy ra hieän töôïng thöøa nhieàu hôn laø thieáu -Beänh wilson,xô gan. -Thieáu Cu seõ daãn ñeán thieáu maùu. -Ñoàng laø xuùc taùc cho quaù trình taïo cacù goác töï do ñaëc bieät nguy hieåm, nhaát laø ôû gen gaây ra nöùt AND coù theå laø taùc nhaân gaây ñoät bieán vaø goùp phaàn phaùt trieån ung thö. 5) Söï haáp thu Niken -Niken gaây ra dò öùng da nhieàu hôn laø giaù trò dinh döôõng . -Coù trong cô theå ngöôøi ôû khoaûng 0,1mg nhieàu nhaát laø trong xöông vaø ñoäng maïch chuû. -Nhu caàu haáp thu khoaûng 50-70mg/ngaøy. 6) Söï haáp thu Cobalt -Nhu caàu:cô theå caàn 0,001mg/ngaøy. -Thieáu cobalt ñoàng nghóa vôùi thieáu vitamin B12 thöôøng xaûy ra ôû ngöôøi aên chay. Neáu cô theå haáp thu khoâng ñuû löôïng Co caàn thieát seõ daãn ñeán meät moûi, giaûm khaû naêng trí tueä, thieáu maùu traàm troïng daãn ñeán roái loaïn thaàn kinh. -Cobalt khoâng ñöôïc söû duïng bôûi cô theå. Noù phaûi ñöôïc ngaám vaøo Vitamin B12 . Cobalt coù trong gan ,nôi döï tröõ Vitamin B12. 7) Söï haáp thu Iod -Iod ñöôïc haáp thu nhanh ôû ruoät non. Moät soá iod coù maët trong khoâng khí vaø coù theå ñöôïc haáp thu qua da vaø phoåi. -Iod laøm giaûm söng tuyeán giaùp vaø giaûm ruûi ro ung thö vuù. v Chaát trôï giuùp haáp thu: -Se giuùp chuyeån iod thaønh hormon cuûa tuyeán giaùp. v Chaát öùc cheá söï haáp thu: -Glucosinolate progoitrin trong caùc rau hoï caûi (nhaát laø baép caûi vaø cuû caûi) -Ñaäu phoäng, saén vaø ñaäu naønh öùc cheá söï hoaït ñoäng cuûa iod ôû tuyeán giaùp. Ü Caùc beänh coù lieân quan ñeán iod: Thieáu iod trong thôøi kì nieân thieáu gaây ra böôùu coå, chaäm phaùt trieån trí tueä, chaäm lôùn, noùi ngoïng, ngheãnh ngaõng. Trong moät soá tröôøng hôïp naëng ,treû coù theå bò ñaàn ñoän, lieät cöùng 2 chaân. Treû thieáu iod seõ khoâng ñaït keát quaû toát trong hoïc taäp. Söï haáp thu Selen -Noùi chung, ít coù tín hieäu baùo ñoäng veà thieáu Selen, ngoaïi tröø meät nheï vaø suy giaûm naêng löôïng. Thieáu Selen naëng thì sinh beänh cô tim. -Selen laø moät nguyeân toá vi löôïng coù tính giaûi ñoäc kyø laï: noù “baãy” caùc kim loaïi naëng nhö chì hoaëc thuûy ngaân roài thaûi vaøo nöôùc tieåu. Noù coøn laø moät chaát choáng oxi hoùa ñeå choáng laïi caùc vieâm nhieãm lieân quan ñeán tuoåi taùc. -Möùc boå sung Se toát nhaát laø 0,25mg/ngaøy. Phuï nöõ mang thai vaø ngöôøi giaø thì caàn nhieàu hôn. v Chaát hoã trôï haáp thu: -Söï hieän höõu cuûa caùc sinh toá A,C E giuùp cho cô theå haáp thu Selenium deã daøng hôn. v Chaát öùc cheá haáp thu: -Coù quaù nhieàu sunphur trong cheá ñoä aên uoáng coù theå laøm giaûm söï haáp thu cuûa Se. Thöïc phaåm ñöôïc xöû lyù kó coù theå boû ñi nhieàu haøm löôïng Se goác cuûa chuùng -Se voâ cô khoâng ñöôïc duøng chung vôùi vitamin C vì seõ gaây aûnh höôûng khoâng toát ñeán söï haáp thu cuûa Se. Söï haáp thu cuûa Fluor: v Chaát hoã trôï haáp thu: -Khoaùng chaát phosphat,sunphate seõ taêng haáp thu F vaø haáp thu hieäu quaû. v Chaát öùc cheá haáp thu: -Khoaùng chaát Mg, Ca, vaø Al ñeàu giaûm khaû naêng haáp thu fluor. -Söû duïng vieân khaùng acid trong thôøi gian daøi chöùa Al ñeå giaûm chöùng khoù tieâu acid cuõng coù theå laøm giaûm möùc F. Ü Caùc beänh lieân quan ñeán fluor: -Thieáu F seõ bò saâu raêng vaø loaõng xöông. -Ngoaøi ra coøn coù chöùng nhieãm F, laø teân goïi ñoäc toá fluoride trong cô theå. Caùc maûng traéng ñuïc treân beà maët raêng ñöôïc goïi laø caùc veát raèn laø daáu hieäu haáp thu dö F trong cheá ñoä aên uoáng daãn ñeán chuùng traàm caûm vaø nhieãm F ñoäc. 10) Söï haáp thu Crom -Cr döôøng nhö taêng hoaït tính ôû hormon Insulin trong cô theå .Insulin kieåm soaùt möùc ñöôøng trong maùu vaø ñoùng vai troø tích luyõ chaát beùo. Cr coù theå giuùp ngöôøi maéc beänh tieåu ñöôøng kieåm soaùt ñöôïc vaø thöôøng giuùp laøm giaûm caân. -Nhu caàu:0,006mg/ngaøy. v Chaát trôï giuùp haáp thu: -3 aminoacid: glucine, glutamic acid, cystine vaø vitamin B seõ giuùp haáp thu. v Chaát öùc cheá haáp thu: -Caùc chaát phuï gia vaø thuoác tröø saâu laøm giaûm möùc Cr trong cô theå. -Cheá ñoä aên uoáng nhieàu ñöôøng cuõng laøm maát theâm Cr qua nöôùc tieåu. 11) Söï haáp thu Molypden -Nhu caàu Mo:cô theå caàn 0,2mg/ngaøy. -Giuùp giaûm caùc trieäu chöùng do dò öùng. v Chaát trôï giuùp haáp thu: -Co theå haáp thu Mo raát hieäu quaû ngay caû khi thöùc aên coù raát ít Mo. v Chaát öùc cheá haáp thu: -Haáp thu quaù nhieàu silic ôû daïng chaát boå sung cuõng coù theå laøm giaûm möùc Mo trong cô theå. 12) Söï haáp thu Vanadi -ÖÙc cheá hoaït ñoäng cuûa nhieàu enzym. -Vanadi chieám khoaûng 10mg trong cô theå , ñònh vò ôû gan, phoåi, toùc. -Nhu caàu cuûa V khoaûng 0.003mg vì neáu löôïng naøy cao seõ daãn ñeán vieäc tích luyõ V trong heä thaàn kinh naõo boä ,caûn trôû vieäc haáp thu Fe, Cr, Zn gaây roái loaïn bieán döôõng theo caùc phaûn öùng daây chuyeàn. -Ñöôïc haáp thu qua ñöôøng hoâ haáp, da do söï oâ nhieãm coâng nghieäp hôn laø dinh döôõng -Ngöôøi beänh traàm caûm, löôïng Vanadi cao ñöôïc caûi thieän bôûi Vitamin C do noù taêng vaän toác ñaøo thaûi V. -Cô theå khoâng ñuû saét seõ boäi taêng haáp thu V. 13) Söï haáp thu Mn -Moät trong nhöõng chaát daãn truyeàn coù tính quyeát ñònh cho caûm giaùc yeân vui,höng phaán laø dopamin chæ ñöôïc saûn xuaát khi cô theå coù ñuû khoaùng toá Mn. -Mn coøn laø chaát kích thích haáp thu vitamin C. -Moãi ngaøy cô theå chæ caàn khoâng hôn 5mg Mn. -Khaû naêng haáp thu Mn qua ñöôøng ruoät bò cheøn eùp döõ doäi bôûi caùc khoaùng toá Ca,P vaø Fe.Ñeå phoøng traùnh hieän töôïng naøy sau böõa aên chæ caàn uoáng theâm 1 löôïng nöôùc chanh vöøa ñuû. Phuï luïc Theo thoâng tin töø moät soá baøi baùo Nguyeân toá vi löôïng vôùi beänh tim maïch Vaøi naêm gaàn ñaây, caùc nhaø y hoïc phaùt hieän thaáy moät vaøi kim loaïi vaø nguyeân toá vi löôïng coù quan heä maät thieát vôùi caùc beänh tim maïch, ñaëc bieät laø beänh nhoài maùu cô tim Caùc nguyeân toá vi löôïng thöôøng bao goàm Cobalt (Co), keõm(Zn), cadimi(Cd), chì(Pb), ñoàng(Cu) vaø mangan(Mn). Chuùng tuy chæ chieám moät löôïng nhoû trong cô theå con ngöôøi nhöng khoâng theå thieáu. Sôû dó nhö vaäy vì nguyeân toá vi löôïng coù khaû naêng kích thích hoaëc öùc cheá heä thoáng men trong cô theå, maø men ñoái vôùi quaù trình sinh vaät hoïc laïi coù moät taùc duïng raát quan troïng. VD: raát nhieàu nguyeân toá vi löôïng keát hôïp tröïc tieáp vôùi teá baøo cô tim, ñoùng vai troø quan troïng trong toå chöùc then choát cuûa heä thoáng tim maïch. Coù theå thaáy trong toå chöùc cô tim cuûa ngöôøi maéc beänh nhoài maùu cô tim, tyû leä keõm vaø ñoàng raát cao, ñaõ gaây aûnh höôûng baát lôïi. Thí nghieäm vôùi ñoäng vaät cuõng cho keát quaû töông töï, cho ñoäng vaät aên thöùc aên coù Niobi, Ziniconi, chì cadimi vaø antimon thì coù theå daãn ñeán xô hoùa cô tim cuïc boä. Ngoaøi ra, nguyeân toá keõm coøn coù theå khieán cho chaát beùo chuyeån hoùa hoãn loaïn, taïo ra xô cöùng ñoäng maïch. Caùc hoïc giaû Nhaät Baûn cho bieát, daân cö ôû khu vöïc söû duïng nöôùc meàm laâu daøi coù tyû leä xuaát huyeát naõo raát cao. Caùc chuyeân gia khi nghieân cöùu hieän töôïng naøy cuõng chuù yù ñeán ñoä cöùng vaø caùc thaønh phaàn khaùc cuûa nöôùc, ñaëc bieät laø moái quan heä giöõa nguyeân toá vi löôïng vôùi beänh nhoài maùu cô tim vaø nhöõng beänh tim maïch khaùc, töø ñoù ruùt ra keát luaän. Moät soá nguyeân toá vi löôïng naøo ñoù ñöôïc haáp thu quaù nhieàu hoaëc khoâng ñuû ñeàu aûnh höôûng ñeán söï thay ñoåi cuûa men, cuoái cuøng daãn ñeán nhoài maùu cô tim. Töø tröôùc ñeán nay chuùng ta ñeàu bieát raèng moái quan heä giöõa moät soá nguyeân toá vi löôïng döôi ñaây vôùi söï hình thaønh beänh tim maïch voâ cuøng maät thieát: 1+ Nguyeân toá Antimon, ôû caùc coâng nhaân laøm vieäc nhieàu naêm trong moâi tröôøng Antimon Surphuric (SbS3) ñieän taâm ñoà thöôøng bieán ñoåi thaát thöôøng, ña soá bieåu hieän ñoåi vò trí soùng T. Coøn ngöôøi tieáp xuùc nhieàu vôùi nguyeân toá Antimon vaø Cobalt, cô tim coù trieäu chöùng baát thöôøng. 2+ Nguyeân toá Co, khi haøm löôïng Co trong cô theå quaù nhieàu, coù theå gaây trôû ngaïi trong trao ñoåi sinh hoaù cô tim bieåu hieän gioáng nhö beänh thieáu vitamin B1, cô tim xuaát hieän hoaïi töû, daãn ñeán suy giaûm chöùc naêng tim. 3+ Nguyeân toá chì. Tieáp xuùc quaù nhieàu, tyû leä maéc beänh tim maïch raát cao, ñoàng thôøi noàng ñoä chì trong toå chöùc thaän cuûa ngöôøi beänh cao huyeát aùp cao hôn möùc bình thöôøng. Coøn ñoái vôùi ngöôøi maéc beänh nhoài maùu cô tim thì haøm löôïng chì trong ñoäng maïch chuû gia taêng gaáp boäi. 4+ Nguyeân toá cadimi. Noàng ñoä Cd trong huyeát thanh coù lieân quan ñeán tyû leä maéc beänh cao huyeát aùp. 5+ Nguyeân toá keõm. Nhöõng ngöôøi maéc beänh nhoài maùu cô tim coù haøm löôïng keõm, ñoàng khaù cao, coù theå thoâng qua reøn luyeän theå thao thaûi ra theo ñöôøng moà hoâi. Coù theå noùi hoaït ñoäng chaân tay raát coù lôïi cho phoøng beänh nhoài maùu. Coù nhaø khoa hoïc cho bieát, tyû leä maéc beänh nhoài maùu cô tim ôû vuøng thöôøng söû duïng nöôùc cöùng coù theå lieân quan ñeán haøm löôïng keõm raát ít trong cô theå, bôûi vì haøm löôïng calci chlorur raát cao trong nöôùc cöùng laøm keõm chuyeån töø gan vaøo xöông khieán cho tyû leä keõm vaø ñoàng giaûm. Hieän nay, raát nhieàu hoïc giaû cho raèng, haøm löôïng caùc nguyeân toá vi löôïng noùi treân quaù cao hoaëc quaù thaáp ñeàu khoâng coù lôïi ñoái vôùi cô theå ngöôøi. Noùi chung, tröø phi maéc caùc beänh nhö beänh taû, haáp thuï dinh döôõng khoù khaên hoaëc caùc beänh tieâu hao maõn tính.. trong cô theå môùi xaûy ra hieän töôïng thieáu nguyeân toá vi löôïng. Do nhu caàu cô theå ñoái vôùi nguyeân toá vi löôïng raát ít, hoaøn toaøn coù theå ñaùp öùng ñöôïc trong thöùc aên haøng ngaøy, khoâng caàn thieát phaûi boå sung, cöù ñeå haáp thuï töï nhieân laø toát nhaát. Tröông Theá Anh (Theo baùo khoa hoïc kyõ thuaät_kinh teá – soá 28, ngaøy 15/7/1999) Söû duïng Fluor theá naøo cho hôïp lyù? Keå töø khi thieát laäp cheá ñoä boå sung fluor cho treû em vaøo ñaàu nhöõng naêm 80, roài vieäc thay ñoåi nhöõng thoùi quen aên uoáng (nhai thöùc aên raén ít hôn) vaø söû duïng kem ñaùnh raêng coù chöùa fluor, tình traïng veä sinh raêng mieäng ôû thanh nieân ñaõ ñöôïc caûi thieän moät caùch ñaùng keå. Vì vaäy chuùng ta neân aùp duïng cheá ñoä naøy sôùm hôn vaø lieân tuïc cho ñeán khi treû 12 tuoåi. Tôùi luùc ñoù, fluor seõ ngaám saâu vaøo men raêng ñang khoaùng hoùa vaø taêng cöôøng söùc ñeà khaùng choáng vi khuaån. Treû em ñöôïc boå sung fluor seõ khoâng hoaëc ít bò maéc caùc beänh veà raêng mieäng. Ngöôïc laïi, nhöõng treû khoâng theo cheá ñoä naøy coù nguy cô bò saâu raêng haøm thöôøng xuyeân khi lôùn leân. ÔÛ Canada vaø Myõ, vieäc cho fluor vaøo nöôùc cuøng vôùi vieäc ñieàu trò baèng thuoác ñaõ gaây ra nhöõng hieän töôïng nhöõng ñoám traéng treân men raêng. Vaán ñeà naøy ñaõ ñaët ra cho caùc baùc só nha khoa nhieàu caâu hoûi vaø taát caû caùc caâu traû lôøi ñeàu ñeà caäp ñeán nguoàn cung caáp fluor cho cô theå (tuøy theo töøng vuøng). Phaùp laø nöôùc coù nguoàn nöôùc maùy ít bò fluor hoùa nhaát. Quaû thaät raát hieám khi ngöôøi ta baét gaëp nhöõng tröôøng hôïp bò ñoám traéng ôû men raêng taïi caùc nöôùc naøy (chæ coù 1% vaø 0.4% nheï). Do ñoù chuùng ta coù theå söû duïng moät löôïng fluor caàn thieát vaø an toaøn baèng caùch quaûn lyù nhöõng nguoàn cung caáp chaát naøy. Ñoái vôùi treû nhoû, baïn neân cho uoáng thuoác Zymafluor, lieàu löôïng phuø hôïp vôùi löùa tuoåi vaø troïng löôïng. Ñoái vôùi treû sau 3 tuoåi, baïn caàn cho aên caùc thöùc aên nhaït vaø söû duïng kem ñaùnh raêng coù chöùa fluor. Khi ñeán tuoåi ñi hoïc, baïn neân laäp moät danh saùch nhöõng nguoàn cung caáp chaát dinh döôõng cho cô theå vôùi söï trôï giuùp cuûa baùc só. Nhöõng nguoàn cung caáp fluor ñöôïc khuyeán khích. Trong moät ngaøy, ngoaøi nhöõng nguoàn cung caáp fluor cho cô theå, thì treû töø _ Töø 0 ñeán 2 tuoåi caàn duøng 0,25mg (1 vieân neùn hoaëc 4 gioït dung dòch thuoác). _ Töø 2 ñeán 4 tuoåi duøng 0,50 mg (2 vieân hoaëc 8 gioït). _ Töø 4 ñeán 6 tuoåi, uoáng 0,75mg fluor (töông ñöông vôùi 3 vieân vaø 12 gioït) _ Hôn 6 tuoåi, ngaøy uoáng 1mg (4 vieân 0,25mg vaø 1 vieân neùn 1 mg). @ Haõy baûo con baïn ngaäm vieân neùn trong mieäng (khoâng nuoát ngay) vì fluor coù taùc duïng taïi choã ñoái vôùi men raêng. Ñöùc Nhuaän (Theo baùo khoa hoïc kyõ thuaät_kinh teá, soá 38, ngaøy 16/9/1999) Ñeà phoøng vaø chöõa trò chöùng thieáu saét trong maùu ü Thieáu maùu laø gì? Ñoù laø beänh veà maùu daãn ñeán söï phaù huûy hoàng caàu. Coù nhieàu daïng beänh thieáu maùu. Phoå bieán nhaát (hôn 90% soá ngöôøi ñöôïc chaån ñoaùn) laø beänh thieáu saét trong maùu. Ñoù laø khi vì nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau trong cô theå khoâng ñuû saét ñeå nuoâi döôõng hoàng caàu. Nguyeân toá vi löôïng naøy vaøo cô theå vôùi soá löôïng khoâng ñuû hoaëc ñöôïc toång hôïp keùm. Hieän töôïng naøy thöôøng xuaát hieän khi: L ÔÛ löùa tuoåi nhoû – trong 2 naêm ñaàu. L ÔÛ caùc beù gaùi môùi lôùn – trong giai ñoaïn baét ñaàu haønh kinh (trong nhöõng ngaøy naøy, caùc beù gaùi maát 40 – 90 mg saét). L ÔÛ phuï nöõ trong giai ñoaïn veà maët sinh lyù saün saøng cho vieäc sinh con. Bieåu hieän cuûa chöùng thieáu saét L Da nhôït, khoâng mòn maøng. L Ngöôøi ueå oaûi vaø caùc cô yeáu (saét tham gia thaønh phaàn trong mioglobin – chaát taïo neân protein cho cô). L Moùng tay, chaân maøu ñuïc, phaân lôùp, deã gaõy, thöôøng coù nhöõng veát traéng naèm ngang. L Nieâm maïc deã toån thöông. L Hay bò beänh (saét giuùp toång hôïp caùc men ñaûm baûo hoaït ñoäng cuûa heä thoáng mieãn nhieãm). Baïn muoán sinh con thoâng minh? Haõy chöõa beänh thieáu saét! Khoâng hieám khi ngöôøi ta thaáy coù nhöõng gia ñình trong ñoù caùc con khaùc nhau nhieàu veà trí tueä. Chuùng soáng nhö nhau, vaø ñöôïc giaùo duïc nhö nhau… nhöng khoâng hieåu sao, moät ñöùa deã daøng tieáp thu moïi thöù, ñöùa khaùc tieáp thu chaäm, khi ñoù ngay caû nhöõng thuoác hoã trôï ñaét tieàn nhaát cuõng khoâng giuùp gì ñöôïc! ÔÛ chaâu AÂu ngöôøi ta ñaõ tìm ra nguyeân nhaân: thieáu saét. Giai ñoaïn nhaïy caûm nhaát ñoái vôùi söï thieáu nguyeân toá vi löôïng naøy laø töø thaùng thöù 3 ñeán thaùng thöù 6 trong quaù trình phaùt trieån cuûa baøo thai. Chính trong thôøi gian naøy naõo phaùt trieån nhanh. Neáu vaøo thôøi ñieåm ñoù ngöôøi meï bò thieáu maùu do thieáu saét thì ñöùa beù sau naøy seõ gaëp vaán ñeà nghieâm troïng trong vieäc phaùt trieån trí tueä vaø taâm lyù. Giaùo sö Rumiantsev khuyeân caùc baø meï neáu muoán sinh con thoâng minh thì töø 3 thaùng tröôùc khi coù thai neân uoáng vitamin toång hôïp ñaëc bieät giaøu saét, daønh cho phuï nöõ mang thai. Haõy coi chöøng! Traø, caø pheâ, söõa, rau xaø laùch, theo nhöõng nguyeân nhaân chöa ñöôïc nghieân cöùu heát, caûn trôû vieäc tieâu hoùa ñaày ñuû ñoái vôùi saét. Coøn caùc thöùc uoáng coù chöùa acid ascorbin (vitamin C) nhö: nöôùc eùp chanh hay nöôùc cam vaét.. laïi giuùp haáp thu nguyeân toá vi löôïng naøy. Laáy saét ôû ñaâu? (tính baèng mg treân 100g thöïc phaåm) Trong tröùng chim cuùt - 3,2mg; tröùng gaø – 2,5mg. Trong thòt ( baát cöù loaïi naøo) – töø 1,4 ñeán 3,5mg. Loaïi nhieàu saét hôn caû: thòt beâ, thòt boø vaø thòt thoû. Nhieàu saét hôn caû laø trong gan heo. VD: ñeå nhaän ñöôïc löôïng saét nhö trong 100g gan heo (20,2mg), ñöùa treû caàn aên caû kg taùo hay gaàn 3 kg chuoái. Saét coù nhieàu trong caùc thöïc phaåm khaùc: caät, tim, löôõi vaø naõo heo vaø boø. Ñoái vôùi caùc loaïi quaû thì taùo xanh, nho khoâ, taùo taøu, löïu coù nhieàu saét hôn caû. Theo oâng Rumiantsev, chæ baèng caùch aên taêng cöôøng thöïc phaåm naøo ñoù khoâng ñuû ñeå boå sung löôïng saét caàn thieát. Giaûi phaùp laø duøng thuoác vitamin toång hôïp daønh cho treû em. Coøn neáu treû bò nghi laø thieáu saét nhöng ñöôïc khaùm nghieäm kòp thôøi vaø ñöôïc chæ ñònh chöõa trò ñuùng caùch, coù theå chöõa khoûi beänh toái ña trong nöûa naêm. Kim Tuyeán Theo “Mir Zenshin” (Theo baùo Thanh nieân , soá 274 - ngaøy1/10/2005) TRAÉC NGHIEÄM VUI Baïn coù thöôøng aên traùi caây töôi khoâng? Moãi ngaøy Ít hôn ba laàn trong tuaàn Ít hôn moät laàn trong tuaàn Baïn coù thöôøng duøng thöïc phaåm daïng ñaäu, hoät khoâng? Moãi ngaøy Ít hôn ba laàn trong tuaàn Ít hôn moät laàn trong tuaàn Baïn coù thöôøng aên rau caûi töôi khoâng? Moãi ngaøy Ít hôn ba laàn trong tuaàn Ít hôn moät laàn trong tuaàn Baïn coù thoùi quen uoáng söõa khoâng? Moãi ngaøy Ít hôn ba laàn trong tuaàn Ít hôn moät laàn trong tuaàn Baïn coù thöôøng aên ñoà bieån khoâng? Moãi tuaàn moät laàoâ” Ít hôn ba laàn trong thaùng Moät laàn trong thaùng Baïn coù thöôøng uoáng nöôùc eùp traùi caây khoâng? Toái thieåu hai laàn moãi tuaàn Toái thieåu moät laàn moãi tuaàn Ít hôn ba laàn trong thaùng Baïn coù hay buoàn chaùn bi quan khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Baïn coù bò ñau khôùp xöông khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Baïn coù thöôøng duøng boät ngoït ñeå neâm thöùc aên khoâng? Ít hôn moät laàn trong tuaàn Ít hôn ba laàn trong tuaàn Moãi ngaøy. Baïn coù thöôøng aên thöïc phaåm ñoùng hoäp khoâng? Ít hôn moät laàn trong tuaàn Ít hôn ba laàn trong tuaàn Moãi ngaøy Baïn coù theøm aên ngoït khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Baïn coù meät moûi buoåi saùng sôùm khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Baïn coù thöôøng bò maát nguû khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Baïn coù hay bò hoài hoäp khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Baïn coù deã queân hôn tröôùc khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Baïn coù bò ruïng toùc khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Baïn coù hay bò nöùt neû moùng tay khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Thò löïc cuûa baïn coù bò giaûm thieåu khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Phaûn öùng cuûa baïn coù trôû neân chaäm chaïp khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Baïn coù thöôøng bò ñau raêng khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Baïn coù hay bò voïp beû khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Da baïn coù khoâ hôn tröôùc khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Baïn coù ñoå moà hoâi troäm khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Khaû naêng sinh duïc cuûa baïn coù bò suy yeáu khoâng? Khoâng Khoâng roõ Coù Baïn coù uoáng traø hay caø pheâ khoâng? Khoâng Toái ña hai laàn trong ngaøy Hôn hai laàn trong ngaøy Baïn coù duøng röôïu hay bia khoâng? Khoâng Khoâng thöôøng Coù Baïn coù huùt thuoác khoâng? Khoâng Döôùi 10 ñieáu moãi ngaøy Treân 10 ñieáu moãi ngaøy Baïn coù thöôøng kieâng khem ñeå suït caân khoâng? Khoâng Khoâng thöôøng Coù Baïn coù thöôøng duøng thuoác khoaùng toá khoâng? Coù Khoâng thöôøng Khoâng Baïn coù coøn vò thaønh vieân khoâng? Khoâng Trong khoaûng 18-25 tuoåi Coù Baïn coù thuoäc löùa tuoåi treân 60 khoâng? Khoâng Trong khoaûng 50-60 tuoåi Coù Baïn coù thöôøng duøng thuoác taåy xoå khoâng? Khoâng Khoâng thöôøng Thöôøng leä (caùc caâu hoûi keá tieáp chæ daønh rieâng cho phaùi nöõ) Baïn coù roái loaïn kinh nguyeät khoâng? Khoâng Khoâng thöôøng Coù Baïn coù thuoäc löùa tuoåi taét kinh khoâng? Khoâng Trong khoaûng 50-60 tuoåi Coù Baïn coù ñang duøng thuoác ngöøa thai khoâng? Khoâng Khoâng thöôøng Coù Baïn ñang coù thai hay ñang cho con buù khoâng? Khoâng Ñang cho con buù daëm Coù Sau khi hoaøn taát baûn traéc nghieäm, baïn haõy toång coäng soá caâu traû lôøi (a) ñaõ choïn. Neáu baïn coù hôn 25 caâu traû lôøi vôùi (a): baïn coù theå yeân taâm laø cô theå baïn hieän vaãn coøn ñuû nguoàn döï tröõ khoaùng toá. Vì qui trình bieán döôõng khoaùng toá thay ñoåi töông ñoái mau choùng, baïn neân laäp laïi baûn traéc nghieäm sau thôøi gian 3 thaùng ñeå tieáp tuïc theo doõi keát quaû. Neáu baïn coù 20-24 caâu traû lôøi vôùi (a): baïn caàn ghi nhaän laø cô theå baïn hieän ñang ôû ranh giôùi cuûa tình traïng roái loaïn khoaùng toá. Baïn neân boå tuùc cheá ñoä dinh döôõng vôùi thaønh phaàn rau traùi meã coác vaø laäp laïi baûn traéc nghieäm sau thôøi gian 1 thaùng ñeå so saùnh möùc ñoä tieán trieån cuûa keát quaû. Neáu baïn ít hôn 19 caâu traû lôøi vôùi (a): Cô theå baïn ñaõ baét ñaàu coù daáu hieäu khieám khuyeát khoaùng toá. Trong moïi tröôøng hôïp, baïn caàn kieåm soaùt cheá ñoä dinh döôõng. Trong moïi tröôøng hôïp baïn caàn kieåm soaùt cheá ñoä dinh döôõng. Baïn neân caên cöù treân tieàn ñeà caùc caâu hoûi maø baïn ñaõ choïn caâu traû lôøi (b) hay (c) ñeå truy ra hình thöùc thöïc thaåm, hoaëc ñang caàn thieát, hoaëc caàn giaûm thieåu cho cô theå cuûa baïn. Neáu baïn coù ít hôn 15 caâu traû lôøi vôùi (a): baïn ñang caàn gaáp moät qui trình ñieàu trò hôïp lyù vôùi khoaùng toá. Baïn caàn hoäi yù vôùi thaày thuoác chuyeân khoa. Baïn neân xeùt nghieäm haøm löôïng caùc thaønh phaàn khoaùng toá. Baïn caàn thay ñoåi, hay noùi ñuùng hôn, kieän toaøn cheá ñoä dinh döôõng ñeå ngaên chaän haäu quaû laâu daøi cuûa tình traïng roái loaïn khoaùng toá.