Đề tài Nhận dạng rủi ro trong đầu tư tài chính và chứng khoán

có lãi su t 12% s b thi t h i do giá ch ng khoán gi mườ ắ ữ ế ấ ẽ ị ệ ạ ứ ả xu ng. Vì lãi su t đã c đ nh là 12% ngay t lúc phát hành nên nh ng ng i n m giố ấ ố ị ừ ữ ườ ắ ữ ch ng khoán ch có th bán đ c n u h ch u gi m giá xu ng t i m c đ m b o cho lãiứ ỉ ể ượ ế ọ ị ả ố ớ ứ ả ả su t ấ đáo h nạ c a nh ng trái phi u này đ t đ c m c 12,5%. Do lãi su t trái phi uủ ữ ế ạ ượ ứ ấ ế Chính ph tăng, nó s tr nên h p d n h n và các lo i ch ng khoán khác s b kém h pủ ẽ ở ấ ẫ ơ ạ ứ ẽ ị ấ d n đi. H qu là, nh ngẫ ệ ả ữ nhà đ u tầ ư s mua trái phi u Chính ph thay vì trái phi uẽ ế ủ ế công ty, và do v y lãi su t trái phi u công ty cũng ph i tăng lên. Lãi su t trái phi u côngậ ấ ế ả ấ ế ty tăng s d n đ n giá c a các lo i ẽ ẫ ế ủ ạ c phi u th ng và c phi u u đãiổ ế ườ ổ ế ư gi m xu ngả ố nh m t ph n ng dây chuy n. ư ộ ả ứ ề Nh v y, ta th y có m t c c u h p lý v lãi su t do các lo i công c có liên hư ậ ấ ộ ơ ấ ợ ề ấ ạ ụ ệ v i nhau. S tăng lên c a lãi su t chu n s làm nh h ng đ n toàn b h th ng. Hớ ự ủ ấ ẩ ẽ ả ưở ế ộ ệ ố ệ qu tr c ti p c a vi c tăng lãi su t chu n là giá c c a các lo i ch ng khoán khác gi mả ự ế ủ ệ ấ ẩ ả ủ ạ ứ ả xu ng; t ng t , lãi su t chu n gi m l i làm cho giá c a các lo i ch ng khoán tăng lên.ố ươ ự ấ ẩ ả ạ ủ ạ ứ Ngoài h qu tr c ti p đ i v i giá ch ng khoán, lãi su t chu n còn có nhệ ả ự ế ố ớ ứ ấ ẩ ả h ng gián ti p đ n giá c phi u th ng. Th nh t, lãi su t chu n tăng hay gi m sưở ế ế ổ ế ườ ứ ấ ấ ẩ ả ẽ làm cho các giao d ch ký qu kém h p d n đi hay h p d n h n. Th hai, r t nhi u côngị ỹ ấ ẫ ấ ẫ ơ ứ ấ ề ty kinh doanh ch y u b ng v n đi vay. Nhi u công ty khác, ví d các t ch c tài chính,ủ ế ằ ố ề ụ ổ ứ tham gia vào các ho t đ ng cho vay khi lãi su t tăng, các công ty vay n nhi u s ph iạ ộ ấ ợ ề ẽ ả trích t thu nh p c a mình nhi u h n đ tr lãi, d n đ n s sút gi m thu nh p, ừ ậ ủ ề ơ ể ả ẫ ế ự ả ậ c t cổ ứ và giá c phi u. Vi c tăng lãi su t l i mang đ n thu nh p cao h n cho nh ng ng i choổ ế ệ ấ ạ ế ậ ơ ữ ườ vay do ngu n thu chính c a h là lãi thu đ c t các kho n cho vay. Đ i v i nh ngồ ủ ọ ượ ừ ả ố ớ ữ công ty này thu nh p tăng l i làm cho c t c và giá c phi u c a nó tăng .ậ ạ ổ ứ ổ ế ủ Gi i phápả  Ki m soát r i ro lãi su t thông qua th i l ng ể ủ ấ ờ ượ • Đi u ch nh doanh m c đ u t nh m t o ra th i l ng giúp ki m soát tác đ ngề ỉ ụ ầ ư ằ ạ ờ ượ ể ộ c a lãi su t t i giá tài s n tài chính, đang n m gi , qua đó n đ nh thu nh p kìủ ấ ớ ả ắ ữ ổ ị ậ v ng c a danh m c đ u t .ọ ủ ụ ầ ư • Xây d ng b i c nh bi n đ ng lãi su t , có ng x t ng ng đ khai thác môự ố ả ế ộ ấ ứ ử ươ ứ ể hình th i l ng trong ki m soát r i ro .ờ ượ ể ủ  Th c thi chi n thu t đ u t năng đ ng ự ế ậ ầ ư ộ • Xu t phát t cá chi n thu t căn b n : phân tích lãi su t đ i sánh (benchmark ) ,ấ ừ ế ậ ả ấ ố khai thác các c h i arbitrage , đánh c c v i r i ro – lãi su t .ơ ộ ượ ớ ủ ấ • K t h p các phân tích giá v i DV01 , th i l ng và các phân tích khác ế ợ ớ ờ ượ • D đoán b i c nh lãi su tự ố ả ấ • Xây d ng k ch b n ự ị ả • Đi u ch nh năng đ ng danh m c đ u tề ỉ ộ ụ ầ ư • Tìm ki m và t n d ng các kho n vay dài h n v i lãi su t u đãiế ậ ụ ả ạ ớ ấ ư , vay v n v iố ớ lãi su t th p, n đ nh và lo i tr đ c r i ro bi n đ ng tăng lãi su tấ ấ ổ ị ạ ừ ượ ủ ế ộ ấ 1.3 R i ro s c mua (ủ ứ Purchasing Power Risk ) R i ro s c mua là tác đ ng c a l m phát đ i v i kho n đ u tủ ứ ộ ủ ạ ố ớ ả ầ ư tài chính , ch ngứ khoán , bi n đ ng giá càng cao thì r i ro s c mua càng tăng, n u nhà đ u t không tínhế ộ ủ ứ ế ầ ư toán l m phát vào thu nh p kỳ v ng. Nói cách khác, l i t c th c t c a ch ng khoánạ ậ ọ ợ ứ ự ế ủ ứ đem l i là k t qu gi a l i t c danh nghĩa sau khi kh u tr l m phát. Nh v y, khi cóạ ế ả ữ ợ ứ ấ ừ ạ ư ậ tình tr ng l m phát thì l i t c th c t gi m.ạ ạ ợ ứ ự ế ả N u chúng ta coi kho n đ u t là m t kho n tiêu dùng ngay, ta có th th y r ngế ả ầ ư ộ ả ể ấ ằ khi m t ng i mua ộ ườ c phi uổ ế , anh ta đã b m t c h i mua hàng hoá hay d ch v trongỏ ấ ơ ộ ị ụ th i gian s h u c phi u đó. N u, trong kho ng th i gian n m gi c phi u đó, giá cờ ở ữ ổ ế ế ả ờ ắ ữ ổ ế ả hàng hoá d ch v tăng, các nhà đ u t đã b m t m t ph n s c mua. Giá c hàng hoá vàị ụ ầ ư ị ấ ộ ầ ứ ả d ch v tăng g i là l m phát, giá c hàng hoá gi m g i là ị ụ ọ ạ ả ả ọ gi m phátả , c đ u liên quanả ề đ n khái ni m r i ro s c mua. Nguyên nhân chính c a l m phát là do giá thành s nế ệ ủ ứ ủ ạ ả ph m và nhu c u v hàng hoá, d ch v tăng so v i m c cung. ẩ ầ ề ị ụ ớ ứ Th nh t l m phát tăng là do nhu c u tăng lên khi n n kinh t có nhi u công ănứ ấ ạ ầ ề ế ề vi c làm h n. T i lúc này, m c cung không tăng k p so v i nhu c u nhi u lên, các lo iệ ơ ạ ứ ị ớ ầ ề ạ hàng hoá và d ch v s ph i đ c phân b theo m t m c giá nào đó tăng lên mà làm choị ụ ẽ ả ượ ổ ộ ứ cung c u cân b ng t i đó. Th hai, l m phát do tăng giá thành ph m: Giá nguyên v tầ ằ ạ ứ ạ ẩ ậ li u và ti n công tăng lên, các nhà s n xu t c g ng bù đ p l i b ng cách tăng giá cệ ề ả ấ ố ắ ắ ạ ằ ả hàng hoá. Trong m t môi tr ng kinh t có nhi u công ăn vi c làm, ti n công đ c trộ ườ ế ề ệ ề ượ ả cao thì giá c hàng hoá s tăng, ng c l i giá c hàng hoá tăng cũng đòi h i ti n côngả ẽ ượ ạ ả ỏ ề tăng lên, chu trình này c l p đi l p l i. ứ ặ ặ ạ Nh đã nói r i ro s c mua th ng đi kèm v i s thay đ i giá hàng hoá, d ch vư ủ ứ ườ ớ ự ổ ị ụ thì câu h i đ t ra là s thay đ i giá nh ng hàng hoá c th nào s đ c coi là th c đoỏ ặ ự ổ ữ ụ ể ẽ ượ ướ tính l m phát. Th c đo thông d ng nh t s d ng đ xác đ nh m c thay đ i giá c hàngạ ướ ụ ấ ử ụ ể ị ứ ổ ả hoá, d ch v là ị ụ ch s giá hàng tiêu dùngỉ ố . Ch s này s d ng m t s lo i hàng hoá vàỉ ố ử ụ ộ ố ạ d ch v đ i bi u đ tính toán, g m th c ăn, đ dùng và r t nhi u các lo i d ch v , t yị ụ ạ ể ể ồ ứ ồ ấ ề ạ ị ụ ừ t đ n ti n h c đ tính toán. ế ế ề ọ ể Xu t phát t r i ro s c mua,ấ ừ ủ ứ khi mua ch ng khoánứ nhà đ u t c n ph i tính kèmầ ư ầ ả c l m phát vào thu nh p kỳ vòng đ bù đ p r i ro s c mua, m c này đ c đo b ng %ả ạ ậ ể ắ ủ ứ ứ ượ ằ bi n đ ng giá. S c n thi t ph i đi u ch nh thu nh p kỳ v ng theo nh ng bi n đ ng giáế ộ ự ầ ế ả ề ỉ ậ ọ ữ ế ộ c có th ch ng minh b ng ví d đ n gi n sau: gi s b n cho vay 100 đ ng ngày hômả ể ứ ằ ụ ơ ả ả ử ạ ồ nay và đ c h a tr 105 đ ng vào cu i năm, ượ ứ ả ồ ố lãi su tấ là 5%. Tuy nhiên n u giá c trongế ả năm tăng lên t i 6%, khi đó 105 đ ng nh n đ c vào cu i năm s ch có s c mua b ngớ ồ ậ ượ ố ẽ ỉ ứ ằ kho ng 98 đ ng so v i đ u năm. Nh v y, b n ph i c ng thêm t l l m phát vào lãiả ồ ớ ầ ư ậ ạ ả ộ ỷ ệ ạ su t, t c là thành 11% đ cu i năm b n nh n đ c lãi su t th c là 5%. ấ ứ ể ố ạ ậ ượ ấ ự Cũng gi ng nh lãi su t có nh h ng đ n giá c a t t c các lo i ch ng khoánố ư ấ ả ưở ế ủ ấ ả ạ ứ (r i ro lãi su t), s thay đ i s c mua cũng làm nh h ng đ n chúng. N u ch s giáủ ấ ự ổ ứ ả ưở ế ế ỉ ố hàng tiêu dùng d ki n vào năm sau tăng lênự ế thì m c thu nh p đ i v i ch ng khoán cũngứ ậ ố ớ ứ đòi h i ph i tăng lên t ng ng. Đi u đó s tác đ ng đ n giá c a các lo i trái phi uỏ ả ươ ứ ề ẽ ộ ế ủ ạ ế Chính ph , ủ trái phi uế và c phi u công ty, n u lãi su t hay ổ ế ế ấ t su tỷ ấ c t cổ ứ t nh ng lo iừ ữ ạ gi yấ t có giá này tăng theo mongờ đ i thì giá c a chúng s caoợ ủ ẽ và thu hút càng nhi uề nhà đ u t .ầ ư Gi i phápả Áp d ng các bi n pháp h n ch l m phát c a thi tr ngụ ệ ạ ế ạ ủ ườ 1.4 R i ro v t giá h i đoái ủ ề ỷ ố Trong th i gian g n đây, chúng ta đã m c a n n kinh t th tr ng đ y m nhờ ầ ở ử ề ế ị ườ ẩ ạ giao l u kinh t v i th gi i. Trong công cu c này, h th ng ngân hàng luôn là chi cư ế ớ ế ớ ộ ệ ố ế c u n i quan tr ng nh t cho m i ho t đ ng kinh t v i bên ngoài.. Ho t đ ng tài chínhầ ố ọ ấ ọ ạ ộ ế ớ ạ ộ qu c t và các nghi p v liên quan t i ngo i h i do v y ngày càng chi m v trí quanố ế ệ ụ ớ ạ ố ậ ế ị tr ng . T lâu, ng i ta nh n đ nh r ng ngo i h i là m t trong nh ng nghi p v ph cọ ừ ườ ậ ị ằ ạ ố ộ ữ ệ ụ ứ t p nh t , nó chi m t tr ng ngày càng cao trong ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng .ạ ấ ế ỉ ọ ạ ộ ủ Đi u đáng l u ý đây là nh ng ho t đ ng liên quan t i ngo i h i b n thân nó đã ti mề ư ở ữ ạ ộ ớ ạ ố ả ề n vô s nh ng r i ro cho b t kỳ ai tham gia. R i ro ngo i h i trong ho t đ ng kinhẩ ố ữ ủ ấ ủ ạ ố ạ ộ doanh ngân hàng r i ro ngo i h i cũng ngày càng có nh h ng l n h n , có ph n ngủ ạ ố ả ưở ớ ơ ả ứ dây chuy n, lây lan và ngày càng có bi u hi n ph c t p . S s p đ c a ngân hàng cóề ể ệ ứ ạ ự ụ ổ ủ nh h ng tiêu c c đ n toàn b đ i s ng- kinh t - chính tr và xã h i c a m t n c. ả ưở ự ế ộ ờ ố ế ị ộ ủ ộ ướ R i ro h i đoái trong đ u t tài chính là r i ro đe d a l i t c đ u t vào tàiủ ố ầ ư ủ ọ ợ ứ ầ ư s n tài chính , b t ngu n t bi n đ ng t giá h i đoái gi a đ ng ti n th hi n trênả ắ ồ ừ ế ộ ỷ ố ữ ồ ề ể ệ tài s n đ u t v i đ ng ti n đ c nhà đ u t l a ch n tính toán l i ích và l u giả ầ ư ớ ồ ề ượ ầ ư ự ọ ợ ư ữ giá tr . R i ro t giá là r i ro phát sinh do s bi n đ ng t giá làm nh h ng đ nị ủ ỷ ủ ự ế ộ ỷ ả ưở ế giá tr kỳ v ng trong t ng lai.ị ọ ươ M i ho t đ ng mà dòng ti n thu vào phát sinh b ng m t lo i đ ng ti n trong khiọ ạ ộ ề ằ ộ ạ ồ ề dòng ti n chi ra l i phát sinh b ng m t lo i đ ng ti n khác đ u ch a đ ng nguy c r iề ạ ằ ộ ạ ồ ề ề ứ ự ơ ủ ro t giá. V c b n r i ro t giá phát sinh trong 3 ho t đ ng ch y u c a doanh nghi pỷ ề ơ ả ủ ỷ ạ ộ ủ ế ủ ệ là ho t đ ng đ u t , ho t đ ng xu t nh p kh u và ho t đ ng tín d ng.R i ro t giáạ ộ ầ ư ạ ộ ấ ậ ẩ ạ ộ ụ ủ ỷ trong ho t đ ng đ u t th ng phát sinh đ i v i công ty đa qu c gia (multinationalạ ộ ầ ư ườ ố ớ ố corporations) ho c đ i v i các nhà đ u t tài chính có danh m c đ u t đa d ng hoáặ ố ớ ầ ư ụ ầ ư ạ trên bình di n qu c t . Lý do là v n đ u t và doanh thu đ c tính b ng các lo i đ ngệ ố ế ố ầ ư ượ ằ ạ ồ ti n khác nhau.ề Trong đi u ki n t giá h i đoái không đ c d báo ch c ch n v chi u h ngề ệ ỷ ố ượ ự ắ ắ ề ề ướ bi n đ ng , thì r i ro h i đoái th hi n đ c tr ng rõ ràng c a r i ro suy đoán.ế ộ ủ ố ể ệ ặ ư ủ ủ Gi i phápả  Né tránh mua và / ho c bán kh ng các tài s n tài chính ghi b ng các đ ng ti nặ ố ả ằ ồ ề d báo bi n đ ng b t l iự ế ộ ấ ợ  Quan h m t thi t v i các t ch c kinh doanh ngo i h iệ ậ ế ớ ổ ứ ạ ố  Tái c u trúc danh m c đ u t tri t tiêu tác đ ng c a t giá t i RET bình quânấ ụ ầ ư ệ ộ ủ ỉ ớ c a danh m c đ u t ủ ụ ầ ư  Bán tài s n nh m h n ch t n th t do r i ro h i đoáiả ằ ạ ế ổ ấ ủ ố  Đa d nh hóa danh m c đ u tạ ụ ầ ư  S d ng hoán đ i SWAP ti n tử ụ ổ ề ệ 2. R i ro phi h th ng (ủ ệ ố Nonsystematic Risks ) R i roủ phân tán đ c, t c r i ro phi h th ng là m t ph n r i ro ượ ứ ủ ệ ố ộ ầ ủ đ u tầ ư mà nhà đ u t có th lo i b đ c n u n m gi m t s lo i ầ ư ể ạ ỏ ượ ế ắ ữ ộ ố ạ ch ng khoánứ đ l n. Lo i r i roủ ớ ạ ủ này là k t qu c a nh ng bi n c ng u nhiên ho c không ki m soát đ c ch nhế ả ủ ữ ế ố ẫ ặ ể ượ ỉ ả h ng đ n m t công ty ho c m t ngành công nghi p nào đó. Các y u t này có th làưở ế ộ ặ ộ ệ ế ố ể nh ng bi n đ ng v l c l ng lao đ ng, năng l c qu n tr , ki n t ng hay chính sáchữ ế ộ ề ự ượ ộ ự ả ị ệ ụ đi u ti t c a chính ph . Vì h u h t các nhà đ u t có hi u bi t t i thi u đ u có thề ế ủ ủ ầ ế ầ ư ể ế ố ể ề ể lo i b r i ro có th phân tán đ c b ng cách n m gi m t ạ ỏ ủ ể ượ ằ ắ ữ ộ danh m c đ u tụ ầ ư đ l n tủ ớ ừ vài ch c đ n vài trăm. Tuy nhiên, các nghiên c u đã ch ra r ng, n u l a ch n ch ngụ ế ứ ỉ ằ ế ự ọ ứ khoán m t cách c n th n thì ch c n kho ng 15 ch ng khoán là có th làm nên m t danhộ ẩ ậ ỉ ầ ả ứ ể ộ m c đ u t lo i bụ ầ ư ạ ỏ đ c h u h t r i ro có th phân tán đ c. ượ ầ ế ủ ể ượ 2.1 R i ro kinh doanhủ R i ro kinh doanh là lo i r i ro xu t phát tủ ạ ủ ấ ừ tình tr ng ho t đ ng c a côngạ ạ ộ ủ ty, khi có nh ng thay đ i trong tình tr ng này công ty có th s b sút gi m l iữ ổ ạ ể ẽ ị ả ợ nhu n và ậ c t cổ ứ . VD : n u l i nhu n d ki n tăng 10% hàng năm trong nh ng năm ti p theo, r iế ợ ậ ự ế ữ ế ủ ro kinh doanh s cao h n n u nh l i nhu n tăng t i 14% hay gi m xu ng 6% so v i l iẽ ơ ế ư ợ ậ ớ ả ố ớ ợ nhu n n m trong kho ng 9-11%.ậ ằ ả R i ro kinh doanh có th đ c chia làm hai lo i c b n: Bên ngoài và n i t i :ủ ể ượ ạ ơ ả ộ ạ  R i ro kinh doanh n i t i phát sinh trong quá trình v n hành ho t đ ng c a công ty.ủ ộ ạ ậ ạ ộ ủ M i công ty có m t lo i r i ro n i t i riêng và m c đ thành công c a m i công tyỗ ộ ạ ủ ộ ạ ứ ộ ủ ỗ th hi n qua hi u qu ho t đ ng. r i ro n i t i đ c gi m xu ng do s tr i r ngể ệ ệ ả ạ ộ ủ ộ ạ ượ ả ố ự ả ộ v s n ph m hay lo i s n ph m.ề ả ẩ ạ ả ẩ Ph m vi c a nh ng thay đ i lên xu ng trongạ ủ ữ ổ ố t ng thu nh p d n đ n s thay đ i trong l i nhu n có th đ c g i là r i ro n iổ ậ ẫ ế ự ổ ợ ậ ể ượ ọ ủ ộ t i. N u có m t s s t gi m trong thu nh p t m t lo i s n ph m có th đ c bùạ ế ộ ự ụ ả ậ ừ ộ ạ ả ẩ ể ượ đ p b ng m t lo i s n ph m khác, làm cho t ng thu nh p không thay đ i thì cóắ ằ ộ ạ ả ẩ ổ ậ ổ th coi là công ty đã s d ng vi c đa d ng hoá s n ph m đ b o v mình ch ngể ử ụ ệ ạ ả ẩ ể ả ệ ố l i r i ro kinh doanh. S sút gi m v thu nh p có th gi m thi u trong tác đ ngạ ủ ự ả ề ậ ể ả ể ộ vào l i nhu n thông qua s c t gi m chi phí và s n xu t.ợ ậ ự ắ ả ả ấ  M i công ty có m t ki u r i ro bên ngoài riêng, ph thu c vào các y u t môiỗ ộ ể ủ ụ ộ ế ố tr ng kinh doanh c th c a công ty. Các y u t bên ngoài, t chi phí ti n vayườ ụ ể ủ ế ố ừ ề đ n s c t gi m ngân sách, t m c thu nh p kh u tăng đ n s suy thoái c a chuế ự ắ ả ừ ứ ế ậ ẩ ế ự ủ kỳ kinh doanh. .., và có l y u t quan tr ng nh t là chu kỳ kinh doanh. Doanh sẽ ế ố ọ ấ ố c a m t s ngành công nghi p thép, ô tô có xu h ng bám sát chu kỳ kinh doanhủ ộ ố ệ ướ trong khi doanh s c a m t s ngành khác l i có xu h ng đi ng c l i. Các chínhố ủ ộ ố ạ ướ ượ ạ sách chính tr cũng là m t ph n c a r i ro bên ngoài, các chính sách ti n t và tàiị ộ ầ ủ ủ ề ệ khoá có th làm nh h ng đ n thu nh p thông qua tác đ ng v chi phí và ngu nể ả ưở ế ậ ộ ề ồ v n.ố Gi i phápả Áp d ng m t s công c phái sinh ti n,lãi su t và tín d ng đ phòng ng a r i roụ ộ ố ụ ề ấ ụ ể ừ ủ n đ nh kinh doanh c a doanh nghi pổ ị ủ ệ 2.2 R i ro tài chính ủ R i ro tài chính là m t lo i r i ro không h th ng liên quan đ n đòn b y tàiủ ộ ạ ủ ệ ố ế ẩ chính, lên quan đ n vi c công ty tài tr v n cho ho t đ ng c a mìnhế ệ ợ ố ạ ộ ủ . Ng i taườ th ng tính toán r i ro tài chính b ng vi c xem xét c u trúc v n c a m t công ty. Sườ ủ ằ ệ ấ ố ủ ộ ự xu t hi n c a các kho n n trong c u trúc v n s t o ra cho công ty nh ng nghĩa v trấ ệ ủ ả ợ ấ ố ẽ ạ ữ ụ ả lãi ph i đ c thanh toán choả ượ ch nủ ợ tr c khiướ tr c t c cho cả ổ ứ ổ đông nên nó có tác đ ngộ l n đ n thu nh p c a h . Công ty ph i th c hi n nghĩa v tr n (g m tr n ngânớ ế ậ ủ ọ ả ự ệ ụ ả ợ ồ ả ợ hàng và tr n trái phi u) tr c vi c thanh toán c t c cho c đông. Đi u này nhả ợ ế ướ ệ ổ ứ ổ ề ả h ng không nh đ n giá c cô phiêu cua công ty.ưở ỏ ế ả ̉ ́ ̉ B ng vi c đi vay, công ty đã thay đ i dòng thu nh p đ i v i c phi u th ng.ằ ệ ổ ậ ố ớ ổ ế ườ C th là, vi c s d ng t l vay n gây nh ng h qu quan tr ng đ i v i nh ngụ ể ệ ử ụ ỷ ệ ợ ữ ệ ả ọ ố ớ ữ ng i n m gi c phi u th ng, đó là làm tăng m c bi n đ ng trong thu nh p c a h ,ườ ắ ữ ổ ế ườ ứ ế ộ ậ ủ ọ nh h ng đ n d ki n c a h v thu nh p, và làm tăng r i ro c a h .ả ưở ế ự ế ủ ọ ề ậ ủ ủ ọ Cách đ n gi n và tr c ti p nh t đê nhân dang rui ro tai chinh là li t kê t ng nhânơ ả ự ế ấ ̉ ̣ ̣ ̉ ̀ ́ ệ ừ t và các bi n c có th gây ra r i ro. R i ro tài chính th ng b t ngu n t vi c th cố ế ố ể ủ ủ ườ ắ ồ ừ ệ ự hi n các giao d ch liên quan tr c ti p đ n tài chính nh : mua bán, đ u t , vay n và m tệ ị ự ế ế ư ầ ư ợ ộ s ho t đ ng kinh doanh khác; nh ng cũng có th là h qu gián ti p c a s thay đ iố ạ ộ ư ể ệ ả ế ủ ự ổ các chính sách c a Chính ph , các bi n c chính tr trong n c và qu c t , ho c có thủ ủ ế ố ị ướ ố ế ặ ể do tác đ ng c a thiên tai,...ộ ủ Lo i r i ro này là k t qu c a nh ng bi n c ng u nhiên ho c không ki m soátạ ủ ế ả ủ ữ ế ố ẫ ặ ể đ c ch nh h ng đ n m t công ty ho c m t ngành công nghi p nào đó. Các y u tượ ỉ ả ưở ế ộ ặ ộ ệ ế ố này có th là nh ng bi n đ ng v l c l ng lao đ ng, năng l c qu n tr , ki n t ng hayể ữ ế ộ ề ự ượ ộ ự ả ị ệ ụ chính sách đi u ti t c a chính ph .ề ế ủ ủ VD : Gi s chúng ta có hai công ty có ho t đ ng kinh doanh nh nhau, ch khácả ử ạ ộ ư ỉ nhau v c c u v n: Công ty C, ngu n v n hoàn toàn t 1 tri u c phi u th ng, bánề ơ ấ ố ồ ố ừ ệ ổ ế ườ v i giá 20 đôla/1c phi u. Công ty khác, công ty D, có ngu n m t n a là t c phi uớ ổ ế ồ ộ ử ừ ổ ế th ng 500.000 c phi u, bán v i giá 20 đô la/ c phi u và m t n a là t vay n 10ườ ổ ế ớ ổ ế ộ ử ừ ợ tri u USD v i lãi vay là 5%. Nh v y, tài s n có c a m i công ty là 20 tri u USD, dệ ớ ư ậ ả ủ ỗ ệ ự ki n s có l i nhu n 1 tri u USD, hay là 5% trên t ng tài s n. Chúng ta gi s r ngế ẽ ợ ậ ệ ổ ả ả ử ằ không có thu thu nh p công ty. Thu nh p 1 tri u USD có th d dàng chuy n đ i sangế ậ ậ ệ ể ễ ể ổ thu nh p cho m i c phi u. Công ty C s có lãi 1 đô la/1 c phi u. Công ty D ph i trậ ỗ ổ ế ẽ ổ ế ả ả lãi 500.000 đô la và ph n còn l i chia cho c phi u cũng đ c lãi 1 đô la/1c phi u. T iầ ạ ổ ế ượ ổ ế ạ đi m này, c hai công ty đ u có m c thu nh p trên c phi u là 1 đô la. Nh v y taể ả ề ứ ậ ổ ế ư ậ không th y có h qu c a vi c vay n đ i v i thu nh p c a c đông. Nh ng n u nămấ ệ ả ủ ệ ợ ố ớ ậ ủ ổ ư ế ti p sauế đó, l i nhu n c hai công ty tăngợ ậ ả thêm 50%, v yậ trong tr ng h p c a công tyườ ợ ủ D, c đông đ c h ng thêm 1 đôla/c phi u nhi u h n c đông c a công ty C chổ ượ ưở ổ ế ề ơ ổ ủ ỉ đ c h ng thêm 0,5 đôla/c phi u, vì l i nhu n D lúc đó là 1,5 tri u USD mà v n chượ ưở ổ ế ợ ậ ệ ẫ ỉ ph i tr lãi su t 5% trên s ti n cho vay. Ng c l i, n u l i nhu n gi m 50%ả ả ấ ố ề ượ ạ ế ợ ậ ả s làmẽ cho l i nhu n trên 1 c phi u c a công ty C gi m xu ng 50% t 1 đô la xu ng 0.5 đô laợ ậ ổ ế ủ ả ố ừ ố nh ng l i nhu n trên m t c phi u c a Công ty D s gi m t 1 xu ng 0. Qua đó chúngư ợ ậ ộ ổ ế ủ ẽ ả ừ ố ta th y đ c nh ng h u qu tr c ti p mà r i ro tài chính gây ra choấ ượ ữ ậ ả ự ế ủ thu nh p c aậ ủ nhà đ u t ch ng khoán.ầ ư ứ Gi i phápả R i ro tài chính là r i ro có th tránh đ c trong ph m vi mà các nhà qu n lý có toànủ ủ ể ượ ạ ả quy n quy t đ nh vay hay không vay. R i ro tài chính có th tránh đ c n u công tyề ế ị ủ ể ượ ế không vay n chút nào.ợ Nha đâu t nên ch n l a c phi u c a cách doanh nghi p đang m nh và t ng đ i ít̀ ̀ ư ọ ự ổ ế ủ ệ ạ ươ ố r i ro, lo i kh i danh m c đ u t nh ng doanh nghi p có nhi u nguy c suy y u hayủ ạ ỏ ụ ầ ư ữ ệ ề ơ ế phá s n ví d nh n quá nhi u mà t l l i nhu n kém, công ngh l i th i...ả ụ ư ợ ề ỷ ệ ợ ậ ệ ỗ ờ 2.3 R i ro tín d ngủ ụ Tín d ng có th hi u là h th ng nh ng quan h kinh t phát sinh trong quá trìnhụ ể ể ệ ố ữ ệ ế chuy n quy n s d ng m t l ng giá tr nh t đ nh t ch th này sang ch th khácể ề ử ụ ộ ượ ị ấ ị ừ ủ ể ủ ể d a trên nguyên t c hoàn tr . Không ai trong chúng ta có th ph nh n vai trò , ch cự ắ ả ể ủ ậ ứ năng mà tín d ng đem l i , có nh h ng l n t i vĩ mô . ụ ạ ả ưở ớ ớ Ch c năng c a tín d ngứ ủ ụ  T p trung , phân ph i l i ti n t theo nguyên t c có hoàn tr , giúp cho ph n l nậ ố ạ ề ệ ắ ả ầ ớ ngu n v n t m th i nhàn r i đ c s d ng vào s n xu t , kinh doanh , đ iồ ố ạ ờ ỗ ượ ử ụ ả ấ ờ s ng , tăng hi u qu s d ng . ố ệ ả ử ụ  Ti t ki m ti n m t và chi phí l u thông cho xã h i thông qua nh ng vi c nh :ế ệ ề ặ ư ộ ữ ệ ư s d ng các công c thanh toán không dùng ti n m t ; thanh toán thông qua hử ụ ụ ề ặ ệ th ng ngân hàng nh chuy n kho n ho c thanh toán bù tr ; huy đ ng ngu n v nố ư ể ả ặ ừ ộ ồ ố nhàn r i s d ng cho các nhu c u v n trong s n xu t , l u thông hàng hóa , ti tỗ ử ụ ầ ố ả ấ ư ế kiêm chi phí huy đ ng v n cho doanh nghi p .ộ ố ệ  Ph n ánh ho t đ ng kinh t c a doanh nghi p thông qua s g n li n gi a s v nả ạ ộ ế ủ ệ ự ắ ề ữ ự ậ đ ng c a v n tín d ng v i s v n đ ng c a hàng hóa , v t t , chi phí … đ ngộ ủ ố ụ ớ ự ậ ộ ủ ậ ư ồ th i ki m soát các ho t đ ng kinh t thông qua quá trình th m đ nh tr c , trongờ ể ạ ộ ế ẩ ị ướ khi cho vay và ki m tra sau khi cho vayể Vai trò tín d ng : ụ Thúc đ y s n xu t , l u thông hàng hóa ; n đinh ti n t , giá c ;ẩ ả ấ ư ổ ề ệ ả n đ nh đ i s ng , xã h i ; m r ng quan h h p tác qu c t …ổ ị ờ ố ộ ở ộ ệ ợ ố ế Tuy nhiên r i ro cũng ch a đ ng r t nhi u r i ro không bên nào mong mu n, r i roủ ứ ự ấ ề ủ ố ủ có th x y ra trong c tín d ng nhà n c, tín d ng th ng m i cũng nh tín d ng ngânể ả ả ụ ướ ụ ươ ạ ư ụ hàng . R i ro tín d ng là r i ro trong ho t đ ng cho vay c a ngân hàng ho c trên thủ ụ ủ ạ ộ ủ ặ ị tr ng tài chính . Đó là kh năng không chi tr đ c n c a ng i đi vay đ i v iườ ả ả ượ ợ ủ ườ ố ớ ng i cho vay khi đ n h n ph i thanh toánườ ế ạ ả . Th ng thì ng i cho vay ph i ch u r iườ ườ ả ị ủ ro khi ch p nh n m t h p đ ng cho vay tín d ng , cho vay tín d ng có th là mua bánấ ậ ộ ợ ồ ụ ụ ể ch u hàng hóa trong tín d ng th ng m i , cho vay ti n t trong tín d ng ngân hàng ,ị ụ ươ ạ ề ệ ụ ho c vi c cho vay ho c đi vay c a nhà n c đ th c hi n ch c năng và qu n lí kinh tặ ệ ặ ủ ướ ể ự ệ ứ ả ế vĩ mô trong tín d ng Nhà n c. Nói chung , b t kì m t h p đ ng cho vay nào cũng cóụ ướ ấ ộ ợ ồ r i ro tín d ng .ủ ụ Đ i v i ng i cho vay , r i ro tín d ng th hi n kh năng t n th t do ng i đi vayố ớ ườ ủ ụ ể ệ ả ổ ấ ườ không hoàn tr đúng h n s ti n vay và / ho c lãi vay theo th a thu n ,ả ạ ố ề ặ ỏ ậ Đ i v i nhà đ u t vào ch ng khoán n , r i ro tín d ng th hi n kh năng t n th tố ớ ầ ư ứ ợ ủ ụ ể ệ ả ổ ấ do ng i phát hành ( ho c ng i b o lãnh ) ch ng khoán n m t m t ph n ho c toànườ ặ ườ ả ứ ợ ấ ộ ầ ặ b kh năng thanh toán lãi và / ho c g c khi ch ng khoán đ n n thanh toán .ộ ả ặ ố ứ ế ợ Gi i pháp ả  T ch i tham gia đ u t vào tài s n tài chính c a các đôi tác n m d i tiêuừ ố ầ ư ả ủ ằ ướ chu n tín d ng ẩ ụ  T b các tài s n tài chính c a các đ i tác đ c d báo suy gi m ch từ ỏ ả ủ ố ượ ự ả ấ l ng ượ  Tái c c u danh m c đ u t đ nh h n u tiên an toànơ ấ ụ ầ ư ị ướ ư  Thoái v n trong k ch b n th m h aố ị ả ả ọ  Đa d ng hóa danh m c đ u tạ ụ ầ ư  T n d ng tr giúp chính ph s a đ i hi m h a r i ro tín d ngậ ụ ợ ủ ử ổ ể ọ ủ ụ  T n d ng các chính sách u đãi chia tách t ng tác hi m h a và môi tr ngậ ụ ư ươ ể ọ ườ r i ro tín d ng ủ ụ 2.4 R i ro do tính thanh kho n th p (ủ ả ấ Liquidity risk) Rui ro tính thanh kho n th p c a ch ng khoán mà nhà đ u t đang s h u lả ả ấ ủ ứ ầ ư ở ữ ̀ rui ro xay ta khi ch ng khoán đó khó và th m chí không th bán đ c, ho c không̉ ̉ ứ ậ ể ượ ặ đ c phép bán hay chuy n nh ng nh m thu h i v n đ u t .ượ ể ượ ằ ồ ố ầ ư Th t không may cho nhà đ u t ch ng khoán, khi vì m t lý do nào đó, ch ngậ ầ ư ứ ộ ứ khoán đã mua là c a m t công ty có tình tr ng tài chính thi u lành m nh và tri n v ngủ ộ ạ ế ạ ể ọ cung c p các y u t đ u vào, cũng nh kh năng tiêu th s n ph m thi u hi u quấ ế ố ầ ư ả ụ ả ẩ ế ệ ả v ng ch c.ữ ắ Tính thanh kho n (hay còn g i là tính l ng) hi u là vi c ch ng khoán hay cácả ọ ỏ ể ệ ứ kho n n , kho n ph i thu...có kh năng đ i thành ả ợ ả ả ả ổ ti n m tề ặ d dàng, thu nễ ậ ti n choệ vi c thanh toán hay chi tiêu.ệ Ch ng khoán có tính thanh kho n là nh ng ch ng khoán có s n th tr ng choứ ả ữ ứ ẵ ị ườ vi c bán l i d dàng,ệ ạ ễ giá c t ng đ i n đ nh theo th i gian vàả ươ ố ổ ị ờ kh năng cao đ ph cả ể ụ h i ngu n v n đã đ u t nguyên th y c a ngân hàng. Khi l a ch n ch ng khoánồ ồ ố ầ ư ủ ủ ự ọ ứ để đ uầ t , nha đâu t d t khoát ph i xem xétư ̀ ̀ ư ứ ả đ n khế ả năng bán l i tr c khi chúngạ ướ đáo h nạ để tái t o ngu n v nạ ồ ố đ u t banầ ư đ u. N u khầ ế ả năng tái t o kém, nghĩa là khó tìmạ đ cượ ng i mua ho cườ ặ ph iả bán m t giá, kho khăn trong viêc đôi ch ng khoan thanh tiên măt ,ấ ́ ̣ ̉ ứ ́ ̀ ̀ ̣ nha đâu t s gánh ch u nh ng t n th t tàì ̀ ư ẽ ị ữ ổ ấ chính l n. R i ro v thanh khoan th ngớ ủ ề ̉ ườ đ c gi i nghĩa theo t l kh năng thanh khoan có s n và s yêu c u v ngân qu .ượ ả ỉ ệ ả ̉ ẵ ố ầ ề ỹ Đi vào chi ti t h n, nha đâu t kinh doanh ch ng khoán th ng g p ph i r i roế ơ ̀ ̀ ư ứ ườ ặ ả ủ v thanh kho n khi th tr ng có bi n đ ng m nh ho c do b n thân c phi u không thề ả ị ườ ế ộ ạ ặ ả ổ ế ể mua ho c bán. Chúng ta đã ch ng ki n nh ng phiên giao d ch mà nha đâu t bán cặ ứ ế ữ ị ̀ ̀ ư ổ phi u v i giá sàn không ai mua hay chào mua giá tr n mà không ai bán. ế ớ ầ Nh có th tr ng ch ng khoán các nhà đ u t có th chuy n đ iờ ị ườ ứ ầ ư ể ể ổ ch ngứ khoán h s h u thành ti n m t khi h mu n và kh năng thanh kho n chính là m tọ ở ữ ề ặ ọ ố ả ả ộ trong nh ng đ c tính h p d n c a ch ng khoán v i các nhà đ u t . Tínhữ ặ ấ ẫ ủ ứ ớ ầ ư l ng cho th yỏ ấ s linh ho t và an toàn c a v n đ u t , th tr ng ho t đ ng càng năng đ ng và có hi uự ạ ủ ố ầ ư ị ườ ạ ộ ộ ệ qu thì tính l ng c a ch ng khoán giao d ch càng cao.ả ỏ ủ ứ ị Có m i quan h ch t ch gi a chố ệ ặ ẽ ữ ỉ s ố P/E và tính l ng ch ng khoán,ỏ ứ nhìn vào b ng th ng kê tính thanh kho n c a c phi u,ả ố ả ủ ổ ế nhà đ u t dầ ư ễ dàng nh n ra nh ng c phi u giao d ch sôiậ ữ ổ ế ị đ ng nh t cũng là nh ngộ ấ ữ cổ phi u có P/E cao h n m c trung bình c a th tr ng (đ cế ơ ứ ủ ị ườ ượ đánh giá cao h n các cơ ổ phi u có cùng l i t c).ế ợ ứ Đây là nh ng ch ng khoán có t cữ ứ ố đ tăngộ giá cao và mang l i giáạ tr th ng d cao cho cị ặ ư ổ đông thông qua vi c chia tách c phi u hayệ ổ ế phát hành c phi uổ ế m i.ớ Nhân dang thông qua viêc xem xet nhân tô gây ra rui ro tinh thanh khoan thâp chọ ̣ ̣ ́ ́ ̉ ́ ̉ ́ nha đâu t̀ ̀ ư Nhà đ u t ch ng khoán cũng có th ch u r i ro do b h t tr ng vào m t gi .ầ ư ứ ể ị ủ ỏ ế ứ ộ ỏ Th m chí, vi c s h u thu n túy các c phi u u đãi mà không đ c chuy n nh ngậ ệ ở ữ ầ ổ ế ư ượ ể ượ trong th i h n nh t đ nh (th ng t 3-5 năm) cũng có th khi n nhà đ u t g p r i ro,ờ ạ ấ ị ườ ừ ể ế ầ ư ặ ủ nh t là khi c n ti n đ tr lãi vay ngân hàng ho c mu n rút v n v đ đ u t vào chấ ầ ề ể ả ặ ố ố ề ể ầ ư ỗ khác. Th m chí, ch c n m t s thay đ i nhân s c p cao trong công ty cũng có thậ ỉ ầ ộ ự ổ ự ấ ể khi n giá ch ng khoán đó s t gi m. Và r i ro đ i v i nhà đ u t s là t i đa khi công tyế ứ ụ ả ủ ố ớ ầ ư ẽ ố phát hành ch ng khoán b phá s n và bi n m t trên th tr ng .ứ ị ả ế ấ ị ườ S biên đông liên tuc cua thi tr ng la môt nhân tô anh h ng l n đên tinh thanhự ́ ̣ ̣ ̉ ̣ ườ ̀ ̣ ́ ̉ ưở ớ ́ khoan cua ch ng khoan. Ngay c nh ng ch ng khoán t t nh t cũng có th không gỉ ̉ ứ ́ ả ữ ứ ố ấ ể ữ v ng đ c v th lâu dài tr c s bi n đ ng c a th tr ng. Đi u này cũng đ ng nghĩaữ ượ ị ế ướ ự ế ộ ủ ị ườ ề ồ v i vi c các nhà đ u t ch ng khoán này có th ph i h ng ch u c hai thi t h i d ngớ ệ ầ ư ứ ể ả ứ ị ả ệ ạ ạ kh u hao h u hình và kh u hao vô hình giá tr và tính thanh kho n c a các ch ng khoánấ ữ ấ ị ả ủ ứ đang n m gi .ắ ữ *Ví dụ Trên Shocknews có nh n đ nh c a công ty C ph n Ch ng khoán ACB - ACBS vậ ị ủ ổ ầ ứ ề kh năng di n bi n th tr ng ngày 14/4/2011:ả ễ ế ị ườ R i ro thanh kho n v n duy tri nh sau:ủ ả ẫ ̀ ư “Trong th i đi m này, nhà đ u t đang h t s c th n tr ng v i th tr ng. Trongờ ể ầ ư ế ứ ậ ọ ớ ị ườ đó có nhi u nhà đ u ch n gi i pháp đ ng ngoài th tr ng và đ u t vào nh ng s nề ầ ọ ả ứ ị ườ ầ ư ữ ả ph m ít r i ro h n nh là g i ti t ki m. Có m t vài lý do gi i thích cho xu h ng tâm lýẩ ủ ơ ư ử ế ệ ộ ả ướ này: (1) nh ng y u y u t b t n t kinh t vĩ mô v n còn rình r p (2) ngân hàng nhàữ ế ế ố ấ ổ ừ ế ẫ ậ n c đang ti p t c chính sách ti n t th t ch t làm tăng lãi su t và gi m cung ti n (3)ướ ế ụ ề ệ ắ ặ ấ ả ề s kì v ng c a nhà đ u t v i th tr ng ch ng khoán s còn r t th p trong th i gianự ọ ủ ầ ư ớ ị ườ ứ ẽ ấ ấ ờ s p t i (4) các c phi u blue chip đang đi vào sóng đi u ch nh và có kh năng đ y thắ ớ ổ ế ề ỉ ả ẩ ị tr ng xu ng sâu.ườ ố Thêm vào đó, r i ro thanh kho n v n ti p t c duy trì trên c hai sàn. Vào cu iủ ả ẫ ế ụ ả ố phiên giao d ch, kh i l ng giao d ch trên VN-Index tăng 27,8%. Tuy nhiên, đây là m tị ố ượ ị ộ m c tăng không b n v ng vì l c tăng này ch y u d a vào các giao d ch th a thu n.ứ ề ữ ự ủ ế ự ị ỏ ậ Thêm vào đó, m c dù tăng 27,8%, thanh kho n c a sàn HSX v n duy trì m c th p.ặ ả ủ ẫ ở ứ ấ Trong khi đó, giao d ch kh p l nh trên sàn HNX ch tăng 6,700 c phi u, m t m c r tị ớ ệ ỉ ổ ế ộ ứ ấ th p”.ấ Gi i phápả  Né tránh các tài s n tính thanh kho n th pả ả ấ  Qu n tr thông tin ho t đ ng c a t ch c phát hành , b o lãnh , thông tin giaoả ị ạ ộ ủ ổ ứ ả d ch th tr ngị ị ườ  S d ng công c phái sinh thi t l p giao d ch tr c th i đi m đóng băngử ụ ụ ế ậ ị ướ ờ ể giao d chị  Chú ý t i r i ro thanh kho n đ i v i trái phi u kh hoán , c phi u ch aớ ủ ả ố ớ ế ả ổ ế ư niêm y tế  Chú ý kh năng tích h p r i ro thanh kho n v i r i ro lãi su t , r i ro tínả ợ ủ ả ớ ủ ấ ủ d ng và r i ro khácụ ủ 2.5 R i ro thông tinủ La nh ng rui ro xay ra khi nha đâu t năm băt thông tin sai lêch, không kip̀ ữ ̉ ̉ ̀ ̀ ư ́ ́ ̣ ̣ th i t phia thi tr ng, công ty phat hanh cô phiêu, công ty ch ng khoan ... ờ ừ ́ ̣ ườ ́ ̀ ̉ ́ ứ ́ Th t hi m có ho t đ ng kinh doanh nào mà s thành b i c a nhà đ u t l i đòiậ ế ạ ộ ự ạ ủ ầ ư ạ h i và g n li n v i yêu c u v tính đa d ng, tính h th ng, toàn di n, c p nh t và chínhỏ ắ ề ớ ầ ề ạ ệ ố ệ ậ ậ xác c a các thông tin có liên quan tr c ti p và gián ti p nh đ u t ch ng khoánủ ự ế ế ư ầ ư ứ Chân dung nhà đ u t ch ng khoán đi n hình là ng i luôn háo h c tr c m iầ ư ứ ể ườ ứ ướ ọ tin đ n và hăng hái góp ph n vào tin đ n, luôn c nh giác đ phòng và cũng r t nh d ,ồ ầ ồ ả ề ấ ẹ ạ c tin và nh y c m; quen bi t nhi u, nh ng không k t b n thân v i ai trong làng ch ngả ạ ả ế ề ư ế ạ ớ ứ khoán. Và trong s h , ai n m đ c thông tin t t h n c thì s d dàn chi n th ng vàố ọ ắ ượ ố ơ ả ẽ ễ ế ắ gi m thi u đ c nhi u r i ro .ả ể ượ ề ủ Nói cách khác, r i ro trong kinh doanh ch ng khoán có ngu n g c r t sâu đ m tủ ứ ồ ố ấ ậ ừ s l ng và ch t l ng thông tin mà nhà đ u t c n đ làm c s đ a ra các quy t đ nhố ượ ấ ượ ầ ư ầ ể ơ ở ư ế ị đ u t . R i ro luôn rình r p m i n i và nhà đ u t s ph i tr giá s m hay mu n, đ tầ ư ủ ậ ở ọ ơ ầ ư ẽ ả ả ớ ộ ắ hay r , khi không n m đ c các thông tin chính xác nh t, đ y đ và k p th i nh t liênẻ ắ ượ ấ ầ ủ ị ờ ấ quan đ n môi tr ng đ u t , ch t l ng ch ng khoán và tình hình th tr ng...ế ườ ầ ư ấ ượ ứ ị ườ M t báo cáo tài chính ho c cáo b ch ch a đ c ki m toán, th m đ nh b i các t ch cộ ặ ạ ư ượ ể ẩ ị ở ổ ứ đ c l p, chuyên nghi p, có uy tín và trình đ chuyên môn cao; m t thông tin đ n ch mộ ậ ệ ộ ộ ế ậ ho c b c t xén, không chính xác v ho t đ ng kinh doanh c a công ty phát hành cặ ị ắ ề ạ ộ ủ ổ phi u, v môi tr ng pháp lý và v các nhà đ u t khác trên cùng sân ch i, ho c đ nế ề ườ ề ầ ư ơ ặ ơ gi n là v tình hình th i ti t hay d ch b nh nào đó... đ u có th gây ra thi t h i khônả ề ờ ế ị ệ ề ể ệ ạ l ng cho nhà đ u t ch ng khoán.ườ ầ ư ứ Các c quan chính ph có th ban hành nhi u lo i chính sách khác nhau nh h ngơ ủ ể ề ạ ả ưở tr c ti p đ n các nhà đ u t , ví d nh : m c thu cho l i nhu n t đ u t , các qui đ nhự ế ế ầ ư ụ ư ứ ế ợ ậ ừ ầ ư ị v vi c đ c mua bán nh ng gì hay không đ c mua bán nh ng gì, có đ c gi ngo iề ệ ượ ữ ượ ữ ượ ữ ạ t hay chuy n ti n ra n c ngoài không... Các chính sách đó có th khi n cho các nhàệ ể ề ướ ể ế đ u t không th c hi n đ c các chi n l c đ u t mà đáng nh có th th c hi nầ ư ự ệ ượ ế ượ ầ ư ẽ ể ự ệ đ c. Đ c bi t là khi chính sách đ t ng t thay đ i, thì nhà đ u t không năm băt thôngượ ặ ệ ộ ộ ổ ầ ư ́ ́ tin kip th i có th b m c k t trong các đ u t , th m chí tr nên ph m pháp n u không̣ ờ ể ị ắ ẹ ầ ư ậ ở ạ ế k p th i thay đ i theo chính sách.ị ờ ổ Nguyên nhân gây ra rui ro thông tin t thi tr ng va t công ty phat hanh ch ng̉ ừ ̣ ườ ̀ ừ ́ ̀ ứ khoań - Làm gi các s li u tài chính, đánh bóng công tyả ố ệ - Che gi u không cho các nhà đ u t bi t các r i ro hay các tin x uấ ầ ư ế ủ ấ - Rút ru t công tyộ - Trò Ponzi: hút ti n c a các nhà đ u t m i đ tr cho các nhà đ u t cũ và m tề ủ ầ ư ớ ể ả ầ ư ộ ph n đút túi, ch doanh nghi p không t o l i nhu n th t sầ ứ ệ ạ ợ ậ ậ ự - Lũng đo n giá ch ng khoán trên th tr ngạ ứ ị ườ - Giao d ch n i giánị ộ - Cò m i kích đ ng các nhà đ u t mua bán b ng các tin đ n, phân tích r m, ồ ộ ầ ư ằ ồ ở Trong t t c các v l a đ o nh v y, thì ng i b thi t h i là các nhà đ u t .ấ ả ụ ừ ả ư ậ ườ ị ệ ạ ầ ư M t khi các nhà đ u t đã b l a đ o m t ti n, thì r t ít kh năng đòi l i đ c s ti nộ ầ ư ị ừ ả ấ ề ấ ả ạ ượ ố ề b m t đó.ị ấ *Ví d vê rui ro thông tinụ ̀ ̉ Giao dich ̣ mua ban cô phiêu quy cua chinh tô ch c niêm yêt la môt thông tin quań ̉ ́ ̃ ̉ ́ ̉ ứ ́ ̀ ̣ trong b i thông tin nay liên quan tr c tiêp đên hoat đông kinh doanh cua tô ch c va gia cộ ở ̀ ự ́ ́ ̣ ̣ ̉ ̉ ứ ̀ ́ ̉ phiêu trên thi tr ng.Tuy nhiên, viêc công bô thông tin nay cua trung tâm giao dich ch nǵ ̣ ườ ̣ ́ ̀ ̉ ̣ ứ khoan con ch a đây đu.Chăng han trong ban cao bach niêm yêt ch ng khoan cua công tý ̀ ư ̀ ̉ ̉ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ứ ́ ̉ Cô phân chê biên hang xuât khâu Long An (LAFOOCO) ghi ro c câu s h u cô phân cuả ̀ ́ ́ ̀ ́ ̉ ̃ ơ ́ ở ữ ̉ ̀ ̉ công ty nh sau:ư - Nha ǹ ươc: 30%́ - Can bố ̣ công nhân viên trong công ty: 16,43% - Cô đông ngoai công ty:23,57%̉ ̀ - Cổ đông nươc ngoai: 30%́ ̀ Trong c câu s h u nay không co công ty cô phân chê biên hang xuât khâu Longơ ́ ở ữ ̀ ́ ̉ ̀ ́ ́ ̀ ́ ̉ An, nh vây LAFOOCO không co cô phiêu quy.Tuy nhiên, LAFOOCO lai đăng ky va đaư ̣ ́ ̉ ́ ̃ ̣ ́ ̀ ̃ th c hiên ban lai 30.470 cô phiêu quy va thông tin nay đ c đăng trên t ban tin thiự ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̃ ̀ ̀ ượ ờ ̉ ̣ tr ng cua Trung tâm giao dich ch ng khoan ngay 12/12/2000.ườ ̉ ̣ ứ ́ ̀ Gi i phápả Nha đâu t nên tránh xa các c phi u nh , ít thông tin, ít ng i quan tâm, tr khi ti p̀ ̀ ư ổ ế ỏ ườ ừ ế c n đ c v i các giám đ c đi u hành đang tin c y c a các công ty đó vi ch ng khoanậ ượ ớ ố ề ậ ủ ̀ ứ ́ cua công ty càng nh , càng ít thông tin hoăc thông tin không chinh xac. ̉ ỏ ̣ ́ ́ Khi c phi u đang gi là c a doanh nghi p có d u hi u l a đ o, thì lo i nó kh i danhổ ế ữ ủ ệ ấ ệ ừ ả ạ ỏ m c đ u t , ki m tra l i c n th n tr c khi quy t đ nh có nên đ u t vào l i c phi uụ ầ ư ể ạ ẩ ậ ướ ế ị ầ ư ạ ổ ế đó không. Đi theo m t cách h p lý nh ng trào l u trên th tr ng trên c s b n có thông tin th tộ ợ ữ ư ị ườ ơ ở ạ ậ s , ch không ph i ch là “a dua”, ch ng ng đi theo th tr ng khi b n ch c ch n r ngự ứ ả ỉ ỉ ừ ị ườ ạ ắ ắ ằ xu h ng đó đã qua đi. Nha đâu t nên bi t mình đang làm gì, tin t ng vào vi c mìnhướ ̀ ̀ ư ế ưở ệ làm, không đ ng i ngoài kích đ ngể ườ ộ Xây d ng kh năng t phân tích và thu th p thông tin, t xác đ nh đ c giá tr c a cácự ả ự ậ ự ị ượ ị ủ c phi u, đ kh i b các cò m i kích đ ng.ổ ế ể ỏ ị ồ ộ Xây d ng tr c các tình hu ng có th x y ra, và tính tr c là n u g p tình hu ng nàoự ướ ố ể ả ướ ế ặ ố thì x lý th nào, đ kh i hoang mang th đ ngử ế ể ỏ ụ ộ K lu t trong đ u t : có chi n l c và qui trình rõ ràng, và tuân th theo nó, khôngỷ ậ ầ ư ế ượ ủ đ u t theo c m tính, theo tham lam hay s hãi.ầ ư ả ợ Có ki m soát: c n có ng i ki m soát n u m t mình đ u t thì không có ai ki m soát,ể ầ ườ ể ế ộ ầ ư ể làm b y cũng không ai ngăn ch n, d x y ra các hành đ ng điên r gây thi t h i.ậ ặ ễ ả ộ ồ ệ ạ Nh ng ng i phân tích đ u t ph i gi đ c khách quan trong phân tích, không b cáiữ ườ ầ ư ả ữ ượ ị tr ng thái đ u t làm m t khách quan, tr nên wishful thinking. Đ tăng tính khách quan,ạ ầ ư ấ ở ể thì ng i phân tích và ng i th c hi n đ u t ph i là hai ng i khác nhau.ườ ườ ự ệ ầ ư ả ườ 2.6 R i ro t các ủ ừ quy đ nh và ch t l ng d ch v c a các sàn, trung tâm giaoị ấ ượ ị ụ ủ d ch và công ty ch ng khoánị ứ Vì yêu c u đ c thù đòi h i b t bu c ph i thông qua các t ch c trung gian, môiầ ặ ỏ ắ ộ ả ổ ứ gi i trong kinh doanh ch ng khoán, nên các nhà đ u t ch ng khoán có th ph i ch uớ ứ ầ ư ứ ể ả ị nh ng r i ro liên quan đ n các quy đ nh, quy trình nghi p v và ch t l ng d ch v c aữ ủ ế ị ệ ụ ấ ượ ị ụ ủ các t ch c trung gian này, đi n hình là các r i ro liên quan đ n vi c t ch c kh p l nhổ ứ ể ủ ế ệ ổ ứ ớ ệ và phân lô giao d ch c phi u trên th tr ng ch ng khoán có t ch c.ị ổ ế ị ườ ứ ổ ứ - Hình th c kh p l nh đ nh kỳ gây r i ro cho nhà đ u t vì h không th h yứ ớ ệ ị ủ ầ ư ọ ể ủ ngang l nh đã đ t mua hàng bán tr c khi k t thúc phiên kh p l nh, b t ch p nh ngệ ặ ướ ế ớ ệ ấ ấ ữ bi n đ ng m i b t l i trên th tr ng cho h , n u h không mu n ch u ph t v s thayế ộ ớ ấ ợ ị ườ ọ ế ọ ố ị ạ ề ự đ i quy t đ nh này. Kh p l nh đ nh kỳ cũng có th gây r i ro cho nhà đ u t vì d gâyổ ế ị ớ ệ ị ể ủ ầ ư ễ tình tr ng cung – c u o trên th tr ng và c tình tr ng ngh n m ch, quá t i ho c phânạ ầ ả ị ườ ả ạ ẽ ạ ả ặ bi t đ i x theo ki u b r i nhà đ u t nh các sàn, trung tâm và công ty ch ngệ ố ử ể ỏ ơ ầ ư ỏ ở ứ khoán. Tuy v y, vi c kh p l nh đ nh kỳ có th t o c h i đ nhà đ u t gi m b t thi tậ ệ ớ ệ ị ể ạ ơ ộ ể ầ ư ả ớ ệ h i khi h y l nh đã đ t sau khi kh p l nh đ i v i các ch ng khoán còn d ch a x lýạ ủ ệ ặ ớ ệ ố ớ ứ ư ư ử h t trong phiên giao d ch g n nh t mà h tham d .ế ị ầ ấ ọ ự - Kh p l nh liên t c là giao d ch trên c s kh p liên t c các l nh mua – bánớ ệ ụ ị ơ ở ớ ụ ệ ch ng khoán ngay khi l nh đ c nh p vào h th ng giao d ch, không ph i ch đ n th iứ ệ ượ ậ ệ ố ị ả ờ ế ờ đi m đ nh kỳ nh ki u kh p l nh đ nh kỳ. Trong nguyên t c x lý kh p l nh liên t cể ị ư ể ớ ệ ị ắ ử ớ ệ ụ này thì quy n u tiên luôn dành cho các l nh mua có m c giá cao h n và các l nh bán cóề ư ệ ứ ơ ệ m c giá th p h n. Tr ng h p các l nh mua và bán có đ ng m c giá thì quy n u tiênứ ấ ơ ườ ợ ệ ồ ứ ề ư s dành cho l nh nh p vào h th ng giao d ch tr c. Vi c t ch c kh p l nh liên t cẽ ệ ậ ệ ố ị ướ ệ ổ ứ ớ ệ ụ cho phép các nhà đ u t đ t l nh th n tr ng, chính xác h n, đ c gi i quy t nhu c uầ ư ặ ệ ậ ọ ơ ượ ả ế ầ mua – bán nhi u h n, nhanh chóng, bình đ ng h n và gi m thi u tình tr ng cung – c uề ơ ẳ ơ ả ể ạ ầ o trên th tr ng ch ng khoán. ả ị ườ ứ Bên c nh nh ng u đi m trên, vi c kh p l nh liên t c có th gây r i ro cho nhàạ ữ ư ể ệ ớ ệ ụ ể ủ đ u t theo 2 cách: ho c r i ro vì l nh mua – bán c a h b nh p vào h th ng ch mầ ư ặ ủ ệ ủ ọ ị ậ ệ ố ậ h n so v i các nhà đ u t khác có l nh t ng t nên không th c hi n đ c s m ho cơ ớ ầ ư ệ ươ ự ự ệ ượ ớ ặ h t các l nh đã đ t (th c t Thành ph H Chí Minh khi kh p l nh đ nh kỳ th ngế ệ ặ ự ế ở ố ồ ớ ệ ị ườ ch kh p đ c kho ng 60% s l nh đã đ c nh p vào h th ng); ho c r i ro vì hỉ ớ ượ ả ố ệ ượ ậ ệ ố ặ ủ ọ bu c ph i mua – bán b ng h t các ch ng khoán đã đ t l nh theo m c giá th tr ngộ ả ằ ế ứ ặ ệ ứ ị ườ th i đi m hi n hành cao (khi mua vào) ho c th p h n (khi bán ra) so v i m c l nh đãờ ể ệ ặ ấ ơ ớ ứ ệ đ t. S dĩ có s r i ro này là vì trong quy trình kh p l nh liên t c s d ng lo i “l nh thặ ở ự ủ ớ ệ ụ ử ụ ạ ệ ị tr ng” – g i t t là MP. L nh này có nghĩa là l nh mua t i m c giá th p nh t (sàn)ườ ọ ắ ệ ệ ạ ứ ấ ấ ho c l nh bán t i m c giá cao nh t (tr n) trên th tr ng. N u sau khi so kh p l nh theoặ ệ ạ ứ ấ ầ ị ườ ế ớ ệ nguyên t c trên mà kh i l ng đ t l nh c a l nh MP v n ch a th c hi n h t, thì MPắ ố ượ ặ ệ ủ ệ ẫ ư ự ệ ế s đ c xem là l nh bán t i m c giá th p h n ti p theo hi n hành trên th tr ng. Doẽ ượ ệ ạ ứ ấ ơ ế ệ ị ườ th c hi n nguyên t c u tiên khi kh p l nh là: bán m c giá th p, mua m c giá cao,ự ệ ắ ư ớ ệ ở ứ ấ ở ứ nên thi t h i cho nhà đ u t đ t l nh bán s càng l n n u giá bán đ c ngày m t gi mệ ạ ầ ư ặ ệ ẽ ớ ế ượ ộ ả trong quá trình kh p l nh này vì l nh mua s kh p s l ng bán v i b t kỳ giá nào choớ ệ ệ ẽ ớ ố ượ ớ ấ đ n khi đ s l ng. Khi đó, nhà đ u t d b lâm vào tình tr ng mua vào giá tr n vàế ủ ố ượ ầ ư ễ ị ạ ở ầ bán ra giá sàn.ở Trong kh p l nh liên t c, hi u l c l nh c a nhà đ u t trong n c đ c tính tớ ệ ụ ệ ự ệ ủ ầ ư ướ ượ ừ khi l nh đ c nh p vào h th ng cho đ n khi k t thúc ngày giao d ch, ho c b h y b .ệ ượ ậ ệ ố ế ế ị ặ ị ủ ỏ Riêng đ i v i nhà đ u t n c ngoài, n u l nh mua nh p vào h th ng không đ cố ớ ầ ư ướ ế ệ ậ ệ ố ượ kh p, ho c ch đ c kh p m t ph n vào th i đi m, thì s b h y, sau đó nhà đ u tớ ặ ỉ ượ ớ ộ ầ ờ ể ẽ ị ủ ầ ư mu n mua thì ph i ti p t c đ t l nh tr l i.ố ả ế ụ ặ ệ ở ạ Các nhà đ u t nh l trên th tr ng ch ng khoán còn có th ph i đ i di n v iầ ư ỏ ẻ ị ườ ứ ể ả ố ệ ớ các r i ro g n v i s đi u ch nh quy đ nh v s l ng giao d ch c phi u th c hi n, củ ắ ớ ự ề ỉ ị ề ố ượ ị ổ ế ự ệ ụ th t m c 10 c phi u tr c đây, đã nâng lên t i thi u 100 c phi u m i lô giao d chể ừ ứ ổ ế ướ ố ể ổ ế ỗ ị trong quá trình kh p l nh liên t c Thành ph H Chí Minh. Các r i ro đ i v i nhà đ uớ ệ ụ ở ố ồ ủ ố ớ ầ t nh l s có th g m:ư ỏ ẻ ẽ ể ồ - Không th xé nh các kho n đ u t nh tr c, vì đã “b h t tr ng vào m tể ỏ ả ầ ư ư ướ ỏ ế ứ ộ gi ”. ỏ - Không có c h i mua các hàng - ch ng khoán t t vì chúng ch đ c giao d chơ ộ ứ ố ỉ ượ ị theo lô l n.ớ - Ch u thi t h i do ph i là ng i “bán l ”, “mua l ” v i giá th p h n (t i 10%)ị ệ ạ ả ườ ẻ ẻ ớ ấ ơ ớ so v i các nhà đ u t có s l ng c phi u đ lô quy đ nh, trong khi đó h cũng khôngớ ầ ư ố ượ ổ ế ủ ị ọ có c h i mua l thêm c phi u (gi s đã có 90) đ làm tròn 100 c phi u cho đ lôơ ộ ẻ ổ ế ả ử ể ổ ế ủ theo quy đ nh.ị - Ch u nhi u c nh phân bi t đ i x khác khi th h ng các d ch v ch ng khoánị ề ả ệ ố ử ụ ưở ị ụ ứ n u v n mu n là ng i tr c ti p đ u t , không mu n thông qua các qu đ u t đ iế ẫ ố ườ ự ế ầ ư ố ỹ ầ ư ạ chúng, qu tín thác và các công ty ch ng khoán…ỹ ứ 2.7 R i ro đ n t các tr n đ ng th tr ng trong và ngoài n củ ế ừ ấ ộ ị ườ ướ Các nhà đ u t ch ng khoán (nh t là các nhà đ u t nh , l ) có th ph i gánhầ ư ứ ấ ầ ư ỏ ẻ ể ả ch u nhi u r i ro liên quan đ n các ch n đ ng th tr ng trong n c ho c n c ngoài,ị ề ủ ế ấ ộ ị ườ ướ ặ ướ b i:ở - Các trào l u mua, bán ch ng khoán theo tâm lý đám đông, đ y c m tính và xúcư ứ ầ ả c m, làm phá v các quy lu t v n đ ng bình th ng c a th tr ng.ả ỡ ậ ậ ộ ườ ủ ị ườ - Các ho t đ ng đ u c , tung tin đ n th t thi t, gây nhi u thông tin và t “đánhạ ộ ầ ơ ồ ấ ệ ễ ự bóng”, th i giá ho c th m chí l a đ o và thông đ ng có t ch c c a m t s nhà đ u tổ ặ ậ ừ ả ồ ổ ứ ủ ộ ố ầ ư chuyên nghi p có ti m l c tài chính và s c m nh khác đ t o nên đ ng thái thăng, tr mệ ề ự ứ ạ ủ ạ ộ ầ c a th tr ng đ tr c l i.ủ ị ườ ể ụ ợ - Các ch n đ ng th tr ng khác t n c ngoài (cu c kh ng ho ng tài chính –ấ ộ ị ườ ừ ướ ộ ủ ả ti n l nh ng năm cu i th p k 80 c a th k XX châu Á là m t thí d đi n hình).ề ệ ữ ố ậ ỷ ủ ế ỷ ở ộ ụ ể Ngoài ra, các nhà đ u t còn ch u các r i ro liên quan đ n đ ng thái chính sách c aầ ư ị ủ ế ộ ủ Chính ph , ch ng h n nh : chính sách 2 giá trong phát hành c phi u (gi m giá t 20-ủ ẳ ạ ư ổ ế ả ừ 40% cho các nhà đ u t chi n l c ho c cán b , công nhân viên c a công ty c ph nầ ư ế ượ ặ ộ ủ ổ ầ hóa l n đ u); nh ng thay đ i trong chính sách t giá, l m phát, t l n m gi c ph nầ ầ ữ ổ ỷ ạ ỷ ệ ắ ữ ổ ầ trong công ty c ph n c a các nhà đ u t chi n l c, các nhà đ u t n c ngoài; chínhổ ầ ủ ầ ư ế ượ ầ ư ướ sách xu t – nh p kh u, đ c quy n ho c các quan h qu c t song ph ng - đa ph ngấ ậ ẩ ộ ề ặ ệ ố ế ươ ươ v.v.. III) M t s bi n pháp phòng ng a ộ ố ệ ừ Dù không đ c mong đ i, nh ng r i ro v n luôn hi n di n trong m i quy t đ nh đ u tượ ợ ư ủ ẫ ệ ệ ọ ế ị ầ ư hay giao d ch kinh doanh c a doanh nghi p và có th bi n nh ng "gi c m ng t ngào"ị ủ ệ ể ế ữ ấ ơ ọ c a các ông ch doanh nghi p tr thành "qu đ ng". Tùy theo m c đ , r i ro có th gâyủ ủ ệ ở ả ắ ứ ộ ủ ể ra nh ng thi t h i v tài chính, nh ng cũng có th đ y doanh nghi p vào tình tr ngữ ệ ạ ề ư ể ẩ ệ ạ khánh ki t, th m chí phá s n. Vì v y, trong ho t đ ng c a mình, m t đi u h t s c quanệ ậ ả ậ ạ ộ ủ ộ ề ế ứ tr ng mà m i doanh nghi p c n ph i luôn quan tâm, đó là: Qu n tr r i ro. Th c hi nọ ọ ệ ầ ả ả ị ủ ự ệ t t đi u này s giúp doanh nghi pố ề ẽ ệ , các nhà đ u tầ ư tri t tiêu ho c gi m thi u nh ngệ ặ ả ể ữ thi t h i mà r i ro có th gây raệ ạ ủ ể Gi i pháp t c quan qu n lýả ừ ơ ả  Hoàn thi n c s v t ch t k thu t và tăng c ng giám sát th tr ngệ ơ ở ậ ấ ỹ ậ ườ ị ườ • nâng c p hi n đâ hóa h th ng giao d ch và giám sát th tr ngấ ệ ị ệ ố ị ị ườ • t ch c và hoàn thi n các ho t đ ng theo dõi ki m tra thanh tra ổ ứ ệ ạ ộ ể • x lý hành vi vi ph m pháp lu tử ạ ậ  Th c hi n các gi i pháp tăng cung kích c uự ệ ả ầ • m r ng quy mô v n , pở ộ ố h m vi ho t đ ng và lo i hình nghi p vạ ạ ộ ạ ệ ụ • tăng cư ng vai trò c a các t ch c trung gian tài chính và các nhà đ u t có tờ ủ ổ ứ ầ ư ổ ch cứ Gi i pháp t phía các nhà đ u tả ừ ầ ư  nh n di n r i roậ ệ ủ  tìm hi u v th tr ng ch ng khoánể ề ị ườ ứ  thuê t v n qu n tr r i roư ấ ả ị ủ  xây d ng chi n l c đ u t hi u quự ế ượ ầ ư ệ ả • chi n l c đ u t ng n h nế ượ ầ ư ắ ạ • chi n l c đ u t dài h nế ượ ấ ư ạ • chi n l c đa d ng hóa danh m c đ u t : đa d ng hóa ch ng khoán, đa d ngế ượ ạ ụ ầ ư ạ ứ ạ hóa t ch c phát hànhổ ứ • chi n l c s d ng đòn b y tài chính đ đ u t : tuân th vi c c t l , ế ượ ử ụ ẩ ể ầ ư ủ ệ ắ ỗ  phân tích đánh giá tính r i ro c a s n ph m đ u t : các h s P/E, ROA, ROE,ủ ủ ả ẩ ầ ư ệ ố EPS… Gi i pháp t doanh nghi pả ừ ệ  Khai thác t t các c ch , chính sách h tr tài chính ố ơ ế ỗ ợ c a chính ph choủ ủ doanh nghi pệ Đ ng tr c các r i ro lãi su t, r i ro bi n đ ng t giá, hay giá c các lo i hàngứ ướ ủ ấ ủ ế ộ ỷ ả ạ hoá,... doanh nghi p ph i ệ ả tính toán và cân nh c các m c đ r i ro và m c đ ch u đ ngắ ứ ộ ủ ứ ộ ị ự t n th t khi r i ro x y ra; đi u ki n và kh năng tính toán m c thu l i có th đ t đ c,ổ ấ ủ ả ề ệ ả ứ ợ ể ạ ượ tính toán m c t n th t có th ch p nh n đ c trong tr ng h p x y ra bi n đ ng x uứ ổ ấ ể ấ ậ ượ ườ ợ ả ế ộ ấ trên th tr ng. ị ườ Tìm ki m và t n d ng các kho n vay dài h n v i lãi su t u đãi. Hi n nay Chínhế ậ ụ ả ạ ớ ấ ư ệ ph và các hi p h i doanh nghi p, các t ch c tài chính đ u có các c ch h tr tàiủ ệ ộ ệ ổ ứ ề ơ ế ỗ ợ chính cho doanh nghi pệ thông qua ho t đ ng c a: Ngân hàng phát tri n, ngân hàng chínhạ ộ ủ ể sách xã h i, các qu đ u t do nhà n c thành l p, qu đ u t c a các đ a ph ng, cácộ ỹ ầ ư ướ ậ ỹ ầ ư ủ ị ươ ch ng trình m c tiêu c a Nhà n c... T i các t ch c này, DNNVV có th vay v n v iươ ụ ủ ướ ạ ổ ứ ể ố ớ lãi su t th p, n đ nh và lo i tr đ c r i ro bi n đ ng tăng lãi su tấ ấ ổ ị ạ ừ ượ ủ ế ộ ấ Thuê, mua tài chính t các công ty cho thuê tài chính. Đây là m t lo i ho t đ ng tín d ngừ ộ ạ ạ ộ ụ trung - dài h n, tài tr v n thích h p cho các DNNVV, v i nh ng u đi m c b n:ạ ợ ố ợ ớ ữ ư ể ơ ả Không c n ký qu đ m b o hay tài s n th ch p, có th đ c tài tr đ n 100% v nầ ỹ ả ả ả ế ấ ể ượ ợ ế ố đ u t , lãi su t hoàn toàn d a trên s th a thu n c a 2 bên, bên đi thuê không ch u r i roầ ư ấ ự ự ỏ ậ ủ ị ủ n u lãi su t th tr ng tăng... Khi k t thúc th i h n thuê, doanh nghi p đ c quy n uế ấ ị ườ ế ờ ạ ệ ượ ề ư tiên mua l i tài s n v i giá tr danh nghĩa th p h n giá tr th c t c a tài s n t i th iạ ả ớ ị ấ ơ ị ự ế ủ ả ạ ờ đi m mua l i. Tuy hi n nay, cho thuê tài chính là m t lĩnh v c còn m i m n c taể ạ ệ ộ ự ớ ẻ ở ướ (đ n nay m i ch có 12 công ty cho thuê tài chính đăng ký ho t đ ng, g m 8 doanhế ớ ỉ ạ ộ ồ nghi p Vi t Nam và 4 doanh nghi p có v n đ u t n c ngoài), nh ng trong t ng lai,ệ ệ ệ ố ầ ư ướ ư ươ theo cam k t WTO, vi c m c a, h i nh p trong lĩnh v c cho thuê tài chính s d n đ nế ệ ở ử ộ ậ ự ẽ ẫ ế nhi u công ty và t p đoàn kinh t n c ngoài tham gia th tr ng này t i Vi t Nam. Vìề ậ ế ướ ị ườ ạ ệ v y, đây s là th tr ng có đi u ki n phát tri n nhanh chóng và có th là m t s l aậ ẽ ị ườ ề ệ ể ể ộ ự ự ch n t t cho các DNNVV.ọ ố Ngoài các c ch h tr tài chính trên, trong giai đo n kh i s , các DNNVV có thơ ế ỗ ợ ạ ở ự ể tìm ki m ngu n tài tr t các qu đ u t m o hi m. Đ n nay có g n 30 qu đ u tế ồ ợ ừ ỹ ầ ư ạ ể ế ầ ỹ ầ ư n c ngoài đang ho t đ ng t i Vi t Nam v i t ng v n rót vào n i đ a kho ng 2 tướ ạ ộ ạ ệ ớ ổ ố ộ ị ả ỷ USD, trong đó có m t s công ty qu n lý qu đ u t t p chung chính vào th tr ngộ ố ả ỹ ầ ư ậ ị ườ Vi t Nam nh Vina Capital, Mekong Capital, Dragon Capital. ệ ư Khi nh n đ c s tài tr t các qu đ u t m o hi m, DNNNV còn nh n đ c sậ ượ ự ợ ừ ỹ ầ ư ạ ể ậ ượ ự h tr xây d ng b máy qu n lý chuyên nghi p. Tuy nhiên, đ có th huy đ ng v nỗ ợ ự ộ ả ệ ể ể ộ ố thông qua hình th c này đi u ki n đ u tiên và quan tr ng đ i v i các DNNVV kh i sứ ề ệ ầ ọ ố ớ ở ự là ph i ch ng t đ c s n ph m c a mình có hi u qu , ti m năng v th tr ng s nả ứ ỏ ượ ả ẩ ủ ệ ả ề ề ị ườ ả ph m, tri nẩ ể  Nâng cao năng l c qu n tr doanh nghi p và phát huy s tr giúp c aự ả ị ệ ự ợ ủ chuyên gia Trư ng h p doanh nghi p ph i vay v n, huy đ ng v n đ u t v i lãi su t th n i,ờ ợ ệ ả ố ộ ố ầ ư ớ ấ ả ổ đi u DNNVV ph i luôn chú ý đó là: ki m tra các kho n n , duy trì kh năng thanh toánề ả ể ả ợ ả các kho n n đúng h n. Đ phòng ng a r i ro, DNNVV cũng c n xây d ng cho mìnhả ợ ạ ể ừ ủ ầ ự m t c c u tài chính h p lý, đ m b o cân đ i v t l gi a v n vay trên v n ch sộ ơ ấ ợ ả ả ố ề ỷ ệ ữ ố ố ủ ở h u, đ luôn b o đ m kh năng tr n . ữ ể ả ả ả ả ợ Trư c khi quy t đ nh vay v n c n ph i có s nghiên c u k , đánh giá kh năng tr n ,ớ ế ị ố ầ ả ự ứ ỹ ả ả ợ ph i ho ch đ nh đ c ngu n tr n , th i gian tr n và lãi su t h p lý, tránh tình tr ngả ạ ị ượ ồ ả ợ ờ ả ợ ấ ợ ạ vay m n b ng m i giá. Khi có đi u ki n, hãy thanh toán s m các kho n n , b i vì lãiượ ằ ọ ề ệ ớ ả ợ ở su t đi vay th ng khá cao, vi c thanh toán b t các kho n n , s gi m đ c chi phí,ấ ườ ệ ớ ả ợ ẽ ả ượ đ ng th i có đi u ki n qu n lý t t ồ ờ ề ệ ả ố các kho n n còn l i , gi m thi u r i ro ả ợ ạ ả ể ủ Hãy luôn luôn ghi nh "ch tín là vàng". Trong các quan h giao d ch vay n cũngớ ữ ệ ị ợ nh mua, bán hàng hóa, góp v n đ u t … cư ố ầ ư ần gi "ch tín”, đ khi g p r i ro, doanhữ ữ ể ặ ủ nghi p s v n có th tìm ki m đ c s h tr c a b n hàng, đ i tác… Đ i v i doanhệ ẽ ẫ ể ế ượ ự ỗ ợ ủ ạ ố ố ớ nghi p c ó phát minh, có s n ph m m i, t o d ng đ c th ng hi u uy tín c n đăng kýệ ả ẩ ớ ạ ự ượ ươ ệ ầ b o h b n quy n và chú tr ng duy trì th ng hi u c a mình.ả ộ ả ề ọ ươ ệ ủ Đ i v i các r i ro phát sinh t các giao d ch v i các nhà cung c p, khách hàngố ớ ủ ừ ị ớ ấ ho c trong các liên doanh góp v n đ u t , đ phòng ng a r i ro, tr c khi ký k t cácặ ố ầ ư ể ừ ủ ướ ế h p đ ng giao d ch, DNNVV nên tham v n ý ki n c a các chuyên gia, c a các h i, hi pợ ồ ị ấ ế ủ ủ ộ ệ h i đ hi u rõ v quy n l i và nghĩa v c a các bên. DNNVV cũng có th tìm đ n cácộ ể ể ề ề ợ ụ ủ ể ế văn phòng lu t s đ nh n s tr giúp pháp lý cho t ng giao d ch. Chi phí lu t s tậ ư ể ậ ự ợ ừ ị ậ ư ư v n theo v vi c ch c ch n s th p h n chi phí thuê lu t s dài h n và th p h n t nấ ụ ệ ắ ắ ẽ ấ ơ ậ ư ạ ấ ơ ổ th t có th x y ra trongấ ể ả trong tr ng h p x y ra r i roườ ợ ả ủ  Liên k t các DNNVV đ t o s c m nh ch ng l i các r i roế ể ạ ứ ạ ố ạ ủ  Xác đ nh quy mô ho t đ ng phù h p v i năng l c qu n tr và xây d ng môị ạ ộ ợ ớ ự ả ị ự hình qu n lý chuyên nghi pả ệ IV) L i k t ờ ế V) Tài li u tham kh oệ ả     