Đề tài Nhân tố con người trong lực lượng sản xuất với chiến lược phát triển giáo dục đào tạo nguồn nhân lực theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở Việt Nam trong thời kỳ quá độ

Lêi më ®Çu Chóng ta ®ang sèng trong kû nguyªn cña kinh tÕ tri thøc, ®ßi hái mçi con ng­êi ph¶i ®­îc ®µo t¹o tr×nh ®é häc vÊn, n¨ng lùc ; tu d­ìng rÌn luyÖn phÈm chÊt ®¹o ®øc, ý thøc lao ®éng tèt h¬n ®Ó cã thÓ ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña sù biÕn ®æi khoa häc c«ng nghÖ hÕt søc nhanh chãng. Trong sù nghiÖp ®æi míi CNH, H§H ®Êt n­íc víi nh÷ng môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh, hiÖn nay, con ng­êi vµ nguån nh©n lùc ®­îc coi lµ nh©n tè quan träng hµng ®Çu, quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn nhanh, hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng nÒn kinh tÕ n­íc ta. §ã lµ yÕu tè hÕt søc bøc thiÕt vµ cÇn cã tÝnh cËp nhËt, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ con ng­êi vµ nguån nh©n lùc xÐt trong n­íc ta nãi riªng vµ quèc tÕ nãi chung. Chóng ta kh¼ng ®Þnh con ng­êi võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc cña ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®ång thêi ph¶i lµ nh÷ng con ng­êi cã tri thøc vµ ®¹o ®øc. Tõ ®©y mçi con ng­êi dÇn dÇn vÒ ®óng vÞ trÝ lµ mét chñ thÓ s¸ng t¹o ra c¸c gi¸ trÞ, bao gåm c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn vµ gi¸ trÞ vËt chÊt, cho b¶n th©n vµ cho x· héi. V× vËy, vÊn ®Ò cèt lâi lµ, ta ph¶i thùc hiÖn chiÕn l­îc GD§T nguån nh©n lùc, ph¸t triÓn con ng­êi mét c¸ch toµn diÖn c¶ thÓ lùc lÉn trÝ lùc. NhiÖm vô cña GD§T lµ ®­a con ng­êi ®¹t ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ phï hîp víi ®Æc ®iÓm v¨n ho¸ vµ nh÷ng yªu cÇu míi ®Æt ra ®èi víi con ng­êi ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn sù nghiÖp CNH, H§H trong thêi kú qu¸ ®é cña n­íc ta còng nh­ xu h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung trªn thÕ giíi. §Ò tµi: nh©n tè con ng­êi trong lùc l­îng s¶n xuÊt víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë viÖt nam trong thêi kú qu¸ ®é I. Kh¸i niÖm LLSX vµ vai trß nh©n tè con ng­êi trong LLSX. 1. Kh¸i niÖm LLSX. a. §Þnh nghÜa vµ tÝnh chÊt LLSX. LLSX lµ tæng thÓ c¸c nh©n tè vËt chÊt kü thuËt ®ù¬c sö dông trong c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña x· héi tøc lµ trong qu¸ tr×nh con ng­êi c¶i t¹o, c¶i biÕn giíi tù nhiªn cho phï hîp víi nhu cÇu tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh. Nh­ vËy, xÐt vÒ mÆt tÝnh chÊt th× kh¸i niÖm LLSX, nã ph¶n ¸nh mét sè tÝnh chÊt c¨n b¶n sau: Tr­íc hÕt, nã ph¶n ¸nh quan hÖ gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Lµ ®éng vËt cao cÊp nhÊt, lµ tinh hoa cña mu«n loµi, con ng­êi lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hÕt søc l©u dµi cña giíi tù nhiªn. Con ng­ßi ph¶i t×m kiÕm mäi ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù tån t¹i trong ®êi sèng tù nhiªn nh­ thøc ¨n, thøc uèng, nhµ ®Ó ë. Theo mét sè nhµ nh©n häc kh¼ng ®Þnh nh¸nh ng­êi b¾t ®Çu h×nh thµnh râ c¸ch ®©y kho¶ng 10 triÖu n¨m b¾t ®Çu tõ “v­în ng­êi ”. Khi ®ã v­în ng­êi ®· biÕt sö dông gËy géc, ®¸, x­¬ng ®éng vËt lµm c«ng cô vµ b¾t ®µu biÕt chÕ t¹o c«ng cô lao ®éng th« s¬ còng nh­ dïng löa. Nh­ng cuéc sèng cña loµi v­în vÉn theo quy luËt sinh vËt : sèng hoµ lÉn vµo thiªn nhiªn, sinh sèng hoµn toµn tuú theo b¶n n¨ng vèn cã trong c¬ thÓ vµ nh÷ng thø s½n cã trong tù nhiªn, cã thÓ nãi lµ hoµn toµn phô thuéc vµo tù nhiªn.Theo thêi gian v­în ng­êi tiÕn ho¸ thµnh ng­êi khÐo, ng­êi ®øng th¼ng, ng­êi kh«n vµ con ng­êi hiÖn ®¹i ngµy nay. Nh­ng sù tiÕn ho¸ Êy kh«ng lµm thay ®æi mèi quan hÖ mËt thiÕt gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn. Ngµy nay, con ng­êi vÉn ®ang chinh phôc tù nhiªn b»ng nhiÒu h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau. Nh­ vËy, ngay tõ thêi kú s¬ khai nhÊt, con ng­êi ®· biÕt dùa vµo nh÷ng thø vèn cã trong tù nhiªn ®Ó c¶i biÕn nã theo nhu cÇu sinh tån vµ phôc vô nhu cÇu sèng cña m×nh. Do ®ã ta thÊy râ mét sù thËt tÊt yÕu kh¸ch quan lµ con ng­êi kh«ng thÓ tån t¹i nÕu kh«ng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt, g¾n kÕt chÆt chÏ víi tù nhiªn. §ång thêi nã còng thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ng­êi cô thÓ h¬n lµ biÓu hiÖn møc ®é, kh¶ n¨ng chinh phôc tù nhiªn cña con ng­êi. Trong thêi nguyªn thuû con ng­êi chØ míi sö dông nh÷ng c«ng cô hÕt søc th« s¬, hÇu hÕt lµ nh÷ng c«ng cô thñ c«ng vµo qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt. Do ®ã n¨ng suÊt lao ®éng thÊp kÐm, con ng­êi ch­a t¹o ra nhiÒu cña c¶i d­ thõa cã kh¶ n¨ng trao ®æi víi nhau phôc vô nhu cÇu sèng hÕt søc sinh ®éng, phong phó cña m×nh. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn vÉn cßn non thÊp kÐm. Cho ®Õn khi chuyÓn sang chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ, chÕ ®é phong kiÕn, con ng­êi ®· dÇn s¸ng t¹o ra c¸c c«ng cô lao ®éng tiÕn bé h¬n song vÒ b¶n chÊt nã vÉn mang tÝnh thñ c«ng. Do vËy, mÆc dï s¶n phÈm lao ®éng lµm ra ngµy mét phong phó h¬n song trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt vÉn cßn dùa vµo søc ng­êi - mÆt thÓ lùc lµ chÝnh, cÇn nhiÒu thêi gian vµ quan träng h¬n vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng cña con ng­êi. Sang chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa, con ng­êi ®· t¹o ra hµng lo¹t nh÷ng m¸y mãc hÕt søc hiÖn ®¹i ®Ó phôc vô vµo qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn, c¶i biÕn nã thµnh nh÷ng vËt dông vµ s¶n phÈm cã gi¸ trÞ, chÊt l­îng cao, phong phó vÒ h×nh thøc, ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, mÉu m·. §Æc biÖt cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp diÔn ra b¾t ®Çu tõ thÕ kû XVII suèt cho ®Õn ngµy nay ®· nhanh chãng lµm biÕn ®æi bé mÆt kinh tÕ x· héi cña thÕ giíi. Theo ®¸nh gi¸ cña C.M¸c vµ Ph.¡ngghen: “chØ sau h¬n hai thÕ kû tån t¹i, chñ nghÜa t­ b¶n ®· t¹o ra mét khèi k­îng cña c¶i vËt chÊt nhiÒu h¬n tÊt c¶ c¸c thêi ®¹i tr­íc gép l¹i”. Nh­ thÕ tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ng­êi ®· b­íc lªn mét mèc son míi, ®¸nh dÊu mét b­íc ph¸t triÓn cao cña tiÕn bé loµi ng­êi. Còng chÝnh trong giai ®o¹n nµy con ng­êi ®· dÇn dÇn chiÕm thÕ chñ ®éng trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, LLSX cã tÝnh kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ThËt vËy kh«ng cã mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nµo mµ l¹i kh«ng cÇn ®Õn søc lao ®éng cña con ng­êi hay nh÷ng yÕu tè s½n cã trong tù nhiªn. Nãi c¸ch kh¸c trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt kh«ng thÓ kh«ng cÇn ®Õn LLSX. b. CÊu tróc LLSX. LLSX bao gåm ng­êi lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt. Ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt võa lµ ®iÒu kiÖn cho sù tån t¹i cña con ng­êi võa lµ ph­¬ng thøc ®Ó lµm biÕn ®æi ®êi sèng vµ bé mÆt x· héi. ChÝnh nh÷ng ng­êi lao ®éng lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, víi søc m¹nh vµ kÜ n¨ng lao ®éng cña m×nh, sö dông t­ liÖu lao ®éng tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng, t¸c ®éng vµo ®èi t­îng lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. B­íc kinh tÕ tri thøc, sù ph¸t triÓn cña LLSX biÓu hiÖn ë hai mÆt : . TrÝ lùc ®ãng vai trß chñ ®¹o, tøc lµ sÏ xuÊt hiÖn mét tÇng líp lao ®éng trÝ ãc ®«ng ®¶o hîp thµnh chñ thÓ trong ®éi ngò nh÷ng ng­êi lao ®éng. . Nh÷ng nh©n tè míi thóc ®Èy LLSX sÏ ®­îc ph¸t triÓn réng kh¾p. T­ liÖu s¶n xuÊt bao gåm t­ liÖu lao ®éng vµ ®èi t­îng lao ®éng. Con ng­êi kh«ng thÓ SXVC mµ kh«ng cÇn ®Õn nh÷ng yÕu tè s½n cã trong tù nhiªn nh­ ®Êt, n­íc, kho¸ng s¶n, kh«ng khÝ, §ã chÝnh lµ nh÷ng ®èi t­îng lao ®éng. §Æc tr­ng næi bËt cña c«ng cô s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng lao ®éng biÓu hiÖn chñ yÕu ë sù gia t¨ng hµm l­îng khoa häc vµ c«ng nghÖ, cuèi cïng lµ hµm l­îng tri thøc ®­îc kÕt tinh trong s¶n phÈm ngµy cµng nhiÒu. Cßn t­ liÖu lao ®éng lµ nh÷ng ph­¬ng tiÖn, c«ng cô lao ®éng mµ con ng­êi sö dông ®Ó t¸c ®éng vµo ®èi t­îng lao ®éng, s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Th«ng qua c¸c c«ng cô cña hä ®· chøng tá hä cã ho¹t ®éng lao ®éng vµ ®©y còng chÝnh lµ ranh giíi t¸ch ng­êi ra khái giíi sinh vËt nãi chung, thÕ giíi ®éng vËt nãi riªng. c. TÝnh chÊt ®Æc biÖt cña LLSX hiÖn ®¹i. Trong sù ph¸t triÓn cña LLSX, khoa häc ®ãng vai trß ngµy cµng to lín. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc g¾n liÒn víi s¶n xuÊt lµ ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Ngµy nay, khoa häc ®· ph¸t triÓn ®Õn møc trë thµnh nguyªn nh©n trùc tiÕp cña nhiÒu biÕn ®æi to lín trong s¶n xuÊt, trong ®êi sèng vµ trë thµnh LLSX trùc tiÕp. Nh÷ng ph¸t minh khoa häc trë thµnh thang ®iÓm xuÊt ph¸t ra ®êi nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt míi, nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ míi, c«ng nghÖ míi nguyªn vËt liÖu míi, n¨ng l­îng míi. Sù th©m nhËp ngµy cµng s©u cña khoa häc vµo s¶n xuÊt, cô thÓ lµ vµo ng­êi lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt, trë thµnh mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong s¶n xuÊt ®· lµm cho LLSX cã b­íc ph¸t triÓn nh¶y vät, t¹o thµnh c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. YÕu tè trÝ lùc trong søc lao ®éng ®Æc tr­ng cho lao ®éng hiÖn ®¹i kh«ng cßn lµ kinh nghiÖm vµ thãi quen cña hä mµ lµ tri thøc khoa häc. Nh­ vËy, dï kh«ng ph¶i lµ yÕu tè thø ba cña LLSX nh­ng cã thÓ nãi khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i lµ ®Æc tr­ng cho LLSX hiÖn ®¹i. 2. Vai trß cña con ng­êi trong LLSX. a. Kh¸i niÖm con ng­êi. VÊn ®Ò con ng­êi lu«n lµ chñ ®Ò trung t©m cña lÞch sö triÕt häc tõ thêi cæ ®¹i ®Õn hiÖn ®¹i. Trong ®ã quan niÖm cña triÕt häc Mac-Lªnin vÒ con ng­êi vµ b¶n chÊt con ng­êi, xuÊt ph¸t tõ gi¸c ®é kh¸i qu¸t nhÊt, ®øng trªn lËp tr­êng duy vËt biªn chøng, lµm c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn cho viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c cña con ng­êi, cã thÓ nãi lµ ®óng ®¾n nhÊt cho tíi ngµy nay. Tr­íc hÕt con ng­êi lµ mét thùc thÓ thèng nhÊt gi÷a mÆt sinh vËt víi mÆt x· héi. TiÒn ®Ò vËt chÊt ®Çu tiªn quy ®Þnh sù tån t¹i cña con ng­êi lµ s¶n phÈm cña thÕ giíi tù nhiªn. Con ng­êi lµ mét bé phËn cña tù nhiªn.Con ng­êi kh«ng thÓ tån t¹i mµ tho¸t ly khái qu¸ tr×nh tÊt yÕu ®ã lµ sinh ra, ph¸t triÓn råi chÕt ®i. Tr¶i qua hµng chôc v¹n n¨m, con ng­êi ®· thay ®æi tõ v­în thµnh ng­êi ®iÒu ®ã ®­îc chøng minh trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña §acuyn. Nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng ®Æc ®iÓm sinh häc, qu¸ tr×nh t©m sinh lý, c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau nãi lªn b¶n chÊt sinh häc cña c¸ nh©n con ng­êi. Tuy nhiªn, mÆt tù nhiªn kh«ng ph¶i lµ yÕu tè duy nhÊt quy ®Þnh b¶n chÊt con ng­êi . §Æc tr­ng quy ®Þnh sù kh¸c biÖt gi÷a con ng­êi víi thÕ giíi loµi vËt lµ mÆt x· héi. Th«ng qua ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt con ng­êi s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt vµ tinh thÇn phôc vô ®êi sèng cña m×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ t­ duy, x¸c lËp quan hÖ x· héi. Bëi vËy, lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh h×nh thµnh b¶n chÊt x· héi cña con ng­êi ®ång thêi h×nh thµnh nh©n c¸ch c¸ nh©n trong céng ®ång x· héi. Lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ x· héi nªn qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña con ng­êi lu«n bÞ quyÕt ®Þnh bëi c¸c hÖ thèng quy luËt kh¸c nhau nh­ng thèng nhÊt víi nhau. Chóng cïng t¸c ®éng, t¹o nªn thÓ thèng nhÊt hoµn chØnh trong ®êi sèng con ng­êi bao gåm c¶ mÆt sinh häc vµ mÆt x· héi. Mèi quan hÖ sinh häc vµ x· héi lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh c¸c nhu cÇu vÒ sinh häc vµ nhu cÇu x· héi trong ®êi sèng con ng­êi nh­ nhu cÇu ¨n, mÆc, ë, nhu cÇu t¸i s¶n xuÊt x· héi, nhu cÇu t×nh c¶m, nhu cÇu thÈm mü, nhu cÇu h­ëng thô c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn. Nh­ vËy ta thÊy râ mÆt sinh häc lµ c¬ së tÊt yÕu tù nhiªn cña con ng­êi cßn mÆt x· héi lµ ®Æc tr­ng b¶n chÊt nhÊt ®Ó ph©n biÖt con ng­êi víi loµi vËt. Hai mÆt trªn thèng nhÊt víi nhau ®Ó t¹o nªn con ng­êi tù nhiªn- x· héi hay mét thùc thÓ song trïng. §Ó nhÊn m¹nh b¶n chÊt x· héi cña con ng­êi M¸c ®· nªu trong luËn ®Ò næi tiÕng LuËn c­¬ng vÒ Phoi¬b¨c: “b¶n chÊt con ng­êi kh«ng ph¶i lµ mét c¸i trõu t­îng cè h÷u cña c¸ nh©n riªng biÖt. Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã, b¶n chÊt con ng­êi lµ tæng hoµ c¸c quan hÖ x· héi”. Trong ®êi sèng con ng­êi, xÐt trªn ba ph­¬ng diÖn kh¸c nhau: quan hÖ gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn, víi x· héi vµ chÝnh b¶n th©n con ng­êi, suy ®Õn cïng ®Òu mang tÝnh x· héi. Nh­ng cã thÓ nãi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi con ng­êi lµ quan hÖ b¶n chÊt nhÊt bao trïm lªn c¸c mèi quan hÖ kh¸c. Thùc tÕ lÞch sö ®· chøng minh kh«ng cã mét c¸ nh©n nµo cã thÓ tù ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu cña b¶n th©n còng nh­ kh«ng thÓ lao ®éng mét c¸ch ®éc lËp tuyÖt ®èi ®Ó SXVC mµ ph¶i liªn kÕt l¹i víi nhau, ph©n c«ng lao ®éng vµ trao ®æi s¶n phÈm cho nhau. Tõ ®ã h×nh thµnh c¸c quan hÖ x· héi, ®iÒu chØnh vµ chi phèi ho¹t ®éng, hµnh vi cña con ng­êi. ChØ trong toµn bé c¸c mèi quan hÖ ®ã, con ng­êi míi béc lé toµn bé b¶n chÊt cña m×nh. Trong ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ nhÊt ®Þnh, b»ng ho¹t ®éng thùc tiÔn cña m×nh, con ng­êi s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt ®ång thêi hoµn thiÖn b¶n th©n m×nh. Con ng­êi lµ chñ thÓ vµ lµ s¶n phÈm cña lÞch sö. Kh«ng cã giíi tù nhiªn, kh«ng cã lÞch sö x· héi th× kh«ng tån t¹i con ng­êi. Bëi vËy con ng­êi lµ s¶n phÈm cña lÞch sö. Song ®iÒu quan träng lµ con ng­êi lu«n lu«n lµ chñ thÓ cña lÞch sö - x· héi. Con ng­êi s¸ng t¹o ra lÞch sö, nh­ng kh«ng bao giê s¸ng t¹o ra lÞch sö trong nh÷ng hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn ®­îc lùa chän, mµ trong hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn s½n cã do qu¸ khø ®Ó l¹i. Do ®ã ta ph¶i lu«n chó ý tíi mèi quan hÖ hai chiÒu gi÷a hiÖn t¹i vµ qu¸ khø, ®Æc biÖt lµ m«i tr­êng sèng cña con ng­êi. Th«ng qua m«i tr­êng sèng con ng­êi cã sù t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau thùc hiÖn c¸c quan hÖ x· héi t¹o nªn b¶n chÊt ng­êi, lµm cho con ng­êi kh¸c víi con vËt. b. Con ng­êi lµ nh©n tè trung t©m cã tÝnh quyÕt ®Þnh LLSX. Trong c¸c yÕu tè cña LLSX, “LLSX hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n lµ ng­êi lao ®éng”. Con ng­êi lµ nh©n vËt chÝnh cña lÞch sö, võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn x· héi. nh©n tè con ng­êi võa lµ ph­¬ng tiÖn s¸ng t¹o ra mäi gi¸ trÞ cña c¶i vËt chÊt vµ tinh thÇn, s¸ng t¹o vµ hoµn thiÖn ngay chÝnh b¶n th©n m×nh ®ång thêi võa lµ chñ nh©n sö dông cã hiÖu qu¶ mäi tµi s¶n v« gi¸ Êy. Trªn ph­¬ng diÖn ®ã vai trß nh©n tè con ng­êi lao ®éng trong LLSX lµ yÕu tè ®éng nhÊt s¸ng t¹o nhÊt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nh©n tè trung t©m cña con ng­êi chÝnh lµ søc lao ®éng bao gåm thÓ lùc vµ trÝ lùc. Kh«ng cã ng­êi lao ®éng nµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt l¹i kh«ng cÇn ®Õn lao ®«ng thÓ lùc hay lao ®éng c¬ b¾p. ChÝnh nh÷ng ng­êi lao ®éng lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, víi søc m¹nh vµ kÜ n¨ng lao ®éng cña m×nh, sö dông t­ liÖu lao ®éng tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng, t¸c ®éng vµo ®èi t­îng lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Cïng víi qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, søc m¹nh vµ kü n¨ng lao ®éng cña con ng­êi kh«ng ngõng ®­îc t¨ng lªn, ®Æc biÖt lµ trÝ tuÖ cña con ng­êi ngµy cµng ph¸t triÓn. Trong qu¸ tr×nh ®ã kh«ng nh÷ng con ng­êi sö dông trÝ tuÖ néi t¹i cña m×nh mµ cßn ®­îc kÕ thõa nh÷ng kinh nghiÖm qua häc hái lÉn nhau gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng cho nªn cã thÓ nãi kinh nghiÖm còng lµ mét LLSX. Kinh nghiÖm ®­îc tÝch luü dÇn trë thµnh kü n¨ng vµ cao h¬n n÷a nã cã thÓ trë thµnh tri thøc khoa häc, kü thuËt, c«ng nghÖ. Vai trß con ng­êi trong thêi ®¹i míi lµ cÇn hiÓu s©u s¾c nh÷ng gi¸ trÞ lín lao vµ ý nghÜa quyÕt ®Þnh cña nh©n tè con ng­êi, chñ thÓ cña mäi s¸ng t¹o, mäi nguån cña c¶i vËt chÊt vµ v¨n ho¸, mäi nÒn v¨n minh cña c¸c quèc gia.Con ng­êi ph¸t triÓn cao vÒ trÝ tuÖ, c­êng tr¸ng vÒ thÓ chÊt, phong phó vÒ tinh thÇn, trong s¸ng vÒ ®¹o ®øc lµ ®éng lùc cña sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi, ®ång thêi lµ môc tiªu cña CNXH. H¬n n÷a, c¸c nh©n tè kh¸c ®Òu lµ s¶n phÈm cña ng­êi lao ®éng . ChØ cã nh©n tè con ng­êi míi cã thÓ lµm thay ®æi ®­îc c«ng cô s¶n xuÊt lµm cho s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn víi n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cao, thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt vµ c¸c quan hÖ x· héi kh¸c. C«ng cô lao ®éng th« s¬ hay hiÖn ®¹i, xÊu hay tèt, phô thuéc trùc tiÕp vµo nh©n tè con ng­êi. Giíi tù nhiªn nãi chung vµ ®èi t­îng lao ®éng nãi riªng, chØ lµ nh÷ng vËt v« tri v« gi¸c mµ th«i. Nã chØ cã ý nghÜa khi trë thµnh s¶n phÈm phôc vô nhu cÇu cña con ng­êi. Muèn vËy tÊt yÕu ng­êi lao ®éng ph¶i t¸c ®éng vµo t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó s¶n sinh ra nã. Nh­ thÕ qu¸ tr×nh SXVC kh«ng thÓ tho¸t ly khái lao ®éng cña con ng­êi. Trong thêi ®¹i míi, nh©n tè con ng­êi cã tri thøc ngµy cµng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh h¬n trong LLSX. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng nh©n tè con ng­êi ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. II.ChiÕn l­îc ph¸t triÓn GD §T nguån nh©n lùc theo h­íng CNH, H§H ë ViÖt Nam trong thêi k× qu¸ ®é. 1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vµ néi dung CNH, H§H cña ViÖt Nam trong thêi kÝ qu¸ ®é. a. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan n­íc ta ph¶i CNH, H§H. Mçi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt ®Òu ra ®êi vµ tån t¹i trªn mét c¬ së VCKT t­¬ng øng víi nã. C¬ së VCKT cña CNXH lµ mét nÒn c«ng nghiÖp lín hiÖn ®¹i, tr­íc hÕt lµ c«ng nghiÖp nÆng cã ®ñ kh¶ n¨ng trang bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i cho c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kh¸c trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nh»m kh«ng ngõng ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt lín x¸ héi chñ nghÜa vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. CNH, H§H lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn ho¹t ®éng kinh tÕ, dÞch vô vµ qu¶n lý tõ tr¹ng th¸i sö dông søc lao ®éng lµ chÝnh sang tr¹ng th¸i sö dông søc lao ®éng kÕt hîp víi kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng ngµy cµng cao. CNH, H§H lµ mét tÝnh quy luËt ®Ó x©y dùng c¬ së VCKT cho CNXH. C¬ së VCKT cña mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt lµ toµn bé nh÷ng t­ liÖu vËt chÊt trong ®ã chñ yÕu lµ c«ng cô s¶n xuÊt mµ lao ®éng trong x· héi sö dông. C¬ së VCKT cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt tr­íc t­ b¶n lµ hÕt søc l¹c hËu, chñ yÕu lµ c«ng cô lao ®éng thñ c«ng. Trong chñ nghÜa t­ b¶n nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ ho¸ ®· t¹o c¸i cèt cho chñ nghÜa t­ b¶n tån t¹i. Nã tù kh¼ng ®Þnh m×nh lµ mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt thèng trÞ trong lÞch sö. ViÖt Nam qu¸ ®é lªn CHXH bá qua giai ®o¹n t­ b¶n thiÕu mét tiÒn ®Ò VCKT mµ chñ nghÜa t­ b¶n ®Ó l¹i. MÆt kh¸c ViÖt Nam lµ mét n­íc cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, ch­a cã nÒn s¶n xuÊt lín dùa trªn nÒn t¶ng c«ng nghiÖp lín. Do ®ã ®Ó x©y dùng CNXH tÊt yÕu n­íc ta ph¶i CNH, H§H. G¾n CNH víi H§H lµm cho kinh tÕ n­íc ta dÇn ®¹t tíi tr×nh ®é tiªn tiÕn cña thÕ giíi. Thêi ®¹i ngµy nay c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ lµ mét ®Æc tr­ng, khoa häc c«ng nghÖ trë thµnh LLSX trùc tiÕp, nã võa lµ nÒn t¶ng võa lµ ®éng lùc cña qu¸ tr×nh CNH. §ång thêi g¾n CNH víi H§H sÏ tr¸nh ®­îc nguy c¬ tôt hËu xa vÒ kinh tÕ gi÷a n­íc ta víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. H¬n n÷a CNH lµ cÇn thiÕt vµ cã nhiÒu t¸c dông. §ã lµ : . Thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn cao dÉn ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng còng cao. . Cñng cè quan hÖ s¶n xuÊt míi ®¶m b¶o cho sù th¾ng lîi hoµn toµn trong c«ng cuéc x©y dùng CNXH n­íc ta. . T¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn v¨n ho¸ gi¸o dôc. B¶n th©n sù nghiÖp x©y dùng c¬ së VCKT ®ßi hái quÇn chóng ph¶i cã tr×nh ®é gi¸c nhé c¸ch m¹ng, tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é khoa häc ngµy cµng cao. . T¹o ra c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i. . §Ó x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ ph¶i cã mét nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®¶m b¶o an toµn l­¬ng thùc. . Nã lµ c¬ së vËt chÊt cho cñng cè an ninh quèc phßng, ®éc lËp d©n téc vµ CNXH ®­îc b¶o vÖ v÷ng ch¾c. b. Néi dung CNH, H§H n­íc ta. Thùc chÊt CNH, H§H lµ chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ lao ®éng thñ c«ng sang lao ®éng c¬ khÝ hay nãi c¸ch kh¸c lµ tiÕn hµnh trang bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Kh«ng tiÕn hµnh c¸ch m¹ng kü thuËt th× kh«ng thÓ biÕn mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu thµnh mét n­íc cã nÒn s¶n xuÊt lín. Nã sÏ lµm thay ®æi ®Õn tËn gèc rÔ LLSX cña x· héi . Tr­íc tiªn ph¶i lµm biÕn ®æi c«ng cô lao ®éng - th­íc ®o tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ng­êi vµ lµ c¬ së ph©n biÖt c¸c thêi ®¹i víi nhau. Muèn vËy ta ph¶i thùc hiÖn nghiªn cøu øng dông thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi. Mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu n÷a, ®ã lµ ta ph¶i ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh. Ta ®i sau c¹nh tranh, thu hót, sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña n­íc b¹n th«ng qua viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ. ViÖc ®ã ®­îc tiÕn hµnh tõ c¸c n­íc kh¸c chuyÓn sang n­íc ta bao gåm quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông, bao gåm c¶ phÇn cøng tøc m¸y mãc thiÕt bÞ vµ phÇn mÒm tøc ph­¬ng ph¸p vµ c«ng nghÖ. Nhê ®ã cho phÐp ta khai th¸c ®­îc c¸c nguån lùc trong n­íc vµ kh¾c phôc ®­îc nguy c¬ tôt hËu kinh tÕ còng nh­ thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt h­íng vÒ xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng quèc tÕ. Ngoµi ra, ta ph¶i x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. C¬ cÊu kinh tÕ lµ tæng thÓ c¸c ngµnh, vïng kinh tÕ trong ®ã c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh lµ quan träng ®­îc c©n ®èi vÒ quy m«, vÒ tØ träng, phï hîp ®iÒu kiÖn cña tù nhiªn vµ xu h­íng ph©n c«ng hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ. Tr­íc hÕt, nã ph¶i phï hîp víi c¸c quy luËt kh¸ch quan vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ ®ång thêi ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh trong n­íc. §Ó x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu g¾n liÒn víi ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi theo mét tÝnh quy luËt. Trong ®ã tØ träng lao ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp gia t¨ng, n«ng nghiÖp gi¶m cßn dÞch vô t¨ng lªn. Tuy nhiªn ph¶i lu«n lu«n ®¶m b¶o tØ träng hîp lý gi÷a chóng mét c¸ch t­¬ng ®èi so víi nhau. MÆt kh¸c tØ träng lao ®éng gi¶n ®¬n, lao ®éng c¬ b¾p gi¶m cßn lao ®éng phøc t¹p t¨ng lªn. 2. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn GD §T nguån nh©n lùc n­íc ta. a. Vai trß vµ thùc tr¹ng nguån nh©n lùc n­íc ta. Trong c¸c nguån lùc cã thÓ khai th¸c nh­ nguån lùc tù nhiªn, nguån lùc khoa häc c«ng nghÖ, nguån lùc con ng­êi th× nguån lùc con ng­êi lµ quyÕt ®Þnh nhÊt bëi lÏ nh÷ng nguån lùc kh¸c chØ cã thÓ khai th¸c cã hiÖu qu¶ khi nguån lùc con ng­êi ®­îc ph¸t huy. Nh÷ng nguån lùc kh¸c ngµy cµng c¹n kiÖt, ng­îc l¹i nguån lùc con ng­êi ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó. C¸c lÜnh vùc khoc häc kh¸c nhau cã thÓ hiÓu nguån lùc theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau, nh­ng chung nhÊt nguån lùc lµ mét hÖ thèng c¸c nh©n tè mµ mçi nh©n tè ®ã cã vai trß riªng nh­ng cã mèi quan hÖ qua l¹i lÉn nhau t¹o nªn sù ph¸t triÓn cña mét sù vËt, hiÖn t­îng nµo ®ã. Tõ c¸ch hiÓu nh­ vËy, nguån lùc con ng­êi lµ nh÷ng yÕu tè cã thÓ huy ®éng, sö dông ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ sù ph¸t triÓn x· héi. Khi chóng ta nãi tíi nguån lùc con ng­êi lµ nãi tíi con ng­êi víi t­ c¸ch lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh s¸ng t¹o tham gia c¶i t¹o tù nhiªn, lµm biÕn ®æi x· héi. Tû träng (%) c¸c khèi kinh tÕ trong GDP Ngµnh N¨m N«ng nghiÖp C«ng nghiÖp DÞch vô 1998 25,75 33,35 41 2010 17 40 43 [Nguån : ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 2001 – 2010, trang 7] Nãi ®Õn nguån lùc con ng­êi lµ nãi ®Õn chÊt l­îng vµ sè l­îng nguån nh©n lùc. Chóng cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Thùc tr¹ng ®ã ë n­íc ta nh­ sau: C¬ cÊu ngµnh cßn bÊt hîp lý. C¬ cÊu vïng miÒn ch­a hîp lý. B×nh qu©n chung n­íc ta lµ 118 sinh viªn/ 1 v¹n d©n, nh­ng T©y B¾c lµ17 sinh viªn/ 1 v¹n d©n. H×nh thøc ®µo t¹o: - ChÝnh quy : 509637 - Chuyªn tu, t¹i chøc: 235975 TØ lÖ gi¸o viªn/ sinh viªn cßn cao dÉn ®Õn gi¸o viªn ph¶i lµm viÖc “ch¹y x«”. Trong d¹y nghÒ cã 157 tr­êng d¹y nghÒ, h¬n 190 tr­êng ®¹i häc nh­ng ®Çu t­ kinh tÕ cßn nhá. [Ph¹m Minh H¹c, Tæng kÕt m­êi n¨m (1990 - 2000) xo¸ mï ch÷ vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc - trang 159] Nh­ thÕ nÒn kinh tÕ n­íc ta chñ yÕu dïng søc ng­êi víi mét sè yÕu tè cña tri thøc. b. Quan ®iÓm cña §¶ng vÒ ph¸t triÓn GD§T nguån nh©n lùc. §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX ®· kh¼ng ®Þnh : “Con ng­êi vµ nguån nh©n lùc lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc trong thêi kú CNH, H§H cÇn t¹o chuyÓn biÕn c¬ b¶n toµn diÖn vÒ GD§T.§µo t¹o líp ng­êi lao ®éng cã kiÕn thøc c¬ b¶n lµm chñ kü n¨ng, nghÒ nghiÖp, quan t©m hiÖu qu¶ thiÕt thùc, nh¹y c¶m víi c¸i míi cã ý thøc v­¬n lªn vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ. X©y dùng ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ, c¸c chuyªn gia vµ nhµ khoa häc, nhµ v¨n ho¸, nhµ kinh doanh, nhµ qu¶n lý. ChÝnh s¸ch sö dông lao ®éng vµ nh©n tµi ph¶i tËn dông mäi n¨ng lùc ph¸t huy, mäi tiÒm n¨ng cña c¸c tËp thÓ vµ c¸ nh©n phôc vô sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt n­íc. ” §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX ®· x¸c ®Þnh râ môc tiªu cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi 10 n¨m (2001-2010 ) lµ : “§­a n­íc ta ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸, tinh thÇn cña nh©n d©n, t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp theo h­íng hiÖn ®¹i. Nguån lùc con ng­êi, n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng, tiÒm lùc kinh tÕ quèc phßng an ninh ®­îc t¨ng c­êng, thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®­îc h×nh thµnh vÒ c¬ b¶n, vÞ thÕ cña n­íc ta trªn tr­êng quèc tÕ ®­îc n©ng cao”. §Ó thùc hiÖn môc tiªu ®ã trong 10 n¨m tíi cÇn : Ph¸t triÓn gi¸o dôc mÇn non. Cñng cè v÷ng ch¾c kÕt qu¶ xo¸ mï ch÷ vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc tiÕn hµnh phæ cËp trung häc c¬ së trong c¶ n­íc phÇn lín thanh thiÕu niªn trong ®é tuæi ë thµnh thÞ vµ vïng n«ng th«n ®ang ®­îc häc hÕt trung häc phæ th«ng, trung häc chuyªn nghiÖp vµ ®­îc ®µo t¹o nghÒ. §iÒu chØnh c¬ cÊu bËc häc, c¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬ cÊu vïng, c¬ cÊu d©n téctrong hÖ thèng GD§T phï hîp víi yªu cÇu häc tËp cña nh©n d©n vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ c¸c môc tiªu cña chiÕn l­îc. Chó träng gi¸o dôc h­íng nghiÖp thiÕt thùc trong tr­êng phæ th«ng. Më réng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt viªn vµ nh©n viªn nghiÖp vô theo nhiÒu tr×nh ®é. Ph¸t triÓn vµ n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o ®¹i häc sau ®¹i häc tËp trung ®Çu t­ x©y dùng mét sè tr­êng ®¹i häc träng ®iÓm quèc gia ngang tÇm khu vùc tiÕn tíi ®¹t tr×nh ®é quèc tÕ. Ph¸t triÓn gi¸o dôc th­êng cuyªn vµ gi¸o dôc tõ xa. KhÈn tr­¬ng biªn so¹n vµ ®­a vµo sö dông æn ®Þnh trong c¶ n­íc bé ch­¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng phï hîp víi yªu cÇu míi cña sù nghiÖp p¸ht triÓn gi¸o dôc trong thÕ kû XXI. c. Môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn GD§T nguån nh©n lùc n­íc ta. Ph¸t triÓn toµn diÖn con ng­êi cÇn ®¹t tíi nh÷ng gi¸ trÞ x· héi sau ®©y Con ng­êi cã b¶n lÜnh, lý t­ëng, niÒm tin vµ quyÕt t©m thùc hiÖn sø mÖnh CNH, H§H. Con ng­êi cÇn cã t¸c phong c«ng nghiÖp. Con ng­êi cã søc khoÎ c­êng tr¸ng. Cã nh©n c¸ch ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc tiÕp thu tinh hoa v¨n minh nh©n lo¹i, sèng nh©n ¸i, t×nh nghÜa. Cã ®ñ trÝ tuÖ, ®Çu ãc duy lý cña thêi ®¹i vµ kÜ n¨ng lao ®éng lµnh nghÒ. Cã tinh thÇn c«ng d©n sèng vµ lµm viÖc theo ph¸p luËt, thùc hiÖn ®óng quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña m×nh. Ngoµi ra ta cÇn chó ý ®Õn sù c«ng b»ng trong gi¸o dôc, chó ý ®Õn vai trß cña ng­êi thÇy. [Ph¹m Minh H¹c, Nghiªn cøu con ng­êi vµ nguån nh©n lùc ®i vµo c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ - trang 260] CÇn ®æi míi nÒn gi¸o dôc n­íc ta, võa phï hîp hoµn c¶nh riªng cña n­íc ta, võa thèng nhÊt chung víi v¨n ho¸ vµ v¨n minh nh©n lo¹i. UNESCO ®­a ra “ Bèn trô cét cña gi¸o dôc” thÕ kØ XXI : Häc ®Ó biÕt. Häc ®Ó lµm. Chó ý tíi häc ®i ®«i víi hµnh. Häc cïng chung sèng, häc c¸ch sèng víi ng­êi kh¸c. Häc ®Ó tù kh¼ng ®Þnh m×nh. [Nghiªm §×nh Vú (chñ biªn), Ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh©n tµi – trang 193] Toµn bé hÖ thèng GD§T, tõ tiÓu häc ®Õn ®¹i häc, ph¶i tËp trung phôc vô môc tiªu nµy, lµm cho tinh thÇn h­íng nghiÖp cïng víi h­íng häc ®i vµo tõ giê häc , tõng häc sinh nh­ cha «ng ta ®· tõng dËy “NhÊt nghÖ tinh nhÊt th©n vinh”, chÊm døt ®éng c¬ ®i häc v× m¶nh b»ng “H­ v¨n” (Ph¹m V¨n §ång). C¸c m«n häc, c¶ khoa häc x· héi - nh©n v¨n lÉn khoa häc tù nhiªn, ®Òu ph¶i d¹y theo tinh thÇn kü thuËt tæng hîp, g¾n bã c¸c néi dung khoa häc. Thêi ®¹i ngµy nay lµ thêi ®¹i lao ®éng ngµy cµng c¨ng th¼ng ®ßi hái trÝ tuÖ cao vµ cã ý thøc trong c«ng viÖc. Do ®ã, ph¸t triÓn gi¸o dôc con ng­êi trë nªn quan träng h¬n bao giê hÕt. Nh©n tµi nãi chung vµ nh©n tµi trong qu¶n lý nãi riªng kh«ng ph¶i tù nhiªn mµ cã mµ nh©n tµi chÝnh lµ s¶n phÈm cña mét qu¸ tr×nh ®µo t¹o rÌn luyÖn vµ tù rÌn luyÖn rÊt l©u dµi vµ c«ng phu. CÇn nhËn d¹ng nh©n tµi b»ng h×nh thøc thi cö vµ ®Æt ra nhiÒu tiªu chÝ. §Ó nh©n tµi cã thÓ ph¸t triÓn ®­îc th× ph¶i cã ®iÒu kiÖn: Thø nhÊt nh©n tµi tr­íc hÕt ph¶i ®­îc ®µo t¹o rÊt cÈn thËn, tu d­ìng, rÌn luyÖn, tù tÝch luü kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc trong mét m«i tr­êng thuËn lîi thóc ®Èy con ng­êi lu«n s¸ng t¹o vµ hµnh ®éng. Thø hai, ph¶i cã c¸c nguån lùc vµ dµnh cho mçi ng­êi mét kh¶ n¨ng lùa chän vµ huy ®éng tæ chøc c¸c nguån lùc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ môc ®Ých ®· ®Ò ra. Tãm l¹i, ®iÒu kiÖn n¶y sinh vµ ph¸t triÓn nh©n tµi lµ ph¶i cã mét nÒn gi¸o dôc tiªn tiÕn cã sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a ba yÕu tè nhµ tr­êng - gia ®×nh - x· héi cïng quan t©m ®Õn thÕ hÖ trÎ vµ gi¸o dôc. KÕt luËn Ngµy nay, víi cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®· dÇn dÇn ®i ®Õn kh¼ng ®Þnh sù ph¸t triÓn con ng­êi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cña mäi sù ph¸t triÓn. Trong sù ph¸t triÓn con ng­êi ®Æc biÖt nhÊn m¹nh vai trß cña trÝ tuÖ vµ ®i liÒn víi nã lµ vai trß cña gi¸o dôc ®µo t¹o nguån lùc con ng­êi. §èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n­íc ta ph¶i coi nh©n tè con ng­êi lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh, tõ ®ã ph¶i n©ng cao d©n trÝ còng nh­ chuÈn bÞ tèt nguån nh©n lùc cã ®ñ trÝ tuÖ vµ nghÞ lùc, tay nghÒ vµ c«ng nghÖ, ý thøc vµ t©m hån thÊm ®­îm s©u b¶n s¾c d©n téc, khoa häc vµ ý chÝ, thùc hiÖn sù chuyÓn m×nh tõ mét x· héi n«ng nghiÖp thµnh x· héi c«ng nghiÖp theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. C¸c cuéc ®¹i th¾ng cña d©n ®· ®i vµo lÞch sö suy cho cïng lµ th¾ng lîi cña chÝnh con ng­êi ViÖt Nam. Bµi häc ®ã cßn nguyªn gi¸ trÞ cho tíi ngµy nay. Víi chiÕn l­îc gi¸o dôc ®µo t¹o ®óng ®¾n vµ khoa häc cña §¶ng, víi trÝ tuÖ vµ phÈm chÊt cña con ng­êi ViÖt Nam, chóng ta sÏ thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Víi kiÕn thøc vµ sù cè g¾ng, em ®· hoµn thµnh bµi tiÓu luËn song kh«ng tr¸nh khái cßn nhiÒu thiÕu sãt. KÝnh mong nhËn ®­îc lêi nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ cña thÇy ®Ó em rót kinh nghiÖm trong nh÷ng bµi sau. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! tµi liÖu tham kh¶o 1. Ph¹m Minh H¹c, nghiªn cøu con ng­êi vµ nguån nh©n lùc ®i vµo c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, 2001. 2. Nghiªm §×nh Vú (chñ biªn), Ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh©n tµi, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, 2002. 3. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, 2001. 4. Ng« §×nh Giao (chñ biªn), Suy nghÜ vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, 1996. 5. Nguån chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 2001- 2010, Khoa gi¸o Trung ­¬ng, Hµ Néi, 2000. 6. Dù th¶o tÇm nh×n ViÖt Nam 2020, Bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng, 2001. 7. Ph¹m Minh H¹c, Tæng kÕt m­êi n¨m (1990 - 2000) xo¸ mï ch÷ vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, 2000.