Đề tài Nhiệm vụ và các giải pháp giải quyết việc làm trong kế hoạch 5 năm 2001-2005 ở Việt Nam

c¸c môc tiªu ph¸t triÓn x· héi nh­: gi¶i quyÕt lao ®éng, khèng chÕ thÊt nghiÖp hay c¸c chØ tiªu gi¸o dôc søc khoÎ cña ng­êi lao ®éng. Quan ®iÓm trªn cã ý nghÜa rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dung vµ triÓn khai thùc hiÖn kÕ ho¹ch vÒ lao ®éng. Mét mÆt kÕ ho¹ch lao ®éng ®­îc x©y dung dùa trªn c¬ së c¸c yÕu tè cÇu do c¸c kÕ ho¹ch vÒ t¨ng tr­ëng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®Æt ra ®ång thêi kÕ ho¹ch lao ®éng cßn t×m ra c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch môc tiªu do chÝnh kÕ ho¹ch lao ®éng ®Æt ra. - Néi dung chÝnh cña kÕ ho¹ch ngån nh©n lùc: X¸c ®Þnh nhu cÇu lao ®éng x· héi cÇn cã k× kÕ ho¹ch: lµ nhu cÇu thu hót vµ gi¶i quyÕt nguån lao ®éng trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi cña k× kÕ ho¹ch: §o b»ng tØ sè viÖc lµm míi mµ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt. X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng cung cÊp nguån lùc l­îng lao ®éng k× kÕ ho¹ch: tæng sè bé phËn d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ cã thÓ cung cÊp cho nÒn kinh tÕ k× kÕ ho¹ch. C©n ®èi gi÷a nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tõ ®ã d­a ra nhiÖm vô gi¶i quyÕt viÖc lµm. C¸c gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch nh»m khai th¸c huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vµ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt Nam. 1.Ph­¬ng h­íng thùc hiÖn môc tiªu kÕ ho¹ch viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000. a.NhiÖm vô vµ môc tiªu cô thÓ vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 1996-2000. “Giai ®o¹n 1996-2000 lµ b­íc tiÕn quan träng cña thêi k× ph¸t triÓn míi- ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc”. §Î ®¹t ®­îc nhiÖm vô tæng qu¸t trªn th× môc tiªu c¬ b¶n cña gi¶i quyÕt viÖc lµm trong thêi k× 1996-2000 lµ nh»m t¹o viÖc lµm míi vµ ®¶m b¶o viÖc lµm cho ng­êi cã kh¶ n¨ng lao ®éng, cã yªu cÇu viÖc lµm: Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p trî gióp ng­êi lao ®éng nhanh chãng cã ®­îc viÖc lµm, cã viÖc lµm ®Çy ®ñ, cã viÖc lµm cã hiÖu qu¶ h¬n. Th«ng qua ®ã gi¶i quyÕt hîp lÝ mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi. Môc tiªu cô thÓ: M«i n¨m thu hót thªm 1.3-1.4 triÖu ng­êi cã chç viÖc lµm, giamt tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ xuèng 5% vµ n©ng tØ lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n lªn 75% vµo n¨m 2000. Trong 5 n¨m ph¶i gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 6.5-7 triÖu ng­êi, ®µo t¹o l¹i nghÒ cho 4.5 triÖu ng­êi, n©ng tØ lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o trong lùc l­îng lao ®éng lªn 22-25% vµo n¨m 2000. Tæ chøc d¹y nghÒ g¾n víi viÖc lµm cho 1 triÖu ng­êi, cho vay vèn ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 925000 ng­êi. b. Ph­¬ng h­íng c¬ b¶n vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm thêi k× 1996-2000. Ph­¬ng h­íng chung lµ nhµ n­íc cïng toµn d©n ra søc ®Çu t­ ph¸t triÓn, thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch vµ c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi. KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi c«ng d©n, mäi nhµ ®Çu t­ më mang ngµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Mäi c«ng d©n ®Òu ®­îc tù do hµnh nghÒ, thuª m­ín nh©n c«ng theo ph¸p luËt. Ph¸t triÓn dÞch vô viÖc lµm. TiÕp tôc ph©n bè l¹i d©n c­ vµ lùc l­îng lao ®éng trªn ®Þa bµn c¶ n­íc, t¨ng d©n c­ trªn c¸c ®Þa bµn cã tÝnh chiÕn l­îc vÒ kinh tÕ, an ning quèc phßng. Më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. Gi¶m ®¸ng kÓ tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n. Gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Õn n¨m 2000 ®­îc triÓn khai trªn 3 h­íng c¬ b¶n: +Ban hµnh vµ tæ chøc thùc hiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, c¸c chñ ch­¬ng chÝnh s¸ch ®ång bé nh»m thóc ®Èy nÒn kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu ph¸t triÓn bÒn v÷ng. KÕt hîp hµi hoµ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm. +Duy tr× vµ b¶o ®¶m viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, chèng sa th¶i nh©n c«ng hµng lo¹t. Tõng b­íc x©y dùng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hiÓm thÊt nghiÖp. +T¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng hç trî trùc tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi thÊt nghiÖp, ng­êi thiÕu viÖc lµm vµ nh÷ng ®èi t­îng yÕu thÕ trong thÞ tr­êng lao ®éng. T¹o lËp c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn vµ c¸c quÜ quèc gia hç trî viÖc lµm. Nguån tµi chÝnh quÜ hç trî viÖc lµm ®­îc b¶o ®¶m b¨ng nguån ng©n s¸ch (c¶ trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng) vµ nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh tÕ x· héi. Gi¶i quyÕt viÖc lµm ë khu vùc thµnh thÞ thêi k× 1996-2000 theo h­íng: Ph¸t triÓn c¸c xÝ nghiÖp qui m« lín liªn doanh víi n­íc ngoµi t¹o viÖc lµm cã kÜ thuËt cao, cã gi¸ trÞ søc lao ®éng cao nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng cã tay nghÒ. Ph¸t triÓn nhanh vµ v÷ng ch¾c c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, khu vùc kinh tÕ kh«ng kÕt cÊu trong lÜnh vùc kinh doanh vµ dÞch vô. Ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc gia c«ng hµng xuÊt khÈu, ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng ®Æc biÖt c¸c hµng ho¸ cã c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng nh­ may mÆc, giÇy da, gèm sø, l¾p r¸p c¸c mÆt hµng ®iÖn tö xe g¾n m¸y. Khai th¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ ven thµnh phè thÞ x·, liªn kÕt kinh tÕ néi vµ ngo¹i thµnh h×nh thµnh vµnh ®ai cung cÊp vµ tiªu thô s¶n phÈm gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. H×nh thøc c¸c trung t©m d¹y nghÒ vµ dÞch vô viÖc lµm tËp trung ë c¸c ®« thÞ nh»m ®µo t¹o tay nghÒ cã kÜ thuËt cao, cung øng dÞch vô cho c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc. Lao ®éng n«ng th«n lµ nguån lùc quan träng nhÊt ë n­íc ta, lùc l­îng nµy ph©n bæ trªn ®Þa bµn réng lín vµ chñ yÕu ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng- l©m- ng­ nghiÖp víi tr×nh ®é lao ®éng, kÜ thuËt lao ®éng l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng rÊt thÊp v× vËy gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n cã ý nghÜa rÊt quan träng. Trong kÕ ho¹ch 1996-2000 ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n trªn c¸c h­íng c¬ b¶n: viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë n«ng th«n ph¶i cã sù nghiªn cøu theo ®Þnh h­íng nhÊt ®Þnh. Tr­íc m¾t ph¶i tËn dông ®­îc lîi thÕ vÒ lao ®éng, vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó t¹o viÖc lµm, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ thÝch hîp víi nhu cÇu ®a d¹ng vµ chÊt l­îng ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng. Nhµ n­íc ph¶i cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®iÒu tiÕt, t¨ng c­êng c¬ së h¹ tÇng cho s¶n xuÊt, t¹o thÞ tr­êng khai th«ng bu«n b¸n, khuyÕn khÝch hîp t¸c s¶n xuÊt tiªu thô cung øng. ViÖc ®µo t¹o v¨n ho¸, tr×nh ®é häc vÊn vµ n©ng cao d©n trÝ cho ng­êi lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n ®ãng vai trß tÝch cùc vµ quan träng trong viÖc t¹o vµ t×m viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. 2. T×nh h×nh thùc hiÖn môc tiªu viÖc lµm kÕ ho¹ch 1996-2000 vµ thùc tr¹ng viÖc lµm ë n­íc ta. a. T×nh h×nh thùc hiÖn môc tiªu viÖc lµm kÕ ho¹ch 1996-2000. KÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000 ®­îc x©y dùng trong bèi c¶nh cã nhiÒu thuËn lîi, hÇu hÕt c¸c chØ tiªu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1991-1995 ®Òu ®¹t vµ v­ît møc kÕ ho¹ch ®Æt ra, ®Êt n­íc ®· ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi vµ chuyÓn sang thêi k× míi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiªn ®¹i ho¸. V× vËy môc tiªu kÕ ho¹ch ®Æt ra víi møc phÊn ®Êu cao, thùc hiÖn ®ång thêi 3 môc tiªu. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch nhÊt lµ tõ gi÷a n¨m 1997 ®Õn 1999 do t¸c ®éng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh kinh tÕ khu vùc cïng víi thiªn tai nghiªm träng liªn tiÕp x¶y ra ®· ®Æt nÒn kinh tÕ n­íc ta tr­íc nh÷ng th¸ch thøc quyÕt liÖt. Trong bèi c¶nh ®ã toµn §¶ng toµn d©n ta ®· nç lùc phÊn ®Êu v­ît qua khã kh¨n th¸ch thøc duy tr× ®­îc nhÞp ®é t¨ng tr­ëng tæng s¶n phÈm trong n­íc 7%/n¨m, c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tiÕp tôc ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu quan träng. Víi hoµn c¶nh kinh tÕ, c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸ x· héi ®· cã b­íc ph¸t triÓn kh¸ thÓ hiÖn sù nç lùc rÊt lín cña toµn §¶ng toµn d©n, trong ®ã nh÷ng kÕt qu¶ mµ c«ng t¸c gi¶i quyÕt viÖc lµm ®¹t ®­îc còng rÊt ®¸ng khÝch lÖ. ChÝnh phñ ®· ban hµnh nhiÒu c¬ chÕ chÝnh s¸ch thóc ®Èy ®Çu t­ ph¸t triÓn më réng s¶n xuÊt, ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ, khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ bá vèn ®Çu t­ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi cña ddÊt n­íc ®· t¹o thªm nhiÒu chç viÖc lµm míi gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. M¹ng l­íi c¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm, trung t©m d¹y nghÒ, h­íng nghiÖp cña c¸c ngµnh c¸c cÊp c¸c doanh nghiÖp vµ ®oµn thÓ quÇn chóng ®· gãp phÇn tÝch cùc trong viÖc t¹o c¬ héi ®Ó ng­êi lao ®éng cã thÓ tiÕp cËn viÖc lµm hoÆc tù t¹o viÖc lµm, kÕt hîp víi sù hç trî cña nhµ n­íc vµ céng ®ång. Trong 5 n¨m thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®· cã thªm 6.1 triÖu lao ®éng ®­îc thu hót vµo lµm viÖc vµ t¹o thªm viÖc lµm trong c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi, b×nh qu©n mçi n¨m thu hót kho¶ng h¬n 1.2 triÖu ng­êi trong ®ã khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, kinh tÕ hîp t¸c x· ®ãng gãp phÇn ®¸ng kÓ t¹o ra nhiÒu chç viÖc lµm míi. TØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ n¨m 2000 lµ 6.4% trong khi kÕ ho¹ch ®Æt ra lµ gi¶m xuèng d­íi 5%, thêi gian sö dông lao ®éng thùc tÕ lµ 73.8% vµ tØ lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o trong lùc l­îng lao ®éng ë møc 20% so víi môc tiªu kÕ ho¹ch t­¬ng øng ®Æt ra lµ 75% vµ 22-25% vµo n¨m 2000. VÒ c«ng t¸c d©n sè, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ nhÊt ®Þnh. TØ lÖ sinh b×nh qu©n mçi n¨m gi¶m 0.078% (môc tiªu ®Ò ra lµ 0.06%). TØ lÖ t¨ng d©n sè n¨m 1995 lµ 1.7% ®Õn n¨m2000 chØ cßn 1.4%. C¬ së vËt chÊt phôc vô cho c«ng t¸c d©n sè, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®­îc t¨ng c­êng ®¸ng kÓ. Víi nh÷ng tiÕn bé kÓ trªn n¨m 1999 ViÖt Nam ®· ®­îc liªn hîp quèc tÆng gi¶i th­ëng vÒ c«ng t¸c d©n sè. b. Thùc tr¹ng lao ®éng vµ viÖc lµm ë n­íc ta hiÖn nay: N­íc ta hiÖn nay lµ mét n­íc n«ng nghiÖp nghÌo, cã d©n sè ®«ng víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n cao, nguån lao ®éng dåi dµo n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, cung lao ®éng lu«n lu«n trong t×nh tr¹ng lín h¬n cÇu lao ®éng bëi vËy trong nÒn kinh tÕ lu«n lu«n duy tr× lùc l­îng lao ®éng d­ thõa d­íi nhiÒu h×nh thøc, t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm lµ phæ biÕn. N¨m 2000 tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ lµ 6.42% cßn ë n«ng th«n tØ lÖ thêi gian lao ®éng ®­îc sö dông cña lùc l­îng lao ®éng trong ®é tuæi lao ®éng lµ 76.58% . §©y lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch kh«ng chØ tr­íc m¾t mµ cßn cã nguy c¬ k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· h«Þ l©u dµi. Tr­íc hÕt chóng ta xem xÐt hiÖn tr¹ng vµ xu h­íng thay ®æi viÖc lµm trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y qua b¶ng biÓu sau: C¸c tiªu chÝ 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Tæng sè 33978 34352 34801 35679 36205 37677 Theo nhãm ngµnh N«ng l©m ng­ nghiÖp 23431 22589 23018 22861 22670 22813 X©y dùng, c«ng nghiÖp 3698 4170 4049 4435 4744 5428 DÞch vô 6849 7593 7734 8382 8791 8426 Theo thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc 2973 3049 3533 3606 3644 3769 Ngoµi nhµ n­íc 31005 31128 31083 31884 32343 33554 Cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 130 184 190 218 354 Ph©n tÝch sè liÖu biÓu trªn ta thÊy r»ng sè ng­êi cã viÖc lµm th­êng xuyªn t¨ng lªn liªn tôc trong thêi k× 1996-2000, mçi n¨m trung b×nh t¨ng gÇn 740 ngh×n ng­êi, trong ®ã n¨m t¨ng nhiÒu nhÊt lµ n¨m 2001 so víi n¨m 2000 víi sè tuyÖt ®èi lµ 1472 ngh×n vµ n¨m t¨ng nhÊt lµ n¨m 1998 so víi 1997 víi sè ng­êi lµ 449 ngh×n. Xu h­íng thay ®æi trªn phÇn nµo ®­îc ph¶n ¸nh qua sù thay ®æi c¬ cÊu lµm viÖc theo 2 nhãm tiªu chÝ ph©n lo¹i ë biÓu trªn. Tr­íc hÕt sè viÖc lµm trong n«ng l©m ng­ nghiÖp trong thêi k× nµy nãi chung lµ kh«ng thay ®æi nhiÒu cã xu h­íng gi¶m nhÑ nh­ng kh«ng ®Òu. So s¸nh n¨m 2001 víi n¨m 1996 sè viÖc lµm trong n«ng l©m ng­ nghiÖp gi¶m ®i 618 ngh×n (trong khi d©n sè, nguån lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n thêi k× nµy kh«ng hÒ gi¶m ®i vÒ sè tuyÖt ®èi. §èi víi nhãm ngµnh x©y dùng c«ng nghiÖp xu h­íng thay ®æi lµ tÝch cùc, sè viÖc lµm ®· t¨ng lªn liªn tôc trung b×nh mçi n¨m t¨ng 346 ngh×n viÖc lµm. §èi víi nhãm ngµnh dÞch vô xu h­íng thay ®æi còng tÝch cùc t­¬ng tù nh­ trong x©y dùng c«ng nghiÖp, sè tuyÖt ®èi viÖc lµm t¨ng trung b×nh mçi n¨m kho¶ng 230 ngh×n ng­êi. XÐt vÒ tæng thÓ c¬ cÊu viÖc lµm trong thêi k× nµy, n¨m 1996 tæng sè viÖc lµm lµ 100% th× c¸c nhãm ngµnh sÏ lµ : n«ng l©m ng­ nghiÖp 69%, x©y dùng c«ng nghiÖp chiÕm 10.9% vµ dÞch vô 20.1%. N¨m 2001 sè % t­¬ng øng lµ 60.5-14.4-25.1% . Nh­ vËy tØ träng viÖc lµm trong n«ng l©m ng­ nghiÖp ®· gi¶m ®i kho¶ng 9% t­¬ng øng lµ sè viÖc lµm t¨ng thªm trong x©y dùng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong thêi k× 5 n¨m 1996-2000. §èi víi c¬ cÊu viÖc lµm theo thµnh phÇn kinh tÕ chóng ta thÊy xu h­íng t¨ng trong c¶ 3 nhãm: nhµ n­íc, ngoµi nhµ n­íc vµ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trung b×nh mçi n¨m khu vùc nhµ n­íc t¨ng thªm 159 ngh×n, ngoµi nhµ n­íc t¨ng 510 ngh×n vµ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ 56 ngh×n viÖc lµm. NÕu so s¸nh vÒ tèc ®é t¨ng viÖc lµm trung b×nh n¨m th× thø tù lµ thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nhanh nhÊt 43% sau ®ã ®Õn khu vùc nhµ n­íc 5.35% vµ khu vùc ngoµi nhµ n­íc 1.64%. VÒ cung lao ®éng: N­íc ta lµ mét n­íc cã d©n sè ®«ng víi c¬ cÊu d©n sè trÎ v× vËy mµ lùc l­îng lao ®éng lµ rÊt dåi dµo hµng n¨m t¨ng tõ 3.3-3.5% t­¬ng øng mçi n¨m cã 1.5 triÖu ng­êi b­íc vµo tuæi lao ®éng. Sè ng­êi ra khái tuæi lao ®éng gÇn 0.5 triÖu ng­êi vËy mçi n¨m trung b×nh ViÖt Nam t¨ng h¬n 1 triÖu lao ®éng. D©n sè vµ lao ®éng ë n­íc ta l¹i chñ yÕu tËp trung ë khu vùc n«ng th«n víi viÖc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu trong khi ®ã diÖn tÝch canh t¸c cho mét nh©n khÈu ®ang cã xu h­íng gi¶m dÇn, t©ta yÕu sÏ dÉn ®Õn hiÖn t­îng thÊt nghiÖp ra t¨ng ¶nh h­ëng xÊu ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ x· héi. ë thµnh phè ngoµi thÊt nghiÖp t¹m thêi, thÊt nghiÖp c¬ cÊu cßn tån t¹i thÊt nghiÖp do chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ, do bè trÝ s¾p xÕp l¹i lao ®éng nªn tØ lÖ thÊt nghiÖp trong c¸c n¨m qua t­¬ng ®èi cao vµ cã xu h­íng gia t¨ng (1996: 5.88% , 1997: 6.01% , 1998: 6.85% , 1999: 7.4%) .ë khu vùc n«ng th«n cïng víi chuyÓn giao sö dông ®Êt ®Õn hé n«ng d©n vµ ¸p dông tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt, t¹o thªm viÖc lµm nh­ng sè ng­êi thiÕu viÖc lµm vÉn chiÕm mét tØ lÖ lín (1996: 27.65% , 1997: 25.47% ,1998: 27.65% , 1999 kho¶ng 29%). VÒ chÊt l­îng nguån lao ®éng, trong n¨m 2000 lao ®éng n­íc ta ®· qua ®µo t¹o gÇn 6 triÖu ng­êi chiÕm 15.52% so víi tæng sè lao ®éng t¨ng 1.65% so víi n¨m1999. MiÒn §«ng Nam Bé cã tØ lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o cao nhÊt lµ 21% tiÕp ®Õn lµ §ång b»ng s«ng Hång 20.9%. C¬ cÊu lao ®éng ®· cã sù thay ®æi: nhãm ngµnh x©y dùng t¨ng 0.7%; dÞch vô t¨ng 0.35% vµ tØ lÖ lao ®éng thÊt nghiÖp chung c¶ n­íc gi¶m 0.3% so víi n¨m 1999. ChuÈn hé nghÌo theo møc trung b×nh thu nhËp ®Çu ng­êi trong tõng hé gia ®×nh, tõng vïng còng ®­îc n©ng cao h¬n tr­íc ®©y víi møc 80000 ®ång/th¸ng cho vïng n«ng th«n miÒn nói h¶i ®¶o, 100000 ®ång/th¸ng cho vïng n«ng th«n ®ång b»ng vµ 150000 ®ång/th¸ng cho vïng thµnh thÞ. Thµnh tÝch ®¹t ®­îc trªn lµ ®¸ng khÝch lÖ nh­ng so víi yªu cÇu cßn kho¶ng c¸ch kh¸ xa vµ ®ßi hái sù nç lùc vµ phÊn ®Êu rÊt lín. Lao ®éng ®­îc ®µo t¹o ë n­íc ta vÉn lµ qu¸ Ýt (15.52%) trong khi ®ã c¸c n­íc trong khu vùc tØ lÖ nµy chiÕm 40-50%. Chóng ta l¹i thiÕu c«ng nh©n cã tay nghÒ cao phï hîp víi yªu cÇu c«ng nghÖ s¶n xuÊt míi sè c«ng nh©n bËc cao (5,6,7) n÷ míi chiÕm 18.32%, nam 29.4% so víi tæng sè c«ng nh©n kÜ thuËt. C¬ cÊu ®µo t¹o gi÷a bËc ®¹i häc, trung häc, c«ng nh©n hiÖn nay ch­a hîp lÝ víi tØ lÖ 1-1.3-1, trong khi c¸c n­íc trong khu vùc tØ lÖ nµy b×nh qu©n nµy lµ 1-4-10. Trong cuéc ®iÒu tra t¹i 84 doanh nghiÖp thuéc c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ ë 8 ®Þa ph­¬ng träng ®iÓm do Tæng Liªn doµn Lao §éng ViÖt Nam tæ chøc, kÕt qu¶ cho thÊy 3% c«ng nh©n cã tr×nh ®é v¨n ho¸ tiÓu häc, 34.1% trung häc c¬ së, 61.5% phæ th«ng trung häc, 1.4% cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp vµ ®¹i häc. Nh­ng sè liÖu trªn phÇn nµo ®· ph¶n ¸nh ®­îc thùc tr¹ng vÒ chÊt l­îng lao ®éng ë n­íc ta hiÖn nay. c. Thùc tr¹ng trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm ë n­íc ta. §¶ng vµ nhµ n­íc lu«n x¸c ®Þnh con ng­êi lµ vÞ trÝ trung t©m cña sù nghiÖp ph¸t triÓn, ph¸t triÓn con ng­êi, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu cÊu thµnh lªn sù ph¸t triÓn chung cña ®Êt n­íc. §ång thêi tiÕn tr×nh héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi buéc c«ng t¸c ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ph¶i ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu ®Ó cã thÓ theo kÞp vµ n¾m b¾t c¸c c¬ héi mµ tiÕn tr×nh héi nhËp mang ®Õn. NhËn thøc ®­îc ý nghÜa vµ tÇm quan träng, c«ng t¸c kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm trong nh÷ng n¨m qua ®· cã nhiÒu cè g¾ng, nç lùc vµ b­íc ®Çu ®· thu ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan. B»ng nhiÒu h×nh thøc thóc ®Èy ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn kÕt hîp víi c¸c ch­¬ng tr×nh quèc gia t¹o viÖc lµm ®· t¹o míi nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Trong nh÷ng n¨m qua ®· t¹o ra trung b×nh mçi n¨m 1.2 triÖu chç lµm viÖc míi ®¸p øng phÇn nµo nguån cung lao ®éng ngµy cµng t¨ng. Cïng víi viÖc t¹o ra chç lµm viÖc míi th× nhµ n­íc còng ®Æc biÖt quan t©m ®Õn ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i lao ®éng, tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®aÞ ho¸ ®¸t n­íc. Tuy c«ng t¸c kÕ ho¹ch viÖc lµm ®· ®¹t ®­îc nhiÒu b­íc tiÕn nh­ng vÉn cßn mét sè tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc: C¸c chØ tiªu thùc tÕ vÒ viÖc lµm ®· kh«ng ®¹t ®­îc so víi møc chØ tiªu ®Æt ra. T×nh h×nh thÊt nghiÖp cßn ®¸ng lo ng¹i n¨m 2000 tØ lÖ nµy lµ 6.44% trong khi kÕ ho¹ch ®Æt ra chØ lµ 5%, thêi gian sö dông lao ®éng ë n«ng th«n lµ 73.8% so víi 75% cña môc tiªu kÕ ho¹ch. §Æc biÖt chÊt l­îng lao ®éng cña n­íc ta hiÖn nay lµ rÊt thÊp so víi khu vùc vµ thÕ giíi nhÊt lµ trong khu vùc n«ng th«n, ph©n bè vµ c¬ cÊu lao ®éng bÊt hîp lÝ phÇn nµo ®· g©y nªn t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp ngµy cµng gia t¨ng trong vµi n¨m gÇn ®©y (1996-1999). d. Nh÷ng tån t¹i cña vÊn ®Ò viÖc lµm nh÷ng khã kh¨m trong c«ng t¸c gi¶i quyÕt viÖc lµm trong nh÷ng n¨m qua do c¸c nguyªn nh©n c¬ b¶n sau: PhÇn lín lao ®éng n»m ë khu vùc n«ng th«n. Tuy nhiªn do diÖn tÝch canh t¸c b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp, chuyÓn ®æi c¬ cÊu n«ng nghiÖp chËm, tiÓu thñ c«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn, møc ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp cßn h¹n chÕ, cho nªn t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm trÇm träng, biÓu hiÖn cô thÓ lµ tØ lÖ thêi gian lao ®éng kh«ng cao n¨m 2000 chØ ®¹t 74.14%. Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ hé gia ®×nh vµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ n¬i cã kh¶ n¨ng t¹o nhiÒu viÖc lµm v× nh÷ng ­u thÕ vÒ qui m« vµ chi phÝ thÊp ®Ó t¹o ra mét chç lµm viÖc, tÝnh n¨ng ®éng vµ lîi Ých trùc tiÕp cña lao ®éng, phï hîp víi chÊt l­îng lao ®éng vµ tr×nh ®é qu¶n lÝ. Tuy nhiªn khu vùc nµy còng ®ang ®èi ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n trong ®iÒu kiÖn më cöa vµ héi nhËp, s¶n phÈm kÐm tÝnh c¹nh tranh do chÊt l­îng kh«ng cao, ngoµi ra m«i tr­êng kinh doanh ch­a æn ®Þnh cßn nhiÒu rñi ro, thiÕu th«ng tin thiÕu sù hç trî, h¹n chÕ vÒ vèn. Khu vùc nhµ n­íc ®ang gÆp th¸ch thøc kh«ng nhá. NhiÖm vô vµ yªu cÇu c¶i c¸ch bé m¸y qu¶n lÝ vµ thñ tôc hµnh chÝnh ®ßi hái ph¶i tinh gi¶n biªn chÕ s¾p xÕp l¹i sè biªn chÕ hiÖn cã, h¹n chÕ nhËn thªm lao ®éng míi. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc mÆc dï cã nhiÒu kho¶n ®Çu t­ vµ c¸c chÝnh s¸ch hç trî còng gÆp khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh, tr­íc yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶, n¨ng lùc c¹nh tranh, chèng ®éc quyÒn do ®ã c¬ héi t¹o thªm viÖc lµm lµ rÊt h¹n hÑp. Khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tuy cã tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh hµng n¨m kh¸ cao kho¶ng 17% tuy nhiªn tØ träng trong GDP cßn thÊp, h¬n n÷a phÇn lín tËp chung vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, dÇu khÝ, bÊt ®éng s¶n ®ã lµ nh÷ng ngµnh cÇn nhiÒu vèn, cã hÖ sè b¶o hé cao, bëi vËy kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng kh«ng nhiÒu. Huy ®éng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o c¬ së vµ ®µo t¹o tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng ch­a g¾n víi yªu cÇu thùc tÕ cho nªn dÉn ®Õn chÊt l­îng lao ®éng ë n­íc ta cßn yÕu kÐm, tr×nh ®é tay nghÒ thÊp, c¬ cÊu ngµnh nghÒ kh«ng phï hîp víi yªu cÇu, tØ lÖ lao ®éng kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cßn rÊt cao ®Æc biÖt ë khu vùc n«ng th«n vµ vïng s©u vïng xa. ViÖc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm cßn nhiÒu h¹n chÕ kh«ng cã sù ®ång bé gi­· ®µo t¹o vµ nhu cÇu sö dông. Ch­a cã sù thèng nhÊt hîp lÝ gi÷a trung ­¬ng vµ c¸c ®Þa ph­¬ng, gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c vïng víi nhau trong gi¶i quyÕt vµ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm. Ch­a thùc hiÖn ®­îc viÖc x· héi ho¸ trong viÖc t×m vµ t¹o viÖc lµm. ThÞ tr­êng lao ®éng ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm, th× ë n­íc ta hiÖn nay thÞ tr­êng nµy cßn rÊt s¬ khai vµ kÐm ph¸t triÓn ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua hÖ sè lao ®éng tham gia vµo thÞ tr­êng lao ®éng lµ rÊt thÊp. Trªn ®©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n ®Én ®Õn thùc tr¹ng lao ®éng vµ viÖc lµm ë n­íc ta hiÖn nay. Ch­¬ng III: Môc tiªu vµ gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 2001- 2005. 1.Quan ®iÓm vµ chñ tr­¬ng cña §¶ng vÒ viÖc lµm vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm: Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó ph¸t huy nh©n tè con ng­êi, æn ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ, lµm lµnh m¹nh x· héi, ®¸p øng nhu cÇu chÝnh ®¸ng vµ yªu cÇu bøc xóc cña nh©n d©n. §Õn n¨m 2010 n­íc ta cã 56.8 triÖu ng­êi ë ®é tuæi lao ®éng t¨ng gÇn 11 triÖu ng­êi so víi n¨m 2000. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, ph¶i t¹o m«i tr­êng, ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ ph¸t triÓn réng r·i c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh,t¹o nhiÒu viÖc lµm vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng. Thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng x· héi phï hîp víi c¬ cÊu kinh tÕ. Chó träng b¶o ®¶m an toµn x· héi. §Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. X©y dùng vµ thùc hiÖn ®ång bé vµ chÆt chÏ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o nguån lao ®éng, ®­a lao ®éng ra n­íc ngoµi, b¶o vÖ quyÒn lîi vµ t¨ng uy tÝn cña lao ®éng ViÖt Nam ë n­íc ngoµi. TiÕp tôc gi¶m tèc ®é, gi¶m d©n sè, æn ®Þnh quy m« d©n sè ë møc hîp lÝ, gi¶i quyÕt ®ång bé, tõng b­íc vµ cã träng ®iÓm chÊt l­îng d©n sè, c¬ cÊu d©n sè vµ ph©n bè d©n c­. B»ng nguån lùc cña nhµ n­íc vµ toµn x· héi, t¨ng ®Çu t­ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, cho vay vèn, trî gióp ®µo t¹o nghÒ, cung cÊp th«ng tin, chuyÓn giao c«ng nghÖ, gióp ®ì tiªu thô s¶n phÈm. Chñ ®éng di dêi mét bé phËn nh©n d©n kh«ng cã ®Êt canh t¸c vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ®Õn lËp nghiÖp á nh÷ng vïng cßn tiÒm n¨ng. Nhµ n­íc t¹o m«i tr­êng thuËn lîi, khuÕn khÝch mäi ng­êi d©n v­ît lªn lµm giµu chÝnh ®¸ng vµ gióp ®ì ng­êi nghÌo. Thùc hiÖn trî cÊp x· héi ®èi víi nh÷ng ng­êi cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt kh«ng thÓ tù lao ®éng, kh«ng cã ng­êi b¶o trî nu«i d­ìng. 2. Môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001- 2005. Môc tiªu cña §¶ng vµ nhµ n­íc vÒ viÖc lµm. Môc tiªu c¬ b¶n l©u dµi: T¹o viÖc lµm míi vµ b¶o ®¶m viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng cã yªu cÇu viÖc lµm. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó trî gióp ng­êi thÊt nghiÖp nhanh chãng cã ®­îc viÖc lµm, ng­êi thiÕu viÖc lµm cã ®ñ viÖc lµm, ®Æc biÖt cã chÝnh s¸ch trî gióp cô thÓ c¸c ®èi t­îng yÕu thÕ trong thÞ tr­êng lao ®éng. Th«ng qua ®ã gi¶i quyÕt hîp lÝ mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ víi gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng nh»m tõng b­íc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn chÊt l­îng cuéc sèng cña nh©n d©n. Môc tiªu cô thÓ: Mçi n¨m t¹o thªm 1.3-1.4 triÖu lao ®éng chç lµm míi, gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ xuèng 5% vµ n©ng tØ lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«nh th«n lªn 80% vµo n¨m 2005. TËp chung ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, duy tr× tØ lÖ t¨ng GDP hµng n¨m kh«ng d­íi 7% ®Ó t¹o ra 5-5.5 chç viÖc lµm míi. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng theo h­íng gi¶m dÇn tØ träng n«ng nghiÖp xuèng 55%, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng 21%, dÞch vô 24% vµo n¨m 2005. §µo t¹o ®µo t¹o l¹i nghÒ cho 5-5.5 triÖu ng­êi. N©ng tØ lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o trong lùc l­îng lao ®éng lªn 30% vµo n¨m 2005. Tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi ®¹t 4-5%/n¨m. Trong ®ã c¸c ho¹t ®éng hç trî trùc tiÕp cña ch­¬ng tr×nh viÖc lµm sÏ tæ chøc d¹y nghÒ vµ bæ tóc nghÒ g¾n víi viÖc lµm cho 1 triÖu ng­êi, cho vay vèn hç trî gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1.5-1.6 triÖu lao ®éng. §æi míi c¬ chÕ ho¹t ®éng, n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c trung t©m dÞch vô viÖc lµm ë c¸c tØnh thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng vµ hÖ thèng c¬ së vÖ tinh ®Ó cung cÊp dÞch vô t­ vÊn, giíi thiÖu, ch¾p nèi viÖc lµm cho ng­êi thÊt nghiÖp, ng­êi thiÕu viÖc lµm ®· ®¨ng kÝ t¹i trung t©m víi ng­êi sö dông lao ®éng. b. C¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi k× 2001-2005: C¸c ho¹t ®éng cña ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm 2001-2005 ®­îc tiÕn hµnh trªn 3 lÜnh vùc: ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹o míi viÖc lµm; ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ chuyªn gia; t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng hç trî trùc tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi thÊt nghiÖp, ng­êi thiÕu viÖc lµm vµ c¸c ®èi t­îng yÕu thÕ trong thÞ tr­êng lao ®éng cã nhu cÇu viÖc lµm. Trong ®ã ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹o më viÖc lµm lµ lÜnh vùc c¬ b¶n cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh®Õn viÖc lµm t¨ng hoÆc gi¶m chç viÖc lµm æn ®Þnh còng nh­ c¬ cÊu lao ®éng cña lùc l­îng lao ®éng x· héi trong mèi quan hÖ nh©n qu¶ cã tÝnh h÷u c¬ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ, chuyÓn dÞch kinh tÕ víi ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh viÖc lµm, chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Theo tÝnh to¸n tõ c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu cho thÊy: C¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n phÊn ®Êu ®­a tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng ngµnh n«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m giai ®o¹n 2001-2005 ®¹t trªn 4% vµ ®Õn n¨m 2005 thu hót thªm ®­îc 1.3-1.4 triÖu lao ®éng. C¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ x©y dùng phÊn ®Êu ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¸ trÞ tænh s¶n l­îng c«ng nghiÖp x©y dùng t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m trªn 12% vµ ®Õn n¨m 2005 thu hót ®­îc thªm 2.4-2.5 triÖu lao ®éng. C¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn th­¬ng m¹i, dÞch vô phÊn ®Êu ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng khu vùc dÞch vô t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m trªn 7% vµ ®Õn n¨m 2005 thu hót ®­îc thªm 1.8-1.9 triÖu lao ®éng. Nh­ vËy th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng cña mçi khu vùc kinh tÕ nãi riªng vµ tæng GDP c¶ n­íc nãi chung sÏ cã kho¶ng 40075000 cã viÖc lµm th­êng xuyªn, c¬ cÊu lao ®éng x· héi sÏ lµ 60.04-17.98-21.98 . Sè lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm th­êng xuyªn ®Õn n¨m 2005 vµo kho¶ng 2 triÖu 657.5 ngµn ng­êi. Theo tÝnh cña c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ viÖc lµm 2001- 2005, trong 5 n¨m phÊn ®Êu xuÊt khÈu ®­îc 30 v¹n lao ®éng vµ chuyªn gia gi¶i quyÕt viÖc lµm (bao gåm c¶ t¹o viÖc lµm míi vµ cã thªm viÖc lµm) cho 1 triÖu 550 ngµn lao ®éng lµ ®èi t­îng thÊt nghiÖp, thiÕu viÖc lµm. Ngoµi ra c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi kh¸c ®Æc biÖt lµ ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ch­¬ng tr×nh quèc gia cho vay vèn hç trî viÖc lµm, ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ch­¬ng tr×nh 135 cña chÝnh phñ còng cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé, bè trÝ møc ®Çu t­ hîp lÝ ®óng ®èi t­îng ®Ó phôc vô c¸c môc tiªu chung cã hiÖu qu¶. b. Ph­¬ng h­íng c¬ b¶n gi¶i quyÕt viÖc lµm trong thêi k× 2001- 2005. · Thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng tiÕn bé, tÝch cùc víi nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng sau: T¨ng tØ träng cña c¸c khu vùc c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô, gi¶m tØ träng khu vùc n«ng nghiÖp nh»m t¹o c¬ cÊu mét nÒn kinh tÕ cã kh¶ n¨ng t¹o nhiÒu viÖc lµm míi vµ thu hót ngµy cµng nhiÒu lùc l­îng lao ®éng. Thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ n«ng th«n lµm c¬ së cho viÖc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph©n c«ng lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n. Nhµ n­íc kÝch thÝch qu¸ tr×nh nµy b»ng c¸ch hç trî x©y dùng c¸c c«ng tr×nh cÊu tróc h¹ tÇng nh­ cÊp ®iÓm, giao th«ng, th«ng tin liªn l¹c, c¸c trung t©m th­¬ng m¹i dÞch vô … khuyÕn khÝch d©n c­ n«ng th«n tù t¹o viÖc lµm ngay t¹i quª h­¬ng m×nh víi ph­¬ng ch©m “li n«ng bÊt li h­¬ng” “vµo x­ëng kh«ng vµo thµnh”. · C¶i tiÕn vµ ®æi míi c¬ chÕ huy ®éng vèn, sö dông vµ qu¶n lÝ nguån ®Çu t­ theo h­íng sau: §a d¹ng ho¸ h×nh thøc huy ®éng vèn vµ th­êng xuyªn ®iÒu chØnh l·i suÊt còng nh­ viÖc thuËn lîi ho¸ nh÷ng thñ tôc göi tiÒn, rót tiÒn tiÕt kiÖm nh»m huy ®éng ngµy cµng nhiÒu vèn nhµn rçi trong d©n. §Èy nhanh viÖc cæ phÇn ho¸, h×nh thµnh thÞ tr­êng vèn vµ vËn hµnh tèt lo¹i thÞ tr­êng nµy nh»m nhanh chãng huy ®éng vèn vµ di chuyÓn vèn dÔ dµng gi÷a c¸c khu vùc, c¸c ngµnh kinh tÕ. C¶i tiÕn c¬ cÊu sö dông nguån vèn ®Çu t­ cña nhµ n­íc theo h­íng chñ yÕu dµnh ®Ó x©y dùng cÊu tróc h¹ tÇng nh»m t¹o diÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®Çu t­ ph¸t triÓn vµo c¸c khu vùc, c¸c ngµnh kinh tÕ cã kh¶ n¨ng t¹o thªm ®­îc nhiÒu chç viÖc lµm h¬n, kh¶ n¨ng sinh lêi vµ quay vßng vèn nhanh h¬n. T¨ng nguån vèn trung h¹n vµ dµi h¹n hç trî cho nh©n d©n trong qu¸ tr×nh t¹o viÖc lµm vµ chuyÓn ®«Ø c¬ cÊu kinh tÕ. · N©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, chuÈn bÞ tèt ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc kÕt hîp víi ®æi míi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cëi më th«ng tho¸ng. TËp trung vµo ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao kÜ n¨ng lao ®éng, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc c¸c ngµnh chÕ biÕn nh»m t¨ng qui m« vµ tØ träng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm ®· qua chÕ biÕn, gi¶m xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu, tuy nhuªn tr­íc m¾t cÇn tËp chung vµo nh÷ng s¶n phÈm cã dung l­îng lao ®éng lao ®éng lín nh­ dÖt may, dµy dÐp, chÕ biÕn l­¬ng thùc thùc phÈm, gia c«ng c¬ khÝ ®iÖn tö, ®å gç, ho¸ chÊt tiªu dïng vµ thñ c«ng mü nghÖ. T×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng ®ång thêi lµm tèt c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ ®Ó ®­a ®­îc nhiÒu lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. · H×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ ®iÒu tiÕt cã hiÖu qu¶ gi÷a c¸c vïng c¸c khu vùc, c¸c ngµnh nghÒ cña thÞ tr­êng lao ®éng. ThÞ tr­êng lao ®éng ®· vµ ®ang h×nh thµnh tuy nhiªn hiÖn nay ph¹m vi vµ qui m« ho¹t ®éng cßn h¹n chÕ nh­ng sÏ ngµy cµng phæ biÕn réng r·i. Qu¶n lÝ tèt thÞ tr­êng nµy cã ý nghÜa quan träng trong qu¸ tr×nh s¾p xÕp viÖc lµm, gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp vµ thóc ®Èy tÝnh c¬ ®éng, linh ho¹t cña lùc l­îng lao ®éng còng nh­ ng¨n chÆn vµ kh¾c phôc nhiÒu hËu qu¶ kinh tÕ x· héi kh¸c. §Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ khai th¸c nh÷ng ­u ®iÓm cña thÞ tr­êng lao ®éng cÇn nhanh chãng xóc tiÕn nh÷ng c«ng viÖc sau: So¹n th¶o vµ ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n d­íi luËt nh»m cô thÓ ho¸ nh÷ng ®iÒu kho¶n vµ h­íng dÉn thi hµnh bé luËt lao ®éng. H×nh thµnh vµ vËn hµnh tèt m¹ng l­íi nh÷ng c«ng cô cña thÞ tr­êng lao ®éng nh­ c¸c trung t©m dÞch vô viÖc lµm, ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin vÒ cung vµ cÇu lao ®éng ®Æc biÖt lµ th«ng tin vÒ cÇu søc lao ®éng. KhuyÕn khÝch nh÷ng ho¹t ®éng giao dÞch vÒ viÖc lµm th«ng qua hÖ thèng trung t©m, v¨n phßng giíi thiÖu vµ s¾p xÕp viÖc lµm. Trong nh÷ng n¨m tíi, mét trong nh÷ng dÆc ®iÓm ë n­íc ta lµ sè lao ®éng tham gia vµo thÞ tr­êng lao ®éng sÏ tiÕp tôc t¨ng vµ thÞ tr­êng lao ®éng ngµy cµng ®­îc ®a d¹ng h¬n. V× vËy cÇn cã nh÷ng qui ®Þnh nh»m h­íng dÉn vµ ®iÒu tiÕt c¸c lo¹i h×nh thÞ tr­êng lao ®éng kh¸c nhau ®Î ®¹t ®­îc môc tiªu ®iÒu tiÕt kÞp thêi, cã hiÖu qu¶ gi÷a cung vµ cÇu søc lao ®éng còng nh­ b¶o vÖ quyÒn lîi x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng bªn tham gia vµo thÞ tr­êng lao ®éng. 3. Gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi k× 1996-2000. a. Gi¶i ph¸p vÒ vÊn ®Ò kinh tÕ. T¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cã mèi quan hÖ qua l¹i vµ qiui ®Þnh lÉn nhau. XÐt vÒ mét mÆt nµo ®ã t¨ng tr­ëng kinh tÕ sÏ t¹o cÇu viÖc lµm, lµ c¬ së ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch viÖc lµm. Cßn viÖc lµm lµ nh©n tè c¬ b¶n ®Ó t¹o lªn t¨ng tr­ëng kinh tÕ. V× thÕ t¨ng tr­ëng kinh tÕ sÏ gãp phÇn lµm t¨ng viÖc lµm x· héi cho ng­êi lao ®éng. Gi¶i ph¸p vÒ kinh tÕ lµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó t¨ng cÇu lao ®éng, lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n vµ cã hiÖu qu¶ gi¶i quyÕt viÖc lµm ë n­íc ta hiÖn nay còng nh­ trong thêi gian tíi. Gi¶i ph¸p nµy víi môc ®Ých h­íng vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ, t¨ng cÇu lao ®éng tõ ®ã dÉn ®Õn t¨ng viÖc lµm. §©y lµ mét h­íng tÝch cùc, tuy nhiªn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè vµ sù lùa chän chiÕn l­îc gi¶i ph¸p trong nh÷ng ®iÒu kiÖn d©n sè, kinh tÕ x· héi cô thÓ. Dùa vµo chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi 2001-2005 cïng víi t×nh h×nh cña n­íc ta, nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu cã thÓ nh­ sau: * Ph¸t triÓn toµn diÖn khu vùc n«ng th«n: C¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn khu vùc n«ng th«n cÇn ph¶i ®­îc khuyÕn khÝch tËp trung vµo viÖc t¹o thu nhËp cho khu vùc n«ng th«n, t¨ng sè c«ng ¨n viÖc lµm, c¶i thiÖn c¸c dÞch vô y tÕ vµ gi¸o dôc, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng (®iÖn, ®­êng, tr­¬ng, tr¹m) ®ång thêi cung cÊp c¸c tiÖn nghi kh¸c cho n«ng th«n. Thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy sÏ cã t¸c dông 2 mÆt: mét mÆt sÏ cã t¸c ®éng lµm gi¶m cung lao ®éng vÒ l©u dµi, mÆt kh¸c sÏ t¨ng cÇu t¹i chç, h¹n chÕ di c­ å ¹t tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ, dÇn n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc n«ng th«n. §¶ng vµ nhµ n­íc ta lu«n coi n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ mÆt trËn hµng ®Çu kh«ng chØ bëi ý nghÜa kinh tÕ mµ cßn lµ tÇm quan träng x· héi, chÝnh trÞ. NhiÒu chÝnh s¸ch ®­îc ban hµnh, gÇn ®©y nhÊt lµ nghÞ quyÕt héi nghÞ trung ­¬ng 5 kho¸ 9 vÒ c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ®ang kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña vÊn ®Ò. NhiÒu ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn, nhiÒu nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc ®­îc huy ®éng nh»m môc tiªu nµy. §¬n cö, chÝnh phñ ViÖt Nam tÝch cùc hîp t¸c trùc tiÕp víi ng©n hµng thÕ giíi kÕt qu¶ lµ ®Çu t­ cña ng©n hµng thÕ giíi cho ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam ®· t¨ng tõ 27% tæng c¸c dù ¸n ®Çu t­ trong giai ®o¹n 1994-1998 lªn 38% trong giai ®o¹n 1999-2000 víi tæng sè vèn gÇn 12 tØ USD cho c¸c dù ¸n phôc håi thuû lîi, tµi chÝnh n«ng th«n, b¶o vÖ rõng, ®a d¹ng ho¸ n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. * Ph¸t triÓn toµn diÖn khu vùc n«ng th«n tr­íc hÕt ph¶i nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÉn lµ h×nh thøc s¶n xuÊt chÝnh nh­ng ph¶i dÇn chuyÓn ®æi tõ h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nhá lªn s¶n xuÊt lín, tËp trung n©ng cao n¨ng suÊt hiÖu qu¶ lao ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. C¸c ®Þa ph­¬ng, khu vùc nµo cã ®iÒu kiÖn th× tiÕn tíi h×nh thµnh c¸c trang tr¹i n«ng nghiÖp, c¸c n«ng tr­êng l©m nghiÖp theo h­¬ng c¬ khÝ ho¸ c«ng nghiÖp ho¸ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng th«n ®ång thêi ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ c«ng nghiÖp tiÓu thñ c«ng nghiÖp, dÞch vô, mét mÆt tËn dông c¸c lîi thÕ vÒ nguån lao ®éng d­ thõa vµ lao ®éng mïa vô tõ khu vùc n«ng nghiÖp mÆt kh¸c nã cã t¸c dông thóc ®Èy, hç trî sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Tuú vµo tõng ®iÒu kiÖn, lîi thÕ vÒ tù nhiªn, nguån nh©n lùc mµ c¸c vïng x¸c ®Þnh c¬ cÊu ngµnh nghÒ cho phï hîp víi khu vùc n«ng th«n, t¹o viÖc lµm t¹i chç cho ng­êi lao ®éng theo chñ tr­¬ng “li n«ng bÊt li h­¬ng”. * Ph¸t triÓn khai th¸c c¸c yÕu tè t¨ng viÖc lµm tù th©n: Khu vùc viÖc lµm tù th©n bao gåm nh÷ng chñ doanh nghiÖp ®éc lËp, chñ cöa hµng, cöa hiÖu tù h¹ch to¸n, ng­êi lµm th­êng xuyªn vµ kh«ng th­êng xuyªn nghÒ tù do, c¸c thµnh viªn gia ®×nh…lµm viÖc tuú theo nhu cÇu sö dông vèn vµ nhu cÇu hµng ho¸ vµ dÞch vô. ViÖc lµm tù th©n xuÊt ph¸t tõ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã kh¶ n¨ng thu hót nhiÒu lao ®éng víi c­êng ®é lín, nã bæ sung cho c¸c doanh nghiÖp lín cña nhµ n­íc vµ cña t­ nh©n do ®ã viÖc lµm khu vùc lµm tù th©n trong mét n­íc nghÌo vµ ®«ng d©n nh­ n­íc ta cÇn ®­îc thõa nhËn vµ chó ý ph¸t triÓn. Trong h¬n 2 n¨m qua kÓ tõ khi luËt doanh nghiÖp cã hiÖu lùc c¶ n­íc cã h¬n 42000 doanh nghiÖp vµ h¬n 300000 hé kinh doanh c¸ nh©n míi ®¨ng kÝ thu hót thªm 4 tØ USD tiÒn vèn ®Çu t­ t¹o ®­îc 750000 chç viÖc lµm míi. §Ó t¹o nhiÒu viÖc lµm cÇn tËp chung vµo c¸c yÕu tè cÇn thiÕt nh­: sù mÊt æn ®Þnh thÓ chÕ vµ kinh tÕ vÜ m«; sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ; huy ®éng mäi nguån lùc ®Æc biÖt lµ vèn, ®µo t¹o chuyªn m«n kÜ thuËt vµ n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ cho c¸c ®èi t­îng trong khu vùc viÖc lµm tù th©n. * Më réng c¸c ngµnh s¶n xuÊt cã qui m« nhá, lùa chän c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt phï hîp sö dông nhiÒu lao ®éng. C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cã t¸c ®éng ®Õn viÖc lµm th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ lùa chän c¸c ngµnh ®Ó ph¸t triÓn. NÕu lùa chän ph¸t triÓn c¸c ngµnh sö dông dung l­îng vèn cao, kÜ thuËt cao ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh xuÊt khÈu th× kh«ng cã kh¶ n¨ng t¹o ®ñ viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng ®ang t¨ng lªn. Bëi vËy chiÕn l­îc ®Æt ra sao cho thóc ®Èy c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhá, tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë c¸c khu vùc truyÒn thèng lÉn hiÖn ®¹i ë c¸c khu vùc n«ng th«n vµ ®« thÞ cã kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm nhiÒu h¬n so víi c«ng nghiÖp qui m« lín. Thùc hiÖn chiÕn l­îc nµy cã thÓ b»ng 2 c¸ch: trùc tiÕp th«ng qua ®Çu t­ vµ c¸c h×nh thøc khuyÕn khÝch cña chÝnh phñ vµ gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc t¸i ph©n phèi thu nhËp cho ng­êi nghÌo, ®©y lµ nh÷ng ®èi t­îng mµ c¬ cÊu tiªu dïng cña hä võa Ýt yÕu tè nhËp khÈu l¹i võa sö dông lao ®éng h¬n so víi nh÷ng ng­êi giµu. MÆt kh¸c mét trong nh÷ng yÕu tè chñ yÕu k×m h·m sù thµnh c«ng cña bÊt k× ch­¬ng tr×nh t¹o c«ng viÖc lµm chÝnh lµ sù phô thuéc qu¸ nhiÒu c«ng nghÖ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. Do ®ã cÇn ph¶i gi¶m bít sù phô thuéc nµy b»ng c¸ch ph¸t huy néi lùc trong lÜnh vùc nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ trong n­íc, trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sö dông nhiÒu lao ®éng. Ngoµi ra còng cã thÓ tËp chung ph¸t triÓn c¸c c«ng nghÖ cã gi¸ thµnh thÊp, sö dông nhiÒu lao ®éng. Nh­ng viÖc s¶n xuÊt ngµnh nghÒ víi c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng th­êng chØ thu hót nh÷ng lao ®éng cã tr×nh ®é thÊp vµ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng hiÖn t¹i hoÆc cã lîi thÕ xuÊt khÈu vÒ gi¸ nh©n c«ng rÎ. Cßn xÐt vÒ l©u dµi th× vÉn ph¶i ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp cao thu hót lao ®éng cã tr×nh ®é ®Ó ®Èy nhanh t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam hiÖn nay th× viÖc lùa chän c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng lµ quan träng ®ång thêi bªn c¹nh ®ã ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt c«ng nghÖ cao gi¶i quyÕt lao ®éng cã tr×nh ®é cao lµ tiÒn ®Ò cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ. b. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch: * ChÝnh s¸ch vÒ d©n sè: Qui m« c¬ cÊu d©n sè t¹o nªn cung lao ®éng, vµ lµ ®èi t­îng cña c«ng t¸c gi¶i quyÕt viÖc lµm. C¸c nh©n tè lµm t¨ng gi¶m qui m«, thay ®æi c¬ cÊu d©n sè cña mét ®Þa ph­¬ng, cña mét quèc gia sÏ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn nguån nh©n lùc cña ®Þa ph­¬ng vµ quèc gia ®ã. §Ó ®¹t ®­îc c¸c chØ tiªu, gi¶m tØ lÖ sinh b×nh qu©n hµng n¨m 0.05%, tèc ®é t¨ng d©n sè ®Õn n¨m 2005 vµo kho¶ng 1.2% nh»m æn ®Þnh qui m« d©n sè ë møc hîp lÝ (88-89 triÖu ng­êi vµo n¨m 2010), gi¶i quyÕt ®ång bé tõng b­íc cã träng ®iÓm chÊt l­îng d©n sè, c¬ cÊu d©n sè vµ ph©n bè d©n c­ cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau: Thùc hiªn x· héi ho¸ c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh vµ ch¨m sãc søc khoÎ bµ mÑ trÎ em ®Æc biÖt víi sù tham gia cña c¸c tæ chøc x· héi nh­ héi phô n÷, tæ chøc ®oµn thÓ lµ rÊt quan träng. Do cã sù ph©n bè kh«ng ®Òu vµ thiÕu thèng nhÊt vÒ nguån nh©n lùc so víi c¸c nguån lùc kh¸c gi÷a c¸c vïng trong ph¹m vi quèc gia ®Én ®Õn t×nh tr¹ng d­ thõa lao ®éng ë khu vùc nµy trong khi ®ã l¹i thiÕu lao ®éng ë khu vùc kh¸c. Thùc hiÖn ph©n bè l¹i d©n c­, lao ®éng trªn ®Þa bµn tõng ®Þa ph­¬ng còng nh­ ph¹m vi toµn quèc lµ gi¶i ph¸p quan träng nh»m thay ®æi qui m« c¬ cÊu d©n sè, lao ®éng t¹o nªn sù hîp lÝ gi÷a c¸c vïng miÒn. Chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ khuyÕn khÝch ng­êi d©n ®Æc biÖt ë khu vùc n«ng th«n ®ång b»ng ®i lµm kinh tÕ míi mét mÆt nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng mÆt kh¸c nh»m khai th¸c c¸c nguån lùc cña ®Êt n­íc. Nhµ n­íc ngoµi viÖc gióp ®ì vËt chÊt, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi lao ®éng th× mÆt kh¸c nhµ n­íc ph¶i qu¶n lÝ tèt c«ng t¸c di d©n tr¸nh t×nh tr¹ng di d©n mét c¸ch tù ph¸t g©y khã kh¨n cho c¶ nhµ n­íc vµ ng­êi lao ®éng. * XuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia: “XuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi gãp phÇn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o thu nhËp vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc… cïng víi c¸c gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong n­íc lµ chÝnh, xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia lµ mét chiÕn l­îc quan träng, l©u dµi gãp phÇn x©y dùng ®éi ngò lao ®éng cho c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸“ ( NghÞ §Þnh 152/1999/N§-CP ). §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ hiÖn t¹i vµ phÊn ®Êu ®¹t ®­îc chØ tiªu th­êng xuyªn cã mét triÖu lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi trong thêi gian tíi cÇn ph¶i cã nhiÒu gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch còng nh­ vÒ tæ chøc c¸n bé. Sau ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu: §Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho xuÊt khÈu: Th«ng th­êng sau khi kÝ ®­îc hîp ®ång xuÊt khÈu lao ®éng c¸c doanh nghiÖp míi b¾t ®Çu th«ng b¸o tuyÓn lao ®éng cho xuÊt khÈu. Do vËy nhiÒu khi kh«ng ®ñ sè l­îng vµ kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng mÆc dï nã phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ t­ duy cña ng­êi lao ®éng hiÖn nay chØ häc tËp, rÌn luyÖn khi ®­îc tham gia xuÊt khÈu lao ®éng. Trong thêi gian tíi cÇn tÝch cùc ®µo t¹o nguån nh©n lùc mang tÝnh ®ãn ®Çu vµ dù tr÷ ®Ó xuÊt khÈu. CÇn trang bÞ cho ng­êi häc v÷ng vµng c¸c kiÕn thøc vÒ chuyªn m«n, ngo¹i ng÷, hiÓu biÕt vÒ quan hÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ång thêi cã biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, søc khoÎ, ý thøc tæ chøc kØ luËt vµ mét sè vÊn ®Ò kh¸c. NÕu lµm tèt c«ng t¸c trªn, khi c¸c doanh nghiÖp kÝ ®­îc hîp ®«ng sÏ cã nguån lao ®éng ddax ®­îc ®µo t¹o s½n t¹i c¸c c¬ së, chØ cÇn båi d­ìng thªm mét sè vÊn ®Ò nh­ luËt ph¸p, phong tôc tËp qu¸n cña n­íc së t¹i lµ cã thÓ ®ñ sè nguån lao ®éng ®Ó xuÊt khÈu theo yªu cÇu cña n­íc nhËn lao ®éng. S¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp vµ tèt c«ng t¸c tuyÓn chän lao ®éng ®i xuÊt khÈu lao ®éng: xuÊt khÈu lao ®éng kh¸c hoµn toµn víi xuÊt khÈu hµng ho¸. XuÊt khÈu lao ®éng cÇn th«ng qua c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vµ ®­îc phÐp xuÊt khÈu. Do ®ã cÇn ph¶i s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng, thu håi giÊy phÐp hoÆc ®×nh chØ ho¹t ®éng mét thêi gian hoÆc vÜnh viÔn c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn. C¸c doanh nghiÖp nµy cÇn ®­îc ®¨ng t¶i trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. CÇn tuyÓn chän trùc tiÕp, kh«ng th«ng qua c¸c ®¹i lÝ thu gom nh­ thu gom c¸c hµng ho¸ th«ng th­êng v× ®©y lµ nh÷ng ng­êi lao ®éng xuÊt khÈu, ®¬n vÞ xuÊt khÈu lao ®éng ph¶i ch¨m lo ®Õn ng­êi lao ®éng tr­íc trong vµ sau khi xuÊt khÈu lao ®éng. Nh÷ng ng­êi ®­îc lùa chän ®i xuÊt khÈu lao ®éng ph¶i lµ nh÷ng ng­êi ®­îc ®µo t¹o, cã tr×nh ®é chuyªn m«n, tay nghÒ, cã søc khoÎ, hiÓu biÕt ngo¹i ng÷, luËt ph¸p, phong tôc tËp qu¸n cña n­íc ®Õn lµm viÖc. TÝch cùc khai th¸c thÞ tr­êng míi, gi÷ v÷ng thÞ tr­êng hiÖn cã: Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t, cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng lµ mét viÖc khã kh¨n vµ phøc t¹p nh­ng còng lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó xuÊt khÈu lao ®éng. §Ó lµm tèt c«ng viÖc nµy cÇn cã sù ®Çu t­ thÝch ®¸ng vÒ thêi gian vµ tiÒn vèn nh»m thu thËp th«ng tin vÒ sè l­îng, chÊt l­îng vµ c¬ cÊu lao ®éng c¸c n­íc yªu cÇu, t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp cÇn tuyÓn, phong tôc tËp qu¸n, luËt ph¸p, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n thu chi t¹i c¸c doanh nghiÖp, c¸c yÕu tè dÔ ph¸y sinh rñi ro…, hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ kh¶ n¨ng rñi ro cña thÞ tr­êng míi khai th¸c. Cïng víi viÖc khai th¸c thÞ tr­êng míi, vÊn ®Ò quan träng trong c«ng t¸c thÞ tr­êng cho xuÊt khÈu lao ®éng lµ gi÷ v÷ng c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng cña n­íc ta nh­ Hµn Quèc, NhËt B¶n vµ gÇn ®©y lµ §µi Loan. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lÝ lao ®éng n­íc ngoµi: Khi sè lao ®éng ë n­íc ngoµi t¨ng lªn, t¨ng c­êng qu¶n lÝ sè lao ®éng nµy lµ viÖc rÊt quan träng. ViÖc qu¶n lÝ nµy nh»m kh¾c phôc nh÷ng rñi ro nh÷ng v­íng m¾c liªn quan ®Õn ng­êi lao ®éng. * G¾n kÕt gi¸o dôc, ®µo t¹o víi c«ng viÖc lµm. T¨ng qui m« ®µo t¹o, ®Æc biÖt lµ ®µo t¹o ®¹i häc, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y t¹o nªn hiÖn t­îng “ ng­êi thÊt nghiÖp cã häc “, nhiÒu sinh viªn tèt nghiÖp kh«ng t×m ®­îc viÖc lµm, hoÆc kh«ng t­¬ng xøng víi tr×nh ®é chuyªn m«n. §µo t¹o chÝnh qui bÞ giíi h¹n tr­íc nhu cÇu häc lín vµ t¨ng nhanh lµm cho c¸c h×nh thøc ®µo t¹o t¹i chøc, b»ng 2, … më réng qui m« víi chÊt l­îng ®µo t¹o kh«ng cao. §©y lµ sù biÓu hiÖn cña sù kÐo dµi thêi gian häc tr­íc sù ph¸t triÓn kh«ng kÞp cña khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô hiÖn ®¹i. KÕt qu¶ lµ sù l·ng phÝ x· héi, chi phÝ c¬ héi cao, biÕn d¹ng tiÒn l­¬ng cña lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt. Bëi vËy cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch t¹o ra nh÷ng c¬ héi kinh tÕ hÊp dÉn h¬n ë n«ng th«n, ®iÒu chØnh hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o ®¸p øng c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn n«ng th«n, nhu cÇu cã nghÒ ®Ó lµm viÖc trong c¸c doang nghiÖp ViÖt Nam vµ tù t¹o viÖc lµm, h¬n lµ ®Þnh h­íng cho sinh viªn vµo nhu cÇu lµm viÖc trong c¸c khu vùc hiÖn ®¹i nh­ hiÖn nay. Thùc hiÖn ®­îc gi¶i ph¸p nµy sÏ tr¸nh ®­îc nh÷ng l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt, t¨ng tiÒm n¨ng cÇu lao ®éng. a. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ t¨ng c­êng qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc vµ sù phèi hîp cña c¸c tæ chøc §oµn thÓ trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm: Ngoµi c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm th× kh«ng thÓ thiÕu ®­îc sù qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ®Æc biÖt ®èi v¬Ý mét thÞ tr­êng lao ®éng cßn s¬ khai vµ kÐm ph¸t triÓn nh­ n­íc ta. Nhµ n­íc qu¶n lÝ thÞ tr­êng lao ®éng, qu¶n lÝ gi¶i quyÕt viÖc lµm b»ng nhiÒu gi¶i ph¸p nh­ng 2 gi¶i ph¸p ®­îc coi lµ h÷u hiÖu vµ quan träng ®èi víi n­íc ta hiÖn nay còng nh­ trong thêi gian tíi lµ: * Qu¶n lÝ yÕu tè gi¸ c¶, tiÒn l­¬ng, ph©n phèi thu nhËp vµ c¸c h×nh thøc tiªu dïng. §©y lµ gi¶i ph¸p t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®Õn viÖc lµm. T­¬ng quan lao ®éng vµ vèn trong s¶n l­îng phô thuéc vµo hµm s¶n xuÊt vµ gi¸ c¶, do ®ã cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh h¹n chÕ t¨ng dung l­îng vèn vµ sö dông c«ng nghÖ ®¾t kh«ng thÝch hîp, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. Bªn c¹nh ®ã cÇn kiÓm so¸t tiÒn l­¬ng, ch¼ng h¹n c©n nh¾c qui ®Þnh l­¬ng cao trong khu vùc Nhµ n­íc, bëi v× ®iÒu nµy cã thÓ lµm t¨ng l­¬ng trong khu vùc kh¸c. Nh×n chung tiÒn l­¬ng trong khu vùc thµnh thÞ cã xu h­íng cao h¬n nhiÒu chi phÝ c¬ héi cña lao ®éng ®ang t¹o ra sù thiªn lÖch vÒ sö dông lao ®éng trong khu vùc nµy. Ngoµi ra cÇn khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc tiªu dïng hµng ho¸ trong n­íc vµ c¸c dÞch vô ®­îc t¹o ra bëi c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt cÇn nhiÒu lao ®éng, kÕt qu¶ sÏ lµm t¨ng cÇu lao ®éng. §Õn l­ît m×nh nhu cÇu tiªu dïng chÞu sù t¸c ®éng bëi c¸c h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp trong x· héi. C¸c gia ®×nh giÇu vµ trung b×nh th­êng cã xu h­íng thiªn vÒ c¸c hµng ho¸ ngo¹i nhËp cã dung l­îng vèn cao. CÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸ néi ®Þa ®¸p øng nhu cÇu ®«ng ®¶o cña c¸c tÇng líp d©n c­ cã thu nhËp thÊp, do ®ã sÏ t¨ng ®­îc cÇu lao ®éng. * N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông Ng©n s¸ch nhµ n­íc trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm b»ng viÖc tiÕn hµnh c¶i c¸ch chÝnh s¸ch thuÕ còng nh­ ®Çu t­ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ cã thÓ thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng, kho¶n chi y tÕ trong chi tiªu th­êng xuyªn cña ng©n s¸ch nhµ n­íc cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc b¶o ®¶m søc khoÎ cho nh©n d©n vµ n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng. Nhµ n­íc ph¶i b»ng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ®Çu t­ c¬ së ®Ó h­íng c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ cña t­ nh©n vµo c¸c lÜnh vùc th«ng qua ®ã gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Ngoµi ra Nhµ n­íc cÇn ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ trùc tiÕp vµo viÖc ®µo t¹o c¬ së còng nh­ ®µo t¹o nghÒ nh»m t¹o ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é ®¸p øng nhu cÇu trong t­¬ng lai. N©ng cao chøc n¨ng cña c¸c tæ chøc ®oµn thÓ ®Æc biÖt lµ §oµn thanh niªn trong c«ng t¸c t¹o vµ gióp ®ì c¸c thµnh viªn t×m viÖc lµm, khuyÕn khÝch c¸c ®oµn viªn, tÇng líp thanh niªn ®i lµm viÖc ë c¸c vïng miÒn cßn khã kh¨n th«ng qua c¸c héi chî viÖc lµm dÞch vô viÖc lµm hoÆc b»ng c¸c cuéc ph¸t ®éng nh­ thanh niªn xung phong ®i lµm viÖc. Gi¶i ph¸p nµy ®­îc coi lµ tÝch cùc vµ cã triÓn väng trong thêi gian tíi v× ®oµn viªn thanh niªn sÏ lµ ®éi ngò lao ®éng kÕ cËn vµ tiªn phong trong t­¬ng lai cña ®Êt n­íc. KÕt luËn Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®ang ®­îc ®Èy m¹nh, qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸, khu vùc ho¸ ®ang ®­îc më réng, nÒn kinh tÕ tri thøc víi nh÷ng yªu cÇu cao vµ tiÒm lùc trÝ tuÖ vµ khoa häc c«ng nghÖ ®ang ®Æt ra nh÷ng ®ßi hái lín vÒ nguån lùc ph¸t triÓn, trong ®ã nguån nh©n lùc chiÕm vÞ trÝ hµng ®Çu. Nguån nh©n lùc ngµy nay ®­îc xem lµ yÕu tè c¬ b¶n, yÕu tè n¨ng ®éng nhÊt, cã vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, cho nªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi dÊt n­íc nãi chung con ng­êi ®­îc ®Æt vµo vÞ trÝ trung t©m, con ng­êi võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. KÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm n»m trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nã kh«ng chØ nh»m ®­a ra ph­¬ng ¸n sö dông tèi ®a nguån nh©n lùc cña ®Êt n­íc mµ quan träng nã cßn ®­a ra c¸c biÖn ph¸p nh»m ph¸t triÓn toµn diÖn con ng­êi. KÕ ho¹ch nguån nh©n lùc mét mÆt nã lµ kÕ ho¹ch biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng kÕ ho¹ch t¨ng tr­ëng, kÕ ho¹ch chuyÓn dÞng c¬ cÊu kinh tÕ nh­ng mÆt kh¸c nã lµ kÕ ho¹ch môc tiªu buéc kÕ ho¹ch kh¸c ph¶i thùc hiÖn. Víi thùc tr¹ng vÒ nguån nh©n lùc, viÖc lµm cña ®Êt n­íc hiÖn nay cïng víi nh÷ng ®ßi hái vÒ nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸ th× vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm ®­îc ®Æt ra rÊt cÊp b¸ch ®ßi hái toµn x· héi ®øng ra gi¶i quyÕt. Gi¶i quyÕt viÖc lµm nh»m t¹o ®Ò cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ cßn t¨ng tr­ëng kinh tÕ l¹i lµ gi¶i ph¸p tÝch cùc vµ quan träng nhÊt ®Ó t¹o viÖc lµm, thu hót lao ®éng vµo guång m¸y kinh tÕ gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, n©ng cao thu nhËp, æn ®Þnh ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng. Cïng víi c¸c gi¶i ph¸p kh¸c, gi¶i ph¸p vÒ kinh tÕ ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm nh»m ph¸t triÓn toµn diÖn nguån nh©n lùc tõng b­íc x©y dqùng con ng­êi x· héi chñ nghÜa. Tµi liÖu tham kh¶o Niªm gi¸m thèng kª 2000. NXB Thèng Kª - Hµ Néi - 2001 TrÇn §×nh §µn. Gi¶i quyÕt viÖc lµm, mét nhiÖm vô c¬ b¶n cÊp b¸ch hiÖn nay kinh tÕ dù b¸o - 6/1996. TS. Chu TiÕn Quang. ViÖc lµm ë n«ng th«n, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. NXB N«ng th«n - Hµ Néi - 2001. GS. ViÖn sü Ph¹m Minh H¹c. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Nh©n d©n - 7/6/2001. TS. Ng« Th¾ng Lîi, Gi¸o tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. NXB Thèng Kª - Hµ Néi - 2001. Ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Õn n¨m 2000. Kinh tÕ vµ dù b¸o - 9/1998. Gi¸o tr×nh kinh tÕ ph¸t triÓn tËp I. NXB Thèng kª, Hµ Néi - 1998. NguyÔn Khang. VÒ lao ®éng viÖc lµm ë thµnh thÞ thêi kú 1996 - 2000. Lao ®éng x· héi - 2/1996. §inh Ngäc ThÞnh. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc trong gi¶i quyÕt viÖc lµm. Nghiªn cøu kinh tÕ - 1/2001. Nolwen Henaf vµ jean - Y ves Martin. Lao ®éng, viÖc lµm vµ nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam 15 n¨m ®æi míi. NXB thÕ giíi - Hµ Néi 2001. V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. NXB chÝnh trÞ quèc gia. PTS. NguyÔn H÷u Dòng vµ PTS. TrÇn H÷u Trung. VÒ chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt Nam. NXB ChÝnh trÞ quèc gia. TS. Ph¹m Quý Thä. HiÖn tr¹ng vµ gi¶i ph¸p t¨ng cÇu lao ®éng ë ViÖt Nam. T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn -2/2002. Môc lôc Lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng I: KÕ ho¹ch nguån nh©n lùc trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. 3 1.KÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 3 2.KÕ ho¹ch nguån nh©n lùc trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. 4 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vµ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt Nam. 9 1.Ph­¬ng h­íng thùc hiÖn môc tiªu kÕ ho¹ch viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000. 9 2. T×nh h×nh thùc hiÖn môc tiªu viÖc lµm kÕ ho¹ch 1996-2000 vµ thùc tr¹ng viÖc lµm ë n­íc ta. 11 Ch­¬ng III: Môc tiªu vµ gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 2001- 2005. 19 1.Quan ®iÓm vµ chñ tr­¬ng cña §¶ng vÒ viÖc lµm vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm 19 2. Môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001- 2005. 19 3. Gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi k× 1996-2000. 24 KÕt luËn 32 Tµi liÖu tham kh¶o 33