Đề tài Những vấn đề lý luận cơ bản về phương pháp chỉ số

Chương I Những vấn đề lý luận cơ bản về phương pháp chỉ số I. Những lý luận cơ bản về phương pháp chỉ số Để đánh giá, phân tích các hiện tượng kinh tế - xã hội thống kê sử dụng rất nhiều các phương pháp khác nhau như: hồi quy - tương quan, dãy số thời gian, điều tra chọn mẫu Trong đó phương pháp chỉ số là một trong những phương pháp quan trọng của thống kê; được vận dụng rất nhiều trong thực tế. Được ra đời từ rất sớm (từ 1738), từ đó đến nay phương pháp này là lựa chọn của rất nhiều các nhà khoa học để phân tích các hiện tượng kinh tế - xã hội, giúp họ có một cái nhìn tổng quát, chính xác hơn sự phát triển cũng như các nhân tố ảnh hưởng đến các chính sách phù hợp, thúc đẩy sự phát triển của các hiện tượng kinh tế - xã hội đó. 1. Khái niệm về chỉ số: Thuật ngữ về chỉ số được sử dụng rất nhiều trong các lĩnh vực khoa học khác nhau khi dùng để phân tích các hiện tượng kinh tế - xã hội. Ví dụ như: chỉ số phát triển con người HDI, các chỉ số dùng để đánh giá; sắp xếp thứ tự như: y1, y2 Tuy nhiên, trong lý thuyết thống kê, thuật ngữ này được tiếp cận theo một cách khác. 1.1. Định nghĩa về chỉ số Chỉ số trong thống kê là một số tương đối được biểu hiện bằng lần hoặc %; tính được bằng cách so sánh hai mức độ của cùng một hiện tượng kinh tế - xã hội. Đối tượng nghiên cứu của chỉ số trong thực tế là các hiện tượng kinh tế- xã hội phức tạp. Hiện tượng đó bao gồm nhiều đơn vị, phần tử có tính chất, đặc điểm khác nhau, bao gồm nhiều nhân tố. 1.2. Đặc điểm và tác dụng của chỉ số * Đặc điểm - Phải tìm cách chuyển các đơn vị, phần tử có đặc điểm tính chất khác nhau về dạng đồng nhất để thực hiện việc tổng hợp tài liệu. - Khi nghiên cứu sự biến động của một nhân tố nào đó thì phải cố định các nhân tố còn lại. * Tác dụng - Dùng chỉ số để nghiên cứu sự biến động của hiện tượng qua thời gian đ sử dụng chỉ số phát triển. - Nghiên cứu sự biến động hiện tượng qua không gian đ sử dụng chỉ số phát triển. - Đề ra nhiệm vụ, kế hoạch, tình hình thực hiện kế hoạch đ sử dụng chỉ số kế hoạch. - Phân tích ảnh hưởng biến động của các nhân tố với sự biến động của toàn bộ hiện tượng. 2. Các phương pháp tính chỉ số: Khi phân tích, so sánh các mức độ khác nhau của hiện tượng kinh tế - xã hội, ta có thể dùng các phương pháp tính chỉ số khác nhau. 2.1. Phương pháp tính chỉ số cá thể (chỉ số đơn): Phản ánh sự biến động của từng đơn vị, hiện tượng cá biệt. 2.1.1. Chỉ số cá thể về chỉ tiêu chất lượng: iP = Trong đó: p1, p0: trị số của chỉ tiêu chất lượng của từng phần tử ở kỳ nghiên cứu và kỳ gốc. - Chỉ số này dùng để phản ánh sự biến động về giá cả của từng hiện tượng kinh tế - xã hội. 2.1.2. Chỉ số cá thể về chỉ tiêu khối lượng iq = Trong đó: q1, q0: trị số của chỉ tiêu khối lượng của từng phần tử ở kỳ nghiên cứu và kỳ gốc. - Chỉ số này dùng để phản ánh sự biến động về lượng hàng hoá tiêu thụ của từng mặt hàng. VD: Trong khi xem xét sự phát triển của ngành công nghiệp ở Việt Nam, ta có bảng số liệu sau: Năm GO (tỷ đồng) iq (%) 1995 103374 100,00 1996 117989 114,14 1997 134420 130,03 1998 150684 145,77 Tuy nhiên, trong thực tế, khi dùng phương pháp chỉ số để phân tích các hiện tượng kinh tế - xã hội, người ta ít sử dụng phương pháp tính chỉ số cá thể. Do có rất nhiều các nhân tố khác nhau cùng ảnh hưởng đến sự phát triển của một hiện tượng kinh tế - xã hội, vì vậy, nếu dùng chỉ số cá thể thì không thể thấy rõ được mức độ tác động của từng nhân tố đến hiện tượng kinh tế - xã hội đó. Do vậy, người ta thường xuyên sử dụng phương pháp tính chỉ số chung. 2.2. Phương pháp tính chỉ só chung Chỉ số chung được tính theo hai phương pháp khác nhau: phương pháp chỉ số tổng hợp và phương pháp chỉ số bình quân. 2.2.1. Phương pháp chỉ số tổng hợp Phản ánh sự biến động chung của nhiều đơn vị, hiện tượng cá biệt. - Nguyên tắc tính chỉ số tổng hợp: + Khi tính chỉ số tổng hợp, phải chuyển các nhân tố khác nhau của cùng một hiện tượng phức tạp về dạng đồng nhất để có thể tổng hợp và tiến hành so sánh. + Khi nghiên cứu ảnh hưởng của một nhân tố nào đó đến sự phát triển của một hiện tượng kinh tế - xã hội thì phải cố định các nhân tố còn lại. Nhân tố cố định đó đóng vai trò là quyền số của chỉ số. 2.2.1.1. Chỉ số tổng hợp về chỉ tiêu chất lượng - Để tính chỉ số tổng hợp về chất lượng (giá cả), chúng ta không thể cộng từng giá của từng mặt hàng khác nhau. VD: trong ngành công nghiệp có rất nhiều các mặt hàng khác nhau như: may mặc, sắt, thép Nếu có giá cả của từng loại mặt hàng của các ngành trên, ta không thểtính trung bình cộng giản đơn của các chỉ số đơn về giá cả và cách tính đó không xét được đến lượng hàng hoá tiêu thụ khác nhau của từng mặt hàng và lượng hàng hoá đó lại có ảnh hưởng trực tiếp đến biến động chung giá cả khác nhau. Vì vậy, để nghiên cứu biến động của giá cả, phải cố định lượng hàng hoá tiêu thụ ở một thời kỳ nhất định và việc cố định nhân tố này gọi là quyền số của chỉ số tổng hợp về chỉ tiêu chất lượng (giá cả). * Nếu chọn chỉ tiêu khối lượng kỳ góc (q0) làm quyền số, ta có công thức: (1) Dpq(p) = ồp1q0 - ồp0q0 Đây là công thức do nhà kinh tế học người Đức tên là Laspeyres đề xuất năm 1864 nên được gọi là chỉ số giá cả của Laspeyres. * Nếu chọn quyền số là lượng hàng hoá tiêu thụ kỳ nghiên cứu: (2) Dpq(p) = ồp1q1 - ồp0q1 Công thức này do nhà kinh tế học người Đức là Pasches đề xuất năm 1874, nên được gọi là chỉ số giá cả của Pascher. - Hai công thức (1) và (2) có điểm khác nhau là việc chọn quyền số. Do quyền số khác nhau dẫn đến kết quả tính toán và ý nghĩa kinh tế khác nhau. Trong thực tế, bằng kinh nghiệm lâu năm, ở Việt Nam thường áp dụng công thức chỉ số tổng hợp về chỉ tiêu chất lượng (giá cả) của Pascher. - Khi giữa công thức (1) và (2) có sự khác biệt đáng kể, ta có thể dùng công thức do nhà kinh tế học Fisher đề xuất năm 1921: (3) Xuất phát từ việc chỉ số tổng hợp của Laspeyres và Pascher không có tính nghịch đảo và liên hoàn, vì vậy Pisher đã đưa ra công thức (3) thực chất là trung bình nhân của hai chỉ số trên. 2.2.1.2. Chỉ số tổng hợp về chỉ tiêu khối lượng - Nguyên tắc tính: Phải cố định giá ở một thời kỳ nhất định; đây chính là quyền số của chỉ số tổng hợp về khối lượng * Nếu chọn chỉ tiêu chất lượng kỳ gốc (p0) làm quyền số; ta có công thức: (4) Dpq(q) = ồp0q1 - ồp0q0 Công thức (4) gọi là chỉ số tổng hợp về khối lượng của Laspeyres. * Nếu chọn chỉ tiêu chất lượng kỳ nghiên cứu (p1) làm quyền số, ta có công thức: (5) Dpq(q) = ồq1p1 - ồq0p0 Công thức (5) gọi là chỉ số tổng hợp về khối lượng của Pascher. Xuất phát từ ý nghĩa kinh tế thực tế của lượng chênh lệch tuyệt đối Dpq(q), trong nghiên cứu thống kê ở Việt Nam thường chọn công thức (5) để tính chỉ số tổng hợp về chỉ tiêu khối lượng hàng hoá tiêu thụ nói riêng và chỉ tiêu khối lượng nói chung. * Ngoài ra, chúng ta có thể sử dụng công thức chỉ số tổng hợp về khối lượng của Fisher: (6) Công thức (6) được dùng phổ biến ở các nước kinh tế thị trường. Tuy nhiên, do hạn chế về vấn đề tính toán lượng chênh lệch tuyệt đối và do yêu cầu liên kết giữa các chỉ số với mục đích phân tích nhân tố không được thực hiện được nên chỉ số này ít được sử dụng trong phân tích nhân tố. 2.2.2. Phương pháp chỉ số bình quân Bản chất của chỉ số tổng hợp là trung bình gia quyền chỉ số cá thể trong đó quyền số có thể là p0q0 hoặc p1q1. Phương pháp chỉ số bình quân cho ta kết quả tính toán và ý nghĩa kinh tế hoàn toàn giống với chỉ số tổng hợp. Như vậy tương ứng với các chỉ số tổng hợp có các chỉ số bình quân. * Chỉ số bình quân cộng Được dùng để tính chỉ số chung về chỉ tiêu khối lượng: - Nếu đặt d0 = , khi đó: Iq = ồiq . d0 Iq = * Chỉ số bình quân điều hoà: Được dùng để tính chỉ số chung về chỉ tiêu chất lượng. - Nếu đặt d1 = , khi đó: II. Phân tích sự biến động trong sản xuất của ngành công nghiệp Việt Nam do ảnh hưởng biến động của các nhân tố bằng phương pháp chỉ số - Phương pháp chỉ số không những được dùng để biểu hiện sự biến động của hiện tượng kinh tế - xã hội mà còn được sử dụng khá rộng rãi để phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến biến động đó. - Phân tích nhân tố bằng phương pháp chi số có hai nội dung chủ yếu. + Phân tích chỉ số toàn bộ ra thành các chỉ số nhân tố nhằm mục đích phản ánh sự biến động của từng nhân tố và ảnh hưởng của sự biến động đó đối với biến động của hiện tượng phức tạp. + Phân chia lượng tăng (giảm) toàn bộ (tuyệt đối và tương đối) thành tổng các lượng (tăng) giảm bộ phận. Việc phân chia này nhằm mục đích xác định vai trò và ảnh hưởng cụ thể của mỗi nhân tố đối với biến động chung của hiện tượng. 2.1. Một số chỉ tiêu cơ bản Để phân tích biến động sản xuất ngành công nghiệp ta có thể sử dụng một số chỉ tiêu cơ bản sau: 2.1.1. Khái niệm chỉ tiêu giá trị sản xuất (GO - Gros output) GO = (1) giá trị thành phẩm đã sản xuất được trong kỳ (bằng nguyên, vật liệu của đơn vị cơ sở hoặc bằng nguyên, vật liệu của người đặt hàng đưa đến). + (2) Bán thành phẩm, phế liệu, phế phẩm, thứ phẩm đã tiêu thụ trong kỳ. + (3) Chênh lệch sản xuất dở dang cuối kỳ so với đầu kỳ. + (4) Giá trị các công việc có tính chất công nghiệp làm thuê cho bên ngoài đã oàn thành trong kỳ. Đối với hoạt động này chỉ mang tính theo số thực tế chi phí, tiền công, thuế, lợi nhuận, của đơn vị đã thực hiện. Không tính giá trị sản phẩm và vật tư của người đặt hàng đem đến. +(5) Doanh thu cho thuê thiết bị, máy móc thuộc dây chuyền sản xuất của đơn vị, cơ sở. Trong thực tế đơn vị cơ sở không hạch toán được giá trị nguyên, vật liệu của người đặt hàng đem đến chế biến nên giá trị này không thể hiện trong thu nhập và chi phí của đơn vị cơ sở. Hoặc tính GO công nghiệp theo công thức thứ 2: GO = (1) Doanh thu tiêu thụ sản phẩm sản xuất chính + (2) Doanh thu tiêu thụ sản phẩm sản xuất phụ + (3) Doanh thu bán phế liệu, phế phẩm, bán thành phẩm thực tế đã tiêu thụ trong kỳ tính toán. + (4) Chênh lệch cuối kỳ so với đầu kỳ thành phẩm tồn kho. + (5) Chênh lệch cuối kỳ so với đầu kỳ thành phẩm gửi bán nhưng chưa thu được tiền. + (6) Chênh lệch cuối kỳ so với đầu kỳ sản phẩm sản xuất dở dang. + (7) Giá trị công việc có tính chất công nghiệp làm thuê cho bên ngoài đã hoàn thành trong kỳ. Đối với hoạt động này, chỉ tính số thực tế chi phí, tiền công, thuế, lợi nhuận của đơn vị thực hiện, không tính giá trị sản phẩm và vật tư của người đặt hàng đem đến. + (8) Giá trị sản phẩm được tính theo quy định đặc biệt + (9) Tiền thu được do cho thuê máy móc, thiết bị trong dây chuyền sản xuất của đơn vị cơ sở. 2.1.2. Giá trị gia tăng của đơn vị cơ sở (VA) Giá trị gia tăng còn gọi là giá trị tăng thêm là toàn bộ kết quả lao động hữu ích của những người lao động trong đơn vị cơ sở mới sáng tạo ra và giá trị hoàn vốn cố định (khấu hao tài sản cố định) trong một khoảng thời gian nhất định (một tháng, một quý hay một năm). Nó phản ánh bộ phận giá trị mới được tạo ra của các hoạt động sản xuất hàng hoá và dịch vụ mà những người lao động của đơn vị cơ sở mới làm ra bao gồm phần giá trị cho mình (V), phần cho đơn vị cơ sở và xã hội (M) và phần giá trị hoàn vốn cố định (khấu hao TSCĐ - G) - Về mặt giá trị: VA = V + M + G - Phương pháp tính VA: có 2 phương pháp cơ bản a) Phương pháp sản xuất Giá trị gia tăng của đơn vị cơ sở = Giá trị sản xuất - Chi phí trung gian b) Phương pháp phân phối = + + + 2.1.3. Chi phí trung gian của hoạt động công nghiệp Chi phí trung gian của hoạt động công nghiệp gồm toàn bộ chi phí về vật chất và dịch vụ phục vụ cho việc sản xuất ra sản phẩm vật chất và dịch vụ của lĩnh vực công nghiệp. a) Chi phí vật chất - Chi phí nguyên, vật liệu chính - Chi phí nguyên, vật liệu phụ - Điện năng, nhiên liệu, chất đốt - Chi phí cho mua sắm dụng cụ nhỏ dùng cho quá trình sản xuất - Chi phí vật tư cho sửa chữa thường xuyên TSCĐ - Chi phí văn phòng phẩm - Chi phí vật chất khác. b) Chi phí dịch vụ - Công tác phí - Tiền thuê nhà, máy móc thiết bị, thuê sửa chữa nhỏ các công trình kiến trúc, nhà làm việc - Trả tiền dịch vụ pháp lý - Trả tiền công đào tạo và nâng cao trình độ nghiệp vụ cho CBCNV. - Trả tiền cho các tổ chức quốc tế và nghiên cứu khoa hcj. - Trả tiền thuê quảng cáo - Trả tiền vệ sinh khu vực, phòng cháy, chữa cháy, bảo vệ an ninh. - Trả tiền cước phí vận chuyển và bưu điện, lệ phí bảo hiểm Nhà nước về tài sản và nhà cửa, đảm bảo an toàn sản xuất, kinh doanh. - Trả tiền các dịch vụ khác: in chụp, sao văn bản, lệ phí ngân hàng. 2.2. Các mô hình phân tích sự biến động của giá trị sản xuất (GO) a) Mô hình 1 GO theo giá hiện hành tăng (giảm) theo hai nhân tố: + Sản lượng của sản phẩm: q + Giá cả của sản phẩm: p Ipq = = x Dpq = D pq(q) + Dpq(p) b) Mô hình 2: GO theo giá hiện hành hoặc giá so sánh tăng (giảm) do 2 nhân tố: + Số lao động (chi phí lao động, thời gian lao động) bộ phận: T + NSLĐ sống cá biệt: WS = Ipq = = = x Ipq = IW.T = IT . IW(S) Dpq = D pq(T) + Dpq(W) c) Mô hình 3 GO theo giá hiện hành hoặc giá so sánh tăng (giảm) do tác động của 2 nhân tó: + Tổng số lao động (tổng chi phí lao động, tổng thời gian lao động): ồT + NSLĐ sống bình quân: d) Mô hình 4: GO theo giá hiện hành hoặc giá so sánh tăng (giảm) do 3 nhân tố: + NSLĐ sống cá biệt: W = + Kết cấu lao động của tổng thể: dT = + Tổng số lao động (tổng chi phí lao động, tổng thời gian lao động): ồT e) Mô hình 5 GO theo giá hiện hành hoặc giá so sánh tăng (giảm) do 3 nhân tố: + Hiệu suất sử dụng TSCĐ (VCĐ): + Mức trang bị TSCĐ (VCĐ) bình quân : Cho 1 lao động : ồT + Tổng số lao động 2.2.2. Phân tích biến động của VA: a) Mô hình 1 VA theo giá hiện hành tăng (giảm) do 2 nhân tố: + Khối lượng của VA được sản xuất (R) + Giá cả của VA (PVA) IRP = = x = IR x IP DRP = D RP (R) + D RP (P) b, Mô hình 2: VA theo giá hiện hành hoặc giá so sánh tăng (giảm) do: + Số lao động (chi phí lao động, thời gian lao động) bộ phận: T + Năng suất lao động xã hội cá biệt: WXH = c, Mô hình 3: VA theo giá hiện hành hoặc giá so sánh tăng (giảm) do: + Tổng số lao động: ST + Năng suất lao động bình quân W XH = d) Mô hình 4: VA theo giá hiện hành và giá so sánh tăng (giảm) do: + Năng suất lao động xã hội cá biệt + Kết cấu lao động dT = + Tổng số lao động: ST e) Mô hình 5: VA theo giá hiện hành hoặc giá so sánh tăng (giảm) do: + Hiệu suất sử dụng TSCĐ (VCĐ): H = + Mức trang bị TSCĐ (VCĐ) bình quân 1 lao động: + Tổng số lao động : ST -> Về hình thức MH(2) (3) (4) (5) giống hoàn toàn MH (2) (3) (4) khi nghiên cứu biến động của GO nhưng bản chất khác nhau. f) Mô hình 6: VA theo giá hiện hành hoặc giá so sánh tăng (giảm) do: + Tổng số lao động: ST + Năng suất lao động bình quân + Năng suất lao động vật hoá (quá khứ) DRP = RPST +DRP ws+ DRPIC Chương II ứng dụng các chỉ tiêu chỉ số để phân tích biến động sản xuất ngành công nghiệp (1995 - 2002) I. Tổng quan tình hình phát triển của ngành công nghiệp trong giai đoạn (1995 - 2002) Bảng 1: Tốc độ phát triển và tốc độ tăng GO ngành công nghiệp thời kỳ 1995 - 2002 Năm Chỉ tiêu GO (giá cố định 1994) (tỷ đồng) Lượng tăng tuyệt đối (tỷ đồng) Tốc độ phát triển (%) Tốc độ tăng (%) Liên hoàn định gốc Liên hoàn định gốc Liên hoàn định gốc 1995 103374 - - 100,00 100,00 - - 1996 117989 14615 14615 114,14 114,14 14,14 14,14 1997 134420 16431 31046 113,93 130,03 13,93 30,03 1998 150684 16264 47310 112,10 145,77 12,10 45,77 1999 168749 18065 65310 111,99 163,24 11,99 63,24 2000 198326 29577 65375 117,53 191,85 17,53 91,85 2001 227381 29055 124007 114,65 219,96 14,65 19,96 2002 260203 32822 156829 114,43 251,71 14,43 51,71 Bình quân (95-02) 170 140,75 22404,14 114,1 14,1 Theo số liệu từ bảng trên ta thấy trong thời kỳ 1996 - 2002, GO trong ngành công nghiệp tăng trưởng ở đây không ổn định. Nếu như tốc độ tăng GO ngành công nghiệp năm 1996 so với năm 1995 đạt ở mức 14,14% tức là tăng lượng tuyệt đối là 14615 (tỷ đồng) thì trong vòng 3 năm tiếp theo 1997, 1998 và 1999 tốc độ tăng có giảm dần ứng với 13,93%; 12, 10% và 11,99%. Nguyên nhân lớn nhất có thể chỉ ra là tác động của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ xảy ra ở châu á; thiên tai lũ lụt gây ra làm cho GO của Việt Nam nói chung giảm trong đó có sự giảm sút của GO của ngành công nghiệp nói riêng. Tuy nhiên, sau quãng thời gian đó là sự phát triển trở lại trong ngành công nghiệp, đánh dấu bằng tốc độ tăng cao nhất trong vòng 8 năm của thời kỳ này (1995 - 2002) của năm 2000 so với năm 1999 tăng 17,5% tương ứng với 29577 (tỷ đồng). Hai năm tiếp theo, tốc độ tăng tuy có giảm xuống nhưng ở mức độ không đáng kể 14,65% của năm 2001/2000 và 14,43% của năm 2002/2001 ứng với số lượng tăng tuyệt đối là 29055 (tỷ đồng) và 32822 (tỷ đồng). Tốc độ tăng trưởng GO bình quân của ngành công nghiệp thời kỳ 1995 - 2002 đạt ở mức 14,1%. Trong khi đó tốc độ tăng trưởng GO bình quân của ngành nông nghiệp trong cùng thời kỳ chỉ đạt con số 5,8%. Như vậy, có thể thấy rằng để đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân của toàn quốc trong giai đoạn 1995 - 2002 thì có sự đóng góp rất lớn của tốc độ tăng ngành công nghiệp. Điều này phù hợp với quy luật chung của sự phát triển kinh tế trên thế giới. Khi một nền kinh tế càng phát triển, sự đóng góp của ngành công nghiệp vào tổng sản phẩm trong nước càng pahỉ cao, giảm dần sự đóng góp của nông nghiệp. Như vậy, có thể thấy rằng sự đầu tư vào phát triển ngành công nghiệp của nước ta trong thời gian vừa qua là có hiệu quả. Nếu như trước kia trong thời kỳ bao cấp, nền công nghiệp của nước ta lạc hậu, yếu kém, hầu như không phát triển, sự đóng góp vào tăng trưởng kinh tế là rất ít thì trong thời kỳ 1995 - 2002 với sự đầu tư có hiệu quả của Nhà nước đã đem lại một kết quả đáng khả quan. Khẳng định cho con đường theo hướng phát triển "công nghiệp hoá, hiện đại hoá' là hoàn toàn đúng đắn. Tuy nhiên, khi phân tích sự phát triển của nền công nghiệp Việt Nam, chúng ta không chỉ đơn thuần xem xét đến tổng giá trị sản xuất đạt được mà còn phải xét đến các yếu tố khác tạo nên GO ngành công nghiệp như: chi phí trung gian (IC) hay giá trị gia tăng VA. Bảng 2: Biến động của chi phí trung gian (IC) ngành công nghiệp (1995 - 2002) theo giá cố định 1994 Đơn vị: tỷ đồng Năm Chỉ tiêu 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 GO 103374 117989 134420 150684 168749 198326 227381 260203 VA 37961 43263 48852 54607 60157 10866 79657 89106 IC 65413 74726 85568 96077 108592 127460 147724 171097 Trong thời kỳ (1995 - 2002), chi phí trung gian không ngừng gia tăng qua các năm. Năm 1995 thấp nhất 65413 (tỷ đồng) năm 1998 đạt 96077 (tỷ đồng); năm 2000 đạt: 127640 (tỷ đồng) và năm 2002 đạt: 171097 (tỷ đồng). Việc phát triển ngành công nghiệp đồng nghĩa với việc cần thêm rất nhiều chi phí cho mở rộng sản xuất và các chi phí phụ khác. Vì vậy, việc tăng chi phí trung gian qua các năm là một lẽ tất yếu. Tuy nhiên, tăng với tốc độ như thế nào đặt trong mối quan hệ tương tác với tốc độ tăng của GO và độ tăng của VA; một tốc độ tăng thế nào là phù hợp, có thể chấp nhận giúp cho ngành công nghiệp phát triển theo chiều hướng tốt. Bảng 3: Tốc độ phát triển của chi phí trung gian ngành công nghiệp (1995 - 2002) Năm Chỉ tieu 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Bình quân (1995-2002 1. Giá trị sản xuất GO (tỷ đồng) Tốc độ phát triển liên hoàn (%) Tốc độ phát triển định gốc 103374 - - 117989 144,14 144,14 134420 133,93 130,03 150684 112,10 145,77 168749 111,99 163,24 189326 117,53 191,85 227381 114,65 219,96 260203 111,43 251,71 170140,74 114,1 - 2. Giá trị gia tăng VA (tỷ đồng) Tốc độ phát triển liên hoàn (%) Tốc độ phát triển định gốc (%) 37961 - - 43263 113,97 113,97 48852 112,92 128,69 54607 110,16 158,47 60157 110,16 158,47 70866 117,80 186,68 79657 112,41 209,84 89106 111,86 234,73 60558,63 112,96 3. Chi phí trung gian IC (tỷ đồng) Tốc độ phát triển liên hoàn (%) Tốc độ phát triển định gốc (%) 65413 - - 74726 114,24 114,24 85568 114,51 130,81 108592 113,03 166,01 108592 113,03 166,01 127460 117,38 194,85 17724 115,80 225,83 171097 115,82 261,56 98886,13 114,72 Tốc độ tăng IC của thời kỳ 1995 - 2002 theo xu hướng tăng giảm khác nhau, cao nhất là vào năm 2000 là 17,35%, thấp nhất lànăm 1998 với 12,28%. Tốc độ tăng bình quân IC ngành công nghiệp thời kỳ này đạt 14,72% tương ứng lượng tăng tuyệt đối bình quân là 98886,13 (tỷ đồng). Có thể thấy trong thời kỳ (1995 - 2002) có tới 7 năm (ngoại trừ năm 2000); tốc độ tăng trưởng của IC luôn cao hơn tốc độ tăng của VA. Năm 1996/1995, tốc độ tăng của VA là 13,97%, trong khi tốc độ tăng của IC là 14,24%;năm 1999/1998, tốc độ tăng VA là 10,16%; còn tốc độ tăng của IC là 13,03%. Đến năm 2002/2001 tốc độ tăng của VA đạt 11,86%, tốc độ tăng của IC đạt 15,82%. Bình quân của thời kỳ, tốc độ tăng trung bình của VA là 12,9% thấp hơn so với tốc độ tăng trung bình của IC là 14,72%. Như vậy, qua cá số liệu này cho thấy trong khi ngành công nghiệp luôn phát triển qua từng năm, biểu hiện ở tốc độ tăng của giá trị sản xuất (GO); giá trị gia tăng (VA); chi phí trung gian (IC). Nhưng trong tốc độ tăng của GO thì đóng góp của VA luôn thấp hơn IC. Điều này khẳng định tăng trưởng ngành công nghiệp những năm qua yếu dựa vào những nhân tố tăng trưởng theo chiều rộng. Các sản phẩm tạo ra hao phí vật tư cao, chưa đi sâu vào chất lượng sản phẩm với phát triển khu vực công nghệ cao. Điều này đồng nghĩa với việc tăng trưởng trong ngành công nghiệp nước ta còn phải phụ thuộc rất lớn vào tài nguyên thiên nhiên, chưa đi vào phát triển công nghiệp chế biến. Bên cạnh đó việc sử dụng lãng phí nguồn lực cũng là một nguyên nhân làm cho hiệu quả sản xuất của ngành công nghiệp đạt được không cao. Giá trị gia tăng của ngành công nghiệp thấp, tỷ lệ chi phí trung gian trong giá trị sản xuất lại cao, năng suất lao động thấp làm cho rất nhiều sản phẩm của ngành công nghiệp tạo ra không có khả năng cạnh tranh so với mặt hàng cùng loại của các nước khác. Vì vậy, tiêu thụ gặp nhiều khó khăn dẫn đến hiệu quả sản xuất không cao. Điều này cho thấy, khi đánh giá về sự tăng trưởng của một ngành kinh tế nói chung, ở đây là ngành công nghiệp có thể thấy rằng không chỉ đánh giá qua tốc độ tăng của giá trị sản xuất bởi nó mới chỉ thể hiện một phần của sự tăng trưởng thông qua yếu tố số lượng tức là mặt lượng đơn thuần. Mà tác động chính có ảnh hưởng lớn đến sự tăng trưởng của một ngành kinh tế lại nằm chủ yếu ở yếu tố chất lượng phát triển chiều sâu. Bởi chỉ có phát triển theo chiều sâu mới tạo một bước ngoặt lớn cho sự phát triển chung của một ngành cũng như cả nền kinh tế quốc dân. Đối với ngành công nghiệp của Việt Nam nói riêng, chỉ khi nào trong tốc độ tăng của giá trị sản xuất, tốc độ tăng của giá trị tăng thêm cao hơn của chi phí trung gian thì lúc đó Việt Nam mới đật được một nền kinh tế có ngành công nghiệp cao, thực sự phát triển đạt được mục tiêu "Công nghiệp hoá, hiện đại hoá". II. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến biến động GO trong ngành công nghiệp (1995 - 2002) 1. Phân tích biến động GO trong ngành công nghiệp (1995 - 2002) Do tác động của 3 nhân tố: tổng số lao động; năng suất lao động cá biệt, kết cấu lao động: +Tổng số lao động: ST + Năng suất lao động sống cá biệt: W = + Kết cấu lao động: dt Mô hình: IGO = IW x Id x I ST Ipq = = x x Trong đó: GO1: kỳ nghiên cứu GOO: kỳ gốc Các lượng tăng (giảm) tuyệt đối: DGO = DGO + DGO (w) + D GO(d) Trong thời kỳ (1995 - 2002) có rất nhiều biến động trong giá trị sản xuất GO, tuy nhiên đề án này không phân tích sự biến động của GO qua các năm mà chỉ lựa chọn một số năm tiêu biểu: 1995, 1998, 2000 và năm 2002. 1.1. Phân tích biến động GO trong ngành công nghiệp (1995 - 2002) do tác động của 3 nhân tố: tổng số lao động, năng suất lao động bình quân và kết cấu lao động theo khu vực kinh tế. Bảng 4: Giá trị sản xuất, năng suất lao động; số lượng lao động các khu vực năm 1995, 1998, 2000, 2002 ngành công nghiệp Khu vực kinh tế Năm 1995 Năm 1998 Năm 2000 Năm 2002 GO (tỷ đồng) T (người) W(tỷ đồng/ng) GO (tỷ đồng) T (người) W (tỷ đồng/ng) GO (tỷ đồng) T (người) W (tỷ đồng/ng) GO (tỷ đồng) T (người) W (tỷ đồng/ng) Khu vực kinh tế trong nước 77441 2528486 0,030624 102736 2488377 0,041286 127041 2943508 0,043508 16827 3534472 0,047616 Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài 25933 104715 0,247653 47948 2537712 0,188986 71285 71285 363859 91906 595682 0,154287 Toàn ngành công nghiệp 103374 2633201 0,039258 150684 2742089 0,054952 198326 198326 3307367 260203 4130154 0,063001 1.1.1. Năm 1998 so với năm 1995: Kết quả tính toán mô hình: = x x 1,4577 = 1,0857 x 1,2916 x 1,0414 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 145,77 47310 100,00 108,57 11639,94 24,60 129,16 31395,13 66,36 104,14 4274 9,04 Giá trị sản xuất của ngành công nghiệp theo khu vực kinh tế của năm 1998 so với năm 1995 tăng 45,77% tức là tăng thêm 47310 (tỷ đồng) là do ảnh hưởng của 3 nhân tố: - Do năng suất lao động của các khu vực kinh tế tăng 8,57% làm cho GO tăng thêm 11639,94 tỷ đồng. - Do lượng lao động của các khu vực kinh tế tăng 4,14% làm cho GO tăng thêm 4274,0 tỷ đồng tăng thêm 31395,13 tỷ đồng 1.1.2. Năm 2000 so với 1998 Kết quả tính toán theo mô hình: = x x 1,3162 = 1,0422 x 1,0470 x 1,2061 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 131,62 476,42 100,00 104,22 8036,07 16,87 104,70 31062,43 65,19 120,61 8543,5 17,94 Giá trị sản xuất ngành công nghiệp theo khu vực kinh tế năm 2000 so với năm 1998 tăng 31,62% tức là tăng thêm 47642 tỷ đồng là do tác động của 3 nhân tố: - Do năng suất lao động các khu vực công nghiệp tăng 4,22% làm cho GO tăng thêm 8036,07 tỷ đồng - Do lượng lao động theo các khu vực công nghiệp tăng 20,61% làm cho GO tăng 31062,43 tỷ đồng. - Do kết cáu lao động tăng 4,7% làm cho GO tăng 8543,5 tỷ đồng 1.1.3. Năm 2002 so với năm 2000: = = x 1,3119 = 0,9664 = 1,0872 x 1,2488 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 131,19 61877 100,00 96,64 -9047,25 -14,62 108,72 21585,57 34,88 124,88 19338,68 79,74 Giá trị sản xuất ngành công nghiệp theo khu vực kinh tế năm 2002 so với năm 2000 tăng 31,19% tức là tăng thêm 61877 tỷ đồng do tác động của 3 nhân tố. - Do năng suất lao động theo khu vực kinh tế giảm 3,36% làm cho GO của ngành công nghiệp giảm 9047,25 tỷ đồng. - Do số lượng lao động theo khu vực kinh tế tăng 24,88% làm cho GO của ngành công nghiệp tăng thêm 49338,68 tỷ đồng. - Do kết cấu lao động tăng 8,72% làm cho GO tăng thêm 21585,57 tỷ đồng. 1.2. Phân tích biến động GO trong ngành công nghiệp (1995 - 2002) do tác động của 3 nhân tố: Năng suất lao động bình quân; kết cấu lao động theo phân vùng kinh tế và tổng số lao động. Bảng 5: Giá trị sản xuất, lượng lao động, năng suất lao động ngành công nghiệp năm 1995, 1998, 2000, 2002 Khu vực kinh tế Năm 1995 Năm 1998 Năm 2000 Năm 2002 GO (tỷ đồng) T (người) W(tỷ đồng/ng) GO (tỷ đồng) T (người) W (tỷ đồng/ng) GO (tỷ đồng) T (người) W (tỷ đồng/ng) GO (tỷ đồng) T (người) W (tỷ đồng/ng) 1. Đồng bằng sông Hồng 17457 838899 0,202809 26369 792080 0,033291 31588 91294 0,038542 55654 1195123 0,04466560 2. Đông Bắc và Trung du BB 7149 289977 0,824654 10569 266487 0,039660 15831 287147 0,055132 14327 332107 0,043140 3. Tây Bắc 320 20019 0,015985 494 28472 0,021046 541 26172 0,020671 625 32317 0,019340 4. Khu bốn cũ 3662 255571 0,014329 4794 246750 0,019429 1158 166216 0,026888 9914 316773 0,031297 5. Duyên hải miền Trung 5478 177824 0,03806 8091 210804 0,038382 10834 248414 0,043613 13562 297910 0,045524 6. Tây Nguyên 1180 49187 0,023990 1535 52421 0,029282 1916 72455 0,026444 2218 79825 0,027786 7. Đông Nam Bộ 50846 604926 0,84053 75050 746934 0,100477 98514 1052799 0,093373 126768 1364489 0,092905 8. ĐB sông C.Long 11958 330452 0,036187 15508 355850 0,043580 18480 853151 0,021661 24180 449785 0,053759 9. Không phân vùng 5324 66346 0,080246 874 47291 0,174959 9864 56029 0,176052 12964 61825 0,029689 10. Toàn ngành CN 103374 2633201 0,039258 150684 2742089 0,054952 198326 3307367 0,0059965 260203 4130154 0,063001 1.2.1. Năm 1998 so với năm 1995: Kết quả tính toán theo mô hình: = x x 1,4577 = 0,5833 x 2,3997 x 1,0414 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 145,77 47310 100,00 58,33 -107643,51 -227,53 239,97 150678,88 318,49 104,14 4274,63 9,04 Giá trị sản xuất ngành công nghiệp theo vùng kinh tế năm 1998 so với năm 1995 tăng 45,77% tức là tăng thêm 47310 tỷ đồng là do tác động của 3 nhân tố: - Do năng suất lao động các vùng kinh tế giảm 41,67% làm cho GO giảm đi 107643,57 tỷ đồng. - Do kết cấu lao động tăng 139,97% làm cho GO tăng 150678,88 tỷ đồng. - Do số lượng lao động tăng 4,14% làm cho GO tăng 4274,63 tỷ đồng. 1.2.2. Năm 2000 so với năm 1998: Kết quả tính toán theo mô hình = x x 1,3162 = 0,9358 x 1,1661 x 1,2061 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 131,62 47642 100,00 93,58 -13600,96 -26,55 1,1661 30180,23 63,35 120,61 31062,73 65,2 GO của ngành công nghiệp năm 2000 so với năm 1998 tăng 47642 tỷ đồng là do tác động của 3 nhân tố. - Do năng suất lao động của các vùng kinh tế giảm 6,42% làm cho GO giảm đi 13600,96 tỷ đồng. - Do kết cấu lao động tăng 16,61% làm cho GO tăng thêm 31080,23 tỷ đồng. - Do số lượng lao động tăng 20,61% làm cho GO tăng thêm 31062,73 tỷ đồng. 1.2.3. Năm 2002 so với năm 2000: Kết quả tính toán theo mô hình = x x 1,3119 = 1,0981 x 0,9568 x 1,2488 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 131,19 61877 100,00 109,81 23235,251 37,55 95,68 -10696,931 -17,29 124,88 49338,68 79,74 Giá trị sản xuất ngành công nghiệp năm 2002 so với năm 2000 tăng 31,19% tức là tăng 61877 tỷ đồng là do tác động của 3 nhân tố. - Do năng suất lao động theo các phân vùng kinh tế tăng 9,81% làm cho GO tăng thêm 23235,251 tỷ đồng. - Do kết cấu lao động giảm 4,32% làm GO giảm 10696,931 tỷ đồng. - Do số lượng lao động tăng 24,88% làm cho GO tăng thêm 4938,68 tỷ đồng. -> Kết luận: Xem xét biến động GO qua các giai đoạn (1995 - 2002) tác động bởi 3 nhân tố: + Năng suất lao động + Tổng số lao động + Kết cấu lao động Nhìn chung sự tăng trưởng của GO mới chỉ theo chiều rộng bởi phần lớn sự tăng trưởng này chủ yếu dựa vào sự gia tăng số lượng lao động. Sự phát triển GO này chủ yếu phụ thuộc vào các nhân tố chiều rộng. Sự phát triển của năng suất lao động hầu như là không có, có những thời kỳ năng suất lao động lại bị giảm đi. Một ngành kinh tế muốn phát triển mạnh phải dựa vào sự đóng góp của các nhân tố chiều sâu. Điều này cũng khẳng định lại một lần nữa, sự phát triển ngành công nghiệp của Việt Nam còn mang yếu tố phát triển về số lượng, chưa đi sâu vào chất lượng. 2. Phân tích biến động GO ngành công nghiệp (1995 - 2002) Do tác động của 3 nhân tố: hiệu suất sử dụng vốn sản xuất; mức trang bị vốn sản xuất cho lao động và tổng số lao động: + Hiệu suất sử dụng vốn sản xuất: H + Mức trang bị vốn sản xuất cho lao động: + Tổng số lao động ST Mô hình: Ipq = Trong đó: H1. Bảng 6: Hiệu suất sử dụng vốn sản xuất, mức trang bị vốn sản xuất cho một lao động, tổng số lao động ngành công nghiệp (1995 - 2002) Chỉ tiêu Năm GO (Tỷ đồng) H (tỷ đồng/người) TR (tỷ đồng/người) ST (người) 1995 1998 2000 2002 103374 150684 198326 260203 0,811636 0,594122 0,547299 0,520779 0,048369 0,092493 0,109565 0,120974 2633201 2742089 3307367 4130154 2.1. Năm 1998 so với năm 1995: Kết quả tính toán theo mô hình: = x x 1,4577 = 0,7320 x 1,9122 x 1,0414 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 145,77 47310 100,0 73,20 -55166,4 -116,61 191,22 98201,41 207,57 104,14 4274,99 9,036 GO năm 1998 so với năm 1995 của ngành công nghiệp tăng 45,77% tức là tăng thêm 47310 (tỷ đồng) là do tác động của 3 nhân tố: - Do hiệu suất sử dụng vốn giảm 26,8% làm cho GO giảm 55166,4 (tỷ đồng) - Do số lượng lao động tăng 4,16% làm cho GO tăng thêm 106615,25 (tỷ đồng) - Do mức trang thiếtbị vốn sản xuất bình quân1 lao động tăng 91,22% làm cho GO tăng 98201 (tỷ đồng) 2.2. Năm 2000 so với năm 1998: Kết quả tính toán theo mô hình: = x x 1,3162 = 0,9212 x 1,1846 x 1,2061 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 131,62 47642 100,00 92,12 -16966,98 -35,61 118,46 33546,13 70,41 120,61 31062,85 65,2 GO của ngành công nghiệp năm 2000 so với năm 1998 tăng 31,62% tức là tăng thêm 47642 tỷ đồng là do tác động của 3 nhân tố: + Do hiệu suất sử dụng vốn giảm 7,88% làm cho GO giảm đi 16966,98 tỷ đồng. + Do mức trang thiết bị vốn sản xuất bình quân 1 lao động tăng 18,46% làm cho GO tăng thêm 33546,13 tỷ đồng. + Do số lượng lao động tăng 20,61% làm cho GO tăng 31062,85 tỷ đồng. 2.3. Năm 2002 so với năm 2000: Kết quả tính toán theo mô hình: = x x 1,3119 = 0,9515 x 1,1041 x 1,2488 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 131,19 61877 100,00 95,15 -13250,16 -21,41 110,41 25789,24 41,68 124,88 49337,92 79,73 GO ngành công nghiệp năm 2002 so với năm 2000 tăng 31,19% tức là tăng 61877 tỷ đồng là do tác động của 3 nhân tố: - Do hiệu suất sử dụng vốn giảm 4,85% làm cho GO giảm đi 13250,16 tỷ đồng. - Do mức trang thiết bị vốn sản xuất bình quân1 lao động tăng 10,41% làm cho GO tăng 25789,24 tỷ đồng. - Do số lượng lao động tăng 24,88% làm cho GO tăng thêm 49337,92 tỷ đồng. -> Kết luận Sự phát triển của GO ngành công nghiệp trong thời kỳ 1995 - 2002 là do ảnh hưởng chủ yếu tác động của 2 nhân tố mức trang bị vốn sản xuất bình quân1 lao động và tổng số lao động còn nhân tố hiệu suất sử dụng vốn hầu như đều giảm. Điềunày cũng có nghĩa, phát triển của Go do các nhân tố chiều rộng đem lại -> phù hợp với phân tích khi sử dụng mô hình trên. III. PHân tích biến động VA ngành công nghiệp thời kỳ 1995 - 2002 Do ảnh hưởng của các nhân tố: Tổng số lao động ST Năng suất lao động bình quân Kết cấu lao động doanh thu Hệ thống chỉ số: IVA = IW x Id x IST Trong đó: .ST1 = VA1: VA1: kỳ nghiên cứu VA0: Kỳ gốc : Năng suất lao động bình quân kỳ gốc, kỳ nghiên cứu : Năng suất lao động bình quân kỳ gốc giả định tính theo kết cấu lao động kỳ nghiên cứu. T1; T0: Số lượng lao động ở kỳ nghiên cứu; kỳ gốc Biến động tuyệt dodói DVA = D(w) + D(d) + D(ST) 1. Phân tích biến động VA ngành Công nghiệp (1995 - 2002) theo khu vực kinh tế do tác động của 3 nhân tố: Năng suất lao động, số lượng lao động và kết cấu lao động Bảng 7: Năng suất lao động số lượng lao động và kết cấu lao động của ngành công nghiệp (1995 - 2002) theo khu vực kinh tế Năm Khu vực kinh tế Năm 1995 Năm 1998 Năm 2000 Năm 2002 VA (tỷ đồng) T (người) W(tỷ đồng/ng) VA (tỷ đồng) T (người) W (tỷ đồng/ng) VA (tỷ đồng) T (người) W (tỷ đồng/ng) VA (tỷ đồng) T (người) W (tỷ đồng/ng) Khu vực kinh tế trong nước 27030 2528486 0,010690 34761 2488377 0,013970 41436 2943508 0,014077 52537 353542 0,14864 Khu vực kinh tế có vốn đầu nước ngoài 10931 104715 0,104388 19846 253712 0,078223 29430 363859 0,080883 36569 565682 0,061391 Toàn ngành công nghiệp 37961 2633201 0,014416 54607 2742089 0,019915 70866 3307367 0,021427 81906 4130154 0,021515 1.1. Năm 1998 so với năm 1995: = x x 1,448 = 0,5896 x 2,3429 x 1,0488 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 144,88 16916 100,00 58,96 -38008,19 -224,69 234,29 53085,23 313,82 104,88 1838,96 10,87 VA của ngành công nghiệp văn 1998 so với năm 1995 tăng 44,88% tức là tăng 16916 tỷ đồng là do tác động của 3 nhân tố: - Do bản thân năng suất lao động của các khu vực kinh tế giảm 41,01% làm cho VA giảm 30088,19 tỷ đồng. - Do kết cấu lao động tăng 134,29% làm cho VA tăng thêm 53085,23 tỷ đồng. - Do số lượng lao động tăng 4,88% làm cho VA tăng thêm 1838,96 tỷ đồng. 1.2. Năm 2000 so với năm 1998: = x x 1,2977 = 1,0184 x 1,0559 x 1,2068 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 129,77 16259 100,00 101,84 1283,05 7,89 105,59 3683,66 22,66 120,68 11292,29 69,45 VA ngành công nghiệp năm 2000 so với năm 1998 tăng 29,77% tức là tăng 16259 tỷ đồng do tác động của 3 nhân tố: - Do bản thân năng suất lao động theo các khu vực tăng 1,84% làm cho VA tăng 1283,05 tỷ đồng. - Do kết cấu lao động tăng 5,59% làm cho VA tăng 3683,66 tỷ đồng. - Do số lượng lao động tăng 20,68% làm cho VA tăng 11292,29 tỷ đồng. 1.3. Năm 2002 so với năm 2000: = x x 1,1558 = 0,8576 x 1,1079 x 1,2488 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 115,58 11040 100,00 85,76 -13602,82 -123,21 110,79 7012,01 63,51 124,88 17630,81 159,70 VA của ngành công nghiệp năm 2002 so vớinăm 2000 tăng 15,58% tức là tăng 11040 tỷ đồng là do tác động của 3 nhân tố: - Do bản thân năng suất lao động các khu vực kinh tế giảm 14,24% làm cho VA giảm 13602,82 tỷ đồng. - Do kết cấu lao động tăng 10,79% làm cho VA tăng 7012,07 tỷ đồng. - Do số lượng lao động tăng 10,79% làm cho VA tăng 17630,81 tỷ đồng. 2. Phân tích biến động VA theo vùng kinh tế (1995 - 2002) Năm Phân vùng kinh tế Năm 1995 Năm 1998 Năm 2000 Năm 2002 GO (tỷ đồng) T (người) W(tỷ đồng/ng) GO (tỷ đồng) T (người) W (tỷ đồng/ng) GO (tỷ đồng) T (người) W (tỷ đồng/ng) GO (tỷ đồng) T (người) W (tỷ đồng/ng) 1. Đồng bằng sông Hồng 6408 838899 0,007639 9450 792080 0,011931 12235 912894 0,013401 16186 4195123 0,0012543 2. Đông Bắc và Trung du BB 2440 289977 0,008414 3519 266487 0,013206 5261 287147 0,018321 6715 332107 0,020218 3. Tây Bắc 114 20019 0,005710 173 23472 0,007354 186 26172 0,007112 306 32317 0,099477 4. Khu bốn cũ 1301 255571 0,005092 1658 246750 0,006718 2442 266216 0,009171 3248 316773 0,010255 5. Duyên hải miền Trung 1918 177824 0,010785 2749 210804 0,013042 3627 248414 0,014602 4826 297910 0,016199 6. Tây Nguyên 420 49187 0,008540 536 52421 0,010234 661 72455 0,009121 733 79825 0,099189 7. Đông Nam Bộ 19072 604926 0,031428 27784 746934 0,037197 36135 1052799 0,034323 44119 7364489 0,032334 8. ĐB sông C.Long 4104 330452 0,012419 5298 355850 0,014887 6287 853151 0,007369 7888 449785 0,017537 9. Không phân vùng 2184 33346 0,032917 3441 47291 0,074766 4032 56029 0,071970 5085 61825 0,082250 10. Toàn ngành CN 37961 2633201 0,014416 54607 2742089 0,019915 70866 3307367 0,021427 89106 4130154 0,021575 2.1. Năm 1998 so vớinăm 1995 Kết quả tính toán theo mô hình = x x 1,4385 = 1,3024 x 1,0607 x 1,0413 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 143,85 16646 100,00 130,24 12677,09 76,16 106,07 2399,95 14,42 104,13 1568,96 9,42 VA của ngành công nghiệp năm 1998 so với 1995 tăng 43,85% tức là tăng 16646 tỷ đồng là do tác động của 3 nhân tố: - Do bản thân năng suất lao động theo từng vùng kinh tế tăng 30,24% làm cho VA tăng 12677,09 tỷ đồng. - Do kết cấu lao động tăng 6,8% làm cho VA tăng 2399,95 tỷ đồng. - Do số lượng lao động tăng 4,13% làm cho VA tăng 1568,96 tỷ đồng. 2.2. Năm 2000 so với năm 1998: Kết quả tính toán theo mô hình: = x x 1,2977 = 0,9253 x 1,1627 x 1,2062 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 129,77 16259 100,00 92,53 -5719,85 -35,18 116,27 10719,64 65,93 120,62 11259,21 69,25 VA của ngành công nghiệp năm 2000 so với năm 1998 tăng 29,77% là do tác động của 3 nhân tố: - Do năng suất lao động theo từng vùng kinh tế giảm 7,47% là cho VA giảm 5719,85 tỷ đồng. - Do kết cấu lao động tăng 16,27% làm cho VA tăng 10719,64 tỷ đồng - Do số lượng lao động tăng 20,62% làm cho VA tăng 11259,21 tỷ đồng. 2.3. Năm 2002 so với năm 2000: = x x 1,2574 = 0,7212 x 1,4318 x 1,2488 Nhân tố Chỉ tiêu GO W D ST Chỉ số (%) Lượng tăng tuyệt đối GO (tỷ đồng) Tỷ trọng đóng góp (%) 125,74 18240 100,00 72,12 -36007,8 -197,41 143,18 -36007,06 200,75 124,88 17630,81 96,66 VA của năm 2002 so với năm 2000 tăng 25,74% tức là tăng 18240 tỷ đồng là do tác động của 3 nhân tố: - Do năng suất lao động tăng 41,38% làm cho VA tăng 36617,06 tỷ đồng. - Do số lượng lao động tăng 24,88% làm cho VA tăng 17630,81 tỷ đồgn. -> Kết luận Nhìn chung VA của ngành công nghiệp thời kỳ 1995 - 2002 tăng lên do ảnh hưởng của các nhân tố theo chiều rộng: kết cấu lao động và số lượng lao động. Còn nhân tố chiều sâu: năng suất lao động hầu như có xu hướng giảm. Điều này làm cho chất lượng phát triển của ngành công nghiệp còn kém. IV. Khuyến nghị - Cải thiện năng suất lao động, chú trọng nâng cao chất lượng đào tạo nghề bên cạnh việc tăng cường đầu tư vốn, công nghệ vào lĩnh vực sản xuất công nghiệp. Đây là nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới. - Giảm chi phí trung gian đặc biệt là chi phí về năng lượng, thuê nhà để nâng cao hiệu quả kinh tế. - Tiếp tục chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo vùng vàtheo khu vực kinh tế