Đề tài Những vấn đề lý luận về hoạt động tài trợ cho thuê tại các công ty cho thuê tài chính

trì, bảo dưỡng, cách thức vận hành, sử dụng, cung cách quản trị những vấn đề phát sinh do thiết bị mang lại…Điều này được Công ty cho thuê tài chính của BIDV đặc biệt chú trọng. Hiện nay, công ty có 2 phòng kinh doanh (Phòng I có địa bàn kinh doanh là Hà Nội và các tỉnh phía nam Hà Nội, Phòng II có địa bàn là Hà Nội và các tỉnh phía Bắc Hà Nội) chuyên trách về hoạt động chăm sóc khách hàng, tiếp nhận tất cả các yêu cầu về dịch vụ liên quan do khách hàng chuyển đến nhằm thoả mãn tối ưu nhu cầu của khách hàng; tư vấn cho khách hàng về thủ tục cho thuê tài chính và tài sản thuê… Thực tế cho thấy các công ty cho thuê tài chính thường kinh doanh chuyên ngành về một vài loại tài sản hay thiết bị, máy móc nhất định. Công ty cho thuê tài chính I của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam thường cho thuê máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải phục vụ thi công; thiết bị gắn với bất động sản và văn phòng….Công ty cho thuê tài chính ANZ/VTRAC chuyên cho thuê các loại phương tiện vận tải là chủ yếu. Lĩnh vực mà Công ty cho thuê tài chính của Ngân hàng đầu tư và phát triển VN tập trung cho thuê là thiết bị thi công, các dây chuyền sản xuất. Vì vậy, các công ty cho thuê thường có mối liên hệ chặt chẽ với một số nhà cung cấp những mặt hàng đó. Do đó, nhà cung cấp thường có chính sách ưu đãi trong việc cung cấp hàng hoá cho công ty cho thuê tài chính như bán hàng trả chậm, chiết khấu hoa hống…. Về phía công ty cho thuê tài chính, do chuyên tài trợ, kinh doanh trong một số lĩnh vực chuyên biệt nên thường có mối liên hệ gắn bó với khách hàng trong ngành sản xuất đó. Các số liệu thống kê cho thấy thì các công ty cho thuê tài chính trực thuộc các Ngân hàng thương mại quốc doanh Việt Nam là có uy tín và gắn bó với khách hàng nhất. Tóm lại, công ty cho thuê tài chính có vai trò như cầu nối giữa nhà chế tạo máy móc thiết bị với các khách hàng tiêu thụ các loại sản phẩm đó cho nên cần nghiên cứu kỹ các nhu cầu trang bị của các doanh nghiệp - nguồn khách hàng chủ yếu của các công ty cho thuê tài chính. 2.2. hµng ho¸ 2.2.1. c¸c lo¹i hµng ho¸ cã thÓ “leasing” ë ViÖt Nam Do mức độ rủi ro trong kinh doanh nói chung và hoạt động cho thuê tài chính nói riêng ở Việt Nam hiện nay còn ở mức cao, các hoạt động tài trợ cho thuê chỉ tập trung vào một số tài sản, thiết bị dễ di chuyển, có nhu cầu mang tính phổ biến ổn định hoặc dễ chuyển nhượng, mua bán như: * Ngành xây dựng cơ bản: máy móc, thiết bị thi công, xây dựng, đào lắp, máy ủi…. * Ngành du lịch - khách sạn: các loại xe du lịch, các loại thiết bị văn phòng phục vụ cho các khách sạn vừa và nhỏ. * Ngành dệt may, da giầy…: các loại máy dệt hiện đại, máy may, các loại máy nhuộm, cán láng, in hoa hiện đại… * Các loại thiết bị văn phòng: máy vi tính, máy photocopy, máy điện thoại * Các loại máy móc, thiết bị động lực: máy phát điện vừa và nhỏ, máy biến áp điện… * Các loại phương tiện vận tải đường bộ: các loại xe chở khách, các loại xe tải, xe ôtô con, xe cẩu, xe nâng các cỡ…. * Các loại máy công cụ: các loại máy cắt, gọt kim loại, các loại máy rèn, dập, các loại máy hàn và các loại máy gia công đồ gỗ. * Các loại máy ngành gốm sứ: các loại lò nung gas, lò nung điện, các loại máy khai thác , nhào trộn nguyên liệu, các loại khuôn mẫu… * Các loại bất động sản: nhà xưởng, văn phòng làm việc… Thị trường máy móc, thiết bị và nhà xưởng ở Việt Nam là một thị trường có khối cầu đang gia tăng mạnh, các loại nhu cầu rất đa dạng, phong phú. Trong khi đó, nguồn cung lại mỏng hoặc cung - cầu chưa gặp nhau nên sự chênh lệch giữa cung và cầu vẫn rất lớn. Hệ thống pháp lý thì đang trong thời gian hoàn thiện dần nên kinh doanh thuê mua còn mang nhiều rủi ro nên việc tiến hành hoạt động tài trợ cho thuê luôn được các công ty cho thuê tài chính tính toán, thẩm định kỹ lưỡng. 2.2.2. ph­¬ng thøc cho thuª ®ang ¸p dông Nhu cầu về đổi mới máy móc thiết bị và gia tăng các nguồn vốn để phát triển sản xuất của các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay là rất lớn và cấp thiết. Các công ty cho thuê tài chính đã thực sự tham gia vào cạnh tranh trên thị trường thuê mua. Thêm vào đó, đặc điểm môi trường kinh doanh Việt Nam rất phức tạp tạo ra những rủi ro cao cho các hoạt động thuê mua. Do đó, cần phải có sự lựa chọn những phương thức tài trợ cho thuê có độ an toàn cao và phù hợp như sau: * Phương thức bán và tái thuê: đối với các loại máy móc thiết bị còn đời sống hữu ích thực tế và nhà xưởng, văn phòng của doanh nghiệp, nhất là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ sản xuất gia công hàng xuất khẩu. * Phương thức thuê mua hợp tác: đối với các loại máy móc thiết bị mới, hiện đại phải nhập khẩu từ nước ngoài, chủ yếu sử dụng nguồn vốn đi vay từ các ngân hàng nước ngoài, các tổ chức tài chính quốc tế trong khi nguồn vốn của các ngân hàng Việt Nam còn hạn chế. Đây cũng chính là hình thức góp phần thu hút nguồn vốn nước ngoài đầu tư cho nền kinh tế đất nước. Hai phương thức cho thuê trên đang được áp dụng phổ biến ở tất cả các công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam vì chúng thích hợp đối với thị trường Việt Nam và nó mang lại lợi nhuận tối ưu hơn cho các công ty cho thuê tài chính khi sử dụng các phương thức khác. Do Việt Nam chưa có thị trường mua bán các loại máy móc thiết bị cũ và nhất là các thủ tục xuất nhập khẩu khá phức tạp, do đó đối với các loại máy móc, thiết bị thường được các công ty cho thuê áp dụng loại hợp đồng hoàn trả toàn bộ. Trên cơ sở đó, hình thành cả những hợp đồng theo phương thức bán và tái thuê, có sự tài trợ vốn của ngân hàng và được khách hàng hoàn trả toàn bộ giá trị hợp đồng trong thời gian cơ bản hoặc những hợp đồng đan xen giữa thuê hợp tác và hoàn trả toàn bộ… Thêm vào đó, về phương pháp tính tiền thuê và lãi cho thuê, các công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam thường sử dụng 2 cách phổ biến là: * Tính theo dòng niên kim cố định * Tính theo trả nợ gốc đều trong đó cách thứ nhất được sử dụng phổ biến hơn vì lãi sẽ thu được nhiều hơn. 2.3. nguån vèn cho ho¹t ®éng tµi trî Cho thuê tài chính là loại hình kinh doanh mà hàng hoá được sử dụng trong các giao dịch có giá trị kinh tế rất đa dạng, từ thấp lên cao nhưng thường là khá lớn, có thời gian thu hồi vốn chậm. Trong điều kiện hiện nay ở Việt Nam, những đặc điểm của hoạt động này đòi hỏi các công ty cho thuê phải có những khả năng dồi dào về mặt tài chính trung và dài hạn. 2.3.1. vèn tù cã cña c«ng ty Đây là số vốn điều lệ do các ngân hàng sẽ xuất vốn cho các công ty cho thuê tài chính góp đủ tối thiểu bằng vốn pháp định theo quy định của Chính phủ tại Nghị định số 82/1998/NĐ-CP ngày 03/10/1998. Tuy nhiên để phát triển hoạt động đáp ứng nhu cầu to lớn của thị trường này, nguồn vốn ban đầu của công ty sẽ không đủ. Vì thế, các Ngân hàng có thể tiếp tục đầu tư, bổ sung vốn, hoặc dùng nguồn lợi nhuận tích luỹ tái đầu tư. 2.3.2. nguån vèn huy ®éng b»ng tr¸i phiÕu trung h¹n vµ dµi h¹n Công ty cho thuê tài chính cũng là một dạng định chế tài chính trung gian. Do đó, khi được sự cho phép của Ngân hàng Nhà nước, công ty có thể phát hành trái phiếu để huy động vốn hoạt động. Các công ty thường phải tính toán mức lãi suất cùng các chi phí khi huy động so với lãi suất tài trợ để đảm bảo tính hiệu quả, đồng thời đảm bảo sự chính xác giữa thời hạn của trái phiếu và kỳ hạn trả nợ. 2.3.3. nguån vay tõ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c Khi đã đi vào hoạt động ổn định, xác lập được vị thế của công ty trên thị trường, công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam thường vay các định chế tài chính trong và ngoài nước những khoản vay trung, dài hạn bằng ngoại tệ để có mức lãi suất thấp. Số nợ này có thể được thế châp bằng quyền sở hữu các loại thiết bị đang tài trợ hoặc có sự bảo lãnh của các Ngân hàng mẹ. 2.3.4. nguån vèn tr¶ chËm tiÒn mua thiÕt bÞ cña c¸c nhµ cung cÊp Do tập trung chuyên doanh vào một số loại thiết bị, máy móc chuyên dùng nhất định, nên các công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam thường có mối quan hệ chặt chẽ với một số nhà cung cấp. Bởi vậy, công ty có thể mua trả chậm một số máy móc thiết bị để tài trợ cho khách hàng, sau khi nhận được tiền thuê sẽ chuyển trả cho họ. Song các công ty cho thuê cũng rất lưu ý phối hợp chính xác kỳ hạn thu tiền thuê với thời hạn trả nợ cho nhà cung cấp. 2.3.5. nguån vèn thanh to¸n ®ît 1 cña ng­êi thuª sau khi nhËn tµi s¶n Trong quá trình hoạt động, sẽ có những khách hàng phải trả tiền thuê đợt đầu, ngay sau khi nhận được tài sản. Công ty cho thuê tài chính sẽ sử dụng nguồn tài chính này để tiếp tục tài trợ cho những hợp đồng khác. Tóm lại, bằng những nguồn vốn này, các công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam có thể khai thác, tận dụng và chỉ sau một vài năm tổng nguồn vốn hoạt động có thể lên tới hàng trăm tỷ đồng. Một ví dụ thực tế là Công ty cho thuê tài chính của BIDV được thành lập từ cuối năm 1998, với số vốn pháp định 55 tỷ đồng. Sau hơn 2 năm hoạt động, công ty đã bước đầu làm ăn có lãi hơn 400 triệu đồng. Tổng trị giá cho thuê tài chính của công ty là 165 tỷ đồng. Đơn vị: tỷ VND NGUỒN VỐN Năm 2001 Năm 2002 Năm 2003 * vốn điều lệ * quỹ * vốn vay * vốn khác 102 2 188 13 102 4 444 32 102 10 632 30.6 TỔNG 305 582 774.6 Đơn vị: tỷ VND DƯ NỢ THUÊ Năm 2001 Năm 2002 Năm 2003 * nội ngành * ngoại ngành * quốc doanh * ngoài quốc doanh 81 219 123 177 112 462 206 368 147 619 240 526 TỔNG 300 574 766 Đơn vị: tỷ VND KẾT QUẢ Năm 2001 Năm 2002 Năm 2003 * lợi nhuận trước thuế * doanh thu * chi phí * nợ quá hạn 5.7 14.7 9 0 11.6 27.4 25.8 4.9 13.3 61.1 47.8 8 Bảng 4: Nguồn vốn, dư nợ thuê và kết quả của Công ty CTTC của BIDV trong 3 năm 2001, 2002 và 2003 Qua số liệu trên, ta thấy việc tăng nguồn vốn của công ty thông qua các kênh, trong đó chủ đạo là vốn vay: từ 188 tỷ năm 2001 lên 444 tỷ năm 2002, và lên tới 632 tỷ năm 2003 đã làm tổng nguồn vốn tăng tương ứng 305 tỷ(2001), 582 tỷ (2002), 774,6 tỷ(2003). Nhờ đó, Công ty cho thuê tài chính của BIDV có thể đầu tư nhiều hơn, tốc độ quay vòng vốn nhanh, kéo theo tổng dư nợ thuê tăng sau 2 năm đã tăng từ 300 tỷ lên 766 tỷ. Kết quả là doanh thu tăng hơn 4,1 lần từ 14,7 tỷ lên 61,1 tỷ. Điều này cho thấy một tín hiệu khả quan trong hoạt động cho thuê tài chính ở nước ta, góp phần có thêm một kênh tài trợ vốn hữu hiệu cho các doanh nghiệp. 2.4. C¬ cÊu tæ chøc vµ c¬ cÊu nh©n sù Xuất phát từ những đặc điểm riêng có, hoạt động của các công ty cho thuê tài chính đòi hỏi phải có một hệ thống cơ cấu tổ chức riêng cho phù hợp mà không thể áp dụng theo khuôn mẫu của các loại định chế tài chính khác, mặc dù chúng cũng có nét tương đồng. 2.4.1. c¬ cÊu tæ chøc Do đặc điểm riêng của hoạt động này, nên các công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam là đều là công ty hoạt động độc lập, có tư cách pháp nhân. Bởi các công ty này phải tiến hành hoạt động xuất, nhập máy móc thiết bị, mặt khác khi xảy ra tranh chấp hay khởi kiện những khách hàng không tuân thủ luật pháp, đòi hỏi phải có tư cách pháp nhân để tiến hành các thủ tục, quyền hạn của luật pháp. Đồng thời do tính chất riêng có, hoạt động của các công ty cho thuê tài chính liên quan đến lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ, đến việc thẩm định giá trị của tài sản, thiết bị về mặt công nghệ, giá trị sử dụng và cả về mặt tài chính. Do đó, mô hình hoạt động của một công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam thường phải có ba cụm nghiệp vụ sau đây: * Bộ phận nghiệp vụ tín dụng: Bộ phận này giữ chức năng huy động vốn, vay nợ và tiến hành tài trợ, hạch toán kế toán, định giá cho thuê, thẩm định rủi ro, xét tư cách khách hàng nhận tài trợ…. * Bộ phận tiếp thị và quản lý tài sản cho thuê: Bộ phận này đảm nhiệm vai trò vừa nghiên cứu mở rộng thị trường vừa kiểm tra, kiểm soát việc khách hàng có thực hiện đúng thoả thuận đối với tài sản, thiết bị hay không. Mặt khác, bộ phận này còn có nhiệm vụ thẩm định công nghệ, đánh giá giá trị hữu ích cũng như giá cả của tài sản, máy móc. * Bộ phận xuất nhập khẩu tài sản: Hoạt động của công ty cho thuê tài chính có mối liên hệ chặt chẽ với thị trường công nghệ, thị trường máy móc thiết bị và các nhà cung cấp. Bộ phận đối ngoại và xuất nhập khẩu đảm nhiệm toàn bộ các hoạt động liên hệ với bên ngoài để đảm bảo kế hoạch nhập khẩu máy móc thiết bị, công nghệ mới, và xuất khẩu những máy móc cũ… Ba bộ phận có sự liên hệ ràng buộc chặt chẽ với nhau, vì mỗi lĩnh vực đều có liên quan phụ thuộc đến các bộ phận còn lại. Do đó, các công ty cho thuê tài chính rất chú ý phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng mọi hoạt động của các bộ phận. 2.4.2. c¬ cÊu nh©n sù Xuất phát từ mô hình tổ chức trên, các công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam phải có đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao về từng chuyên ngành hẹp trong ba lĩnh vực trên bao gồm: * bộ phận nghiệp vụ tín dụng: là các chuyên viên về ngân quỹ, tín dụng, kế toán. * bộ phận tiếp thị và quản lý tài sản: là các chuyên viên về công nghệ, kỹ thuật thuộc chuyên ngành hẹp các loại thiết bị mà công ty chuyên doanh; các chuyên viên pháp lý. * bộ phận xuất nhập khẩu: là các chuyên viên về xuất, nhập khẩu thiết bị Nhìn chung, đội ngũ cán bộ của các công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam hầu hết đều là những chuyên gia trong lĩnh vực hẹp của họ. Đối với những chuyên ngành mà công ty thiếu cán bộ hay không cần phải tuyển người chính thức thì thường nhờ đến các tổ chức tư vấn để sử dụng những chuyên gia có trình độ nghiệp vụ cao trong từng lĩnh vực thuộc các tổ chức khác. 3. §¸nh gi¸ ho¹t ®éng tµI trî cho thuª t¹i c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ë ViÖt Nam 3.1. nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc Tín dụng trung và dài hạn của ngân hàng được xem là phương pháp truyền thống để các doanh vay vốn, nhưng những đòi hỏi khắt khe về thu tục thế chấp như sự thận trọng của các ngân hàng làm cho các doanh nghiệp khó tiếp cận đến nguồn vốn này. Trong khi đó, thị trường chứng khoán Việt Nam còn non trẻ, hơn nữa, đây là một sân chơi cho những luật lệ khá nghiêm ngặt, đòi hỏi các công ty muốn tham gia thị trường phải là doanh nghiệp lớn, làm ăn có uy tín và các báo cáo tài chính phải được công khai trên thị trường. Với những điều kiện khắt khe này, thị trường chứng khoán chỉ là sân chơi cho những công ty cổ phần lớn. Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như các doanh nghiệp mới thành lập việc tiếp cận với các nguồn vốn trung và dài hạn trên thị trường chứng khoán không phải là điều dễ dàng. Như vậy, cho thuê tài chính là hình thức tài chính thích hợp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ để mua máy móc thiết bị, thực hiện đầu tư cho sản xuất. Hoạt động tài trợ cho thuê của các công ty cho thuê tài chính là hoạt động có triển vọng, phù hợp với một nước đang phát triển như Việt Nam. Tính đến nay sau hơn 7 năm hoạt động, với 8 công ty cho thuê tài chính, trên 300 nhân viên chuyên nghiệp, vốn tự có trên 670,4 tỷ đồng chiếm khoảng 30% nguồn vốn Theo số liệu thống kê vào thời điểm tháng 8 năm 2003. và vốn đầu tư trên 3.000 tỷ đồng chiếm trên 90% tổng tài sản có, dư nợ quá hạn chiếm gần 4% tổng dư nợ quá hạn, hoạt động cho thuê tài chính đã đảm bảo nộp ngân sách, có lãi và góp phần hỗ trợ tích cực trong việc cung cấp các giải pháp tài chính cho doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ. Chính vì vậy, hoạt động này nhận được sự quan tâm đặc biệt của doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp tư nhân mới thành lập. Theo đánh giá của các công ty hoạt động cho thuê tài chính cho thấy, hoạt động này có những thuận lợi căn bản bởi môi trường pháp lý đã được xác định như Nghị định 16/CP của Chính phủ, Thông tư số 08 của Ngân hàng Nhà nước. Bên cạnh đó, nhiều khách hàng đã biết và sử dụng các dịch vụ cho thuê tài chính để đẩy mạnh sản xuất kinh doanh bằng việc xây dựng những dự án đầu tư tốt. Khi nhu cầu vốn cho nền kinh tế liên tục tăng cao, các ngân hàng thương mại không chỉ làm một nghiệp vụ huy động vốn, cho vay hoặc một số dịch vụ ngân hàng truyền thống mà có xu hướng tham gia mạnh vào các hoạt động dịch vụ, bảo hiểm, quỹ đầu tư, chứng khoán và đặc biệt tham gia rất mạnh trong việc cung cấp dịch vụ cho thuê tài chính. Tham gia mạnh vào hoạt động cho thuê tài chính sẽ góp phần làm giảm áp lực cho vay vốn trung và dài hạn, và tăng tốc độ quay vòng vốn, nhờ đó mà đầu tư được nhiều hơn, thu được nhiều lợi nhuận hơn, giảm thiểu rủi ro... Thông qua việc cho thuê máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển và các loại động sản xuất khác; CTTC cùng với các Cty tài chính, Cty bảo hiểm, quĩ đầu tư, quĩ hỗ trợ phát triển... trở thành những định chế tài chính bên cạnh hệ thống ngân hàng, đa dạng hóa hoạt động tín dụng. Nhiều chuyên gia kinh tế đã nhận định: tiềm năng khai thác và lợi ích của hoạt động cho thuê tài chính là rất lớn. Tác giả Hữu Thọ đã viết một bài báo trên trang web www.vdcmedia.vnn.vn vào ngày 28/11/2003 như sau: Thuê tài chính - giải pháp hiệu quả về vốn của các doanh nghiệp vừa và nhỏ (28/11/2003, 09h26 GMT+7) (VDC Media) Trong bối cảnh việc vay vốn của các ngân hàng gặp khó khăn vì có những quy định khắt khe, các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) có thể tìm đến các công ty cho thuê tài chính (CTTC) để giải quyết nhu cầu của mình mà không cần tới thế chấp hay kỹ quỹ đảm bảo. Lợi ích của thuê tài chính - Có thể được tài trợ đến 100% vốn đầu tư - Không phải thế chấp tài sản hoặc ký quỹ bảo đảm - Thủ tục thuê đơn giản, thuận tiện và được chuẩn hoá theo ISO 9001 - Lãi suất thuê hợp lý, do hai bên thoả thuận và không có phụ phí nào khác - Khấu hao tài sản thuê nhanh, đem lại lợi ích về thuế - Tài sản thuê thuộc về DN hoặc ưu tiên mua khi kết thúc thời hạn thuê…  Thuê tài chính - hình thức huy động vốn bằng động sản hiệu quả Theo ông Lê Đào Nguyên, Phó Tổng giám đốc Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam, thuê tài chính là một dịch vụ có nguồn gốc ngân hàng, trong đó các công ty cho thuê tài chính tài trợ cho các DN bằng máy móc thiết bị và các động sản khác theo nhu cầu của DN. Điều này có nghĩa là thay vì tìm đến ngân hàng để vay tiền cho các dự án đầu tư, các DN có thể tìm đến các công ty CTTC để thuê máy móc thiết bị và các động sản khác cho chính các dự án đó với lãi suất thuê (hay phí thuê) tương đối cạnh tranh so với lãi suất ngân hàng. Vẫn theo ông Nguyên, đối tượng được thuê tài chính rất rộng, bao gồm các doanh nghiệp, cá nhân và hộ gia đình kinh doanh, các tổ chức khác thuộc diện được vay vốn của các tổ chức tín dụng. Thời hạn thuê tài chính tuỳ thuộc vào thời gian sử dụng hữu ích của máy móc thiết bị nhưng thường từ khong 3-5 năm (tối đa là 7 năm). Trong thời gian thuê, quyền sở hữu tài sản thuê vẫn thuộc về công ty CTTC nhưng DN có toàn quyền sử dụng tài sản thuê cho mục đích kinh doanh của mình. Tiềm năng của thuê tài chính rất lớn Tại cuộc hội thảo “Dịch vụ ngân hàng với DN vừa và nhỏ” tổ chức sáng qua (27/11) tại Hà Nội, nhiều DNVVN lần đầu tiên biết đến khái niệm thuê tài chính mặc dù các công ty CTTC đã chính thức hoạt động trên thị trường từ 5 năm nay. Ông Lê Ninh, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm giám đốc Công ty cổ phần 125 tỏ ra rất quan tâm tới kênh huy động vốn này và “nếu biết sớm, chúng tôi có thể đã tham gia từ lâu”. Còn theo bà Trần Thị Hạnh, Giám đốc kinh doanh Công ty đầu tư và phát triển công nghệ Việt Nam, đây là hình thức huy động vốn rất hay, bản thân Công ty của bà đang sử dụng một chiếc ô tô theo hình thức thuê tài chính. Lãi suất cho thuê tài chính (bình quân) của Công ty CTTC NH Đầu tư và phát triển VN: 0,85%/tháng  Theo ông Nguyên, hiện nay, dư nợ cho thuê tài chính của các Công ty CTTC mới chỉ đạt hơn 3.000 tỉ đồng, chiếm khoảng 2% tổng dư nợ của các ngân hàng, trong khi ở các nước phát triểnm, tỉ lệ này lên tới 20%. Điều đó khẳng định thuê tài chính là một hoạt động đầy tiềm năng, đáp ứng nhu cầu thiết thực của nhiều DN, đặc biệt là các DNVVN. Tổng nguồn vốn đầu tư năm 2004 chiếm khoảng 36% tổng sản phẩm trong nước (GDP) và tăng dần lên trong những năm tiếp theo từ 38-40%, trong đó dự kiến sẽ huy động trong nước khoảng 70%. Vì thế, thị trường huy động vốn sẽ tiếp tục sôi động và cho thuê tài chính sẽ có thêm nhiều cơ hội để phát huy hiệu quả kinh doanh của mình trong toàn nền kinh tế. 3.2. h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n Là cánh tay phải đắc lực của ngân hàng thương mại, các công ty cho thuê tài chính đều được cấp vốn điều lệ ban đầu và được bổ sung vốn. Nguồn vốn bổ sung này có thể do các ngân hàng mẹ hoặc các tổ chức tín dụng chủ quản cấp. Trên thực tế, để tăng năng lực cho thuê tài chính, các công ty đều phải đi vay thêm vốn hoặc phát hành các công cụ nợ như trái phiếu công ty, nhận tiền gửi kỳ hạn trên 1 năm... Vì thế bài toán vốn của các công ty cho thuê tài chính cũng còn không ít khó khăn. Việc các công ty cho thuê tài chính thực hiện huy động trái phiếu, nhận tiền gửi kỳ hạn bước đầu đã giải quyết được những khó khăn trước mắt về vốn, nhưng xét về lâu về dài sẽ có nhiều hạn chế bởi chi phí đầu vào tăng cao (huy động vốn ngắn hạn từ các tổ chức tín dụng khác) theo lãi suất của thị trường. Bên cạnh đó, các công ty cho thuê tài chính không được huy động vốn trực tiếp mà phải thông qua một tổ chức tín dụng khác, điều này sẽ làm phát sinh thêm một lần chi phí. Như vậy, để giải quyết bài toán vốn của các công ty cho thuê tài chính cần phải có sự kết hợp của các ngân hàng thương mại, các tổ chức tín dụng và đặc biệt là cơ chế thoáng hơn trong việc huy động vốn. Trước hết, việc xem xét điều chỉnh tăng vốn điều lệ là cần thiết, phù hợp với khả năng quản lý và phát triển của công ty trong từng giai đoạn nhằm đảm bảo an toàn chung cho toàn hệ thống. Trong giai đoạn hiện nay, nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng chủ quản là rất cần thiết đối với hoạt động của các công ty cho thuê tài chính. Luật của các tổ chức tín dụng cần có những điều chỉnh phù hợp hơn đối với hoạt động cho thuê tài chính như cho phép các công ty được tham gia thị trường liên ngân hàng. Cải tiến thủ tục phát hành các công cụ nợ để việc huy động vốn đảm bảo nhanh gọn, đáp ứng được yêu cầu quản lý và kinh doanh trong điều kiện thị trường vốn ngày càng có sự cạnh tranh mạnh. Bên cạnh đó, các công ty cần được tiếp xúc với nguồn vốn từ các tổ chức tài chính trong và ngoài nước để có thể huy động được nguồn vốn trung và dài hạn với chi phí hợp lý, chấp nhận được nhằm tăng khả năng cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Các công ty cho thuê tài chính mới chỉ dừng lại ở hình thức cho thuê tài chính mà chưa mở rộng sang hình thức cho thuê vận hành, để có thể tận dụng được những ưu điểm của hình thức này. Nhân lực cũng là một khó khăn vì đây là một nghiệp vụ mới mẻ lại mang tính tổng hợp cao, đòi hỏi các kiến thức chuyên sâu liên quan tới nhiều lĩnh vực như ngân hàng, thương mại, xuất nhập khẩu, bảo hiểm, giám định tài sản và cả kỹ thuật ... Do mới triển khai hoạt động trong một thời gian không lâu nên nhiều cán bộ của các công ty cho thuê tài chính chưa có nhiều kinh nghiệm và chưa thạo trong thao tác các quy trình nghiệp vụ. Bên cạnh đó, chưa có một định hướng rõ ràng cho sự phát triển nên cán bộ công tác trong lĩnh vực này gặp nhiều khó khăn trong quá trình hoạt động và nâng cao nghiệp vụ. Hoạt động của công ty cho thuê tài chính là tài trợ cho việc mua sắm các loại tài sản, máy móc thiết bị để thành lập doanh nghiệp hay mở rộng sản xuất và công ty giữ quyền sở hữu đối với các loại tài sản, máy móc cho thuê. Công ty đã thực hiện những hoạt động gia tăng đầu tư trong nước, do đó công ty cần được hưởng những ưu đãi như quy định của Luật khuyến khích đầu tư trong nước, song với quy chế thực thi Luật đầu tư trong nước hiện nay, thì các doanh nghiệp cho thuê tài sản khó có thể có hưởng những ưu đãi này Ngoài ra, hệ thống văn bản pháp lý cho hoạt động này chưa hoàn thiện, các cơ chế liên quan đến hoạt động CTTC còn chưa được ban hành đầy đủ. Nhiều vấn đề liên quan trực tiếp như: nộp thuế trước bạ lần 2 đối với bên thuê, mối quan hệ giữa công ty cho thuê và cơ quan quản lý nhà nước, cấp phép vận tải, đăng ký sở hữu nhãn hiệu trên tài sản... chưa được ban hành. ********** Tóm lại, với những đặc điểm riêng biệt, hoạt động cho thuê tài chính đem lại nhiều lợi ích to lớn đối với trước hết là các bên tham gia, rộng hơn nữa là toàn bộ nền kinh tế. Song cũng chính vì vậy mà hoạt động này cũng đòi hỏi các chủ thể tham gia và toàn bộ nền kinh tế phải đáp ứng những yêu cầu nhất định. Chúng ta phải nhìn nhận thật chính xác, khách quan về tình hình thực tế và có những phương hướng và hoạt động cụ thể, để từ đó phát huy được những mặt lợi thế đã có, từng bước khắc phục những mặt hạn chế. Có vậy, chúng ta mới có thể khai thác được triệt để những lợi ích mà hoạt động cho thuê tài chính đem lại và xây dựng nên một thị trường cho thuê tài chính cơ bản hoàn thiện ở Việt Nam trong những năm tiếp theo. ch­¬ng 3 c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng tµi trî cho thuª t¹i c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ë viÖt nam Hoạt động cho thuê tài chính đã khắc phục được những hạn chế của phương thức cho vay bằng tiền, là kênh dẫn vốn hữu hiệu cho các doanh nghiệp chưa đủ điều kiện vay vốn ngân hàng. Hoạt động này sẽ làm tốt hơn chức năng và vai trò của mình trong việc phát triển kinh tế đất nước ta nếu khắc phục, tháo gỡ được một số tồn tại trong tổ chức và nội dung hoạt động. Cách duy nhất và tốt nhất cho các công ty cho thuê tài chính phát triển là tự tạo ra tầm nhìn cho mình. Một tầm nhìn chiến lược có thể đóng một số vai trò nhất định trong nhiều thập niên. Một là, nó dẫn dắt công ty, gợi mở những con đường chiến lược cho công ty. Hai là, nó giữ mãi cái cốt lõi đặc trưng của công ty và bảo dưỡng những năng lực cốt lõi. Ba là, quan trọng nhất, nó hướng mọi người trong tổ chức về một mục tiêu xứng đáng và cao quý hơn cả mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận. Song, Dwight D. Eisenhower đã từng nói: "Bản thân kế hoạch không là gì cả, làm kế hoạch mới là tất cả". Chính vì vậy, việc đưa ra những giải pháp để phát triển hoạt động thuê mua phát triển ở nước ta phải mang tính khả thi cao, có thể thực hiện được. Cho nên, trên cơ sở phân tích những yếu tố môi trường bên ngoài và những yếu tố bên trong các công ty cho thuê tài chính, theo ý kiến chủ quan, tôi đưa ra một số giải pháp cụ thể như sau: 1. nh÷ng gi¶i ph¸p thuéc vÒ c«ng ty cho thuª tµi chÝnh 1.1. më réng m¹ng l­íi ho¹t ®éng cña c«ng ty Bất kỳ một ngành nghề kinh doanh nào cũng cần phải xác định được cho mình thị trường trọng yếu để tập trung khai thác đầu tư, bên cạnh đó còn phải hướng tới một hay nhiều thị trường mục tiêu để mở rộng sản phẩm của mình sang những thị trường đó. Các công ty cho thuê tài chính cũng không nằm ngoài quy luật đó. Nếu coi hoạt động cho thuê tài sản, tư vấn tài chính, bảo lãnh là “sản phẩm” của công ty cho thuê tài chính thì các “sản phẩm” này cũng phải được đưa tới những thị trường mới, những doanh nghiệp mới để phát huy khi mà ở một thị trường đã bão hoà. Thực tế cho thấy tuy đã được hoạt động hơn 7 năm nhưng còn rất nhiều doanh nghiệp chưa biết đến hoạt động của các công ty cho thuê tài chính, nhất là những doanh nghiệp ở vùng sâu, vùng xa; hoặc cũng có thể họ chưa có kinh nghiệm trong giao dịch thuê mua; hoặc cũng có thể họ chưa tin tưởng vào mức độ khả thi của hoạt động cho thuê tài chính nên họ chưa tìm đến công ty. Vì vậy, các công ty cho thuê tài chính nên chủ động hướng tới những thị trường này để các doanh nghiệp biết tới mình, tin tưởng mình, để cho “cung” thực sự gặp “cầu”, mở ra nhiều khả năng lựa chọn dịch vụ cho doanh nghiệp. Nhờ đó thì công ty mới mở rộng được phạm vi hoạt động của mình, tăng thị phần của mình trên thị trường thuê mua. Thực tế cũng đã cho thấy hiệu quả của việc mở rộng thị trường này. Vào tháng 4 năm 2001, Công ty cho thuê tài chính của BIDV đã mở một chi nhánh ở trong thành phố Hồ Chí Minh, thì ngay trong ngày khai trương, công ty đã ký hợp đồng cho thuê tài chính trị giá 1,5 triệu USD. Các công ty cho thuê tài chính có thể mở rộng mạng lưới hoạt động tại những vùng kinh tế trong định hướng phát triển như trung du và miền núi phía Bắc, duyên hải Trung Bộ và vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, Tây Nguyên, Ðông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Trong khi các công ty cho thuê tài chính khác chưa đủ điều kiện thì các công ty cho thuê tài chính trực thuộc các Ngân hàng thương mại quốc doanh có thể đi trước mở đầu. Mặt khác, các công ty có thể hợp tác liên doanh với nước ngoài trong việc cho thuê hợp tác, nhờ đó, mở rộng sang thị trường quốc tế. Điều này là cần thiết và quan trọng khi mà bối cảnh quốc tế đang trong xu hướng hội nhập toàn cầu. 1.2. më réng ®èi t­îng cho thuª tµi chÝnh Hiện nay, các Công ty cho thuê tài chính mới chỉ chú trọng đến đối tượng là cá nhân có đăng ký kinh doanh (doanh nghiệp tư nhân) và các hộ kinh doanh (tiểu thương, tiểu chủ có đăng ký kinh doanh). Như vậy các đối tượng khác là xã viên HTX, nghệ nhân làng nghề, các hộ nông, lâm, ngư nghiệp… chưa được phương thức này tài trợ, trong khi chính họ là những đối tượng hàng đầu cần loại hình tín dụng này nhất. Ở Việt Nam hiện nay, tỷ lệ lao động ở nông thôn còn nhiều (gần 70% trong tổng số lao động). Họ sống chủ yếu nhờ vào canh tác cây lương thực, làm ăn nhỏ lẻ do không có nhiều vốn và thiết bị. Chính vì vậy, ở những làng quê Việt Nam vẫn còn hình thức hợp tác xã, hoặc làng nghề gia truyền như làng gốm Bát Tràng, làng tơ lụa Hà Đông, hoặc các hộ sống bằng lâm nghiệp, ngư nghiệp… Do vậy, các công ty cho thuê tài chính cũng cần phải hướng tới những đối tượng này để cho thuê dụng cụ, máy móc, thiết bị hiện đại. Khi tiến hành được hoạt động cho thuê đối với những đối tượng này thì công ty cho thuê sẽ thu được rất nhiều lợi ích: Thứ nhất, công ty cho thuê có thể xây dựng uy tín của mình và khiến các đối tượng này muốn kết hợp lâu dài đối với mình, qua đó, đặt được tầm ảnh hưởng của mình với tất cả các đối tượng trong phạm vi toàn nền kinh tế quốc dân. Thứ hai, khi nhận được sự hỗ trợ cho thuê từ phía công ty cho thuê, các hộ gia đình, làng nghề truyền thống….có thể hiện đại hoá được lĩnh vực sản xuất của họ, nhờ đó góp phần vào việc thực hiện chính sách hiện đại hoá nông thôn, giảm hộ nghèo của Chính phủ, do đó, hoạt động trài trợ này mang tính xã hội hoá cao. Thứ ba, nhờ có hiện đại hoá, các hộ gia đình, làng nghề… có thể mở rộng sản xuất, tiến tới xuất khẩu như sản phẩm gốm Bát Tràng đã được xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới…, khi đó giá trị của các bản hợp đồng trong tương lai giữa họ và công ty cho thuê tài chính sẽ tăng lên rất nhiều, công ty sẽ thu lợi nhuận cao hơn, nhờ giữ được uy tín với khách hàng. Thứ tư, trong tương lai hoạt động cho thuê tài chính ở Việt Nam chắc chắn sẽ rất phát triển và giữa các công ty sẽ có sự cạnh tranh nhau quyết liệt, đặc biệt giữa các công ty trong nước và ngoài nước. Vì vậy, công ty nào thực hiện sớm việc mở rộng được đối tượng cho thuê, mở rộng thị trường, xây dựng được tầm ảnh hưởng với thị trường sẽ gây được áp lực đáng kể với đối thủ cạnh tranh. Thứ năm, khi nhận định được nhu cầu của những đối tượng mới này thì công ty cho thuê tài chính phải cải tiến sản phẩm hoặc tung ra những sản phẩm mới để đáp ứng nhu cầu đó. Ví dụ như là phone-leasing, e-leasing, leasing card.... Tóm lại, mở rộng các đối tượng cho thuê là việc cần thiết và nên làm đối với các công ty cho thuê tài chính, một mặt khai thác được lợi thế từ nguồn đối tượng này, tạo ra được nhiều cơ hội kinh doanh hơn; mặt khác, tạo được vị thế to lớn trên thị trường thuê mua đang phát triển ở nước ta. 1.3. x©y dùng quy chÕ vÒ kÕ to¸n, h¹ch to¸n khÊu hao tµi s¶n cô thÓ trong c«ng ty Vì hoạt động cho thuê tài chính có đối tượng chính là các loại tài sản. Các tài sản khi được dùng trong giao dịch thuê mua thường phải được đánh giá kỹ lưỡng về giá trị của nó, đang ở giai đoạn nào của vòng đời, giá trị còn lại là bao nhiêu…..Nếu công ty cho thuê tài chính khấu hao tài sản trong trường hợp thời gian cho thuê không chiếm toàn bộ đời sống hữu ích của tài sản, khi kết thúc hợp đồng sẽ để lại cho công ty một tài sản có mức khấu hao rất thấp, nên việc xây dựng quy chế về kế toán, hạch toán khấu hao tài sản là rất cần thiết. Trong các công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam, nhiệm vụ này thường giao cho phòng thẩm định và quản lý tín dụng đảm nhiệm, nhiều khi còn gặp những khó khăn vướng mắc vì có sự đan xen nhau giữa hoạt động kế toán và hoạt động tín dụng. Mặt khác, vì nghiệp vụ hạch toán, kế toán khấu hao tài sản là rất phức tạp, có nhiều nét riêng biệt cho nên trong các công ty cho thuê tài chính cần có một phòng ban riêng chuyên trách về nghiệp vụ này. Trên cơ sở lập được ra phòng ban chuyên trách thì đồng thời cũng phải xây dựng các quy chế cụ thể về hạch toán, kế toán khấu hao tài sản phù hợp với quy định chung của công ty. Ví dụ như thường xuyên theo dõi những biến động của tài sản cho thuê để tính toán được mức khấu hao có độ tin cậy cao, từ đó cung cấp thông tin đầu vào cho bộ phận thanh toán tiền thuê của khách hàng. Mặt khác, bộ phận này cần phối hợp chặt chẽ với bộ phận thẩm định, đánh giá tài sản để cho việc đánh giá giá trị tài sản được đúng đắn hơn. Đối với tài sản thuê mua cần có quy định khấu hao riêng, cho phép lựa chọn khấu hao theo phương pháp khấu hao nhanh (tỷ lệ khấu hao cao trong những năm đầu) nhằm giúp cho công ty cho thuê tài chính thu hồi vốn nhanh. Sự cho phép khấu hao theo phương pháp này có thể làm giảm thu nhập thuế lợi tức của Nhà nước trong những năm đầu, bù lại sẽ tăng thu thuế doanh thu và tăng thu thuế lợi tức và những năm sau. Điều quan trọng nhất là thúc đẩy nhanh chóng đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất lao động, hiện đại hoá nền sản xuất 1.4. tuyÓn dông vµ ®µo t¹o mét ®éi ngò chuyªn gia trong lÜnh vùc c«ng nghÖ vµ tµi chÝnh Hoạt động tài trợ cho thuê của công ty cho thuê tài chính được thực thi bởi toàn thể đội ngũ cán bộ nhân viên công ty. Để đảm bảo công việc thực thi thành công thì các công ty cho thuê phải phát triển nguồn lực con người. Ở tất cả các khâu, các cấp, các bộ phận đều phải là những con người có trình độ, kỹ năng ở tầm chuyên gia và cả những cá tính cần thiết cho việc thực hiện hoạt động được trôi chảy. Phát triển nguồn nhân lực ở công ty cho thuê tài chính bao gồm việc tuyển chọn, phân công, đào tạo bồi dưỡng, đánh giá kết quả, nắm bắt nguyện vọng, cơ chế chính sách khuyến khích trong việc phục vụ và thu hút khách hàng, nâng cao khả năng cạnh tranh của công ty. Do tính chất đặc thù của công ty cho thuê tài chính đòi hỏi cần có những chuyên gia trong cả lĩnh vực công nghệ và tài chính. Về lĩnh vực công nghệ, cần có những chuyên gia chịu trách nhiệm về yêu cầu, nhu cầu năng lực thiết bị công nghệ thông tin, các chương trình phần mềm nghiệp vụ, chương trình truyền nhận thông tin, quản lý mạng LAN, WAN trong phạm vi toàn công ty. Mặt khác, những chuyên gia này cũng cần có những chiến lược xây dựng những kế hoạch nâng cấp và ứng dụng, phát triển các phần mềm tin học mới để áp dụng cho công ty... Về lĩnh vực tài chính, các chuyên gia phải có khả năng tham mưu cho ban giám đốc về xác định hạn mức cho thuê, giới hạn cho thuê với từng khách hàng, lập kế hoạch tài chính của toàn công ty, nhạy cảm với những rủi ro liên quan đến công ty, thẩm định và tái thẩm định các dự án cho thuê tài chính, định giá tài sản... Đặc biệt, công việc định giá tài sản là một công việc khó và yêu cầu độ chính xác cao vì nó liên quan đến lợi nhuận của công ty sẽ thu được, công ty cần tuyển dụng và bổ nhiệm những chuyên gia hàng đầu vào lĩnh vực này. 1.5. x©y dùng vµ më réng ho¹t ®éng marketing c«ng ty cho thuª tµi chÝnh Marketing đã và đang thâm nhập vào mọi chủ thể làm kinh doanh, bất kể từ những doanh nghiệp nhỏ cho đến những doanh nghiệp lớn, thậm chí cả Ngân hàng. Vì vậy, tại sao các công ty cho thuê tài chính lại không sử dụng marketing như một cách thức để xây dựng hình ảnh của mình? Mỗi một công ty cho thuê tài chính đều có một thương hiệu riêng, năng lực riêng. Vì vậy, việc tiến hành phân tích những yếu tố môi trường bên ngoài và những yếu tố bên trong công ty, để từ đó định ra những chiến lược phù hợp và thực thi chúng là điều cần làm. - Những yếu tố môi trường bên ngoài: Khách hàng: tiến hành phân đoạn khách hàng, tác động đến khách hàng, nhu cầu cần đáp ứng là gi… Đối thủ cạnh tranh: hiểu về đối thủ cạnh tranh trên nhiều mặt như thành tích doanh số, hình ảnh và nét riêng, mục tiêu, chiến lược hiện nay va trước kia, điểm mạnh và điểm yếu…. Thị trường: kích thước là bao nhiêu, chiều hướng phát triển, khả năng kiếm lời, kênh phân phối thích hợp, các yếu tố then chốt…. Môi trường kinh doanh: công nghệ, chính quyền, nền kinh tế, văn hoá, dân số…. - Những yếu tố bên trong: Thành tích: lợi nhuận, doanh số, phân tích sự thoả mãn của khách hàng mà mình đang đạt được, chất lượng sản phẩm dịch vụ, năng lực và thành tích của nhân viên, danh mục tài trợ, thương hiệu….. Yếu tố quyết định cho sự chọn lựa chiến lược: chiến lược đã qua và hiện nay, năng lực và hạn chế của tổ chức, nguồn tài chính, điểm mạnh và điểm yếu…. Qua việc phân tích các chiến lược phù hợp, các công ty cho thuê tài chính thực sự quảng bá được hình ảnh của mình và làm cho thị trường thuê mua thực sự mang tính cạnh tranh cao, nhờ đó mà thúc đẩy được hoạt động thuê mua phát triển. 1.6. tæ chøc m¹ng l­íi gi¸m ®Þnh chÊt l­îng tµi s¶n Hoạt động tài trợ thuê mua mà muốn thành công thì việc giám định chất lượng tài sản là điều quan trọng nhất, bởi vì có đánh giá đúng chất lượng tài sản thì mới định giá đúng tiền cho thuê, do đó ảnh hưởng đến doanh thu của công ty. Để làm được điều này thì công ty cho thuê tài chính phải lựa chọn ra trong số nhân viên của mình những chuyên gia giỏi nhất về lĩnh vực định giá tài sản, chuyên có nhiệm vụ giám định chất lượng tài sản khi nhập về cũng như khi cho thuê. Và giữa các chi nhánh của công ty phải có sự liên hệ mật thiết khi ký kết một hợp đồng bàn giao tài sản, chỉ khi nào có sự phê duyệt về chất lượng của đội ngũ những chuyên gia này thì hợp đồng mới được thông qua. Cũng chính vì vậy, công ty cũng tạo điều kiện cho các chuyên gia này phát huy được năng lực của mình trong việc nắm bắt được những nguyện vọng của họ, có chính sách khuyến khích họ. Đây là giải pháp rất quan trọng, các công ty cho thuê tài chính cần phải lưu tâm. 2. nh÷ng gi¶i ph¸p thuéc vÒ bªn ngoµi c«ng ty cho thuª tµi chÝnh 2.1. x©y dùng ng©n hµng th«ng tin Hoạt động tài trợ cho thuê ở các công ty cho thuê tài chính đòi hỏi phài cần rất nhiều thông tin để chủ động tìm đến các doanh nghiệp. Ngược lại, các doanh nghiệp có nhu cầu cũng cần thông tin để tìm đến các công ty cho thuê tài chính xin tài trợ. Nhà cung cấp cũng cần thông tin để tìm đến người thuê ký kết hợp đồng. Tóm lại, thông tin đã trở thành một phần không thể thiếu trong các giao dịch tài trợ cho thuê. Vì vậy, việc thiết lập một ngân hàng thông tin được đảm nhiệm bởi một cơ quan chủ quản của Nhà nước là rất cần thiết, có thể là một tờ báo mới mang tên Thông tin Cho thuê tài chính sẽ ra đời chẳng hạn. Ngân hàng thông tin này sẽ tạo ra một cầu nối giữa các chủ thể trong giao dịch thuê mua lại với nhau, tránh được nhiều chi phí trong việc tìm kiếm và giảm thiểu rủi ro trong hoạt động tài trợ thuê mua. Khi bất cứ một doanh nghiệp nào mới thành lập, hoặc đang cần tài trợ vốn thì có thể đăng tải lên Ngân hàng thông tin này; hoặc một chi nhánh mới của một Công ty cho thuê tài chính mới được thành lập muốn thu hút khách hàng cũng có thể đưa thông tin lên Ngân hàng này; hoặc những thông tin về thị trường thuê mua quốc tế cũng được cập nhật để các công ty cho thuê tài chính có cơ sở đưa ra những chiến lược hành động. Trong khi hoạt động tài trợ cho thuê đang dần khẳng định được chỗ đứng trong hoạt động của các định chế tài chính trung gian thì không thể thiếu một Ngân hàng thông tin theo đúng nghĩa của nó. Nhà nước mà trực tiếp là Ngân hàng Nhà nước cần xem xét điều này để thực sự đưa hoạt động tài trợ cho thuê có môi trường phát triển ở Việt Nam. Ngoài ra, cần thiết từng bước tạo lập một thị trường mua bán máy móc, thiết bị cũ từ các nguồn có sẵn trong nước để công ty cho thuê tài chính có thể bán những máy móc cũ (hay đã bị lỗi thời so với những công nghệ tiên tiến nhưng còn phù hợp với nhu cầu của một số khách hàng ở địa phương nào đó) đến đúng người cần chúng. 2.2. x©y dùng hÖ thèng quy ®Þnh ph¸p l‏‎ý nhÊt qu¸n gi÷a ng©n hµng nhµ n­íc víi c¸c c¬ quan h÷u quan - Cần có quy định liên bộ giữa Bộ Thương mại và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) để hướng dẫn cụ thể nghiệp vụ "mua và cho thuê lại", vốn được qui định cho Công ty cho thuê tài chính thực hiện, nhưng thực tế đến nay chưa thực hiện được vì còn nhiều quy định bất cập. Thực chất nghiệp vụ này nhằm tài trợ các doanh nghiệp thoát khỏi khó khăn về tài chính vì các tài sản nhập khẩu thường có giá trị cao, vượt quá khả năng tài chính của các doanh nghiệp. - Quy định về giới hạn Cho thuê tài chính đối với một khách hàng còn chưa nhất quán. Luật các tổ chức tín dụng (TCTD) qui định tổng dư nợ cho vay với một khách hàng không được quá 15% vốn tự có của TCTD; trong khi Nghị định số 16/2001 của Chính phủ quy định tổng mức CTTC đối với một khách hàng không được quá 30% vốn tự có của các Cty CTTC... Do đó cần được các cấp thẩm quyền chỉnh sửa cho thống nhất, để các đối tượng điều chỉnh có cơ sở thực hiện tốt. - NHNN cần sớm nghiên cứu và có văn bản hướng dẫn thực hiện cho các Cty CTTC cho thuê hợp vốn (đã được qui định trong Nghị định 16 ngày 2/5/2001 và Thông tư 08 ngày 6/9/2001). - Theo các qui định hiện hành (Luật các TCTD và Nghị định 16) thì các bất động sản là nhà cửa, đất đai chưa được xếp vào loại tài sản CTTC. Ðiều này không phù hợp với thông lệ quốc tế. Hiện nay, trên thế giới phần lớn tài sản thuê là bất động sản. Do vậy, Chính phủ và NHNN nên mở rộng loại tài sản cho thuê là bất động sản, để đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn trung, dài hạn của các ngành công nghệ cao, công nghiệp mũi nhọn mới ra đời, cũng như loại hình kinh tế trang trại đang rất cần thuê lâu dài các bất động sản... - Trong luật thuế doanh thu, thuế lợi tức quy định sự miễn giảm thuế đối với doanh nghiệp mới thành lập hay mở rộng sản xuất, chưa đề cập về việc mở rộng sản xuất này do các tài sản đi thuê tạo ra. Vì thế, những ưu đãi về thuế này nên dành cho người chủ sở hữu tài sản hưởng hay người thuê hưởng? Đây cũng là một vấn đề cần nghiên cứu, chế định, bổ sung vào luật thuế. - Đối với những máy móc, thiết bị được nhập khẩu cho các công ty sản xuất hàng xuất khẩu hay sản xuất hàng thay thế nhập khẩu được Nhà nước khuyến khích và những máy móc sau khi hết thời hạn thuê được tái xuất khẩu ra nước ngoài cần được hưởng những quy định miễn thuế xuất nhập khẩu đối với công ty cho thuê tài chính. - Các quy định về thuế chuyển tiền, thuế chuyển lợi nhuận ra nước ngoài cũng cần được chế định theo những quy chế riêng dành cho tín dụng thuê mua nhằm khuyến khích các công ty cho thuê tài chính quốc tế tăng cường đầu tư, liên doanh ở VN nhằm góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển công nghệ thuê mua. - Mức thuế doanh thu đối với hoạt động của công ty cho thuê tài chính cần được hưởng mức đánh thuế tương đương như một số ngành kinh tế khác để đảm bảo tính cạnh tranh bình đẳng trong kinh doanh. Chẳng hạn, cần coi hoạt động của công ty cho thuê tài chính là một loại dịch vụ tín dụng của ngân hàng và cho hưởng mức thuế suất doanh thu 6% hoặc thấp hơn để khuyến khích tài trợ trung – dài hạn. - Hoạt động của công ty CTTC ở Việt Nam nên mở rộng sang cả hình thức cho thuê vận hành. - Cần có các qui định đồng bộ giữa NHNN và các cơ quan công quyền các cấp để hỗ trợ các Cty CTTC, nhằm đảm bảo việc thu hồi tài sản. Nói tóm lại, việc xây dựng một môi trường pháp lý hoàn thiện và an toàn đối với các hoạt động thuê mua là cần thiết vào lúc này ở Việt Nam. Do đó, cần phải có một đạo luật chi tiết về thuê mua, và cần có sự bổ sung, điều chỉnh các điều khoản trong các đạo luật có liên quan tới hoạt động thuê mua... đảm bảo sự an toàn đối với quyền sở hữu của người thuê và sự đảm bảo cho hợp đồng cùng tài sản được tuân thủ theo luật pháp. Mặt khác, việc tạo một môi trường pháp lý thống nhất sẽ giúp cho hoạt động tín dụng thuê mua hạn chế rủi ro, sớm trở thành một ngành công nghiệp hoà nhập với ngành thuê mua quốc tế và khu vực. Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ ho¹t ®éng tµi trî 3 cho thuª t¹i c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh 3 1. Tæng quan vÒ ho¹t ®éng cho thuª tµi chÝnh 3 1.1. lÞch sö ra ®êi cña ho¹t ®éng cho thuª 3 1.2. kh¸i niÖm cho thuª tµi chÝnh 4 1.2.1. ®Þnh nghÜa cho thuª tµi chÝnh 4 1.2.2. ph©n biÖt cho thuª tµi chÝnh vµ cho thuª vËn hµnh 5 1.3. c¸c lo¹i h×nh cho thuª tµi chÝnh 6 1.3.1. c¸c lo¹i h×nh cho thuª tµi chÝnh c¬ b¶n 7 1.3.1.1- Cho thuª tµi chÝnh hai bªn 7 1.3.1.2- Cho thuª tµi chÝnh ba bªn 7 1.3.2. c¸c lo¹i cho thuª tµi chÝnh ®Æc biÖt 8 1.3.2.1- T¸i cho thuª (lease-back) 8 1.3.2.2- Cho thuª hîp t¸c (leveraged lease) 10 1.3.2.3- Cho thuª gi¸p l­ng (under lease) 11 1.4. lîi Ých cña cho thuª tµi chÝnh 12 1.4.1. ®èi víi nÒn kinh tÕ 12 1.4.1.2.Cho thuê tài chính góp phần thúc đẩy đổi mới công nghệ, thiết bị, cải tiến khoa học kỹ thuật 12 1.4.2. ®èi víi ng­êi cho thuª 13 1.4.2.1. Tài trợ cho thuê là hình thức tài trợ có mức độ an toàn cao 13 1.4.2.2. Phương thức cho thuê tài chính cho phép người cho thuê linh hoạt trong kinh doanh 13 1.4.3. ®èi víi ng­êi thuª 14 1.4.3.1. Người thuê có thể gia tăng năng lực sản xuất trong những điều kiện hạn chế về nguồn vốn đầu tư 14 1.4.3.2. Hoạt động tài trợ cho thuê không ảnh hưởng bất lợi đối với các hệ số kinh doanh của doanh nghiệp 14 1.4.3.3. Những doanh nghiệp không thoả mãn các yêu cầu vay vốn của các ngân hàng cũng có thể nhận được vốn tài trợ 14 1.4.3.4. Đi thuê tài sản có thể giúp doanh nghiệp đi thuê không bị đọng vốn trong tài sản cố định. 15 1.4.3.5. Đi thuê tài sản là phương thức rút ngắn thời gian triển khai đầu tư đáp ứng kịp thời các cơ hội kinh doanh. 15 1.4.3.6. Đi thuê tài sản cho phép người thuê hiện đại hoá sản xuất theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ mới. 15 1.4.3.7. Đi thuê tài sản cho phép người thuê hoãn thuế 16 1.5. thuÕ vµ ho¹t ®éng cho thuª tµi chÝnh 16 1.5.1. nh÷ng quy ®Þnh chung 16 1.5.2. c¸c lo¹i thuÕ ®¸nh trªn giao dÞch cho thuª tµi chÝnh 17 1.5.2.1- ThuÕ tr­íc b¹ 17 1.5.2.2- ThuÕ doanh thu 17 1.5.2.3- ThuÕ lîi tøc 17 1.5.2.4- ThuÕ xuÊt nhËp khÈu 18 1.5.2.5- ThuÕ chuyÓn lîi tøc ra n­íc ngoµi 18 1.5.2.6- ThuÕ chuyÓn tiÒn 18 2. Ho¹t §éng tµi trî cho thuª t¹i c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh 18 2.1. Néi dung vµ ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng tµi trî cho thuª 18 2.1.1. néi dung cña ho¹t ®éng tµi trî cho thuª 18 2.1.2. ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng tµi trî cho thuª 19 2.2. quy tr×nh tiÕn hµnh mét giao dÞch tµi trî cho thuª 20 2.2.1. xÐt duyÖt tµi trî 20 2.2.1.1- ThÈm ®Þnh vµ ph©n lo¹i kh¸ch hµng 20 2.2.1.2- Lùa chän h×nh thøc thanh to¸n vµ ¸p dông biÖn ph¸p chèng rñi ro thÝch hîp 23 2.2.2. ký kÕt hîp ®ång vµ tiÕn hµnh tµi trî 24 2.2.2.1- Quy tr×nh tµi trî hai bªn 24 2.2.2.2- Quy tr×nh tµi trî nhiÒu bªn 26 2.2.3. thu tiÒn thuª, kiÓm tra vµ chuyÓn nh­îng hîp ®ång 28 2.2.4. kÕt thóc hîp ®ång 29 2.2.4.1- KÕt thóc hîp ®ång theo thêi h¹n tho¶ thuËn 29 2.2.4.2- KÕt thóc hîp ®ång do sù vi ph¹m cña ng­êi thuª 29 2.2.4.3- KÕt thóc hîp ®ång do sù vi ph¹m cña c«ng ty cho thuª 31 2.2.4.4- KÕt thóc hîp ®ång do sù vi ph¹m cña nhµ cung cÊp 31 2.2.4.5- KÕt thóc hîp ®ång trong tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng 31 2.3. ra quyÕt ®Þnh trong giao dÞch tµi trî cho thuª 32 2.3.1. nguyªn t¾c lùa chän quyÕt ®Þnh dùa trªn NPV vµ IRR 32 2.3.2. ra quyÕt ®Þnh khi cã sù t­¬ng ph¶n gi÷a NPV vµ IRR 33 2.3.2.1- ¸p dông NPV vµ IRR ®Ó quyÕt ®Þnh chÊp nhËn hay tõ chèi mét hîp ®ång thuª mua ®éc lËp 33 2.3.2.2- ¸p dông NPV vµ IRR ®Ó lùa chän mét trong nhiÒu hîp ®ång tµi trî 34 2.4. kü thuËt tµi trî trong ho¹t ®éng tµi trî cho thuª 35 2.4.1. ®Þnh gi¸ thuª 35 2.4.1.1- C¬ së ®Þnh gi¸ 35 2.4.1.2- Nh÷ng yÕu tè h×nh thµnh gi¸ c¶ 36 2.4.2. thêi h¹n tµi trî 37 2.4.3. Mét sè ph­¬ng ph¸p tÝnh tiÒn thuª c¨n b¶n 38 2.4.3.1- Sè tiÒn thanh to¸n b»ng nhau gi÷a c¸c ®Þnh kú 38 2.4.3.2- Sè tiÒn thanh to¸n t¨ng dÇn hoÆc gi¶m dÇn 39 Ch­¬ng 2 41 Ho¹t ®éng tµi trî cho thuª t¹i c¸c 41 c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ë VIÖt Nam hiÖn nay 41 1. bèi c¶nh ra ®êi cña ho¹t ®éng tµi trî cho thuª t¹i c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ë ViÖt nam 41 1.1. t×nh h×nh c¹nh tranh th«ng qua chÊt l­îng s¶n phÈm ®Æt ra yªu cÇu ph¶i ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ 41 1.2. TÝnh cÊp b¸ch cña nhu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ 43 1.3. yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ®ßi hái ph¶I gia t¨ng nguån vèn cho ®Çu t­, ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ 44 1.3.1. nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc 45 1.3.2. nguån vèn ®Çu t­ quèc tÕ 47 1.4. tÝnh hÊp dÉn cña ho¹t ®éng cho thuª tµi chÝnh ë viÖt nam 49 2. t×nh h×nh ho¹t ®éng tµi trî cho thuª t¹i c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ë viÖt nam hiÖn nay 51 2.1. kh¸ch hµng 51 2.1.1. nhu cÇu cña kh¸ch hµng 51 2.1.2. ph­¬ng thøc ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c c«ng ty CTTC 52 2.2. hµng ho¸ 53 2.2.1. c¸c lo¹i hµng ho¸ cã thÓ “leasing” ë ViÖt Nam 53 2.2.2. ph­¬ng thøc cho thuª ®ang ¸p dông 54 2.3. nguån vèn cho ho¹t ®éng tµi trî 54 2.3.1. vèn tù cã cña c«ng ty 55 2.3.2. nguån vèn huy ®éng b»ng tr¸i phiÕu trung h¹n vµ dµi h¹n 55 2.3.3. nguån vay tõ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c 55 2.3.4. nguån vèn tr¶ chËm tiÒn mua thiÕt bÞ cña c¸c nhµ cung cÊp 55 2.3.5. nguån vèn thanh to¸n ®ît 1 cña ng­êi thuª sau khi nhËn tµi s¶n 55 2.4. C¬ cÊu tæ chøc vµ c¬ cÊu nh©n sù 57 2.4.1. c¬ cÊu tæ chøc 57 2.4.2. c¬ cÊu nh©n sù 58 3. §¸nh gi¸ ho¹t ®éng tµI trî cho thuª t¹i c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ë ViÖt Nam 58 3.1. nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc 58 3.2. h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n 61 ch­¬ng 3 63 c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng tµi trî cho thuª t¹i c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ë viÖt nam 63 1. nh÷ng gi¶i ph¸p thuéc vÒ c«ng ty cho thuª tµi chÝnh 63 1.1. më réng m¹ng l­íi ho¹t ®éng cña c«ng ty 63 1.2. më réng ®èi t­îng cho thuª tµi chÝnh 64 1.3. x©y dùng quy chÕ vÒ kÕ to¸n, h¹ch to¸n khÊu hao tµi s¶n cô thÓ trong c«ng ty 65 1.4. tuyÓn dông vµ ®µo t¹o mét ®éi ngò chuyªn gia trong lÜnh vùc c«ng nghÖ vµ tµi chÝnh 66 1.5. x©y dùng vµ më réng ho¹t ®éng marketing c«ng ty cho thuª tµi chÝnh 67 1.6. tæ chøc m¹ng l­íi gi¸m ®Þnh chÊt l­îng tµi s¶n 68 2. nh÷ng gi¶i ph¸p thuéc vÒ bªn ngoµi c«ng ty cho thuª tµi chÝnh 68 2.1. x©y dùng ng©n hµng th«ng tin 68 2.2. x©y dùng hÖ thèng quy ®Þnh ph¸p l‏‎ý nhÊt qu¸n gi÷a ng©n hµng nhµ n­íc víi c¸c c¬ quan h÷u quan 69