Đề tài Những vấn đề về kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm trong các doanh nghiệp Việt Nam

A- Lêi më ®Çu KÕ to¸n lµ m«n khoa häc thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin kÕ to¸n vÒ toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh ë ®¬n vÞ vµ th«ng qua ®ã kiÓm tra, kiÓm so¸t ®­îc toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh ë c¸c ®¬n vÞ ®ã. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ngµy cµng ph¸t triÓn, quy m« ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ ngµy cµng lín, c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ngµy cµng réng, tÝnh chÊt ho¹t ®éng cµng phøc t¹p. Mçi doanh nghiÖp ®Òu cã nh÷ng ph­¬ng thøc vµ biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó t¨ng hiÖu suÊt vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nh­ng tÊt c¶ ®Òu xoay quanh vÊn ®Ò thanh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm. Do ®ã, khi nghiªn cøu vÒ h¹ch to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm còng lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong mçi doanh nghiÖp. §ång thêi còng xem xÐt thùc tr¹ng vÒ h×nh thøc kÕ to¸n thµnh phÈm ¸p dông ë ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. Víi néi dung: Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. §Ò tµi ®­îc tr×nh bµy ë 3 phÇn: PhÇn 1:Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm trong chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam. PhÇn 2: Nh÷ng kh¸c biÖt so víi th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ vµ nh÷ng v­íng m¾c trong thùc hiÖn. PhÇn 3: Nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm. PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm trong chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam. I- Kh¸i qu¸t vÒ kÕ to¸n thµnh phÈm. 1. Kh¸i niÖm vÒ thµnh phÈm. Thµnh phÈm lµ s¶n phÈm ®· tr¶ qua giai ®o¹n chÕ biÕn cuèi cïng cña quy tr×nh kiÓm nghiÖm ®ñ tiªu chuÈn kü thuËt quy ®Þnh vµ ®· cho nhËp kho, giao trùc tiÕp cho kh¸ch hµng. 2. TÝnh gi¸ cña thµnh phÈm. H¹ch to¸n nhËp, xuÊt kho thµnh phÈm ph¶i ®­îc ph¶n ¸nh theo gi¸ thùc tÕ. * Gi¸ cña thµnh phÈm nhËp kho lµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ theo tõng lÇn nhËp. - Gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm nhËp kho do c¸c bé phËn s¶n xuÊt chÝnh vµ phô cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt ra ph¶i ®­îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ thµnh c«ng x­ëng thùc tÕ, bao gåm: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. - Tr­êng hîp thµnh phÈm thuª ngoµi gia c«ng, gi¸ thµnh thùc tÕ bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc gia c«ng (chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ thuª gia c«ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c: vËn chuyÓn, bèc dì, hao hôt...) * Gi¸ cña thµnh phÈm xuÊt kho lµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cã thÓ ¸p dông mét sè ph­¬ng ph¸p sau ®Ó tÝnh gi¸: - Gi¸ thùc tÕ ®Ých danh (tÝnh trùc tiÕp): ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n riªng tõng l« thµnh phÈm nhËp kho, v× vËy khi xuÊt kho l« hµng nµo th× tÝnh theo gi¸ thùc tÕ ®Ých danh cña l« ®ã. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh phÈm xuÊt kho kÕ to¸n cã thÓ theo dâi ®­îc thêi h¹n b¶o qu¶n cña tõng l« thµnh phÈm. Tuy nhiª, ®Ó ¸p dông ®­îc ph­¬ng ph¸p nµy, th× ®iÒu kiÖn cèt yÕu lµ hÖ thèng kho tµng cña doanh nghiÖp cho phÐp b¶o qu¶n riªng tõng l« thµnh phÈm nhËp kho. (VD) - Ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc xuÊt tr­íc: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, thµnh phÈ ®­îc tÝnh gi¸ trÞ thùc tÕ xuÊt kho trªn c¬ së gi¸ ®Þnh lµ l« thµnh phÈm nµo nhËp vµo kho tr­íc sÏ ®­îc xuÊt dïng tr­íc, v× vËy l­îng thµnh phÈm xuÊt kho thuéc lÇn nhËp nµo th× tÝnh theo gi¸ thùc tÕ cña lÇn nhËp ®ã. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ cho phÐp kÕ to¸n cã thÓ tÝnh gi¸ thµnh phÈm xuÊt kho kÞp thêi. Nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc - xuÊt tr­íc lµ ph¶i tÝnh gi¸ theo tõng danh ®iÓm thµnh phÈm vµ ph¶i h¹ch to¸n chi tiÕt thµnh phÈm tån kho theo tõng lo¹i gi¸ nªn tèn nhiÒu c«ng søc. Ngoµi ra, ph­¬ng ph¸p nµy lµm cho chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp kh«ng ph¶n øng kÞp thêi víi gi¸ c¶ thÞ tr­êng cña thµnh phÈm. Ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc - xuÊt tr­íc chØ thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm thµnh phÈm, sè lÇn nhËp kho cña mçi doanh ®iÓm kh«ng nhiÒu. - Ph­¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tr­íc. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, thµnh phÈm ®­îc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho trªn c¬ së gi¶ ®Þnh lµ l« thµnh phÈm nµo nhËp vµo kho sau sÏ ®­îc xuÊt dïng tr­íc, v× vËy viÖc tÝnh gi¸ xuÊt cña thµnh phÈm ®­îc lµm ng­îc l¹i víi ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc - xuÊt tr­íc. VÒ c¬ b¶n ­u, nh­îc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn vËn dông cña ph­¬ng ph¸p, nhËp sau - xuÊt tr­íc còng gièng nh­ ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc - xuÊt tr­íc, nh­ng sö dông ph­¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tr­íc gióp cho chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶n øng kÞp thêi víi gi¸ c¶ thÞ tr­êng cña thµnh phÈm.  - Ph­¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n c¶ k× dù tr÷: Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm thµnh phÈm nh­ng sè lÇn nhËp, xuÊt cña mçi doanh ®iÓm nhiÒu. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, c¨n cø vµo gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm tån ®Çu k× vµ nhËp trong kú, kÕ to¸n x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ b×nh qu©n cña mét ®¬n vÞ thµnh phÈm. C¨n cø vµo l­îng thµnh phÈm xuÊt trong k× vµ gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ xuÊt trong k×. Gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm xuÊt kho = Gi¸ b×nh qu©n cña 1 ®¬n vÞ thµnh phÈm x L­îng thµnh phÈm xuÊt kho VD: Thµnh phÈm x tån kho ®Çu k× lµ 300 TP, ®¬n gi¸ 1000®/TP S sè l­îng TP x nhËp kho trong k× lµ 7000 TP, S gi¸ thùc tÕ lµ 7.700.000® S Sè l­îng TP x xuÊt kho trong k×: 800 TP KÕ to¸n n/® gi¸ b×nh qu©n cña 1 TP thùc tÕ x: Gi¸ b×nh qu©n cña 1 thµnh phÈm x = 3000x1000+7.700.000 3000 + 7000 = 1.070®/TP Gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm x xuÊt kho x· héi chñ nghÜa 1070 x 8000 x· héi chñ nghÜa 8.56.000® Ph­¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ k× dù tr÷ cã ­u ®iÓm lµ gi¶m nhÑ ®­îc viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt thµnh phÈm so víi ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc - xuÊt tr­íc vµ nhËp sau - xuÊt tr­íc, kh«ng phô thuéc vµo sè lÇn nhËp, xuÊt cña tõng danh ®iÓm thµnh phÈm. Nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ dån c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh phÈm xuÊt kho vµo cuèi k× h¹ch to¸n nªn ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é cña c¸c kh©u kÕ to¸n kh¸c, ®ång thêi sö dông ph­¬ng ph¸p nµy còng ph¶i tiÕn hµnh tÝnh gi¸ theo tõng danh ®iÓm thµnh phÈm. - Ph­¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, sau mçi lÇn nhËp, kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ b×nh qu©n cña tõng danh ®iÓm thµnh phÈm. C¨n cø vµo gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n vµ l­îng thµnh phÈm xuÊt kho gi÷a 2 lÇn nhËp kÕ tiÕp ®Ó kÕ to¸n x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm xuÊt kho. VD: Ngµy 1/1 tån kho thµnh phÈm x cña doanh nghiÖp lµ 3000 TP, ®¬n gi¸ 1000®/TP Ngµy 3/1 nhËp kho thµnh phÈm x lµ 2000TP , gi¸ thù ctÕ nhËp kho: 1100®/TP kÕ to¸n n/® ®¬n vÞ b×nh qu©n cûa 1TP x lµ: (3000 x 1000 + 2000 x 1100) = 1040®/TP (3000 + 2000) Ngµy 4/1 xuÊt kho thµnh phÈm x: 4000TP KÕ to¸n x/® gi¸ thùc tÕ 4000TP x lµ: 4000 x 1040 = 4.160.000® Gi¸ trÞ TP x tån kho: 3000 x 1000 + 2000 x 1100 - 4160.000 = 1.040.000® Ngµy 5/1, doanh nghiÖp nhËp kho TP x: 3000TP, ®¬n gi¸ 1080®/TP KÕ to¸n x/® ®¬n gi¸ b×nh qu©n. (1.040.000 + 3000 x 1080) = 1070®/TP (1000 + 3000) Ngµy 6/1, doanh nghiÖp xuÊt kho 2000TP x, gi¸ thùc tÕ xuÊt kho lµ 1.080 x 2000 = 2.160.000® Ph­¬ng ph¸p nµy cho phÐp kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh phÈm xuÊt kho kÞp thêi nh­ng khèi l­îng c«ng viÖc tÝnh to¸n nhiÒu vµ ph¶i tiÕn hµnh tÝnh gi¸ theo tõng danh ®iÓm thµnh phÈm. Ph­¬ng ph¸p nµy chØ sö dông ®­îc ë nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt doanh ®iÓm thµnh phÈm vµ sè lÇn nhËp cña mçi lo¹i kh«ng nhiÒu. - Ph­¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cuèi k× tr­íc: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n x¸c ®Þnh gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n dùa trªn gi¸ thùc tÕ vµ l­îng thµnh phÈm tån kho cuèi k× tr­íc. Dùa vµo gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n nãi trªn vµ l­îng thµnh phÈm xuÊt kho trong k× ®Ó kÕ to¸n x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm xuÊt kho theo tõng danh ®iÓm. Ph­¬ng ph¸p nµy cho phÐp gi¶m nhÑ khèi l­îng tÝnh to¸n cña kÕ to¸n, nh­ng ®é chÝnh x¸c cña c«ng viÖc tÝnh gi¸ phô thuéc vµo t×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ c¶ thµnh phÈm. Tr­êng hîp gi¸ c¶ thÞ tr­êng thµnh phÈm cã sù biÕn ®éng lín th× viÖc tÝnh gi¸ thµnh phÈm xuÊt kho theo ph­¬ng ph¸p nµy trë nªn thiÕu chÝnh x¸c vµ cã tr­êng hîp g©y ra bÊt hîp lý (tån kho ©m). - Ph­¬ng ph¸p trÞ gi¸ hµng tån cuèi k×. Víi c¸c ph­¬ng ph¸p trªn, ®Ó tÝnh ®­îc gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm xuÊt kho ®ßi hái kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc l­îng thµnh phÈm xuÊt kho c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ cã nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i thµnh phÈm víi mÉu m· kh¸c nhau, gi¸ trÞ thÊp, l¹i ®­îc xuÊt dïng th­êng xuyªn th× sÏ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó kiÓm kª tõng nghiÖp vô xuÊt kho. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, doanh nghiÖp ph¶i tÝnh gi¸ cho sè l­îng thµnh phÈm tån kho cuèi k× tr­íc, sau ®ã míi x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm xuÊt kho trong k×. Gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm tån kho cuèi k× = Sè l­îng tån kho cuèi k× x §¬n gi¸ thµnh phÈm nhËp kho lÇn míi Gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm xuÊt kho = Gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm nhËp kho + Gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm tån kho ®Çu k× - Gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm tån kho cuèi k× - Ph­¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n. §èi víi c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i thµnh phÈm, gi¸ c¶ th­êng xuyªn biÕn ®éng nghiÖp vô nhËp - xuÊt vËt liÖu diÔn ra th­êng xuyªn th× viÖc h¹ch to¸n theo gi¸ thùc tÕ trë nªn phøc t¹p, tèn nhiÒu c«ng søc vµ nhiÒu khi kh«ng thùc hiÖn ®­îc. Do ®ã viÖc h¹ch to¸n hµng ngµy nªn sö dông gi¸ h¹ch to¸n. Gi¸ h¹ch to¸n lµ lo¹i gi¸ æn ®Þnh, doanh nghiÖp cã thÓ sö dông trong thêi gian dµi ®Ó h¹ch to¸n nhËp, xuÊt, tån kho thµnh phÈm trong khi ch­a tÝnh ®­îc gi¸ thùc tÕ cña nã. Doanh nghiÖp cã thÓ sö dông gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc gi¸ mua thµnh phÈm ë mét thêi ®iÓm nµo ®ã hay gi¸ thµnh phÈm b×nh qu©n th¸ng tr­íc ®Ó lµm gi¸ h¹ch to¸n. Sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó gi¶m bít khèi l­îng cho c«ng t¸c kÕ to¸n nhËp, xuÊt. Thµnh phÈm hµng ngµy nh­ng cuèi th¸ng ph¶i tÝnh chuyÓn gi¸ h¹ch to¸n cña thµnh phÈm xuÊt, tån kho theo gi¸ thùc tÕ. ViÖc tÝnh chuyÓn dùa trªn c¬ së hÖ sè gi÷a gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n. HÖ sè gi¸ thµnh phÈm = Gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm tån kho ®Çu k× + Gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm nhËp kho trong k× Gi¸ h¹ch to¸n thµnh phÈm tån kho ®Çu k× + gi¸ h¹ch to¸n thµnh phÈm nhËp kho trong k× Gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm xuÊt kho = HÖ sè gi¸ thµnh phÈm x Gi¸ h¹ch to¸n thµnh phÈm xuÊt kho Ph­¬ng ph¸p hÖ sè gi¸ cho phÐp kÕt hîp chÆt chÏ h¹ch to¸n chi tiÕt vµ h¹ch to¸n tæng hîp vÒ thµnh phÈm trong c«ng t¸c tÝnh gi¸, nªn c«ng viÖc tÝnh gi¸ ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng vµ kh«ng bÞ phô thuéc vµo sè l­îng danh ®iÓm thµnh phÈm, sè lÇn nhËp, xuÊt cña mçi lo¹i nhiÒu hay Ýt. Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i thµnh phÈm vµ ®éi ngò kÕ to¸n cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao. (VD: ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc - xuÊt tr­íc) Ngµy 1/1 tån kho thµnh phÈm x cña doanh nghiÖp lµ 3000TP, ®¬n gi¸ 1000®/TP Ngµy 3/1 nhËp kho thµnh phÈm x lµ 2000TP, gi¸ thùc tÕ nhËp kho 1.100®/TP Ngµy 4/1 xuÊt kho thµnh phÈm x: 4000TP Gi¸ thùc tÕ 4000TP x xuÊt kho ngµy 4/1 theo ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc - xuÊt tr­íc lµ: 3000 x 1000 + 1000 x 1100 = 4.100.000® (VD: ph­¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tr­íc) Ngµy 1/1 tån kho thµnh phÈm x cña doanh nghiÖp lµ 300TP, ®¬n gi¸ 1000®/TP Ngµy 3/1 nhËp kho thµnh phÈm x lµ 2000TP, gi¸ thùc tÕ nhËp kho 1.100®/TP Ngµy 4/1 xuÊt kho thµnh phÈm x: 4000TP Gi¸ thùc tÕ 4000TP x xuÊt kho ngµy 4/1 theo ph­¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tr­íc lµ: 2000 x 1100 + 2000 x 1000 = 4.200.000®. 3. H¹ch to¸n thµnh phÈm: TK sö dông h¹ch to¸n: * TK 155 "Thµnh phÈm" Bªn nî: + Gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm nhËp kho + Gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm thõa trong kiÓm kª + Gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm tån kho cuèi k× (Ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k×) Bªn cã: + Gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm xuÊt kho + Gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm thiÕu hôt trong kiÓm kª + KÕt chuyÓn gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm tån kho ®Çu k× (Ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k×) D­ nî: Ph¶n ¸nh gi¸ thj­c tÕ cña thµnh phÈm tån kho ®Çu k× hoÆc cuèi k×. * TK 632 "Gi¸ vèn hµng hãa" (ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k×) Bªn nî: + KÕt chuyÓn gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm tån ®Çu k× (Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ) + KÕt chuyÓn gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm nhËp trong k× Bªn cã: + KÕt chuyÓn gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm tån cuèi k× + KÕt chuyÓn gi¸ vèn cña thµnh phÈm tiªu thô trong k× sang tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh vµo cuèi k× Cuèi k× kh«ng cã sè d­. a) S¬ ®å: H¹ch to¸n tæng hîp thµnh phÈm (theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn). TK154 TK155 TK154 TK157 Thµnh phÈm s¶n xuÊt xong hoÆc thuª ngoµi gia c«ng xong nhËp kho (gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ) (1) Gi¸ vèn cña thµnh phÈm göi b¸n, giao ®¹i lý ®· ®­îc coi lµ tiªu thô bÞ tr¶ l¹i mang vÒ nhËp kho (2) Thµnh phÈm thõa trong kiÓm kª chê gi¶i quyÕt (3) §¸nh gi¸ t¨ng (sè chªnh lÖch t¨ng) (4) TK157, 632 TK3381 TK412 XuÊt thµnh phÈm göi b¸n giao ®¹i lý XuÊt thµnh phÈm tiªu thô trùc tiÕp TK632 XuÊt thµnh phÈm gãp vèn tham gia liªn doanh (gi¸ ghi sæ) Gi¸ thùc tÕ ®­îc ®¸nh gi¸ TK412 Sè chªnh lÖch Sè chªnh lÖch TK1381 Thµnh phÈm thiÕu hôt trong kiÓm kª chê xö lý (7) §¸nh gi¸ gi¶m (sè chªnh lÖch) (8) TK412 Tk 128,222 b) S¬ ®å: H¹ch to¸n tæng hîp thµnh phÈm (theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k×) TK155, 157 TK632 TK155, 157 KÕt chuyÓn thùc tÕ cña thµnh phÈm tån (Cuèi k×) (3) KÕt chuyÓn gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm tån ®Çu k× (Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thù ctÕ) (1) KÕt chuyÓn gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm tån ®Çu k× (Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thù ctÕ) (1) TK911 TK631 KÕt chuyÓn gi¸ vèn cña thµnh phÈm tiªu thô trong k× (ghi mét lÇn vµo sæ cuèi k×) (4) Gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm hoµn thµnh trong k× (NhËp kho, göi b¸n, giao ®¹i lý tiªu thô ngay) (2) c) H¹ch to¸n chi tiÕt thµnh phÈm: Cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p sau: ph­¬ng ph¸p thÎ song song, ph­¬ng ph¸p ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ph­¬ng ph¸p sè d­. - Ph­¬ng ph¸p thÎ song song: Theo ph­¬ng ph¸p nµy thÎ kho c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt thµnh phÈm ®Ó ghi "ThÎ kho" (më theo tõng danh ®iÓm trong tõng kho). KÕ to¸n thµnh phÈm còng dùa trªn chøng tõ nhËp, xuÊt thµnh phÈm ®Ó ghi sè l­îng vµ tÝnh thµnh tiÒn thµnh phÈm nhËp, xuÊt vµo "ThÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu" (më t­¬ng øng víi thÎ kho). Cuèi k× kÕ to¸n tiÕn hµnh ®èi chiÕu sè liÖu trªn "ThÎ kÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm" víi "ThÎ kho" t­¬ng øng do thñ kho chuyÓn ®Õn, ®ång thêi tõ "sæ kÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm" theo tõng danh ®iÓm, tõng lo¹i thµnh phÈm ®Ó ®èi chiÕu víi sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp nhËp, xuÊt thµnh phÈm. Ph­¬ng ph¸p nµy rÊt ®¬n gi¶n trong kh©u ghi chÐp, ®èi chiÕu sè liÖu vµ ph¸t hiÖn sai sãt, ®ång thêi cung cÊp th«ng tin nhËp, xuÊt, tån kho cña tõng danh ®iÓm thµnh phÈm kÞp thêi, chÝnh x¸c. Tuy nhiªn, ph­¬ng ph¸p nµy chØ sö dông ®­îc khi doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm thµnh phÈm. MÉu sæ vµ s¬ ®å kÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p thÎ song song nh­ sau: B¶ng tæng hîp nhËp - xuÊt - tån kho thµnh phÈm Th¸ng....n¨m.... Sè danh ®iÓm Tªn vËt liÖu Tån ®Çu th¸ng NhËp trong th¸ng XuÊt trong th¸ng Tån cuèi th¸ng Sè l­îng Sè tiÒn Sè l­îng Sè tiÒn Sè l­îng Sè tiÒn Sè l­îng Sè tiÒn ThÎ kÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm Sè thÎ.... sè tê..... Tªn vËt t­: Sè danh ®iÓm: §¬n vÞ tÝnh: Kho: Chøng tõ TrÝch yÕu §¬n gi¸ NhËp XuÊt Tån Ghi chó Sè hiÖu Ngµy th¸ng Sè l­îng Sè tiÒn Sè l­îng Sè tiÒn Sè l­îng Sè tiÒn S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt theo ph­¬ng ph¸p thÎ song song PhiÕu nhËp kho PhiÕu xuÊt kho Sæ kÕ to¸n tæng hîp vÒ thµnh phÈm (b¶ng kª tÝnh gi¸) ThÎ kho ThÎ kÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm B¶ng tæng hîp nhËp - xuÊt - tån kho thµnh phÈm Ghi chó: ®: Ghi h»ng ngµy Þ: Ghi cuèi th¸ng «: §èi chiÕu - Ph­¬ng ph¸p ®èi chiÕu lu©n chuyÓn: §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu danh ®iÓm thµnh phÈm vµ sè l­îng chøng tõ nhËp, xuÊt thµnh phÈm kh«ng nhiÒu th× ph­¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt thµnh phÈm lµ ph­¬ng ph¸p ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n chØ më "Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn thµnh phÈm" theo tõng kho, cuèi k× trªn c¬ së ph©n lo¹i chøng tõ nhËp, xuÊt theo tõng danh ®iÓm thµnh phÈm vµ theo tõng kho, kÕ to¸n lËp "B¶ng kª nhËp vËt liÖu" "B¶ng kª xuÊt vËt liÖu" vµ dùa vµo c¸c b¶ng kª nµy ®Ó ghi vµo "Sæ lu©n chuyÓn thµnh phÈm". Khi nhËn ®­îc thÎ kho, kÕ to¸n tiÕn hµnh ®èi chiÕu tæng l­îng nhËp, xuÊt cña tõng thÎ kho víi "Sæ lu©n chuyÓn thµnh phÈm". §ång thêi tõ "Sæ lu©n chuyÓn thµnh phÈm", ®Ó ®èi chiÕu víi sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp thµnh phÈm. Nh­ vËy, ph­¬ng ph¸p nµy gi¶m nhÑ khèi l­îng c«ng viÖc ghi chÐp cña kÕ to¸n, nh­ng v× tån c«ng viÖc ghi sæ, kiÓm tra ®èi chiÕu vµo cuèi k×, nªn trong tr­êng hîp sè l­îng chøng tõ nhËp xuÊt cña tõng danh ®iÓm thµnh phÈm kh¸ nhiÒu thi c«ng viÖc kiÓm tra, ®èi chiÕu sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ h¬n n÷a lµ ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c kh©u kÕ to¸n kh¸c. MÉu sæ vµ s¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p ®èi chiÕu lu©n chuyÓn nh­ sau: B¶ng kª nhËp (xuÊt) thµnh phÈm Danh ®iÓm vËt liÖu Tªn vËt liÖu §¬n vÞ tÝnh Gi¸ h¹ch to¸n Sè l­îng chøng tõ Sè l­îng Sè tiÒn Kho ... Céng Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn N¨m:..... Kho:....... Sè danh ®iÓm Tªn thµnh phÈm §¬n vÞ tÝnh Sè d­ ®Çu th¸ng Lu©n chuyÓn th¸ng 1 Sè d­ cuèi th¸ng 2 Sè l­îng Sè tiÒn NhËp XuÊt Sè l­îng Sè tiÒn Sè l­îng Sè tiÒn Sè l­îng Sè tiÒn S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p ®èi chiÕu lu©n chuyÓn B¶ng kª nhËp thµnh phÈm PhiÕu nhËp kho Sæ kÕ to¸n tæng hîp vÒ thµnh phÈm B¶ng tæng hîp nhËp xuÊt, tån kho thµnh phÈm Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ThÎ kho B¶ng kª xuÊt thµnh phÈm PhiÕu xuÊt kho Ghi chó: ®: Ghi h»ng ngµy Þ: Ghi cuèi th¸ng «: §èi chiÕu - Ph­¬ng ph¸p sæ sè d­: Víi nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu danh ®iÓm thµnh phÈm vµ ®ång thêi sè l­îng chøng tõ nhËp xuÊt cña mçi lo¹i kh¸ nhiÒu th× ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt thµnh phÈm thÝch hîp nhÊt lµ ph­¬ng ph¸p sæ sè d­. Thu ph­¬ng ph¸p nµy, thñ kho ngoµi viÖc ghi "ThÎ kho" nh­ c¸c ph­¬ng ph¸p trªn th× cuèi k× cßn ph¶i ghi l­îng thµnh phÈm tæn kho tõ :ThÎ kho " vµo "Sæ sè d­". KÕ to¸n dùa vµo sè l­îng nhËp, xuÊt mµ kÕ to¸n nhËp ®­îc khi kiÓm tra c¸c kho theo ®Þnh k× 3,5 hoÆc 10 ngµy mét lÇn (kÌm theo "phiÕu giao nhËp chøng tõ") vµ gi¸ h¹ch to¸n ®Ó tÝnh trÞ gi¸ thµnh tiÒn thµnh phÈm nhËp xuÊt theo tõng danh ®iÓm, tõ ®ã ghi vµo "B¶ng lòy kÕ nhËp, xuÊt, tån" (b¶ng nµy ®­îc lËp theo tõng kho). Cuèi k× tiÕn hµnh tÝnh tiÒn trªn "Sæ sè d­" do thñ kho chuyÓn ®Õn vµ ®èi chiÕu tån kho tõng danh ®iÓm thµnh phÈm trªn "Sæ sè d­" víi tån kho trªn "B¶ng lòy kÕ nhËp xuÊt, tån". Tõ "B¶ng kòy kÕ nhËp, xuÊt, tån" kÕ to¸n lËp b¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån thµnh phÈm ®Ó ®èi chiÕu víi æ kÕ to¸n tæng hîp vÒ thµnh phÈm. Ph­¬ng ph¸p nµy tr¸nh ®­îc viÖc ghi chÐp trïng lÆp vµ dµn ®Òu c«ng viÖc ghi sæ trong k×, nªn kh«ng bÞ dån viÖc vµo cuèi k×, nh­ng viÖc kiÓm tra, ®èi chiÕu vµ ph¸t hiÖn sai sãt gÆp nhiÒu khã kh¨n, v× vËy, ph­¬ng ph¸p nµy ®ßi hái nh©n viªn kÕ to¸n vµ thñ kho ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao. MÉu sæ vµ s¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt theo ph­¬ng ph¸p sæ sè d­ nh­ sau: PhiÕu giao nhËn chøng tõ Tõ ngµy....®Õn ngµy....th¸ng....n¨m.... Nhãm vËt liÖu Sè l­îng chøng tõ Sè hiÖu Sè tiÒn Ngµy....th¸ng.....n¨m Ng­êi nhËn Ng­êi giao Sæ sè d­ N¨m: Kho: Sè danh ®iÓm Tªn thµnh phÈm §¬n vÞ tÝnh §¬n gi¸ §Þnh møc dù tr÷ Sè d­ ®Çu n¨m Tån kho th¸ng 1 Tån kho cuèi th¸ng 2 Sè l­îng Sè tiÒn Sè l­îng Sè tiÒn Sè l­îng Sè tiÒn B¶ng lòy kÕ nhËp - xuÊt - tån kho thµnh phÈm Th¸ng.....n¨m...... Kho:...... Sè danh ®iÓm Tªn thµnh phÈm Tån kho ®Çu th¸ng NhËp XuÊt Tån kho cuèi th¸ng Tõ ngµy...®Õn ngµy... Tõ ngµy...®Õn ngµy... Céng nhËp Tõ ngµy...®Õn ngµy... Tõ ngµy...®Õn ngµy... Céng nhËp S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p sæ sè d­ PhiÕu giao nhËn chøng tõ nhËp PhiÕu nhËp kho Sæ kÕ to¸n tæng hîp vÒ thµnh phÈm B¶ng lòy kÕ nhËp, xuÊt, tån kho thµnh phÈm Sæ sè d­ PhiÕu giao nhËn chøng tõ xuÊt PhiÕu xuÊt kho ThÎ kho Ghi chó: ®: Ghi h»ng ngµy Þ: Ghi cuèi th¸ng «: §èi chiÕu II- HT tiªu thô thµnh phÈm : 1)Mét sè kh¸i niÖm vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm - Mét sè kh¸i niÖm : Tiªu thô thµnh phÈm lµ giai ®o¹n tiÕp theo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ s¶n phÈm, hµng ho¸ lao vô, dÞch vô, doanh nghiÖp ph¶i chuyÓn giao hµng ho¸ s¶n phÈm, hoÆc cung cÊp, lao vô cho kh¸ch hµng ®­îc kh¸ch hµng tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n, qu¸ tr×nh nµy ®­îc gäi lµ qu¸ tr×nh tiªu thô. C¸c nghiÖp vô cÇn h¹ch to¸n ë giai ®o¹n nµy lµ suÊt thµnh phÈm ®Ó b¸n vµ thanh to¸n v¬i ng­êi mua, tÝnh chÝnh x¸c c¸c kho¶n doanh thu b¸n hµng trõ c¸c kho¶n chiÕt khÊu b¸n hµng, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, c¸c kho¶n thuÕ doanh thu vµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn vµ cuèi cïng x¸c ®Þnh l·i- lç vÒ tiªu thô s¶n phÈm. *Doanh thu b¸n hµng lµ tæng gi¸ trÞ ®­îc thùc hiÖn do viÖc b¸n hµng ho¸ s¶n phÈm, cung cÊp lao vô, dÞch vô cho kh¸ch hµng. *Doanh thu thuÇn lµ sè chªnh lªch gi÷a doanh thu b¸n hµng víi c¸c kho¶n gi¶m gi¸, doanh thu cña sè hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i , thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt thuÕ xuÊt khÈu. *Gi¶m gi¸ hµng b¸n lµ sè tiÒn gi¶m trõ cho kh¸ch hµng ngoµi ho¸ ®¬n hay hîp ®ång cung cÊp dÞch vô do c¸c nguyªn nh©n ®Æc biÖt nh­ hµng kÐm phÈm chÊt, kh«ng ®óng quy c¸ch, giao hµng kh«ng ®óng thêi gian ®Þa ®iÓm trong hîp ®ång… *Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i lµ sè hµng ®· ®­îc coi lµ tiªu thô nh­ng bÞ ng­êi mua tõ chèi, tr¶ l¹i do kh«ng t«n träng hîp ®ång kinh tÕ nh­ ®· kÝ kÕt. *Lîi nhuËn gép lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ vèn hµng ho¸. *KÕt qu¶ tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi trÞ gi¸ vèn cña hµng b¸n, chi phÝ b¸n hµng vµ qu¶n lÝ doanh nghiÖp. Cã thÓ kh¸i qu¸t mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a doanh thu- chi phÝ vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh b»ng s¬ ®å sau ®©y: Lîi nhuËn ThuÕ thu nhËp Lîi nhuËn tr­íc thuÕ Chi phÝ qu¶n lý vµ chi phÝ b¸n hµng Lîi nhuËn gép trÞ gi¸ vèn hµng hãa Doanh thu b¸n hµng thuÇn Gi¶m gi¸, hµng hãa bÞ tr¶ l¹i t ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ XK Doanh thu b¸n hµng - NHiÖm vô h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm. * Ph¶n ¸nh kÞp thêi chÝnh x¸c t×nh h×nh xuÊt b¸n thµnh phÈm, tÝnh chÝnh x¸c c¸c kho¶n bÞ gi¶m trõ vµ thanh to¸n víi ng©n s¸ch c¸c kho¶n thuÕ ph¶i nép. * TÝnh to¸n chÝnh x¸c c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm. * x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng tiªu thô thµnh phÈm. 2) TK sö dông: §Ó HTQT tiªu thô s¶n phÈm theo c¸c ph­¬ng ph¸p liªn hiÖp¸c nhau kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau + TK157: "Hµng göi b¸n": TK nµy ®­îc sö dông ®Ó theo dâi gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa tiªu thô theo phw¬ng thøc chuyÓn hµng hoÆc gi¸ trÞ s¶n phÈm, hµng hãa nhê ®¹i lý, kÝ göi hay ghi lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh bµn giao cho ng­êi ®Æt hµng, mua hµng ch­a chÊp nhËn thanh to¸n. Sè hµng hãa s¶n phÈm, lao vô nµy vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ. Bªn nî: Gi¸ trÞ s¶n phÈm, hµng hãa, lao vô, dÞch vô göi b¸n Bªn cã: Gi¸ trÞ s¶n phÈm, hµng hãa, lao vô, dÞch vô ®· ®­îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n. * Gi¸ trÞ hµng göi b¸n bÞ tõ chèi, tr¶ l¹i. T157 cã thÓ më chi tiÕt cho tõng lo¹i hµng göi b¸n. + TK511: "Doanh thu b¸n hµng": Tµi kho¶n nµy ®­îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh tæng sè doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cña doanh nghiÖp trong k× vµ c¸c kho¶n gi¶ doanh thu. Tµi kho¶n sö dông h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm: - TK 511: Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô. Bªn nî: + ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp ph¶i nép. + KÕt chuyÓn chiÕt khÊu th­¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n, doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. + KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn sang tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh Bªn cã: Doanh thu b¸n s¶n phÈm, hµng hãa, dÞch vô trong k×. Cuèi k× kh«ng cã sè d­. TK511 ®­îc chi tiÕt thµnh 4 tµi kho¶n cÊp 2. *TK5111 - Doanh thu b¸n hµng hãa: ph¶n ¸nh doanh thu thuÇn cña khèi l­îng hµng hãa ®· x¸c ®Þnh lµ tiªu thô....TK5111 ®­îc sö dông chñ yÕu ë c¸c doanh nghiÖp kinh doanh vËt t­ hµng hãa. * TK5112 - Doanh thu b¸n c¸c thµnh phÈm ph¶n ¸nh doanh thu vµ doanh thu thuÇn cña khèi l­îng thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm ®· ®­îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô TK5112 chñ yÕu ®­îc dïng cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, x©y l¾p ng­ nghiÖp, l©m nghiÖp. * TK5113 - Doanh thu cung cÊp dÞch vô ph¶n ¸nh doanh thu vµ doanh thu thuÇn khèi l­îng lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh, ®· cung cÊp cho kh¸ch hµng vµ ®· ®­îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. TK5113 chñ yÕu dïng cho c¸c ngµnh, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô nh­ giao th«ng vËn t¶i, b­u ®iÖn, dÞch vô c«ng céng, du lÞch. * TK5114 - Doanh thu trî cÊp trî gi¸: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh tµi kho¶n thu tõ trî cÊp gi¸ cña nhµ n­íc khi doanh nghiÖp thùc hiÖn nhiÖm vô cung cÊp s¶n phÈm hµng hãa vµ dÞch vô theo yªu cÇu cña nhµ n­íc. c) Tµi kho¶n 512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu cña s¶n phÈm, hµng hãa, dÞch vô, lao vô tiªu thô trong néi bé. Bªn nî: - TrÞ gi¸ hµng b¸n tr¶ l¹i (theo gi¸ tiªu thô néi bé) kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n ®· chÊp nhËn trªn khèi l­îng s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô tiªu thô néi bé trong kú, sè thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ph¶i nép cña hµng hãa tiªu thô néi bé. - KÕt chuyÓn doanh thu tiªu thô néi bé thuÇn vµo tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶. Bªn cã: - Tæng sè doanh thu b¸n hµng néi bé cña ®¬n vÞ thùc hiÖn trong kú tµi kho¶n 512 kh«ng cã sã d­ cuèi kú, TK512 cã 3 tµi kho¶n cÊp 2. + TK5121 - Doanh thu b¸n hµng hãa ph¶n ¸nh doanh thu cña khèi l­îng hµng hãa ®· ®­îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô néi bé. Tµi kho¶n nµy chñ yÕu dïng cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nh­ vËt t­, l­¬ng thùc. +TK5122 - Doanh thu b¸n s¶n phÈm: Ph¶n ¸nh doanh thu cña khèi l­îng s¶n phÈm, dÞch vô, lao vô cung cÊp gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong cïng c«ng ty hay tæng c«ng ty. Tµi kho¶n nµy chñ yÕu dïng cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nh­ c«ng nghiªp, n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n. + Tµi kho¶n nµy chñ yÕu dïng cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô nh­: giao th«ng vËn t¶i, dÞch vô, b­u ®iÖn... Khi sö dông TK512 cÇn chó ý mét sè ®iÓm sau ®©y: _ Tµi kho¶n nµy chØ sö dông cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc trong mét c«ng ty hay tæng c«ng ty, nh»m ph¶n ¸nh sè doanh thu tiªu thô néi bé trong kú. - ChØ ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n sè doanh thu cña khèi l­îng s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô, lao vô cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cung cÊp lÉn nhau. + Kh«ng h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n nµy c¸c kho¶n doanh thu b¸n hµng cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng trùc thuéc c«ng ty, tæng c«ng ty. d) Tµi kho¶n 531 - Hµng hãa bÞ tr¶ l¹i: Dïng ®Ó theo dâi doanh thu cña sè hµng hãa, thµnh phÈm lao dô dÞch vô ®· tiªu thô nh­ng bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i do c¸c nguyªn nh©n: Do vi ph¹m cam kÕt, vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ, hµng hãa bÞ mÊt, kÐm phÈm chÊt, kh«ng ®óng chñng lo¹i, quy c¸ch. TrÞ gi¸ cña sè hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i b»ng sè l­îng hµng bÞ tr¶ l¹i nh©n (x) víi ®¬n gi¸ trªn hãa ®¬n khi b¸n. Bªn nî: Doanh thu cña sè hµng ®· tiªu thô bÞ tr¶ l¹i, ®· tr¶ l¹i tiÒn cho ng­êi mua hoÆc tÝnh trõ vµo nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng vÒ sè s¶n phÈm hµng hãa ®· b¸n ra. Bªn cã: KÕt chuyÓn doanh thu cña sè hµng ®· tiªu thô bÞ tr¶ l¹i trµ vµo doanh thu trong kú. TK531 - cuèi kú kh«ng cã sè d­. e) TK532 - Gi¶m gi¸ hµng b¸n: §­îc sö dông ®Ó theo dâi toµn bé c¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n cho kh¸ch hµng trªn gi¸ b¸n ®· tháa thuËn v× c¸c lý do chñ quan cña doanh nghiÖp (hµng b¸n kÐm phÈm chÊt hay kh«ng ®óng quy c¸ch theo quy ®Þnh trong hîp ®ång kinh tÕ). Bªn nî: C¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n ®­îc chÊp thuËn. Bªn cã: KÕt chuyÓn toµn bé sè gi¶m gi¸ hµng b¸n trõ vµo doanh thu TK532 cuèi kú kh«ng cã sè d­. Chó ý: ChØ ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 532 c¸c kho¶n trõ do viÖc chÊp thuËn gi¶m gi¸ ngoµi hãa ®¬n. g) Tµi kho¶n 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n - Tµi kho¶n 632 dïng ®Ó theo dâi trÞ gi¸ vèn cña hµng b¸n, thµnh phÈm lao vô, dÞch vô xuÊt b¸n trong kú. Gi¸ vèn hµng b¸n cã thÓ lµ gi¸ thµnh c«ng x­ëng thùc tÕ cña s¶n phÈm xuÊt b¸n hµng hay thµnh thùc tÕ cña lao vô, dÞch vô cung cÊp hoÆc trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng hãa tiªu thô. TK632 ®­îc ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp sö dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn vµ c¸c doanh nghiÖp sö dông ph­¬ng ph¸p kª khai ®Þnh kú ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ hµng hãa tån kho. + Víi doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. Bªn nî: TrÞ gi¸ vèn cña thµnh phÈm, hµng hãa, lao vô dÞch vô ®· cung cÊp theo hãa ®¬n. Bªn cã: kÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng tiªu thô trong kú vµo tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶. TK632 cuèi kú kh«ng cã sè d­. + Víi doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kÕ khai ®Þnh kú. Bªn nî: TrÞ gi¸ vèn cña hµng xuÊt b¸n trong kú (víi ®¬n vÞ kinh doanh vËt t­, hµng hãa). - TrÞ gi¸ vèn cña thµnh phÈm tån kho ®Çu kú vµ s¶n xuÊt trong kú, gi¸ trÞ lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh trong kú (víi ®¬n vÞ s¶n xuÊt vµ dÞch vô. Bªn cã: - Gi¸ hµng hãa ®· xuÊt b¸n nh­ng ch­a ®­îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. - Gi¸ trÞ thµnh phÈm tßn kho cuèi kú (víi ®¬n vÞ s¶n xuÊt vµ dÞch vô). - KÕt chuyÓn gi¸ trÞ vèn cña hµng ®· tiªu thô trong kú vµo tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶. - TK632 cuèi kú kh«ng cã d­ TK 632 "gi¸ vèn hµng b¸n" (ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn). Bªn nî: + Gi¸ vèn cña s¶n phÈm, hµng hãa, dÞch vô tiªu thô trong k×. + Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh v­ît qu¸ møc b×nh th­êng kh«ng ®­îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. + Chi phÝ tù x©y dùng hoÆc tù chÕ v­ît qu¸ møc b×nh th­êng kh«ng ®­îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. + Sè thiÕu hôt cña hµng tån kho sau kho sau khi trõ tiÒn båi th­êng cña ng­êi ph¹m lçi tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n. + LËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. Bªn cã: + Gi¸ vèn cña s¶n phÈm, hµng hãa ®· ®­îc coi lµ tiªu thô bÞ tr¶ l¹i trong k× + Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. + KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n sang tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh vµo cuèi k×. Cuèi k× kh«ng cã sè d­. C¸c ph­¬ng thøc tiªu thô vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n a. Tiªu thô s¶n phÈm theo ph­¬ng thøc trùc tiÕp: Ph­¬ng thøc trùc tiÕp lµ ph­¬ng thøc khi s¶n phÈm, hµng hãa xuÊt kho ®­îc coi lµ tiªu thô ngay tøc lµ ng­êi mua chÊp nhËn thanht o¸n, chuyÓn giao quyÒn së h÷u cho ng­êi mua. * Sö dông ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ s¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô s¶n phÈm theo ph­¬ng thøc trùc tiÕp TK 154 TK632 TK911 TK511 TK111,112,131... Tæng gi¸ thanh to¸n (Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ) Gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn (cuèi k×) 3b KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n (cuèi k×) 1a XuÊt s¶n phÈm ph©n x­ëng trùc tiÕp (gi¸ b¸n thùc tÕ) TK 3331 TK 155 3a 2 ThuÕ ph¶i nép XuÊt s¶n phÈm t¹i kho tiªu thô trùc tiÕp (gi¸ b¸n thùc tÕ) (Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ) 1b b. Tiªu thô s¶n phÈm theo ph­¬ng thøc göi b¸n hoÆc chuyÓn hµng theo hîp ®ång: ph­¬ng thøc hµng göi b¸n lµ ph­¬ng thøc khi s¶n phÈm hµng hãa suÊt kho ch­a tiªu thô ngay, hµng vÉn cßn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp, hµng göi b¸n cßn gäi lµ hµng chê chÊp nhËn. S¬ ®å: h¹ch to¸n tiªu thô s¶n phÈm theo ph­¬ng thøc göi b¸n TK111,112,131... TK632 TK154 TK511 TK911 TK157 KÕt chuyÓn DT gi¸ b¸n thuÇn (cuèi k×) ch­a thuÕ (4b) XuÊt s¶n phÈm t¹i ph©n x­ëng göi b¸n (Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ) (1a) Gi¸ b¸n cã VAT (3) TK3331 KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng hãa (cuèi k×) (4a) Hµng göi b¸n ®· b¸n ®­îc (2a) TK155 VAT XuÊt s¶n phÈm t¹i kho göi b¸n (1b) Hµng göi b¸n bÞ tr¶ l¹i mang vÒ nhËp kho (2b) c) Tiªu thô theo ph­¬ng thøc tr¶ chËm, tr¶ gãp. Ph­¬ng thøc tr¶ chËm, tr¶ gãp lµ ph­¬ng thøc mµ khi b¸n hµng ng­êi mua tr¶ lÇn ®Çu mét phÇn cña tiÒn hµng, phÇn cßn l¹i sÏ tr¶ dÇn . Do ®ã ph¶i chÞu mét kho¶n l·i tÝnh trªn sè tiÒn tr¶ chËm, tr¶ gãp S¬ ®å: H¹ch to¸n theo ph­¬ng thøc tr¶ chËm, tr¶ gãp TK 154,155 TK632 TK911 TK511 TK111,112 Gi¸ b¸n tr¶ 1 lÇn ch­a VAT KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn (cuèi k×) Sè tiÒn kh¸ch hµng tr¶ lÇn ®Çu KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n (cuèi k×) XuÊt s¶n phÈm, b¸n tr¶ chËm, tr¶ gãp (gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ 3b Gi¸ b¸n cã VAT vµ l·i tr¶ chËm TK3331 VAT TK131 §Þnh h×nh thu nî cña kh¸ch hµng Sè tiÒn kh¸ch hµng nî 3a TK3387 TK515 1 2 Doanh thu tµi chÝnh L·i tr¶ chËm tr¶ gãp 4 d. Tiªu thô s¶n phÈm theo ph­¬ng thøc ®¹i lý, kÝ göi: Ph­¬ng thøc ®¹i lý, kÝ göi lµ ph­¬ng thøc mµ chñ hµng giao cho ®¹i lý b¸n hé do ®ã ph¶i tr¶ cho ®¬n vÞ nhËn ®¹i lý mét tû lÖ hoa hång nhÊt ®Þnh tÝnh trªn l« hµng b¸n ®­îc. + H¹ch to¸n ë ®¬n vÞ giao ®¹i lý (®¬n vÞ chñ hµng): TK154,155 TK 157 TK 632 TK911 TK511 TK 641 TiÒn hoa hång ph¶i tr¶ ®¹i lÝ Gi¸ b¸n ch­a VAT KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn XuÊt s¶n phÈm giao cho ®¹i lý (gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm) Gi¸ b¸n cã VAT Hµng giao ®¹i lý ®· b¸n ®­îc KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n 4b TK 3331 TK111,112,131 2a 4a 1 VAT Sè cßn ®­îc thu cña ®¹i lÝ 3 Hµng giao ®¹i lÝ bÞ tr¶ L¹i vµ nhËp kho 2b Chó ý: - NÕu ®¹i lý b¸n ®óng gi¸ ra ®Ó h­ëng hoa hång th× kh«ng ph¶i nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cßn ®¬n vÞ chñ hµng ph¶i nép thuÕ trªn l« hµng b¸n ®­îc. TiÒn hoa hång ®­îc nhËn b»ng doanh thu khong thuÕ nh©n víi tû lÖ tho¶ thuËn. - NÕu ®¬n vÞ nhËn ®¹i lý mua víi gi¸ thÊp, b¸n víi gi¸ cao h­ëng chªnh lÖnh gi¸ th× ph¶i ®ãng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng trªn phÇn chªnh lÖch ®ã vµ h¹ch to¸n t­¬ng tù nh­ mét ®¬n vÞ th­¬ng m¹i. S¬ ®å: H¹ch to¸n ë ®¬n vÞ nhËn ®¹i lý TK334,338,214,211 TK641 TK911 TK511 TK111,112,131 (kh¸ch hµng) KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn (cuèi k×) TiÒn hoa hång ®­îc h­ëng Chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn hµng nhËp ®¹i lý KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng (cuèi k×) Gi¸ b¸n cã VAT 4a 1 3 TK133 VAT (nÕu cã) TK331 (®¬n vÞ giao ®¹i lý) 4b Sè cßn ph¶i tr¶ chñ hµng Khi thanh to¸n tiÒn hµng cho ®¬n vÞ giao ®¹i lÝ 2 2. Tiªu thô s¶n phÈm theo ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng: Ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng lµ ph­¬ng thøc b¸n hµng kh«ng thu b»ng tiÒn mµ nhËn b»ng hµng. S¬ ®å: H¹ch to¸n tiªu thô s¶n phÈm theo ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng TK154,155 TK632 TK911 TK511 TK131 TK152,153,211… Gi¸ mua ch­a cã thuÕ Gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn (cuèi k×) 4b Tæng gi¸ thanh to¸n Tæng gi¸ thanh to¸n XuÊt s¶n phÈm ®Ó trao ®æi (gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ) KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng ho¸ (cuèi k×) TK133 3 2 4a TK3331 1 VAT ph¶i nép VAT ®­îc khÊu trõ F. S¶n phÈm tiªu dïng néi bé: * Dïng s¶n phÈm tr¶ l­¬ng, tr¶ th­ëng cho c«ng nh©n viªn. TrÞ gi¸ vèn hµng xuÊt. Gi¸ vèn: Nî TK632. Cã TK154, 155 Gi¸ b¸n: Nî TK 334: Gi¸ b¸n cã thuÕ. Nî TK4311: Gi¸ b¸n cã thuÕ. Cã TK512: Gi¸ b¸n kh«ng cã thuÕ. Cã TK3331: ThuÕ ph¶i nép. * Dïng s¶n phÈm tÆng, biÕu: Gi¸ vèn: Nî TK 632. Cã TK 154,155 Gi¸ b¸n kh«ng thuÕ: Nî TK641: TÆng, biÕu cho kh¸ch hµng. Nî TK642: TÆng, biÕu kh¸ch cña doanh nghiÖp. Cã TK152: 512 (gi¸ b¸n kh«ng cã thuÕ). Sè thuÕ GTGT ph¶i nép ®­îc khÊu trõ. Nî TK133. Cã TK3331. * Dïng s¶n phÈm sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh. TrÞ gi¸ vèn kh«ng xuÊt. Gi¸ vèn: Nî TK632. Cã TK154,155. Gi¸ b¸n: Nî TK627 : Sö dông cho ph©n x­ëng. Nî TK641 : Sö dông cho bé phËn b¸n hµng. Nî TK642 : Sö dông cho bé phËn qu¶n lý doanh nghiÖp. Cã TK512. Sè thuÕ GTGT ph¶i nép ®­îc khÊu trõ Nî TK133. Cã TK3331. g. §­îc Nhµ n­íc trî cÊp, trî gi¸: tiÒn trî cÊp, trî gi¸ nhËn hoÆc sÏ nhËn Nî TK 111, 112, 3339 Cã TK 5114 2. Doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k× vµ tÝnh VAT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ: §èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy chØ kh¸c c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn ë viÖc x¸c ®Þnh gi¸ vèn cña s¶n phÈm tiªu thô, gi¸ vèn cña s¶n phÈm tiªu thô kh«ng ghi vµo theo tõng nghiÖp vô b¸n hµng mµ ®­îc ghi mét lÇn vµo cuèi k× th«ng qua kÕt qu¶ kiÓm kª. Cßn doanh thu b¸n hµng vµ thuÕ GTGT cña tõng ph­¬ng thøc b¸n hµng h¹ch to¸n gièng nh­ doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. S¬ ®å: H¹ch to¸n gi¸ vèn cña s¶n phÈm tiªu thô theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k× KÕt chuyÓn s¶n phÈm tån kho cuèi kú 3 (Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm) TK155, 157 TK632 KÕt chuyÓn s¶n phÈm tån ®Çu k× (gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ) 1 TK911 TK631 S¶n phÈm s¶n xuÊt hoµn thµnh trong k× (gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ ) Gi¸ vèn cña s¶n phÈm tiªu thô trong k× (ghi 1 lÇn vµo cuèi k×) 2 4 3. Doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hay thuÕ xuÊt khÈu: - §èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy, ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n gi¸ vèn hµng hãa gièng nh­ doanh nghiÖp h¹ch to¸n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. Cßn doanh thu b¸n hµng ghi nhËn trªn c¸c tµi kho¶n 511, 512 bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hoÆc thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hay thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép. Khi b¸n hµng: Nî TK111, 112, 131. Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK511, 512. Tæng gi¸ cã thuÕ Khi x¸c ®Þnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép. Nî TK511, 512 Cã TK3331: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép cña ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp Cã TK3332: ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ph¶i nép. Cã TK3333: ThuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép. C¸c tõ viÕt t¾t trong ®Ò ¸n TP : Thµnh phÈm TK : Tµi kho¶n Kc : KÕt chuyÓn http : H¹ch to¸n thµnh phÈm pp : Ph­¬ng ph¸p kk§k : KiÓm kª ®Þnh kú cpbh : Chi phÝ b¸n hµng H® : Ho¹t ®éng