Đề tài Phân tích động cơ của Toyota khi tiến hành đầu tư trực tiếp vào Trung Quốc - Bài học kinh nghiệm đối với VIệt Nam

Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 3 PhÇn I :T¹i sao Toyota l¹i tiÕn hµnh ®Çu t­ trùc tiÕp vµo Trung Quèc?4 I. T×m hiÓu chung vÒ c«ng ty Toyota 4 II. Ho¹t ®ång ®Çu t­ trùc tiÕp cña Toyota vµo Trung Quèc 4 III. §éng c¬ cña Toyota khi ®Çu t­ trùc tiÕp vµo Trung Quèc 7 PhÇn II: Ph©n tÝch ®éng c¬ cña Toyota khi tiÕn hµnh ®Çu t­ trùc tiÕp vµo Trung Quèc 11 I. Môc tiªu cña Toyota 11 II. T×nh h×nh thÞ tr­êng « t« Trung Quèc 12 S¬ l­îc vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ t¹i Trung Quèc 12 T×nh h×nh s¶n xuÊt « t« t¹i Trung Quèc 13 ChÝnh s¸ch « t« Trung Quèc 13 Ho¹t ®éng cña c¸c h·ng « t« kh¸c t¹i Trung Quèc 14 III. C¸c yÕu tè kh¸c 16 PhÇn III: Bµi häc kinh nghiÖm 18 KÕt luËn 21 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 22 Lêi nãi ®Çu Trong nhiÒu n¨m nay, Trung Quèc lu«n lµ ®Þa chØ ®Çu t­ næi bËt ë Ch©u ¸. NhiÒu nø¬c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi hiÖn ®ang rÊt lo ng¹i tr­íc sù c¹nh tranh thµnh c«ng cña Trung Quèc. C¸c lÜnh vùc nh­ kÜ thuËt th«ng tin, s¶n xuÊt s¶n phÈm kÜ thuËt míi c«ng nghÖ cao, b¸n lÎ, dich vô chuyªn ngµnh, ng©n hµng, chøng kxho¸n, lµ nh÷ng ngµnh c¸c c«ng ty ®Çu t­ xuyªn quèc gia cã ­u tÕ c¹nh tranh, ®Òu dÇn ®­îc më cöa vµ thu hót ®­îc rÊt nhiÒu c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tiÕn hµnh ®Çu t­ t¹i ®©y. Theo xu h­íng ®ã, n¨m 2000 c«ng ty Toyota ®· ®­îc chÝnh phñ Trung Quèc cho phÐp thµnh lËp mét liªn doanh s¶n xuÊt « t« nh·n hiÖu Toyota ë quèc gia nµy. §©y lµ mét ho¹t ®éng ®­îc coi lµ mét mèc quan träng cña c«ng ty Toyota trong qu¸ tr×nh më réng thÞ tr­êng. VËy ®éng c¬ nµo ®· dÉn tíi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµo TrungQuèc cña Toyota? C¸ch thøc Toyota thùc hiÖn dÇu t­ lµ g×? ViÖc ph©n tÝch ®éng ®Çu t­ cña Toyota sÏ gióp chóng ta cã ®­îc nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ trong lÜnh vùc « t« cña Trung Quèc vµ c¸ch thøc mµ mét tËp ®oµn lín nh­ Toyota ¸p dông ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng nµy lµ g×? Tõ ®ã sÏ rót ra ®­îc bµi häc kinh nghiÖm cÇn thiÕt khi muèn tiÕn hµnh ®Çu t­ trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt « t« t¹i Trung Quèc. Trong qu¸ tr×nh lµm ®Ò ¸n em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« trong khoa Kinh tÕ vµ Kinh doanh Quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ PGS.TS NguyÔn ThÞ H­êng ng­êi ®· trùc tiÕp h­íng dÉn em thùc hiÖn ®Ò ¸n nµy. MÆc dï ®· cè g¾ng hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh nh­ng do tr×nh ®é kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ nªn kh«ng tr¸nh khái cã nh÷ng s¬ sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù nhËn xÐt, ®¸nh gi¸, ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« trong khoa ®Ó ®Ò ¸n nµy cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Sinh viªn: Bïi ThÞ Thu H­¬ng PhÇn I T¹i sao Toyota l¹i tiÕn hµnh ®Çu t­ trùc tiÕp vµo Trung Quèc I.T×m hiÓu chung vÒ c«ng ty Toyota Toyota (Toyota Motor Coperation hay TMC) lµ mét trong nh÷ng c«ng ty ®­îc nãi ®Õn nhiÒu nhÊt trªn thÕ giíi tõ tr­íc tíi nay, lµ nhµ s¶n xuÊt xe h¬i thèng trÞ t¹i NhËt, vµ lµ nh·n hiÖu xe h¬i lín trªn thÕ giíi. Doanh thu n¨m 2002 cña Toyota ­íc tÝnh ®¹t 108 tû USD vµ lîi nhuËn ho¹t ®éng lµ 4,2 tû USD N¨m 2003, Toyota ®· v­¬n lªn ®øng vÞ trÝ thø hai vÒ s¶n l­îng « t« trªn thÕ giíi víi 6,78 triÖu xe t¨ng 10% so víi n¨m 2002 vµ ®Õn n¨m 2004 Toyota sÏ quyÕt t©m n©ng doanh sè toµn cÇu lªn 7,8 triÖu xe. VÒ mÆt lîi nhuËn, Toyota bá xa tÊt c¶ c¸c ®èi thñ cña hä. RÊt nhiÒu c«ng ty muèn “gi¶i m· gen” cña Toyota ®Ó copy nh­ng kh«ng thµnh c«ng v× ®éi ngò nhµ qu¶n trÞ cña Toyota cã nh÷ng nguyªn t¾c riªng ®Ó cã thÓ ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch ®ã. §Õn nay, Toyota ®· cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, h·ng ®· cã 51 nhµ m¸y s¶n xuÊt ngoµi NhËt B¶n t¹i 26 quèc gia vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi. §©y lµ mét thµnh tÝch ®¸ng kÓ trong ho¹t ®éng ®Çu t­ cña Toyota. II. Ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp cña Toyota vµo Trung Quèc Toyota b¾t ®Çu th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Trung Quèc vµo n¨m 1964 th«ng qua viÖc xuÊt khÈu xe « t« Crown. KÓ tõ ®ã Toyota liªn tôc t¨ng c­êng ho¹t ®éng cña m×nh vµo Trung Quèc b»ng viÖc thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm vµo c¸c thÞ tr­êng ®Þa ph­¬ng víi gi¸ c¶ vµ dÞch vô c¹nh tranh. §Õn nay tËp ®oµn Toyota vµ c¸c nhµ cung cÊp NhËt B¶n ®· cã 63 c«ng ty liªn doanh ë Trung Quèc. C¸c dù ¸n cña Toyota ®Çu t­ vµo Trung Quèc tr­íc n¨m 2000 ®Òu lµ c¸c dù ¸n liªn doanh cè vÊn kÜ thuËt ®Ó ph¸t triÓn s¶n phÈm, liªn doanh l¾p r¸p c¸c chi tiÕt m¸y, cung cÊp dÞch vô hç trî vÒ qu¶ng c¸o, b¸n hµng, ®µo t¹o… t¹i Trung Quèc. Nh­ng ph¶i ®Õn th¸ng 5 n¨m 2000 Toyota míi ®­îc chÝnh phñ Trung Quèc bËt ®Ìn xanh cho phÐp thµnh lËp liªn doanh víi sè vèn lªn tíi 100 triÖu USD theo c«ng thøc 50/50. B­íc ®Çu, liªn doanh nµy sÏ s¶n xuÊt « t« nh·n hiÖu Toyota xuÊt x­ëng n¨m 2002 víi c«ng suÊt ban ®Çu lµ 30.000 xe/n¨m. MÆc dï chiÕc xe sö dông kiÓu d¸ng vµ mÉu m· cña xe Vitz, nh­ng tÊt c¶ kÕt cÊu vµ tÝnh n¨ng cña xe ®Òu ®­îc ®¸nh gi¸ sÏ tho¶ m·n ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng Trung Quèc. ChiÕc xe nµy cã ®é kh¸ng nhiÖt tèt, vµ cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi mäi lo¹i ®Þa h×nh kh¸c nhau. §ång thêi Toyota ph¶i chuyÓn giao c«ng nghÖ cho ®èi t¸c Trung quèc. Tõ n¨m 2001, Toyota ph¶i gióp ®èi t¸c Trung Quèc n©ng cÊp chñng lo¹i xe « t« mµ ®èi t¸c nµy ®ang cung cÊp cho thÞ tr­êng néi ®Þa tõ thËp kØ 70. Nh­ vËy sau Honda vµ Suzuki, Toyota lµ h·ng lín thø ba cña NhËt B¶n ®­îc Trung Quèc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ trong liªn doanh s¶n xuÊt « t« xe m¸y ë Trung Quèc. Cã thÓ nãi s¬ qua vÒ liªn doanh nµy nh­ sau: C«ng ty liªn doanh “Tainjin Toyota Motor Co,ltd”(TTMC) Thµnh lËp : 12 th¸ng 6 n¨m 2000 Sè vèn : 100 triÖu USD Cæ ®«ng : Toyota (50%), C«ng ty Tianjin Automotive Xiali (50%) Sè c«ng nh©n : 1.050 ng­êi S¶n phÈm : ¤ t« nh·n hiÖu Corollar, Vios B¾t ®Çu xuÊt x­ëng : Mïa thu n¨m 2002.(4) ViÖc ®Çu t­ nµy lµ mét ho¹t ®éng chÝnh thøc cña Toyota trong viÖc coi Trung Quèc lµ thÞ tr­êng môc tiªu ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc toµn cÇu cña Toyota vµ thùc hiÖn môc tiªu n©ng s¶n l­îng xe « t« t¹i Trung Quèc lªn gÊp ba lÇn vµo n¨m 2010. §©y còng lµ ho¹t ®éng ®Ó th©m nhËp chÝnh thøc vµo thÞ tr­êng cã søc c¹nh tranh lín nµy khi Trung Quèc gian nhËp WTO. Liªn doanh nµy ®­îc thµnh lËp më ®Çu cho hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña Toyota ®Ó t¨ng c­êng ®Çu t­ s¶n xuÊt vµo Trung Quèc. Cã thÓ kÓ ra ®©y c¸c ho¹t ®éng chÝnh sau: + Vµo ngµy 29 th¸ng 8 n¨m 2002 , mét tho¶ thuËn ®· ®­îc kÝ kÕt gi÷a tËp ®oµn Toyota vµ tËp ®oµn « t« lín nhÊt Trung Quèc ( FAW) theo ®ã hai c«ng ty ®· tho¶ thuËn mét chiÕn l­îc hîp t¸c l©u dµi víi mong muèn lµ sÏ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thÞ tr­êng Trung Quèc vµ ph¸t triÓn ngµnh « t« Trung Quèc. T¹i lÔ kÝ tho¶ thuËn víi chñ tÞch tËp ®oµn FAW Zhu Yan Fen, «ng Fujio Cho chñ tÞch tËp ®oµn Toyota nhÊn m¹nh r»ng hai c«ng ty sÏ cïng nhau hîp t¸c dùa trªn mèi quan hÖ th©n thiÖn ®· ®­îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn th«ng qua c¸c cuéc gÆp gì tiÕp xóc gi÷a NhËt B¶n vµ Trung Quèc kÓ tõ khi hai n­íc thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao n¨m 1972. FAW vµ TMC dù ®Þnh t¨ng s¶n l­îng tõ 300.000 ®Õn 400.000 xe mét n¨m vµo 2010. Víi tho¶ thuËn ®· kÝ, h·ng Toyota ®· cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh vµ kÕ ho¹ch ®Çu t­ míi nh»m dµnh thÞ phÇn t¹i Trung Quèc. (4) + Vµo th¸ng 4/2003, h·ng Toyota c«ng bè sÏ ®Çu t­ kho¶ng 360 triÖu USD cho liªn doanh t¹i Trung Quèc (JVS) ®Ó s¶n xuÊt 4 mÉu xe Crown, Land Cruiser, Corolla, vµ Land Cruiser Prado. Land Cruiser sÏ ®­îc tung ra thj tr­êng vµo cuèi n¨m 2003 cßn Corolla vµ Crown sÏ lÇn l­ît ®­îc ra m¾t vµo n¨m 2004 vµ 2005. (Nguån 2) + Vµo n¨m 2004, Toyota liªn kÕt víi tËp ®oµn xe h¬i Qu¶ng Ch©u ®Ó s¶n xuÊt kiÓu d¸ng xe Camry t¹i thµnh phè Qu¶ng Ch©u, Trung Quèc. Liªn doanh trÞ gi¸ 461 triÖu sÏ b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng vµo 2006 víi tû lÖ vèn gãp 50-50.(Nguån 3) + Vµo 15/9/2004 trong mét th«ng b¸o Toyota ®· tuyªn bè “§Ó t¨ng c­êng sù hiÓu biÕt vÒ xe hybrid (xe lai) vµ ®Ó nh÷ng chiÕc xe nµy cã thÓ xuÊt hiÖn t¹i Trung Quèc trong thêi gian sím nhÊt, FAW vµ nhµ m¸y cña Toyota t¹i ®©y sÏ b¾t ®Çu l¾p r¸p chiÕc xe « t« Prius vµo cuèi n¨m 2005.”Prius lµ lo¹i xe ®­îc biÕt nhiÒu t¹i c¸c thÞ tr­êng « t« lín.T¹i Ch©u ¢u vµ ch©u Mü ng­êi mua ph¶i ®îi 6 th¸ng míi cã xe. Cßn t¹i NhËt B¶n ng­êi mua ph¶i ®îi Ýt nhÊt lµ 2 th¸ng( 4). TÊt c¶ nh÷ng sù kiÖn trªn ®©y ®Òu chøng tá mét ®iÒu r»ng Toyota ®· coi Trung Quèc lµ thÞ tr­êng quan träng hµng ®Çu trong nh÷ng n¨m tíi. III. §éng c¬ cña Toyota khi ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng Trung Quèc LÝ do mµ Toyota ®Çu t­ vµo Trung Quèc ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua lêi ph¸t biÓu cña «ng Aikio Toyoda, tæng gi¸m ®èc ®iÒu hµnh cña Toyota «ng nãi r»ng :” Th¸i Lan vµ Trung Quèc sÏ lµ hai thÞ tr­êng quan träng hµng ®Çu trong chiÕn l­îc më réng thÞ phÇn xe h¬i toµn cÇu tõ 10% hiÖn nay lªn 15% vµo n¨m 2010 cña h·ng”. ¤ng còng nãi thªm r»ng c¶ Th¸i Lan vµ Trung Quèc ®Òu sÏ ®ãng vai trß cùc k× quan träng trong viÖc më réng hÖ thèng ph©n phèi toµn cÇu cña Toyota do thÞ tr­êng xe h¬i t¹i hai n­íc nµy t¨ng tr­ëng cùc nhanh.(5) Theo lêi «ng Akio Toyoda, cùu gi¸m ®èc ®iÒu hµnh cña Toyota:”Chóng t«i tin t­ëng r»ng Trung Quèc lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng vÒ « t« cao cÊp. V× vËy chóng t«i ®ang cè g¾ng tiÕp tôc ®Çu t­ vµo Trung Quèc b»ng viÖc s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm tèt nhÊt, cö ra nh÷ng ®¹i lý vµ dÞch vô b¶o hµnh tèt nhÊt t¹i thÞ tr­êng nµy.”(4) C¸c nhµ s¶n xuÊt Toyota cho biÕt hiÖn h·ng vÉn cßn khã kh¨n trong kh©u s¶n xuÊt.§Æc biÖt lµ do trong thêi gian gÇn ®©y chÝnh phñ B¾c Kinh xiÕt chÆt c¸c kho¶n cho vay tÝn dông víi hy väng h¹ nhiÖt tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ ph¸t triÓn v­ît tréi trong thêi gian qua. Sau ba th¸ng sôt gi¶m liªn tiÕp, trong th¸ng 7/2004 doanh sè b¸n xe h¬i t¹i thÞ tr­êng nµy chØ t¨ng nhÑ so víi håi th¸ng 6. Tuy nhiªn theo dù ®o¸n cña Toyota doanh sè trong lÜnh vùc nµy sÏ t¨ng 20% trong n¨m nay v× lÝ do Trung Quèc vÉn lµ thÞ tr­êng tiªu thô xe h¬i lín thø t­ thÕ giíi. Theo c¸c chuyyen gia thÞ tr­êng « t« Trung Quèc sÏ t¨ng lªn 36% trong 3-5 n¨m tíi tr­íc khi h¹ xuèng 10-15% mçi n¨m vµ tû lÖn nµy vÉn lín h¬n nhiÒu bÊt k× khu vùc cã ®µ ph¸t triÓn nµo kh¸c trªn thÕ giíi. VËy ®éng c¬ chñ yÕu mµ Toyota tiÕn hµnh ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt xe « t« thay v× xuÊt khÈu nh­ tr­íc ®©y lµ muèn t¨ng thÞ phÇn xe h¬i cña Toyota trªn toµn cÇu mµ Trung Quèc lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng chiÕn l­îc ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy v× qui m« thÞ tr­êng tiªu thô t¹i Trung Quèc lµ rÊt lín. Còng nh­ c¸c h·ng xe « t« kh¸c nh­ Volkswagen, General Motor vµ PSA Peugeot Citroen… hiÖn ®· cã mÆt t¹i thÞ tr­êng Trung Quèc, Toyota ®· nh×n thÊy ®­îc søc tiªu thô xe h¬i t¹i thÞ tr­êng nµy. §©y lµ mét thÞ tr­êng mµ hiÖn t¹i ®­îc coi lµ thÞ tr­êng míi næi nh­ng còng cã sù c¹nh tranh rÊt m¹nh mÏ cña hÇu hÕt c¸c h·ng « t« lín trªn thÕ giíi. C¸c c«ng ty s¶n xuÊt « t« cña Toyota t¹i mét sè n­íc Ch©u ¸ Quèc gia Tªn c«ng ty Ngµy b¾t ®Çu ho¹t ®éng Cæ phÇn sè c«ng nh©n S¶n phÈm s¶n l­îng 2003 1000®¬n vÞ Trung Quèc Faw Toyota Changchun 2005 (Dù kiÕn) 50% 150 §éng c¬ Guangqi Toyota engine 2004 (dù kiÕn) 70% 700 Coaster, Land Cruiser 3,2 4,9 Shichuan Toyota 12/2000 40% 800 §éng c¬ Tianjin Toyota 6/1998 50% 260 M¸y nÐn Tianjin Toyota Resin 10/2002 50% 190 PhÇn mÒm Tianjin Jinfen 10/1997 30 410 ThiÕt bÞ l¸i, v« l¨ng Tianjin Toyota Forgin 1998 100 90 Kim lo¹i nÐn Tianjin Faw Toyota 10/2002 50 1050 Corolla, Vios 49,5 Toyota Faw dies 10/04 90 Khu©n ®óc Ên §é Toyota Kiloskar Autor part 4/2002 64 2330 Qualis, Corollar 37,7 (37,7) Toyota Kiloskar Motor 12/1999 99% 430 Phô tïng Indonesia PT Toyota Motor Indonesia 5/1970 95% 4390 Phô tïng PT Astra Daihashu Motor 1/1992 61,75% 1722 Phô tïng Malaisia Asembly service sdn 12/1996 100% 1820 Camry, Corollar, Hiace, Vios, TUV 40 Toyota Auto Part 12/1992 95% 720 Phô tïng 221,6 Th¸i Lan Siam Toyta 1/1989 96% 1270 ®éng c¬ 269.4 Toyota Auto Body Th¸i Lan 5/1979 49% 90 §éng c¬ Toyota Motor Th¸i Lan 12/1964 86,4% 4100 Camry, Corollar, Hiace, Vios, TUV 207,5 ( Sè liÖu thèng kª 5/2004 cña Toyota)(4) PhÇn II Ph©n tÝch ®éng c¬ thóc ®Èy Toyota tiÕn hµnh ®Çu t­ trùc tiÕp vµo Trung Quèc ViÖc tiÕn hµnh ®Çu t­ vµo Trung Quèc cña Toyota do nhiÒu nh©n tè thóc ®Èy. Nh÷ng nh©n tè nµy cã thÓ xuÊt ph¸t tõ néi bé c«ng ty Toyota, vµ còng cã thÓ tõ m«i tr­êng bªn ngoµi. XuÊt ph¸t tõ t×nh huèng trªn cã thÓ rót ra mét sè ®éng c¬ thóc ®Èy Toyota ®Çu t­ vµo Trung Quèc nh­ sau: I.Môc tiªu cña Toyota Môc tiªu lín nhÊt cña Toyota lµ trë thµnh mét c«ng ty hµng ®Çu trong ngµnh s¶n xuÊt « t«, t¨ng thÞ phÇn trªn toµn thÕ giíi. Do ®ã Toyota cÇn t×m kiÕm nh÷ng thÞ tr­êng tiÒm n¨ng míi ®Ó t¨ng s¶n l­îng cña m×nh. Trong nh÷ng n¨m qua, Toyota ®· dµnh ®­îc nh÷ng thµnh c«ng rÊt lín trªn c¸c thÞ tr­êng Mü, T©y ¢u… trªn c¸c thÞ tr­êng nµy Toyota ®· chøng tá ®­îc kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng cña m×nh. Thùc vËy, trªn c¸c thÞ tr­êng Mü vµ T©y ¢u Toyota ®· dÇn dÇn chiÕm lÜnh vÞ trÝ cña Ford trë thµnh nhµ cung cÊp ®øng vÞ trÝ thø hai. Tuy nhiªn, nh÷ng n¨m gÇn ®©y søc tiªu thô t¹i c¸c thÞ tr­êng nµy cã xu h­íng gi¶m nhÑ do nhu cÇu ®· b·o hoµ. Do ®ã Toyota cÇn chuyÓn sang c¸c thÞ tr­êng míi ë khu vùc Ch©u ¸, Ch©u Phi vµ Ch©u Mü Latinh. Ngay tõ n¨m 1994, Toyota ®· tuyªn bè r»ng Trung Quèc lµ thÞ tr­êng môc tiªu cña Toyota. §ång thêi, viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO cã thuËn lîi rÊt nhiÒu cho viÖc ®Çu t­ v× c¸c chÝnh s¸ch míi vÒ thuÕ vµ luËt ®Çu t­ sÏ trë nªn th«ng tho¸ng h¬n rÊt nhiÒu. Kinh nghiÖm th©m nhËp vµo Trung Quèc tõ nh÷ng n¨m 1996 cho thÊy r»ng: NÕu Toyota kh«ng tiÕn hµnh ®Çu t­ trùc tiÕp mµ chØ tiÕn hµnh xuÊt khÈu th× sè l­îng s¶n phÈm tiªu thô sÏ kh«ng thÓ cao so víi tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng còng nh­ so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c ®· rÊt sím ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng nµy, viÖc Toyota bá quªn thÞ tr­êng Trung Quèc ®Ó c¸c ®èi thñ kh¸c dµnh ®­îc mét sè l­îng lín thÞ phÇn lµ mét sai sãt cÇn ®­îc söa ch÷a. II.T×nh h×nh thÞ tr­êng « t« Trung Quèc 1. M«i tr­êng ®Çu t­ t¹i Trung Quèc Trong nhiÒu n¨m nay Trung Quèc vÉn lµ ®Þa chØ ®Çu t­ næi bËt ë Ch©u ¸ TÝnh tõ n¨m 1993, mét nöa sè vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo Ch©u ¸ t×m ®Õn Trung Quèc. §Êt n­íc nµy cã mét thÞ tr­êng mªnh m«ng, nguån nh©n lùc dåi dµo. Cïng thêi gian Êy nhiÒu quèc gia thµnh viªn cña ASEAN cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n l¹i ®ang trong giai ®o¹n kinh tÕ bïng næ mäi gi¸ c¶ ®Òu ®¾t ®á. ChÝnh v× vËy, c¸c quèc gia ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn ®· mèi quan t©m sang thÞ tr­êng Trung Quèc. §ång thêi, m«i tr­êng chÝnh trÞ æn ®Þnh còng lµ mét nh©n tè thu hót c¸c nhµ ®Çu t­, chÝnh trÞ Trung Quèc æn ®Þnh, Ýt cã biÕn ®éng h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c n­íc t­ b¶n ph­¬ng T©y vµ so víi c¶ rÊt nhiÒu n­íc trong khu vùc Ch©u ¸ HiÖn nay, cã kho¶ng 180 quèc gia vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo Trung Quèc. Trong ®ã 10 quèc gia vµ l·nh thæ ®Çu t­ nhiÒu nhÊt lµ Hång K«ng, Mü, NhËt B¶n, §µI Loan, Singapore, Anh , §øc, Hµn quèc, Ma Cao. Ngµnh c«ng nhiÖp « t« còng lµ mét ngµnh hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. ChÝnh phñ Trung Quèc ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch míi ®Ó qu¶n lÝ viÖc ®Çu t­ cña ngµnh nµy. 2. T×nh h×nh s¶n xuÊt « t« t¹i Trung Quèc Trung Quèc hiÖn cã kho¶ng 100 nhµ m¸y s¶n xuÊt « t« trong n­íc, mét vµi n¬i mçi n¨m chØ s¶n xuÊt ®­îc kho¶ng 500 xe. ChÝnh phñ Trung Quèc ®ang cã chñ tr­¬ng gi¶m c¸c nhµ m¸y nµy. Ngoµi ra, thuÕ nhËp khÈu « t« vÉn ë møc cao khiÕn søc mua cña ng­êi d©n bÞ h¹n chÕ. Do ®ã, ®Çu t­ trùc tiÕp vÉn lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó c¹nh tranh víi c¸c h·ng « t« kh¸c cña Trung Quèc ë trong n­íc ®ång thêi tr¸nh ®­îc c¸c kho¶n thuÕ qu¸ cao. LÜnh vùc « t« lu«n ®­îc ­u tiªn bëi v× mét ®Êt n­íc víi 1,3 tû d©n mµ míi chØ cã 16 triÖu « t« l­u th«ng trªn ®­êng phè. Do ®ã, cÇn mét hÖ thèng c¸c nhµ cung cÊp s¶n xuÊt « t« ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu thô xe h¬i ngµy mét t¨ng cña ng­êi d©n Trung Quèc.(2) Nh÷ng th«ng tin trªn ®· chøng tá Trung Quèc lµ mét thÞ tr­êng tiªu thô tiÒm n¨ng vµ trong t­¬ng lai Trung Quèc sÏ lµ mét thÞ tr­êng xe h¬i lín nhÊt thÕ giíi. §©y lµ mét c¬ héi lín mµ Toyota kh«ng thÓ bá qua. Ngµnh c«ng nghiÖp « t« ®ãng vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ Trung Quèc. ThÞ tr­êng « t« t¹i quèc gia lín nhÊt thÕ giíi nµy sÏ t¨ng 15% hµng n¨m ®Õn n¨m 2020. N¨m 2003 Trung Quèc ®· tiªu thô ®­îc 4,39 triÖu xe « t«, trong ®ã cã gÇn hai triÖu xe « t« du lÞch. H»ng n¨m Trung Quèc ®Çu t­ kho¶ng 13 tû USD cho ngµnh c«ng nghiÖp cña m×nh. Trung Quèc hiÖn lµ n­íc s¶n xuÊt « t« ®øng thø t­ thÕ giíi. Víi sù ph¸t triÓn vµ gia t¨ng nhanh chãng cña nghµnh c«ng nghiÖp « t« Trung Quèc sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho Toyota vµ c¸c h·ng « t« kh¸c ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm t¹i quèc gia nµy. 3. ChÝnh s¸ch « t« cña Trung Quèc ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp « t« cña Trung Quèc lµ x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp liªn doanh víi sù tham gia cña c¸c nhµ s¶n xuÊt « t« hµng ®Çu thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh nµy t¹i Trung Quèc mang tÝnh c¹nh tranh rÊt m¹nh. LuËt ph¸p Trung Quèc kh«ng cho phÐp bÊt cø mét c«ng ty n­íc ngoµi nµo cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t hoµn toµn thÞ tr­êng « t« Trung Quèc. Râ rµng lµ víi chÝnh s¸ch trªn viÖc ®Çu t­ vµo c¸c liªn doanh « t« lµ viÖc rÊt ®­îc khuyÕn khÝch t¹i Trung quèc. Do ®ã còng nh­ c¸c c«ng ty « t« kh¸c Toyota ®· nh×n thÊy kh¶ n¨ng dÔ dµng ®­îc chÝnh phñ Trung Quèc cho phÐp thµnh lËp c«ng ty liªn doanh s¶n xuÊt « t«. MÆt kh¸c, cho dï sau khi Trung Quèc gia nhËp WTO vµo th¸ng 12 n¨m 2001, thuÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp « t« ®· h¹, sang n¨m 2006 thuÕ nhËp khÈu ®èi víi « t« chØ cßn 25%.Do ®ã viÖc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy sÏ dÔ dµng h¬n, nh­ng viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc cÇn thiÕt rÊt tèn thêi gian vµ rÊt phøc t¹p. §ång thêi ®Ó tiªu thô ®­îc s¶n phÈm, tiÕp cËn ®Õn ng­êi tiªu dïng ë quèc gia nµy, khai th¸c ®­îc nh÷ng thÕ m¹nh cña quèc gia nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt th× viÖc lùa chän ph­¬ng thøc ®Çu t­ trùc tiÕp cña Toyota lµ hoµn toµn hîp lÝ. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia ph­¬ng t©y, Trung Quèc hiÖn lµ thÞ tr­êng tiªu thô c¸c s¶n phÈm cña nghµnh c«ng nhiÖp « t« cã triÓn väng h¬n c¶. Theo thèng kª n¨m 2003, tû lÖ « t« con tÝnh trªn 1000 d©n cña thÕ giíi lµ 86, trong khi ®ã tû lÖ nµy t¹i §øc lµ 495. t¹i Mü – 485 , Ph¸p – 469, NhËt B¶n – 356, Anh – 350, Malaixia – 170, Hµn Quèc – 167, Singapore – 98,Th¸i Lan – 5, vµ Trung Quèc – 4.(2) 4.Ho¹t ®éng cña c¸c h·ng « t« t¹i Trung Quèc Theo thèng kª n¨m 2003, l­îng « t« nhËp khÈu tiªu thô cña Trung Quèc lµ 171 chiÕc, tchiÕm 3,9% l­îng tiªu thô « t« trªn toµn quèc, cßn l¹i lµ « t« s¶n xuÊt do c¸c liªn doanh hoÆc doanh nghÞªp trong n­íc(3). Víi sè l­îng nhËp khÈu « t« nh­ trªn, kh«ng thÓ ®e do¹ c¸c h·ng s¶n xuÊt « t« t¹i Trung Quèc. Volkswagen hiÖn lµ h·ng xe cña §øc lín nhÊt t¹i Trung Quèc hiÖn nay. N¨m 2003 h·ng nµy b¸n ®­îc gÇn 700 ngh×n xe « t« t¹i Trung Quèc.HiÖn Volswagen ®ang chiÕm kho¶ng 3% thÞ phÇn Trung Quèc(2). Volkswagen còng th«ng b¸o sÏ x©y dùng thªm ba nhµ m¸y n÷a t¹i Trung Quèc n»m trong kÕ ho¹ch ®Çy tham väng lµ b¶o vÖ sù thèng lÜnh t¹i ®©y. §øng vÞ trÝ thø hai lµ liªn doanh General Motor víi d­íi 10% thÞ phÇn cña Trung Quèc. General Motor tuyªn bè sÏ ®Çu t­ 3 tû USD vµo c¸c ®èi t¸c Trung Quèc trong 3 n¨m tíi nh»m t¨ng gÊp ®«i s¶n l­îng hµng n¨m lªn 1,3 triÖu xe. General Motor cho biÕt lîi nhuËn cña quÝ II n¨m 2003 t¨ng 49% mét phÇn lín lµ do më réng thÞ phÇn t¹i Trung Quèc. TiÕp ®Õn lµ h·ng Ford, víi môc tiªu lµ ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng « t« con ®ang ph¸t triÓn t¹i Trung Quèc sè vèn lµ trªn 1 tû USD. C¶ Ford vµ General motor ®Òu rÊt chËm ch¹p t¹i Mü vµ hiÖn c¶ hai h·ng ®Òu b¾t ®Çu cuéc chiÕn giµnh Trung Quèc. Ford ®· tung ra thÞ tr­êng Trung Quèc c¸c kiÓu xe Maverics vµ Mondeo trong n¨m 2002 vµ ®ang cã kÕ ho¹ch sÏ b¸n tÊt c¶ c¸c kiÓu xe con t¹i n­íc nµy. HiÖn Ford ®· cã hai nhµ m¸y t¹i Trung Quèc vµ ®ang dù ®Þnh x©y dùng thªm mét nhµ m¸y thø ba n÷a t¹i n­íc nµy. Râ rµng r»ng hÇu hÕt c¸c h·ng xe h¬i lín nhÊt thÕ giíi ®· cã mÆt t¹i Trung Quèc tõ tr­íc Toyota vµ lu«n nç lùc t¨ng c­êng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ®Çu t­ cña m×nh. §©y sÏ lµ nh÷ng rµo c¶n rÊt lín khi Toyota tiÕn hµnh ®Çu t­ t¹i Trung Quèc. Nh­ng ®©y còng chÝnh lµ ®éng lùc buéc Toyota ph¶i nhanh chãng thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t­ cña m×nh t¹i thÞ tr­êng nµy nh»m kh¼ng ®Þnh uy tÝn vµ søc m¹nh thèng trÞ cña m×nh trªn toµn thÕ giíi. ChØ cã b»ng ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ®©y Toyota míi thÊy râ ®­îc ®èi thñ cña m×nh ®ang ë ®©u vµ ®ang cã nh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt ra sao ®Ó cã kÕ ho¹ch ®èi phã kÞp thêi nh»m dµnh l¹i thÞ phÇn tõ ®èi thñ. Lµ c«ng ty cã ho¹t ®éng ®Çu t­ vµo Trung Quèc muén nhÊt so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c, Toyota kh«ng cã c¸i lîi thÕ cña ng­êi ®i ®Çu v× vËy Toyota cÇn cè g¾ng t¹o ra nh÷ng nÐt riªng trong s¶n phÈm vµ t¹o Ên t­îng m¹nh víi kh¸ch hµng. Do ®ã Toyota ®· t¨ng c­êng vµ liªn tôc ®æi míi trong viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm b»ng viÖc ®Çu t­ míi c¸c c¬ së s¶n xuÊt hoÆc s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng Trung Quèc ngay t¹i ®Êt n­íc cña chÝnh hä. §iÒu nµy sÏ mang l¹i thµnh c«ng nhanh chãng h¬n lµ viÖc chØ xuÊt khÈu s¶n phÈm sang b¸n t¹i thÞ tr­êng nµy. Do ®ã Toyota ®· ®­a ra quyÕt ®Þnh ph¶i tiÕn hµnh ®Çu t­ trùc tiÕp vµo Trung Quèc lµ hoµn toµn hîp lÝ vµ phï hîp víi môc tiªu cña c«ng ty vµ víi t×nh h×nh thÞ tr­êng « t« cña Trung Quèc. III.C¸c yÕu tè kh¸c Ngoµi nh÷ng ®éng c¬ kÓ trªn thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t­ cña Toyota vµo Trung Quèc h× cßn cã mét sè ®éng c¬ kh¸c thóc ®Èy Toyota quyÕt ®Þnh ®Çu t­ trùc tiÕp vµo Trung Quèc. Tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng tho¸ng cña Trung Quèc víi nh÷ng chÝnh s¸ch ®Çu t­ phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn ®· kÝch thÝch c¸c nhµ ®Çu t­ nãi chung còng nh­ víi c«ng ty Toyota nãi riªng. ChÝnh phñ ®· ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch qui ®Þnh vÒ viÖc ®Çu t­ s¶n xuÊt « t« t¹i Trung Quèc. ChÝnh s¸ch « t« míi cña Trung Quèc cã nh÷ng qui ®Þnh rÊt phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc nµy Ch¼ng h¹n nh­ chÝnh s¸ch qui ®Þnh: + C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp kiÓm so¸t trªn 50% trong c¸c liªn doanh « t« vµ m« t« víi c¸c ®èi t¸c Trung Quèc nÕu nh­ c¸c liªn doanh ®­îc x©y dùng t¹i khu chÕ xuÊt cña ®èi t¸c Trung Quèc vµ h­íng tíi thÞ tr­êng n­íc ngoµi. + ChÝnh s¸ch míi cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc thiÕt lËp nhiÒu h¬n 2 nhµ m¸y liªn doanh t¹i Trung Quèc ®Ó s¶n xuÊt cïng mét kiÓu xe « t« nÕu liªn doanh cña c¸c nhµ ®Çu t­ víi ®èi t¸c Trung Quèc s¸t nhËp víi c¸c c«ng ty kh¸c t¹i Trung Quèc. + C¸c nhµ s¶n xuÊt « t« lín cña Trung Quèc ®­îc khuyÕn khÝch liªn doanh víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi ®Ó s¸t nhËp gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt « t« trong n­íc víi c¸c nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi ®Ó më réng ph¹m vi kinh doanh phï hîp víi tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ ngµnh «t« Trung Quèc.(1) Nh­ vËy, víi nh÷ng chÝnh s¸ch nh­ trªn c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®Çu t­ s¶n xuÊt « t« vµo Trung Quèc nãi chung còng nh­ c«ng ty Toyota nãi riªng hoµn toµn yªn t©m khi ®Çu t­ vµo ®Êt n­íc nµy mµ kh«ng sî cã nh÷ng rñi ro vÒ chÝnh trÞ vµ luËt ph¸p. Thø hai, ph¶i kÓ ®Õn mét lùi thÕ so s¸nh cña Trung Quèc lµ nguån lao ®éng dåi dµo cã kÜ n¨ng cao. Víi sè d©n lµ h¬n 1,2 tû ng­êi Trung Quèc cã thõa kh¶ n¨ng cung cÊp cho c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt « t« nh÷ng c«ng nh©n lµnh nghÒ víi gi¸ thuª nh©n c«ng thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi mét sè n­íc kh¸c trong khu vùc còng nh­ trªn thÕ giíi. C¸c nhµ ®Çu t­ ®· ®¸nh gi¸ ®éi ngò c«ng nh©n cña Trung Quèc cã ®Çy ®ñ kÜ n¨ng vµ kØ luËt cÇn thiÕt ®Ó tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i c«ng nghÖ cao. Thø ba, thÞ tr­êng Ch©u ¢u sau mét giai ®o¹n t¨ng tr­ëng nhanh giê ®· gi¶m dÇn søc t¨ng tr­ëng vµ ngµy cµng khã tÝnh h¬n. Do ®ã, Toyota cÇn cã t×m mét thÞ tr­êng míi th× míi cã thÓ t¨ng ®ùoc lîi nhuËn ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu toµn cÇu ho¸ cña m×nh. Thø t­, ph¶i kÓ ®Õn viÖc c¸c nhµ ®Çu t­ cña Toyota rÊt cã kinh nghiÖm nhanh chãng më réng thÞ tr­êng « t« cña n­íc nµy trong thêi gian 5 n¨m tr­íc khi diÔn ra thÕ vËn héi mïa ®«ng n¨m 1964, vµ thùc tÕ sè ng­êi mua xe « t« cña NhËt B¶n ®· t¨ng lªn 424%. NÕu l­îng « t« cña Trung Quèc còng t¨ng lªn víi sè l­îng nh­ trªn, thÞ tr­êng « t« cña Trung Quèc sÏ lín h¬n thÞ tr­êng « t« cña NhËt B¶n rÊt nhiÒu khi diÔn ra thÕ vËn héi B¾c Kinh 2008, víi sè l­îng xe b¸n ra kho¶ng 7 triÖu chiÕc/n¨m, trong khi sè l­îng « t« tiªu thô t¹i NhËt B¶n chØ lµ 6 triÖu chiÕc/n¨m. Con sè trªn qu¶ lµ hÊp dÉn ®èi víi c¸c c«ng ty « t« lín ®ang cã mÆt t¹i Trung Quèc. Do ®ã c¸c c«ng ty nµy ®ang cè g¾ng “ch¹y ®ua viÖt d·” ®Ó th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng nµy. Vµ ®øng ®Çu cuéc ®ua nµy hiÖn vÉn lµ Volswagen, tiÕp theo lµ General Motor, ®øng thø ba lµ Ford, cßn Toyota hiÞen ®ang ë tèp cuèi. Nh­ng ®©y míi lµ chÆng xuÊt ph¸t cña Toyota. Do ®ã Toyota cÇn tËn dông mäi c¬ héi còng nh­ n¨ng lùc ®Ó v­¬n lªn giµnh thÞ tr­¬ng Trung Quèc vµ chØ b»ng con ®­êng ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ®©y th× Toyota míi ph¸t huy ®­îc lîi thÕ cña m×nh vµ nhanh chãng ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng. PhÇn III Bµi häc kinh nghiÖm ViÖc Toyota tiÕn hµnh ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ®Êt n­íc Trung Quèc ®· b­íc ®Çu mang l¹i kÕt qu¶ ®¸ng kÓ cho doanh thu cña Toyota t¹i thÞ tr­êng nµy. MÆc dï ®©y lµ thÞ tr­êng mµ Toyota míi b¾t ®Çu ®Çu t­ trùc tiÕp nh­ng vµo n¨m 2003 Toyota ®· tiªu thô ®­îc h¬n 5.6 triÖu xe « t« t¹i ®©y vµ dù ®o¸n doanh sè b¸n ra cña Toyota vµo n¨m 2010 sÏ t¨ng lªn trªn 10 triÖu chiÕc. Thµnh qu¶ nµy cã ®­îc lµ nhê nh÷ng chñ tr­¬ng, ®­êng lèi ®óng ®¾n mµ Toyota ®· ¸p dông khi tiÕn hµnh ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ®Êt n­íc nµy ®Ó khai th¸c thÞ tr­êng còng nh­ ph¸t huy ®­îc nh÷ng thÕ m¹nh cña Toyota t¹i thÞ tr­êng Trung Quèc. ViÖc ph©n tÝch nh÷ng ®éng c¬ thóc ®Èy Toyota ®Çu t­ trùc tiÕp vµo Trung Quèc trªn ®©y sÏ lµm c¬ së cho cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt « t« kh¸c rót ra ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm, nh÷ng bµi häc cÇn thiÕt khi tiÕn hµnh ®i ®Çu t­ vµo ®Êt n­íc nµy ®Ó cã nh÷ng chiÕn l­îc, s¸ch l­îc ®óng ®¾n nh»m thu ®­îc nh÷ng thµnh c«ng lín nhÊt. Sù thµnh c«ng cña Toyota t¹i Trung Quèc cã thÓ ®­îc tæng kÕt thµnh mét sè bµi häc kinh nghiÖm sau ®©y cã ý nghÜa ®èi víi ViÖt Nam: 1. BiÕt tËn dông qui m« thÞ tr­êng Trung Quèc ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t­ NhËn biÕt ®­îc søc tiªu thô rÊt lín cña ng­êi d©n Trung Quèc ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm « t«, Toyota ®· nhanh chãng tiÕn hµnh chÝnh thøc ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng nµy. HiÖn Trung Quèc lµ n­íc ®«ng d©n nhÊt thÕ giíi víi 1,3 tû d©n mµ míi chØ cã 16triÖu « t« l­u th«ng trªn ®­êng phè. C¸c nhµ s¶n xuÊt « t« Trung Quèc cho biÕt s¶n l­îng « t« cña c¸c h·ng t¹i Trung Quèc ®· t¨ng lªn rÊt nhanh ®Ó cè g¾ng tho¶ m·n nhu cÇu rÊt lín cña ng­êi tiªu dïng Trung Quèc ®èi víi xe con. ChÝnh v× vËy Toyota ®· liªn tôc t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ cña m×nh t¹i quèc gia nµy. HiÖn t¹i Trung Quèc vµ Mü lµ hai ®Þa ®iÓm ®Çu t­ lín nhÊt cña Toyota. MÆc dï khi gia nhËp WTO Trung Quèc sÏ tiÕn hµnh gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c s¶n phÈm « t« nh­ng Toyota vÉn x¸c ®Þnh ®Ó tiÕp cËn ®­îc thÞ tr­êng nµy th× ®Çu t­ trùc tiÕp vÉn lµ c¸ch lµm hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó tËn dông tiÒm n¨ng thÞ tr­êng rÊt lín nµy. Trung Quèc lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng qu¸ lín, qu¸ quan träng vµ qu¸ nhiÒu lîi nhuËn kh«ng thÓ bá qua. §Ó tËn dông ®­îc c¬ héi lín cña thÞ tr­êng nµy c¸c nhµ l·nh ®¹o Toyota ®· liªn tôc t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ coi ®©y lµ mét thÞ tr­êng chiÕn l­îc ®Ó ®Æt ®­îc môc tiªu toµn cÇu ho¸ cña Toyota. 2.TËn dông chÝnh s¸ch « t« cña Trung Quèc Trong n¨m 2002 Trung Quèc cã 20 nhµ s¶n xuÊt « t«, trong n¨m 2003 sè l­îng c¸c nhµ s¶n xuÊt ®· t¨ng lªn tíi 32. Sù gia t¨ng cña c¸c h·ng s¶n xuÊt « t« t¹i Trung Quèc còng cã mét phÇn lµ do ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp « t« cña Trung Quèc. Trung Quèc cã chÝnh s¸ch x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp liªn doanh víi sù tham gia cña c¸c h·ng « t« hµng ®Çu thÕ giíi. Lô©t ph¸p Trung Quèc kh«ng cho phÐp bÊt cø mét c«ng ty n­íc ngoµi nµo cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t hoµn toµn thÞ tr­êng « t« Trung Quèc.(1) Quy ®Þnh nµy ®· t¹o thuËn lîi cho quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vao thÞ tr­êng Trung Quèc cña c«ng ty Toyota. Do ®ã viÖc Toyota quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµo thêi ®iÓm n¨m 2000 ®· kh«ng gÆp trë ng¹i nµo tõ phÝa chÝnh phñ Trung Quèc mµ ng­îc l¹i chÝnh phñ cßn khuyÕn khÝch v× viÖc cho phÐp Toyota ®Çu t­ sÏ lµm t¨ng thªm tÝnh c¹nh tranh ®èi víi c¸c h·ng « t« lín hiÖn ®ang cã mÆt t¹i thÞ tr­êng Trung Quèc. Trong n¨m 2004 nµy ChÝnh phñ Trung Quèc ®· ®­a ra mét chÝnh s¸ch « t« míi, theo ®ã c¸c h·ng muèn tiÕn hµnh ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt « t« th× sÏ ph¶i cã tæng sè vèn ®Çu t­ tèi thiÓu lµ 240 triÖu USD trë lªn vµ nh÷ng dù ¸n nh­ vËy ph¶i nhÊt thiÕt bao gåm c¸c bé phËn nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn víi kho¶n ®Çu t­ kh«ng thÊp h¬n 60,4 triÖu USD. ChÝnh phñ hy väng sö dông quy ®Þnh nµy ®Ó h¹ nhiÖt t×nh h×nh ®Çu t­ qu¸ nãng vµ d­ thõa trong c«ng suÊt ngµnh « t«. Nh­ vËy nÕu thêi ®iÓm nµy Toytota míi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ th× sÏ gÆp ph¶i trë ng¹i do quy ®Þnh trªn g©y ra,v× sau 4 n¨m kÓ tõ ngµy Toytota chÝnh thøc cã quyÕt ®Þnh ®Çu t­ t¹i Trung Quèc th× c¸c h·ng « t« lín kh¸c còng lu«n t×m c¸ch ®Çu t­ ®Ó t¨ng thÞ phÇn cña m×nh t¹i thÞ tr­êng nµy do ®ã ngµnh c«ng nghÞªp « t« Trung Quèc ®· d­ thõa c«ng suÊt so víi mÊy n¨m tr­íc ®©y. 3. §Çu t­ vµo Trung Quèc ®Ó c¹nh tranh vãi c¸c h·ng « t« lín kh¸c. Nh­ ®· nãi ë trªn, Trung Quèc lµ mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng, hÇu hÕt c¸c h·ng « t« lín ®· sím nhËn thøc ®­îc ®iÒu nµy vµ ®· cã nhiÒu ho¹t ®éng t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo ®©y. Toyota muèn kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng « t« th× ph¶i ®Çu t­ vµo Trung Quèc. Vµ thùc tÕ ®· kh¼ng ®Þnh quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cña Toytoa vµo Trung Quèc hoµn toµn ®óng ®¾n. NÕu kh«ng ®Çu t­ trùc tiÕp th× Toyota sÏ ®Ó c¶ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nh­ Trung Quèc r¬i vµo tay c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. NÕu quyÕt ®Þnh ®Çu t­ nµy ®­îc ®­a ra muén th× rÊt cã thÓ Toyota ®· kh«ng thÓ nµo thµnh c«ng t¹i thÞ tr­êng Trung Quèc nh­ hiÖn nay v× tÝnh ®Õn thêi ®iÓm nµy, hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c h·ng « t« lín cã mÆt t¹i Trung Quèc tr­íc Toyota nh­ Volks­agen, Ford, General Motor,…®· liªn tôc t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ vµo Trung Quèc ®Ó s¶n xuÊt c¸c lo¹i « t« míi nhÊt, phï hîp nhÊt víi thÞ tr­êng Trung Quèc. Khi hä ®· tung ra c¸c s¶n phÈm míi nµy th× viÖc c¹nh tranh cña Toyota lµ rÊt khã kh¨n. MÆt kh¸c, ®Ó ®Ëp tan tham väng cña Volkswagen lµ thèng trÞ toµn bé thÞ tr­êng « t« Trung Quèc Toyota ®· cã nh÷ng b­íc ®i v÷ng ch¾c trong viÖc t¨ng c­êng ®Çu t­ míi ®Ó t¹o ra s¶n phÈm c¹nh tranh víi c¸c h·ng lín kh¸c. H·ng ®· cã nh÷ng thµnh c«ng b­íc ®Çu t¹i thÞ tr­êng Trung Quèc, ®ã lµ viÖc h·ng ®· chiÕm ®­îc gÇn 2% thÞ phÇn t¹i ®©y, vµ con sè nµy ch¾c ch¾n sÏ t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m tíi ®©y. Nh÷ng bµi häc trªn ®©y sÏ lµ nh÷ng kinh nghiÖp quý gi¸ cho c¸c doanh nghiÖp « t« ViÖt Nam trong t­¬ng lai muèn ®Çu t­ vµo Trung Quèc. Chóng ta cã quyÒn hi väng ViÖt Nam sÏ cã mét ngµnh c«ng nhiÖp « t« ph¸t triÓn ®ñ lín ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh ®Çu t­ sang c¸c n­íc kh¸c. §Õn khi ®ã bµi häc tõ t×nh huèng Toyota ®Çu t­ vµo Trung Quèc sÏ ®­îc chóng ta nh¾c ®Õn nh­ mét kinh nghiÖm gióp c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh ®Çu t­ thµnh c«ng vµo c¸c quèc gia kh¸c. KÕt luËn Nh÷ng kinh nghiÖm rót ra tõ tr­êng hîp cña Toyota ®Çu t­ trùc tiÕp vµo Trung Quèc sÏ lµ mét kinh nghiÖm rÊt quý gi¸ cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt xe « t« kh¸c khi th©m nhËp mét thÞ tr­êng míi nh­ Trung Quèc.Vµ ®©y còng lµ bµi häc cho c¸c nhµ qu¶n lÝ ë ViÖt Nam khi muèn t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ thu hót c¸c h·ng « t« hµng ®Çu thÕ giíi, nhËn biÕt ®­îc ®éng c¬ vµ nhu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ gióp cho c¸c c¬ quan qu¶n lÝ cã nh÷ng chÝnh s¸ch häp lÝ ®Ó qu¶n lÝ còng nh­ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng c­êng ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c h·ng s¶n xuÊt xe h¬i nãi riªng vµ c¸c nhµ ®Çu t­ nãi chung vµo ViÖt Nam. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o PGS.TS NguyÔn ThÞ H­êng ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy, xin c¶m ¬n c¸c thÇy c« ®· quan t©m vµ mong c¸c thÇy c« ®­a ra nh÷ng ®¸nh gi¸ nhËn xÐt ®Ó bµi lµm cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o B¸o, t¹p chÝ B¸o c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i, sè 27/ 2004, sè 34/2004. C¸c bµi :”ChÝnh s¸ch « t« míi cña Trung Quèc”- Sè 27/2004 “Tranh dµnh thÞ phÇn « t« t¹i Trung Quèc”- Sè 43/2004 B¸o chiÕn l­îc chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp, sè 4/2004 Bµi :”T×nh h×nh thÞ tr­êng « t« Trung Quèc” B¸o ngo¹i th­¬ng, sè 16 /2004 Bµi “ ThÞ tr­êng « t« Trung Quèc n¨m 2004” Trang Web Web site cña c«ng ty Toyota: “Toyota in China: a decades-long relationship blooms B¸o ®iÖn tö tin tøc ViÖt Nam: “ Th¸i Lan vµ Trung Quèc lµ thÞ tr­êng hµng ®Çu cña Toyota” “ Toyota quyÕt t©m n©ng doanh sè toµn cÇu lªn 7 triÖu xe” M¹ng Vietnamexpress t¹i : “Toyota s¶n xuÊt xe cao cÊp ë Trung Quèc” “ Toyota lÊy thªm thÞ phÇn” Masso group marketing t¹i: “HÖ thèng s¶n xuÊt Toyota” Trang Web cña bé th­¬ng mai: Bµi” Trung Quèc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi”