Đề tài Phân tích hợp tác thương mại Việt Nam- Liên minh Châu Âu trong lĩnh vực dệt may

hiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®Õn nay trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi xuÊt hiÖn nhiÒu lo¹i h×nh liªn kÕt kinh tÕ . Trong ®ã liªn minh Ch©u ¢u ( céng ®ång Ch©u ¢u – EU tr­íc ®©y ) lµ khèi liªn kÕt kinh tÕ h×nh thµnh sím nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt . Tr­íc ng­ìng cöa cña thÕ kû 21, víi GDP kho¶ng 8500 tû USD, d©n sè kho¶ng 375 triÖu ng­êi chiÕm gi÷ kho¶ng 40-50% s¶n l­ëng c«ng nghiÖp cña c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn EU ®ang trë thµnh mét cùc rÊt m¹nh trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi . 1.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña liªn minh Ch©u ¢u . Ngay tõ thêi Sacl¬ ®¹i ®Õ thuéc ®Õ chÕ La M· ( TK8 – Sau c«ng nguyªn ) nh÷ng m¬ t­ëng vÒ thèng nhÊt Ch©u ¢u ®· ®­îc h×nh thµnh . Tuy nhiªn trong mét thêi gian dµi , ý ®å thèng nhÊt Ch©u ¢u chØ thuéc vÒ mét vµi nhµ chÝnh trÞ , qu©n sù cã nhiÒu tham väng vµ mét bé phËn c¸c nhµ tri thøc . §¹i bé phËn Ch©u ¢u vÉn thê ¬ thËm chÝ kh«ng hÒ cã ý t­ëng g× vÒ ®iÒu ®ã , mÆc dï Ch©u ¢u ®· mang s½n trong m×nh c¸c yÕu tè thèng nhÊt . §Õn n¨m 1923 , B¸ T­íc ng­êi ¸o –Condenhve Kalerg ®· ®Ò nghÞ thµnh lËp mét liªn minh Ch©u ¢u theo kiÓu Liªn Bang Thuþ SÜ n¨m 1648 hay liªn bang Hoa Kú n¨m 1776 n¨m 1929 Bé tr­ëng Ph¸p lóc bÊy giê – Arstide Briand còng ®­a ra ®Ò ¸n thµnh lËp liªn minh Ch©u ¢u . Nh­ng nh÷ng ý t­ëng nµy ph¶i m·i ®Õ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai míi trë thµnh hiÖn thùc . Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai c¸c n­íc T©y ¢u ®Òu kiÖt quÖ vÒ kinh tÕ . So víi n¨m 1937 s¶n l­îng cña §øc 1946 chØ b»ng 31% , Italia 64% , Anh 96% . Trong khi ®ã nhê chiÕn tranh mµ kinh tÕ Mü ®· ph¸t triÓn v­ît bËc søc m¹nh kinh tÕ cña Mü cßn l¬ns h¬n søc m¹nh kinh tÕ cña tÊt c¶ c¸c n­íc T©y ¢u gép l¹i .MÆt kh¸c sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l­îng s¶n xuÊt d­íi t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®Æc biÖt lµ sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt ë Mü ®· kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ b¸ chñ toµn cÇu cña Mü . ChÝnh bèi c¶nh Êy , buéc c¸c quèc gia T©y ¢u ph¶I t¨ng c­êng hîp t¸c ®Ó thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn , tho¸t khái sù kiÓm to¹ cña Mü vµ còng lµ lµm dÞu ®i bÇu kh«ng khÝ chÝnh trÞ c¨ng th¼ng ë T©y ¢u , ®Æc biÖt lµ gi÷a Ph¸p vµ §øc , phong trµo gi¶i phãng d©n téc ®ang d©ng lªn ë c¸c n­íc thuéc ®Þa vµ trªn hÕt lµ ph¶i ®èi ®Çu víi “céng s¶n ” ë nöa kia Ch©u ¢u – c¸c quèc gia T©y ¢u kh«ng cßn sù lùa chän nµo kh¸c ngoµi con ®­êng hoµ b×nh hîp t¸c víi nhau . Ngµy 9/5/1950 Ngo¹i tr­îng Ph¸p – R«be Suman ®· ®­a ra mét s¸ng kiÕn míi khëi ®Çu cho tiÕn tr×nh liªn kÕt Ch©u ¢u . ¤ng ®Ò nghÞ “§Æt toµn bé viÖc s¶n xuÊt than vµ thÐp cña §øc v¸ Ph¸p d­íi mét c¬ quan quyÒn lùc tèi cao chung trong mét tæ chøc më cöa cho c¸c n­íc T©y ¢u kh¸c tham gia ” Trªn c¬ së ®Ò nghÞ ®ã ngµy 18/4/1951 ,t¹i Paris ,6 quèc gia T©y ¢u gåm : Ph¸p ,§øc , Italia , BØ ,Hµ Lan , Luych X¨m Bua ®· ký HiÖp ­íc thµnh lËp céng ®ång than thÐp Ch©u ¢u ( cã hiÖu lùc tõ ngµy 25/7/1952 ) më ra mét ch­¬ng míi trong lÞch sö quan hÖ gi÷a c¸c n­íc T©y ¢u . Nh×n chung, s¸u n­íc T©y ¢u ®· thùc hiÖn thµnh c«ng HiÖp ­íc Paris n¨m 1952 . Trªn lÜnh vùc kinh tÕ, tõ th¸ng 5/ 1953 mét thÞ tr­êng chung than , s¾t , thÐp cho s¸u n­íc ®· h×nh thµnh . Ngµnh luyÖn kim ®¹t mét b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn c¶ nÒn kinh tÕ s¸u n­íc . Thµnh tÝch kinh tÕ lµ to lín song cßn mét kÕt qu¶ quan träng kh¸c mµ céng ®ång than thÐp Ch©u ¢u mang l¹i ®ã lµ t¸c ®éng t©m lý ®èi cíi ng­êi T©y ¢u . LÇn ®Çu tiªn hä thÊy r»ng kh«ng cÇn chiÕn tranh mµ vÉn cã thÓ thèng nhÊt ®­îc Ch©u ¢u vµ thèng nhÊt theo chiÒu h­íng Siªu quèc gia . T¹i cuéc häp c¸c ngo¹i tr­ëng cña c¸c quèc gia T©y ¢u ë Messine n¨m 1955 ®· ®­a ra ®Ò ¸n më réng liªn kÕt cña c¸c quèc gia T©y ¢u song c¸c lÜnh vùc kh¸c vµ cö ngµi Paul Henry Spack – ngo¹i tr­ëng Italia lµm chñ ®Ò ¸n . §Õn 1956 hä ®· nhÊt trÝ thµnh lËp céng ®ång kinh tÕ Ch©u ¢u ( Eurpean Economic Community – EEC ) vµ céng ®ång n¨ng l­îng nguyªn tö Ch©u ¢u . Ngµy 25/ 7/ 1957 hiÖp ­îc vÒ viÖc thµnh lËp 2 tæ vhøc nµy ®· ®­îc th«ng qua vµ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/ 1/ 1958 . Mçi tæ chøc cã mét chøc n¨ng riªng : EEC cã nhiÖm vô chung liªn quan ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ víi viÖc t¹o lËp mét thÞ tr­êng chung , trong ®ã kh«ng cßn sù ng¨n c¶n vËn ®éng cña hµng ho¸, t­ b¶n , søc lao ®éng … gi÷a c¸c n­íc T©y ¢u víi nhau , céng ®ång n¨ng l­îng nguyªn tö Ch©u ¢u quan t©m ®Õn viÖc nghiªn cøu phæ biÕn kiÕn thøc , b¶o ®¶m nguån cung cÊp th­êng xuyªn c¸c nguyªn liÖu h¹t nh©n thóc ®Èy ®Çu t­ lËp c¸c c¬ së s¶n xuÊt n¨ng l­îng h¹t nh©n chung lËp thÞ tr­êng nguyªn tö chung gi÷a c¸c n­íc . B­íc vµo ®Çu thËp kû 90 , sù sôp ®æ cña Liªn X« vµ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa ë §«ng ¢u ®· lµm thay ®æi côc diÖn thÕ giíi tõ hai cùc trë thµnh ®a cùc . Trong trËt tù míi , c¸c thÕ lùc ®Òu ®ang dèc søc chuÈn bÞ lùc l­îng ®Ó chiÕm vÞ trÝ tèi ­u cho m×nh trong t­¬ng lai . MÆc dï ®Õn thêi ®iÓm nµy céng ®ång Ch©u ¢u ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh nh­ng nãi chung vÒ kinh tÕ , chÝnh trÞ lÉn qu©n sù vÉn cßn thua kÐm Mü vµ NhËt B¶n . Do vËy trong cuéc c¹nh tranh quyÕt liÖt tr­íc m¾t c¸c n­íc T©y ¢u vÉn sÏ ph¶i thèng nhÊt l¹i , ®Èy manh c«ng cuéc x©y dùng céng ®ång t¹o ra søc m¹nh tËp thÓ ®Ó ®èi phã víi hai ®èi thñ lín cña m×nh . §IÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ t¹i Héi nghÞ th­îng ®Ønh c¸c quèc gia T©y ¢u ë Maastricht – Hµ Lan th¸ng 11 n¨m 1991 . T¹i Héi nghÞ nµy c¸c quèc gia thµnh viªn ®· thèng nhÊt : Thø nhÊt tiÕp tôc më réng liªn kÕt b»ng c¾ch kÕt n¹p thªm c¸c thµnh viªn míi , thø hai t¹o lËp ®ång tiÒn chung Ch©u ¢u lµm cho Ch©u ¢u thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n vµo n¨m 2000 . Thø ba , tiÕn tíi thèng nhÊt mÆt chÝnh trÞ , x©y dùng mét chÝnh s¸ch quèc phßng an ninh chung . N¨m 1993 nh÷ng hiÖp ­íc trªn b¾t ®Çu cã hiÖu lùc vµ EU còng chÝnh thøc ®æi thµnh liªn minh Ch©u ¢u ( European Union – EU ) . §ång thêi , EU tiÕp tôc më cöa lÇn thø ba ®Õn n¨m 1995 ba n­íc ë T©y B¾c ¢u gåm : ¸o, PhÇn Lan , Thuþ §iÓn ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña EU . Nh­ vËy , tõ s¸u n­íc thµnh viªn ®Õn nay EU ®· më réng ra 15 n­íc vµ xu thÕ sÏ tiÕn tíi 21 n­íc vµo ®Çu thÕ kû 20 liªn kÕt ®­îc më réng trªn rÊt nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ , chÝnh trÞ ,khoa häc kü thuËt , v¨n ho¸ , gi¸o dôc. Môc ®Ých cña liªn minh Ch©u ¢u lµ nh»m thiÕt lËp vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng néi bé thèng nhÊt th«ng qua viÖc ph¸t hµnh mét ®ång tiÒn thèng nhÊt xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn x©y dùng mét hµng rµo thuÕ quan thèng nhÊt ®èi víi hµng ho¸ nhËp tõ ngoµi vµo ,xo¸ bá nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi viÖc tù do di chuyÓn vèn søc lao ®éng hµng ho¸ dÞch vô … nh»m t¨ng c­êng hîp t¸c , liªn kÕt gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn x©y dùng Ch©u ¢u thµnh mét cùc m¹nh trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi . §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy , EU cã mét hÖ thèng thÓ chÕ ®Ó ho¹ch ®Þnh , ®IÒu hµnh vµ gi¸m s¸t. HÖ thèng nµy bao gåm n¨m c¬ quan chÝnh uû ban Ch©u ¢u , Héi ®ång Ch©u ¢u , Quèc héi Ch©u ¢u , Toµ ¸n Ch©u ¢u vµ toµ kiÓm toµn cïng víi c¸c bé phËn hç trî cho c¸c c¬ quan trªn nh­ uû ban kinh tÕ vµ x· héi , uû ban khu vùc . VËy , thùc chÊt cña liªn kÕt kinh tÕ EU lµ t¹o lËp mét thÞ tr­êng thèng nhÊt víi viÖc ph¸t hµnh mét ®ång tiÒn thèng nhÊt lµ qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ kh«ng chØ lùc l­îng s¶n xuÊt mµ c¶ quan hÖ s¶n xuÊt . 1.2. ChiÕn l­îc cña liªn minh Ch©u ¢u ®èi víi Ch©u ¸ . Quan hÖ kinh tÕ nãi chung gi÷a c¸c n­íc EU vµ c¸c n­íc trong khu vùc Ch©u ¸ ®· cã tõ rÊt l©u , nh­ng trong mét thêi gian t­¬ng ®èi dµi sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai , c¸c n­íc lín trong EU rÊt Ýt chó ý ®Õn Ch©u ¸ . Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao víi thÞ tr­êng réng lín ë Ch©u Phi ®· hÊp ®Én c¸c nhµ kinh doanh , ®Çu t­ Ch©u ¢u nhiÒu h¬n khu vùc Ch©u ¸ . Trong giai ®o¹n nµy , quan hÖ cña c¸c n­íc EU víi khu vùc ch©u ¸ chñ yÕu lµ viÖn trî kinh tÕ .Tuy vËy tõ sau thËp kû 80 ®Õn nay c¸c n­íc Mü La Tinh ®· bÞ l©m vµo khñng ho¶ng nî , trong khi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn Ch©u ¸ l¹I cã nh÷ng chuyÓn biÕn trong ph¸t triÓn kinh tÕ . C¸c Nies vµ ASEAN ®· thùc hiÖn thµnh c«ng chÝnh s¸ch kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu vµ ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ thÕ giíi . §ång thêi sù suy sôp cña Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢u ®· lµm cho côc diÖn vÒ kinh tÕ còng nh­ kinh tÕ cña m×nh ë Ch©u ¸ nh»m duy tr× ¶nh h­ëng cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi . ViÖc thiÕt lËp ®­îc mét sù hiÖn diÖn m¹nh mÏ vµ ®ång bé t¹i c¸c khu vùc ë Ch©u ¸ sÏ cho phÐp EU ®¶m b¶o ®­îc lîi Ých cña m×nh t¹i khu vùc nµy vµo ®Çu thÕ kû 21 . §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã th¸ng 7/1994 , EU ®· th«ng qua v¨n kiÖn “H­íng tíi mét chiÕn l­îc míi ®èi víi Ch©u ¸” . ChiÕn l­îc míi nµy h­íng tíi c¸c môc tiªu chñ yÕu lµ : Thø nhÊt : T¨ng c­êng sù hiÖn diÖn vÒ kinh tÕ cña EU t¹i Ch©u ¸ nh»m duy tr× vai trß næi tréi cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi . ViÖc thiÕt lËp mét sù hiÖn diÖn ®¸ng kÓ ë Ch©u ¸ sÏ cho phÐp EU ch¨m lo nh÷ng lîi Ých cña m×nh ®­îc t«n träng hoµn toµn trong khu vùc then chèt nµy vµo ®Çu thÕ kû 21 . Thø hai : Gãp phÇn vµo sù æn ®Þnh ë Ch©u ¸ b»ng c¸ch khuyÕn khÝch hîp t¸c vµ hiÓu biÕt lÉn nhau ë cÊp ®é quèc tÕ . Thø ba : KhuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc vµ khu vùc kÐm thÞnh v­îng nhÊt . EU vµ c¸c thµnh viªn cña m×nh tiÕp tôc gãp phÇn lµm gi¶m bít sù nghÌo nµn vµ t¹o ra mét sù t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng ë c¸c n­íc vµ khu vùc nµy . Thø t­ : Gãp phÇn ph¸t triÓn vµ cñng cè nÒn d©n chñ , nhµ n­íc ph¸p quyÒn , còng nh­ ph­¬ng tiÖn t«n träng quyÒn con ng­êi vµ c¸c quyÒn tù do c¬ b¶n ë Ch©u ¸ . §Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu trªn EU ®· ®­a ra hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch cñng cè vµ t¨ng c­êng sù hiÖn diÖn cña m×nh nh­ . Dµnh cho Ch©u ¸ nh÷ng ­u tiªn lín h¬n vµ ®i s©u ®èi tho¹i víi c¸c n­íc vµ c¸c nhãm trong khu«n khæ song ph­¬ng hoÆc ®a ph­¬ng . Coi träng hîp t¸c kinh tÕ trong c¸c lÜnh vùc EU cã lîi thÕ nh­ ng©n hµng , n¨ng l­îng , c«ng nghÖ m«i tr­êng , viÔn th«ng … Dµnh ­u tiªn lín nhÊt cho c¸c thÞ tr­êng Ch©u ¸ míi trong ®ã cã §«ng Nam ¸ , Trung Quèc , Ên §é … Sù cô thÓ ho¸ trong chiÕn l­îc míi ®èi víi Ch©u ¸ chøng tá EU ®· tiÕn thªm mét b­íc quan träng trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ an ninh chung cña m×nh . ViÖc EU cè g¾ng ®i ®Õn mét chÝnh s¸ch chung ®èi víi Ch©u ¸ -Th¸i B×nh D­¬ng lµ xuÊt ph¸t tõ chç ®¸nh gi¸ l¹i thùc tr¹ng cña m×nh vµ t­¬ng lai cña khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng . Qua chiÕn l­îc nµy EU hy väng sÏ giµnh ®­îc nh÷ng vÞ trÝ v÷ng ch¾c c¶ vÒ kinh tÕ quèc d©n . EU ®· sím ®ãn b¾t ®­îc mét xu thÕ ph¸t triÓn ®Æc thï ë Ch©u ¸ trong thÕ kû 21 . §ã lµ vÞ trÝ lý t­ëng ®Ó EU cã thÓ ph¸t huy ¶nh h­ëng chÝnh trÞ cña m×nh . Mét c¬ héi míi ®· ®­îc t¹o ra cho sù hîp t¸c gi÷a EU vµ ASEAN khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN . Tãm l¹i : Sau 40 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn EU trë thµnh mét siªu c­êng c¶ vÒ kinh tÕ , chÝnh trÞ , d©n sè , diÖn tÝch … vµ sÏ trë nªn m¹nh h¬n khi ®ång tiÒn chung Euro ®­îc sö dông tr­íc mét trËt tù thÕ giíi míi ®ang h×nh thµnh vµ ®ang ®Çy biÕn ®éng phøc t¹p , EU ®· chuyÓn m×nh v­¬n lªn t¾ch khái sù lÖ thuéc víi Mü, v­¬n tÇm ho¹t ®éng sang trung vµ §«ng ©u, Ch©u ¸, Ch©u Mü La Tinh, nh»m n©ng cao h¬n n÷a vÞ thÕ cña m×nh tr­íc thÒm thÕ kû XXI . chÝnh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn l­îc toµn cÇu cña m×nh nãi chung vµ chiÕn l­îc míi víi Ch©u ¸ nãi riªng, EU ®· t×m thÊy ë ViÖt Nam nh÷ng ­u thÕ ®Þa chÝnh trÞ, ®Þa kinh tÕ ®Ó lÊy ViÖt Nam lµm ®IÓm tùa quan träng trong chiÕn l­îc ®èi ngo¹i cña m×nh víi Ch©u ¸. Mèi quan hÖ ViÖt Nam – EU ®· b¾t ®Çu ®­îc thiÕt lËp tõ sau n¨m 1975, nh­ng chØ ®¬n thuÇn lµ viÖn trî kinh tÕ . B­íc chuyÓn biÕn to lín ®¸nh dÊu mét thêi kú míi trong quan hÖ ViÖt Nam- EU lµ viÖc hai bªn thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao th¸ng 10/1990. Trªn c¬ së ®ã mèi quan hÖ ViÖt Nam vµ EU ®· ph¸t triÓn nhanh chãng . Hai bbªn ®· cã hµng lo¹t cuéc tiÕp xóc gÆp gì th¨m viÕng héi th¶o khoa häc… nh»m trao ®æi th«ng tin vµ t¨ng c­êng sù hiÓu biÕt lÉn nhau . Quan hÖ ViÖt Nam –EU b­íc vµo giai ®o¹n lÞch sö míi khi . HiÖp ®Þnh khung hîp t¸c ViÖt Nam – EU ®­îc ký kÕt vµo th¸ng 7/1995 . HiÖp ®Þnh ®· t¹o ra nh÷ng yÕu tè thuËn lîi cho EU vµ mèi n­íc thµnh viªn EU trong quan hÖ hîp t¸c th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ víi ViÖt Nam . Cã thÓ nãi , hiÖp ®Þnh khung hîp t¸c ViÖt Nam – EU võa lµ c¬ së ph¸p lý võa lµ ®éng c¬ thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ EU ph¸t triªn m¹nh mÏ vµ toµn diÖn trªn rÊt nhiÒu lÜnh vùc : hîp t¸c th­¬ng m¹i, ®Çu t­ khoa häc kü thuËt m«i tr­êng v¨n ho¸ gi¸o dôc y tÕ… ®Æc biÖt lµ trng lÜnh vùc dÖt may. B»ng chøng lµ hai hiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt Nam – EU giai ®o¹n 1993 – 1997 vµ 1998 – 2000 ®· ký kÕt . nhê ®ã kim ng¹ch hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU ®· t¨ng lªn nhanh chãng . VÉn ®Ò nµy sÏ ®­îc nghiªn cøu kü ë ch­¬ng tiÕp theo. Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng th­¬ng m¹I viÖt nam -eu trong lÜnh vùc dÖt may 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may ViÖt Nam . Ngµnh dÖt may lµ ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng cã lÞch sö ph¸t triÓn rÊt l©u ®êi ë n­íc ta . M¹c dï th­êng xuyªn ph¶I ®èi mÆt víi rÊt nhiÒu thö th¸ch , song víi ®Æc tÝnh thu hót nhiÒu lao ®éng , ®Çu t­ Ýt vèn , thu l·i nhanh , ngµnh dÖt may ®· tËn dông ®­îc c¸c lîi thÕ cña ®Êt n­íc vµ ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc . Thø nhÊt , ngµnh dÖt may ph¶i thùc hiÖn mét nhiÖm vô quan träng lµ ®¶m b¶o ®Çy ®ñ nhu cÇu thiÕt yÕu cho nh©n d©n trong n­íc “sau c¸i ¨n lµ c¸i mÆc ”, qua ®ã gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho nh©n d©n . Trªn thùc tÕ s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may chØ míi ®¸p øng ®­îc mét phÇn nhu cÇu trong n­íc . Hµng n¨m chóng ta vÉn ph¶I nhËp víi mét khèi l­îng lín nguyªn liÖu lÉn hµng dÖt may thµnh phÈm . MÆt kh¸c ngµnh dÖt may s¶n phÈm cho tiªu dïng trong n­íc chÊt l­îng cßn thÊp , mÉu m· ch­a phong phó , gi¸ c¶ l¹i cao so víi s¶n phÈm dÖt may nhËp khÈu . Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y , ngµnh dÖt may ®· cã kÕ ho¹ch ®æi míi trang thiÕt bÞ , t¨ng s¶n l­îng , gi¶m gi¸ thµnh , ®a d¹ng ho¸ mÉu m· nh»m ®¸p øng ngµy cµng ®Çy ®ñ nhu cÇu cña nh©n d©n trong n­íc . Thø hai , víi ®Æc tÝnh sö dông nhiÒu lao ®éng , ®Æc biÖt lµ ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam thiÕu thiÕt bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i v× thÕ cßn rÊt nhiªï c«ng ®o¹n s¶n xuÊt thñ c«ng , nªn ngµnh dÖt may cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm cho rÊt nhiÒu lao ®éng . HiÖn nay toµn ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®ang sö dông h¬n 500. 000 lao ®éng Con sè nµy lµ nhá khi so víi tæng sè 38 triÖu ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng cña ViÖt Nam nh­ng lµ mét con sè kh¸ lín ®èi víi mét ngµnh c«ng nghiÖp , cã ý nghÜa kh«ng chØ trªn ph­¬ng diÖn kinh tÕ mµ cßn gãp phÇn b×nh æn chÝnh trÞ – x· héi . Thø ba , kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc , hiÖn nay s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam ®· cã mÆt ë rÊt nhiÒu thÞ tr­êng n­íc ngoµi . C¸c sÝ nghiÖp dÖt may lín ë Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng ®Òu ®ang cè g¾ng dµnh n¨ng lùc tèt nhÊt cho s¶n xuÊt hµng dÖt may . Ngµnh dÖt may ®· ph¸t huy vµ tËn dông hÕt tiÒm n¨ng s½n cã cña ®Êt n­íc , thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh ®ã . Trong thêi gian tíi , chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó khai th¸c hiÖu qu¶ nh÷ng ­u thÕ cña ngµnh dÖt may nh»m thóc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc . 2.2. C¬ cÊu thÞ tr­êng ngµnh dÖt may ViÖt Nam NhiÖm vô ®Çu tiªn cña ngµnh dÖt may lµ ®¸p øng cho nhu cÇu cña nh©n d©n trong n­íc “sau c¸i ¨n lµ c¸i mÆc ” . Nh­ng trªn thùc tÕ , ngµnh dÖt may ch­a hoµn thµnh nhiÖm vô nµy , hµng n¨m chóng ta vÉn ph¶i nhËp mét l­îng lín nguyªn liÖu lÉn hµng dÖt may thµnh phÈm . §iÒu nµy chøng tá r»ng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ h­íng ngo¹i ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· ®Ó l¹i mét kho¶ng trèng sau l­ng m×nh , ®ã lµ thÞ tr­êng may mÆc trong n­íc HiÖn nay c¸c sÝ nghiÖp dÖt may lín Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng ®Òu ®ang cè g¾ng dµnh nh÷ng n¨ng lùc tèt nhÊt cho s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu , phÇn nµo kh«ng xuÊt ®­îc th× ®Ó l¹i tiªu dïng trong n­íc . b»ng chøng lµ thØnh tho¶ng mät doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu nµo ®ã l¹I ®­a ra “cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm” cña m×nh nh÷ng l« hµng kÐm phÈm chÊt b¸n cho hµng tiªu dïng , ®ã lµ nh÷ng chiÕc quÇn ¸o réng qu¸ cì , kh¸c biÖt vÒ mµu s¾c vµ kiÓu mèt ®èi víi ng­êi ViÖt Nam . Ho¹t ®éng cña ngµnh dÖt may trªn thÞ tr­êng néi ®Þa cã thÓ ®­îc ph¶n ¸nh nh­ sau : ë thÞ tr­êng thµnh thÞ , thÞ tr­êng bÞ th¶ næi : C¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh hµng may mÆc cña t­ nh©n gia ®êi rÊt nhanh víi nhiÒu quy m« vµ h×nh thøc kh¸c nhau ®· thay thÕ dÇn cho may mÆc quèc doanh , t×nh tr¹ng kinh doanh ®Êt trèn lËu thuÕ s¶n xuÊt bu«n b¸n hµng gi¶ , hµng “Sida” , hµng ngo¹i trµn vµo mét c¸ch trµn lan , khã kiÓm so¸t ®­îc . ë thÞ tr­êng n«ng th«n , miÒn nói l¹i kh¸c h¼n thÞ tr­êng bÞ bá trèng bëi cÇu Ýt , kh¶ n¨ng thanh to¸n kÐm do ®ã kh«ng ®ñ søc ®Ó thu hót t­ th­¬ng vµo . NÕu ta chØ lµm mét phÐp tÝnh ®¬n gi¶n còng cã thÓ thÊy ®­îc sù l·ng phÝ ®¸ng quan t©m cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam . N­íc ta hiÖn nay cã kho¶ng 78 triÖu d©n , chØ tÝnh khiªm tèn mçi ng­êi tiªu dïng b×nh qu©n 100. 000 ®ång / n¨m sÏ t¹o ®­îc mét thÞ tr­êng víi søc mua 7800 tû ®ång ( t­¬ng ®­¬ng víi kho¶ng 600 triÖu USD ) xÊp xØ kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña chóng ta vµo 14 quèc gia thµnh viªn EU n¨m 1998 . §èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam ®­îc xuÊt khÈu ra hai khu vùc thÞ tr­êng : cã h¹n ng¹ch vµ phi h¹n ng¹ch . ThÞ tr­êng cã h¹n ng¹ch do EU ¸p ®Æt . N¬i ®©y , lo¹i h×nh gia c«ng chiÕm vhñ yÕu 80% kim ng¹ch xuÊt khÈu hÇu nh­ æn ®Þnh . Sau khi HiÖp ®Þnh dÖt may thêi kú ®Çu ( 1993 – 1997 ) ®­îc ký kÕt kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang EU kh«ng ngõng t¨ng lªn . Thêi kú ®Çu cã 105 chñng lo¹i ( category – cat ) qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch , sau khi ®iÒu chØnh ( th¸ng 8/ 1995 ) cßn 54 cat vµ khi hiÖp ®Þnh thêi kú 1998 – 2000 ®­îc ký kÕt th× sè cat qu¶n lý h¹n ng¹ch chØ cßn 29 . TÝnh gia , cã 122 ®· ®­îc EU “gi¶i phãng ” sè l­îng Cat ®­îc gi¶i phãng nµy cã thÓ mang l¹I mét kim ng¹ch kh«ng nhá . Tr­íc nh÷ng khã kh¨n trong viÖc khai th¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu nh­ ®· nªu trªn , viÖc më réng vµ t¨ng c­êng h¬n l÷a hîp t¸c víi thÞ tr­êng EU lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan cña nganhf dÖt may ViÖt Nam . §ã còng chÝnh lµ lý do mµ toµn bé chØ ®i s©u t×m viÖc thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam ®i EU ®Ó rót ra th¸ch thøc vµ thuËn lîi . 2.3. C¬ cÊu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam . Theo thèng kª cuèi n¨m 1995 , tæng sè c¬ së dÖt may lµ 109369. Trong ®ã : sè c¬ së dÖt lµ 74633, may lµ 34736 ®¬n vÞ . HiÖn nay c¸c c¬ së dÖt may ph©n bè hÇu nh­ kh¾p c¸c tØnh thµnh trong c¶ n­íc . Song , hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së ë c¸c tØnh kh¸c nhau lµ kh¸c nhau . Theo thèng kª chung , c¸c c¬ së miÒn trung ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ , s¶n phÈm kh«ng ®ñ chÊt l­îng ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ do thiÕu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i , thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng , c¬ së h¹ tÇng l¹c hËu …C¸c doanh nghiÖp hoµt ®éng cã hiÖu qu¶ th­êng tËp trung ë thµnh phè Hå ChÝ Minh , §ång Nai , Nha Trang , H¶i Phßng , Hµ Néi …Sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång bé nµy chÝnh lµ c©u hái ®Æt ra víi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch . Chóng ta cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Çu t­ vµ tÝn dông phï hîp ®Ó khai th¸c ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶ c¸c tiÒm lùc ë c¸c ®Þa ph­¬ng nh»m x©y dùng ngµnh dÖt may ngang tÇm nhiÖm vô cña nã , mét ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam . Vµ ®¸ng nãi nhÊt cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam lµ nguyªn vËt liÖu . §©y lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i , lµm ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng gi¸ c¶ , sù c¹nh tranh cña s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ : Nguyªn vËt liÖu cña ngµnh dÖt bao gåm c¸c lo¹i : B«ng , ®ay , t¬ t»m , x¬visco , x¬ PE , c¸c lo¹i x¬ liber kh¸c , c¸c lo¹i ho¸ chÊt , thuèc nhuém . Trong ®ã nguyªn liÖu s¶n xuÊt trong n­íc chØ cã b«ng , ®ay , t¬ t»m . Tuy nhiªn s¶n l­îng b«ng ®ay , t¬ t»m vÉn cßn thÊp ,chÊt l­îng kÐm do sö dông gièng cò ®· tho¸i ho¸ , m¸y mãc trong trang bÞ trong kh©u thu ho¹ch vµ b¶o qu¶n cßn l¹c hËu , gi¸ thµnh cao h¬n gi¸ cña nguyªn liÖu ngo¹i nhËp . H¬n n÷a , tõ n¨m 1993 ®Õn nay , diÖn tÝch trång c¸c lo¹i nguyªn liÖu nµy ®· gi¶m m¹nh do ngµnh dÖt ch­a cã kÕ ho¹ch thu mua khiÕn cho ng­êi trång trät lo l¾ng v× gi¸ c¶ , thÞ tr­êng tiªu thô kh«ng æn ®Þnh . ChÝnh v× vËy , hµng n¨m chóng ta ph¶i nhËp khÈu víi sè l­îng lín, b«ng , ®ay , t¬ t»m vµ c¸c nguån sîi tæng hîp kh¸c . Nguyªn liÖu cña ngµnh may còng vËy , v¶i trong n­íc cung cÊp cho may c«ng nghiÖp rÊt Ýt doanh nghiÖp ®¸p øng ®­îc , MÆc dï , mét vµi n¨m gÇn ®©y c«ng nghÖ dÖt cña ta ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ nh­ng nh×n chung ch­a ®ång bé , chÊt l­îng v¶i ch­a cao. TÝnh trong toµn bé n¨m 1998 l­îng b«ng nhËp khÈu lµ 78 triÖu USD , l­îng sîi c¸c lo¹i lµ 207 triÖu USD , v¶i c¸c lo¹i lµ 418 triÖu USD . §¸ng chó ý lµ l­îng v¶i nhËp khÈu cho gia c«ng lµ 392 triÖu USD , trong khi l­îng v¶i nhËp khÈu cho kinh doanh lµ 27 triÖu USD . ChÝnh v× thÕ , gi¶m bít sù phô thué vÒ nguyªn liÖu trong ngµnh dÖt – may võa lµ mong muèn chñ quan vøa lµ yªu cÇu kh¸ch quan . Ngoµi ra ngµnh dÖt may cßn ph¶i nãi ®Õn ®æi míi c«ng nghÖ , theo ®¸nh gi¸ chung thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn nay l¹c hËu kho¶ng 10-20 n¨m so víi thÕ giíi . Tuy nhiªn so víi n¨m gÇn ®©y , cã kh¸ nhiÒu thiÕt bÞ , m¸y mãc tiªn tiÐn ®· ®­îc ®­a vµo s¶n xuÊt thay thÕ cho thiÕt bÞ cò , ®Æc biÖt lµ ngµnh may . NhiÒu doanh nghiÖp ®· trang bÞ nh÷nh thiÕt bÞ chuyªn dïng nh­ m¸y thªu tù ®éng , m¸y c¾t , hÖ thèng ñi h¬i hËp tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp tiªn tiÓn . §iÒu ®¸ng buån lµ viÖc ®Çu t­ trong ngµnh dÖt may kh«ng ®­îc xem xÐt d­íi c¸c gãc ®é b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng cña mét ngµnh nãi riªng vµ cña toµn nÒn kinh tÕ nãi chung . §Çu t­ kh«ng ®ång bé gi÷ ngµnh may vµ ngµnh dÖt vµ gi÷a c¸c c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña mét doanh nghiÖp . HÇu hÕt , c¸c chñng lo¹i m¸y may vµ c«ng nghÖ ®ang sö dông trong nghµnh may ®Òu lµ m¸y míi . Ng­îc l¹i ngµnh dÖt may ch­a cã sù tho¶ ®¸ng , ngµnh dÖt cßn 50% thiÕt bÞ ®· sö dông trªn 20 n¨m . Sù ®ång bé nµy cßn ®­îc thÓ hiÖn ngay ë l­îng FDI vµo ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m võa qua . Víi t×nh h×nh trªn , nÕu viÖc ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ dÖt – may kh«ng ®­îc c¶i tiÕn vµ kh«ng cã mét chiÕn l­îc xÐt trªn gi¸c ngé toµn ngµnh dÖt sÏ m·i m¶i tôt hËu so víi ngµnh may vµ ngµnh may còng sÏ bÞ suy gi¶m khi ViÖt Nam kh«ng cßn thÕ m¹nh lµ n­íc cã gi¸ trÞ nh©n c«ng rÎ . 2.4. Mét sè ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng th­¬ng m¹i dÖt may ViÖt Nam-EU Tõ khi nÒn kinh tÕ n­íc ta míi chËp ch÷ng vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®· chøng tá vai trß quan träng cña m×nh , víi ®Æc ®iÓm sö dông nhiÒu lao ®éng . Ngµnh dÖt may ®· khai th¸c ®­îc lîi thÕ so s¸nh cña n­íc ta vµ trë thµnh mét trong n¨m ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc cña ViÖt Nam kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may t¨ng lªn nhanh chãnh tõ n¨m 1989- 1997 vµ lu«n chiÕm vÞ trÝ thø hai sau dÇu th« . Riªng n¨m1998 kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ®· v­¬n lªn vÞ trÝ ®Çu b¶ng víi 1,375 tû USD . Tuy nhiªn viÖc xuÊt khÈu mÆt hµng nµy trong n¨m 1998 còng ®Çy “sãng giã” . MÆc dï gi÷ vÞ trÝ ®Çu b¶ng nh­ng còng chØ lµ møc ®· ®¹t trong n¨m 1997 vµ thÊp kh¸ xa so víi møc dù kiÕn 1,5 tû USD ban ®Çu . Sù ch÷ng l¹i trong xuÊt khÈu mÆt hµng nµy lµ do thÞ phÇn ë thÞ tr­êng phi h¹n ng¹ch gi¶m qu¸ m¹nh tõ 900 triÖu USD n¨m 1997 xuèng chØ cßn 700 triÖu USD n¨m 1998 . §ång thêi v¬Ýi sù suy gi¶m vai trß cña thÞ tr­êng c¸c quèc gia Ch©u ¸ ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam , vai trß cña thÞ tr­êng EU cµng ®­îc cñng cè . Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vÉn t¨ng 30% sau khi hiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt Nam EU giai ®o¹n 1998-2000 cã hiÖu lùc , chiÕm kho¶ng 45% so víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may EU thùc sù lµ mét thÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ ®¹o cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam . §èi víi hµng ho¸ trong lÜnh vù dÖt may nhËp tõ EU vµo ViÖt Nam , tû lÖ hµng thµnh phÈm rÊt Ýt , chñ yÕu lµ c¸c lo¹i m¸y mãc , thiÕt bÞ , vËt t­ nguyªn liÖu vµ ho¸ chÊt . MÆc dï chÊt l­îng hµng dÖt may cña EU rÊt cao , nh­ng kÝch th­íc mÉu m· mÇu s¾c l¹I kh«ng phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi ViÖt Nam . Nh×n chung c¬ cÊu trao ®æi hµng ho¸ ®· thÓ hiÖn ®óng kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu cña mçi bªn . C¬ cÊu trao ®æi nµy còng hoµn toµn phï hîp víi môc tiªu cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ mµ ViÖt Nam ®ang theo ®uæi . Trong nh÷ng n¨m tíi , chóng ta cÇn ph¶i tiÕp tôc khai th¸c thÞ tr­êng EU theo h­íng nµy . Cã nh­ vËy chóng ta míi tËn dông ®­îc tiÒm n¨ng cña m×nh vµ khai th¸c ®­îc c¸c mÆt m¹nh cña EU . Thµnh qu¶ ®· ®¹t ®­îc trong nh÷ng n¨m qua lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng lç lùc tõ hai phÝa . PhÝa ViÖt Nam , chóng ta kh«ng ngõng c¶i tiÕn mÉu m· , n©ng cao chÊt l­îng , h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng nhu cÇu c¸c kh¸ch hµng EU . Ng­îc l¹i EU còng dµnh cho chóng ta nh÷ng ®iÒu kiÖn cã lîi ®Ó thóc ®Èy quan hÖ bu«n b¸n mÆt hµng nµy . Tuy nhiªn , viÖc th©m nhËp mét thÞ tr­êng kü tÝnh nh­ EU trong khi chóng ta ch­a ph¶i lµ thµnh viªn cña WTO qu¶ lµ ®IÒu hÕt søc khã kh¨n . MÆc dï , kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may sang thÞ tr­êng EU cã t¨ng , song ®ã vÉn ch­a ph¶i lµ tÊt c¶ nh÷ng g× chóng ta mong ®îi . Nguyªn nh©n cña viÖc nµy còng chÝnh lµ khã kh¨n th¸ch thøc m¸ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ph¶i ®èi ®Çu khi th©m nhËp thÞ tr­êng EU . Thø nhÊt : Ph­¬ng ch©m “may lµm lèi ra cho dÖt” ch­a ®­îc thÓ hiÖn trong viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU . V¶i s¶n xuÊt trong n­íc kh«ng ®¸p øng ®­îc ®é ®ång ®Òu vÒ mÇu s¾c , ®é co rót sù ®a d¹ng chñng lo¹i , tÝnh thêi trang … Ch¼ng h¹n víi tiªu chuÈn v¶i may s¬ mi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU lµ sîi b«ng 100% nh­ng yªu cÇu h×nh thøc nh­ Polyeste th× c¸c c«ng ty dÖt may ViÖt Nam ®Òu kh«ng ®¸p øng ®­îc . Ngoµi chªnh lÖch s¶n phÈm gi÷a dïng sîi néi vµ sîi ngo¹i lµ kh¸ lín , gi¸ b¸n v¶i néi cã khi cßn cao h¬n c¶ gi¸ v¶i nhËp khÈu ,dïng v¶i néi ph¶i chÞu mÊy lÇn tÝnh thuÕ ( thuÕ sîi , v¶i méc , v¶i thµnh phÈm …) Víi t×nh h×nh trªn phÝa c¸c doanh nghiÖp may ch­a t×m thÊy sù hÊp dÉn cña v¶i néi vµ còng ch­a tÝch cùc t×m kiÕm c¬ héi . MÆt kh¸c vÊn ®Ò nguyªn liÖu chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph­¬ng thøc gia c«ng chiÕm tû lÖ chñ yÕu trong kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam sang EU . Thø hai : ë ViÖt Nam ngµnh kinh doanh mÉu mèt ch­a trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ ®éc lËp . Trong khi Ch©u ¢u lµ c¸i n«i thêi trang cña thÕ giíi , ng­êi Ch©u ¢u næi tiÕng “sµnh ¨n , sµnh mÆc” . ChÝnh v× thÕ , hÇu hÕt mÉu m· cña hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU do phÝa ®èi t¸c cung cÊp . Víi kh¶ n¨ng hiÖn t¹i , mÉu m· s¶n phÈm chóng ta ch­a cã tÝnh chñ ®éng , s¸ng t¹o , cã b¶n s¾c riªng mµ ®­îc kh¸ch hµng EU chÊp nhËn . HiÖn nay ®a sè c¸c c¬ së thiÕt kÕ thêi trang cña ta th­êng lµm theo kiÓu Photocopy b»ng c¸ch cãp nhÆt tæng hîp c¸c mÉu m· vèn ®· ®­îc l¨ng xª thµnh s¶n phÈm tr­íc ®ã . Ngay ë ViÖn mÉu thêi trang – n¬i ®­îc xem lµ c¬ së lµm viÖc cã bµi b¶n nhÊt ë ViÖt Nam th× c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô nghiªn cøu mÉu mèt cã thÓ nãi gÇn nh­ kh«ng cã g× : kh«ng cã hÖ thèng m¸y vi tÝnh, viÖc thiÕt kÕ lµm b»ng thñ c«ng, sù hiÓu biÕt thÞ hiÕu mÉu mèt n­íc ngoµi qu¸ Ýt ( v× kh«ng cã tµi chÝnh cö c¸n bé ®i kh¶o s¸t ) , c¸n bé nghiªn cøu cña ViÖn vèn ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n nh­ng so víi t×nh h×nh hiÖn giê th× ®· l¹c hËu, kh«ng ®­îc bæ tóc thªm . Thø ba : Trong ph­¬ng thøc gia c«ng, c¸c doanh nghiÖp cña ta phÇn lín ph¶i chÊp nhËn “ph­¬ng thøc tam gi¸c”, 3 ®Ønh cña tam gi¸c gåm: nhµ s¶n xuÊt ( doanh nghiÖp ViÖt Nam ) kh¸ch hµng ( doanh nghiÖp EU ) – ng­êi tiªu dïng. ChÝnh kh¸ch hµng EU míi lµ ng­êi khai th¸c thÞ tr­êng. Hä ®­a mÉu, nguyªn phô liÖu, ta s¶n xuÊt, hä ®ãng gãi m¸c, nh·n hiÖu. Ng­êi tiªu dïng chØ biÕt ®Õn hä víi t­ c¸ch lµ nguån cung cÊp chø kh«ng quan t©m ®Õn nhµ s¶n xuÊt. §iÒu nµy dÉn ®Õn c¸c doanh nghiÖp thu ®­îc mét sè Ýt ngo¹i tÖ Ýt ái nh­ng uy tÝn s¶n phÈm cña ta kh«ng hÒ ®­îc biÕt ®Õn, tÊt c¶ nh÷ng yÕu tè thÞ tr­êng ( gi¸ c¶, søc mua, t©m lý tiªu dïng, sù biÕn ®æi së thÝch … ) ta hoµn toµn kh«ng n¾m ®­îc. Nãi c¸ch kh¸c, “trong ph­¬ng thøc tam gi¸c” ta chØ lµ nhµ s¶n xuÊt, cßn thÞ tr­êng lµ cña ®èi t¸c EU . Thø t­ : Cho ®Õn h«m nay, sè nhãm mÆt hµng xuÊt ®i EU bÞ khèng chÕ bëi h¹n ng¹ch chØ cßn 29 cat, nh­ng vÉn lµ nhiÒu so víi c¸c n­íc xung quanh ( 29 so víi 20 cña Th¸i Lan, 8 cña Singapore, 10 cña Indonesia … ) XÐt vÒ khèi l­îng quota th× ViÖt Nam vÉn bÞ ®èi sö kh«ng c«ng b»ng so víi Trung Quèc còng nh­ mét n­íc ASEAN kh¸c v× hä ®­îc xuÊt khÈu nh­ng mÆt hµng t­¬ng tù vµo EU víi l­îng lín h¬n cña ViÖt Nam ViÖc sö dông c¸c nguyªn phô liÖu nhËp khÈu tõ EU ®Ó lµm hµng thµnh phÈm xuÊt khÈu trë l¹i EU lµ mét gi¶i ph¸p t×nh thÕ kh«ng cã lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam . nÕu dïng nguyªn phô liÖu t­¬ng tù nhËp khÈu tõ c¸c n­íc Ch©u ¸ víi gi¸ thÊp h¬n nh­ng vÉn ®¶m b¶o sè l­îng mµ ®­îc EU chÊp nhËn th× sÏ cã lîi h¬n cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam . Theo ®¸nh gi¸ cña Bé th­¬ng m¹i , trong nh÷ng n¨m tíi thÞ tr­êng Mü cßn cã nhÒu phøc t¹p , thÞ tr­êng c¸c n­íc Ch©u ¸ vÉn chÞu ¶nh h­ëng vña cuéc khñng ho¶ng nªn träng t©m cña thÞ tr­êng hµng dÖt may ViÖt Nam sÏ lµ liªn minh Ch©u ¢u vµ c¸c n­íc Liªn X« cò . Trong ®ã , thÞ tr­êng EU vÉn lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ ®¹o . §Ó khai th¸c thÞ tr­êng EU cã hiÖu qu¶ , c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ph¶i nç lùc ®Ó tranh thñ tèt nhÊt nh÷ng lîi thÕ h¹n chÕ nh÷ng bÊt lîi . §Æc biÖt ph¶i phÊn ®Êu n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm , c¶i tiÕn mÉu m· ®¸p øng ®óng thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng , n©ng cao uy tÝn ®Ó chñ ®éng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng Ch©u ¢u . Ch­¬ng 3 C¸c gi¶I ph¸p thóc ®Èy th­¬ng m¹I viÖt nam – eu trong lÜnh vùc dÖt – may 3.1. §Þnh h­íng cña ngµnh dÒt may ViÖt Nam . Ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ngang tÇm nhiÖm vô mét ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc vµ s¸nh ngang tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may c¸c n­íc trong khu vùc vµ ph¸t triÓn trªn thÕ giíi , ngµnh dÖt may ®· x©y dùng mét quy ho¹ch ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010 . Trong ®ã môc tiªu vµ nh÷ng ®Þnh h­íng ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ nh­ sau : N¨m 2000 s¶n xuÊt ®­îc 800 triÖu mÐt v¶i lôa thµnh phÈm kim ng¹ch ®¹t kho¶ng 2 tû USD vµ t¹o viÖc lµm cho kho¶ng 1 triÖu lao ®éng . N¨m 2010 s¶n xuÊt ®­îc 2 tû mÐt v¶i tôa thµnh phÈm , kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 4 tû USD vµ t¹o viÖc lµm cho kho¶ng 1,8 triÖu lao ®éng . C¸c s¶n phÈm chñ yÕu cña ngµnh dÖt may sÏ lµ hµng sîi b«ng chiÕm 40% v¶i P/C chiÕm 30% v¶i sîi tæng hîp chiÕm 30% . C¸c s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may lµ s¶n phÈm ë kh©u cuèi cïng chø kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm gia c«ng ë kh©u trung gian . QuÇn ¸o may s½n vµ hµng dÖt kim ®­îc t¨ng lªn víi tû lÖ thÝch ®¸ng . Môc tiªu xuÊt khÈu c¸c n¨m 2000 , 2005 , 2010 Môc tiªu gi¸ trÞ xuÊt khÈu Thùc 2000 2005 2010 ChØ tiªu HiÖn 1995 Kim ngh¹ch (tr USD) T¨ng sè víi 1995 (%) Kim ngh¹ch (tr USD) T¨ng sè víi 1995 (%) Kim ngh¹ch (tr USD) T¨ng sè víi 1995 (%) Kim ngh¹ch XuÊt khÈu 750 2000 166. 67 3. 000 50. 000 4. 000 33. 33 Hµng may 500 1600 22000 2. 200 37. 50 3. 000 36. 36 Hµng dÖt 250 400 60. 00 800 100. 00 1. 000 25. 00 b- Môc tiªu s¶n phÈm xuÊt khÈu . 2000 2005 2010 ChØ tiªu HiÖn 1995 Sè l­îng T¨ng sè víi 1995 Sè l­îng T¨ng sè víi 2000 Sè l­îng T¨ng sè víi 2005 S¶n phÈm XuÊt khÈu 160 490 330 760 180 810 140 S¶n phÈm may 125 400 275 550 150 750 200 S¶n phÈm dÖt 35 90 55 120 30 160 40 c-Môc tiªu s¶n xuÊt phô liÖu phôc vô s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu TT Lo¹i phô liÖu §¬n vÞ tÝnh 1996 2000 2005 2010 1. ChØ may TÊn 2788 5354 7550 10836 2. Nh·n dÖt TriÖu chiÕc 600 1530 2230 3060 3. B«ng tÊm TriÖu m2 31 58,2 69,8 105 4. MÕch TriÖu m2 16,4 29,4 35,7 55,2 5. Cóc ®Ýnh TriÖu chiÕc 1528 2582 3387 5237 6. Cóc ®Ëp TriÖu bé 134,5 310 357.3 587 7. Kho¸ kÐo TriÖu m 70 125,5 145,5 224 Nguån ( a, b, c ) Dù ¸n quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®Õn n¨m 2010 . Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam . §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ngµnh dÖt may cÇn ph¶i phÊn ®Êu : Thø nhÊt : Tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m cña ngµnh dÖt may ph¶i ®¹t 10% vµ gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu vÒ nguyªn liÖu dù kiÕn : B«ng thiªn nhiªn 340.000 tÊn , x¬ PE lµ 90 ngh×n tÊn , sîi PETEX h¬n 1000 tÊn . trong ®ã ngµnh dÖt ph¶I phÊn ®Êu s¶n xuÊt 50% s¶n l­îng b«ng thiªn nhiªn vµ 10% x¬ PE. Thø hai : §Õn n¨m 2010 toµn ngµnh dÖt may sÏ ph¶i cÇn tíi 4,8 tû USD ®Ó ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n míi . Trong ®ã kho¶ng 3,8 tû USD sÏ ®­îc ®Çu t­ cho thiÕt bÞ vµ kho¶ng 1 tû ®Çu t­ cho x©y dùng , phÇn ®Çu t­ cho thiÕt bÞ ngµnh dÖt sÏ lµ 3,41 tû USD vµ ngµnh dÖt may lµ 390 triÖu USD. §Çu t­ vµo ngµnh dÖt may sÏ ®­îc thùc hiÖn theo ba giai ®o¹n . tr­íc n¨m 2000 ph¶I ®Çu t­ 668 triÖu USD tõ n¨m 2000 ®Õn 2005 ®Çu t­ kho¶ng 2 tû USD phÇn cßn laÞ dµnh cho giai ®o¹n thø ba tõ 2005 – 2010 . Nguån vèn nµy ®­îc qua nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc còng nh­ qua ®Çu t­ n­íc, trong ®ã nguån vèn trong n­íc lµ chñ yÕu.Ngoµi ra ngµnh dÖt may còng kiÕn nghÞ víi nhµ n­íc cÊp qòy ®Êt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tham gia liªn doanh liªn kÕt víi n­íc ngoµi . Thø ba : Qui ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh dÖt may thµnh c¸c vïng chÝnh nh­ sau : VÒ dÖt : Vïng §«ng Nam Bé vµ §ång B»ng S«ng Cöu Long , tËp chung chñ yÕu vµo thµnh phè Hå ChÝ Minh , §ång Nai , An Giang , B×nh D­¬ng , §ång Th¸p , T©y Ninh , Long An … Dù kiÕn s¶n l­îng 50%-60% vµ møc vèn c¸c dù ¸n míi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ 35% . Vïng ®ång b»ng s«ng Hång vµ mét sè tØnh l©n cËn gåm thµnh phè Hµ Néi , tØnh Hµ T©y , H¶i H­ng , H¶i Phßng , Th¸i Nguyªn … Dù kiÕn chiÕm 30%-40% vÒ s¶n l­îng vµ 55% vÒ vèn vïng Duyªn H¶I miÒn Trung vµ mét sè tØnh khu bèn cò gåm §µ N½ng, Qu¶ng Nam, Kh¸nh Hoµ, Thõa Thiªn HuÕ … Dù kiÕn 10% s¶n l­îng vµ 10% vÒ vèn. VÒ may mÆc: ph©n bè trªn c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó phôc vô nhu cÇu trong n­íc vµ tËp trung t¹i 3 vïng ph¸t triÓn dÖt ®Ó tham gia xuÊt khÈu ­u tiªn c¸c vïng ®Þa bµn thuËn tiÖn giao th«ng bÕn c¶ng. 3.2. §Þnh h­íng th­¬ng m¹i dÖt may ViÖt Nam- EU: Trªn c¬ së HiÖp ®Þnh khung gi÷a ViÖt Nam vµ EU ký kÕt vµo th¸ng 7 n¨m 1995: “c¸c bªn cam kÕt ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng ho¸ trao ®æi th­¬ng m¹i gi÷a hai bªn vµ c¶i thiÖn tiÕp thÞ tíi møc cao nhÊt cã thÓ ®­îc. C¸c bªn trong khu«n khæ hiÖn hµnh cña luËt ph¸p vµ thÓ lÖ cña mçi bªn cam kÕt thùc hiÖn chÝnh s¸ch nh»m c¶i thiÖn c¸ch thøc th©m nhËp cho s¶n phÈm cña m×nh vµo thÞ tr­êng cña nhau, hai bªn sÏ dµnh cho nhau c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt vÒ nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu vµ tho¶ thuËn xem xÐt c¸ch thøc biÖn ph¸p nh»m lo¹i bá hµng rµo th­¬ng m¹i gi÷a hai bªn, ®Æc biÖt lµ hµng rµo phi thuÕ quan …” hai bªn ®· cã rÊt nhiÒu cuéc gÆp gì trao ®æi nh»m thóc ®Èy th­¬ng m¹i ngµnh dÖt may Dùa trªn sù ph©n tÝch thùc tr¹ng th­¬ng m¹i víi EU trong lÜnh vùc dÖt may vµ HiÖp ®Þnh dÖt may ViÒt Nam – EU giai ®o¹n 1998- 2000 , ho¹t ®éng bu«n b¸n hµng dÖt may víi EU trong thêi gian tíi sÏ ®­îc t¨ng c­êng theo c¸c h­íng sau : Môc tiªu c¬ b¶n cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®èi víi thÞ tr­êng EU vÉn lµ : phÊn ®Êu n©ng cao s¶n phÈm c¶i tiÕn mÉu m· ®¸p øng ®­îc ®óng thÞ hiÕu cuÈ ng­êi tiªu dïng t¹o uy tÝn ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng EU t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu , h¹n chÕ viÖc khai th¸c s¶n ph¶m b»ng h×nh thøc gia c«ng thuÇn tuý , gia t¨ng h×nh thøc mua nguyªn vËt liÖu vµ b¸n thµnh phÈm . ViÖc xuÊt khÈu vµo EU nh÷ng s¶n phÈm liÖt kª t¹i phô lôc II(HiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt Nam –EU giai ®o¹n 1998 – 2000) ®­îc t¨ng c­êng , nh­ng ph¶i ®­îc h¹n chÕ tèt sè l­îng ®­¬c EU Ên ®Þnh cho hµng n¨m . Trong viÖc ph©n bè quota xuÊt khÈu vµo EU , c¸c c¬ quan h÷u quan cña ViÖt Nam sÏ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö víi c¸c c«ng ty do c¸c nhµ ®Çu t­ EU së h÷u mét phÇn hay toµn bé ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam . ViÖc qu¶n lý h¹n ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt so víi c¸c n¨m tr­íc . Tæng l­îng h¹n ng¹ch do EU Ên ®Þnh sÏ ®­îc chia lµm 3 phÇn ®­îc ph©n bè cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng dÖt may sang EU lµm b»ng v¶i s¶n xuÊt trong n­íc , phÇn cßn l¹i sÏ cho ®Êu thÇu nh»m gi¶m c¬ chÕ xin cho vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp tù vËn ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng . Trong tr­êng hîp cÇn thiÕt , Liªn bé Th­¬ng m¹i vµ Bé c«ng nghiÖp sÏ sö dông tr­íc mét phÇn quota cña n¨m kÕ tiÕp Ên ®Þnh t¹i phô lôc II ( HiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt Nam – EU giai ®o¹n 1993-1997 ) cho mçi chñng lo¹i s¶n phÈm tíi møc 5% quota cña n¨m thùc hiÖn . TÊt nhiªn , phÇn sö dông tr­íc ph¶i trõ vµo l­îng quota Ên ®Þnh cho n¨m kÕ tiÕp ®ã , sè l­îng quota kh«ng sö dông hÕt cña n¨m tr­íc sÏ ®­îc chuyÓn sang cho n¨m kÕ tiÕp ®èi víi mçi chñng lo¹i tíi møc 7% quota cô thÓ cña n¨m thùc hiÖn . C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu s¶n phÈm dÖt may sang thÞ tr­êng EU ®­îc phÐp chuyÓn giao gi÷a c¸c chñng lo¹I 4,5,6,7,8 nh­ng chØ giíi h¹n ë møc 7% quota cña chñng lo¹i ®­îc chuyÓn ®æi . Cã thÓ chuyÓn sang bÊt kú lo¹i nµo thuéc c¸c nhãm 2, 3, 4, 5 tõ bÊt kú chñng lo¹i nµo thuéc c¸c nhãm 1, 2, 3, 4, 5 tíi møc 7% quota cña chñng lo¹i ®­îc chuyÓn tíi . 3.3. C¸c gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy hîp t¸c th­¬ng m¹i ViÖt Nam-EU trong lÜnh vùc dÖt may . T¨ng c­êng khai th¸c thÞ tr­êng EU lµ mét trong nh÷ng môc tiªu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam gãp phµn lµm cho ngµnh dÖt may ph¸t huy vai trß lµ nh÷ng c«ng nghiÖp xuÊt khÈu chñ lùc . Tuy nhiªn qua ph©n tÝch thùc tr¹ng th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Eu trong lÜnh vùc dÖt may cho thÊy qu¸ tr×nh th©m nhËp thÞ tr­êng EU gËp rÊt nhiÒu khã kh¨n . N­êi tiªu Ch©u ¢u rÊt khã tÝnh ®èi víi hµng may mÆc liªn kÕt gi÷a c¸c quèc gia Ch©u ¢u rÊt chÆt chÏ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng g¨y g¾t … trong khi kh¶ n¨ng cña chóng ta l¹i cã h¹n chÕ : ThiÕu vèn , c«ng nghÖ l¹c hËu … do ®ã s¶n phÈm cña chóng ta chÊt l­îng ch­a cao , mÉu m· kh«ng phong phó . V× vËy ngµnh dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶I cã hÖ thèng biÖn ph¸p phï hîp tõ tÇm vÜ m« ®Õn vi m« th× míi cã thÓ khai th¸c ®­îc thÞ tr­êng EU . 3.3.1.T¨ng c­êng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i : Trong c¸c thÓ chÕ cña Liªn minh Ch©u ¢u, Uû ban Ch©u ¢u lµ c¬ quan phô tr¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i . ChÝnh v× thÕ muèn më réng quan hÖ víi Eu nãi chung vµ trong lÜnh vùc dÖt may nãi riªng, chóng ta cÇn t¨ng c­êng quan hÖ víi Uû ban Ch©u ¢u. MÆt kh¸c, ®Ó hoµ nhËp vµo thÞ tr­êng EU, ®IÒu quan träng lµ chóng ta cÇn ph¶I x¸c ®Þnh ®­îc “cÇu nèi” trong quan hÖ víi EU. Trong tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ gi÷a chóng ta víi c¸c quèc gia thµnh viªn cña EU th× mèi quan hÖ ViÖt- Ph¸p lµ l©u dµI vµ s©u s¾c nhÊt. Víi nh÷ng tiÒm n¨ng kinh tÕ vµ ¶nh h­ëng cña Ph¸p trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, thùc sù lµ “cÇu nèi” ViÖt Nam vµ EU. Ph¸p cã ¶nh h­ëng lín l¹I n»m trong nhiÒu khèi liªn minh, v× vËy, chóng ta cÇn cã c¸c mèi quan hÖ ViÖt- Ph¸p ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta còng ph¶I cã nh÷ng chÝnh s¸ch riªng ®èi víi Ph¸p. Mét cÇu nèi kh¸c kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ th«ng qua ASEAN. Víi t­ c¸ch lµ mét thµnh viªn ®Çy ®ñ ASEAN, chóng ta cÇn khai th¸c nh÷ng lîi Ých cña c¸c ph­¬ng tiÖn vµ c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c trong khu«n khæ hîp t¸c EU-ASEAN. NgoµI ra, ®Ó hµng dÖt may ViÖt Nam cã ®ñ søc cµnh tranh víi c¸c ®èi thñ kh¸c thÞ tr­êng EU, ViÖt Nam cÇn xóc tiÕn m¹nh mÏ viÖc gia nhËp WTO, ®Æc biÖt lµ khi HiÖp ®Þnh ®a sîi ®· ®­îc thay thÕ b»ng HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may. §Ó thÊy ®­îc sù cÇn thiÕt cña viÖc gia nhËp WTO ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU. Theo MFA, c¸c n­íc nhËp khÈu cã thÓ th«ng qua c¸c tho¶ thuËn song ph­¬ng hoÆc trong tr­êng hîp kh«ng ®I ®Õn tho¶ thuËn song ph­¬ng cã thÓ ®¬n ph­¬ng thiÕt lËp h¹n ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may ®èi víi tõng n­íc xuÊt khÈu vµ møc t¨ng cña h¹n ng¹ch thay ®æi tuú theo mçi n­íc. Nh­ vËy, MFA ®IÒu tiÕt bu«n b¸n hµng dÖt may kh«ng tu©n thñ nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö vµ lo¹I bá h¹n chÕ sè l­îng cña GATT. Ng­êi ta cho r»ng MFA ®· lµm biÕn d¹ng h×nh thøc bu«n b¸n vµ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm dÖt may, c¸c n­íc ®­îc h­ëng lîi trong bu«n b¸n quèc tÕ hµng dÖt may lµ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. N¨m 1994, trong khu«n khæ vßng ®µm ph¸n Urugoay cña WTO. HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may (ATC) ra ®êi. Theo ATC hµng dÖt may sÏ ®­îc héi nhËp dÇn dÇn theo c¸c quy t¾c th«ng th­êng cña GATT, chÊm døt tr­êng hîp ngo¹I lÖ trong kinh doanh c¸c s¶n phÈm dÖt may nh­ quy ®Þnh cña MFA. C¸c tho¶ thuËn vÒ h¹n chÕ sè l­îng tr­íc ®©y gi÷a c¸c n­íc xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu sÏ ®­îc h¹n chÕ lo¹I bá dÇn dÇn, thêi gian cho viÖc nµy kÐo dµI trong 10 n¨m, ®­îc chia thµnh c¸c giai ®o¹n: Tõ ngµy 1/1/1995 ®Õn 31/12/1997: 16% tæng khèi l­îng hµng dÖt may nhËp khÈu trong n¨m 1990, sÏ kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ sè l­îng trong bu«n b¸n hµng dÖt may gi÷a c¸c n­íc xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. Tõ ngµy 1/1/1998 ®Õn 31/12/2000, t­¬ng tù lµ 17%. Tõ 1/1/2001 ®Õn 31/12/2004 lµ 18%. Tõ 1/1/2005 lµ tÊt c¶ c¸c sè l­îng hµng cßn l¹i. Trong tõng giai ®o¹n, mçi n­íc nhËp khÈu cã quyÒn chän bÊt k× mét s¶n phÈm nµo trong 4 lo¹I: sîi, v¶I, s¶n phÈm dÖt vµ quÇn ¸o may s½n ®Ó ®­a vµo danh môc bu«n b¸n kh«ng h¹n chÕ sè l­îng. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm bu«n b¸n , theo h¹n chÕ vÒ sè l­îng c¸c n­íc ¸p dông ph¶I chøng minh ®­îc c¸c s¶n phÈm nµy ®ang lµm thiÖt h¹I nghiªm träng ®Õn s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm t­îng tù ë trong n­íc. ACT lµ mét kÕt qu¶ rÊt quan träng cña vßng ®µm ph¸n Urugoay. HiÖp ®Þnh ACT sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng n­íc ngoµI cho c¸c nhµ s¶n xuÊt hµng dÖt may, høa hÑn t¨ng viÖc lµm vµ c¬ héi kinh doanh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ChÝnh v× thÕ, ViÖt Nam cÇn xóc tiÕn viÖc gia nhËp WTO ®Ó ®­îc h­ëng c¸c tiÕn bé cña ATC vµ cã ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ kh¸c trªn thÞ tr­êng EU. 3.3.2. C¶I c¸ch hÖ thèng ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. ViÖc ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thay cho thuÕ doanh thu võa qua cña Nhµ n­íc ®· t¹o ra mét m«I tr­êng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp. ThuÕ doanh thu ®¸nh trïng lÆp nhiÒu lÇn ®èi víi gi¸ trÞ s¶n phÈm. VÝ dô, doanh nghiÖp may ph¶I chÞu thuÕ doanh thu trªn gi¸ trÞ mµ doanh nghiÖp ph¶I tõ doanh nghiÖp kh¸c ®Ó s¶n xuÊt, trong khi ®ã, ph©n x­ëng may cña mét doanh nghiÖp dÖt dïng v¶I cña doanh nghiÖp m×nh th× kh«ng ph¶I tÝnh thuÕ. Do ®ã, nhiÒu doanh nghiÖp dÖt ®· më thªm ph©n x­ëng may ngoµI môc ®Ých t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho c«ng nh©n cßn v× lÝ do tr¸nh bÞ ®¸nh thuÕ trïng lÆp nh­ doanh nghiÖp may. V× vËy chi phÝ s¶n phÈm may mÆc cña doanh nghiÖp may cao h¬n ph©n x­ëng may cña doanh nghiÖp dÖt, g©y ra t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Khi ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× kh¾c phôc ®­îc ®IÒu nµy, chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp sÏ gi¶m do nç lùc cña tõng doanh nghiÖp chø kh«ng ph¶I do c¬ chÕ tÝnh thuÕ. Tuy nhiªn chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi s¶n phÈm dÖt may cña chóng ta còng cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp. C¸ch ®¸nh thuÕ vµo nguyªn liÖu lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trong kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang EU, tØ lÖ s¶n phÈm gia c«ng chiÕm 80%. §èi víi doanh nghiÖp may, nÕu dïng v¶I néi, ph¶I bá vèn ra ®Ó mua v¶I võa ph¶I chÞu mÊy lÇn tÝnh thuÕ ( thuÕ sîi, v¶I méc, v¶I thµnh phÈm…), cßn trong ph­¬ng ph¸p gia c«ng, hiÖn nay doanh nghiÖp may dïng tÊt c¶ c¸c nguyªn liÖu phô cña ®èi t¸c EU vµ kh«ng ph¶I chÞu thuÕ (t¹m nhËp, t¸I xuÊt). Tr­íc t×nh h×nh ®ã, nªn miÔn gi¶m thuÕ cho c¸c s¶n phÈm dïng nguyªn liÖu trong n­íc gi¶m thuÕ víi v¶I s¶n xuÊt b»ng thiÕt bÞ míi… NgoµI ra cÇn ph¶I xem xÐt l¹I thêi h¹n 90 ngµy ®èi víi nhËp nguyªn vËt liÖu vµ t¸I xuÊt cña ngµnh may. Bëi lÏ tõ kh©u kÝ kÕt hîp ®ång, mua nguyªn liÖu, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu khã thùc hiÖn trong thêi gian ®ã, tuy nhiªn nÕu kÐo dµI thêi h¹n víi hµng t¹m nhËp vµ t¸I xuÊt th× n­íc cã thÓ bÞ thÊt thu vÒ thuÕ nh­ng thêi h¹n nµy còng ph¶I ®ñ ®Ó kh«ng g©y khã kh¨ng cho c¸c doanh nghiÖp gia c«ng. Theo c¸c chuyªn gia th× thêi h¹n lÝ t­ëng lµ t­ 120 ngµy ®Õn 180 ngµy. 3.3.3. §Èy m¹nh ph¸t triÓn nguyªn liÖu trong n­íc. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu vÒ diÖn tÝch vµ s¶n l­îng c¸c lo¹I nguyªn liÖu. §Õn n¨m 2010, diÖn tÝch trång b«ng lµ 100.000 hÐcta, d©u t»m lµ 40.000 hecta, s¶n l­îng b«ng x¬ lµ 60.000 tÊn, trong khi diÖn tÝch trång c¸c lo¹I c©y nguyªn liÖu nµy ®ang cã sù suy gi¶m nghiªm träng n¨ng suÊt thÊp do kh«ng cã gièng míi, thiÕt bÞ céng nghÖ ®Ó thu ho¹ch vµ chÕ biÕn l¹c hËu th× qu¶ lµ khã kh¨n. §Ó môc tiªu nµy mang tÝnh kh¶ thi, Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam cÇn phèi hîp c¸c bé ngµnh tæ chøc héi nghÞ víi c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó x¸c ®Þnh quü ®Êt thùc cã cho sù ph¸t triÓn cña c©y b«ng, c©y d©u nh»m g¾n kÕt quy ho¹ch ngµnh víi quy ho¹c vïng l·nh thæ, x©y dùng vµ ®IÒu hµnh kÕ ho¹ch gi÷a b«ng nhËp khÈu vµ b«ng s¶n xuÊt trong n­íc. Nhµ n­íc cÇn ph¶I cã nh÷ng chÝnh s¸ch tiÕn dông ­u ®·I ®Ó t¹o nguån vèn cho ng­êi n«ng d©n ®Ó hä ®Çu t­ cho gièng míi vµ c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ trong kh©u thu ho¹ch. MÆt kh¸c, c¸c doanh nghiÖp dÖt cÇn cã kÕ ho¹ch thu mua b«ng, t¬ cô thÓ nh»m ®¶m b¶o sù æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ thÞ tr­êng cho ng­êi s¶n xuÊt. NgoµI ra cho ®Õn n¨m 2005, nhu cÇu vÒ t¬ sîi tæng hîp còng rÊt lín: x¬ PE 90.000 tÊn, sîi PETEX h¬n 1000 tÊn trong khi ®ã cho tíi nay míi chØ cã nhµ m¸y dÖt Hualon do Malaysia ®Çu t­ ë §ång Nai s¶n xuÊt ®­îc t¬ sîi tæng hîp vµ khi nhµ m¸y läc dÇu Dung QuÊt ®I vµo ho¹t ®éng th× viÖc s¶n xuÊt x¬ PE cã triÓn väng. Nh­ng nh×n chung vÉn rÊt thÊp, chÝnh v× thÕ chóng ta cÇn ph¶I cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy. 3.3.4. Nghiªn cøu triÓn khai vµ ®µo t¹o nh©n lùc. BiÖn ph¸p nµy chó träng ®Õn c¸c h­íng chÝnh sau: + Chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lÝ, kÜ thuËt vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ. LËp kÕ ho¹ch vµ triÓn khai viÖc ®µo t¹o l¹I vµ cËp nhËp th«ng tin cho c¸c c¸n bé chñ chèt. Cã c¬ chÕ g¾n kÕt ViÖn- Tr­êng- Doanh nghiÖp trong nghiªn cøu- ®µo t¹o vµ triÓn khai mét c¸ch cã hiÖu qu¶. + Cñng cè ViÖn mÉu thêi trang thµnh mét céng cô m¹nh vµ nghiªn cøu øng dông ph¸t triÓn ngµnh. Trang bÞ phßng thÝ nghiÖm cho ViÖn vµ ph©n viÖn kinh tÕ- kÜ thuËt dÖt- may ®Ó xin nhµ n­íc bæ sung chøc n¨ng kiÓm ®Þnh quèc gia vÒ hµng dÖt may. 3.3.5. §Èy m¹nh ph­¬ng thøc mua nguyªn liÖu, b¸n thµnh phÈm. Nh­ ®· tr×nh bµy ë nh÷ng phÇn tr­íc, kim ng¹ch xuÊt kh¶u hµng dÖt may sang EU trong nh÷ng n¨m qua rÊt kh¶ quan, nh­ng ph­¬ng thøc gia c«ng thuÇn tuý l¹I chiÕm mét tØ lÖ rÊt lín 80% trong kim ng¹ch xuÊt khÈu. MÆc dï trong giai ®o¹n ®Çu ph­¬ng th­vs nµy ®ac gi¶I quyÕt mét sè l­îng lao ®éng lín, gióp doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam b­íc ®Çu tËp d­ît t×m hiÓu vÒ thi tr­êng EU, ®­a vÒ cho ®Êt n­íc mét sè l­îng ngo¹I tÖ Ýt ái, nh­ng ®æi l¹I uy tÝn s¶n phÈm (gi¸ c¶, søc mua, t©m lÝ tiªu dïng, sù biÕn ®æi së thÝch…) ta kh«ng n¾m ®­îc. Ph­¬ng thøc nµy còng h¹n chÕ sù n¨ng ®äng cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may kinh doanh theo kiÓu “ ngåi bu«n” chø kh«ng ph¶I “®I bu«n”. C¸c doanh nghiÖp ngåi t¹I chç chê kh¸ch ®Õn råi ch¹y ®I xin h¹n ng¹ch t­¬ng ®èi phæ biÕn ë c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. V× thÕ, ®Ó ngµnh dÖt may ViÖt Nam ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ®Ó khai th¸c hiÖu qu¶ thÞ tr­êng EU chóng ta ph¶I dÇn tØ lÖ gia c«ng, n©ng dÇn ph­¬ng thøc “mua ®øt b¸n ®o¹n” trong kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sang EU. §Ó lµm ®­îc ®IÒu nµy cÇn cã sù hç trî cña nhµ n­íc th«ng qua mét hÖ thènh chÝnh s¸ch: chÝnh s¸ch ®Çu t­, tÝn dông, thuÕ, tØ gi¸ hèi ®o¸I, nguyªn liÖu… ®Æc biÕt lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may cÇn ph¶I n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, c¶I tiÕn mÉu m· ®¸p øng ®óng thi hiÕu cña ng­êi tiªu dïng, t¹o uy tÝn ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng ®Ó cã ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ kh¸c trªn thÞ tr­¬ng EU. KÕt luËn Liªn minh Ch©u ¢u nh­ ®· ph©n tÝch lµ tæ chøc duy nhÊt cã môc tiªu c¬ b¶n vµ l©u dµI lµ thèng nhÊt c¶ mét ch©u lôc vÒ c¶ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ dùa trªn c¸c nguyªn t¾c võa linh ho¹t võa thùc dông vµ mang tÝnh quèc gia ngµy cµng râ rÖt. Trong h¬n 40 n¨m qua, EU ®· tån t¹I kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ ®ãng vai trß ngµy cµng quan träng trong ®êi sèng quèc tÕ nãi chung vµ c¸c n­íc trong khèi EU nãi riªng. Tr­íc nh÷ng thµnh c«ng mµ EU ®· ®¹t ®­îc trong tiÕn tr×nh nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ- tiÒn tÖ vÒ chÝnh trÞ ViÖt Nam ®ang ngµy cµng chó träng tíi viÖc ®Èy m¹nh quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i víi EU, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc dÖt may KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, tõ khi HiÖp ®Þnh dÖt may giai ®o¹n 1993 ®Õn 1997 ®­îc kÝ kÕt ®Õn nay quan hÖ th­¬ng m¹I ViÖt Nam- EU trong lÜnh vùc dÖt may ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn kh¶ quan. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU kh«ng ngõng t¨ng lªn. NhiÒu mÆt hµng cao cÊp cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· ®¸p øng ®­îc thÞ hiÕu tiªu dïng cña ng­êi ch©u ¢u “®Ñp nh­ng ph¶I rΔ. Ng­îc l¹I, ngµnh dÖt may ViÖt Nam còng ®· tiªu thô mét sè l­îng lín thiÕt bÞ, m¸y mãc, vËt t­, nguyªn liÖu vµ ho¸ chÊt nhËp tõ EU. HiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt Nam- EU ®­îc kÝ kÕt vµo ngµy 10/9/1998 víi thiÖn chÝ cña hai bªn ®· høa hÑn mét t­¬ng lai s¸ng sña cho sù hîp t¸c trong lÜnh vùc nµy. Nh÷ng n¨m tíi, ngµnh dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶I cã nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p phï hîp ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n, ph¸t huy c¸c lîi thÕ cña m×nh nh»m khai th¸c c¸c thÞ tr­êng EU hiÖu qu¶ h¬n. gãp phÇn ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ngang tÇm nhiÖm vô- ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. Víi viÖc tiÕp tôc duy tr× quan ®IÓm ph¸t triÓn vµ më réng quan hÖ hîp t¸c víi tÊt c¶ quèc gia kh¸c nh­ trªn thÕ giíi v× lîi Ých trªn c¬ së b×nh ®¼ng, t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn cña mçi d©n téc do §¶ng ta ®Ò ra sÏ t¹o ®IÒu kiÖn cho sù héi nhËp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam. Víi thiÖn chÝ vµ tiÒm n¨ng to lín cña ViÖt Nam vµ EU chónh ta tin t­ëng r»ng quan hÖ hîp t¸c ViÖt Nam- EU nãi chung vµ trong lÜnh vùc dÖt may ngµy cµng ph¸t triÓn tèt ®Ñp. Tµi liÖu tham kh¶o 1. TS. Kim Ngäc - ChiÕn l­îc ®Çu t­ cña EU ®èi víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ ViÖt Nam - T¹p chÝ nghiªn cøu Ch©u ¢u th¸ng 1/1995 2. TS. Kim Ngäc - ViÖt Nam EU hîp t¸c kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i. T¹p chÝ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 4/1996. 3. TrÇn Kim Dung - ChiÕn l­îc míi cña Liªn minh Ch©u ©u ®èi víi Ch©u ¸. T¹p chÝ nghiªn cøu Ch©u ©u sè 3 + 4 n¨m 1996. 4. TrÇn Kim Dung n¨m 1997 - Mét b­íc tiÕn míi v÷ng ch¾c trong quan hÖ hîp t¸c toµn diÖn gi÷a ViÖt Nam EU. T¹p chÝ nghiªn cøu Ch©u ¢u th¸ng 1/1998. 5. NguyÔn ThÞ QuÕ - ViÖt Nam EU. T¹p chÝ nghiªn cøu Ch©u ©u sè 2/1998. 6. Dù ¸n quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ®Õn n¨m 2000 - 2010 cña Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam. 7. Vò Hµ Quang - HiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt Nam EU nh÷ng söa ®æi míi t¹p chÝ Th­¬ng m¹i sè 15/1998. 8. §ç Thóy Loan - Lèi tho¸t cho hµng dÖt may ViÖt Nam sang thÞ tr­êng phi h¹n ng¹ch - B¸o th­¬ng m¹i ngµy 27/2/1999. Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng 1. Mét vµi nÐt vÒ liªn minh Ch©u ¢u (EU) 2 1.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña liªn minh Ch©u ¢u 2 1.2. ChiÕn l­îc cña liªn minh Ch©u ¢u ®èi víi Ch©u ¸ 5 Ch­¬ng 2. Thùc tr¹ng th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU trong lÜnh vùc dÖt may 8 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may ViÖt Nam 8 2.2. C¬ cÊu thÞ tr­êng ngµnh dÖt may ViÖt Nam 9 2.3. C¬ cÊu ngµnh dÖt may ViÖt Nam 10 2.4. Mét sè ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng th­¬ng m¹i dÖt may ViÖt nam - EU 12 Ch­¬ng 3. C¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU trong lÜnh vùc dÖt may 16 3.1. §Þnh h­íng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam 16 3.2. §Þnh h­íng th­¬ng m¹i dÖt may ViÖt Nam - EU 18 3.3. C¸c gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy hîp t¸c th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU trong lÜnh vùc dÖt may 20 KÕt luËn 26 Tµi liÖu tham kh¶o 27