Đề tài Pháp luật về hoạt động chào bán chứng khoán riêng lẻ của doanh nghiệp Việt Nam hiện nay

tham gia chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ. Trong khi ®ã, kho¶n 2 §iÒu 12 LuËt chøng kho¸n 2006 quy ®Þnh doanh nghiÖp ph¶i cã møc vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu lµ m­êi tû ®ång ViÖt Nam trë lªn tÝnh theo gi¸ trÞ ghi trªn sæ kÕ to¸n ®­îc chµo b¸n tr¸i phiÕu ra c«ng chóng. NhiÒu ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh nhËn ®Þnh ®iÒu kiÖn chµo b¸n tr¸i phiÕu theo NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP thuËn lîi cho hä tËn dông gi¶i ph¸p nµy ®Ó t¨ng vèn vay. N¨m 2006, tæng khèi l­îng tr¸i phiÕu ph¸t hµnh lµ 66.377 tû ®ång, trong ®ã tr¸i phiÕu doanh nghiÖp chiÕm kho¶ng 8.060 tû ®ång, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vÉn chiÕm tû lÖ cao 55.817 tû ®ång, cßn l¹i lµ tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng.[16, tr.15] KÕt qu¶ nµy cho thÊy trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ViÖt Nam, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vÉn chiÕm tû lÖ cao. Nh­ng khi NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP ®i vµo ®êi sèng, ®©y sÏ lµ mét kªnh huy ®éng vèn hiÖu qu¶ cho c¸c doanh nghiÖp. Bëi mét thùc tÕ hiÖn nay, nhiÒu chñ doanh nghiÖp ®Æc biÖt nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá ch­a hÒ biÕt ®Õn NghÞ ®Þnh míi nµy. Tuy nhiªn, ®iÒu kiÖn chµo b¸n tr¸i phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn cã mét sè ®iÓm cÇn l­u ý. Kho¶n 2 §iÒu 88 LuËt doanh nghiÖp 2005 quy ®Þnh c«ng ty phÇn kh«ng ®­îc quyÒn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trong hai tr­êng hîp sau: 1. Kh«ng thanh to¸n ®ñ gèc vµ l·i tr¸i phiÕu ®· ph¸t hµnh hoÆc kh«ng thanh to¸n ®ñ c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n trong ba n¨m liªn tiÕp; 2. Tû suÊt lîi nhuËn sau thuÕ b×nh qu©n cña ba n¨m liªn tiÕp tr­íc ®ã kh«ng cao h¬n møc l·i suÊt dù kiÕn tr¶ cho tr¸i phiÕu ®Þnh ph¸t hµnh. C«ng ty cæ phÇn lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt doanh nghiÖp 2005. NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP lµ v¨n b¶n ®iÒu chØnh ho¹t ®éng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c«ng ty cæ phÇn. Do ®ã, c«ng ty cæ phÇn ph¶i tu©n thñ nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh theo §iÒu 17 NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP vµ LuËt doanh nghiÖp 2005. Tuy nhiªn, hai v¨n b¶n nµy cã sù quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c«ng ty cæ phÇn. §©y lµ mét khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn. §iÒu kiÖn theo NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP cã tÝnh kh¶ thi vµ thuËn lîi h¬n cho c«ng ty cæ phÇn chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ. Tuy nhiªn, còng kh«ng thÓ bá qua quy ®Þnh cña LuËt doanh nghiÖp. Bëi ®©y lµ v¨n b¶n ®iÒu chØnh tæ chøc, ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn, cã hiÖu lùc ph¸p lý cao. 2.1.4. Ph­¬ng thøc chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ T¹i Ch­¬ng IV NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP quy ®Þnh ba ph­¬ng thøc chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ, ®ã lµ b¶o l·nh ph¸t hµnh, ®¹i lý ph¸t hµnh vµ ®Êu thÇu tr¸i phiÕu. §©y lµ nh÷ng ph­¬ng thøc ph¸t hµnh qua trung gian. H×nh thøc b¸n trùc tiÕp t¹i doanh nghiÖp theo NghÞ ®Þnh 120/1994/N§-CP ®· bÞ xo¸ bá. NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP kh«ng quy ®Þnh møc phÝ hoa hång ®¹i lý, b¶o l·nh ph¸t hµnh tèi ®a lµ 0,25% tæng gi¸ trÞ tr¸i phiÕu ph¸t hµnh nh­ tr­íc ®©y. Gi¸ trÞ mçi ®¬n vÞ vèn huy ®éng ®­îc cao hay thÊp do doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh tõ viÖc ®­a ra møc l·i suÊt vµ chi phÝ trung gian. Møc phÝ nµy ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ ph¸t hµnh, chi phÝ kinh doanh hoÆc gi¸ trÞ cña dù ¸n, c«ng tr×nh. Tæ chøc nhËn b¶o l·nh, ®¹i lý hay tæ chøc nhËn uû quyÒn tæ chøc ®Êu thÇu tr¸i phiÕu ph¶i lµ nh÷ng c«ng ty chøng kho¸n hay nh÷ng ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §©y lµ quy ®Þnh thÓ hiÖn sù chÆt chÏ cña ph¸p luËt nh»m b¶o ®¶m an toµn cho hÖ thèng tµi chÝnh vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho nhµ ®Çu t­. C¸c tæ chøc nµy lµ nh÷ng chñ thÓ cã tiÒm lùc tµi chÝnh, tr×nh ®é chuyªn m«n sÏ b¶o ®¶m thµnh c«ng cho ®ît chµo b¸n. 2.1.5. C¸c quy ®Þnh vÒ tr¸i phiÕu doanh nghiÖp Nh÷ng quy ®Þnh vÒ tr¸i phiÕu nh­ h×nh thøc, mÖnh gi¸, l·i suÊt, ph¹m vi giao dÞch cña tr¸i phiÕu cô thÓ vµ chi tiÕt. Tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh d­íi d¹ng chøng chØ, bót to¸n ghi sæ hoÆc d÷ liÖu ®iÖn tö, b»ng ®ång ViÖt Nam víi mÖnh gi¸ tèi thiÓu lµ 100.000 ®ång. L·i suÊt tr¸i phiÕu cã thÓ lµ l·i suÊt cè ®Þnh hoÆc l·i suÊt th¶ næi trªn thÞ tr­êng. Tr¸i phiÕu ®­îc tù do chuyÓn nh­îng, tÆng cho, ®Ó l¹i thõa kÕ, hoÆc sö dông ®Ó chiÕt khÊu, thÕ chÊp, cÇm cè trong quan hÖ tÝn dông nh­ng kh«ng ®­îc thay thÕ tiÒn trong l­u th«ng. NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP quy ®Þnh râ rµng vÒ c¸c lo¹i tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi vµ tr¸i phiÕu kh«ng chuyÓn ®æi. ChØ c«ng ty cæ phÇn míi cã quyÒn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi trong ®ã ghi râ thêi h¹n, tû lÖ chuyÓn ®æi t¹i thêi ®iÓm ph¸t hµnh. Quy ®Þnh nµy phï hîp víi §iÒu 88 LuËt doanh nghiÖp 2005 c«ng ty cæ phÇn cã quyÒn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi vµ c¸c lo¹i tr¸i phiÕu kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ §iÒu lÖ c«ng ty. Trong hai ngµy 14-15/12/2005, Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam ®· ph¸t hµnh thµnh c«ng 13.746.055 tr¸i phiÕu víi l·i suÊt kh¸ thÊp 6%/n¨m, tæng l­îng vèn huy ®éng lªn tíi 1.374.6055 tû ®ång. MÆc dï ®©y kh«ng ph¶i lµ mét lo¹i tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi thùc sù v× t¹i thêi ®iÓm nµy Vietcombank ch­a CPH nh­ng gãp phÇn lµm cho thÞ tr­êng tr¸i phiÕu nãng dÇn lªn. [13, tr.10], [14, tr.11]. 2.2. Chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c¸c tæ chøc tÝn dông Tæ chøc tÝn dông lµ doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp theo quy ®Þnh cña LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt. §Ó t¨ng quy m« vèn cho c¸c ho¹t ®éng tÝn dông vµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh kh¸c, tæ chøc tÝn dông cã thÓ chµo b¸n tr¸i phiÕu. Tr­íc ®©y, theo QuyÕt ®Þnh 212/1994/Q§-NHNN cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ngµy 22/9/1994 vÒ viÖc ban hµnh thÓ lÖ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu NHTM, ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn th× chØ cã c¸c NHTM, ng©n hµng ®Çu t­ ®­îc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh, tr×nh tù thñ tôc chÆt chÏ. Quy ®Þnh nµy ®· h¹n chÕ viÖc t¨ng vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông. Ngµy 22/11/2002, Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ban hµnh QuyÕt ®Þnh 1287/2002/Q§-NHNN vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ giÊy tê cã gi¸ cña tæ chøc tÝn dông huy ®éng vèn trong n­íc. Trong sè c¸c giÊy tê cã gi¸, tr¸i phiÕu lµ lo¹i chøng kho¸n mµ tæ chøc tÝn dông ®­îc ph¸t hµnh ®Ó huy ®éng vèn. NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP ®­îc ChÝnh phñ ban hµnh ngµy 19/5/2006, chØ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ bæ sung vèn tù cã cña c¸c tæ chøc tÝn dông nhµ n­íc. Nh÷ng tæ chøc tÝn dông kh¸c khi chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ tu©n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ng©n hµng vµ v¨n b¶n h­íng dÉn cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. 2.2.1. §èi t­îng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu §èi t­îng ®­îc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu hiÖn nay bao gåm tÊt c¶ c¸c tæ chøc tÝn dông thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông: tæ chøc tÝn dông nhµ n­íc, tæ chøc tÝn dông cæ phÇn, tæ chøc tÝn dông 100% vèn n­íc ngoµi, c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam, quü tÝn dông nh©n d©n Trung ­¬ng. Thùc tÕ hiÖn nay, c¸c tr¸i phiÕu ng©n hµng ®­îc chµo b¸n trªn thÞ tr­êng phÇn lín lµ nh÷ng tr¸i phiÕu cña c¸c NHTM. Ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu vÉn ch­a lµ mét ho¹t ®éng th­êng xuyªn trong khi nhu cÇu vèn trung vµ dµi h¹n cña c¸c ng©n hµng kh¸ lín. V× vËy, trong t­¬ng lai cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng nµy, gãp phÇn ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu vèn cña ng©n hµng, lµm phong phó hµng ho¸ trªn TTCK. 2.2.2. Ph­¬ng thøc ph¸t hµnh Theo QuyÕt ®Þnh 1287/2002/Q§-NHNN, tæ chøc tÝn dông ®­îc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu th«ng qua c¸c h×nh thøc ®¹i lý ph¸t hµnh, ñy th¸c ph¸t hµnh hoÆc ph¸t hµnh trùc tiÕp. Thêi h¹n cña mét ®ît chµo b¸n tr¸i phiÕu th­êng kh«ng qu¸ 60 ngµy, qu¸ thêi h¹n trªn ph¶i cã sù chÊp thuËn cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. C¸c tæ chøc tÝn dông lµ nh÷ng chñ thÓ cã tr×nh ®é chuyªn m«n, m¹ng l­íi ph©n phèi réng, kh¶ n¨ng tµi chÝnh m¹nh vµ chÞu sù kiÓm so¸t chÆt chÏ cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. Do ®ã, ph¸p luËt cho phÐp c¸c tæ chøc tÝn dông tù chµo b¸n tr¸i phiÕu hoÆc th«ng qua ®¹i lý. 2.2.3. §iÒu kiÖn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu §iÒu 12 Quy chÕ ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 1287/2002/Q§-NHNN quy ®Þnh ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cña c¸c tæ chøc tÝn dông: tu©n thñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ h¹n chÕ b¶o ®¶m an toµn trong ho¹t ®éng nh­ tû lÖ an toµn vèn tèi thiÓu, giíi h¹n tÝn dông ®èi víi kh¸ch hµng, tû lÖ vÒ kh¶ n¨ng chi tr¶, giíi h¹n gãp vèn, mua cæ phÇn... vµ cã t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh theo ®¸nh gi¸ cña thanh tra ng©n hµng. Tæ chøc tÝn dông kh«ng ph¶i ®¹t møc vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu lµ 50 tû ®ång theo QuyÕt ®Þnh 212/1994/Q§-NHNN tr­íc ®©y. Quy ®Þnh trªn chØ yªu cÇu c¸c tæ chøc tÝn dông khi chµo b¸n ph¶i tu©n thñ c¸c ®iÒu kiÖn h¹n chÕ b¶o ®¶m an toµn theo LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông vµ cã t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh. §iÒu ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho c¸c tæ chøc tÝn dông huy ®éng vèn. 2.2.4. Tr×nh tù, thñ tôc chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ Tæ chøc tÝn dông lËp hå s¬ ®Ò nghÞ ph¸t hµnh göi Ng©n hµng Trung ­¬ng hoÆc Chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh, thµnh phè n¬i ®ãng trô së chÝnh. Hå s¬ bao gåm nh÷ng giÊy tê cÇn thiÕt liªn quan ®Õn ®ît ph¸t hµnh, ph­¬ng ¸n ph¸t hµnh, ph­¬ng ¸n sö dông vèn vµ ®­îc c¬ quan cã thÈm quyÒn th«ng qua. Ng©n hµng Nhµ n­íc xem xÐt, sau 15 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬, Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc hoÆc Gi¸m ®èc chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc c¸c tØnh, thµnh phè sÏ ra quyÕt ®Þnh vÒ viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cña tæ chøc tÝn dông. Nh­ vËy, quy ®Þnh vÒ ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu cña tæ chøc tÝn dông kh¸ ®Çy ®ñ vµ chi tiÕt. §èi víi ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c¸c tæ chøc tÝn dông thuéc së h÷u nhµ n­íc, ph­¬ng ¸n ph¸t hµnh ph¶i cã ý kiÕn chÊp thuËn cña Bé Tµi chÝnh (Kho¶n 3 §iÒu 46 NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP). 2.3. Chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c«ng ty nhµ nhµ n­íc C«ng ty nhµ n­íc lµ mét chñ thÓ tham gia chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ ®Ó t¨ng vèn vay. HiÖn nay, ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña chñ thÓ nµy ch­a cã quy ®Þnh râ rµng. Tr­íc ®©y, c¸c c«ng ty nhµ n­íc chµo b¸n tr¸i phiÕu theo NghÞ ®Þnh 120/1994/N§-CP ngµy 18/9/1994 cña ChÝnh phñ ban hµnh Quy chÕ t¹m thêi vÒ viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu cña DNNN. §iÒu kiÖn chµo b¸n tr¸i phiÕu cña DNNN theo NghÞ ®Þnh nµy lµ doanh nghiÖp cã tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh vµ tµi s¶n l­u ®éng tèi thiÓu lµ 20 tû ®ång, tæng gi¸ trÞ tµi s¶n ph¸t hµnh tr¸i phiÕu kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 50% tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp, ®­îc Bé Tµi chÝnh hoÆc tæ chøc trung gian tµi chÝnh b¶o l·nh. Nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn khiÕn c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn theo NghÞ ®Þnh nµy kh«ng nhiÒu. Ngµy 19/5/2006, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP thay thÕ NghÞ ®Þnh 120/1994/N§-CP. Tuy nhiªn, NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP chØ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c«ng ty nhµ n­íc trong thêi gian chuyÓn ®æi, kh«ng ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c«ng ty nhµ n­íc nãi chung. Trong tr­êng hîp cã nhiÒu c«ng ty nhµ n­íc ch­a hoµn thµnh lé tr×nh chuyÓn ®æi, nh÷ng DNNN vÉn gi÷ 100% vèn ®iÒu lÖ hoÆc n¾m cæ phÇn, vèn gãp chi phèi cÇn ph¶i cã v¨n b¶n ®iÒu chØnh riªng. NÕu hiÓu m« h×nh c«ng ty nhµ n­íc hiÖn nay lµ c«ng ty nhµ n­íc trong thêi gian chuyÓn ®æi th× v¨n b¶n ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña chñ thÓ nµy lµ NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP. Tuy nhiªn, c¸ch hiÓu nµy cã thÓ dÉn ®Õn ®ång nhÊt c¸c lo¹i h×nh c«ng ty nhµ n­íc. Bëi c¸c DNNN ho¹t ®éng trong nh÷ng lÜnh vùc thiÕt yÕu nh­ quèc phßng, an ninh, DNNN ho¹t ®éng c«ng Ých... vµ mét sè doanh nghiÖp kh¸c Nhµ n­íc vÉn gi÷ 100% vèn hoÆc n¾m cæ phÇn, vèn gãp chi phèi vµ ch­a thùc hiÖn chuyÓn ®æi. LuËt doanh nghiÖp 2005 lµ v¨n b¶n ®iÒu chØnh tæ chøc vµ ho¹t ®éng tÊt c¶ lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Do ®ã, ho¹t ®éng cña DNNN ph¶i tu©n thñ quy ®Þnh cña luËt nµy. Theo §iÒu 166 LuËt doanh nghiÖp 2005, lé tr×nh chuyÓn ®æi cña c«ng ty nhµ n­íc thµnh lËp tr­íc khi luËt nµy ra ®êi lµ 04 n¨m kÓ tõ ngµy LuËt doanh nghiÖp 2005 cã hiÖu lùc. Trong thêi h¹n chuyÓn ®æi, nh÷ng quy ®Þnh cña LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc 2003 ®­îc tiÕp tôc ¸p dông nÕu LuËt doanh nghiÖp 2005 kh«ng cã quy ®Þnh. Nh­ vËy, c¸c c«ng ty nhµ n­íc ch­a thùc hiÖn chuyÓn ®æi chµo b¸n tr¸i phiÕu sÏ tu©n thñ quy ®Þnh cña LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc 2003. Sau thêi h¹n 04 n¨m, tøc lµ ngµy 01/7/2010 c¸c c«ng ty nhµ n­íc hoµn thµnh lé tr×nh chuyÓn ®æi sÏ ¸p dông quy ®Þnh cña LuËt doanh nghiÖp 2005. ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i, c«ng ty nhµ n­íc chµo b¸n tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn sÏ ¸p dông quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 17 LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc 2003. C«ng ty nhµ n­íc cã quyÒn huy ®éng vèn d­íi h×nh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. ViÖc huy ®éng vèn nµy ph¶i ®¶m b¶o theo nguyªn t¾c tù chÞu tr¸ch nhiÖm, tù hoµn tr¶, ®¶m b¶o sö dông vèn hiÖu qu¶. C«ng ty nhµ n­íc lµ mét chñ thÓ kinh doanh cã nhu cÇu vèn lín. Nh­ng ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c«ng ty nhµ n­íc hiÖn nay vÉn ch­a cã sù ®iÒu chØnh cô thÓ nµo ngoµi kho¶n 1 §iÒu 17 LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc 2003. §©y lµ mét thiÕu sãt lín cÇn ®­îc kh¾c phôc nh»m t¹o hµnh lang ph¸p lý b×nh ®¼ng, thèng nhÊt cho c¸c chñ thÓ tham gia chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ. 3. Qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ 3.1. C¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc NÕu nh­ ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n ra c«ng chóng chÞu sù qu¶n lý thèng nhÊt cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc th× ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cã sù tham gia qu¶n lý cña nhiÒu c¬ quan cã thÈm quyÒn kh¸c nhau, kh«ng cã c¬ quan qu¶n lý chung. Mçi c¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cña chñ thÓ nhÊt ®Þnh d­íi nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau. Theo quy ®Þnh t¹i Ch­¬ng IX LuËt doanh nghiÖp 2005, ChÝnh phñ lµ c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm thèng nhÊt qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. C¸c Bé, c¬ quan ngang Bé chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ChÝnh phñ vÒ nhiÖm vô ®­îc ph©n c«ng. Uû ban nh©n d©n tØnh thùc hiÖn qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp trong ph¹m vi ®Þa ph­¬ng. Do ®ã, nh÷ng c¬ quan nµy cã thÈm quyÒn qu¶n lý nhÊt ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ. §èi víi c¸c doanh nghiÖp chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ theo NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP, Bé Tµi chÝnh thèng nhÊt qu¶n lý vµ cã quyÒn ®×nh chØ viÖc chµo b¸n tr¸i phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp cã hµnh vi vi ph¹m. Bé Tµi chÝnh phèi hîp víi Ng©n hµng Nhµ n­íc trong qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c¸c tæ chøc tÝn dông thuéc së h÷u nhµ n­íc. §èi víi ho¹t ®éng ph¸t hµnh chøng kho¸n riªng lÎ cña c¸c tæ chøc tÝn dông, Ng©n hµng Nhµ n­íc lµ c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh viÖc chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cña c¸c tæ chøc nµy. Ng©n hµng Nhµ n­íc qu¶n lý viÖc sö dông tr¸i phiÕu doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ; chiÕt khÊu, thÕ chÊp cÇm cè chøng kho¸n trong c¸c quan hÖ tÝn dông theo quy ®Þnh ph¸p luËt. Sù qu¶n lý cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®èi víi c¸c chñ thÓ nµy kh¸ chÆt chÏ nh»m b¶o ®¶m an toµn cho hÖ thèng ng©n hµng vµ tÝn dông ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn ®æi thµnh c«ng ty cæ phÇn theo NghÞ ®Þnh 38/2003/N§-CP chÞu sù qu¶n lý chñ yÕu cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ trong viÖc xin phÐp chuyÓn ®æi, lËp hå s¬ ®Ó tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt. Thñ t­íng ChÝnh phñ lµ ng­êi quyÕt ®Þnh cho phÐp chuyÓn ®æi. C¸c DNNN thùc hiÖn chuyÓn ®æi sang h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn theo NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP, ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ n­íc thuéc vÒ rÊt nhiÒu Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau, chñ yÕu theo c¬ quan chñ qu¶n cña doanh nghiÖp. Theo §iÒu 40 NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP th× Ban ChØ ®¹o ®æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp, Bé Tµi chÝnh cã tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o, kiÓm tra, gi¸m s¸t, ®«n ®èc c¸c Bé, c¬ quan ngang Bé, c¬ quan thuéc ChÝnh Phñ, Uû ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng vµ c¸c tæng c«ng ty thùc hiÖn c«ng t¸c CPH theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 3.2. Néi dung qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ Néi dung qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ ë ViÖt Nam hiÖn nay chñ yÕu qu¶n lý ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n cña chñ thÓ chµo b¸n, tæ chøc trung gian vµ c¸c nhµ ®Çu t­. 3.2.1. §èi víi chñ thÓ chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ Doanh nghiÖp khi thùc hiÖn chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ ®Ó huy ®éng vèn ph¶i b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n, c«ng khai, c«ng b»ng gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ vµ tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ c«ng bè th«ng tin. NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP vµ mét sè v¨n b¶n kh¸c quy ®Þnh kh¸ cô thÓ tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp khi chµo b¸n tr¸i phiÕu. Doanh nghiÖp sö dông l­îng vèn thu ®­îc theo môc ®Ých ®· cam kÕt víi nhµ ®Çu t­, thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô thanh to¸n, cam kÕt víi tæ chøc ®¹i lý ph¸t hµnh, b¶o l·nh ph¸t hµnh. Ngoµi ra, ph¸p luËt cßn yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp khi chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ thùc hiÖn c«ng bè th«ng tin. Tuy møc ®é c«ng khai th«ng tin kh«ng chÆt chÏ, ®Çy ®ñ nh­ chµo b¸n chøng kho¸n ra c«ng chóng nh­ng chñ thÓ chµo b¸n ph¶i ®¶m b¶o cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho nhµ ®Çu t­ vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh trung thùc cña th«ng tin. Theo §iÒu 42 NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP, néi dung c«ng bè th«ng tin bao gåm: c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, ph­¬ng ¸n ph¸t hµnh ®· ®­îc th«ng qua, kÕt qu¶ xÕp lo¹i ®Þnh møc tÝn nhiÖm (nÕu cã), quyÒn lîi cña ng­êi mua vµ cam kÕt ®èi cña tæ chøc chµo b¸n. Nh÷ng néi dung nµy ph¶i ®­îc c«ng bè trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, niªm yÕt t¹i trô së cña tæ chøc ph¸t hµnh. Nh÷ng quy ®Þnh nµy ®· h¹n chÕ t×nh tr¹ng doanh nghiÖp kh«ng muèn c«ng khai th«ng tin, b¶o ®¶m thÞ tr­êng vËn hµnh an toµn. NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP ®· cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ c«ng bè th«ng tin cña c¸c DNNN CPH. C«ng ty cæ phÇn míi thµnh lËp ph¶i thùc hiÖn b¸o c¸o tµi chÝnh c«ng khai cho c¸c cæ ®«ng vµ c¬ quan qu¶n lý theo LuËt doanh nghiÖp vµ quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt. Quy ®Þnh nµy cÇn cô thÓ h¬n n©ng cao chÊt l­îng th«ng tin, khuyÕn khÝch doanh nghiÖp tù nguyÖn c«ng bè th«ng tin. NghÞ ®Þnh 38/2003/N§-CP vµ nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy nh­ng møc ®é kh¸ s¬ sµi. Theo NghÞ ®Þnh nµy doanh nghiÖp chØ cÇn ®¨ng b¸o ®Þa ph­¬ng hoÆc trung ­¬ng trong 03 sè liªn tiÕp ®Ó th«ng b¸o ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 3.2.2. §èi víi tæ chøc trung gian vµ nhµ ®Çu t­ HiÖn nay, ch­a cã v¨n b¶n ph¸p luËt ®Ò cËp chÝnh thøc ®Õn tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc trung gian vµ qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi chñ thÓ nµy trong ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ. Víi vai trß b¶o l·nh ph¸t hµnh, ®¹i lý ph¸t hµnh... tæ chøc trung gian ph¶i b¶o ®¶m thùc hiÖn ®óng cam kÕt víi chñ thÓ ph¸t hµnh vµ tu©n thñ quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ. Nh÷ng tæ chøc nµy ph¶i lµ nh÷ng tæ chøc ®­îc ph¸p luËt cho phÐp ho¹t ®éng ®¹i lý, b¶o l·nh... Th«ng th­êng lµ nh÷ng c«ng ty chøng kho¸n, NHTM hoÆc ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c. TTCK ViÖt Nam nh÷ng n¨m qua thu hót sù tham gia ®«ng ®¶o cña c«ng chóng ®Çu t­. Sè l­îng tµi kho¶n giao dÞch cña c¸c nhµ ®Çu t­ tÝnh ®Õn th¸ng 12/2006 lµ 95.000 tµi kho¶n, gÊp 3 lÇn so víi cuèi n¨m 2005. [18, tr.37] NhiÒu nhµ ®Çu t­ chuyÓn tõ kinh doanh bÊt ®éng s¶n, ®Þa èc... sang ®Çu t­ chøng kho¸n. Tuy nhiªn, ph¸p luËt hiÖn hµnh ch­a cã quy ®Þnh ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña c¸c nhµ ®Çu t­ khi tham gia mua b¸n chøng kho¸n ®­îc chµo b¸n riªng lÎ. V× vËy, qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng cña nhµ ®Çu t­ trong ho¹t ®éng nµy gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. §©y lµ mét “kho¶ng trèng” ph¸p luËt cÇn ®­îc bæ sung. Nh­ vËy, ph¸p luËt vÒ ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cña doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay vÒ c¬ b¶n ®· t¹o nh÷ng c¬ së ph¸p lý quan träng cho ho¹t ®éng nµy diÔn ra thuËn lîi, phï hîp víi th«ng lÖ chung. Tuy nhiªn, nh÷ng v¨n b¶n nµy cßn nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ cÇn ®­îc söa ®æi, bæ sung b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ thùc sù lµ mét kªnh huy ®éng vèn linh ho¹t, chñ ®éng cho doanh nghiÖp. Ch­¬ng iii Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cña doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay 1. Nh÷ng c¨n cø hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ 1.1. §­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam Tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thêi kú ®æi míi ®Æc biÖt sau §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI, §¶ng ta ®· nhËn ®Þnh con ®­êng ph¸t triÓn cña ViÖt Nam lµ chuyÓn tõ kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. C¸c NghÞ quyÕt cña nh÷ng §¹i héi VII, VIII, IX tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh vÒ ph­¬ng h­íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, chó träng ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng, ®Æc biÖt quan t©m c¸c thÞ tr­êng quan träng nh­ TTCK. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam nªu râ: “thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®ång bé ®Ó ph¸t triÓn nhanh TTCK thµnh mét kªnh huy ®éng vèn dµi h¹n quan träng trong nÒn kinh tÕ... h×nh thµnh ®ång bé c¸c thÓ chÕ cña TTCK, t¨ng c­êng hç trî cña Nhµ n­íc vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt, ®µo t¹o nguån nh©n lùc, phæ cËp kiÕn thøc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng chóng ®Çu t­ tham gia thÞ tr­êng nµy. ” [1, tr.242] §©y lµ nh÷ng t­ t­ëng chØ ®¹o xuyªn suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn TTCK ViÖt Nam thêi gian qua. Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ TTCK nãi chung vµ ph¸p luËt vÒ chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cÇn dùa trªn nh÷ng t­ t­ëng quan träng nµy gãp phÇn ph¸t triÓn TTCK ViÖt Nam, t¹o ra kªnh huy ®éng vèn trung, dµi h¹n hiÖu qu¶ cho nÒn kinh tÕ. 1.2. §Æc ®iÓm, t×nh h×nh ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam TTCK ViÖt Nam ®· ®i vµo ho¹t ®éng ®­îc h¬n 6 n¨m vµ ®ang cã nh÷ng b­íc tiÕn dµi trªn con ®­êng ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, sù ra ®êi cña TTCK ViÖt Nam cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt so víi mét sè TTCK trªn thÕ giíi. XÐt vÒ ®iÒu kiÖn, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cuèi nh÷ng n¨m 90 lµ ch­a ®ñ ®Ó TTCK ra ®êi. T¹i thêi ®iÓm ®ã, chóng ta ch­a cã kinh tÕ thÞ tr­êng, nh÷ng ®iÒu kiÖn nh­ hÖ thèng ph¸p luËt, ng©n hµng, c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt... cßn nhiÒu h¹n chÕ. Sù ra ®êi cña TTCK ViÖt Nam kh«ng xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña thÞ tr­êng mµ h×nh thµnh mét c¸ch tù gi¸c, cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc. Ngµy 11/07/1998, ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 44/1998/N§-CP vÒ chøng kho¸n vµ TTCK t¹o c¬ së ph¸p lý ®Çu tiªn cho viÖc h×nh thµnh TTCK ViÖt Nam. Sau ®ã, Thñ t­íng ChÝnh phñ ban hµnh QuyÕt ®Þnh 127/1998/Q§-TTg thµnh lËp TTGDCK thµnh phè Hå ChÝ Minh. Ngµy 28/7/2000 trung t©m nµy chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng vµ thùc hiÖn phiªn giao dÞch ®Çu tiªn. N¨m 2004, Bé Tµi chÝnh ban hµnh QuyÕt ®Þnh 244/2004/ Q§-BTC ban hµnh quy chÕ t¹m thêi vÒ tæ chøc giao dÞch chøng kho¸n t¹i TTGDCK Hµ Néi, ngµy 08/3/2005 TTGDCK Hµ Néi chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng. §©y lµ nh÷ng sù kiÖn quan träng ®¸nh dÊu sù ra ®êi cña TTCK ViÖt Nam. Qua ®ã cho thÊy vai trß quan träng cña nhµ n­íc trong viÖc thóc ®Èy sù ra ®êi cña TTCK ViÖt Nam. ViÖt Nam lµ mét quèc gia cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi, h×nh thµnh tõ nÒn s¶n xuÊt nhá. Do ®ã, TTCK ViÖt Nam ra ®êi nh»m thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc nh­ qu¸ tr×nh ®æi míi, s¾p xÕp c¸c DNNN, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thµnh c«ng ty cæ phÇn... So víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi TTCK ViÖt Nam cßn kh¸ non trÎ. Trong nh÷ng n¨m qua TTCK ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh qu¶ ®¸ng khÝch lÖ vµ cã ®ãng gãp quan träng vµo sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. N¨m 2006 ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét n¨m thµnh c«ng rùc rì cña TTCK ViÖt Nam. HÇu hÕt c¸c nhiÖm vô ®Æt ra ®Òu ®¹t ®­îc hoÆc v­ît møc. C¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn th«ng qua TTCK ngµy cµng nhiÒu. Do ®ã, hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ lµ vÊn ®Ò lu«n ®­îc ®Æt ra. 1.3. Thùc tr¹ng ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ Nh­ ®· ph©n tÝch ë ch­¬ng 2, thùc tr¹ng ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Cã nhiÒu v¨n b¶n kh¸c nhau cïng ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nµy nh­ng hiÖu lùc ph¸p lý kh«ng cao, phÇn lín lµ v¨n b¶n d­íi luËt. NhiÒu c¬ quan cã thÈm quyÒn qu¶n lý nh­ng ch­a cã c¬ quan qu¶n lý chung ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng nµy. H¬n n÷a, trong mçi v¨n b¶n ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cña c¸c doanh nghiÖp tån t¹i nhiÒu bÊt cËp cÇn ®­îc söa ®æi, bæ sung. Ch¼ng h¹n, cã sù m©u thuÉn trong viÖc quy ®Þnh ®iÒu kiÖn chµo b¸n tr¸i phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn gi÷a LuËt doanh nghiÖp 2005 vµ NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP, nh÷ng bÊt cËp vÒ ph­¬ng thøc tæ chøc b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu, c¬ quan quyÕt ®Þnh CPH vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp, quy ®Þnh vÒ nhµ ®Çu t­ chiÕn l­îc... trong NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP, quy ®Þnh vÒ ®èi t­îng ch­a ®­îc xem xÐt chuyÓn ®æi trong Th«ng t­ liªn tÞch sè 08/2003/TTLT-BKH-BTC, quy ®Þnh vÒ ph­¬ng thøc chuyÓn ®æi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn ®æi thµnh c«ng ty cæ phÇn trong NghÞ ®Þnh 38/2003/N§-CP... Do vËy, ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ ph¶i b¶o ®¶m phï hîp víi thùc tÕ vµ gãp phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn, bÊt cËp gi÷a c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt. 2. Mét sè ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ 2.1. N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ PhÇn lín c¸c chøng kho¸n ®­îc chµo b¸n riªng lÎ lµ nh÷ng chøng kho¸n ch­a niªm yÕt vµ giao dÞch ngoµi thÞ tr­êng tËp trung. Møc ®é rñi ro cña c¸c chøng kho¸n nµy kh¸ cao. V× vËy, t¨ng c­êng hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ vµ ®­a c¸c giao dÞch chøng kho¸n ch­a niªm yÕt vµo khu«n khæ ph¸p lý lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. Trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cña doanh nghiÖp, ®· cã nhiÒu v¨n b¶n ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy. NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP cña ChÝnh phñ ngµy 19/5/2006 ®· ®Ò cËp ®Õn néi dung vµ thùc hiÖn c«ng bè th«ng tin nh­ng cÇn cô thÓ h¬n néi dung nh÷ng th«ng tin ph¶i c«ng bè c«ng khai, chÊt l­îng th«ng tin, tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc ph¸t hµnh vÒ tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc cña th«ng tin. Bæ sung quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc trung gian, tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n trong ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ. Ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n ra c«ng chóng ®­îc ®iÒu chØnh kh¸ chÆt chÏ bëi LuËt chøng kho¸n 2006 vµ chÞu sù qu¶n lý, gi¸m s¸t cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc. §èi víi ho¹t ®éng chµo b¸n riªng lÎ, thÈm quyÒn qu¶n lý thuéc vÒ nhiÒu c¬ quan kh¸c nhau. Do vËy, cÇn quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña mçi c¬ quan, ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh, phèi hîp qu¶n lý rñi ro trong chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ gi÷a c¸c c¬ quan. §Æc biÖt cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c tiªu chuÈn, ®iÒu kiÖn, thñ tôc chµo b¸n, quy ®Þnh vÒ hå s¬, c«ng bè th«ng tin tr­íc vµ sau khi chµo b¸n… b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng nµy diÔn ra c«ng b»ng, ®óng ph¸p luËt. Tr­íc hÕt cÇn tËp trung gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c«ng bè th«ng tin, ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc trung gian trªn thÞ tr­êng, gi¸m s¸t ho¹t ®éng giao dÞch cña nhµ ®Çu t­ ®Æc biÖt nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi b¶o ®¶m môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ phßng tr¸nh rñi ro trong chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ. NÕu thùc hiÖn tèt chÕ ®é c«ng bè th«ng tin nhiÒu tiªu cùc trªn thÞ tr­êng sÏ ®­îc h¹n chÕ. Vµ chóng ta cã thÓ tõng b­íc ¸p dông ph­¬ng thøc qu¶n lý theo chÕ ®é th«ng tin ®Çy ®ñ nh­ nh÷ng TTCK ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. 2.2. Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cña nh÷ng doanh nghiÖp chuyÓn ®æi thµnh lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c 2.2.1. §èi víi c¸c DNNN CPH Trong nh÷ng n¨m qua, CPH lu«n lµ gi¶i ph¸p quan träng trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ s¾p xÕp DNNN. Tuy nhiªn, v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nµy lµ NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP ®· béc lé nhiÒu h¹n chÕ cÇn söa ®æi, bæ sung: + Lµm râ néi hµm kh¸i niÖm nhµ ®Çu t­ chiÕn l­îc, xãa bá sù ph©n biÖt gi÷a nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ nhµ ®Çu t­ trong n­íc. Bëi theo quy ®Þnh hiÖn nay nhµ ®Çu t­ chiÕn l­îc lµ nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®­îc mua cæ phÇn víi gi¸ thÊp thÊp h¬n 20% so víi gi¸ ®Êu b×nh qu©n. Quy ®Þnh nµy thÓ hiÖn sù ph©n biÖt gi÷a nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Cã thÓ x¸c ®Þnh nhµ ®Çu t­ chiÕn l­îc nh­ sau: nhµ ®Çu t­ chiÕn l­îc lµ c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc, nhµ s¶n xuÊt vµ th­êng xuyªn cung cÊp nguyªn liÖu cho doanh nghiÖp, ng­êi cam kÕt tiªu thô s¶n phÈm l©u dµi, g¾n bã lîi Ých víi doanh nghiÖp, cã t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh, kh¶ n¨ng qu¶n lý... Gi¸ b¸n cæ phÇn ­u ®·i cho c¸c nhµ ®Çu t­ chiÕn l­îc sÏ thùc hiÖn theo gi¸ ®Êu thµnh c«ng cña tõng nhµ ®Çu t­ hoÆc theo gi¸ do nhµ ®Çu t­ tháa thuËn víi tæ chøc ph¸t hµnh nh­ng kh«ng thÊp h¬n gi¸ ®Êu thµnh c«ng b×nh qu©n cña cuéc ®Êu gi¸. Nh­ vËy, sÏ xãa bá ®­îc sù ph©n biÖt gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­, t¨ng thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc, thµnh c«ng cña ®ît chµo b¸n ®­îc ®¶m b¶o. + Më réng c¸c h×nh thøc chµo b¸n cæ phÇn (c¶ b¸n lÇn ®Çu vµ b¸n thªm) nh­ b¶o l·nh ph¸t hµnh, ®¹i lý ph¸t hµnh… Ph­¬ng thøc ®Êu gi¸ còng nªn ®iÒu chØnh linh ho¹t h¬n. Tuú ®iÒu kiÖn, doanh nghiÖp cã thÓ tù tæ chøc ®Êu gi¸ t¹i doanh nghiÖp, qua tæ chøc trung gian hay ®Êu gi¸ trªn TTGDCK. + Bæ sung quy ®Þnh trong tr­êng hîp ®Êu gi¸ kh«ng thµnh c«ng, ph­¬ng ¸n xö lý tiÒn ®Æt cäc khi nhµ ®Çu t­ tróng thÇu bá cuéc chÊp nhËn mÊt tiÒn ®Æt cäc. + Bæ sung quy ®Þnh vÒ c«ng khai, minh b¹ch th«ng tin, tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc ph¸t hµnh vÒ tÝnh chÝnh x¸c, kÞp thêi cña th«ng tin. §iÒu 33 NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP chØ quy ®Þnh c«ng ty cæ phÇn ph¶i thùc hiÖn c«ng khai c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, chÊt l­îng th«ng tin ch­a cã c¬ quan nµo thÈm ®Þnh khiÕn tÝnh minh b¹ch trong ho¹t ®éng nµy kh«ng cao. + Quy tr×nh CPH cÇn ®iÒu chØnh hîp lý h¬n, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc ®¨ng ký c«ng ty cæ phÇn sau khi CPH, c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh chuyÓn nî thµnh cæ phÇn, cã sù tham gia cña bªn n­íc ngoµi, gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c cæ ®«ng… Ngoµi ra, tû lÖ cæ phÇn b¸n ®Êu gi¸ c«ng khai cho nhµ ®Çu t­ Ýt nhÊt b»ng 20% vèn ®iÒu lÖ (bao gåm c¶ cæ phÇn mua thªm ngoµi cæ phÇn ­u ®·i cña nhµ ®Çu t­ chiÕn l­îc vµ ng­êi lao ®éng) cã phÇn h¬i thÊp. §Ó khuyÕn khÝch nhµ ®Çu t­ tham gia mua cæ phÇn cã thÓ n©ng tû lÖ nµy lªn kho¶ng 30-40% tuú tõng doanh nghiÖp. + Gi¸ trÞ doanh nghiÖp hiÖn nay ®­îc x¸c ®Þnh theo hai ph­¬ng ph¸p, ph­¬ng ph¸p tµi s¶n vµ ph­¬ng ph¸p dßng tiÒn chiÕt khÊu. Hai ph­¬ng ph¸p nµy kh¸ phøc t¹p, sö dông nhiÒu c«ng thøc tÝnh to¸n lµm chËm tiÕn tr×nh CPH. Do ®ã, cÇn ®­a thªm nhiÒu ph­¬ng ph¸p h¬n ®Ó doanh nghiÖp lùa chän. T¨ng c­êng ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m s¸t trong ho¹t ®éng x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp. Bëi hiÖn nay c¬ quan quyÕt ®Þnh CPH còng lµ c¬ quan chñ qu¶n, ®¹i diÖn cho Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh thµnh lËp, qu¶n lý tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. Mçi c¬ quan nµy phô tr¸ch nh÷ng lÜnh vùc kh¸c nhau kÕt qu¶ ®Þnh gi¸ cã thÓ kh¸c nhau. Do ®ã, cã thÓ thµnh lËp c¬ quan phô tr¸ch x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp n©ng cao hiÖu qu¶, tÝnh kh¸ch quan, minh b¹ch trong ho¹t ®éng nµy, ch¼ng h¹n nh­ Héi ®ång ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp. + Mét vÊn ®Ò cÇn l­u ý n÷a ®ã lµ ho¹t ®éng CPH c¸c NHTM nhµ n­íc. VÒ nguyªn t¾c, CPH c¸c NHTM nhµ n­íc còng t­¬ng tù nh­ c¸c doanh nghiÖp kh¸c theo NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP. Nh­ng cÇn tiÕn hµnh thËn träng h¬n v× c¸c NHTM nhµ n­íc cã vai trß lín ®èi víi nÒn kinh tÕ. Theo QuyÕt ®Þnh 1729/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ngµy 29/12/2006, Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam vµ Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long sÏ tiÕn hµnh CPH trong n¨m 2007, ba ng©n hµng cßn l¹i sÏ CPH trong hai n¨m 2008, 2009. Do ®ã, cÇn cã h­íng dÉn cô thÓ h¬n ho¹t ®éng CPH cña chñ thÓ nµy, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò x¸c ®Þnh c¸c kho¶n nî vµ thu håi nî trong xö lý tµi chÝnh khi CPH. Th«ng t­ 95/2006/TT-BTC ®­îc Bé Tµi chÝnh ban hµnh ngµy 12/10/2006 ®· cã nh÷ng söa ®æi, bæ sung phï hîp vµ kh¾c phôc mét sè h¹n chÕ trªn nh­ng cÇn nhanh chãng x©y dùng NghÞ ®Þnh thay thÕ NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP b¶o ®¶m c¬ së ph¸p lý cho qu¸ tr×nh CPH diÔn ra thuËn lîi h¬n. 2.2.2. §èi víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn ®æi thµnh c«ng ty cæ phÇn Trong nh÷ng n¨m qua, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn ®æi thµnh c«ng ty cæ phÇn nh­ng d­êng nh­ vÉn ch­a cã t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi c¸c chñ thÓ nµy. NghÞ ®Þnh 38/2003/N§-CP vµ Th«ng t­ liªn tÞch sè 08/2003/TTLT-BKH-BTC lµ nh÷ng v¨n b¶n ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n cæ phÇn cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, hai v¨n b¶n nµy tån t¹i mét sè bÊt cËp: Thø nhÊt, vÒ ®èi t­îng ®­îc xem xÐt chuyÓn ®æi: Nh÷ng quy ®Þnh theo NghÞ ®Þnh 38/2003/N§-CP ®­îc coi lµ kh¸ phï hîp nh­ng Th«ng t­ h­íng dÉn l¹i th¾t chÆt h¬n, lo¹i bá nhiÒu doanh nghiÖp cã nhu cÇu chuyÓn ®æi. V× vËy, cÇn bá quy ®Þnh vÒ ®èi t­îng t¹m thêi ch­a ®­îc xem xÐt cho phÐp chuyÓn ®æi t¹i §iÒu 1 Th«ng t­ liªn tÞch sè 08/2003/TTLT-BKH-BTC t¹o thuËn lîi h¬n cho c¸c doanh nghiÖp nép hå s¬ chuyÓn ®æi. Sau khi Th«ng t­ liªn tÞch sè 08/2003/TTLT-BKH-BTC ra ®êi chØ cã 29 doanh nghiÖp nép ®¬n xin chuyÓn ®æi. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ®· xem xÐt vµ chän 20 doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn, yªu cÇu doanh nghiÖp lËp hå s¬ chuyÓn ®æi. [7, tr.91-92] Thø hai, quy ®Þnh cô thÓ h¬n vÒ ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi t¹i §iÒu 7 NghÞ ®Þnh 38/2003/N§-CP. ViÖc chØ quy ®Þnh doanh nghiÖp cã thêi gian ho¹t ®éng Ýt nhÊt lµ 03 n¨m trong ®ã n¨m cuèi cïng ph¶i cã l·i thuËn lîi cho doanh nghiÖp thùc hiÖn chuyÓn ®æi. Tuy nhiªn, cÇn bæ sung tû suÊt lîi nhuËn lµ bao nhiªu hay ®­a ra mét møc lîi nhuËn cô thÓ ®Ó x¸c ®Þnh doanh nghiÖp kinh doanh thùc sù cã l·i. Chóng ta sÏ chän ®­îc nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh hiÖu qu¶ thay v× quy ®Þnh rÊt nhiÒu lo¹i h×nh vµ lÜnh vùc doanh nghiÖp ch­a ®­îc xem xÐt chuyÓn ®æi nh­ hiÖn nay. Thø ba, cã thÓ ®­a ra nh÷ng ­u tiªn ®Ó xem xÐt nh÷ng doanh nghiÖp ®­îc chuyÓn ®æi nh­ dù ¸n ®Çu t­ trong nh÷ng lÜnh vùc ViÖt Nam t¹m thêi ch­a ®¸p øng ®­îc, sö dông nhiÒu lao ®éng ®Þa ph­¬ng, ®· tham gia TTCK (quèc tÕ hoÆc trong n­íc), chuyÓn ®æi ®Ó ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt kinh doanh, hoÆc c¸c cæ ®«ng n­íc ngoµi cam kÕt sÏ gi÷ mét tû lÖ cæ phÇn nhÊt ®Þnh trong suèt thêi gian ho¹t ®éng cña dù ¸n... Nh÷ng ­u tiªn nµy sÏ lµ ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp lËp hå s¬ chuyÓn ®æi. Thø t­, bæ sung quy ®Þnh vÒ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp. C«ng viÖc nµy cã ý nghÜa quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n cæ phÇn nh­ng NghÞ ®Þnh 38/2003/N§-CP vµ Th«ng t­ liªn tÞch 08/2003/TTLT-BKH-BTC ch­a ®Ò cËp râ rµng vÒ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh, tµi s¶n ph¶i tÝnh vµo gi¸ trÞ doanh nghiÖp... CÇn cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó ho¹t ®éng x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp diÔn ra kh¸ch quan h¬n. Thø n¨m, cho phÐp doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lùa chän h×nh thøc chuyÓn ®æi. Doanh nghiÖp víi ®Æc ®iÓm vµ nhu cÇu huy ®éng vèn kh¸c nhau kh«ng buéc ph¶i chuyÓn ®æi theo nh÷ng h×nh thøc t¹i §iÒu 2 Th«ng t­ liªn tÞch 08/2003/TTLT-BKH-BTC. Do ®ã, chØ nªn quy ®Þnh c¸c h×nh thøc cã thÓ ¸p dông ®Ó doanh nghiÖp lùa chän t¨ng tÝnh tù chñ cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi khi chuyÓn ®æi thµnh c«ng ty cæ phÇn. Thø s¸u, bæ sung quy ®Þnh vÒ c«ng bè th«ng tin. §iÒu 24 NghÞ ®Þnh 38/2003/N§-CP hÇu nh­ ch­a ®Ò cËp nghÜa vô c«ng bè th«ng tin cña doanh nghiÖp, viÖc chØ yªu cÇu doanh nghiÖp ®¨ng b¸o khiÕn tÝnh minh b¹ch trong ho¹t ®éng nµy kh«ng cao. V× vËy, cÇn quy ®Þnh cô thÓ néi dung th«ng tin ph¶i c«ng bè, c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, lîi nhuËn, tæng sè cæ phÇn chµo b¸n, thêi gian, ®Þa ®iÓm, ph­¬ng thøc, gi¸ chµo b¸n cæ phÇn... Thø b¶y, thêi gian thÈm ®Þnh hå s¬ cÇn ®­îc rót ng¾n. Quy ®Þnh hiÖn nay kh¸ r­êm rµ, mang nÆng tÝnh chÊt hµnh chÝnh. Doanh nghiÖp ph¶i chê Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ göi hå s¬ xin chuyÓn ®æi cña doanh nghiÖp tíi Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng Nhµ n­íc, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc cho ý kiÕn. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ tæng hîp ý kiÕn, sau ®ã tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ xem xÐt, quyÕt ®Þnh. Quy tr×nh nµy ph¶i qua nhiÒu c¬ quan vµ mÊt nhiÒu thêi gian. Do vËy, cã thÓ uû quyÒn cho Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ xem xÐt, quyÕt ®Þnh vµ b¸o c¸o ®Þnh kú lªn Thñ t­íng ChÝnh phñ. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cã thÓ xin ý kiÕn cña c¬ quan liªn quan trong tr­êng hîp cÇn thiÕt. Ngoµi ra, chóng ta cã thÓ cho phÐp thµnh lËp míi c«ng ty cæ phÇn 100% vèn n­íc ngoµi, nh­ thÕ trong t­¬ng lai sÏ kh«ng ph¶i thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¸c doanh nghiÖp nh­ hiÖn nay. 2.3. Ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cho c«ng ty nhµ n­íc vµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n 2.3.1. §èi víi ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ c«ng ty nhµ n­íc HiÖn nay, c¬ së ph¸p lý duy nhÊt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c«ng ty nhµ n­íc lµ kho¶n 1 §iÒu 17 LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc 2003. Qu¸ tr×nh CPH chØ ¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng ty nhµ n­íc kh«ng thuéc diÖn Nhµ n­íc n¾m gi÷ 100% vèn ®iÒu lÖ. Trªn thùc tÕ vÉn tån t¹i nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®ang së h÷u 100% vèn ®iÒu lÖ, n¾m gi÷ cæ phÇn vèn gãp chi phèi hoÆc ch­a hoµn thµnh lé tr×nh chuyÓn ®æi. C¸c c«ng ty Nhµ n­íc cã nhu cÇu vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng ch­a cã v¨n b¶n cô thÓ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nµy. NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP chØ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c«ng ty nhµ n­íc trong thêi gian chuyÓn ®æi. LuËt doanh nghiÖp 2005 ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu cña c¸c c«ng ty nhµ n­íc thµnh lËp míi hoÆc ®· hoµn thµnh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. Do ®ã, cÇn nhanh chãng x©y dùng v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cho c¸c c«ng ty nhµ n­íc kh«ng thuéc diÖn CPH, ch­a hoµn thµnh lé tr×nh chuyÓn ®æi hoÆc cho phÐp c«ng ty nhµ n­íc chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ theo NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP. 2.3.2. §èi víi ho¹t ®éng chuyÓn ®æi c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n thµnh c«ng ty cæ phÇn C¸c DNNN chuyÓn ®æi thµnh c«ng ty cæ phÇn theo NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn chuyÓn ®æi theo NghÞ ®Þnh 38/2003/N§-CP. ChuyÓn ®æi thµnh c«ng ty cæ phÇn ®ang lµ nhu cÇu bøc thiÕt cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hiÖn nay nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ n¨ng lùc c¹nh tranh. Tuy nhiªn, §iÒu 154 LuËt doanh nghiÖp 2005 chØ quy ®Þnh c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh c«ng ty cæ phÇn. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn, thñ tôc, ph­¬ng thøc chuyÓn ®æi ch­a cã quy ®Þnh cô thÓ. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng nµy diÔn ra mét c¸ch thuËn lîi, ®óng ph¸p luËt x©y dùng c¬ së ph¸p lý cho c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n thùc hiÖn chuyÓn ®æi thµnh c«ng ty cæ phÇn lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. 2.4. Ban hµnh ®iÒu kiÖn chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ thèng nhÊt cho c¸c tæ chøc tÝn dông So víi ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cña nh÷ng chñ thÓ kh¸c, ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cña c¸c tæ chøc tÝn dông t­¬ng ®èi hoµn chØnh. Ph¸p luËt quy ®Þnh cô thÓ, gi¸m s¸t chÆt chÏ tõ ®iÒu kiÖn, thñ tôc ph­¬ng thøc ®Õn chµo b¸n. Tuy nhiªn, trong c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã sù ph©n biÖt vÒ ®iÒu kiÖn chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ gi÷a tæ chøc tÝn dông thuéc së h÷u Nhµ n­íc vµ tæ chøc tÝn dông thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. NghÞ ®Þnh 52/2006/N§- CP thuËn lîi h¬n cho c¸c tæ chøc tÝn dông nhµ n­íc t¨ng vèn tù cã. Trong khi ®ã, nh÷ng tæ chøc tÝn dông kh¸c ph¶i tu©n thñ nh÷ng ®iÒu kiÖn chÆt chÏ h¬n theo quy ®Þnh cña Ng©n hµng nhµ n­íc. V× vËy, cÇn xo¸ bá sù ph©n biÖt nµy, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c ®­îc chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ theo NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP. Ph­¬ng thøc chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c¸c tæ chøc hiÖn nay theo QuyÕt ®Þnh 1287/2002/Q§-NHNN lµ ®¹i lý ph¸t hµnh vµ b¸n trùc tiÕp. Tuy nhiªn, cã thÓ bæ sung mét sè ph­¬ng thøc kh¸c nh­ b¶o l·nh ph¸t hµnh. Víi vai trß cña c¸c tæ chøc b¶o l·nh, rñi ro cña ®ît chµo b¸n ®­îc h¹n chÕ h¬n. Quy ®Þnh cô thÓ h¬n vÒ cÇm cè tr¸i phiÕu, cæ phiÕu ®Ó cho vay cña ng©n hµng, ®iÒu kiÖn, tû lÖ cho vay, h×nh thøc cho vay. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ c«ng bè th«ng tin nh­ danh s¸ch c¸c ng©n hµng ®­îc chÊp nhËn t¨ng vèn ®iÒu lÖ ®Ó tr¸nh hiÖn t­îng sai lÖch th«ng tin khi nhµ ®Çu t­ quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµo cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ng©n hµng. 2.5. Söa ®æi, bæ sung mét sè quy ®Þnh - Chµo b¸n cæ phiÕu riªng lÎ cña c«ng ty cæ phÇn: LuËt doanh nghiÖp 2005 ®· cã nhiÒu thay ®æi phï hîp h¬n so víi LuËt doanh nghiÖp 1999 trong ho¹t ®éng chµo b¸n cæ phiÕu riªng lÎ. Tuy nhiªn, cÇn quy ®Þnh cô thÓ, chi tiÕt h¬n vÒ thñ tôc, ®iÒu kiÖn chµo b¸n cæ phÇn, ph­¬ng thøc chµo b¸n, xö lý vi ph¹m, gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh. Tr¸nh t×nh tr¹ng doanh nghiÖp ph¶i “chê” sù h­íng dÉn cña ChÝnh phñ trong ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n. Bæ sung tæng sè cæ phÇn dù kiÕn chµo b¸n trong thÈm quyÒn cña Héi ®ång qu¶n trÞ. - Chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña doanh nghiÖp: NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP lµ v¨n b¶n cã hiÖu lùc ph¸p lý cao nhÊt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu riªng lÎ cña doanh nghiÖp. NghÞ ®Þnh nµy thay thÕ vµ kh¾c phôc nhiÒu h¹n chÕ cña NghÞ ®Þnh 120/1994/N§-CP. ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu ViÖt Nam hiÖn nay cßn kh¸ nhá bÐ nh­ng còng ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng khÝch lÖ. Bªn c¹nh thÞ tr­êng tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, chóng ta cÇn quan t©m ph¸t triÓn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu doanh nghiÖp v× ®©y thùc sù lµ kªnh dÉn vèn hiÖu qu¶ cho c¸c doanh nghiÖp. Mét vÊn ®Ò cÇn l­u ý, ®ã lµ ®iÒu kiÖn chµo b¸n tr¸i phiÕu riªng lÎ cña c«ng ty cæ phÇn theo quy ®Þnh cña LuËt doanh nghiÖp 2005 vµ NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP kh«ng thèng nhÊt víi nhau. Do ®ã, c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cÇn cã v¨n b¶n h­íng dÉn vÊn ®Ò nµy, ®¶m b¶o c«ng b»ng trong quyÒn n¨ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu gi÷a c«ng ty cæ phÇn vµ c¸c lo¹i h×nh c«ng ty kh¸c. 2.6. Mét sè biÖn ph¸p kh¸c 2.6.1. X©y dùng c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp trong ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ Tranh chÊp trong ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n rÊt tinh vi, khã ph¸t hiÖn. Cã thÓ lµ xung ®ét lîi Ých gi÷a chñ thÓ ph¸t hµnh vµ nhµ ®Çu t­, cã thÓ lµ tranh chÊp gi÷a tæ chøc ph¸t hµnh vµ tæ chøc trung gian, tranh chÊp gi÷a c¸c cæ ®«ng hiÖn h÷u víi nhau hoÆc gi÷a cæ ®«ng vµ chñ thÓ ph¸t hµnh... Nh÷ng tranh chÊp nµy cã thÓ g©y ra hËu qu¶ nghiªm träng tíi ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n. §ît chµo b¸n cã thÓ thÊt b¹i, uy tÝn cña chñ thÓ ph¸t hµnh cã thÓ bÞ gi¶m sót. Do ®ã, cÇn cã c¬ chÕ phï hîp x¸c ®Þnh tranh chÊp vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp trong ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n, b¶o ®¶m ho¹t ®éng nµy diÔn ra an toµn, hiÖu qu¶. Quy ®Þnh cô thÓ vÒ h×nh thøc, tr×nh tù, thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp, chÕ tµi ¸p dông, c¬ quan cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp Yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn c«ng bè th«ng tin, cã thÓ ®­a c«ng bè th«ng tin vµo ®iÒu kiÖn chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ. Khi th«ng tin ®­îc c«ng khai ho¹t ®éng chµo b¸n diÔn ra lµnh m¹nh, h¹n chÕ nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh. Bæ sung c¸c yªu cÇu vÒ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña nh©n viªn c«ng ty chøng kho¸n. §©y lµ nguyªn nh©n cña nhiÒu tiªu cùc vµ tranh chÊp trong lÜnh vùc chøng kho¸n nh­ sö dông th«ng tin néi bé, giao dÞch néi gi¸n, b¸n khèng, khíp lÖnh kh«ng theo thø tù ­u tiªn... T¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ ®Çu t­ tiÕp cËn víi th«ng tin th«ng qua c¸c buæi ®èi tho¹i, diÔn ®µn trùc tiÕp gi÷a tæ chøc ph¸t hµnh vµ nhµ ®Çu t­. Nhµ ®Çu t­ n¾m ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t­ ®óng ®¾n, tù b¶o vÖ m×nh b»ng nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ kü n¨ng riªng. 2.6.2. §Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o, tuyªn truyÒn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n, TTCK HiÖn nay, chøng kho¸n vµ TTCK kh«ng cßn qu¸ xa l¹ ®èi víi c«ng chóng ®Çu t­. Tuy nhiªn, nh÷ng ng­êi thùc sù am hiÓu kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ TTCK ch­a nhiÒu. Do vËy, cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o, tuyªn truyÒn kiÕn thøc chuyªn m«n, chÝnh s¸ch ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK. Nhµ ®Çu t­ tham gia thÞ tr­êng sÏ víi kiÕn thøc, sù nh¹y c¶m vµ kinh nghiÖm. C¸c h×nh thøc ®µo t¹o nh­ më líp, thµnh lËp c¸c trung t©m ®µo t¹o chøng kho¸n, c¸c Ên phÈm, s¸ch b¸o, t¹p chÝ chøng kho¸n… ngµy cµng ®­îc më réng. TÝnh ®Õn cuèi 2005, Trung t©m nghiªn cøu khoa häc vµ ®Çu t­ chøng kho¸n ®· ®µo t¹o cÊp chøng chØ cho h¬n 10.000 häc viªn. [15, tr.58] C«ng t¸c nµy cã ý nghÜa quan träng trong ®iÒu kiÖn TTCK ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh chãng vµ tr­íc nh÷ng yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 2.6.3. X©y dùng thÞ tr­êng giao dÞch cho c¸c chøng kho¸n chµo b¸n riªng lÎ HiÖn nay, c¸c chøng kho¸n ®­îc giao dÞch bªn ngoµi thÞ tr­êng tËp trung kh¸ nhiÒu. C¸c chøng kho¸n nµy th­êng ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn c¸c TTGDCK. HÇu hÕt c¸c chøng kho¸n ®­îc giao dÞch tù do, nhµ ®Çu t­ vµ tæ chøc chµo b¸n hoÆc ng­êi trung gian trao ®æi, mua b¸n víi nhau kh«ng ë mét ®Þa ®iÓm cô thÓ nµo. V× vËy, cã thÓ tæ chøc mét thÞ tr­êng cho c¸c chøng kho¸n ®­îc giao dÞch ngoµi thÞ tr­êng tËp trung. §ã lµ thÞ tr­êng phi tËp trung hay thÞ tr­êng OTC (over the counter market). Tham gia thÞ tr­êng nµy cã thÓ lµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n chuyªn nghiÖp… giao dÞch chñ yÕu th«ng qua m¹ng l­íi ®iÖn tho¹i, m¸y tÝnh ®iÖn tö. ThÞ tr­êng phi tËp trung cã vai trß rÊt quan träng nÕu ®­îc më réng sÏ gãp phÇn lµm phong phó nguån hµng cho thÞ tr­êng thø cÊp, hç trî thÞ tr­êng tËp trung ph¸t triÓn. §iÒu hµnh thÞ tr­êng phi tËp trung cã thÓ do hiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n thùc hiÖn. Cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu lµ hai lo¹i chøng kho¸n quan träng víi nh÷ng ®Æc thï kh¸c nhau, ng­êi n¾m gi÷ hai chøng kho¸n nµy còng cã nh÷ng quyÒn vµ lîi Ých kh«ng gièng nhau. Trong t­¬ng lai, chóng ta cã thÓ x©y dùng thÞ tr­êng giao dÞch cho c¸c lo¹i chøng kho¸n nµy nh­ thÞ tr­êng cæ phiÕu, thÞ tr­êng tr¸i phiÕu chuyªn biÖt, n©ng cao tÝnh chuyªn m«n ho¸ cho thÞ tr­êng. KÕt luËn C«ng cuéc ®æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc cña ViÖt Nam trong n¨m qua ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ, kh¼ng ®Þnh ®­êng lèi ph¸t triÓn ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ trong giai ®o¹n 2006-2010 víi GDP b×nh qu©n kho¶ng 8-8,5%/n¨m, ViÖt Nam cÇn kho¶ng 140 tû USD. ViÖc më réng c¸c ph­¬ng thøc huy ®éng vèn, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, thu hót ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ vÊn ®Ò lu«n ®­îc ®Æt ra. V× vËy, TTCK ViÖt Nam cÇn ®­îc ph¸t triÓn h¬n n÷a ®Ó thùc sù lµ mét kªnh huy ®éng vèn dµi h¹n quan träng cho nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cã ý nghÜa lín tíi sù æn ®Þnh cña TTCK, gãp phÇn gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc, lµ mét ph­¬ng thøc huy ®éng vèn linh ho¹t, hiÖu qu¶ cho doanh nghiÖp Viªt Nam hiÖn nay. ViÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ rÊt quan träng b¶o ®¶m cho thÞ tr­êng ph¸t triÓn lµnh m¹nh, æn ®Þnh. Kho¸ luËn ®· ph©n tÝch thùc tr¹ng ph¸p luËt ViÖt Nam vµ ®­a ra mét sè ph­¬ng h­íng gãp phÇn hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n riªng lÎ cña doanh nghiÖp ViÖt Nam. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn vµ gióp ®ì tËn t×nh c« gi¸o Th.S NguyÔn Minh H»ng, c¸c thÇy c« gi¸o trong tæ bé m«n LuËt Tµi chÝnh - Ng©n hµng, Ban chñ nhiÖm khoa Ph¸p luËt Kinh tÕ ®· gióp em hoµn thµnh tèt kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy. Tuy ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu nh­ng do h¹n chÕ vÒ lý luËn, kinh nghiÖm thùc tÕ, ®iÒu kiÖn nghiªn cøu nªn kho¸ luËn tèt nghiÖp cña em cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó khãa luËn s©u s¾c vµ toµn diÖn h¬n. Tµi liÖu tham kh¶o 1. V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X. (Trang 242) 2. Gi¸o tr×nh ThÞ tr­êng chøng kho¸n - Häc viÖn Ng©n hµng - NXB Thèng kª - 2004. (Trang 62) 3. Gi¸o tr×nh Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ chøng kho¸n vµ TTCK - UBCKNN - TTNC & BDNVCK - TS §µo Lª Minh - NXB ChÝnh trÞ quèc gia. (Trang 131) 4. Hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch tµi chÝnh thóc ®Èy qu¸ tr×nh CPH c¸c DNNN ë ViÖt Nam - LATSKT - Vò V¨n S¬n - Häc viÖn Tµi chÝnh - 2006. (Trang 58) 5. Mét sè vÊn ®Ò vÒ ph¸p luËt chøng kho¸n vµ TTCK ë ViÖt Nam - TS Ph¹m ThÞ Giang Thu - NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 2004. (Trang 210) 6. Ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh cho TTCK ViÖt Nam - LATSKT -Th©n ThÞ Thu Thuû - §H Kinh tÕ TP Hå ChÝ Minh – 2003 7. Ph¸t triÓn h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, gi¶i ph¸p t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ph¸t triÓn TTCK ViÖt Nam - LATSKT - TrÇn C«ng Kha - §HKT TP HCM- 2006. 8.ThÞ tr­êng chøng kho¸n vµ qu¶n trÞ c«ng ty - UBCKNN-TTNCKH &§TCK- NXB Thèng kª n¨m 2004. (Trang 29-30 ) 9. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam - GSTS Lª V¨n T­ – NXB Thèng kª - 2005. (Trang 222) 10.C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt: 10.1. LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông 1997 söa ®æi, bæ sung n¨m 2004 10.2. LuËt chøng kho¸n 2006 10.3. LuËt doanh nghiÖp 1999, 2005; LuËt doanh nghiÖp Nhµ n­íc 2003 10.4. LuËt ®Çu t­ 2005 10.5. LuËt ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam 1997 söa ®æi, bæ sung 2004 11. C¸c v¨n b¶n d­íi luËt: 11.1. NghÞ ®Þnh 187/2004/ N§-CP ngµy 16/11/2004 cña ChÝnh phñ vÒ chuyÓn c«ng ty nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. 11.2. NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP ngµy 19/5/2006 cña ChÝnh phñ vÒ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu doanh nghiÖp. 11.3. NghÞ ®Þnh 38/2003/N§-CP ngµy 15/4/2003 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn ®æi mét sè doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn. 11.4. Th«ng t­ 126/2004/TT-BTC ngµy 24/12/2004 cña Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP 11.5. Th«ng t­ 95/2006/TT-BTC ngµy 12/10/2006 cña Bé Tµi chÝnh sña ®æi, bæ sung Th«ng t­ 126/2004/TT-BTC 11.6. Th«ng t­ liªn tÞch sè 08/2003/TTLT-BKH-BTC ngµy 29/12/2003 h­íng dÉn thùc hiÖn mét sè quy ®Þnh NghÞ ®Þnh 38/20003/N§-CP Tµi liÖu thùc tÕ: 12. ViÖt Nam thùc hiÖn cam kÕt gia nhËp WTO - c¬ héi, th¸ch thøc ®èi víi lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh - Bïi Thanh H¶i - Chøng kho¸n ViÖt Nam sè 12- th¸ng 12/2006. (Trang 7) 13. Gãp bµn vÒ tr¸i phiÕu t¨ng vèn Vietcombank - Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra khi chuyÓn ®æi sang cæ phiÕu -Bïi TrÝ Dòng - Chøng kho¸n ViÖt Nam sè 8 th¸ng 8/2006. (Trang 10-14) 14. Sau “tuyÖt chiªu” vay vèn cña Vietcombank: tr¸i chñ trë thµnh “khæ chñ”- Hµ ThÞ §oan Trang - Tµi chÝnh ngµy nay sè 8(13) Th¸ng 8/2006. (Trang11-12) 15. TiÕp tôc n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®µo t¹o, hiÖn ®¹i ho¸ ®Ò ¸n n©ng cÊp - ®æi míi c«ng t¸c ®µo t¹o chøng kho¸n giai ®o¹n 2005-2010- Trung t©m NCKH&§TCK- UBCKNN - Chøng kho¸n ViÖt Nam sè 7 Th¸ng 7 n¨m 2006. (Trang 58) 16. TriÓn väng ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh 2007 – l­îng vèn n­íc ngoµi ®æ vµo ViÖt Nam sÏ t¨ng cao - Th«ng tin tµi chÝnh sè 1+2 th¸ng 1/2007 - TS Hoµng Th¸i S¬n. (Trang 15) 17. T¹p chÝ Kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng sè 50(141) ngµy 12/12/206. 18. 2006 – N¨m thµnh c«ng rùc rì cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam- TS Vò B»ng – T¹p chÝ Tµi chÝnh th¸ng 01/2007. (Trang 37) 19. ThÞ tr­êng tµi chÝnh søc hÊp dÉn tõ lîi nhuËn - TrÇn Kiªn - Th«ng tin tµi chÝnh sè 23 th¸ng 12/2006. (Trang 6-7) 20. §ét ph¸ trong s¾p xÕp ®æi míi DNNN giai ®o¹n 2006 – 2010: CPH c¸c tËp ®oµn, tæng c«ng ty. Mét tÊt yÕu kh¸ch quan - Nghiªm Quý Hµo - Chøng kho¸n ViÖt Nam - sè11/Th¸ng 11 N¨m 2006. 21. http//www.tapchicongsan.org.vn 22. http//www.vietstock.com.vn 23. Mét sè trang web kh¸c: Vneconomy.com.vn; viestock.com.vn; ssc.gov.vn... B¶ng ch÷ viÕt t¾t CPH: Cæ phÇn ho¸. DNNN: Doanh nghiÖp nhµ n­íc. NHTM: Ng©n hµng th­¬ng m¹i. NHTMCP: Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn. TTCK: ThÞ tr­êng chøng kho¸n. TTGDCK: Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n. môc lôc