Đề tài Phát huy vai trò của Ngân hàng thương mại đối với sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam

cßn rÊt nhá bÐ. Nh×n chung, trong giai ®o¹n t¨ng tr­ëng cña TTCK, c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Òu kinh doanh cã l·i. Song ®Õn htêi kú suy tho¸i th× ng­îc l¹i, c¸c tµi kho¶n kh¸ch hµng lÇn l­ît bÞ ®ãng, c¸ c«ng ty chøng kho¸n bÞ gi¶m c¬ héi kinh doanh. Së dÜ nh­ vËy lµ v× c¸c c«ng ty chóng kho¸n mÆc dÇu cã vèn kh«ng nhiÒu nh­ng chØ míi triÓn khai mét sè nghiÖp vô ®¬n gi¶n kh«ng cÇn vèn nhiÒu nh­ t­ vÊn, m«i giíi CK cßn c¸c nghiÖp vô kh¸c nh­ tù doanh, b¶o l·nh ph¸t hµnh, qu¶n lý danh môc ®Çu t­, v.v… lµ nh÷ng nghiÖp vô cã ý nghÜa lín trong viÖc b×nh æn thÞ tr­êng, ®iÒu tiÕt quan hÖ cung cÇu th× c¸c c«ng ty chøng kho¸n ch­a triÓn khai ®­îc nhiÒu, thËm chÝ c¸c c«ng ty chøng kho¸n ph¶i ®em nguån vèn cña m×nh göi vµo ng©n hµng ®Ó h­ëng l·i tiÒn göi. Nh­ vËy, viÖc tham gia TTCK cña c¸ ®Þnh chÕ trung gian tµi chÝnh th«ng qua c¸c c«ng ty chøng kho¸n cña m×nh lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt. Nh­ng ®Ó cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, b­íc ®Çu c¸c chñ së h÷u ph¶i hç trî c«ng ty chøng kho¸n c¶u m×nh kh«ng nh÷ng vÒ vèn, vÒ cung cÊp vµ ®µo t¹o c¸n bé mµ c¶ viÖc sö dông nh÷ng dÞch vô vµ tiÖn Ých s½n cã cña m×nh phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty chøng kho¸n, ®Æc biÖt lµ m¹ng l­íi th«ng tin vµ hÖ thèng c¸ chi nh¸nh, nh»m më réng c¸c ®èi t­îng kh¸ch hµng vµ ph¸t triÓn thªm nhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô míi. Ch¼ng h¹n, c«ng ty chøng kho¸n cña Ng©n hµng ¸ Ch©u ®· sö dông m¹ng th«ng tin nhanh cã s½n cña ACB ®Ó gióp kh¸ch hµng cña m×nh trªn kh¾p c¶ n­íc cã thÓ giao dÞch tøc thêi víi sµn giao dÞch t¹i trung t©m. Nh÷ng kh¸ch hµng ë xa vÉn cã thÓ biÕt ®­îc thêi gi¸ vµ ®Æt lÖnh mua b¸n rÊt thuËn lîi. C«ng ty chøng kho¸n ACB còng ®· gióp c¸c kh¸ch hµng cña m×nh më mét tµi kho¶n ®Æc biÖt t¹i Ng©n hµng ACB, gäi lµ “ t×a kho¶n giao dÞch CK’. B»ng tµi kho¶n nµy, kh¸ch hµng võa cã thÓ sö dông nh­ mét tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n b×nh th­êng, võa cã thÓ sö dông ®Ó giao dÞch CK. Do ®ã, kh¸ch hµng chØ cÇn göi tiÒn t¹i mét n¬i duy nhÊt, nh­ng cã thÓ chñ ®éng chi tiªu theo nhu cÇu cña m×nh, võa cã quyÒn ®Æt lÖnh mua- b¸n CK bÊt kú lóc nµo cã phiªn giao dÞch mµ kh«ng cÇn ph¶i lµm thñ tôc ký quü tr­íc. §Õn nay, TTCK ViÖt Nam cã 13 c«ng ty chøng kho¸n ®­îc cÊp phÐp ho¹t ®éng trong ®ã bao gåm 6 c«ng ty chøng kho¸n thuéc NHTM: C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n chøng kho¸n Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn, C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n chøng kho¸n ACB, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n chøng kho¸n Ng©n hµng C«ng th­¬ng ( cÊp phÐp n¨m 2000 ), c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n chøng kho¸n Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ( cÊp phÐp n¨m 2001), C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n chøng kho¸n Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ( cÊp phÐp n¨m 2002 ), C«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng §«ng ¸. Tõ khi ®­îc cÊp phÐp ho¹t ®éng, c¸c c«ng ty chøng kho¸n kh«ng ngõng cñng cè, hoµn thiÖn bé m¸y tæ chøc cña m×nh, më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng b»ng viÖc më réng ®¹i bµn ho¹t ®éng b»ng viÖc më thªm chi nh¸nh t¹i Hµ Néi, Tp. HCM, phßng giao dÞch, ®¹i lý nhËn lÖnh t¹i Hµ Néi, Vòng Tµu, H¶i Phßng, §ång Nai, CÇn Th¬…. C¬ së vËt chÊt phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh còng ®­îc c¸ c«ng ty tõng b­íc hoµn thiÖn qua viÖc më réng sµn giao dÞch, trang bÞ thªm c¸c thiÕt bÞ c«ng bè th«ng tin, thiÕt lËp trang Web riªng cña c«ng ty t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi ®Çu t­ cã thÓ tiÕp cËn ®­îc víi c«ng ty ë mäi n¬i. Mét sè c«ng ty chøng kho¸n sau mét thêi gian ho¹t ®éng ®· xin t¨ng vèn ®Ó thùc hiÖn thªm nghiÖp vô nh­ cong ty chøng kho¸n Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn vµ c«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n t¨ng vèn lªn 100 tû ®Ó gia t¨ng tiÒm lùc tµi chÝnh, cã ®iÒu kiÖn më réng c¸c lo¹i h×nh kinh doanh chøng kho¸n. VÒ nh©n lùc, c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®· chó träng tuyÓn chän, nh÷ng ng­êi cã kinh nghiÖm qu¶n lý ë nh÷ng ngµnh cã liªn quan, nh÷ng ng­êi ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n ë n­íc ngoµi vÒ lµm viÖc cho c«ng ty víi chÝnh s¸ch ®·i ngé tho¶ ®¸ng. MÆt b»ng tr×nh ®é chuyªn m«n ë c¸c c«ng ty chøng kho¸n hiÖn nay ®Òu tõ tr×nh ®é cö nh©n trë lªn, nhiÒu vÞ trÝ chñ chèt trong cong ty ®­îc sù ®¶m nhËn bëi nh÷ng ng­êi cã häc vÞ cao. §­îc sù gióp ®ì cña Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc trong viÖc ®µo t¹o nh©n lùc cho ngµnh chøng kho¸n, ®Õn nay tæng sè nh©n viªn cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®­îc cÊp chøng chØ hµnh nghÒ kinh doanh lµ 260 ng­êi trong tæng sè trªn 400 ng­êi hiÖn ®ang lµm viÖc cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n. ViÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc, nh©n sù, ®Çu t­ thªm c¬ së vËt chÊt, t¨ng vèn ®· cho phÐp c¸c c«ng ty më réng triÓn khai c¸c nghiÖp vô cña m×nh. Chóng ta cã thÓ ®iÓm qua mét sè nÐt vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n qua c¸c nghiÖp vô kinh doanh cña c«ng ty §Õn nay, nghiÖp vô m«i giíi vÉn lµ mét trong c¸c nghiÖp vô ®­îc c¸ c«ng ty triÓn khai tÝch cùc nhÊt. NÕu nh­ ngµy ®Çu thÞ tr­êng míi ®i vµo ho¹t ®éng chØ cã kho¶ng 500 tµi kho¶n ng­êi ®Çu t­ më t¹i c¸c c«ng ty chøng kho¸n th× ®Õn cuèi th¸ng 5/ 2004 ®· cã 18700 tµi kho¶n trong ®ã cã 170 nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc. C¸c c«ng ty ty chøng kho¸n ®· thùc hiÖn kh¸ chÝnh x¸c c¸ lÖnh giao dÞch cña kh¸chhµng. Khi cã sai sãt trong viÖc thùc hiÖn lÖnh, c¸c c«ng ty chøng kho¸n cïng hîp t¸c, trî gióp nhau kh¾c phôc. H×nh thøc nhËn lÖnh giao dÞch cña kh¸ch hµng còng ®· phong phó h¬n tr­íc víi c¸c h×nh thøc nh­ qua ®iÖn tho¹i, qua f·, qua Internet. Nhê ®ã gãp phÇn gióp c«ng ty chøng kho¸n më réng ®èi t­îng kh¸ch hµng. Ngoµi ra, c¸c c«ng ty chøng kho¸n còng ®· thùc hiÖn tèt c¸c dÞch vô phô trî cho ho¹t ®éng m«i giíi nh­ cung cÊp miÔn phÝ c¸c b¸o c¸o giao dÞch cho nhµ ®Çu t­, tæ chøc c¸c buæi ph©n tÝch hiÔn biÕn t×nh h×nh thÞ tr­êng cho nhµ ®Çu t­, phèi hîp c¸c NHTM thùc hiÖn dÞch vô cÇm cè chøng kho¸n, øng tr­íc tiÒn b¸n chøng kho¸n. Nhê ®ã kh¸ch hµng cã thÓ ®­a ra c¸ quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, kÞp thêi vµ gia t¨ng kho¶n ®Çu t­ cña m×nh, c«ng ty chøng kho¸n còng gia t¨ng gi¸ trÞ giao dÞch. ChÝnh s¸ch phÝ m«i giíi còng ®­îc c¸c c«ng ty chøng kho¸n ¸p dông linh ho¹t trªn c¬ së møc trÇn do ph¸p luËt quy ®Þnh. Møc phÝ th­êng ®­îc ­u ®·i ®èi víi nh÷ng lÖnh giao dÞch lín vµ víi kh¸c hµng cã g¸i trÞ giao dÞch lín tÝnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh ( hµng tuÇn, hµng th¸ng). Møc phÝ m«i giíi hiÖn nay còng lµ mét c«ng cô ®Ó c¸c c«ng ty chøng kho¸n c¹nh tranh nhau. T×nh h×nh thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n thuéc NHTM cô thÓ nh­ sau: 2.2.1.1 VÒ nghiÖp vô tù doanh chøng kho¸n Tù doanh chøng kho¸n lµ nghiÖp vô kinh doanh do c«ng ty chøng kho¸n thùc hiÖn v× lîi Ých cña chÝnh m×nh. Nh­ vËy, khi thùc hiÖn nghiÖp vô nay, c«ng ty chøng kho¸n ®ãng vai trß lµ ng­êi ®Çu t­ cã tæ chøc trªn thÞ tr­êng. NghiÖp vô tô doanh còng ®­îc c¸c c«ng ty chó träng thùc hiÖn, nhiÒu c«ng ty t¨ng vèn ®iÒu lÖ ®Ó ®­îc thùc hiÖn nghiÖp vô nµy. Tæng gi¸ trÞ giao dÞch vµ doanh thu tù doanh ®· t¨ng m¹nh qua c¸ n¨m mÆc dï møc ®é cã khÊc nhau ë tõng c«ng ty. HiÖn nay sù thay ®æi vÒ kÕt cÊu danh môc ®Çu t­ chøng kho¸n tù doanh ë c¸c c«ng ty chøng kho¸n. NÕu nh­ 2 n¨m ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng c¸ c«ng ty tËp trung bµo tù doanh cæ phiÕu ch­a niªm yÕt th× b¾t ®Çu vµo nöa cuèi n¨m 2002 ®Õn nay c¸c c«ng ty tËp trung vµo tù doanh tr¸i phiÕu vµ cæ phiÕu niªm yÕt. Nh÷ng c«ng ty chøng kho¸n tù doanh nhiÒu cæ phiÕu lµ c«ng ty chøng kho¸n §Ö NhÊt, c«ng ty chøng kho¸n ACB. Nh÷ng c«ng ty chøng kho¸n tù doanh nhiÒu cæ phiÕu lµ c«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng, C«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng c«ng th­¬ng, c«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn. GÇn ®©y, gi¸ trÞ tr¸i phiÕu tù doanh t¨ng lµ do mét sè c«ng ty chøng kho¸n thùc hiÖn nghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ theo h×nh thóc cam kÕt ch¾c ch¾n vµ thùc hiÖn giao dÞch tr¸i phiÕu theo hîp ®ång cã kú h¹n. §iÒu nµy gãp phÇn kÝch ho¹t thÞ tr­êng thø cÊp vÒ tr¸i phiÕu ®iÒu mµ h¬n 2 n¨m tr­íc ®©y kh«ng cã ®­îc. 2.2.1.2 VÒ nghiÖp vô t­ vÊn tµi chÝnh vµ ®Çu t­ chøng kho¸n: C¶ 13 c«ng ty chóng kho¸ trong ®ã cã 6 c«ng ty cña c¸c NHTM hiÖn nay ®Òu ®­îc cÊp phÐp ®Ó thùc hÖn nghiÖp vô nµy. Nh÷ng ngµy ®Çu thÞ tr­êng míi ®i vµo ho¹t ®éng, c¸c c«ng ty chóng kho¸n còng lµ nh÷ng chñ thÓ gãp phÇn tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ TTCK cho c«ng chóng ®Çu t­. §Õn nay, ngoµi viÖc t­ vÊn ®Çu t­ trùc tiÕp cho kh¸c hµng, cung cÊp miÔn phÝ c¸c b¸o c¸o giao dÞch ®Þnh kú cã ph©n tÝch, khuyÕn c¸o, gióp cho ng­êi ®Çu t­ nh×n nhËn diÔn biÕn thÞ tr­êng, lùa chän chøng kho¸n ®Çu t­ d­íi con m¾t cña ng­êi ®Çu t­ chuyªn nghiÖp, c«ng ty chøng kho¸n ®· më réng h×nh thøc t­ vÊn cã tÝnh chÊt l­îng chuªyn m«n s©u h¬n nh­ t­ vÊn ph¸t hµnh cho mét sè c«ng ty niªm yÕt trªn TTGDCK cã ý ®Þnh ph¸t hµnh thªm, t­ vÊn t¸i cÊu tróc t¸i chÝnh, t­ vÊn dù ¸n cho c¶ doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp n­íc ngoµi. §Æc biÖt trong thêi gian qua, c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®· tÝch cùc tham gia m¹nh mÏ vµo tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ b»ng viÖc t­ vÊn cæ phÇn ho¸, ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp, tæ chøc b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn cho c«ng ty cæ phÇn. Trong ®ã, ®Æc biÖt cã hîp ®ång lín nh­ hîp ®ång t­ vÊn cæ phÇn ho¸ Tæng c«ng ty (TCty) Saigontourist, tæ chøc ®Êu gi¸ cho C«ng ty b¶o hiÓm B¶o Minh, TCty S÷a ViÖt Nam (Vinamilk). Cã thÓ nãi ®©y lµ nghiÖp vô cã tÝnh chuyÓn biÕn râ rÖt nhÊt trong sè c¸c nghiÖp vô mµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®· thùc hiÖn. Ngoµi ra, cïng víi sè l­îng c«ng ty ®­îc niªm yÕt trªn TTGDCK t¨ng lªn còng lµ tõng ®ã sè c«ng ty cæ phÇn ®­îc c«ng ty chøng kho¸n t­ vÊn niªm yÕt thµnh c«ng. VÒ ho¹t ®éng t­ vÊn ph¸t hµnh vµ t­ vÊn niªm yÕt, ngoµi viÖc phô thuéc vµo n¨ng lùc chuyªn m«n cña c«ng ty chøng kho¸n, cßn phô thuéc rÊt løon vµo t×nh h×nh giao dÞch trªn thÞ tr­êng chÝnh thøc. Trong giai ®o¹n thÞ tr­êng ®i xuèng ( tõ cu«i n¨m 2001 ®Õn hÕt quý III/2003), viÖc t­ vÊn niªm yÕt vµ t­ vÊn ph¸t hµnhlµ ®Æc biÖt khã kh¨n, nhiÒu hîp ®ång ®· ®­îc ký kÕt nh­ng vÉn trong giai ®o¹n triÓn khai do thÞ tr­êng ch­a thuËn lîi mÆc dï vÉn ®­îc c¸c c«ng ty chøng kho¸n duy tr×. V× thÕ, sè l­îng c«ng ty cæ phÇn ®­îc c«ng ty chøng kho¸n t­ vÊn niem yÕt thµnh c«ng ®Òu qua c¸c n¨m nh­ n¨m 2002 cã thªm 11 c«ng ty niªm yÕt, n¨m 2003 cã thªm 2 c«ng ty niªm yÕt vµ 5 th¸ng ®Çu n¨m 2004 cã thªm 3 c«ng ty niªm yÕt. Tuy nhiªn vÉn cßn mét sè h¹n chÕ trong viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô nay, ®ã lµ: nghiÖp vô t­ vÊn tµi chÝnh vµ ®Çu t­ chøng kho¸n ®· xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh khi tham gia ®Êu thÇu c¸c hîp ®ång t­ vÊn, ®Æc biÖt lµ gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n trªn cïng ®¹i bµn. Trong viÖc t­ vÊn ph¸t hµnh, t­ vÊn niªm yÕt, c¸c c«ng ty chøng kho¸n míi chØ thÓ hiÖn vai trß qua viÖc chuÈn bÞ hå s¬ xin niªm yÕt nh­ng kÓ c¶ viÖc lµm nµy vÉn ch­a ®­îc tèt. Vai trß t­ vÊn sau niªm yÕt ch­a ®­îc thÓ hiÖn, b»ng chøng lµ ®a phÇn c¸c c«ng ty niªm yÕt ch­a thùc hiÖn tèt quy ®Þnh vÒ c«ng nè th«ng tin vµ mét sè c«ng ty niªm yÕt cßn lóng tóng trong viÖc xö lý t×nh huèng bÊt lîi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh. 2.2.1.3 NghiÖp vô qu¶n lý danh môc ®Çu t­: §©y thùc chÊt lµ ho¹t ®éng qu¶n lý vèn cho kh¸ch, v× quyÒn lîi cñakh¸ch hµng trªn c¬ së hîp ®ång ký kÕt. Trong nh÷ng n¨m ®Çu, nghiÖp vô qu¶n lý danh môc ®Çu t­ ®Òu ch­a triÓn khai t¹i hÇu hÕt c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®­îc cÊp phÐp nghiÖp vô nµy. Trong Quý I/2003 kh«ng cã c«ng ty chøng kho¸n nµo cã doanh thu tõ ho¹t ®éng qu¶n lý danh môc ®Çu t­. C¸c c«ng ty vÉn tiÕp tôc thôc hiÖn c¸c hîp ®ång ®· ký kÕt nh­ng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do t×nh h×nh thÞ tr­êng diÔn biÕn kh«ng thuËn lîi. §Õn nay ®· cã 12 c«ng ty chøng kho¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp ho¹t déng nghiÖp vô nµy vµ trong ®ã míi cã c«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng §Çu t­ vµ ph¸t triÓn thuéc hÖ thèng NHTM ®· triÓn khai nghiÖp vô nµy. Tuy nhiªn, sang n¨m 2004, ®· cã dÊu hiÖu nghiÖp vô nµy ®­îc t¨ng c­êng ho¹t ®éng, ®· cã thªm c«ng ty chøng kho¸n ACB, c«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t tiÓn n«ng th«n b¾t ®Çu cã xu h­íng triÓn khai nghiÖp vô nµy víi c¸c hîp ®ång cã gi¸ trÞ lín hµng tr¨m, hµng chôc tû ®ång. HiÖn t¹i, c«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn vÉn ch­a ký kÕt ®­îc mét hîp ®ång qu¶n lý danh môc qu¶n lý danh môc dÇu t­ nµo. Nh­ng c«ng ty còng m¹nh d¹n thÝ ®iÓm c¸c h×nh thøc ban ®Çu cña ho¹t ®éng qu¶n lý dnah môc ®Çu t­ nh­: hîp ®ång uû th¸c giao dÞch, hîp ®ång b¸n hé tr¸i phiÕu niªm yÕt,… Tuy nhiªn , theo ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan vµ tæng thÓ, nghiÖp vô qu¶n lý danh môc ®Çu t­ v©n tiÕp tôc dËm ch©n t¹i chç, doanh sè giao dÞch cña nghiÖp vô nµy kh«ng cao, cßn dÌ dÆt, mang tÝnh tËp d­ît. §iÒu nµy mét phÇn lµ do xu h­íng cña ng­êi ®Çu t­ trong giai ®o¹n ®Çu th­êng thÝch tù ®Çu t­ h¬n lµ uû th¸c cho ng­êi kh¸c qu¶n lý, ®Çu t­ hé m×nh. Thªm vµo n÷a, ®©y lµ nghiÖp vô ®ßi hái tÝnh chuyªn nghiÖp cao trong khi kh¶ n¨g ®¸p øng cña c«ng ty chøng kho¸n trong giai ®o¹n nµy cßn rÊt khiªm tèn. Ngoµi ra, do hµng ho¸ trªn tÞ tr­êng ch­a nhiªu, sè l­îng cæ phiÕu thùc ®­îc giao dÞch thÊp h¬n nhiÒu so víi sè l­îng chøng kho¸n ph¸t hµnh do tû lÖ cæ phÇn cña Nhµ n­íc ë c¸c doanh nghiÖp nµy cßn løon, ch­a ®a d¹ng nªn kh«ng cã diÒu kiÖn triÓn khai. 2.2.1.4 VÒ nghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n NgiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n cña NHTM lµ viÖc NHTM tiÕn hµnh nhøng ho¹t ®éng cÇn thiÕt nh»m gióp cho tæ chøc ph¸t hµnh thùc hiÖn thµnh c«ng viÖc chµo b¸n cæ phiÕu ra c«ng chóng. §èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam, b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n ®­îc coi lµ mét nghiÖp vô quan täng vµ lµ mét trong sè 5 nghiÖp vô ®­îc cÊo giÊy phÐp cho ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chøng khoan thuéc NHTM. Ho¹t ®éng b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n trong ®ã quan träng nhÊt lµ mang l¹i tÝnh chuyªn nghiÖp cho thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, hiÖn nay nghiÖp vô nµy míi chØ ®­îc c¸c c«ng ty chøng kho¸n tiÕp cËn b­íc ®Çu. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh vµ qua thùc tÕ cña TTGDCK Thµnh phè Hå ChÝ Minh, th× bo¶ l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n ë n­íc ta hiÖn nay ®­îc chia lµm hai lo¹i: B¶o l·nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, hiÖn cã tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu Ng©n Hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam vµ võa råi lµ tr¸i phiÕu ®« thÞ TP.HCM; vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty cæ phÇn ra c«ng chóng. HiÖn t¹i, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc chØ qu¶n lý viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n cña c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu trªn TTGDCK, cßn viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ th× thùc hiÖn theo c¸c qy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh, tøc lµ hÇu nh­ Bé nµy qu¶n lý viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ. Thùc tª th× c¸c NHTM míi chØ triÓn khai ho¹t ®éng nhiÒu táng viÖc b¶o l·nh tr¸i phiÕu chÝnh phñ cã ®é rui ro rÊt thÊp, cßn viÖc triÓn khai c¸c nghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty cæ phÇn th× cßn rÊt nhiªu h¹n chÕ.Trong n¨m 2001, chØ cã c«ng ty IBS cã doanh thu tõ nghiÖp vô nµy. trong n¨m 2002, ch­a cã c«ng ty nµo thùc hiÖn ®­îc b¶o l·nh ph¸t hµnh cæ phiÕu. C«ng ty VCBS thùc hiÖn viÖc b¶o l·nh 6 ®ît ph¸t hµnh Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ (qua Quü Hç Trî Ph¸t triÓn). Mét sè c«ng ty chøng kho¸n kh¸c nh­ ASC, ACBS vµ VCBS ®· lµm ®¹i lý ph¸t hµnh kú phiÕu cña mét sè tæ chøc tÝn dông nh­ Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ §ång B»ng s«ng Cöu Long, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam hoÆc ®¹i lý ph¸t hµnh cæ phiÕu C«ng ty cæ phÇn B¶o HiÓm Nhµ Rång. §Õn 31/3/2003 cã mét sè c«ng ty chøng kho¸n cã doanh thu t­ ho¹t déng b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n, ho¹t ®éng nµy tËp trung ë mét sè c«ng ty chøng kho¸n nh­: BVSC, VCBS, ARSC. Ngoµi ra, c¸c c«ng ty cßn ký tiÕp c¸c hîp ®ång b¶o l·nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cho Quü hç trî ph¸t triÓn ViÖt Nam. Nguyªn nh©n khiÕn viÖc b¶o l·nh cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty cæ phÇn cßn h¹n chÕ bªn c¹nh nh÷ng lý do tõ phÝa thÞ tr­êng vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn, thi cßn xuÊt ph¸t tï nh÷ng h¹n chÕ cña nh÷ng c«ng ty chøng kho¸n cña c¸c NHTM. C¸c c«ng ty chøng kho¸n hiÖn nay yÕu c¶ vÒ tiÒm lùc vèn vµ nghiÖp vô chuyªn m«n ®Ó cã thÓ ®¶m ®­¬ng ®­îc vai trß cña ®¬n vÞ b¶o l·nh ph¸t hµnh. Víi møc vèn ®¸p øng ë møc yªu cÇu tèi thiÓu khi ®¨ng ký nh­ hiÖn nay, c¸c c«ng ty chøng kho¸n chØ d¸m tham gia víi vai trß lµm ®¹i lý ph©n phèi cho tæ chøc ph¸t hµnh. Cã thÓ nãi nghiÖp vô nµy còng chØ ®­îc ¸p dông t¹i mét sè NHTM cã quy m« lín, chñ yÕu lµ c¸c NHTMNN. C¸c NHTM cæ phÇn ch­a m¹nh d¹n ¸p dông nghiÖp vô nµy. Tuy nhiªn, ®èi víi nh÷ng ®ît ph¸t hµnh cã gi¸ trÞ vµi chôc tû ®ång th× b¶n th©n c¸c c«ng ty chøng kho¸n nµy còng sÏ gÆp khã kh¨n vÒ vèn nhÊt lµ trong diÒu kiÖn c¸c c«ng ty chøng kho¸n ch­a cã thãi quen liªn kÕt thµnh tæ hîp b¶o l·nh ph¸t hµnh. §éi ngò c¸n bé cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n hiÖn nay cßn cã nhuÏng h¹n chÕ khi triÓn khai nghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh. HÇu hÕt c¸c c¸n bé ho¹t ®éng táng c¸c c«ng ty chøng kho¸n lµ nh÷ng c¸n bé trÎ ®­îc ®µo t¹o bµi b¶n nh­ng cßn thiÕu kinh nghiÖm thùc tÕ. Trong khi ®ã, nghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh ®ßi hái nh÷ng c¸n bé kh«ng chØ cã kiÕn thøc chuyªn m«n mµ cßn ph¶i cã n÷ng kinh nghiªm vÒ ngµnh hay lÜnh vùc ho¹t ®éng cña t«t chøc ph¸t hµnh. Kinh nghiÖm tõ c¸c thÞ tr­êng kh¸c cho thÊy, tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh th­êng ph¶i tæ chøc thµnh nh÷ng nhãm hay cã nh÷ng c¸ nh©n chuyªn tr¸ch thùc hiÖn nghiªn c­u, ph©n tÝch vµ th­êng xuyªn c«ng bè c¸c nghiªn cøu cña m×nh theo tõng laäi cæ phiÕu mµ ®¬n vÞ tham gia b¶o l·nh ph¸t hµnh. C«ng viÖc nµy tèn kÐm nh­ng cÇn thiÕt ®Ó h­íng dÉn ®Çu t­ cho thÞ tr­êng. §èi víi TTCK ViÖt Nam, c¸c c«ng ty chøng kho¸n hÇu nh­ ch­a tæ chøc thùc hiÖn ®­îc c«ng viÖc nµy. Cã rÊt Ýt nh÷ng nghiªn cøu hay bµi ph©n tÝch ®­îc c«ng bè mét c¸ch cã hÖ thèng nh»m thu hót nhµ ®Çu t­ mua cæ phiÕu ®­îc ®¬n vÞ ®ã b¶o l·nh ph¸t hµnh. §ã chÝnh lµ nh÷ng thùc tÕ ®¸ng quan t©m ®èi víi c¸c NHTM ®Ó ®Èy m¹nh h¬n n÷a nghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n. 2.2.1.5. Ho¹t ®éng l­u ký chøng kho¸n Ho¹t ®éng l­u ký chøng kho¸n la ho¹t ®éng mµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty thuéc c¸c NHTM rÊt quan t©m. Nh×n chung, c¸c thanh viªn lu«n t×m c¸ch thu hót sè kh¸ch hµng vµo l­u ký t¹i c«ng ty m×nh ngµy cµng nhiÒu, song do ngµy cµng nhiÒu c¸c thanh viªn ®­îc cÊp phÐp ho¹t ®éng l­u ký nªn ®· diªn ra sù c¹nh tranh gi÷a c¸c thanh viªn. Tuy vËy, còng cã thµnh viªn míi ®­îc cÊp phÐp ho¹t ®éng ®· kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr­êng nh­ Ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng ViÖt Nam (VCBS), ®· chiÕm ®­îc 5,09% thÞ phÇn, trong khi ®ã cã mét sè thµnh viªn kh¸c mÆc dï cã thêi gian ho¹t ®éng tõ khi thÞ tr­êng thµnh lËp nh­ng vÉn chØ ®¹t ®­îc møc khiªm tèn nh­ c«ng ty CK §Ö hÊt vµ c«ng ty CK Th¨ng Long. TÝnh ®Õn 31/12/2004 sè thµnh viªn l­u ký chøng kho¸n lµ 18 tæ chøc trong ®ã cã: 13 C«ng ty chøng kho¸n (6 c«ng ty chøng kho¸n thuéc c¸c NHTM); 02 Ng©n hµng th­¬ng m¹i trong n­íc; 03 chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngo×a; sè nh©n viªn nghiÖp vô l­u ký lµ 115 nh©n viªn. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2004 ®· cã 26 lo¹i cæ phiÕu, 207 lo¹i tr¸i phiÕu, o1 lo¹i chøng chØ quü ®Çu t­ niªm yÕt t¹i TTGDCK T.p Hå ChÝ Minh. Lµ trªn 234 triÖu tr¸i phiÕu ( chiÕm trªn 98% tæng sè tr¸i phiÕu ph¸t hµnh) vµ trªn 123 triÑu cæ phiÕu vµ chøng chØ quü ®Çu t­ ( chiÕm trªn 75% tæng sè cæ phiÕu vµ chøng chØ quü ®Çu t­ ®ang l­u hµnh). §èi v¬i nghiÖp vô nµy, cã thÓ nãi c¸c NHTM ®· tham gia rÊt tÝch cùc sö dông nhøng kü thuËt vèn cã vµ nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u cña m×nh trªn lÜnh vùc ho¹t ®éng chñ yÕu cña m×nh lµ tÝn dông ®Ó ®Èy m¹nh h¬n nòa nghiÖp vô nµy, hç trî rÊt lín cho sù ph¸t triÓn thuËn lîi cña thÞ tr­êng. Trong n¨m 2004, c¸c c«ng ty chøng kho¸n cña NHTM trªn 12 c«ng ty triÓn khai nghiÖp vô cÇm cè chøng kho¸n cho kh¸ch hµng. Tæng sè phiÕu cÊm cè / tæng sè cæ phiÕu niªm yÕt lµ cæ phiÕu chiÕm 0,45%. Tû lÖ cÇm cè tr¸i phiÕu/ tæng sè tr¸i phiÕu niªm yÕt ®¹t lµ tr¸i phiÕu chiÕm 3,12%. Tû lÖ cÇm cè tr¸i chøng chØ quü ®¹t xÊp xØ 4%. ViÖc gi¶i to¶ chøng kho¸n do mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. 2.2.1.6 Ho¹t ®éng thanh to¸n bï trõ qua Ng©n hµng chØ ®Þnh thanh to¸n Ng©n hµng §Çu t­ vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam ®­îc UBCK lùa chän lµm Ng©n hµng chØ ®Þnh thanh to¸n. Ho¹t ®éng thanh to¸n tiÒn cho c¸c giao dÞch chøng kho¸n cña Ng©n hµng chØ ®Þnh thanh to¸n cho ®Õn nay ®­îc thùc hiÖn tèt, kh«ng cã hiÖn t­îng vi ph¹m nguyªn t¾c thanh to¸n. Doanh sè thanh to¸n bï trõ tiÒn/chøng kho¸n t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m. N¨m 2000, doanh sè thanh to¸n bï tr­ tiÒn/ chøng kho¸n ®¹t gÇn 39 tû ®ång, n¨m 2001 lµ 396 tû ®ång, n¨m 2002 lµ 425 tû ®ång, n¨m 2003 ®¹t 839 tû ®ång vµ n¨m 2004 doanh sè thanh to¸n bï trõ tiÒn/ chøng kho¸n ®¹t gÇn 32.382 tû ®ång. Ho¹t ®éng thanh to¸n c¸c giao dÞch chøng kho¸n ®­îc thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh kÞp thêi d¶m b¶o hêi gian thanh to¸n chøng kho¸n, gãp phÇn t¨ng tÝnh thanh kho¶n cña c¸c chøng kho¸n ®­îc niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n tËp trung. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n tËp trung, Ng©n hµng chØ ®Þnh than to¸n ®· më réng cung cÊp dÞch vô nh­ dÞch vô cho vay tiÒn thùc hiÖn c¸c giao dÞch chøng kho¸n, øng tr­íc tiÒn thanh to¸n giao dÞch chøngkho¸n cho kh¸ch hµng… TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2004 sè tiÒn cho vay øng tr­íc cho thanh to¸n giao dÞch chøng kho¸n cña Ng©n hµng ®¹t gÇ 300 tû ®ång. Mét ®Æc ®iÓm dÔ nhËn thÊy hÖ thèng bï trõ thanh to¸n ë ViÖt Nam ho¹t ®éng theo 2 cÊp, TTGDCK chØ më tµi kho¶n cho thanh viªn l­u ký, quan rlý vµ thùc hiÖn l­u ký, bï trõ thanh to¸n theo thanh viªn l­u ký, cßn c¸c thµnh viªn l­u ký qu¶n lý vµ cung cÊp dÞch vô l­u ký, bï trõ vµ thanh to¸n chi tiªt ho c¸c nhµ ®µu t­. Trong ho¹t ®éng thanh to¸n, viÖc chyÓn giao chøng kho¸n diÔn ra t¹i TTGDCK, cßn thanh to¸n tiÌn do ng©n hµng chØ ®Þnh thanh to¸n do ng©n hµng chØ ®Þnh thanh to¸n thùc hiÖn dùc trªn kÕt qu¶ bï trõ cña TTGDCK. HÖ thèng thanh to¸n bï TTCKõ chøng kho¸n cã nh÷ng h¹ hcÕ nh­ sau: thø nhÊt, ®ã lµ ch­a ®¹t tÝnh ®ång bé vµ hoµn thiÖn vÒ mÆt ph¸p lý, vµ ch­a t¹o dùng ®­îc c¸c yÕu tè thÞ tr­êng ®ång bé. Thø hai, lµ thiÐu mét c¬ chÕ qu¶n lý viÖc in Ên vµ l­u ký chøng kho¸n thèng nhÊt vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Thø ba lµ c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc lçi giao dÞch ch­a chñ ®éng vµ hiÖu qu¶. Thø ba lµ n¨ng lùc cña hÖ thèng phÇn mÒm phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng bï trõ thanh to¸n chøng kho¸n ch­a cao. Th­a t­, kh¶ n¨ng kh¾c phôc rñi ro thanh to¸n cña quü hç trî thanh to¸n ch­a cao. Vµ cuèi cïng lµ c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa vµ kh¾c phôc rñi ro ch­a hoµn h¶o. §ã lµ nh÷ng mÆt ®­îc vµ h¹n chÕ cña hÖ thèng ng©n hµng trong ho¹t ®éng thanh to¸n bï trõ chøng kho¸n. 2.2.2. Sù tham gia vµo TTCK cña c¸c NHTM víi t­ c¸ch lµ chñ thÓ ph¸t hµnh chøng kho¸n. 2.2.2.1 T×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c NHTM cæ phÇn. NHTM cæ phÇn lµ lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông ®­îc h×nh thµnh tõ tr­íc khi cã Ph¸p lÖnh Ng©n hµng, Hîp t¸c x· tÝn dông vµ c«ng ty tµi chÝnh . Sau khi ®iÒu chØnh theo c¸c Ph¸p lÖnh trªn ë n­íc ta, cã 53 NHTM cæ phÇn, trong ®ã cã 32 NHTM cæ phÇn ®o thÞ vµ 20 NHTM cæ phÇn n«ng th«nm ®­îc ph©n bè ë c¸c thµnh phè lín vµ mét sè tØnh ®ång b»ng s«ng Cöu Long lµ nh÷ng vïng cã nªn kinh tÕ hµng ho¸ t­¬ng ®èi ph¸t triÓn. §Õn ngµy 31/12/2002, sau h¬n 3 n¨m thùc hiÖn §Ò ¸n chÊn chØnh, cñng cè s¾p xÕp l¹i c¸c NHTM cæ phÇn,cßn 24 NHTM cæ phÇn ®« thÞ vµ 15 NHTM cæ phÇn n«ng th«n. Víi t­ c¸ch lµ doanh nghiÖp kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ, NHTM cæ phÇn cã thÓ ph¸t hµnh cæ phiÕu lÇn ®Çu ®Ó thµnh lËp ng©n hµng hoÆc ph¸t hµnh c¸c lÇn tiÕp theo ®Ó t¨ng vèn ®iÒu lÖ. Tuy nhiªn do c¸ NHTM cæ phÇn ch­a thùc sù lín m¹nh, sè l­îng vèn huy ®éng cßn nhá nªn hiÖn nay, c¸c n cæ phÇn ViÖt Nam míi chØ thùc hiÖn ph­¬ng thùc hiÖn ph¸t hµnh riªng lÎ, nghÜa lµ huy ®éng vèn cæ phÇn d­íi h×nh thøc kªu gäi c¸c cæ ®«ng hoÆc nhãm cæ ®«ng quen biÕt lÉn nhau cïng gãp vèn. Ch­a cã ng©n hµng nµo ph¸t hµnh, niªm yÕt giao dÞch cæ phiÕu trªn Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n. C¸c ng©n hµng nµy míi chØ cã duy nhÊt lo¹i cæ phiÕu phæ th«ng cã ghi tªn, mçi ng©n hµng p¸ht hµnh víi mét mÖnh gi¸ kh¸c nhau: nÕu ng©n hµng cã c¸c cæ ®«ng víi tiÒm lùc vèn lín th× mÖnh gi¸ th­êng cao ( 5 triÖu ®Õn 10 triÖu ®ång/ 1 cæ phiÕu), nh÷ng ng©n hµng cã cæ ®«ng ®¹i chóng th× mÖnh gi¸ thÊp ( ngoµi NHTM cæ phÇn Sµi Gßn th­¬ng tÝn ph¸t hµnh mÖnh gi¸ 0,2 triÖu ®ång/ 1 cæ phiÕu, ®a sè c¸c ng©n hµng ph¸thµnh víi mÖnh gi¸ 1 triÖu ®ång / cæ phiÕu). TÝnh ®Õn 31/12/2002/, toµn hÖ thèng NHTM cæ phÇn huy ®éng ®­îc trªn 2.200 ngh×n tû ®ång vèn ®iÒu lÖ, nÕu tÝnh tho mÖnh gi¸ 10.000®/1cæ phiÕu th× hiÖn nay, c¸c nnn nµy n¨m gi÷ trªn 200 ngh×n tû cæ phiÕu. ViÖc c¸c NHTM cæ phÇn ®­îc ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng, ®­îc niªm yÕt vµ giao dÞch cæ phiÕu trªn Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n sÏ gióo c¸c ng©n hµng cã c¬ héi n©ng quy m« vÒ vèn, gia t¨ng mét khèi l­îng hµng ho¸ ®¸ng kÓ cho thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn ®­îc thùc hiÖn ®iÒu nµy, kh«ng ph¶i ®iÒu dÔ dµng ®Æc biÖt lµ nh÷ng trë ng¹i vÒ c¬ së ph¸p lý. Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· cã ¦uyÕt ®Þnh sè 172/1999/Q§- TTg bgµy 19/8/1999 “V/v c¸c tæ chøc tÝn dông thµnh lËp C«ng ty chøng kho¸n vµ tham gia niªm yÕt chøng kho¸n”. Theo ®ã, vÒ chñ tr­¬ng, c¸c NHTM cæ phÇn ®­îc ph¸t hµnh vµ niªm yÕt cæ phiÕu t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n. Tuy nhiªn, chñ tr­¬ng ch­a ®­îc triÓn khai trong thùc tiÔn, do Ng©n hµng Nhµ n­íc ch­a cã h­íng dÉn cô thÓ. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c NHTM cæ phÇn, thóc ®Èy sù tham gia cña c¸c trung gian tµi chÝnh trªn thÞ tr­êng vµo t¹o c¬ së ph¸p lý cÇn thiÕt ®Ó Ng©n hµng Nhµ n­íc xem xÐt, chÊp nhËn cho mét sè NHTM cæ phÇn ®· cã h¬n vµ hå s¬ xin niªm yÕt cæ phiÕu trªn Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn sím ban hµnh v¨n b¶n quy ®inhk vÒ viÖc cho phÐp c¸c NHTM cæ phÇn ®­îc tham gia niªm yÕt, giao dÞch vµ ph¸t triÓn cæ phiÕu t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn sím ban hµnh v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ viÖc cho phÐp c¸c NHTM cæ phÇn ®­îc tham gia niªm yÕt, giao dÞch vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu t¹i trung t©m giao dÞch chøng kho¸n. 2.2.2.2 VÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ NHTMNN. Trong chØ thÞ 11/2004/Ct-TTg ®Ó ®Èy m¹nh s¾p xÕp, ®æi míi DNNN theo tinh thÇn NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 3, NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 9 vµ tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn LuËt Doanh nghiÖp nhµ n­íc, Thñ t­íng chØ ®¹o Ng©n hµng Nhµ n­íc chñ tr×, phèi hîp víi Bé tµi chÝnh vµ c¸ c¬ quan cos liªn quan xy© døng ®Ò ¸n CPH Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam (VCB), Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng C­u Long, tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ xem xet quyÕt ®Þnh tr­íc ngµy 30/6/2004. Cho ®Õn nay, §Ò ¸n CPH VCB ®· ®­îc x©y dùng vµ tr×nh th«ng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc. Tr¶ lêi b¸o chÝ, th«ng ®èc Ng©n hµng ViÖt Nam Lª §øc Thuý cho hay, tiÕn tr×nh CPH VCB sÏ chËm h¬n dù kiÕn kho¶ng 15 th¸ng. Trªn c¬ së thùc hiÖn §Ò ¸n CPH VCB sÏ rót kinh nghiÖm ®Ó CPH Ng©n hµng §ång b»ng s«ng Cöu Long vµ tiÕn toi­ CPH cac NHTM nhµ n­íc kh¸c. Trong bèi c¶nh hiÖn nay, chñ tr­¬ng CPH c¸ NHTM nhµ n­íc cã ý nghÜa rÊt lín kh«ng chØ ®èi víi ngµnh ng©n hµng , mµ cßn t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn c¸ doanh nghiÖp lµ kh¸ch hµng truyÒn thèng cña hÖ thèng ng©n hµng nµy vµ cã thÓ t¹o “ ®ßn bÈy kÐp” cho sù ph¸t triÓn cña TTCK. Trªn thùc tÕ, c¸c NHTM ®Òu ®ang cã nhu cÇu vÒ vèn cÊp b¸ch ph¶i n©ng cao n¨ng lùc vÒ vèn, vÒ qu¶n trÞ ®iÒu hµnh vµ hiÖu qu¶ kinh doanh ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tª. Trong khi ngu«n lùc cña Nhµ n­íc cã h¹n, viÖc CPH NHTM nhµ n­íc la fdiÒu tÊt yÕu vµ sÏ mang l¹i lîi Ých nhiÒu mÆt ®èi víi Nhµ n­íc, x· héi vµ b¶n th©n ng©n hµng. CPH NHTM nhµ n­íc , nÕu ®­îc thùc hiÖn th«ng qua chµo b¸n cæ phiÕu ra c«ng chóng, chÝnh lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng chóng ®Çu t­ ®­îc cïng Nhµ n­íc tham gia trùc tiÕp vµo viÖc kiÓm so¸t ng©n hµng. Bªn c¹nh ®ã, c¬ chÕ së h÷u cæ phiÕu cña c¸n bé nh©n viªn Ng©n hµng ®­îc x¸c lËp th«ng qua CPH lµ nguån ®éng lùc m¹nh mÏ t¹o nªn ®éi ngò nh©n viªn n¨ng ®éng vµ tÝch cùc cho ng©n hµng, ®ång thêi gãp phÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm so¸t néi bé. Lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã uy tÝn, ng©n hµng thùc hiÖn CPH th­êng g¾n liÒn víi viÖc niªm yÕt cæ phiÕu trªn TTCK cã tæ chøc. Sù tham gia cña ngan hµng vµo TTCK kh«ng nh÷ng lµm t¨ng uy tÝn, h×nh ¶nh cña ng©n hµng, mµ cßn lµm t¨ng gi¸ trÞ vµ tÝnh thanh kho¶n cho cæ phiÕu cña ng©n hµng; tõ ®ã më ra kh¶ n¨ng huy ®éng nh÷ng nguån vèn lín mét c¸ch th­êng xuyªn vµ chñ ®éng ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña tõng giai ®o¹n. Nh­ vËy, CPH NHTM nhµ n­íc kh«ng nh÷ng thóc ®Èy qu¸ tr×nh x· héi ho¸ ®Çu t­, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng©n hµng nµy t¨ng, gi¶m vèn mét c¸ch linh ho¹t cïng víi quy m« ho¹t ®éng mµ cßn t¨ng c­êng tÝnh ®¹i chóng cña ng©n hµng vµ sù gi¸m s¸t cña x· héi ®èi víi ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Khi ®ã, ng©n hµng kh«ng thÓ cho vay dÔ d·i vµ kh«ng chê Nhµ n­íc khoanh nî, xo¸ nî cho c¸ kho¶n tÝn dông xÊu. C¸c doanh nghiÖp kh¸ch hµng cña ng©n hµng do ®ã còng sÏ ph¶i t×m kiÕm c¸c nguån vèn kh¸c trªn thÞ tr­êng ®Ó bæ sung cho tÝn dông ng©n hµng, nhÊt lµ nguån vè trïn vµ dµi h¹n. V× nh÷ng lîi Ých to lín ®ã, CPH hay ®¹i chóng ho¸ chÝnh lµ con ®­êng ph¸t triÓn cña nhiÒu tËp ®oµn, c«ng ty lín trªn thÕ giíi trong ®ã cã ng©n hµng. 2.2.3 Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ trong ho¹t ®éng cña NHTM trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ vai trß cña NHTM ®èi víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ cßn rÊt h¹n chÕ, c¸c NHTM ch­a thùc sù vµo cuéc, cïng b¾t tay sÎ chia nh÷ng khã kh¨n voi­ sthÞ tr­êng chøng kho¸n nh»m ®­a TTCK ph¸t triÓn. C¸c ho¹t ®éng cña NHTM vÉn cßn mang tÝnh chÊt tham dß vµ tiÕn hµnh c¸ nghiÖp vô Ýt rñi ro, vµ kh«ng ®ßi hái vèn lín. Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ nµy chñ yÕu kh«ng ph¶i lµ c¸c NHTM kh«ng thÊy ®­îc tiªm n¨ng to lín cña TTCK vµ vai trß cña m×nh trªn TTCK mµ ®ã xuÊt ph¸t tõ nh÷ng h¹n chÕ, yÕu kÐm vÒ n¨ng lùc vµ nguån lùc bªn trong cña c¸c NHTM ViÖt Nam. Thø nhÊt, vÒ n¨ng lùc tµi chÝnh cña c¸c NHTM. Theo ®¸nh gi¸ cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam, “ sau 15 n¨m ®æi míi, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam vÉn ë giai ®o¹n ph¸t triÓn ban ®Çu, n¨ng lùc tµi chÝnh cña nhiÒu NHTM ViÖt Nam cßn yÕu, nî qu¸ h¹n cao, nhiÒu rñi ro.”Tuy chiÕm gÇn 80% thÞ phÇn tÝn dông nh­ng vèn tù cã cña c¸ NHTM nhµ n­íc thÊp vµ ch­a t­¬ng xøng víi thÞ phÇn. Vèn tù cã cña Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn chØ chiÕm 4,1% trong tæng nguån vèn; Ng©n hµng C«ng th­¬ng lµ 2,9%. Tû lÖ nµy lµ qu¸ thÊp so víi chuÈn mùc quèc tÕ 8%. TÝnh ®Õn th¸ng 3/2003, NHTM nhµ n­íc cã vèn ®iÒu lÖ lín nhÊt lµ Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n Viªt Nam víi sè vèn lµ 4.320tû ®ång, t­¬ng ®­¬ng víi 280 triÖu óD. Møc vèn nµy chØ ngang víi tæng vèn ®Çu t­ cña mét dù ¸n lín cña mét doanh nghiÖp FDI ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, chø ch­a nãi ®Õn viÖc so s¸nh víi vèn ®iÒu lÖ hµng tû, hµng chôc tû cña c¸ ng©n hµng n­íc ngoµi. Trong khi ®ã, vèn tù cã ®ãng vai trß quan träng ®ãi víi ho¹t ®éng cña mét ng©n hµng, võa lµ nguån lùc ®¶m b¶o søc m¹nh tµi chÝnh võa ®¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña mét ng©n hµng. NÕu kh«ng t¨ng ®­îc vèn ë møc cÇn thiÕt th× khã cã thÓ nãi ®Õn viÖc tµi trî hiÖu qu¶ cho nh÷ng dù ¸n lín, kh¸ch hµng lín. §ång thêi, khi kh«ng cã nguån lùc th× khã cã thÓ ®Çu t­ cho c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ph¸t triÓn c¸c dÞch vô ng©n hµng hiÖn ®¹i, kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ tµi chÝnh, v­¬n ra c¹nh tranh trªn c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh khu vùc vµ thÕ giíi. §Ó ®¸p øng c¸c chuÈn mùc quèc tÕ vÒ vèn, ®Õn n¨m 2010, c¸c NHTM nhµ nøoc cÇn bæ sung kho¶ng 117.000 tû ®ång. Nguån vèn nãi trªn nam­ ngoµi kh¶ n¨ng c©n ®èi cña ng©n s¸ch nhµ n­íc. Thø hai, vÒ c«ng nghÖ ng©n hµng, tuy vÊn ®Ò hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng ®· ®­îc quan t©m vµ ®Çu t­ song chñ yÕu còng míi ë giai ®o¹n thö nghiÖm vµ còng míi ®­îc thùc hiÖn ë mét sè ng©n hµng lín, thuéc khu vùc ®« thÞ. Cßn l¹i phÇn lín hÖ thèng ng©n hµng cã tr×nh ®é c¬ giíi thÊp, c«ng nghÖ l¹c hËu, m¹ng l­íi chi nh¸nh réng nh­ng ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶. C¸c tû lÖ vÒ chi phÝ nghiÖp vô vµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña phÇn lín c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i mµ ®Æc biÖt lµ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i Nhµ n­íc ®Òu thua kÐm c¸c ng©n hµng trong khu vùc. §ã lµ mét trë ng¹i, mét vÊn ®Ò lín cÇn quan t©m cña hÖ th«ng ng©n hµng ViÖt Nam hiÖn nay. Thø ba, VÒ n¨ng lùc qu¶n trÞ cña c¸c NHTM mµ dÆc biÖt lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i Nhµ n­íc lµ rÊt thÊp. HiÖn nay, “®éi ngò lao ®éng cña c¸c NHTM ViÖt Nam t­¬ng ®èi ®«ng vÒ sè l­îng nh­ng tr×nh ®é chuyªn m«n thÊp, nhÊt lµ c¸n bé qu¶n lý”. N¨ng lùc qu¶n trÞ cña c¸c NHTM kh«ng thÓ c¶i thiÖn ®­îc mét khi cung c¸ch ho¹t ®éng cña ng©n hµng vÉn mang nÆng tÝnh bao cÊp, tr«ng chê b¶o hé, khoanh nî, xo¸ nî cña Nhµ n­íc. N¨ng lùc cña nh©n viªn ng©n hµng cßn h¹n chÕ, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu h«i nhËp, ®¸p øng ®­îc xu thÕ c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t hiÖn nay. §ã lµ mét hiÖn t­îng ®¸ng b¸o nãi ®Õn hiÖn nãi. Nãi riªng vÒ c¸c c«ng ty chøng kho¸n hiÖn nay, nh©n viªn cña hä ®­îc ®µo t¹o t­¬ng ®èi bµn b¶n vµ quy cñ nh­ng hä thiÕu nhiÒu kinh nghiÖm trong kinh doanh chøng kho¸n , vèn lµ mét lÜnh vùc hÕt søc khã kh¨n vµ phøc t¹p. V× vËy, ®©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn c¸c NHTM cßn dÌ dÆt khi tham gia vµo TTCk vµ ch­a thùc sù trë thµnh cÇu nèi gi÷a nh÷ng tæ chøc ph¸t hµnh chøng kho¸n vµ nh÷ng nhµ ®Çu t­. Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy vai trß cña NNTM ®èi víi thÞ tr­êng chøng kho¸n 3.1 Môc tiªu chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam Quan ®iÓm chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam lµ ®i tõ quy m« nhá ®Õn lín, theo ®Þnh h­íng XHCN, phï hîp víi tiªu chuÈn quèc tÕ; x©y dùng thÞ tr­êng ho¹t ®éng æn ®Þnh, an toµn, hiÖu qu¶, b¶o vÖ ng­êi ®Çu t­, vµ cã thÓ linh ho¹t thÝch øng thùc tÕ, ®ång thêi t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng. Môc tiªu tæng qu¸t cña chiÕn l­îc lµ “cñng cè, æn ®Þnh vµ n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng, tõng b­íc më réng ph¹m vi, quy m« htij tr­êng; t¨ng c­êng hiÖu qu¶ qu¶n lý gi¸m s¸t thÞ tr­êng, b¶o vÖ ng­êi ®Çu t­. Gãp phÇn ph¸t triÓn thj tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam, ®¶m b¶o æn ®Þnh vµ an ninh tµi chÝnh, tiÒn tÖ quèc gia; n©ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chñ ®éng héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ. T¹o ra mét m«i tr­êng nh»m thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ vµ huy ®éng nguån vèn cho ®Çu t­ pahs triÓn” Môc tiªu giai ®o¹n 2003- 2005 lµ cñng cè TTCK vµ hoµn thiÖn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng c¬ b¶n cho thÞ tr­êng, tõng b­íc ph¸t triÓn quy m«, ph¹m vi ho¹t ®éng TTCK. NhiÖm vô chñ yÕu cña giai ®o¹n nµy lµ: hoµn thiÖn khung ph¸p luËt cho ho¹t ®éng TTCK; t¨ng cung hµng ho¸; hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt, kü thuËt cña thÞ tr­êng; x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c ®Þnh chÕ ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng. Môc tiªu gia ®o¹n 2006- 2010 lµ t¨ng c­êng n¨ng lùc, n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cung cÊp dÞc vô cña TTCK. NhiÖm vô chñ yÕu lµ më réng vµ t¨ng c­êng n¨ng lùc cña thÞ tr­êng, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, dÞch vô; khuyÕn khÝch, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh; thóc ®Èy héi nhËp quèc tÕ §ã lµ nh÷ng môc tiªu chÝnh trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh chøng kho¸n. Dùa vµo ®ã ta cã thÓ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng mµ ë trong phÇn nghiªn cøu nµy em chØ d¸m ®ua ra mét vµi nh÷ng ý kiÕn nh»m ph¸t huy vai trß cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. 3.2. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy vai trß cña NNTM trªn TTCK §Ó ph¸t triÓn TTCk hiÖn nay, cÇn ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi· ho¹t ®éng cña c¸c trung gian tµi chÝnh víi sù ®iÒu tiÕt nhanh nh¹y cña c¸ nhµ u¶n lý thÞ tr­êng, cïng víi sù hç trî cña Nhµ n­íc vÒ luËt ph¸p, chÝnh s¸ch vµ còng kh«ng lo¹i trõ c¶ nh÷ng gi¶i ph¸p m¹nh ë tÇm vÜ m« lóc cÇn thiÕt. Trong t×nh h×nh hiÖn nay, ë ViÖt Nam nÕu kh«ng cã sù kÕt hîp ®ång c¸c tæ chøc nãi trªn th× khã cã thÓ ph¸t huy ®­îc hÕt vai trß cña c¸c NNTM còng nh­ sù ph¸t triÓn hon n÷a cña thÞ tr­êng. 3.2.1 §èi víi Nhµ n­íc vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng 3.2.1.1 Hoµn thiÖn khung ph¸p lý cho TTCK ViÖt Nam vµ c«ng t¸c ph¸p chÕ cña UBCKNN HÖ thèng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK hiÖn nay víi v¨n b¶n cã hiÖu lùc ph¸p lý cao nhÊt lµ NghÞ §Þnh sè 144/2003/NDD-CP tuy ®· kh¾c phôc ®­îc nhiÒu mÆt h¹n chÕ, thiÕu sãt cña NghÞ ®Þnh sè 48/1998/NDD-CP nh­ng do lµ v¨n b¶n d­íi luËt nªn tÝnh ph¸p lý cña hÖ th«ng ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK chua cao, ch­a ®ång bé, kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc mét c¸ch triÖt nh÷ng m©u thuÉn xung ®ét víi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan, ch­a t¹o ®­îc m«i tr­êng ph¸p lý ®Çy ®ñ, æn ®Þnh ®Ó ®iÒu chØnh mäi ho¹t ®éng trªn TTCK phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ hiÖn nay vµ phï hîp víi ®Þnh h­íng, chiÕn l­îc ph¸t triÓn TTCK ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Do vËy, nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu trong viÖc hoµn thiÖn khung ph¸p lý vÒ chøng kho¸n vµ TTCK ViÖt Nam hiÖn nay lµ chÝnh lµ x©y dùng LuËt Chøng kho¸n. §©y còng lµ chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong viÖc t¨ng c­êng hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK. LuËt Chøng kho¸n víi nh÷ng ­u thÕ rÊt lín sÏ t¹o ra mét m«i tr­êng ph¸p luý æn ®Þnh, v÷ng ch¾c, b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých cña c¸ chñ thÓ tham gia thÞ tr­êng. Gãp phÇn x©y dùng vµ ph¸t triÓn TTCK ViÖt nam trë thµnh mét kªnh huy ®éng vèn quan träng vµ thiÕt yÕu ®¸p øng cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Hoµn thiÖn khung ph¸p lý TTCK ViÖt nam lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m b×nh æn vµ ph¸t triÓn TTCK, më réng ph¹m vi, quy m« cña thÞ tr­êng, ®¶m b¶o x©y dùng mét TTCK ho¹t ®éng cã tæ chøc, an toµn, hÖu qu¶, ®­îc qu¶n lý mét c¸ch chÆt chÏ. Qua ®ã còng t¹o ®iÒu kiªn thuËn lîi, khuyÕn khÝch vµ thóc ®Èy sù tham gia cña c¸c NHTM trªn TTCK. 3.2.1.2 HiÖn ®¹i ho¸ c¸c hÖ thèng vµ n©ng cÊp ho¹t ®éng cña TTCK Hoµn thiÖn hÖ thèng giao dÞch theo h­íng ®¶m b¶o sù kÕt hîp gi÷a c¸c ®iÒu kiÖn s½n cã cña m«i tr­êng kinh tÕ víi nhu cÇu cña c¸c ®èi t­îng tiÒm n¨ng tham gia TTCK, trong ®ã tËp trung vµo c¸c yªu tè nh­: TÝnh æn ®Þnh cña thÞ tr­êng; tÝnh ®¬n gi¶n; tÝnh thÝch nghi; tÝnh b¶o mËt. Trong thêi gian qua, mÆc dï hÖ thèng gaio dÞch cña TTGDCK ®­îc x©y dùng tõ c¸c nguån cung cÊp kh¸c nhau nh­ng b­íc ®Çu ®· ®¸p øng ®­îc c¸c nhu c©u giao dich chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, hÖ thèng giao dÞch hiÖn t¹i sÏ khã cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cho giao dÞch s¾p tíi, ®ßi hái chóng ta cÇn ph¶i thiÕt kÕ, x©y dùng hÖ thèng mang tÝnh ®ång bé, cã c«ng suÊt lín vµ ®¶m b¶o ®­îc sù t­¬ng thÝch gi÷a c¸c hÖ thèng vµ cã tÝnh më ®Ó cã thÓ n©ng cÊp vµ kh¶ n¨ng kÕt nèi víi c¸c hÖ thèng kh¸c tõ c«ng ty chøng kho¸n, trung t©m l­u ký, trung t©m thanh to¸n …..., tõng b­íc cho phÐp øng dông c¸c giao dÞch trùc tuyÕn trªn TTCk, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng vµ thuËn lîi cho nhµ ®Çu t­ trong viÖc tiÕp cËn c¸c phßng giao dÞch th«ng qua m¹ng Internet; Mobile phne; fax; telex v.v..CÇn pahir ®­a hÑ thèng giao dÞch tù ®äng míi vµo vËn hµnh, cã thÓ khíp lÖnh liªn tôc hoÆc ®Þnh kú. KÕt nèi m¹ng diÖn réng víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn, ¸p dông hÖ thèng ngõng giao dÞch tù ®éng khi ®­a hÖ thèng khíp lÖnh liªn tôc vµo ho¹t ®éng. HiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng gi¸m s¸t thÞ tr­êng, x©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t tù ®éng kÕt nèi víi c¸c hÖ thèng giao dÞch, c«ng bè th«ng tin, l­u ký, thanh to¸n N©ng cÊp hÖ thèng c«ng bè th«ng tin, ®¶m b¶o cã mét hÖ thèng c«ng bè th«ng tin cã thÓ truyÒn ph¸t réng vµ truy cËp dÔ dµng cho c¸c ®èi t­îng tham gia thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t­. Më réng ph¹m vi th«ng tin cÇn c«ng bè trªn c¬ së x©y dùng c¬ së d÷ liÖu th«ng tin ®Çy dñ bao gåm th«ng tin giao dÞch trªn thÞ tr­êng, th«ng tin vÒ c¸c c«ng ty niªm yÕt, th«ng tin vÒ c¸c tæ chøc trung gian thÞ tr­êng vµ th«ng tin qu¶n lý thÞ tr­êng. Tù ®éng ho¸ mét b­íc hÖ thèng l­u ký, vµ thanh to¸n bï tr­ chøng kho¸n. Thùc hiÖn dÞch vô l­u ký cho c¸c chøng kho¸n ch­a niªm yÕt.; gi¶m thêi gian thanh to¸n; tù ®äng ho¸ tøng b­íc hÖ thèng l­u ký, thanh to¸n bï trõ; thùc hiÖn nèi m¹ng gi÷a c¸c thanh fvieen l­u ký vµ TTGDCK 3.2.1.3 Hoµn thiÖn thÓ chÕ TTCk va t¨ng c­êng n¨ng lùc cho c¸c ®Þnh chÕ trung gian kh¸c §Ó ®¶m b¶o mét m«i tr­êng ®Çu t­ æn ®Þnh, gi¶m thiÓu rñi ro thÞ tr­êng, hÊp dÉn nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc, thÓ chÕ TTCK cÇn ®­îc hoµn thiÖn th«ng qua mét sè c¸c ho¹t ®éng sau ®©y: Cñng cè vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ®Þnh chÕ thÞ tr­êng thÞ tr­êng ®· cã nh­ c¸c TTGDCK, c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty qu¶n lý quü.Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn ph¶i ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a nh÷ng thÓ chÕ kh¸c cho TTCk. C¸c quü ®Çu t­ chøng kho¸n víi quy m« µi chÝnh lín vµ kü n¨ng chuyªn nghiÖp c©n ®­îc khuyÕn khÝch ho¹t ®éng m¹nh mÏ h¬n nh»m chuyªn m«n ho¸ ho¹t ®éng ®Çu t­ chøng kho¸n vµ t¹o ®inh h­íng cho nhµ ®Çu t­ nhá lÎ. ViÖc ph¸t triÓn c¸c ®Þnh chÕ quü ®Çu t­ chøng kho¸n sÏ t¹o ra mét ®éi ngò c¸c tæ chøc ®Çu t­ chuyªn nghiÖp ®Þnh h­íng ®Çu t­ cho thÞ tr­êng. Bªn c¹nh ®ã c¸c ®Þnh chÕ mang tÝnh chÊt thiÕt yÕu trong cÊu tróc thÞ tr­êng nh­ tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm, trung t©m l­u ký, ddanwg ký vµ thanh to¸n bï trõ chøng kho¸n ®éc lËp cÇn ®­îc x©y d­ng vµ sím ®i vµo ho¹t ®éng. ViÖc thµnh lËp c¸ tæ chøc tÝn nhiÖm sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp ph¸t hµnh tr¸i phiÕu còng nh­ tæ chøc tèt mét thÞ tr­êng tr¸i phiÕu thø cÊp. Cã thÓ thµnh lËp mét tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm d­íi h×nh thøc mét c«ng ty cæ phÇn víi sù tham gia cña c¸c ®Þnh chÕ ng©n hµng, tµi chÝnh vµ cã sù tham gia qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Ho¹t ®éng cña tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm ViÖt Nam cÇn ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chÝ xÕp h¹ng vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña mét tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm trªn thÕ giíi, nh­ng cÇn ph¶i phï hîp víi bèi c¶nh hiÖn t¹i ë ViÖt Nam. Ngoµi ra vai trß cña nh÷ng tæ chøc tù qu¶n nh­ HiÖp h«i ngµnh chøng kho¸n vµ HiÖp h«i c¸c nhµ ®Çu t­ tµi chÝnh cÇn ®­îc ph¸t huy ®Ó cã thÓ thùc hÖn ®­îc c¸c chøc n¨ng tù qu¶n ®èi víi c¸c thanh viªn tham gia thÞ tr­êng, gi¶m nhÑ g¸nh nÆng qu¶n lý cho c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, vµ t¨ng c­êng hiÖu qu¶ qu¶n lý thÞ tr­êng th«ng qua c¬ chÕ kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh. 3.2.2 C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi c¸c NHTM 3.2.2.1 N©ng cao vai trß cÇu nèi cña c¸c Cty chøng kho¸n cña c¸c NHTM HiÖn nay, c¸c ho¹t ®éng cña NHTM tham gia vµo TTCk míi chØ chñ yÕu lµ th«ng qua c¸c c«ng ty chøng kho¸n gi«ng nh­ nhiÒu c¸c c«ng ty chøng kho¸n khÊc kh«ng thuéc ng©n hang. Nh­ v©y, c¸c NHTM ch­a thu¹c sù pahts huy d­îc vai trß cña minh, thÕ m¹nh cña m×nh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. C¸c c«ng ty chøng kho¸n cña c¸c NNTM cÇn ph¶i ph¸t huy hi­n n÷a vai trß cÇu nèi trung gian cña minhf gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ víi c¸c doanh nghiÖp, gãp phÇn t¹o kªnh huy ®éng vèn míi thùc sù hiÖu qu¶ cho nÒn kinh tÕ th«ng qua viÖc ®Èy m¹nh h¬n n÷a nghiÖp vô m«i giíi vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n; n©ng cao chÊt l­îng vµ më réng h¬n n÷a t­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n, t¨ng c­êng tiÕp xóc víi c¸ doanh nghiÖp d­íi mäi h×nh thøc nh»m giíi thiÖu kh¶ n¨ng huy ®éng vèn qua kªnh TTCK cho c¸c doanh nghiÖp; n©ng kh¶ n¨ng vµ tÝnh chuyªn nghiÖp cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n lµ mét ®ßi hái rÊt quan träng. Bªn c¹nh ®ã, b»ng cachs cung cÊp dÞch vô t­ vÊn CPH, t­ vÊn niªm yÕt thùc hiÖn BLPH chøng kho¸n, c¸ c«ng ty chøng kho¸n se ph¸t huy vai trß t¹o c¬ chª gi¸, giup c¸ doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ph¸t µnh hîp lý ®èi víi c¸c chøng kho¸n trong ®ît ph¸t hµnh vµ gióp nhµ ®Çu t­ ®¸nh gi¸ ®óng vµ chÝnh x¸c vÒ gi¸ trÞ c¸c kho¶n ®Çu t­ cña m×nh b¾ng c¸ch dã c«ng ty chøng kho¸n sÏ ph¸t huy ®­îc vai trß t¹o s¶n phÈm míi cho thÞ tr­êng. Cuèi cïng, c«ng ty chøng kho¸n cÇn quan t©m h¬n n÷a tíi viÖc t¨ng c­êng cÇu nèi trung gian trong viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh, t¨ng c­êng tiÕp cËn víi kh¸ch hµng tiÒm n¨ng, gãp phÇn t¹o nªn v¨n ho¸ ®Çu t­, t¹o thãi quen ®Çu t­ trªn TTCK cho nhµ ®Çu t­, t¹o thãi quen vµ kü n¨ng sö dông dÞch vô t­ vÊn ®Çu t­ th«ng qua viÖc x©y dùng h×nh ¶nh cña c«ng ty, t¹o niÒm tin vµ sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng ®èi víi c¸ nh©n ng­êi hµnh nghÒ kinh doanh chøng kho¸n vµ ®èi víi chÝnh c«ng ty. 3.2.2.2 T¨ng c­êng ®µo t¹o ®éi ngò nh©n viªn chøng kho¸n cña c¸c NHTM Thø nhÊt, ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn t¸c nghiÖp t¹i c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c«ng t¸c ®µo t¹o cÊp giÊy phÐp hµnh nghÒ chøng kho¸n cã t×nh ®é vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp ngang tÇm víi c¸ n­íc trong khu vùc; ®¶m b¶o chÊt l­îng ®µo t¹o vµ thi tuyÓn cÊp phÐp hµnh nghÒ ngang tÇm khu vùc. N©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o ®éi ngò t­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n: Ngoµi nh÷ng kiÕn thøc nÒn t¶ng vÒ kinh tÕ tµi chÝnh, ®éi ngò nµy cÇn cã hiÓu biÕt sÊu s¾c vÒ kü n¨ng ph©n tÝch chøng kho¸n vµ lùa chän danh môc ®Çu t­ chøng kho¸n, cã kh¶ n¨ng t×m tßi, khai th¸c, ph©n tÝch tæng hîp th«ng tin. C¸c c«ng ty chøng kho¸n nªn phèi hîp víi TTNCKH& DDTCK cö c¸c chuyªn gia gi¶ng d¹y ®èi víi tõng nghiÖp vô chuyªn s©u, còng nh­ th«ng tin t×nh h×nh cña thÞ tr­êng. 3.2.2.3 HiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ cho c¸c NHTM Ho¹t ®éng chøng kho¸n lµ ho¹t ®éng hÕt søc phøc t¹p, ®ßi hái nh÷ng c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. §Ó ph¸t huy ®­îc vai trß cña m×nh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, cïng víi sù ®æi míi toµn ngµnh, hÖ thèng ng©n hµng kh«ng thÓ kh«ng ®æi míi c«ng nghÖ cña minh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh. C¸c NHTM cÇn ®Çu t­ ®æi míi c¸c c¬ së vËt chÊt nh»m phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng giao dÞch vµ thanh to¸n ®­îc nhanh chãng vµ hiÖu qu¶, ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin tiªn tiÕn vµo trong mäi lÜnh vùc, mäi ho¹t ®éng cña NHTM. HiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng htoong tin, nèi m¹ng gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n víi TTGDCK vµ ng­êi ®Çu t­; ph¸t triÓn hÖ thèng t¸c nghiÖp tËp trung cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng t¸c nghiÖp trªn c¬ së tiÕt kiÖm chi phÝ, dÔ dµng chia sÎ th«ng tin giupc ho viÖc qu¶n lý ®­îc thuËn tiÖn , n©ng cao chaat l­îng xö lý giao dÞch vµ dÔ dµng n©ng cÊp trong t­¬ng lai. 3.2.2.4 Cæ phÇn ho¸ NHTMNN nh»m n©ng cao tiªm lùc vÒ vèn Cã thÓ thÊy, cæ phÇn ho¸ NHTMNN lµ mét nhu cÇu cÇn thiÕt vµ thùc tÕ, mét xu h­íng tÊt yÕu khi mµ ®Þnh h­íng chung cña kinh tÕ n­íc ta lµ héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i quan t©m ®Õn nh÷ng yªu cÇu sau ®©y: Mét lµ, CPH c¸c NHTMNN ph¶i n»m trong kÕ ho¹ch tæng thÓ c¬ cÊu l¹i vµ ph¸t triÓn hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam. Mét trong nh÷ng träng t©m cña nã lµ viÖc n©ng vèn cña c¸c NHTMNN lªn cµng sím cµng tèt, ®Ó khi tiÕn hµnh CPH xong th× tû lÖ an toµn vèn ph¶i ®¹t chuÈn mùc quèc tÕ Hai lµ, CPH c¸c NHTMNN cÇn ph¶i tiÒn hµnh tõng b­íc thËn träng. Do tÝnh chÊt t­¬ng ®èi ®Æc thï, ng©n hµng vèn ®­îc coi lµ mét ngµnh nh¹y c¶m, ho¹t ®éng ng©n hµng cã ¶nh h­ëng raat to lín ®Õn hÇu hÕt c¸ ngµnh kh¸c trong nÒn kinh tÕ. Do ®ã, CPH c¸c NHTMNN cÇn hÕt søc thËn träng ®Ó ®¶m b¶o ®é an toµn vµ bªn v÷ng cña kh«ng nh÷ng hÖ thèng ng©n hµng mµ cßn cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Ba lµ, CPH c¸c NHTMNN ph¶i g¾n liÒn víi viÖc n©ng cao ®iÒu hµnh, qu¶n trÞ, øng dông c¸c c«ng nghÖ ng©n hµng hiÖn ®¹i, t¹o ra c¸ s¶n phÈm ng©n hµng míi, cã søc c¹nh tranh cao Bèn lµ, CPH c¸c NHTMNN ph¶i g¾n liÒn víi tr×nh xö lý c¸c yÕu kÐm tån t¹i, lµnh m¹nh ho¸ tµi chÝnh, gi¶m thiÓu tû lÖ nî xÊu, nî qu¸ h¹n. N¨m lµ, CPH c¸c NHTMNN ph¶i ®­îc tiÕn hµnh theo h­íng c«ng khai, minh b¹ch theo h­íng ®a së h÷u trong ®ã Nhµ nwocs n¾m gi÷ cæ phÇn chi phèi. Tr¸nh hiÖn t­îng CPH khÐp kÝn. H¬n n÷a, CPH NHTMNN kh«ng ph¶i lµ b¸n tµi s¶n hiÖn t¹i cña Nhµ n­íc cho khu vùc t­ nh©n mµ lµ gi÷ nguyªn tµi s¶n Nhµ n­íc víi møc t¨ng hµng n¨m do t¸i ®Çu t­ b×nh th­êng, ®ång thêi huy ®éng thªm vèn míi tõ c«ng chóng, nh»m n©ng cao tiªm lùc tµi chÝnh vµ quy m« ho¹t déng cña c¸c NHTMNN. Ngoµi viÖc ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng cho c¶ hÖ thèng ng©n hµng , c¬ së vèn bÒn v÷ng cßn lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vµ lµ c¬ héi ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ vµ qu¶n lý, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, c¶i thiÖn vai trog, vÞ thÕ vµ uy tÝn quèc tÕ cña hÑ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng ViÖt Nam, ®ång thêi cã thÓ hç trî ®Æc lùc cho ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n cña n­íc ta. 3.2.2.5 T¹o ®iÒu kiÖn cho phÐp c¸c NHTM cæ phÇn më réng quy m« vèn Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®ang thêi sù hiÖn nay lµ ch phÐp c¸c NHTM cæ phÇn niªm yÕt ph¸t hµnh cæ phiÕu trªn TTGDCK ®Ó huy ®«ng vèn, t¨ng thªm vèn ®iÒu lÖ cho c¸c ng©n hµng nµy.§ã lµ mét táng nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®­îc ®­a ra bµn b¹c s«i næi trong thêi gian qua. §­îc biÕt UBCKNN còng mong muèn triÓn khai vÊn ®Ò nµy v× nã sÏ gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña TTCK ViÖt nam lªn tÇm cao míi , tr­íc m¾t lµ t¨ng thªm sè l­îng cæ phÇn giao dÞch trªn TTGDCK Tp.HCM. §ång thêi cho ®Õn nay, Thèng ®èc NHNN còng ñng hé chñ tr­¬ng nãi trªn. HiÖn nay, trªn thùc tÕ, nhiÒu NHTM cæ phÇn trong n­íc lµm ¨n cã bµi b¶n, l·i lín, ho¹t ®éng æn ®Þnh, h¹ch to¸n râ rµng, ®­îc kiÓm to¸n quèc tÕ hay kiÓm to¸n ®éc lËp, cã uy tÝn trong n­íc vµ quèc tÕ, t¹o ®­îc lßng tin trong d©n chóng, nªn ch¾c ch¾n viÖc niªm yÕt vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu trªn TTGDCK sÏ thµnh c«ng. KÕt luËn ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ thÓ chÕ tµi chÝnh bËc cao voÝ­ sù tham gia cña c¸c tæ chøc trung gian, trong ®ã cã vai trß quan träng cña c¸c tæ chøc trung gian ®Æc biÖt lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®ang trong giai ®o¹n ®Çu h×nh thµnh vµ triÓn. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®ang dÇn ®i vµo æn ®Þnh, vµ ®· thu ®­îc mét sè kÕt q¶u ®¸ng khÝch lÖ nh­ng bªn c¹nh ®ã còng kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ vµ tån t¹i. Cã thÓ nãi, ë ViÖt Nam, c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cã nhiÒu lîi thÕ nhÊt trong viÖc trë thµnh trung gian, hç trî cho sù p¸ht triÓn thÞ tr­êng. Nh­ng trªn thùc tÕ, viÖc tham gia cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ rÊt h¹n chÕ, cßn dÌ dÆt, ch­a ph¸t huy ®­îc hÕt vai trß cña c¸c ng©n hµng lµm cÇu nèi trung gian trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. B»ng viÖc vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµ sù t×m tßi tham kh¶o c¸c tµi liÑu thùc tiÕn em ®· nghiªn cøu ®­îc mét sè vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, nªu ®­îc nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ vai trß cña ng©n hµng th­¬ng m¹i ®èi víi thÞ tr­êng nµy. Thø hai, ph©n tÝch thùc tr¹ng viÖc c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i thùc hiÖn c¸c vai trß cña m×nh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Thø ba, ®­a ra mét sè gi¶ ph¸p nh»m ph¸t huy vai trß cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Ó thóc ®Èy thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, ®ay lµ mét vÊn ®Ò míi, rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p c¶ vÒ lý luËn lÉn thùc tiÕn. Qua bµi nghiªn cøu nay, em chØ hi väng ®ãng gãp mét c¸i nh×n nhá bÐ cña m×nh vÒ vÊn ®Ò nµy, va mong r»ng th× tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn trong mét t­¬ng lai kh«ng xa víi sù tham gia tÝch cùc cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. §ång thêi, em rÊt mong muèn nhËn ®­îc sù quan t©m, ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c ®éc gi¶ ®Ó cã thÓ lÜnh héi vµ cã hiÓu biÕt s©u s¾c h¬n vÒ lÜnh vùc mµ em ®· quan t©m nghiªn cøu. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Gs. Ts Lª V¨n T­, “Ng©n hµng th­¬ng m¹i” Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 2. Gs. Ts Lª V¨n T­, “ThÞ tr­êng chøng kho¸n”, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 3. Gs. Ts Lª V¨n T­, “ C¸c nghiÖp vô ng©n hµng th­¬ng m¹i”, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª. 4. Ts. Phan ThÞ Thu Hµ, “Gi¸o tr×nh Ng©n hµng th­¬ng m¹i- Qu¶n trÞ vµ nghiÖp vô” 5. Ts Phan §×nh Nam (chñ biªn), “Gi¸o tr×nh ThÞ tr­ßng chøng kho¸n”, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 6. TrÇn ThÞ Minh Ch©u, “ ThÞ tr­êng chøng kho¸n vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi nh×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam”, Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia 7. Sv. §ç §øc S¬n- TC 41A, LuËn v¨n tèt nghiÖp “ Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy sù tham gia c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n cña chi nh¸nh Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn H¶i Phßng”. 8. T¹p chÝ Ng©n hµng 9. T¹p chÝ Chøng kho¸n ViÖt Nam 10. Mét sè t¹p chÝ kh¸c.