MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Có thể nhận thấy, du lịch là một ngành kinh tế phát triển nhanh và hiện
nay là một trong những ngành kinh tế hàng đầu của Thế giới. Đối với nước ta,
Đảng và Nhà nước đã xác định "du lịch là một ngành kinh tế tổng hợp quan
trọng mang nội dung văn hoá sâu sắc, có tính liên ngành, liên vùng và xã hội
hoá cao" (Pháp lệnh Du lịch, 1999) và đề ra mục tiêu "phát triển du lịch thực
sự trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn" (Nghị quyết Đại hội Đảng toàn
quốc lần thứ IX, 2001) và "phát triển du lịch là một hướng chiến lược quan
trọng trong đường lối phát triển kinh tế-xã hội nhằm góp phần thực hiện công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước" (Chỉ thị 46/CT-TW của Ban Bí th− TW
Đảng khoá VII, 1994).
Nằm ở Bắc Trung Bộ, tỉnh Quảng Bình có tiềm năng du lịch rất đa dạng
và phong phú để phát triển nhiều loại hình du lịch. Chương trình phát triển du
lịch được đưa vào một trong bốn Chương trình kinh tế trọng điểm của tỉnh.
Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Bình lần thứ XIII, nhiệm kỳ 2001-2005
đã định hướng "Phát triển nhanh du lịch thành ngành kinh tế quan trọng của
tỉnh. Tăng cường đầu tư phát triển du lịch, trước hết là các tuyến, các điểm
như: Khu Du lịch Phong Nha-Kẻ Bàng, Đồng Hới-Đá Nhảy. Mở thêm các
tuyến du lịch Đèo Ngang-Hòn La, Thạch Bàn-suối nước khoáng nóng Bang,
đường Hồ Chí Minh ., mở thêm các tour du lịch trong nước và ngoài nước.
Coi trọng công tác đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ du lịch, nâng cao chất lượng
phục vụ du lịch, tăng cường giữ gìn trật tự, bảo vệ môi trường sinh thái".
Trong những năm qua, du lịch Quảng Bình đã đạt được nhiều kết quả
đáng khích lệ. Số lượng khách du lịch đến Quảng Bình từ 1999 đến 2004 tăng
bình quân hàng năm trên 30%. Nhiều điểm tham quan như Bãi biển Nhật Lệ,
Đá Nhảy, Khu suối nước khoáng nóng Bang và đặc biệt Phong Nha-Kẻ Bàng đã
trở thành những điểm du lịch yêu thích của du khách. Đặc biệt, kể từ khi
Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng được UNESCO công nhận là Di sản
Thiên nhiên Thế giới, số lượng du khách đến Quảng Bình tăng đột biến; nhiều
dự án đầu tư phát triển du lịch được triển khai xây dựng. Bên cạnh những
thành quả đã đạt được, du lịch Quảng Bình vẫn còn nhiều khiếm khuyết cần
được khắc phục sớm. Đó là: Cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch còn yếu;
sản phẩm du lịch còn nghèo nàn, đơn điệu; chất lượng phục vụ du lịch chưa
cao; thời gian lưu trú của du khách quá thấp; số lượng khách quốc tế đến
Quảng Bình chiếm tỷ trọng không đáng kể; đội ngũ cán bộ công nhân viên
làm công tác du lịch chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển du lịch trong tình
hình mới; môi trường sinh thái bị ảnh hưởng nhiều.
Trong Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam, Phong Nha-Kẻ Bàng
được Tổng Cục Du lịch xác định "Khu du lịch sinh thái hang động Phong
Nha-Kẻ Bàng" là một trong 31 khu du lịch chuyên đề của cả nước. Tuy đạt
được sự tăng trưởng tương đối cao trong những năm qua, nhưng du lịch ở
Phong Nha-Kẻ Bàng phát triển còn chưa tương xứng với tiềm năng của mình.
Hiện nay, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch đang còn yếu kém, phương
tiện vận chuyển du khách chưa đúng tiêu chuẩn, khách du lịch đến chỉ có
tham quan động Phong Nha và động Tiên Sơn, các sản phẩm du lịch thân
thiện với môi trường chưa phát triển, dịch vụ còn nghèo nàn, chất lượng chưa
cao. Đặc biệt, sau khi được Uỷ ban Di sản Thế giới của UNESCO tại cuộc họp
lần thứ 27 tại Pari đã chính thức công nhận Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ
Bàng là Di sản Thiên nhiên Thế giới (ngày 05/7/2003), thì trách nhiệm đối với
Du lịch Phong Nha-Kẻ Bàng càng to lớn; đó là làm sao để bảo tồn và phát huy
các giá trị độc đáo của Di sản Thiên nhiên Thế giới, làm sao phát triển du lịch
một cách bền vững để giữ gìn Di sản Thiên nhiên Thế giới cho hôm nay và
các thế hệ mai sau.
Xuất phát từ những thực tế nêu trên, việc nghiên cứu phát triển du lịch,
nhất là phát triển du lịch bền vững ở Di sản Thiên nhiên Thế giới Vườn Quốc
gia Phong Nha-Kẻ Bàng là rất cần thiết và cấp bách. Làm sao để vừa phát triển
du lịch, vừa bảo tồn, giữ gìn Di sản Thiên nhiên, bảo vệ môi trường sinh thái,
đảm bảo công bằng xã hội, giữ gìn bản sắc văn hoá địa phương. Là một cán bộ
quản lý ngành Du lịch của tỉnh Quảng Bình, thấy được sự bức xúc và cấp thiết
của vấn đề đã dẫn đến đề tài: "Phát triển Du lịch bền vững ở Phong Nha-Kẻ
Bàng" được lựa chọn.
163 trang |
Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1680 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Phát triển du lịch bền vững ở Phong Nha - Kẻ Bàng, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
a. Mét sè gi¶i ph¸p cÇn tËp
trung triÓn khai bao gåm:
- Lång ghÐp viÖc n©ng cao nhËn thøc cho céng ®ång vÒ ph¸t triÓn du lÞch
vµo c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n nh− ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x+ héi vïng
®Öm, vïng lâi, ch−¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, dù ¸n ph¸t triÓn du lÞch bÒn
v÷ng v× ng−êi nghÌo, c¸c dù ¸n cña c¸c Tæ chøc Phi chÝnh phñ trªn ®Þa
bµn...Phèi hîp víi c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Èy m¹nh c«ng t¸c
gi¸o dôc ph¸p luËt, n©ng cao d©n trÝ, n©ng cao hiÓu biÕt vÒ ph¸t triÓn du lÞch
bÒn v÷ng cho c− d©n ®Þa ph−¬ng.
- KhuyÕn khÝch, hç trî vËt chÊt ®èi víi c«ng t¸c n©ng cao nhËn thøc vÒ
du lÞch, nhÊt lµ du lÞch bÒn v÷ng; n©ng cao hiÓu biÕt cho céng ®ång d©n c− ®Þa
ph−¬ng vµ kh¸ch du lÞch trong viÖc b¶o vÖ, t«n t¹o vµ ph¸t triÓn c¸c tµi nguyªn
du lÞch. Hç trî ph−¬ng tiÖn, bè trÝ ®éi ngò c¸n bé chuyªn tr¸ch, b¸n chuyªn
tr¸ch vµ m¹ng l−íi c¸n bé phôc vô cho ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc vµ n©ng cao d©n
trÝ cho céng ®ång; ®ång thêi cã chÝnh s¸ch ®+i ngé nh÷ng c¸ nh©n, tËp thÓ
tham gia ch−¬ng tr×nh nµy.
132
- KhuyÕn khÝch c¸c doanh nh©n, doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh du
lÞch-dÞch vô trªn ®Þa bµn ®Çu t− cho c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o n©ng cao nhËn
thøc cña céng ®ång d©n c− ®Þa ph−¬ng vÒ ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng, tËp
huÊn c¸c kiÕn thøc vÒ nghiÖp vô du lÞch vµ dÞch vô phôc vô du kh¸ch; ®ång
thêi ®µo t¹o vµ sö dông lao ®éng cña ®Þa ph−¬ng vµo c¸c ho¹t ®éng du lÞch, kÓ
c¶ c«ng t¸c qu¶n lý.
- KhuyÕn khÝch céng ®ång ®Þa ph−¬ng tham gia tÝch cùc vµo c¸c ho¹t
®éng du lÞch; vµo nç lùc b¶o vÖ, t«n t¹o vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn du lÞch; tham
gia gi÷ g×n vÖ sinh m«i tr−êng ë c¸c khu du lÞch, khu vui ch¬i gi¶i trÝ trªn ®Þa
bµn sinh sèng cña hä. Bªn c¹nh viÖc tham gia trùc tiÕp vµo c¸c ho¹t ®éng du
lÞch nh− vËn chuyÓn kh¸ch du lÞch, h−íng dÉn du lÞch, dÞch vô ¨n uèng, chôp
¶nh l−u niÖm vµ c¸c dÞch vô kh¸c cÇn thiÕt ph¶i h−íng dÉn, khuyÕn khÝch
ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng cung cÊp c¸c hµng ho¸, dÞch vô nh− cung cÊp l−¬ng
thùc, thùc phÈm; s¶n xuÊt hµng l−u niÖm phôc vô du kh¸ch.
3.2.2.2. B¶o tån vµ ph¸t triÓn nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña c¸c d©n téc Ýt ng−êi
vïng Phong Nha-KÎ Bµng:
Bªn c¹nh gi¶i ph¸p æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng kinh tÕ cho ®ång bµo
c¸c d©n téc Ýt ng−êi trong vïng lâi còng nh− vïng ®Öm cña VQG, viÖc b¶o tån
vµ ph¸t triÓn nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña c¸c d©n téc ë PN-KB lµ hÕt søc cÇn
thiÕt. CÇn ph¶i ®Çu t− kinh phÝ ®Ó nghiªn cøu, ®iÒu tra, s−u tÇm, b¶o tån nh÷ng
gi¸ trÞ v¨n ho¸ vËt thÓ vµ phi vËt thÓ cña c¸c ®ång bµo d©n téc Ýt ng−êi ë ®©y.
X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c lµng b¶n, dßng hä, nh÷ng giµ lµng,
tr−ëng b¶n cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc vµo c«ng t¸c gi÷ g×n vµ ph¸t huy c¸c
gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng. MÆt kh¸c, cÇn tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ®ång bµo
c¸c d©n téc lo¹i bá c¸c hñ tôc l¹c hËu; c¸c quan niÖm ®Êt, rõng, mu«ng thó lµ
cña riªng do tæ tiªn hä ®Ó l¹i.
Tranh thñ c¸c nguån vèn tõ c¸c Ch−¬ng tr×nh môc tiªu, tõ c¸c dù ¸n cña
c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ, tõ c¸c nguån tµi trî ®Ó nghiªn cøu, b¶o tån c¸c gi¸
133
trÞ v¨n ho¸ vËt thÓ nh−: Lµng, b¶n (c¸c kiÓu quÇn c− vµ h×nh th¸i lµng, b¶n);
nhµ cöa (nhµ ®Êt cña ng−êi Rôc, S¸ch, Mµy; nhµ sµn cña ng−êi Khïa, Ma
Coong, Tr×); y phôc; trang søc; c«ng cô s¶n xuÊt vµ ®å dïng sinh ho¹t trong
gia ®×nh; thøc ¨n, ®å uèng, hót (c¬m påi, bét nhóc, r−îu ®o¸k, thuèc l¸). Bªn
c¹nh c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ vËt thÓ, viÖc nghiªn cøu, b¶o tån c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸
phi vËt thÓ sÏ gãp phÇn lµm phong phó thªm b¶n s¾c v¨n ho¸ cña c¸c d©n téc
Ýt ng−êi ë ®©y; lµm c¬ së ®Ó ph¸t triÓn du lÞch lµng b¶n, du lÞch v¨n ho¸ c¸c
d©n téc Ýt ng−êi. C¸c di s¶n v¨n ho¸ phi vËt thÓ cÇn tËp trung b¶o tån lµ: V¨n
nghÖ d©n gian (c¸c lo¹i truyÖn cæ, thÇn tho¹i, ngô ng«n, c¸c lµn ®iÖu d©n ca,
c¸c lo¹i nh¹c cô d©n gian); T«n gi¸o tÝn ng−ìng (c¸c h×nh thøc tÝn ng−ìng, thê
cóng); C¸c tËp tôc cña c¸c téc ng−êi (ma chay, sinh ®Î, ch÷a bÖnh, xin keo,
lµm nhµ); C¸c luËt tôc (ph¹t ®Òn, xö ph¹t). Bªn c¹nh ®ã, cÇn nghiªn cøu tri
thøc b¶n ®Þa bao gåm kinh nghiÖm, hiÓu biÕt, tËp qu¸n cña c¸c téc ng−êi ë
®©y vÒ ph−¬ng thøc canh t¸c lóa rÉy, kinh nghiÖm ch÷a bÖnh, kü thuËt ch¨n
nu«i, kü thuËt ®an l¸t, dÖt v¶i, kinh nghiÖm b¶o tån ®a d¹ng sinh häc (vÝ dô
®èi víi ng−êi Arem, hä kh«ng bao giê ®¸nh b¾t c¸ ë suèi vµo tr−íc vµ trong
mïa c¸ sinh s¶n). ViÖc kh«i phôc c¸c lÔ héi truyÒn thèng cña c¸c téc ng−êi ë
®©y ®Ó thu hót kh¸ch du lÞch cÇn ph¶i ®−îc chó träng (nh− c¸c lÔ héi LÔ ®Ëp
trèng, LÔ ®©m tr©u, LÔ lÊp lç, LÔ c¬m míi vÉn cßn l−u truyÒn).
3.2.2.3. KhÈn tr−¬ng thµnh lËp §« thÞ du lÞch:
Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña Du lÞch trong thêi gian qua ë
Phong Nha-KÎ Bµng, x+ S¬n Tr¹ch (vµ cã thÓ lµ x+ Phóc Tr¹ch) ®+ héi ®ñ c¸c
®iÒu kiÖn theo LuËt Du lÞch ®Ó cã thÓ trë thµnh ®« thÞ du lÞch. §©y lµ n¬i cã
DSTNTG; c¬ së h¹ tÇng, c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô du lÞch ®+ ®−îc ®Çu
t− x©y dùng; cã c¬ cÊu lao ®éng phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn du lÞch vµ
trong nh÷ng n¨m võa qua, du lÞch cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong c¬ cÊu kinh tÕ
cña ®Þa ph−¬ng vµ thu nhËp tõ du lÞch lµ nguån thu nhËp chÝnh cña ®Þa ph−¬ng
134
hiÖn nay. ChÝnh v× vËy, cÇn khÈn tr−¬ng thµnh lËp §« thÞ Du lÞch Phong Nha
trªn ®Þa bµn x+ S¬n Tr¹ch vµ cã thÓ më réng ra x+ Phóc Tr¹ch trong t−¬ng lai
kh«ng xa.
ViÖc thµnh lËp §« thÞ Du lÞch Phong Nha sÏ cã t¸c ®éng rÊt tÝch cùc
®Õn viÖc ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng t¹i Phong Nha-KÎ Bµng trªn c¸c khÝa
c¹nh sau ®©y:
- N©ng cao ®−îc nhËn thøc cña chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n ®Þa ph−¬ng
còng nh− cña c¸c doanh nghiÖp trong viÖc ph¸t triÓn du lÞch nãi chung vµ ph¸t
triÓn du lÞch bÒn v÷ng nãi riªng.
- Tranh thñ ®−îc sù hç trî tõ ng©n s¸ch trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng trong
viÖc ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, c¸c dù ¸n xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, c¸c dù ¸n
n©ng cao nhËn thøc vµ kiÕn thøc vÒ ph¸t triÓn du lÞch cho céng ®ång d©n c−
®Þa ph−¬ng.
- Cã ®iÒu kiÖn vÒ tæ chøc bé m¸y, c¸c c«ng cô, ph−¬ng tiÖn ®Ó qu¶n lý ®«
thÞ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
- §¸p øng ®−îc c¸c nhu cÇu ®a d¹ng cña du kh¸ch khi ®Õn tham quan
Phong Nha-KÎ Bµng (cã ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng c¸c khu vui ch¬i gi¶i trÝ, n©ng
cÊp hÖ thèng b−u chÝnh viÔn th«ng, hÖ thèng cung cÊp ®iÖn, n−íc s¹ch, hÖ
thèng trung t©m th−¬ng m¹i, siªu thÞ...).
- Gi¶m ¸p lùc cho DSTNTG Phong Nha-KÎ Bµng. Do phÇn lín ®Þa phËn
x+ S¬n Tr¹ch vµ Phóc Tr¹ch n»m ngoµi ranh giíi VQG, nªn c¸c dÞch vô du
lÞch nh− ¨n uèng, l−u tró, vui ch¬i gi¶i trÝ t¹i ®©y sÏ cã ®iÒu kiÖn ®¸p øng nhu
cÇu cña du kh¸ch vµ tr¸nh ®−îc ¸p lùc lªn VQG.
3.2.3. Nhãm gi¶i ph¸p ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng vÒ tµi nguyªn, m«i
tr−êng:
3.2.3.1. B¶o tån c¸c gi¸ trÞ cña Di s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi:
ViÖc b¶o tån c¸c gi¸ trÞ cña DSTNTG PN-KB võa cã tÝnh cÊp b¸ch võa
135
cã tÝnh c¬ b¶n l©u dµi cÇn ph¶i ®−îc triÓn khai ®ång bé, toµn diÖn trªn quy m«
réng lín. Gi¶i ph¸p nµy ®−a ra mét sè ch−¬ng tr×nh b¶o tån vµ qu¶n lý PN-KB
chñ yÕu nh− sau:
- B¶o tån song hµnh Phong Nha-KÎ Bµng vµ Hin NËm N« (CHDCND
Lµo): Phong Nha-KÎ Bµng vµ Hin NËm N« lµ hai khu b¶o tån thiªn nhiªn cã
biªn giíi chung gi÷a Qu¶ng B×nh (ViÖt Nam) vµ Kh¨m Muén (Lµo). Ch−¬ng
tr×nh b¶o tån song hµnh nh»m gi¶i quyÕt b¶n chÊt liªn biªn giíi cña c¸c nç lùc
b¶o tån t¹i vïng B¾c Tr−êng S¬n gåm khu vùc §«ng Nam Lµo vµ miÒn Trung
ViÖt Nam. Ngoµi viÖc x©y dùng mét hÖ thèng gi¸m s¸t vÒ sinh th¸i, kinh tÕ-x+
héi, gióp ®ì céng ®ång trong vïng øng dông nh÷ng ph−¬ng thøc sö dông tµi
nguyªn rõng mét c¸ch bÒn v÷ng, ch−¬ng tr×nh cÇn triÓn khai hîp t¸c liªn biªn
giíi gi÷a Khu B¶o tån ®a d¹ng sinh häc Hin NËm N« vµ VQG PN-KB vµ gi÷a
c¸c c¬ quan cã liªn quan; x©y dùng mét ch−¬ng tr×nh b¶o tån song hµnh thèng
nhÊt. Néi dung chñ yÕu cña Ch−¬ng tr×nh nµy lµ phèi hîp qu¶n lý, hîp t¸c liªn
biªn giíi, b¶o tån song hµnh cã hiÖu qu¶, gi¸m s¸t hÖ sinh th¸i vµ kinh tÕ-x+
héi vµ x©y dùng n¨ng lùc cho hai khu b¶o tån.
- B¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc ë PN-KB: §a d¹ng sinh häc lµ mét gi¸ trÞ lín
cña DSTNTG PN-KB. Rõng ë PN-KB lµ rõng trªn nói ®¸ v«i víi nhiÒu lo¹i gç
quý hiÕm nh− TrÇm h−¬ng, Huª méc, Mun säc cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nªn viÖc
khai th¸c bõa b+i ®ang diÔn ra nghiªm träng. Rõng PN-KB cßn lµ n¬i sinh
sèng cña nhiÒu loµi thó quý hiÕm, trong khi viÖc s¨n b¾t c¸c loµi thó quý hiÕm
v× môc ®Ých th−¬ng m¹i ®ang dÉn ®Õn nguy c¬ tuyÕt chñng cña mét sè loµi vµ
lµm suy tho¸i ®a d¹ng sinh häc. Môc tiªu cña ch−¬ng tr×nh nµy lµ ®−a ra
nh÷ng biÖn ph¸p vµ tæ chøc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ nh»m b¶o vÖ ®a d¹ng sinh
häc mang tÝnh toµn cÇu cña DSTNTG. NhiÖm vô cô thÓ cña ch−¬ng tr×nh bao
gåm:
136
+ KiÓm kª ®a d¹ng sinh häc, bao gåm c«ng t¸c nghiªn cøu vÒ ph©n lo¹i,
di truyÒn vµ sinh th¸i häc nh»m thèng kª c¸c loµi, c¸c quÇn thÓ vµ c¸c hÖ sinh
th¸i, trong ®ã chó träng ®Õn c¸c hÖ sinh th¸i ®Æc biÖt, c¸c loµi cã ý nghÜa khoa
häc vµ kinh tÕ quan träng.
+ Gi¸m s¸t diÔn biÕn cña c¸c quÇn thÓ (sù ph©n bè vµ ®é phong phó), c¸c
hÖ sinh th¸i quan träng (thµnh phÇn, cÊu tróc vµ chøc n¨ng) vµ sù t¸c ®éng cña
con ng−êi, cña c¸c ho¹t ®éng du lÞch lªn chóng.
+ Nghiªn cøu vÒ mÆt kinh tÕ-x+ héi cña ®a d¹ng sinh häc nh− hÖ thèng
kiÕn thøc b¶n ®Þa, ®iÒu tra vµ x¸c ®Þnh c¬ së khoa häc cho sù ph¸t triÓn bÒn
v÷ng tµi nguyªn sinh häc, x©y dùng vïng ®Öm vµ n©ng cao ®êi sèng cña céng
®ång d©n c− ®Þa ph−¬ng.
+ ThiÕt lËp m¹ng l−íi qu¶n lý th«ng tin, x©y dùng ng©n hµng d÷ liÖu vÒ
®a d¹ng sinh häc mét c¸ch khoa häc. C¸c kÕt qu¶ vÒ ®a d¹ng sinh häc ph¶i
®−îc thèng kª vÒ thµnh phÇn loµi, ph©n bè, tr÷ l−îng, m«i tr−êng sèng, quan
hÖ sèng...
+ §µo t¹o ®a d¹ng sinh häc bao gåm c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý vµ
tuyªn truyÒn gi¸o dôc céng ®ång kiÕn thøc vÒ ®a d¹ng sinh häc nh»m n©ng
cao hiÓu biÕt vµ ý thøc b¶o vÖ cña céng ®ång.
3.2.3.2. B¶o tån, t«n t¹o vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn du lÞch:
Lµ mét DSTNTG, gi¶i ph¸p b¶o tån, t«n t¹o vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn du
lÞch ë PN-KB ph¶i ®−îc ®Æt lªn hµng ®Çu. ViÖc ph¸t triÓn Du lÞch bÒn v÷ng
®ßi hái ph¶i qu¶n lý, b¶o tån, t«n t¹o vµ ph¸t triÓn tÊt c¶ c¸c d¹ng tµi nguyªn
®Ó chóng ta trong khi cã thÓ ®¸p øng c¸c nhu cÇu vÒ kinh tÕ, x+ héi, m«i
tr−êng, thÈm mü th× vÉn duy tr× ®−îc b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, sù ®a d¹ng sinh
häc, c¸c qu¸ tr×nh sinh th¸i c¬ b¶n còng nh− c¸c hÖ ®¶m b¶o cuéc sèng cho
c¸c thÕ hÖ hiÖn nay vµ mai sau.
137
§Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ®Ò ra, viÖc x¸c ®Þnh hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p vÒ
chÝnh s¸ch lµ hÕt søc quan träng. §èi víi PN-KB, mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ sau
®©y cÇn ®−îc xem xÐt:
- KhuyÕn khÝch, hç trî cho viÖc nghiªn cøu khoa häc c¬ b¶n, ®ång thêi
kªu gäi c¸c tæ chøc, chuyªn gia trong n−íc vµ quèc tÕ tham gia nghiªn cøu
khoa häc c¬ b¶n nh»m tiÕp tôc ®¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn tµi nguyªn du lÞch
cña PN-KB. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy sÏ lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng
chiÕn l−îc khai th¸c, b¶o tån, t«n t¹o vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn du lÞch; x©y
dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn s¶n phÈm du lÞch nh»m ph¸t triÓn du lÞch mét c¸ch
bÒn v÷ng.
- Hç trî x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý tµi nguyªn du lÞch, qu¶n lý m«i
tr−êng, xö lý chÊt th¶i mét c¸ch cã hiÖu qu¶. X©y dùng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch tµi
chÝnh ®Ó n©ng cao tr¸ch nhiÖm vËt chÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng
kinh doanh du lÞch ë PN-KB.
- Ph¸t triÓn chÝnh s¸ch tiªu thô xanh cã ý nghÜa víi m«i tr−êng, qu¶n lý
tèt nguån n¨ng l−îng, tiÕt kiÖm n−íc vµ qu¶n lý chÊt th¶i.
- Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî c¸c lo¹i h×nh du lÞch th©n thiÖn víi
m«i tr−êng nh− du lÞch sinh th¸i; du lÞch kÕt hîp víi b¶o tån, víi nghiªn cøu
khoa häc; du lÞch v¨n ho¸-lÞch sö; du lÞch lµng b¶n c¸c d©n téc Ýt ng−êi. §©y
kh«ng chØ lµ nh÷ng lo¹i h×nh du lÞch hÊp dÉn, ®Æc s¾c mµ DSTNTG PN-KB cã
nhiÒu tiÒm n¨ng, mµ cßn nh− lµ mét c«ng cô ®Æc biÖt ®Ó b¶o vÖ m«i tr−êng,
gi÷ g×n sinh th¸i, gãp phÇn tÝch cùc ®¶m b¶o ph¸t triÓn DLBV.
- KhuyÕn khÝch c¸c dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn du lÞch cã nh÷ng cam kÕt cô
thÓ vÒ b¶o vÖ, b¶o tån, t«n t¹o vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn du lÞch, nh÷ng dù ¸n sö
dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong xö lý chÊt th¶i, sö dông n¨ng l−îng s¹ch,
tiÕt kiÖm n¨ng l−îng, nhiªn liÖu; ®ång thêi kh«ng khuyÕn khÝch hoÆc kh«ng
138
cÊp phÐp cho c¸c dù ¸n ®Çu t− du lÞch cã nguy c¬ t¸c ®éng tiªu cùc cao ®Õn
m«i tr−êng sinh th¸i.
3.2.3.3. Qu¶n lý rõng bÒn v÷ng ë Phong Nha-KÎ Bµng:
§èi víi PN-KB, bªn c¹nh gi¸ trÞ ®a d¹ng sinh häc kh«ng chØ cã tÇm cì
trong n−íc mµ cßn cã gi¸ trÞ toµn cÇu, VQG PN-KB cßn lµ khu rõng ®Æc dông
réng lín víi nhiÒu khu vùc cßn gi÷ ®−îc tÝnh nguyªn sinh. §Ó b¶o tån ®a d¹ng
sinh häc cho VQG PN-KB gi¶i ph¸p quan träng nhÊt vµ cÊp b¸ch nhÊt lµ b¶o
vÖ rõng cña VQG PN-KB vµ c¸c khu rõng trong vïng ®Öm cña VQG.
MÆc dï Ban Qu¶n lý VQG PN-KB trong thêi gian qua ®+ phèi hîp chÆt
chÏ víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, c¸c lùc l−îng liªn quan nh− KiÓm l©m, Bé
®éi biªn phßng, C«ng an, Qu¶n lý thÞ tr−êng trong viÖc chèng bu«n lËu ®éng
vËt hoang d+, bu«n b¸n gç, l©m s¶n tr¸i phÐp, ®èt rõng lµm rÉy... nh−ng kÕt
qu¶ ®¹t ®−îc vÉn ch−a ®−îc nh− ý muèn. Thùc tr¹ng ph¸ rõng, s¨n b¾n ®éng
vËt quý hiÕm, khai th¸c l©m s¶n tr¸i phÐp vÉn diÔn ra hµng ngµy, nhÊt lµ
nh÷ng n¬i cã ®Þa h×nh hiÓm trë, trªn vïng biªn giíi gi¸p víi Lµo. Cïng víi sù
mÊt dÇn diÖn tÝch rõng tù nhiªn, m«i tr−êng sèng cña nhiÒu lo¹i ®éng thùc vËt
rõng còng biÕn mÊt hoÆc bÞ tho¸i ho¸ nghiªm träng, ®a d¹ng sinh häc bÞ xãi
mßn nhanh chãng.
Thùc tÕ ë VQG Phong Nha-KÎ Bµng trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy r»ng,
b»ng c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ rõng truyÒn thèng nh− ph¸p luËt, ch−¬ng tr×nh,
c«ng −íc...th× kh«ng thÓ b¶o vÖ rõng mét c¸ch hiÖu qu¶, nhÊt lµ ®èi víi víi
mét vïng réng lín nh− Phong Nha-KÎ Bµng, n¬i ®êi sèng nh©n d©n cßn gÆp
rÊt nhiÒu khã kh¨n. ChÝnh v× vËy, ph−¬ng ph¸p qu¶n lý rõng bÒn v÷ng cÇn
ph¶i ®−îc ¸p dông. Qu¶n lý rõng bÒn v÷ng lµ sù qu¶n lý rõng vµ ®Êt rõng theo
c¸ch thøc vµ møc ®é phï hîp ®Ó duy tr× tÝnh ®a d¹ng sinh häc; kh¶ n¨ng t¸i
sinh cña rõng; søc sèng cña rõng; duy tr× tiÒm n¨ng cña rõng c¶ ë hiÖn nay vµ
139
trong t−¬ng lai; c¸c chøc n¨ng sinh th¸i, kinh tÕ-x+ héi cña rõng ë cÊp ®Þa
ph−¬ng, quèc gia, toµn cÇu vµ kh«ng g©y ra nh÷ng t¸c h¹i ®èi víi hÖ sinh th¸i
kh¸c. VÒ c¬ b¶n, gi¶i ph¸p qu¶n lý rõng bÒn v÷ng ë VQG Phong Nha-KÎ
Bµng cã c¸c néi dung sau:
- T«n träng quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm sö dông ®Êt l©m nghiÖp: QuyÒn sö
dông l©u dµi tµi nguyªn rõng vµ ®Êt rõng ph¶i ®−îc quy ®Þnh râ rµng, vµo sæ
s¸ch, lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh vµ ph¶i ®−îc cÊp GiÊy chøng nhËn theo LuËt ®Êt ®ai
hiÖn hµnh.
- Tu©n theo LuËt ph¸p vµ c¸c tiªu chuÈn, quy ®Þnh cña VQG: Qu¶n lý
rõng ph¶i tu©n theo luËt, ph¸p lÖnh vµ nh÷ng quy ®Þnh hiÖn hµnh kh¸c cña
Nhµ n−íc liªn quan ®Õn rõng vµ nghÒ rõng, ®ång thêi tu©n theo tÊt c¶ nh÷ng
tiªu chÝ, tiªu chuÈn cña VQG.
- T«n träng nh÷ng quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña céng ®ång d©n c− ®Þa
ph−¬ng: Nh÷ng quyÒn hîp ph¸p cña céng ®ång d©n c− vÒ sö dông, qu¶n lý
®Êt, l+nh ®Þa vµ tµi nguyªn rõng ph¶i ®−îc c«ng nhËn vµ t«n träng. T«n träng
nh÷ng mèi quan hÖ céng ®ång vµ nh÷ng quyÒn cña ng−êi lao ®éng. Nh÷ng
ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh rõng ph¶i cã t¸c dông duy tr× hoÆc t¨ng c−êng
phóc lîi kinh tÕ-x+ héi dµi h¹n cña c«ng nh©n l©m nghiÖp vµ céng ®ång d©n
c− ®Þa ph−¬ng.
- Qu¶n lý, sö dông vµ ph¸t triÓn nh÷ng lîi Ých tõ rõng: Nh÷ng ho¹t ®éng
qu¶n lý rõng cã t¸c dông khuyÕn khÝch sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c s¶n phÈm
dÞch vô cña rõng nh»m ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ vµ tÝnh ®a d¹ng cña
nh÷ng lîi Ých m«i tr−êng vµ x+ héi.
- X©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸: Cã kÕ ho¹ch qu¶n lý
phï hîp víi ph¹m vi vµ c−êng ®é ho¹t ®éng l©m nghiÖp, nh÷ng môc tiªu râ
rµng vµ biÖn ph¸p thùc thi cô thÓ, vµ ph¶i ®−îc cËp nhËt th−êng xuyªn. X©y
dùng kÕ ho¹ch kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®Þnh kú t−¬ng øng víi møc ®é s¶n xuÊt,
140
kinh doanh rõng ®Ó n¾m t×nh h×nh rõng, s¶n l−îng c¸c lo¹i s¶n phÈm, chuçi
hµnh tr×nh, c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý rõng vµ nh÷ng t¸c ®éng m«i tr−êng, x+ héi
cña chóng.
3.2.3.4. §Èy m¹nh nghiªn cøu khoa häc, bæ sung vµ hoµn chØnh c¸c gi¸ trÞ
cña DSTNTG:
Trong thêi gian qua, ®−îc sù quan t©m cña nhiÒu tæ chøc, nhiÒu trung
t©m nghiªn cøu trong n−íc vµ quèc tÕ, nhiÒu ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc
®+ ®−îc triÓn khai ë VQG PN-KB. Víi sù hç trî tÝch cùc cña c¸c tæ chøc quèc
tÕ, c¸c chuyªn gia t− vÊn, c¸c nhµ nghiªn cøu trong n−íc vµ n−íc ngoµi,
UBND tØnh Qu¶ng B×nh ®+ chØ ®¹o VQG PN-KB vµ c¸c cÊp c¸c ngµnh, c¸c
®Þa ph−¬ng hoµn chØnh hå s¬ tr×nh UNESCO c«ng nhËn lµ DSTNTG. Tuy
nhiªn, víi mét diÖn tÝch réng lín vµ ®Þa h×nh hiÓm trë, c¸c ho¹t ®éng nghiªn
cøu hÇu nh− míi chØ triÓn khai ë vïng vïng gi¸p ranh; phÇn lín diÖn tÝch ë
vïng trung t©m cña VQG vµ gi¸p víi Lµo th× ch−a ®−îc nghiªn cøu. C«ng t¸c
nghiªn cøu khoa häc ë DSTNTG PN-KB sÏ kh¸m ph¸ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒm Èn
cña VQG, cho ta thÊy ®−îc bøc tranh tæng thÓ vÒ tµi nguyªn du lÞch cña khu
vùc, ®ång thêi c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc lµ c¬ së rÊt quan träng cho
viÖc ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ cña di s¶n. Trong thêi
gian tíi, cÇn tËp trung vµo mét sè ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc nh− sau:
- X©y dùng Hå s¬ cña VQG më réng lªn toµn bé diÖn tÝch 147.000 ha ®Ó
®¶m b¶o tÝnh nguyªn vÑn cña Di s¶n (võa qua, hå s¬ cña VQG PN-KB tr×nh
lªn UNESCO c«ng nhËn lµ DSTNTG do nhiÒu yÕu tè nªn chØ lËp trªn diÖn tÝch
87.000 ha trong tæng sè 147.000 ha cña VQG). UNESCO còng ®+ ®Ò nghÞ lËp
hå s¬ cho toµn bé diÖn tÝch cña VQG ®Ó b¶o ®¶m tÝnh nguyªn vÑn cña Di s¶n,
®ång thêi nÕu cã thÓ ®−îc tØnh Qu¶ng B×nh cÇn phèi hîp víi tØnh Kh¨m
Muén-Lµo ®Ó x©y dùng hå s¬ chung cho c¶ VQG PN-KB vµ Khu B¶o tån
Thiªn nhiªn Hin NËm N«. Víi nh÷ng khèi nói ®¸ v«i liªn tôc ch¹y suèt tõ
141
Qu¶ng B×nh sang Kh¨m Muén ®©y ®−îc xem lµ mét trong nh÷ng khu vùc ®¸
v«i réng lín nhÊt thÕ giíi. TÝnh nguyªn vÑn, tÝnh ®éc ®¸o vµ tÝnh liªn biªn giíi
lµ nh÷ng ®Æc tÝnh rÊt quan träng cña khu vùc nµy.
- TËp trung ®iÒu tra, nghiªn cøu ®Ó bæ sung ®a d¹ng sinh häc cña VQG
cho viÖc lËp hå s¬ tr×nh UNESCO c«ng nhËn lµ DSTNTG lÇn thø 2 vÒ tÝnh ®a
d¹ng sinh häc (tiªu chÝ 4).
- TiÕp tôc kh¶o s¸t hÖ thèng hang ®éng ë PN-KB ®Ó bæ sung vµ hoµn
chØnh hå s¬ hÖ thèng hang ®éng ë ®©y. Trong hÖ thèng hang ®éng cÇn nghiªn
cøu ®Ó ph©n lo¹i c¸c hang ®éng cho nh÷ng môc ®Ých kh¸c nhau nh− phôc vô
du lÞch, phôc vô an ninh quèc phßng, phôc vô s¶n xuÊt. Trong c¸c hang ®éng
phôc vô du lÞch còng cÇn ph¶i kh¶o s¸t ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng hang ®éng
(nh− vÞ trÝ, kh¶ n¨ng tiÕp cËn, c¶nh quan trong vµ ngoµi ®éng, th¹ch nhò...) ®Ó
ph©n lo¹i cho c¸c môc ®Ých tham quan du lÞch kh¸c nhau. CÇn chó ý gi÷ g×n
vÎ hoang s¬ cña c¸c hang ®éng, b¶o tån tÝnh nguyªn sinh, t¹o nªn sù hÊp dÉn
®èi víi du kh¸ch, nhÊt cho nh÷ng tour du lÞch th¸m hiÓm.
- TiÕp tôc nghiªn cøu ®Þa h×nh ®¸ v«i ë PN-KB. Tr¶i qua gÇn 400 triÖu
n¨m ph¸t triÓn lÞch sö ®Þa chÊt cña vá tr¸i ®Êt, khu vùc nói ®¸ v«i réng lín,
trïng ®iÖp PN-KB víi tÇng ®¸ v«i dµy trªn 1.500m ®+ ®−îc h×nh thµnh, t¹o
nªn mét Phong Nha-KÎ Bµng ®Æc s¾c, ®éc ®¸o, mét kú quan thiªn nhiªn th¬
méng, kú diÖu vµ huyÒn bÝ. Tuy ®+ cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn lÜnh
vùc nµy, nh−ng cßn cã rÊt nhiÒu ®iÒu míi lµ vµ cÇn ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu
tiÕp theo vÒ ®Þa h×nh nói ®¸ v«i phôc vô môc ®Ých ph¸t triÓn du lÞch, nhÊt lµ ë
vïng trung t©m VQG vµ vïng gi¸p ranh víi Lµo.
- §Çu t− x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn
cøu khoa häc nh− phßng thÝ nghiÖm, trung t©m nghiªn cøu, tr¹m quan tr¾c,
c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu. TiÕp
nhËn c¸c chuyªn gia, c¸c nhµ nghiªn cøu vµ ®µo t¹o ®éi ngò lµm c«ng t¸c
nghiªn cøu khoa häc cho VQG.
142
- Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña c¸c ho¹t ®éng du lÞch lªn ph©n hÖ
sinh th¸i tù nhiªn, ph©n hÖ x+ héi nh©n v¨n vµ ph©n hÖ kinh tÕ lµm c¬ së ®Ò ra
nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®¶m b¶o cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë PN-KB.
3.2.3.5. X©y dùng chÝnh s¸ch hç trî c¸c häat ®éng b¶o tån:
Nh÷ng n¨m tr−íc ®©y, nguån thu tõ du lÞch ë Phong Nha-KÎ Bµng (chñ
yÕu tõ b¸n vÐ tham quan ®éng Phong Nha vµ ®éng Tiªn S¬n) ®−îc trÝch l¹i
cho C«ng ty Du lÞch Qu¶ng B×nh 28%. KÓ tõ ngµy V−ên Quèc gia PN-KB
®−îc giao nhiÖm vô qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng du lÞch ë ®©y, Ban Qu¶n lý VQG
®−îc gi÷ l¹i 39% doanh thu tõ b¸n vÐ tham quan. Tuy nhiªn, sè tiÒn nµy ®−îc
giao cho Trung t©m Du lÞch Sinh th¸i-V¨n hãa Phong Nha sö dông chi phÝ cho
c¸c häat ®éng cña Trung t©m. Nh− vËy, nguån thu tõ du lÞch ë Phong Nha-KÎ
Bµng ch−a ®−îc hç trî cho c¸c häat ®éng b¶o tån. §Çu n¨m 2006, H§ND tØnh
Qu¶ng B×nh ®+ ra NghÞ quyÕt, trong ®ã ngoµi 39% nguån thu tõ b¸n vÐ tham
quan trÝch cho VQG, th× UBND x+ S¬n Tr¹ch ®−îc h−ëng 3% vµ UBND
huyÖn Bè Tr¹ch ®−îc h−ëng 2% doanh thu tõ b¸n vÐ tham quan. Tuy nhiªn,
kh«ng ph¶i tÊt c¶ kinh phÝ nµy ®−îc UBND huyÖn Bè Tr¹ch vµ x+ S¬n Tr¹ch
chi cho häat ®éng b¶o tån. ChÝnh v× vËy, viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch hç trî cho
c¸c häat ®éng b¶o tån ë Phong Nha-KÎ Bµng lµ rÊt cÇn thiÕt. CÇn ph¶i x©y
dùng mét sè chÝnh s¸ch tËp trung vµo:
- T¨ng phÇn tr¨m ®Ó l¹i tõ nguån b¸n vÐ tham quan cho BQL VQG vµ ®Þa
ph−¬ng, ®ång thêi x©y dùng c¬ chÕ b¾t buéc BQL VQG, UBND huyÖn Bè
Tr¹ch vµ x+ S¬n Tr¹ch ph¶i chi cho c¸c häat ®éng b¶o tån tõ nguån ng©n s¸ch
trÝch l¹i tõ doanh thu b¸n vÐ tham quan.
- X©y dùng c¬ chÕ chÝnh s¸ch b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh
doanh du lÞch ë Phong Nha-KÎ Bµng hç trî cho c¸c häat ®éng b¶o tån (hiÖn
nay, do cã qu¸ Ýt c¸c doanh nghiÖp häat ®éng ë ®©y cho nªn Qu¶ng B×nh vÉn
ch−a x©y dùng ®−îc c¬ chÕ chÝnh s¸ch nµy).
143
- Hç trî kinh phÝ tõ c¸c ch−¬ng tr×nh môc tiªu, ®ång thêi tuyªn truyÒn,
vËn ®éng céng ®ång d©n c− trong vïng tham gia tÝch cùc vµo c«ng t¸c b¶o
tån; ph¶i xem b¶o tån lµ häat ®éng b¶o ®¶m lîi Ých kinh tÕ l©u dµi cho céng
®ång d©n c−.
- X©y dùng c¸c dù ¸n b¶o tån kªu gäi c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c tæ chøc
phi chÝnh phñ tµi trî. Cã c¬ chÕ qu¶n lý chÆt chÏ ®Ó nguån vèn cña c¸c dù ¸n
thùc sù ®−îc chi cho c«ng t¸c b¶o tån. Thùc tÕ, trong thêi gian võa qua, nhiÒu
dù ¸n cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, ODA, NGOs ®+ gãp hç trî tÝch cùc cho c¸c
häat ®éng b¶o tån ë Phong Nha-KÎ Bµng. NhiÒu tæ chøc nh− WWF, SNV,
CPI, ADB ®+ vµ ®ang triÓn khai c¸c dù ¸n trong ®ã cã hîp phÇn rÊt quan träng
lµ b¶o tån ë Phong Nha-KÎ Bµng.
- T¨ng c−êng ph−¬ng tiÖn c«ng t¸c, x©y dùng chÕ ®é −u ®+i ®èi víi c¸n
bé kiÓm l©m cña VQG, ®ång thêi n©ng cao phÈm chÊt ®¹o ®øc cña ®éi ngò
kiÓm l©m viªn ë ®©y.
tãM L¹I:
1. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, du lÞch Qu¶ng B×nh nãi chung vµ Du lÞch
PN-KB nãi riªng cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn v−ît bËc. TiÒm n¨ng du lÞch cña
PN-KB cßn rÊt lín vµ du lÞch PN-KB cßn cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n n÷a
trong t−¬ng lai. Tuy nhiªn, sù "bïng næ" vÒ du lÞch ®ang ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò
cÇn ph¶i gi¶i quyÕt. NhiÖm vô ®Æt ra ë ®©y lµ lµm sao ph¸t triÓn du lÞch ë
VQG PN-KB mét c¸ch bÒn v÷ng, ph¶i gi÷ g×n DSTNTG cho h«m nay vµ cho
c¸c thÕ hÖ mai sau.
2. §Ó ph¸t triÓn du lÞch ë PN-KB mét c¸ch bÒn v÷ng cÇn ph¶i x©y dùng
®−îc c¸c s¶n phÈm du lÞch ®éc ®¸o, hÊp dÉn, mang Ên t−îng cña mét
DSTNTG vµ ph¶i th©n thiÖn víi m«i tr−êng. C¸c s¶n phÈm du lÞch cÇn chó
träng ph¸t triÓn lµ Du lÞch sinh th¸i; Du lÞch kÕt hîp víi nghiªn cøu khoa häc,
144
víi c¸c ho¹t ®éng b¶o tån; Du lÞch V¨n ho¸-LÞch sö; Du lÞch lµng b¶n c¸c d©n
téc Ýt ng−êi; Du lÞch hang ®éng...
3. CÇn cã nhiÒu gi¶i ph¸p toµn diÖn, bÒn v÷ng c¶ vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸-x+
héi vµ m«i tr−êng míi lµm cho Du lÞch PN-KB ph¸t triÓn bÒn v÷ng h¬n. Trong
sè nhiÒu gi¶i ph¸p th× mét sè gi¶i ph¸p cÇn ph¶i ®−îc ®−a lªn hµng ®Çu vµ
ph¶i triÓn khai thùc hiÖn ngay tõ b©y giê, khi du lÞch PN-KB ®ang ë trong giai
®o¹n ph¸t triÓn ban ®Çu. Mét sè gi¶i ph¸p chÝnh lµ: Ph¸t triÓn kinh tÕ vïng lâi,
vïng ®Öm; B¶o tån c¸c gi¸ trÞ cña DSTNTG; B¶o tån, t«n t¹o vµ ph¸t triÓn tµi
nguyªn du lÞch; §µo t¹o nguån nh©n lùc vµ n©ng cao nhËn thøc cña céng ®ång
d©n c−; KhuyÕn khÝch ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cña
du lÞch...
4. §Ó triÓn khai c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn bÒn v÷ng du lÞch ë DSTNTG PN-
KB mét c¸ch cã hiÖu qu¶, cÇn cã c¸c nguån lùc tµi chÝnh; sù hç trî cña c¸c
doanh nghiÖp; sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph−¬ng;
sù tham gia tÝch cùc cña céng ®ång. Lµ mét tØnh cßn nghÌo, ng©n s¸ch tØnh
cßn h¹n hÑp, ®Ó triÓn khai ®ång bé, cã hiÖu qu¶ c¸c gi¶i ph¸t ph¸t triÓn du lÞch
bÒn v÷ng ë PN-KB, ngoµi viÖc huy ®éng nguån lùc cña ®Þa ph−¬ng, cña c¸c
doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch, Qu¶ng B×nh cÇn kªu gäi c¸c Tæ
chøc trong n−íc vµ quèc tÕ, c¸c Tæ chøc Phi ChÝnh phñ, chÝnh phñ c¸c n−íc
tµi trî nhÊt lµ trong Quy ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng, trong c¸c ho¹t
®éng b¶o tån, nghiªn cøu khoa häc, trïng tu t«n t¹o c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸-
lÞch sö, n©ng cao n¨ng lùc cña Ban Qu¶n lý VQG...
145
KÕt luËn
Ngµy nay, du lÞch lµ ngµnh c«ng nghiÖp lín nhÊt vµ ph¸t triÓn m¹nh
nhÊt trªn thÕ giíi víi tiÒm n¨ng kinh tÕ to lín. Du lÞch t¹o c«ng ¨n viÖc lµm,
t¨ng thu nhËp, t¨ng ng©n s¸ch, lµ nguån thu ngo¹i tÖ quan träng vµ ®èi víi c¸c
vïng s©u, vïng xa du lÞch lµ c«ng cô ®¾c lùc ®Ó xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Bªn c¹nh
®ã, du lÞch còng cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc kh«ng nhá ®èi víi m«i tr−êng, x+
héi vµ c¶ nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy, du lÞch bÒn v÷ng lµ xu h−íng ph¸t triÓn
cña ngµnh du lÞch cña tÊt c¶ c¸c n−íc trªn thÕ giíi; lµm sao ®¸p øng c¸c nhu
cÇu hiÖn t¹i cña du kh¸ch mµ vÉn b¶o ®¶m nh÷ng kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu
cho c¸c thÕ hÖ du lÞch t−¬ng lai. §èi víi c¸c Khu B¶o tån Thiªn nhiªn vµ
V−ên Quèc gia, ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng cã tÇm quan träng ®Æc biÖt. §©y lµ
nh÷ng vïng nh¹y c¶m cao víi c¸c biÕn ®éng, dÔ bÞ ph¸ huû, c¸c hÖ sinh th¸i
dÔ bÞ tæn th−¬ng, kh¶ n¨ng phôc håi thÊp khi bÞ tµn ph¸. N»m trong hÖ thèng
v−ên Quèc gia ë n−íc ta, Phong Nha-KÎ Bµng cã nh÷ng gi¸ trÞ næi bËt toµn
cÇu vÒ tÝnh ®éc ®¸o vÒ ®Þa chÊt, ®Þa h×nh ®Þa m¹o; tÝnh ®a d¹ng sinh häc víi
quÇn thÓ ®éng thùc vËt quý hiÕm vµ ®Æc h÷u hÑp; nh÷ng c¶nh quan bÝ hiÓm,
hoang s¬; hÖ thèng hang ®éng kú vü, ®éc ®¸o. Víi nh÷ng gi¸ trÞ ®éc ®¸o mang
tÝnh toµn cÇu, VQG Phong Nha-KÎ Bµng ®+ ®−îc UNESCO c«ng nhËn lµ Di
s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi vµo th¸ng 7/2003. ChÝnh v× vËy, nhiÖm vô ®Æt ra cho
chóng ta lµ ph¶i lµm sao ®Ó b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ cña Di s¶n, lµm sao
®Ó gi÷ g×n Di s¶n cho h«m nay vµ cho c¸c thÕ hÖ mai sau.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do ®ã, luËn ¸n "Ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng ë
Phong Nha-KÎ Bµng" lµ rÊt cÇn thiÕt ph¶i ®−îc quan t©m nghiªn cøu vµ cã
tÝnh cÊp b¸ch. LuËn ¸n ®+ tËp trung nghiªn cøu vµ ®¹t ®−îc mét sè kÕt qu¶
nh− sau:
146
1. Nghiªn cøu, xem xÐt c¬ së lý luËn vÒ ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng. Sau
khi ph©n tÝch hÖ thèng Du lÞch, luËn ¸n ®+ ®−a ra nh÷ng nguyªn t¾c ph¸t triÓn
du lÞch bÒn bÒn v÷ng vµ c¸c khuyÕn nghÞ ®èi víi ngµnh du lÞch trong viÖc ph¸t
triÓn du lÞch bÒn v÷ng. C¸c chiÕn l−îc ph¸t triÓn du lÞch trong nh÷ng hoµn
c¶nh, ®iÒu kiÖn cô thÓ cho tõng còng giai ®o¹n còng ®−îc ®Ò cËp ®Õn lµm c¬
së ®Ó ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn du lÞch trong tõng thêi kú. §Ó ®¸nh
gi¸ tÝnh bÒn v÷ng cña ph¸t triÓn du lÞch mét sè ph−¬ng ph¸p ®−îc ®−a ra phô
thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng khu du lÞch.
2. Nghiªn cøu thùc tiÔn ho¹t ®éng du lÞch cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi,
trong ®ã chó träng vµo ho¹t ®éng du lÞch t¹i c¸c v−ên Quèc gia, Khu B¶o tån
thiªn nhiªn. Tõ nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng vÒ ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng
còng nh− nh÷ng bµi häc tõ viÖc ph¸t triÓn du lÞch kh«ng bÒn v÷ng ë c¸c n−íc
trªn thÕ giíi chóng ta cã thÓ rót ra ®−îc nh÷ng bµi häc quý b¸u cho viÖc ho¹ch
®Þnh chiÕn l−îc vµ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho ngµnh du
lÞch n−íc ta.
3. Nghiªn cøu tiÒm n¨ng du lÞch cña Di s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi V−ên
Quèc gia Phong Nha-KÎ Bµng. §¸nh gi¸ tÝnh ®éc ®¸o, næi tréi, ®Æc s¾c cña tµi
nguyªn du lÞch thiªn nhiªn vµ nh©n v¨n cña Phong Nha-KÎ Bµng. §©y chÝnh
lµ c¬ së rÊt quan träng ®Ó ®Þnh h−íng x©y dùng c¸c s¶n phÈm du lÞch hÊp dÉn,
cã tÝnh bÒn v÷ng cao. Ngoµi ra, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x+ héi cña vïng
còng ®−îc quan t©m nghiªn cøu ®Ó cã mét c¸ch nh×n tæng qu¸t nh»m ®−a ra
c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn bÒn v÷ng cã hiÖu qu¶ vµ tÝnh thùc thi cao.
4. §¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch cña Phong
Nha-KÎ Bµng trong thêi gian qua. Ph©n tÝch nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc cña du
lÞch cho kinh tÕ-x+ héi trong vïng, nhÊt lµ trong viÖc t¹o ra viÖc lµm, t¨ng thu
nhËp cho céng ®ång d©n c− ®Þa ph−¬ng, tÝch cùc gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng ¶nh h−ëng tiªu cùc cña viÖc ph¸t triÓn du lÞch lªn
147
m«i tr−êng, x+ héi vµ kinh tÕ còng ®−îc nªu lªn vµ ph©n tÝch. B»ng nh÷ng
ph−¬ng ph¸p cô thÓ, tÝnh bÒn v÷ng cña ph¸t triÓn du lÞch ë Phong Nha-KÎ
Bµng ®+ ®−îc ®¸nh gi¸, qua ®ã chóng ta cã thÓ nh×n nhËn ®−îc r»ng, nÕu
kh«ng cã nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu th× sù "bïng næ" cña du lÞch ë ®©y trong
thêi gian qua sÏ g©y ra nh÷ng th¶m ho¹ ®èi víi Di s¶n trong t−¬ng lai.
5. Dùa trªn tiÒm n¨ng du lÞch, ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x+ héi vµ thùc tr¹ng ph¸t
triÓn du lÞch trong thêi gian qua, ®Þnh h−íng ph¸t triÓn du lÞch cho Qu¶ng
B×nh nãi chung vµ Phong Nha-KÎ Bµng nãi riªng ®+ ®−îc nghiªn cøu, ®Ò xuÊt.
§èi víi V−ên Quèc gia Phong Nha-KÎ Bµng, ®Þnh h−íng ph¸t triÓn c¸c s¶n
phÈm du lÞch ë ®©y cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. C¸c s¶n phÈm du lÞch ë
®©y kh«ng chØ ph¶i ®Æc s¾c, ®éc ®¸o, hÊp dÉn, mang ®Ëm tÝnh cña Di s¶n
Thiªn nhiªn ThÕ giíi mµ cßn ph¶i th©n thiÖn víi m«i tr−êng, gãp phÇn tÝch
cùc vµo c«ng t¸c b¶o tån c¸c gi¸ trÞ cña Di s¶n.
6. Nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng ë Phong Nha-KÎ Bµng ®+
®−îc nghiªn cøu, ®Ò xuÊt. §©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ
cña V−ên Quèc gia vµ cã tÝnh thùc thi cao. Nh÷ng gi¶i ph¸p nµy ®¶m b¶o cho
viÖc ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng c¶ vÒ m«i tr−êng, v¨n ho¸-x+ héi vµ kinh tÕ.
Tuy nhiªn, ®©y lµ mét ®Ò tµi liªn quan ®Õn nhiÒu lÜnh vùc vµ ®−îc ¸p
dông cho mét khu du lÞch lµ Di s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi cô thÓ vµ rÊt nh¹y
c¶m. V× vËy, luËn ¸n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ cÇn ®−îc tiÕp tôc
nghiªn cøu s©u réng h¬n. T¸c gi¶ mong muèn ®ãn nhËn nh÷ng lêi khuyªn,
nh÷ng gãp ý cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o, cña c¸c ®ång nghiÖp vµ cña c¸c nhµ
khoa häc.
148
danh môc c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu liªn quan
®· ®−îc c«ng bè
1. TrÇn TiÕn Dòng (2002), C¸c chiÕn l−îc ph¸t triÓn du lÞch, T¹p chÝ Du lÞch
ViÖt Nam th¸ng 8/2002.
2. TrÇn TiÕn Dòng (2003), Du lÞch Qu¶ng B×nh - nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
bÒn v÷ng, T¹p chÝ Du lÞch ViÖt Nam th¸ng 8/2003.
3. TrÇn TiÕn Dòng (2003), N©ng cao vai trß Qu¶n lý Nhµ n−íc trong ho¹t ®éng
kinh doanh du lÞch, T¹p chÝ Du lÞch ViÖt Nam th¸ng 10/2003.
4. TrÇn TiÕn Dòng (2004), Du lÞch Phong Nha-KÎ Bµng, mét n¨m sau khi
v−ên Quèc gia ®−îc c«ng nhËn lµ Di s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi, T¹p chÝ Sinh
ho¹t Chi bé th¸ng 10/2004.
5. TrÇn TiÕn Dòng (2005), "Ho¹t ®éng Du lÞch vµ nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao
vai trß qu¶n lý Nhµ n−íc trong lÜnh vùc Du lÞch trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng
B×nh", T¹p chÝ Ng−êi lµm b¸o th¸ng 1/2005.
6. TrÇn TiÕn Dòng (2005), Phong Nha-KÎ Bµng víi ph¸t triÓn du lÞch bÒn
v÷ng, T¹p chÝ Du lÞch ViÖt Nam th¸ng 5/2005.
7. TrÇn TiÕn Dòng (2005), Phong Nha-KÎ Bµng Di s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi,
T¹p chÝ Th«ng tin Qu¶ng c¸o ¶nh Th−¬ng m¹i th¸ng 6/2005.
149
Tµi liÖu tham kh¶o
TiÕng ViÖt
1. Vò TuÊn C¶nh, §Æng Duy Lîi, Lª Th«ng, NguyÔn Minh TuÖ (1993), Tæ
chøc lInh thæ du lÞch ViÖt Nam, ViÖn Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn Du lÞch,
Hµ Néi.
2. Lª Xu©n C¶nh, Tr−¬ng V¨n L+, §Æng ThÞ §¸p, Hå Thu Cóc vµ nnk
(1997), KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ ®a d¹ng sinh häc t¹i khu Phong Nha - KÎ
Bµng (Qu¶ng B×nh), B¸o c¸o UNDP/WWF/RAS 93/102, Hµ Néi.
3. Côc §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n ViÖt Nam (2003), Di s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi
V−ên Quèc gia Phong Nha - KÎ Bµng, Qu¶ng B×nh, ViÖt Nam, Hµ Néi.
4. Côc M«i tr−êng - Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng (1998), Bªn kia
ch©n trêi xanh, Tourism Concern, WWF - UK, Hµ Néi
5. §oµn Liªng DiÔm (2003), Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng ë
thµnh phè Hå ChÝ Minh ®Õn n¨m 2010, LuËn ¸n TiÔn sÜ, Tr−êng §¹i häc
Kinh tÕ thµnh phè Hå ChÝ Minh.
6. NguyÔn Xu©n §Æng, Ph¹m NhËt, Ph¹m Träng C¶nh, Hendrichsen D.
(1998), KÕt qu¶ ®iÒu tra nghiªn cøu khu hÖ thó ë Phong Nha - KÎ Bµng
(Qu¶ng B×nh), B¸o c¸o cho FFI - Indochina, Hµ Néi.
7. NguyÔn V¨n §Ýnh, Ph¹m Hång Ch−¬ng (1998), Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ kinh
doanh l÷ hµnh, NXB Thèng kª, Hµ Néi.
8. NguyÔn §×nh Hßa, Vò V¨n HiÕn (2001), Du lÞch bÒn v÷ng, NXB §¹i häc
Quèc gia, Hµ Néi.
9. IUCN (1998), TuyÓn tËp b¸o c¸o, Héi th¶o KÕ ho¹ch Du lÞch céng ®ång
Sapa, Hµ Néi.
10. IUCN, VNAT, ESACP (1999), TuyÓn tËp B¸o c¸o, Héi th¶o X©y dùng
chiÕn l−îc Quèc gia vÒ ph¸t triÓn Du lÞch sinh th¸i ë ViÖt Nam, Hµ Néi.
150
11. Meijboom M., Hå ThÞ Ngäc Lanh (2002), HÖ ®éng thùc vËt ë Phong Nha
- KÎ Bµng vµ Hin NËm N«, Dù ¸n WWF: Liªn kÕt Hin NËm N« vµ Phong
Nha - KÎ Bµng th«ng qua b¶o tån song hµnh.
12. NguyÔn Quang Mü (2003), Nghiªn cøu c¶nh quan ®Þa h×nh karst v−ên
Quèc gia Phong Nha - KÎ Bµng phôc vô du lÞch, Kû yÕu Héi th¶o "Phong
Nha - KÎ Bµng víi Con ®−êng Di s¶n ThÕ giíi t¹i miÒn Trung", Qu¶ng
B×nh.
13. Lª V¨n Lanh (1999), Du lÞch sinh th¸i trong c¸c Khu b¶o tån Tù nhiªn ë
ViÖt Nam, TuyÓn tËp Héi th¶o "X©y dùng chiÕn l−îc Quèc gia ph¸t triÓn
du lÞch sinh th¸i ë ViÖt Nam, Hµ Néi.
14. Lª V¨n Lanh, MacNeil D.J. (1995), Du lÞch sinh th¸i ë ViÖt Nam - triÓn
väng cho viÖc b¶o tån vµ sù tham gia cña ®Þa ph−¬ng, TuyÓn tËp b¸o c¸o
Héi th¶o Quèc gia vÒ "C¸c v−ên Quèc gia vµ c¸c vïng b¶o vÖ ë ViÖt Nam,
Hµ Néi.
15. Ph¹m Trung L−¬ng (2002), Du lÞch sinh th¸i - nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ
thùc tiÔn ph¸t triÓn ë ViÖt Nam, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi.
16. Ph¹m Trung L−¬ng, NguyÔn Tµi Cung (1997), Tæ chøc ho¹t ®éng du lÞch
trong c¸c Khu b¶o tån, TuyÓn tËp B¸o c¸o Héi th¶o Quèc gia vÒ "Sù tham
gia cña Céng ®ång ®Þa ph−¬ng trong viÖc Qu¶n lý vµ B¶o vÖ c¸c Khu B¶o
tån Thiªn nhiªn ViÖt Nam, TP. Hå ChÝ Minh.
17. Ph¹m Trung L−¬ng, NguyÔn Tµi Cung (1997), Ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i
víi viÖc sö dông rõng vµ m«i tr−êng rõng, TuyÓn tËp B¸o c¸o Héi th¶o
Quèc gia vÒ "Tæ chøc, Qu¶n lý vµ Quy ho¹ch hÖ thèng rõng ®Æc tr−ng".
18. TrÇn Nghi, nnk (2003), TÝnh ®a d¹ng ®Þa chÊt, ®Þa m¹o cÊu thµnh Di s¶n
Thiªn nhiªn ThÕ giíi cña khu vùc Phong Nha - KÎ Bµng, Kû yÕu Héi th¶o
"Phong Nha - KÎ Bµng víi Con ®−êng Di s¶n ThÕ giíi t¹i miÒn Trung",
Qu¶ng B×nh.
151
19. TrÇn Nh¹n (1996), Du lÞch vµ kinh doanh du lÞch, NXB V¨n hãa - Th«ng
tin, Hµ Néi.
20. Vò Oanh, Phong Nha ®Ñp nhÊt ThÕ giíi, T¹p chÝ Toµn c¶nh vµ D− luËn, sè
48 (th¸ng 7/1994).
21. Vò V¨n Ph¸i (2003), §Æc ®iÓm hang ®éng karst Phong Nha - KÎ Bµng, Kû
yÕu Héi th¶o "Phong Nha - KÎ Bµng víi Con ®−êng Di s¶n ThÕ giíi t¹i
miÒn Trung", Qu¶ng B×nh.
22. Së Khoa häc, c«ng nghÖ vµ m«i tr−êng Qu¶ng B×nh (2002), Phong Nha -
KÎ Bµng tõ t− liÖu tæng quan, tæng hîp c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ
Phong Nha - KÎ Bµng, Qu¶ng B×nh.
23. Së Th−¬ng m¹i vµ Du lÞch Qu¶ng B×nh (2001), Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn du
lÞch thêi kú 2001 - 2005, Qu¶ng B×nh.
24. Së Th−¬ng m¹i vµ Du lÞch Qu¶ng B×nh (2004), S¶n s¶n Thiªn nhiªn ThÕ
giíi Phong Nha - KÎ Bµng, s¸ch giíi thiÖu, Qu¶ng B×nh.
25. Së Th−¬ng m¹i vµ Du lÞch Qu¶ng B×nh (2004), S¶n s¶n Thiªn nhiªn ThÕ
giíi Phong Nha - KÎ Bµng víi Con ®−êng Di s¶n ThÕ giíi t¹i miÒn Trung,
kû yÕu Héi th¶o, Qu¶ng B×nh.
26. Së Th−¬ng m¹i vµ Du lÞch Qu¶ng B×nh (2004), Du lÞch Qu¶ng B×nh, s¸ch
h−íng dÉn Du lÞch, Qu¶ng B×nh.
27. NguyÔn NghÜa Th×n (2003), §¸nh gi¸ tÝnh ®a d¹ng sinh häc ë v−ên Quèc
gia Phong Nha - KÎ Bµng tØnh Qu¶ng B×nh, Kû yÕu Héi th¶o "Phong Nha
- KÎ Bµng víi Con ®−êng Di s¶n ThÕ giíi t¹i MiÒn Trung", Qu¶ng B×nh.
28. Tæng Côc Du lÞch (2005), "Giíi thiÖu s¸ch cÈm nang vÒ ph¸t triÓn du lÞch
bÒn v÷ng", Héi ®ång khoa häc - Tæng Côc Du lÞch, Hµ Néi.
152
29. Tæng Côc Du lÞch (2004), Kû yÕu Héi th¶o "B¶o vÖ m«i tr−êng du lÞch,
Tæng Côc Du lÞch, Hµ Néi.
30. Tæng Côc Du lÞch (2001), Quy ho¹ch Tæng thÓ ph¸t triÓn Du lÞch vïng Du
lÞch B¾c Trung bé ®Õn n¨m 2010 vµ ®Þnh h−íng ®Õn n¨m 2020, B¸o c¸o
Tæng hîp, Hµ Néi.
31. Tæng Côc Du lÞch, Fundeso (2003), X©y dùng n¨ng lùc vµ Ph¸t triÓn Du
lÞch ë ViÖt Nam", Tµi liÖu Dù ¸n, Hµ Néi.
32. NguyÔn Th¸i Tù, NguyÔn Xu©n Khoa, Lª ViÕt Th¾ng (1999), Khu hÖ c¸ Phong
Nha, Héi th¶o §a d¹ng sinh häc B¾c Tr−êng S¬n, NXB §HQG Hµ Néi.
33. ñy ban nh©n d©n tØnh Qu¶ng B×nh (1998), X©y dùng V−ên Quèc gia Phong
Nha - KÎ Bµng, Dù ¸n ®Çu t−, Qu¶ng B×nh.
34. ViÖn Nghiªn cøu ph¸t triÓn du lÞch - Tæng Côc Du lÞch (2002), C¬ së khoa
häc vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn du lÞch ë ViÖt Nam, ®Ò tµi khoa häc - c«ng ngh
®éc lËp cÊp Nhµ n−íc, Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng Tæng Côc
Du lÞch, Hµ Néi.
35. ViÖn Nghiªn cøu ph¸t triÓn Du lÞch (1998), Héi th¶o vÒ Du lÞch sinh th¸i
vµ Ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë ViÖt Nam, Hµ Néi.
TiÕng Anh:
36. Bassel H. (1999), Indicator for Sustainable Development: Theory, Method,
Application, IISD, Winnipeg, Manitorba, Canada.
37. Eagles P.F.J., McCool S.F. and Hynes D. (2002), Sustainable Tourism in
Protected Areas. Gruidelines of Planning and Management, IUCN,
WCPA Best Practice Protected Areas Guidelines Series No.8, Gland.
153
38. Godfrey K.B (1994), Susstainable Tourism. What is it really?, United
Nationals Economic and Social Council, Cyprus.
39. Hamilton - Smith E. (2002), Report of Visit to Phong Nha/Ke Bang, IUCN
Task Force on Cave and Karst Management.
40. Hens L. (1998), Tourism and Environment, M.Sc. Course, Free University
of Brussel, Belgium.
41. Honey M. (1999), Ecotourism and Sustainable Development. Who Owns
Paradise? Island Press, Washington D.C.
42. Hunter C., Green H. (1995), Tourism and the Environment: A
Susstainable Relationship, Routledge.
43. Inskeep, E. (1995), National and Regional Tourism planning:
Metholodogies and Case Studies, Routledge, London.
44. Lafferty W.M., Langhelle O.(1999), Towards Sustainable Development:
On the Goals of Development and the Conditions, Macmillan, USA.
45. Machado A. (2003), Tourism and Sustainable Development, Capacity
Building for Tourism Development in VietNam, VNAT and FUDESO,
VietNam.
46. Machado A. (1990), Ecology, Environment and Development in the
Canary Islands, Santa Cruz de Tenerife.
47. Manning E.W. (1996), Carrying Capacity and Environmenttal Indicators,
WTO News. June/1996.
48. Mowforth M. and Munt I. (1998), Tourism and Sustainability: New
Tourism in the Third World, Routledge, Lodon.
49. Nikolova A. and Hens L. (1998), Sustainable Tourism, Free University of
Brussel, Belgium.
154
50. Rob H., Griffin T., Williams P., Heath E., and Toepper L. (2001),
Sustainable Tourism: A Global Perspective, Butterworth - Heinemann,
Oxford, UK.
51. Stabler M.J. (1997), Tourism and Sustainability: Principles to Practice,
Oxon CAB International, Wallingford.
52. Swarbrook J. (1999), Sustainable Tourism Management, Cabi
International, Wallingford.
53. Twynam D., Johnston M., Payne B., and Kingston S. (1998), Ecotourism
and Sustainable Tourism Guidelines, Lakehead University, Thunder Bay,
Ontario, Canada.
54. UNEP (1995), Environmental Codes of Conduct for Tourism, Paris:
United Nations Environment Programme.
55. Wong P.P. (1993), Tourism vs Environment: The Case for Coastal Areas,
Kluwer Acad. Publication, Netherlands.
56. WTO (2002), Sustainable Development of Tourism: A Compilation of
Good Practices, Madrid.
57. Wurm S. (1999), A Preliminary Feasibility Study of Eco - Tourism as Part
of a Sustainable Conservation Strategy for Phong Nha - Ke Bang Nature
Reserve, Quang Binh Province, VietNam.
58. WWF (1990), Roads to Ruin, Word Wide Fund for Nature.
155
Phô lôc
B¶ng 1: Danh môc c¸c hang ®éng trong hÖ thèng hang Vßm
Sè
TT
Tªn hµng
ChiÒu dµi n»m
ngang (m)
§é s©u (m)
1 Hang Vßm 15.050 145
2 Hang §¹i C¸o 1.645 28
3 Hang DuËt (hang Mª Cung) 3.927 45
4 Hang C¶ (Pitch Cave) 1.500 60
5 Hang Hæ 1.616 46
6 Hang V−ît (Over Cave) 3.244 103
7 Hang Ng−êi Lïn 845 94
8 Hang Rôc (Carrong) 2.800 30
9 Hang Dany 250 30
10 Hang Mai An Tiªm (Water
Melon)
400 25
Tæng chiÒu dµi 31.277
B¶ng 2: Danh môc c¸c hang ®éng trong hÖ thèng hang Phong Nha
Sè
TT
Tªn hµng
ChiÒu dµi n»m
ngang (m)
§é s©u (m)
1 Hang Phong Nha 7.729 83
2 Hang Tèi 5.558 80
3 Hang En 736 0
4 Hang Chµ An 667 15
5 Hang Thung 3.351 133
6 Hang Ðn 1,645 49
7 Hang Khe Tiªn 520 15
8 Hang Khe Ry 18.902 141
9 Hang Khe Thi 35 20
10 Hang Phong Nha Kh« 981 25
11 Hang L¹nh 3.753 114
12 Hang C¸ 361 14
13 Hang D¬i 453 -24
156
B¶ng 3: Danh môc c¸c hang kh¸c ë Qu¶ng B×nh
Sè
TT
Tªn hµng
ChiÒu dµi n»m
ngang (m)
§é s©u (m)
1 Hang Rôc Mßn 2,863 49
2 Hang Tiªn 2,500 51
3 Hang ChÐn Chuét 279 15
4 Hang Minh CÇm 246 15
5 Hang Th«ng 193 10
6 Hang Bµn Cê 144 6
7 Hang Kh¸i (Hang Hæ) 100 5
8 Hang Ba S¸u 140 38
9 Hang C©y Tre 160 5
10 Hang Nhµ M¸y 150 0
11 Hang D¬i 125 10
12 Hang La Ken I 30 0
13 Hang La Ken II 250 10
14 Hang T«n 30 0
Tæng chiÒu dµi 7,210
Nguån: Di s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi V−ên Quèc gia Phong Nha - KÎ Bµng -
Côc §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n ViÖt Nam
157
B¶ng 4: Danh s¸ch thùc vËt ®Æc h÷u cña ViÖt Nam
ë Phong Nha - KÎ Bµng
Sè TT Tªn khoa häc Tªn ViÖt Nam
1 Burretiodendronhsienmu NghiÕn
2 Cryptocarya lenticellata Nanh chuét
3 Deutzianthus tonkinensis Mä
4 Eberhardtia tonkinensis M¾c niÔng
5 Heritiera macrophylla Cui l¸ to
6 Hopea sp T¸u ®¸
7 Illicium parviflorum Håi nói
8 Litsea baviensis Bêi lêi Ba V×
9 Madhuca pasquieri SÕn mËt
10 Michelia faveolata Giæi nhung
11 Pelth«phrum tonkinensis Lim xÑt
12 Sªmcarpus annamensis S−ng nam
13 Sindora tonkinensis Gô lau
(Theo Vietnam Forest Trees (Vò V¨n Dòng et al - Vietnam Agicultural
Publishing House)
Nguån: Di s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi v−ên Quèc gia Phong Nha -
KÎ Bµng - Côc §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n ViÖt Nam.
158
B¶ng 5: Danh s¸ch thùc vËt bÞ ®e däa ë V−ên Quèc gia
Phong Nha - KÎ Bµng
TT Tªn khoa häc Tªn ViÖt Nam
S¸ch ®á
ViÖt
Nam
S¸ch
®á
IUCN
H×nh th¸i
1 Acer oblongum ThÝch thu«m E Gç lín
2 Annamocarya sinensis Chß ®+i V R Gç lín
3 Anoetochilus setaceus Lan kim tuyÕn E C©y th¶o
4 Aquilaria crassna TrÇm E Gç lín
5 Ardisia silvestris L¸ kh«i V D©y leo
6 Breynia grandiflora DÐ lín R
7 Burretiodendron tonkinensis NghiÕn V V Gç lín
8 Calamus dioicus M©y t¾t R D©y leo
9 Calamus platy©cnthus Song mËt V D©y leo
10 Calamus poilanei Song bét K V D©y leo
11 Callophyllum calaba Cång tÝ ©n V Gç lín
12 Callophyllum touranense Cång chai R R Gç lín
13 Cephalotaxus h©innensis PhØ l−îc R V Gç T. b×nh
14 Chen«pdium ambrosioides DÇu giun I D©y leo
15 Chukrasia tabularis L¸t K Gç lín
16 Cyanotis burmaniana Thµi lµi bÝch trai R Day trßn
17 Cinnamomum mairei Re mai E Gç
18 Coscinium fenestratum Vµng ®¾ng V E D©y leo
19 Cycas balansae TuÕ nói ®¸ V C©y bôi
20 Dacrydium pierrei Hoµng ®µn gi¶ K Gç lín
21 Dalbergia cochichinensis CÈm lan nam V Gç lín
22 Dalbergia tonkinensis S−a V V Gç lín
23 Dendrobium amabile Hoµng th¶o R C©y th¶o
24 Drynariafortuinei Cèt to¸i bæ T B× sinh
25 Dialium cochinchinensis Xoay V Gç lín
26 Eodia simplicifolia Ba g¹c ®¬n R Gç nhá
27 Fokienia hodginsii P¬ mu K R Gç lín
28 Garcinia fagraeoide Trai R Gç lín
29 Helicia gramdifolia M¹ s−a l¸ lín R Gç T. b×nh
159
TT Tªn khoa häc Tªn ViÖt Nam
S¸ch ®á
ViÖt
Nam
S¸ch
®á
IUCN
H×nh th¸i
30 Hopea hainanensis Sao H¶i Nam K E Gç lín
31 Hopea pierrei KiÒn kiÒn K Gç lín
32 Hypericum japonycum Ban I Gç nhá
33 Illicium parviflorum Håi nói E Gç nhá
34 Livistona chinenses L¸ nãn R Bôi
35 Madhuca hainanensis SÕn H¶i Nam V Gç lín
36 Madhuca pasquieri SÕn mËt T E Gç lín
37 Manglietia rufibarbata Giæi xanh E Gç lín
38 Markhamia stipulata §inh V Gç lín
39 Milientha suavis S¾ng K Gç nhá
40 Morinda offcicanalis Ba kÝch K D©y leo
41 Negegia fleuryi Kim giao V V Gç lín
42 Parashorea chinensis Chß chØ R R Gç lín
43 Platanus kerri Chß n−íc T Gç lín
44 Podocarpus nrrifolius Th«ng tre R Gç T. b×nh
45 Pterocarpus acrocarpus Gi¸ng h−¬ng V Gç lín
46 Rawolfia verticillata Ba g¹c V C©y bôi
47 Schoutenia hypoleuca S¬n tÇn V Gç lín
48 Sindora tonkinensis Gô V Gç lín
49 Smilax glabra Thæ phôc linh T D©y leo
50 Tarrietia javanica Huûnh V Gç lín
51 Zenia insignis Muång l¸ ®á R Gç nhá
Tæng sè 38 25
Ghi chó: E: §ang nguy cÊp (Endangered), (S¸ch §á VN/IUCN); T: BÞ
®e däa (Threatened), (S¸ch §á VN/IUCN; V: DÔ tæn th−¬ng Vulnerable,
(S¸ch §á VN/CN); R: HiÕn (Rare), (S¸ch §á VN/IUCN); I: Ch−a x¸c ®Þnh
(Indeterminate), (S¸ch §á IUCN); K: BiÕt ch−a ®Çy ®ñ (Insufficiently known),
(S¸ch §á VN).
Nguån: Di s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi V−ên Quèc gia Phong Nha -
KÎ Bµng - Côc §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n ViÖt Nam.
160
B¶ng 6: Danh s¸ch c¸c loµi thñ bÞ ®e däa
ë Phong Nha - KÎ Bµng
TT Tªn khoa häc Tªn ViÖt Nam S¸ch ®á
ViÖt Nam
S¸ch ®á
IUCN
1 Aonyx cinerea R¸i c¸ vuèt bÐ V LR
2 Arctictis binturong CÇy mùc V
3 Arctogalidia trivirgata CÇy tai tr¾ng R
4 Bos gaurus Bß tãt E
5 Capricornis sumatraensis S¬n d−¬ng V VU
6 Cuon alpinus Sãi ®á E VU
7 Cynocephalus variegatus Chån d¬i R
8 Cynopterus brachyotis D¬i chã tai ng¾n R
9 Elephas maximus Voi V EN
10 Felis marmorata MÌo gÊm DD
11 Felis temmincki Beo löa R
12 Helarctos malayanus GÊu chã E DD
13 Hylopetes alboniger Sãc gay ®en tr¾ng R
14 Ia io D¬i i« R LR
15 Lutra lutra R¸i c¸ th−êng T
16 Lutra perspirsicilata R¸i c¸ l«ng m−ît V VU
17 M©cca arctoides KhØ mÆt ®á R VU
18 MMacaca assamensis KhØ mèc R VU
19 Macaca mulatta KhØ vµng LR
20 Macaca nemestrina KhØ ®u«i lîn R VU
21 Manis javania Tª tª java LR
22 Megamuntiacus vuquangensis Mang lín R
23 Melogale personata Chån b¹c m¸ B¾c R
161
TT Tªn khoa häc Tªn ViÖt Nam S¸ch ®á
ViÖt Nam
S¸ch ®á
IUCN
24 Myotis siligorensis D¬i tai sä cao R
25 Neofelis nebulosa B¸o gÊm E VU
26 Nycticebus coucang Cu li lín R
27 Nycticebus pygmaeus Cu li nhá R VU
28 Panthera pardus B¸o hoa mai E
29 Panthera tigris Hæ E EN
30 Petaurista petaurista Sãc bay lín R
31 Pseudoryx nghetinhensis Sao la E EN
32 Pygathrix nemaeus nemaeus Chµ v¸n ch©n n©u E EN
33 Selenarctos thibetanus GÊy ngùa E VU
34 Sus sp Chµo vao K
35 Trachypithecus francoisiebenus Voäc ®en tuyÒn K
36 Trachypithecus francoisihatinhensis Voäc ®en Hµ TÜnh R
37 Tragulus javanicus
Cheo cheo Nam
D−¬ng
V
38 Viverra megaspila GÇy gi«ng säc E
Tæng céng 35 19
Chó thÝch:
- Møc ®é ®e däa trong s¸ch §á ViÖt Nam:
E: Endangered - §ang nguy cÊp; V: Vulnerable - DÔ tæn th−¬ng; R: Rare -
HiÕm; T: Threatened - BÞ ®e däa; K: Insuffciently Known - BiÕt ch−a chÝnh x¸c.
- Møc ®é ®e däa trong s¸ch §á IUCN:
EN: Endangered - §ang nguy cÊp; VU: Vulnerable - DÔ tæn th−¬ng; LR:
Lower Risk - Rñi ro thÊp; DD: Data deficient - ThiÕu tµi liÖu.
Nguån: Di s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi V−ên Quèc gia Phong Nha -
KÎ Bµng - Côc §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n ViÖt Nam.
162
B¶ng 7: Danh s¸ch c¸c loµi chim bÞ ®e däa ë Phong Nha - KÎ Bµng
TT Tªn khoa häc Tªn ViÖt Nam
S¸ch ®á
ViÖt Nam
S¸ch
®á
IUCN
1 Aceros nipalensis NiÖc cæ hung VU
2 Aceros undulatus NiÖc má v»n T
3 Alcippe rufogularis L¸ch t¸ch häng hung LR
4 Berenicornis comatus NiÖc ®Çu tr¾ng E
5 Buceros bicornis Hång hoµng T
6 Carpococcyx renauldi Ph−ím ®Êt T LR
7 Cissa hypoleuca GiÎ cïi bông vµng LR
8 Icthyophaga humilis DiÒu c¸ bÐ LR
9 Jabouilleia danjoui Kh−íu ná dµi T VU
10 Lophura diardi Gµ l«i h«ng tÝa T VU
11 Lophura edwardsi Gµ l«i lam mµo tr¾ng CR
12 Lophura hatinhensis Gµ l«i lam ®u«i tr¾ng E EN
13 Lophura imperialis Gµ l«i lam mµo ®en E CR
14 Lophura nycthemera berliozi Gµ l«i tr¾ng E
15 Macronous kelleyi ChÝch ch¹ch m¸ x¸m LR
16 Magacery lugubris Bãi c¸ lín T
17 Niltava davidi §íp ruåi c»m ®en
18 Pavo muticus C«ng VU
19 Picus rabieri Gâ kiÕn xanh cæ ®á VU
20 Pitta cyanea §u«i côt ®Çu ®á R
21 Pitta elliotii §u«i côt bông v»n T LR
22 Pitta soror §u«i côt ®Çu x¸m LR
23 Ptilolaemus tickelli NiÖc n©u T LR
24 Rheinartia ocellata TrÜ sao T VU
25 Stachyris herberti Kh−íu ®¸ mun VU
26 Strix leptogrammica Hï R
27 Urocissa whiteheadi GiÎ cïi vµng LR
Tæng céng 15 19
Chó thÝch:
- Møc ®é ®e däa trong s¸ch §á ViÖt Nam:
E: Endangered - §ang nguy cÊp; R: Rare - HiÕm; T: Threatened - BÞ ®e däa.
- Møc ®é ®e däa trong s¸ch §á IUCN:
CR: Critically Endangered - RÊt nguy cÊp; EN: Endangered - §ang nguy
cÊp; VU: Vulnerable - DÔ tæn th−¬ng; LR: Lower Risk - Rñi ro thÊp.
Nguån: Di s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi V−ên Quèc gia Phong Nha -
KÎ Bµng - Côc §Þa chÊt lµ Kho¸ng s¶n ViÖt Nam.
163
B¶ng 8: C¸c loµi Bß s¸t vµ L−ìng c− bÞ ®e däa
ë Phong Nha - KÎ Bµng
TT Tªn khoa häc Tªn ViÖt Nam
S¸ch ®á
ViÖt
Nam
S¸ch
®á
IUCN
1 Acanthosaura lepidogaster ¤ r« v¶y T
2 Bombina maxima Cãc tÝa R
3 Bufo galeatus Cãc rõng R
4 Bungarus fasciatus R¾n c¹p nong T
5 Cistolemmys galbinifrons Rïa hép tr¸n vµng V
6 Cuora trifasciata Rïa hép ba v¹ch V EN
7 Gekko gekko T¾c kÌ T
8 Indotestudo elongata Rua nói vµng V VU
9 Manouria impressa Rïa nói viÒn V VU
10 Naja naja R¾n hæ mang T
11 Ophiophagus hannah R¾n hæ chóa E
12 Palea steindachneri Ba ba gai LR
13 Physignathus cocincinus Rång ®Êt T
14 Platystenum megacephalum Rïa ®Çu to R
15 Ptyas korros R¾n r¸o th−êng T
16 Ptyas mucosus R¾n r¸o tr©u V
17 Python mulutus Tr¨n ®Êt V LR
18 Rana andersoni Chµng An®ecs¬n T
19 Sacalia quadriocellata Rïa bèn m¾t T
20 Varanus salvator K× ®µ hoa V
Tæng sè 18 6
Chó thÝch:
- Møc ®é ®e däa trong s¸ch §á ViÖt Nam:
E: Endangered - §ang nguy cÊp: V: Vulenrable - DÔ tæn th−¬ng; R: Rare -
HiÕm; T: Threatened - BÞ ®e däa.
- Møc ®é ®e däa trong s¸ch §á IUCN:
EN: Endangered - §ang nguy cÊp; VU: Vulnerable - DÔ tæn th−¬ng; LR:
Lower Risk - Rñi ro thÊp.
Nguån: Di s¶n Thiªn nhiªn ThÕ giíi V−ên Quèc gia Phong Nha -
KÎ Bµng - Côc §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n ViÖt Nam.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- LA_TranTienDung.pdf