Đề tài Phát triển du lịch làng nghề truyền thống tại làng gốm Bát Tràng

đến học việc và trở thành thợ tại làng. Nguồn nhân lực để phát triển du lịch còn mỏng và yếu đặc biệt là đội ngũ cán bộ nhân viên phục vụ trực tiếp cho ngành du lịch như cán bộ quản lý du lịch, HDV du lịch. Hiện nay làng gốm Bát Tràng chưa có một cán bộ nào được đào tạo qua các trường lớp, có chuyên môn nghiệp vụ về du lịch, chỉ mới có một vài con em trong làng theo học chuyên ngành du lịch, được đào tạo chính quy, có chuyên môn nghiệp vụ nhưng lại không về công tác, phục vụ tại làng. 2.1.4. Thực trạng về chính sách phát triển du lịch làng gốm Bát Tràng. Thành phố Hà Nội và Sở du lịch chưa có những dự án đầu tư, và giải pháp phát triển du lịch tại làng gốm Bát Tràng thực sự có hiệu quả. Hoặc có dự án đầu tư thì lại gặp rất nhiều khó khăn trong việc triển khai đưa các dự án vào thực tế. Từ năm 1999 UBND thành phố đã tích cực tập trung chỉ đạo các sở, ngành cùng tham gia để hoàn chỉnh "bản quy hoạch chi tiết làng nghề truyền thống Bát Tràng". Kế hoạch gồm có: Cải tạo và nâng cấp đường liên xã qua Bát Tràng (gắn với thoát nước và chiếu sáng); cải tạo và nâng cấp hệ thống điện, nước và xây dựng cảng Bát Tràng. Thực tế là đoạn đường từ đê qua làng Giang Cao và UBND xã đến làng cổ Bát Tràng mới được hoàn thành khoảng 3/4 còn đoạn từ đê qua làng Giang Cao đến Bát Tràng thì vẫn chưa được hoàn thành, đường điện chiếu sáng ở địa phận xã Bát Tràng cũng chưa được tiến hành xây lắp. Đặc biệt là thành phố Hà Nội nói chung và huyện Gia Lâm nói riêng chưa có những chính sách cho vay vốn khuyến khích phát triển mở rộng sản xuất, kinh doanh tại làng gốm Bát Tràng. Chính quyền xã Bát Tràng thì chưa thật sự vào cuộc, chưa cớ những biện pháp, việc làm cụ thể để thúc đẩy làng gốm Bát Tràng phát triển. 2.1.5. Hoạt động quảng bá để thu hút khách du lịch tại làng gốm Bát Tràng . Bát Tràng đã xây dựng được một số trang Web giới thiệu, quảng bá về thương hiệu gốm Bát Tràng cũng như hình ảnh của làng tới du khách trong và ngoài nước. Làng đã có biểu tượng, logo riêng cho gốm sứ Bát Tràng. Xây dựng được thương hiệu gốm trong lòng bạn bè trong nước cũng như quốc tế. Nhưng các trang web về Bát Tràng nội dung chưa phong phú, đa dạng. Hầu hết đây mới chỉ là những trang web của các cơ sở kinh doanh tư nhân lập ra để quảng cáo cho công ty mình, cho các sản phẩm của mình chứ gần như không nói gì đến làng nghề và quảng bá giới thiệu du lịch làng nghề. Có duy nhất trang: Battrang.info là trang thông tin chung của cả làng nhưng thông tin còn quá sơ sài, đặc biệt là những thông tin về du lịch. Chưa có một ấn phẩm sách, báo, tạp chí nào cụ thể và đầy đủ thông tin để giới thiệu về Bát Tràng cho du khách cũng như những người quan tâm muốn tìm hiểu về làng gốm Bát Tràng. Bát Tràng đã tham gia rất nhiều cuộc hội chợ, triển lãm về hàng thủ công mỹ nghệ của Việt Nam trong nước cũng như ở nước ngoài. Và đã được công nhận là một trong những làng nghề thủ công truyền thống tiêu biểu của Việt Nam. Đặc biệt, là cuộc triển lãm các sản phẩm thủ công truyền thống của Việt Nam tại Hoàng Thành Thăng Long vừa diễn ra tư ngày 29/4 đến 4/5/2008 nhân dịp chuẩn bị kỉ niệm 1000 năm Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội. Qua các cuộc hội chợ, triển lãm này du khách biết được nhiều hơn về làng gốm Bát Tràng cũng như sản phẩm gốm Bát Tràng. Bát Tràng đã xây dựng được những không gian riêng cho du khách có thể tìm hiểu về gốm Bát Tràng đó chính là các xưởng sản xuất gốm trong làng và cả một hội trường tầng 2 của chợ gốm được xây dựng dành riêng cho du khách, để du khách có thể tự mình thử tài làm một thợ gốm với một số khâu khác nhau của quá trình làm gốm từ vuốt nặn đến tô vẽ sản phẩm gốm. Tại Bát Tràng đã có được một bảo tàng gốm tư nhân - bảo tàng gốm Vạn Vân. Bảo tàng vừa mang ý nghĩa lịch sử, vừa mang ý nghĩa tâm linh góp phần lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống. Đây là một việc làm vô cùng có ý nghĩa để du lịch làng gốm Bát Tràng có thể phát triển lâu dài. Tại Bát Tràng đã bắt đầu có sự phối hợp giữa chính quyền địa phương và người dân trong hoạt động du lịch. Đặc biệt là ý thức của người dân trong việc phát triển du lịch, đó là thái độ niềm nở, thân thiện của người dân với khách du lịch.Tuy nhiên, theo nhận xét của những chuyên gia du lịch, người dân Bát Tràng mới chỉ quan tâm đến việc bán các sản phẩm hàng hóa của làng nghề cho khách mà chưa quan tâm đến việc thu hút khách từ chính hoạt động tạo ra sản phẩm của làng nghề. Trong tổ chức,quản lý và quy hoạch phát triển du lịch chưa hề có ban quản lí điểm du lịch làng gốm Bát Tràng. Các cán bộ phụ trách về du lịch tại đây hầu chưa có chuyên môn về quản lí cũng như các nghiệp vụ du lịch khác. Một trong những yếu tố góp phần tạo nên sự thành công của loại hình du lịch làng nghề là các công ty lữ hành. Nhưng Bát Tràng chưa thật sự có những hoạt động liên doanh, liên kết với các công ty lữ hành trong việc sắp xếp, tổ chức các CTDL đến với làng gốm. Hầu hết các công ty lữ hành đều khai thác du lịch làng gốm theo kiểu hời hợt, dẫn khách đến mua sắm để kiếm tiền hoa hồng là chính, mà chưa nghiên cứu, đầu tư, khai thác một cách khoa học, bài bản để tạo ra những sản phẩm du lịch độc đáo giàu hàm lượng văn hóa. Những HDV theo đoàn của các công ty thường có kiến thức rất sơ sài về làng gốm, với cách giải thích vòng vo đôi khi tạo cho du khách những hiểu biết không đầy đủ về làng, về nghề gốm ở đây. Việc kết hợp giữa làng gốm Bát tràng và các điểm tham quan du lịch phụ cận đã được thiết lập nhưng chưa được xúc tiến, tuyên truyền quảng bá mạnh, chưa nhận được sự hưởng ứng tích cực từ các công ty lữ hành nên việc xây dựng các tour, tuyến vẫn còn rất manh mún, nhỏ lẻ. 2.1.6. Khách du lịch đến làng gốm Bát Tràng. Số lượng khách quốc tế đến Hà Nội năm 2005 và 2006. (Xem bảng số lượng khách quốc tế vào Hà Nội năm 2005 và 2006 - phụ lục 3). Số lượng khách quốc tế năm 2006 tăng 365 lượt khách đạt 0,03 % so với năm 2005. Và dự báo đến năm 2009 số khách quốc tế vào Hà Nội sẽ đạt con số hơn 1,5 triệu lượt khách. Khách quốc tế đến với Hà Nội năm 2005 và 2006 chủ yếu là khách Châu Á với hơn 50% tổng lượng khách và ít nhất là khách Châu Phi với chưa đến 1%. (Xem biểu đồ cơ cấu khách quốc tế vào Hà Nội năm 2005 và 2006 - phụ lục 4). Trong số khách quốc tế đến Hà Nội thì lượng khách đến với Bát Tràng chiếm khoảng 6 - 7%. Mỗi năm làng gốm Bát Tràng đón khoảng 6000 - 7000 khách quốc tế đến đây để chiêm ngưỡng các sản phẩm và thực hiện các giao dịch thương mại với các nhà sản xuất và người bán lẻ. Và hàng vạn khách du lịch nội địa đến đây tham quan mua sắm, nghiên cứu tìm hiểu. Khách đến với Bát Tràng cũng vô cùng phong phú và đa dạng với nhiều mục đích khác nhau. Khách nội địa chủ yếu là học sinh, sinh viên; các chuyên gia, nhà nghiên cứu tìm hiểu về gốm Bát Tràng chiếm khoảng 60% và các doanh nhân, một số khách đến tham quan mua sắm đơn thuần chiếm 40%. Khách quốc tế đến với Bát Tràng cũng vô cùng đa dạng với nhiều quốc tịch khác nhau chủ yếu là Anh, Pháp, Nhật Bản và Trung Quốc. Khách quốc tế đến đây cũng với nhiều mục đích khác nhau là tham quan mua sắm đơn thuần chiếm 85% còn khách đến đây tham quan tìm hiểu đặt quan hệ làm ăn bằng các đơn đặt hàng chiếm khoảng 25%. Tùy vào mục đích của khách mà họ có thể đến và lưu lại tại Bát Tràng với thời gian dài ngắn khác nhau. Khách hay đến với Bát Tràng vào dịp cuối tuần, các ngày lễ, tết và thường tham quan trong vòng một ngày thỉnh thoảng cũng có khách sẽ lưu lại tham quan Bát Tràng 2 ngày (số này rất ít không đáng kể). 2.1.7. Các loại hình du lịch được khai thác tại Bát Tràng. 2.1.7.1. Những hoạt động chính trong các CTDL làng gốm Bát Tràng. Tham quan đình, chùa, đền và văn chỉ của làng: Khi tham quan tại các công trình di tích này du khách sẽ được nghe HDV thuyết minh cung cấp những thông tin về lịch sử hình thành và phát triển của làng cũng như của nghề, những bước đi trong tiến trình lịch sử của làng. Đồng thời sẽ được nghe giới thiệu những nét khái quát chung nhất về các công trình di tích này. Du khách sẽ được tự mình quan sát, ngắm nhìn kiến trúc, cách bài trí trong các công trình kiến này để phần nào hiểu được những giá trị lịch sử, văn hóa, tâm linh tinh thần mà nó mang trong mình. Tham quan các cơ sở sản xuất, kinh doanh gốm: Du khách sẽ được tham quan các xưởng sản xuất, trực tiếp quan sát quá trình làm gốm, giao lưu với các nghệ nhân, tham gia vào một công đoạn nào đó để tạo ra sản phẩm. Tham quan mua sắm tại chợ gốm: Du khách sẽ được thỏa sức quan sát, chiêm ngưỡng và mua sắm các sản phẩm theo ý thích. 2.1.7.2. Những hoạt động tạo hứng thú cho du khách. Trong các CTDL đến với Bát Tràng đã được đưa vào khai thác thì theo đánh giá và nhận xét của đa số du khách cho thấy các hoạt động tạo được hứng thú cho họ là: hoạt động tham quan các cơ sở sản xuất gốm, hoạt động tham quan mua sắm tại chợ gốm, hoạt động tham quan quang cảnh làng trên những chiếc xe trâu. Tham quan cơ sở sản xuất gốm: Sở dĩ hoạt động tham quan các cơ sở sản xuất gốm gây được hứng thú cho du khách vì tại đây họ được nghe giới thiệu, thuyết minh về toàn bộ quy trình sản xuất gốm; được tận mắt quan sát các khâu khác nhau của quá trình tạo ra một sản phẩm; được ngắm nhìn các sản phẩm thô chưa qua quá trình nung; được giao lưu, trò chuyện, trao đổi trực tiếp với những nghệ nhân nổi tiếng, giàu kinh nghiệm trong nghề. Và điều đặc biệt nhất là du khách sẽ được tự mình tham gia vào một công đoạn nào đó trong quá trình làm ra 1 sản phẩm gốm, họ có thể tự do thể hiện tài năng, óc sáng tạo cùng với trí tưởng tượng của bản thân trên sản phẩm của mình, họ sẽ có cơ hội tự mình thử làm một thợ gốm thực thụ tại các xưởng gốm ở Bát Tràng có thể là thợ vẽ gốm cũng có thể là thợ nặn gốm. Các sản phẩm đó sẽ được nhà lò cho vào nung cho du khách, thời gian nung nếu vượt quá thời gian thăm viếng của du khách thì sản phẩm đó sẽ được gửi lại cho du khách thông qua đường bưu điện. Và thường các sản phẩm có sự tham gia của du khách sẽ được bán lại cho họ với giá chỉ bằng một nửa giá của sản phẩm nếu du khách mua sản phẩm. Sự thú vị này chỉ có thể tìm thấy khi bạn đến thăm làng gốm Bát Tràng. Đây là một trong những yếu tố để thu hút khách du lịch của các làng nghề thủ công truyền thống nói chung và của làng gốm Bát Tràng nói riêng. Vì du khách không chỉ muốn được quan sát ngắm nhìn đơn thuần mà họ luôn luôn muốn hòa mình vào cái không khí làm việc, được thử cảm giác một lần làm thợ, từ đó họ sẽ phần nào hiểu được những giá trị ẩn chứa bên trong mỗi sản phẩm.Việc này không chỉ tạo hứng thú cho du khách mà còn giúp họ hiểu được ý nghĩa của sản phẩm, cảm nhận tâm hồn, tình cảm và tài hoa của người thợ gốm Bát Tràng. Bên cạnh đó, hoạt động tham quan mua sắm tại chợ gốm cũng tạo cho du khách nhiều hứng thú vì sau khi xem sản xuất gốm tại các cơ sở , tự tay làm gốm, được ngắm các sản phẩm thô thì khi tham quan chợ gốm họ được ngắm nhìn, chiêm ngưỡng những sản phẩm gốm hoàn thiện để cảm nhận sự khác nhau giữa gốm thô và gốm hoàn thiện. Đồng thời tại đây du khách sẽ được tham quan tất cả các sản phẩm gốm với đủ kích cỡ chủng loại khác nhau. Từ đó họ có thể chọn mua cho mình, cho người thân, bạn bè những sản phẩm gốm mà họ ưng ý, có ý nghĩa và hợp với túi tiền của mình với giá cả phải chăng, hàng hóa đảm bảo chất lượng. Đặc biệt là có một hoạt động du lịch mới được đưa vào khai thác từ cuối năm 2006 đầu năm 2007 gây được hứng thú cho du khách nhất là du khách quốc tế. Đó là hoạt động du lịch bằng "xe trâu". Tới đây, du khách sẽ có cơ hội ngồi lên những chiếc xe trâu xinh xắn thong dong ngắm quang cảnh làng và ghé thăm các lò gốm trong làng với giá chỉ 45.000 đồng/cuốc với khách Việt còn 5 - 7 USD đối với một khách quốc tế trong vòng 2 giờ đồng hồ. Hoạt động du lịch bằng "xe trâu" đã và đang thu hút được sự chú ý lớn của du khách. 100% khách quốc tế đến đây đều tham gia vào hoạt động này. Những chiếc "xe trâu" sẽ tạo cảm giác mới lạ, tò mò đối với du khách nước ngoài - những người chỉ quen với những phương tiện tốc độ cao. 2.1.7.3. Các loại hình du lịch chính tại Bát Tràng. Du lịch tham quan làng gốm Bát Tràng đơn thuần. Du lịch tham quan mua sắm tại làng gốmBát Tràng. Kết hợp tham quan mua sắm tại làng gốm Bát Tràng với việc tham quan một số công trình di tích lịch sử ở các vùng phụ cận. Du lịch tham quan tìm hiểu, nghiên cứu về làng gốm và nghề gốm Bát Tràng. Bát Tràng được đưa vào khai thác phục vụ cho hoạt động du lịch với các CTDL có thể là độc lập, có thể là kết hợp với các điểm tham quan phụ cận chủ yếu là các điểm du lịch văn hóa, đã và đang thu hút được ngày càng nhiều khách du lịch đến với Bát Tràng, góp phần không nhỏ vào việc làm thay đổi diện mạo của làng nghề. Trong tương lai sẽ có nhiều CTDL mới hấp dẫn và lôi cuốn du khách đến với làng gốm Bát Tràng hơn nữa. 2.1.7.4. Một số CTDL được khai thác tại làng gốm Bát Tràng. Chương trình 1: Hà Nội - Làng gốm Bát Tràng - Làng tranh Đông Hồ - chùa Bút Tháp - Hà Nội, (1 ngày). 8h00: Xe đón khách tại điểm hẹn đi Bát Tràng. 9h00: QK tham quan các xưởng sản xuất, giao lưu với các nghệ nhân gốm của làng, mua sắm tại chợ gốm Bát Tràng. 11h30: Nghỉ ngơi ăn trưa tại nhà hàng Lan Anh ở Bát Tràng. 13h00: Khởi hành đi tham quan làng tranh dân gian Đông Hồ, sau đó tham quan chùa Bút Tháp - một trong những ngôi chùa cổ nhất của Việt Nam. 15h30: Lên xe trở về Hà Nội, kết thúc CTDL. Chương trình 2: Hà Nội - đền Dầm - đền Đại Lộ (Hà Tây) - đền Chử ĐồngTử (Hưng Yên) - Hà Nội,(1 ngày). 07h30: Tàu đón khách tại 42Chương Dương Độ đưa QK đi tham quan. 08h30: QK lên bờ tham quan đền Dầm - đền Đại Lộ (Hà Tây). 10h45: QK trở lại tàu tiếp tục xuôi dòng sông Hồng. 11h15: Tham quan đền Chử Đồng Tử (Hưng Yên). 12h00: Trở lại tàu, ngược dòng sông Hồng và ăn trưa trên tàu. 14h20: Tham quan làng gốm Bát Tràng và mua sắm đồ lưu niệm. 15h30: QK trở về Hà Nội. 16h30: QK kết thúc chuyến đi tại Chương Dương Độ. Chương trình 3: Đình Chèm - chùa Bồ Đề - Bát Tràng,(1 ngày). 08h00: Tàu rời bến đưa QK ngược dòng sông Hồng. 10h00: Qk tham quan đình Chèm (nơi thờ Lý Ông Trọng). 11h30: QK ăn trưa trên tàu. 12h40: QK tham quan chùa Bồ Đề (Gia Lâm). 14h30: QK tham quan làng gốm Bát Tràng. 16h30: QK lên tàu trở về Hà Nội. Chương trình 4: Hà Nội - Bát Tràng - Hà Nội,(1 ngày). 07h45: Xe và HDV đón khách tại điểm hẹn đi Bát Tràng. 08h15: Tham quan quang cảnh làng gốm bằng xe trâu. 08h45: Tham quan đình làng. 09h30: Tham quan chùa. 10h00: Tham quan cơ sở sản xuất và phòng trưng bày sản phẩm. 11h45: Nghỉ ngơi và ăn trưa tại nhà hàng Lan Anh. 13h30: Tham quan và mua sắm tại chợ gốm. 16h00: Lên xe trở về Hà Nội. 16h45: Trả khách tại điểm hẹn, kết thúc CTDL. Chương trình 5: Làng gỗ Đồng Kỵ - làng rắn Lệ Mật - làng gốm Bát Tràng. (1 ngày) 06h30: Xe và HDV đón khách khởi hành đi tham quan làng nghề gỗ Đồng Kỵ (Bắc Ninh). 07h00: Đoàn bắt đầu tham quan làng, nghe các nghệ nhân của làng giới thiệu về sản phẩm và quy trình sản xuất. 09h00: Lên xe về làng rắn Lệ Mật . 09h30: Tham quan các trang trại nuôi rắn, nghe các nghệ nhân trong làng kể về lịch sử của làng, của nghề và quy trình chăn nuôi rắn. 11h00: Đoàn nghỉ ngơi ăn trưa tại Lệ Mật. 11h30: Đoàn lên xe đến tham quan làng gốm Bát Tràng. 14h00: Bắt đầu tham quan tìm hiểu làng gốm Bát Tràng. Nghe các nghệ nhân giới thiệu về lịch sử hình thành và phát triển của nghề gốm ở Bát Tràng. 15h30: Tự do dạo chơi tham quan quy trình sản xuất gốm của làng, mua đồ lưu niệm. 16h30: Lên xe về Hà Nội. 17h30: Trả khách tại điểm hẹn, kết thúc CTDL. Chương trình 6: Lăng Bác - Hồ Gươm - Văn Miếu - làng gốm Bát Tràng (2 ngày) Ngày 1: 07h00: Xe và HDV đón khách tại điểm hẹn đi tham quan Lăng Bác. 08h00: Bắt đầu vào viếng Lăng Bác. Tham quan và nghe giới thiệu về nhà sàn, ao cá Bác Hồ và chùa Một Cột. 10h30: Đoàn tiếp tục tham quan Bảo tàng Hồ Chí Minh. Nghe HDV giới thiệu về Người và quá trình ra đi tìm đường cứu nước của Người. 11h30: Đoàn tự do ăn uống và nghỉ ngơi tại bãi đỗ xe của Lăng Bác. 14h00: Lên xe đi thăm Hồ Gươm. 14h30: Tham quan Bút Tháp, cầu Thê Húc, đền Ngọc Sơn và nghe giới thiệu về sự tích Hồ Gươm. 15h30: Về khách sạn nghỉ ngơi, tự do ăn tối và ngắm thành phố về đêm. Ngày 2: 07h00: Xe và HDV đón khách tại khách sạn đi tham quan Văn Miếu Quốc Tử Giám. 08h00: Nghe thuyết minh về Văn Miếu Quốc Tử Giám, tự do tham quan các công trình kiến trúc như Khuê Văn Các, nhà bia... 11h30: Tự do ăn trưa nghỉ ngơi tại Văn Miếu. 13h00: Xuất phát đi tham quan làng gốm Bát Tràng. 14h00: Đoàn tham quan, tìm hiểu về làng gốm Bát Tràng. Nghe các nghệ nhân kể về lịch sử và quy trình sản xuất gốm sứ tại Bát Tràng. 15h30: Tự do tìm hiểu các doanh nghiệp sản xuất gốm và mua đồ lưu niệm tại các cửa hàng giới thiệu sản phẩm hoặc tại chợ gốm. 17h00: Đoàn lên xe trở về điểm hẹn ban đầu, kết thúc CTDL. 2.2. Ảnh hưởng của hoạt động du lịch tới làng nghề Bát Tràng. 2.2.1. Tác động tích cực. 2.2.1.1. Hoạt động du lịch góp phần quảng bá một cách rộng rãi và có hiệu quả nhất hình ảnh làng gốm Bát Tràng và các dòng sản phẩm gốm truyền thống của làng. Khi mà hoạt động du lịch phát triển một cách thật sự có hiệu quả với quy mô, cơ cấu tổ chức khoa học, chất lượng các dịch vụ du lịch đảm bảo, thái độ phục vụ tốt cộng với sự thiện của người dân nơi đây sẽ để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng mỗi du khách và khi đó mỗi du khách sẽ trở thành một người tuyên truyền, quảng cáo một cách miễn phí mà đem lại hiệu quả cao nhất cho làng gốm Bát Tràng. Bát Tràng không chỉ được du khách trong nước biết đến mà nó đã và đang thu hút được ngày càng nhiều du khách quốc tế từ các quốc gia khác nhau đến với mình. Du lịch chính là cầu nối trung gian giữa những người yêu, quan tâm, tìm hiểu những giá trị truyền thống của gốm Bát Tràng. Cũng chính từ sự giao lưu, tiếp xúc, tìm hiểu này mà đã tạo nên những cuộc hội thảo, hội nghị lớn về các giá trị truyền thống của làng nghề, từ đó có những cuộc triển lãm quốc gia, khu vực và quốc tế về gốm sứ Bát Tràng đã được diễn ra như triển lãm tại các hội chợ hàng thủ công mỹ nghệ truyền thống Việt Nam, triển lãm gốm Bát Tràng tại Nhật Bản... Đây chính là một hình thức quảng cáo, tuyên truyền đạt hiệu quả cao trong việc giới thiệu hình ảnh của làng gốm Bát Tràng cũng như các sản phẩm gốm của làng tới du khách. 2.2.1.2. Sự phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội của làng gốm Bát Tràng. Khi du lịch được đưa vào khai thác sẽ tạo ra một thị trường khách mới cho làng gốm Bát Tràng - đó là thị trường khách du lịch. Thị trường này tuy nhỏ bé với số lượng sản phẩm bán ra không lớn nhưng giá trị lợi nhuận mang lại sẽ tăng lên (do giá bán lẻ cho khách du lịch bao giờ cũng cao hơn so với giá bán thông thường). Mặt khác, nếu là khách du lịch quốc tế thì khi bán sản phẩm cũng chính là Bát Tràng đã xuất khẩu được một sản phẩm của mình tại chỗ mà không mất một đồng tiền vận chuyển và thuế xuất hàng như sự xuất khẩu thông thường. Đây là một thị trường khách đầy tiềm năng để làng nghề Bát Tràng khai thác phát triển. Nhờ có du lịch mà nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước đã biết đến và hợp tác kí kết rất nhiều các hợp đồng kinh tế lớn với các doanh nghiệp sản xuất gốm trong làng đem về một nguồn lợi nhuận cho các hộ sản xuất, kinh doanh, từ đó tạo ra công ăn việc làm cho người lao động, giảm tỉ lệ thất nghiệp, tăng thu nhập cho người dân đã gián tiếp thúc đẩy kinh tế, văn hóa - xã hội của làng phát triển. Hoạt động du lịch đem lại nguồn thu nhập cho người dân trong làng. Bên cạnh việc bán các sản phẩm gốm làm ra cho du khách để thu lợi nhuận thì cũng có rất nhiều dịch vụ khác được mở ra để phục vụ du khách mà chủ yếu là dịch vụ ăn uống. Hoạt động du lịch đã gián tiếp góp phần thúc đẩy làng gốm phát triển đi lên. Khi làng nghề được đưa vào khai thác phục vụ cho hoạt động du lịch thì đã có rất nhiều khách đến tham quan, mua sắm cũng như tìm hiểu về các dòng sản phẩm gốm Bát Tràng. Như vậy, sẽ có nhiều ý kiến đánh giá, so sánh về sản phẩm của các cơ sở kinh doanh cũng như giữa gốm Bát Tràng và các dòng sản phẩm gốm khác trên thị trường, qua đó các nhà kinh doanh, các thợ thủ công có thể tiếp thu được những ý kiến đánh giá nhận xét hay, độc đáo để cùng với việc cải tiến về kỹ thuật và công nghệ tạo ra những sản phẩm có chất lượng ngày càng cao, mẫu mã ngày càng phong phú và đẹp. Chỉ có như vậy, thì sản phẩm gốm của Bát Tràng mới đủ sức cạnh tranh với các dòng sản phẩm gốm khác đặc biệt là gốm sứ Trung Quốc để khẳng định vị trí, chỗ đứng của mình trên thị trường trong nước cũng như thị trường quốc tế. Điều này đã gián tiếp thúc đẩy làng gốm Bát Tràng phát triển. Trong số các du khách đến với Bát Tràng có cả những nhà nghiên cứu tìm hiểu về gốm Bát Tràng nói riêng về gốm Việt Nam nói chung, thông qua các công trình nghiên cứu, khảo nghiệm này các nghệ nhân sẽ có những cơ sở khoa học cụ thể trong việc khôi phục, gìn giữ và phát triển các dòng gốm cổ có giá trị để từ đó đưa vào sản xuất phục vụ nhu cầu của người dân. Càng những dòng sản phẩm cổ, độc đáo thì càng có giá trị cao về mọi mặt: kinh tế, kỹ thuật, mỹ thuật và các giá trị văn hóa khác. Du lịch cũng là một trong các nhân tố có tác động không nhỏ tới quá trình đô thị hóa nông thôn ở Bát Tràng. Đường làng ngõ xóm được bê tông hóa, các hoạt động sản xuất đã được cơ giới hóa, điện khí hóa, tự động hóa. Mạng lưới thông tin liên lạc ngày càng phát triển rộng khắp trong làng. Từ khi hoạt động du lịch được đưa vào khai thác thì đã có rất nhiều các dự án đầu tư khác nhau để phát triển cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật như dự án đầu tư hơn 6 tỷ đồng của UBND thành phố Hà Nội để thực hiện tôn tạo nâng cấp làng nghề gốm Bát Tràng, hay dự án đầu tư xây dựng cảng du lịch Bát Tràng dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2009. 2.2.1.3. Đời sống người dân Hoạt động du lịch gián tiếp thúc đẩy làng gốm Bát Tràng phát triển từ đó sẽ làm tăng thu nhập cho người dân, đời sống cả về vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao, nhà cửa khang trang sạch sẽ với đầy đủ các tiện nghi sinh hoạt. Khi du lịch được đưa vào khai thác người dân Bát Tràng có cơ hội giao lưu, tiếp xúc với nhiều du khách khác nhau trên thế giới tạo điều kiện học hỏi, mở rộng tầm hiểu biết về các nền văn hóa khác nhau trên thế giới. Đồng thời, thông qua đây 2.2.2. Tác động tiêu cực. 2.2.2.1. Tác động đến môi trường. Du lịch phát triển đồng nghĩa với việc những tác động xấu của du lịch đối với môi trường sẽ xảy ra. Đặc biệt là vấn đề rác thải do khách du lịch và các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch thải ra. 2.2.2.2.Trật tự an ninh, an toàn xã hội. Khi du lịch phát triển kéo theo một lượng lớn khách du lịch sẽ đến với làng gốm Bát Tràng, điều này cũng có nghĩa là vấn đề trật tự an ninh an toàn xã hội sẽ phức tạp hơn, một số tệ nạn xã hội sẽ theo khách vào làng. Đây sẽ là môi trường thuận lợi cho các tệ nạn xã hội như trộm cắp, ma túy, mại dâm, tình trạng bắt chẹt khách .... có điều kiện hình thành và phát triển. 2.2.2.3. Tác động đến truyền thống văn hóa làng gốm Bát Tràng. Du lịch phát triển sẽ làm mất đi những nét văn hóa truyền thống, làm thương mại hóa làng nghề: Khi du lịch phát triển cũng đồng nghĩa với việc hàng loạt các dịch vụ xuất hiện theo điều này đã tạo ra một sự thay đổi trong cơ cấu lao động trước đây nhà nhà làm gốm, người người làm gốm thì nay người dân làng Bát Tràng lại tập trung vào việc kinh doanh buôn bán mỗi hộ sản xuất chỉ còn một đến hai người làm gốm còn thợ thì hầu hết đều là dân ở các vùng lân cận đến làm thuê. Khi mà việc sản xuất một cách đại trà bằng các phương pháp hiện đại như hiện nay sản phẩm gốm thủ công truyền thống đã trở thành một loại hàng hóa phổ biến trên thị trường hàm lượng giá trị văn hóa trong các sản phẩm bị giảm đi một cách nhanh chóng, các sản phẩm đó cũng đã ngày càng bị thương mại hóa để đạt được lợi nhuận tối đa. Chính điều này đã phần nào làm mất đi các giá trị văn hóa truyền thống, những gì là tinh hoa, tinh túy trong sản phẩm gốm truyền thống. Những gì là bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc ẩn chứa trong các sản phẩm nay hầu như không còn nữa. Cùng với việc xuất hiện của khách cũng đồng nghĩa với việc sẽ có sự xâm nhập các lối sống của khách nước ngoài vào làng nghề. Đó là cách ăn mặc, đi đứng, nói năng, cách cư xử của họ... Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến văn hóa truyền thống làng gốm Bát Tràng mà đối tượng tiếp thu một cách nhanh chóng nhất chính là hế hệ trẻ những thanh thiếu niên của làng.  CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG TẠI LÀNG GỐM BÁT TRÀNG 3.1. Giải pháp phát triển du lịch tại làng gốm Bát Tràng. 3.1.1. Giải pháp quản lý, quy hoạch phát triển du lịch. Bát Tràng nên thành lập một ban quản lý làng nghề có cơ cấu tổ chức chặt chẽ hơn. Gọn nhẹ bớt cồng kềnh và đặc biệt là tránh được sự chồng chéo nhau trong tổ chức quản lý tạo điều kiện cho làng nghề cũng như du lịch làng nghề phát triển. Tiến hành quy hoạch làng gốm Bát Tràng theo dự án "quy hoạch chi tiết làng nghề truyền thống Bát Tràng" đã được đề ra năm 2001dưới sự phê duyệt của Sở Quy hoạch kiến trúc, Sở Giao thông công chính, Sở Kế hoạch đầu tư thành phố Hà Nội. Dự án bao gồm: Quy hoạch xây dựng làng nghề và khu dân cư tách xa nhau (với diện tích khu sản xuất mới có diện tích 16,4 ha) vừa đảm bảo được môi trường, sức khỏe cho người dân, cho khách du lịch vừa phục vụ tốt nhất cho việc sản xuất cũng như việc áp dụng các công nghệ tiên tiến vào quá trình sản xuất; quy hoạch các công trình kiến trúc có giá trị khu làng cổ (xóm 1 và xóm 2) như nhà cổ, lò gốm cổ, đình, chùa, đền để lưu giữ; bảo tồn những giá trị truyền thống phục vụ cho phát triển kinh tế xã hội cũng như cho du lịch của làng gốm. 3.1.2. Giải pháp xây dựng cơ sở hạ tầng. Xây dựng cơ sở hạ tầng xã hội: Xây dựng, sửa chữa, nâng cấp mở rộng tuyến đường bộ dài khoảng 10km từ chân cầu Chương Dương đến làng gốm Bát Tràng. Cùng với nó là việc xây dựng hệ thống đèn cao áp chiếu sáng trên đoạn đường này. Nâng cấp cảng đường sông tại làng gốm Bát Tràng thành cảng du lịch. Dự kiến cảng du lịch Bát Tràng sẽ khởi công xây dựng đầu năm 2008 và hoàn thành vào năm 2009 với tổng vốn đầu tư lên tới 15,7 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách thành phố. Đây sẽ là cảng du lịch cấp 2 với bến tàu dài 30m có kè bảo vệ và các công trình phụ trợ đủ khả nằng đón tàu chứa 150 khách. Ước tính nếu cảng đưa vào khai thác sẽ đón khoảng 200.000 lượt khách một năm. Cảng Bát Tràng sẽ là một trong những bến đỗ của tour du lịch sinh thái, văn hóa di chuyển bằng tàu thủy trên sông Hồng. Từ trung tâm Hà Nội, nếu theo đường thủy có thể xuất phát từ bến Chương Dương dọc theo sông Hồng đến bến Đình Bát Tràng (nơi xây cảng du lịch Bát Tràng). Phải có các kế hoạch và dự án cụ thể xây dựng bờ kè sông Hồng phía Tây làng để ngăn xói lở vì dòng sông Hồng đã gây ra sự xói mòn, sạt lở rất nghiêm trọng cho làng gốm Bát Tràng khiến cho diện tích của làng đã hẹp nay lại càng bị thu hẹp hơn. Đường làng ngõ xóm đã được bê tông hóa nhưng chưa có một hệ thống cống rãnh phù hợp nên đường xá vẫn thường xuyên bị úng ngập, nước thải bị ứ đọng. Chính vì vậy cần phải tiến hành nâng cấp hệ thống cống rãnh thoát nước để giải quyết tình trạng úng ngập nhất là vào mùa mưa. Xây dựng hệ thống xử lý rác thải trong quá trình sản xuất gốm làm giảm mức độ ô nhiễm môi trường tại làng gốm Bát Tràng. Sử dụng các thiết bị chụp hút khí thải và bụi như: Thiết bị lọc tĩnh, lọc túi tùy theo mức độ công suất của làng nghề mà sử dụng công suất hợp lý đảm bảo lượng khí thải không vượt quá 50mg/m3N. Xây dựng ống khói hợp lý đảm bảo khí phát tán đều ra môi trường. Tiến hành cải tiến kỹ thuật trong sản xuất gốm, đặc biệt là quá trình nung gốm chuyển từ nung bằng lò than sang nung bằng ga để làm giảm thiểu đến mức thấp nhất những tác động xấu đến môi trường, từ đó sẽ góp phần thu hút khách du lịch đến với Bát Tràng. Và tới đây, làng gốm Bát Tràng sẽ liên kết với trường Đại học Bách khoa thành phố Hồ Chí Minh áp dụng phương pháp mới "dùng dầu hỏa" để nung gốm thay cho ga và than vừa đảm bảo môi trường, giá thành hợp lý nên dễ áp dụng đối với thực tế làng gốm Bát Tràng. Xây dựng một bãi đỗ xe với quy mô lớn hơn và có tổ chức, quản lý quy củ hợp lý hơn. Xây dựng, nâng cấp hệ thống thông tin liên lạc tại làng như xây dựng các điểm truy cập internet công cộng, các cột điện thoại công cộng, các phương tiện truyền thông đại chúng: Đài phát thanh của thôn, phát hành theo định kì các ấn phẩm giới thiệu về làng gốm Bát Tràng.... Xây dựng và mở rộng cơ sở y tế của xã Bát Tràng nói chung và nên mở thêm một vài trung tâm y tế tại làng gốm Bát Tràng để có thể đáp ứng được nhu cầu của khách du lịch trong những trường hợp cần thiết. Đây không chỉ là những cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho phát triển ngành du lịch nói riêng mà nó còn phục vụ cho những nhu cầu phát triển kinh tế xã hội chung của làng gốm Bát Tràng và xã Bát Tràng. Xây dựng các cơ sở hạ tầng phục vụ cho phát triển du lịch: Tiến hành xây dựng, mở rộng, nâng cấp các cơ sở nhà hàng phục vụ nhu cầu ăn uống của du khách, đảm bảo được số lượng cũng như chất lượng phục vụ. Hiện nay, tại Bát Tràng chưa có hệ thống nhà nghỉ hay khách sạn để phục vụ nhu cầu lưu trú của du khách. Đây là một hạn chế lớn mà làng gốm Bát Tràng cần khắc phục ngay để có thể thu hút được khách du lịch đến với mình. Cần xây dựng những nhà nghỉ đạt tiêu chuẩn để phục vụ nhu cầu lưu trú của du khách. Bát Tràng cũng cần phải xây dựng một số điểm vui chơi giải trí để phục vụ nhu cầu vui chơi giải trí của du khách. Trùng tu tôn tạo, bảo vệ các công trình di tích của làng có ý nghĩa lịch sử, văn hóa, xã hội: Phải có chính sách trùng tu, tôn tạo, bảo vệ các công trình di tích như đình, chùa, đền, văn chỉ, một cách cụ thể để vừa giữ được các công trình di tích vừa không làm mất đi những giá trị văn hóa truyền thống mà nó mang trong mình. Cần có những chính sách, biện pháp tu sửa, bảo vệ các công trình di tích lịch sử có ý nghĩa khác trong làng như di tích Bác Hồ về thăm làng vào năm 1958 hay di tích nơi in tờ báo "độc lập" đầu tiên và cũng là nơi mà nhạc sĩ Văn Cao đã sáng tác bài Quốc ca của nước ta hiện nay. Đây là những di tích vô cùng có ý nghĩa không chỉ với làng gốm Bát Tràng mà còn có ý nghĩa với cả đất nước ta. Đó là các tài nguyên du lịch nhân văn vô cùng có ý nghĩa cần được trùng tu, tôn tạo để đưa vào khai thác phát triển du lịch tại làng gốm Bát Tràng. Cần phải khôi phục lại Bảo tàng gốm của làng, mở rộng phát triển bảo tàng gốm tư nhân để khách du lịch đến đây có thể tham quan, ngắm nhìn các sản phẩm gốm Bát Tràng qua các thời kỳ lịch sử khác nhau và để họ có cái nhìn toàn diện hơn, sâu sắc hơn về sản phẩm gốm Bát Tràng, cũng như lịch sử phát triển của làng gốm. 3.1.3. Giải pháp quảng cáo xây dựng thương hiệu gốm Bát Tràng cũng như hình ảnh làng gốm Bát Tràng. Xây dựng trang web giới thiệu về làng gốm Bát Tràng với đầy đủ những thông tin cần thiết, tạo ra cơ hội quảng bá thương hiệu và sản phẩm, để kích cầu loại hình du lịch làng nghề phát triển. Đồng thời đây cũng là những địa chỉ tin cậy để du khách có thể tự tìm kiếm, nghiên cứu kỹ lưỡng những thông tin cần thiết trước khi lựa chọn các CTDL du lịch đến với làng gốm Bát Tràng. Phát hành những tờ rơi, tập gấp với những hình ảnh minh họa sinh động về làng gốm Bát Tràng để phát cho du khách khi tới tham quan làng nghề. Để họ có được những thông tin, chỉ dẫn khái quát nhất về làng. Đặc biệt là, bên cạnh việc sản xuất các sản phẩm hàng hóa truyền thống Bát Tràng nên chú ý hơn nữa đến việc sản xuất các sản phẩm mang tính du lịch làm quà lưu niệm để bán cho du khách mỗi khi đến tham quan làng và các sản phẩm này chỉ nên phân phối tại làng. Những sản phẩm đó có thể mang hình ảnh của làng, của thủ đô Hà Nội, của đất nước và con người Việt Nam để thông qua các sản phẩm này quảng bá, giới thiệu tới du khách về làng gốm Bát Tràng cũng như về đất nước và con người Việt Nam, lưu lại ấn tượng sâu sắc trong lòng mỗi du khách khi họ đặt chân tới làng gốm Bát Tràng. Đây là một hình thức quảng bá miễn phí nhưng đem lại hiệu quả vô cùng to lớn cho làng gốm Bát Tràng. Xây dựng các chương trình quảng cáo, giới thiệu về điểm du lịch làng nghề gốm Bát Tràng thông qua các phương tiện thông tin đại chúng: Trên báo chí như tạp chí du lịch, báo du lịch, các tờ báo khác có mục du lịch được nhiều du khách quan tâm chú ý...; trên đài phát thanh với chương trình địa phương tự giới thiệu...; trên đài truyền hình với các chương trình du lịch qua màn ảnh nhỏ, các chương trình giới thiệu về văn hóa làng nghề...; trên internet tại các trang web của các công ty du lịch, của tổng cục du lịch, sở du lịch thành phố, tại các trang báo điện tử khác ... Phối hợp với các công ty du lịch, các hãng lữ hành xây dựng các CTDL đến với Bát Tràng mang đậm màu sắc văn hóa làng nghề. Đây là một hình thức quảng cáo trực tiếp đến tận khách hàng rất có hiệu quả. Tham gia hội chợ triển lãm hàng thủ công truyền thống được tổ chức hàng năm, tham gia các Festival làng nghề. Gốm Bát Tràng được bình chọn là sản phẩm thủ công truyền thống tiêu biểu tại Festival các làng nghề thủ công truyền thống tổ chức tại Huế. Và làng gốm Bát Tràng được Hiệp hội làng nghề Việt Nam bầu chọn là làng nghề truyền thống tiêu biểu. Đây chính là một phương thức quảng bá thương hiệu gốm Bát Tràng nói riêng và làng gốm Bát Tràng nói chung tới du khách trong và ngoài nước có hiệu quả nhất. Cần tiến hành xây dựng một công ty gốm sứ chung của cả làng với tên "công ty gốm sứ Bát Tràng" tồn tại song song với các công ty gốm sứ tư nhân để vừa xây dựng, vừa giới thiệu quảng bá về thương hiệu gốm sứ Bát Tràng cũng như hình ảnh của làng gốm Bát Tràng nói chung. Để từ đó thu hút bạn hàng cũng như khách du lịch đến với Bát Tràng ngày một nhiều hơn. Tại các cửa hàng, đại lý đồ gốm của Bát Tràng tại các địa phương khác cũng cần có những chính sách quảng bá giới thiệu về sản phẩm gốm Bát Tràng và hình ảnh của làng gốm Bát Tràng. 3.1.4. Giải pháp nguồn nhân lực. Nguồn nhân lực trong phát triển nghề truyền thống: Đào tạo một đội ngũ thợ thủ công lành nghề, trẻ, năng động, sáng tạo, tâm huyết với nghề. Hầu hết các làng nghề của Việt Nam nói chung và tại làng gốm Bát Tràng nói riêng đội ngũ thợ lành nghề được đào tạo theo phương pháp "cầm tay chỉ việc", "vừa làm vừa học". Cứ như thế các thế hệ thợ thủ công lành nghề kế tiếp, đan xen nhau, hết lớp này đến lớp khác, đời sau nối tiếp đời trước. Để làm được điều này việc cần làm trước mắt là phải giáo dục lòng yêu nghề cho thế hệ trẻ trong làng, để họ thấy được những giá trị văn hóa truyền thống quý báu của mỗi sản phẩm để từ đó họ thấy yêu làng, yêu nghề truyền thống của quê hương hơn và sẽ có những việc làm thiết thực để giữ gìn, phát huy nghề. Chỉ có vậy thì họ mới lĩnh hội được hết những tinh hoa của nghề gốm, mới có những sáng tạo riêng của bản thân mình và mới có đủ nhiệt huyết để biến "nghề gốm trở thành cái nghiệp của mình". Và như thế họ mới trở thành một người thợ gốm thực thụ. Làng gốm cần khuyến khích sự hợp tác giữa các nghệ nhân, các trường dạy nghề trong khâu truyền nghề cho lớp trẻ: Đào tạo thế hệ trẻ tiếp tục sự nghiệp phát triển nghề gốm truyền thống. Bên cạnh việc truyền nghề cho con cháu trong dòng họ, trong làng là chính cũng nên khuyến khích truyền dạy nghề cho con em vùng khác - những người yêu thích, đam mê với nghề gốm truyền thống. Đây sẽ là một giải pháp trước mắt giải quyết nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cho làng gốm Bát Tràng trong quá trình phát triển nghề của mình. Nhà nước nên mở trường chuyên đào tạo các thợ thủ công truyền thống với đủ các ngành nghề trong đó có nghề gốm như trường dưới thời Pháp thuộc gọi là trường "mỹ nghệ" hay trường Bôda. Nguồn nhân lực cho phát triển hoạt động du lịch tại làng: Nguồn nhân lực trong quản lý du lịch: Cần phải có những chính sách cụ thể để thu hút nguồn nhân lực có trình độ quản lý du lịch được đào tạo chính quy có bài bản đặc biệt là những con em trong làng về làng công tác. Hoặc có thể phối kết hợp với các trường đào tạo về quản lý du lịch để gửi các cán bộ quản lý của mình theo học. Hoặc có thể phối hợp với các trường này trong việc mời các giảng viên, các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý du lịch về giảng dạy tại làng cho những khóa học, những lớp tập huấn ngắn hạn để nâng cao trình độ quản lý cho cán bộ tại địa phương. Đội ngũ HDV tại điểm du lịch làng gốm Bát Tràng: Có chính sách thu hút và đãi ngộ đặc biệt đối với những HDV về công tác tại điểm du lịch làng gốm Bát Tràng đặc biệt là con em trong làng - những người một thời đã gắn bó với làng gốm, từ đó họ sẽ có những am hiểu sâu sắc hơn về sản phẩm gốm cũng như về làng, cộng với trình độ chuyên môn được đào tạo, lòng yêu nghề, yêu làng họ sẽ là những người truyền đạt tối đa và có hiệu quả nhất những giá trị vật chất cũng như văn hóa tinh thần đến khách. Làng cũng có thể tạo điều kiện cho những con em trong làng học ngành khác nhưng có nhu cầu, mong muốn được trở thành HDV du lịch tại điểm của làng bằng cách tạo điều kiện cho họ tham gia các khóa học đào tạo HDV kéo dài từ 2 đến 6 tháng do một số trường đủ tiêu chuẩn mở để thi lấy thẻ HDV. 3.1.5. Các chính sách khuyến khích phát triển du lịch làng gốm Bát Tràng : (bao gồm chính sách về vốn, đầu tư, công nghệ và thuế). Chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc phát triển du lịch làng nghề truyền thống nói chung và du lịch làng gốm Bát Tràng nói riêng: Đảng và Nhà nước cần có những chính sách khuyến khích phát triển làng nghề thủ công truyền thống nói chung và phát triển du lịch làng nghề nói riêng. Chính sách cho vay vốn dài hạn đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh gốm truyền thống, tạo một hành lang pháp lý thông thoáng cho việc phát triển mở rộng làng nghề. Khuyến khích và tạo điều kiện cho các cơ sở sản xuất áp dụng các công nghệ tiên tiến vào quá trình sản xuất. Cần có những chính sách thuế cụ thể và những ưu đãi đối với việc sản xuất kinh doanh tại các làng nghề, đặc biệt là các làng nghề đã và đang được đưa vào khai thác phục vụ hoạt động du lịch. Các chính sách trong quản lý phát triển du lịch làng nghề của Nhà nước phải đồng bộ, bên cạnh việc khôi phục làng nghề thủ công truyền thống, nên đồng thời đưa các làng nghề này vào khai thác phát triển du lịch nhưng song song với nó là việc gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống vốn có của làng nghề. Các chính sách của thành phố và Sở du lịch Hà Nội, trong việc phát triển du lịch làng gốm Bát Tràng: Thành phố Hà Nội mà chủ yếu là Sở du lịch Hà Nội cần phải quan tâm hơn nữa đến việc khôi phục, phát triển các làng nghề trên địa bàn thành phố đưa nó vào phát triển du lịch, đáng chú ý nhất là làng gốm Bát Tràng. Thành phố cần có những biện pháp cụ thể hơn nữa trong việc tạo điều kiện cho làng gốm Bát Tràng phát triển như các dự án đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng chung cũng như cơ sở hạ tầng để phát triển du lịch tại làng. Bên cạnh đó, thành phố cũng cần có những chính sách khuyến khích, kêu gọi đầu tư từ bên ngoài để phát triển làng gốm Bát Tràng cũng như du lịch tại làng nghề như các dự án đầu tư về cơ sở hạ tầng, dự án về chuyển giao công nghệ. Có những chính sách phát huy nguồn nội lực trong dân cư làng gốm Bát Tràng như vốn, chất xám, kỹ thuật sản xuất truyền thống, .... khuyến khích họ tham gia phát triển du lịch làng nghề. Thành phố cần thực hiện chính sách nhà nước và nhân dân cùng làm để thúc đẩy làng gốm Bát Tràng phát triển. Mặt khác, thành phố nên hỗ trợ vốn một phần cho các hộ sản xuất kinh doanh trong việc chuyển đổi công nghệ từ lò nung bằng than sang lò nung bằng ga vì quá trình chuyển đổi công nghệ này rất tốn kém, mỗi lò nung bằng ga phải đầu tư khoảng 400 triệu đồng. Rất nhiều hộ sản xuất gốm lâu đời, tâm huyết với nghề nhưng không có đủ vốn để áp dụng công nghệ vào sản xuất, để có thể phát huy hết khả năng sáng tạo, sự tài hoa của người thợ thủ công trên sản phẩm. Đặc biệt thành phố cần có những chủ trương, chính sách cụ thể hơn nữa trong việc dào tạo nguồn nhân lực (cả nguồn nhân lực để phát triển sản xuất gốm và nguồn nhân lực để phát triển du lịch) cho làng gốm, tạo mọi điều kiện để người dân có thể phát huy lòng yêu nghề và tính sáng tạo trong sản xuất. Các chính sách khuyến khích của địa phương: Để việc sản xuất gốm nói chung và du lịch tại làng gốm Bát Tràng nói riêng phát triển thực sự tương xứng với tiềm năng thì chính quyền địa phương phải thực sự vào cuộc bằng các chủ trương, chính sách, kế hoạch cụ thể. Chính quyền xã Bát Tràng cần phải vạch ra được những kế hoạch phát triển thật cụ thể, thật chi tiết cho cả xã nói chung và cho làng gốm Bát Tràng riêng trong từng giai đoạn nhất định để có thể chủ động thích ứng với những thay đổi của thị trường cũng như nhu cầu của khách hàng. Chính quyền xã cần phải có những biện pháp phát triển kinh tế chung của cả xã sao cho phù hợp tránh tình trạng phân hóa sâu sắc trong tổ chức sản xuất kinh doanh cũng như trong cơ cấu lao động giữa hai làng Bát Tràng và Giang Cao như hiện nay. Chính quyền nên có những biện pháp khuyến khích phát triển sản xuất gốm và hoạt động du lịch tại làng như tuyên dương, khen thưởng các hộ sản xuất kinh doanh giỏi; các cá nhân có những thành tựu, sáng kiến, những sản phẩm gốm độc đáo có ảnh hưởng lớn tới làng gốm; những tổ chức, cá nhân có những ý kiến đóng góp, việc làm thiết thực cho sự phát triển hoạt động du lịch của làng nói riêng, hoạt động kinh tế của làng nói chung, .... Chính quyền xã cần phải có những biện pháp khuyến khích để thu hút nguồn nhân lực có kỹ thuật, chuyên môn nghiệp vụ và lòng yêu nghề về xã làm việc, đặc biệt là đội ngũ lao động có chuyên môn nghiệp vụ về du lịch. 3.2. Giải pháp nhằm hạn chế những tác động tiêu cực của du lịch đến làng gốm Bát Tràng. 3.2.1. Giải pháp bảo vệ môi trường. Một vấn đề lớn đặt ra cho tất cả các điểm du lịch dù lớn hay nhỏ, đó là vấn đề rác thải và ô nhiễm môi trường do du lịch đem lại và do các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch thải ra. Và làng gốm Bát Tràng cũng không phải là một ngoại lệ. Để giải quyết tốt vấn đề này Bát Tràng cần phải: Xây dựng hệ thống xử lí rác thải mà trước tiên là khâu thu gom rác thải với các thùng rác công cộng, tiếp đến là khâu phân loại rác, sau đó là khâu xử lý rác thải. Với các rác thải dễ phân hủy thì tiến hành bằng các phương pháp thủ công như đốt hoặc chôn, còn những rác thải công nghiệp như túi ni lông, vỏ chai nhựa thì nên xử lý đưa vào tái sử dụng. Xây dựng thêm một số nhà vệ sinh công công đảm bảo phục vụ nhu cầu của khách, đặc biệt là khu chợ gốm và tại các công trình di tích khác của làng như đình, văn chỉ.... Chính quyền địa phương cần phải đưa ra một số quy định bắt buộc đối với các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch, các hàng quán phục vụ khách du lịch về việc giữ gìn vệ sinh môi trường nơi mình kinh doanh, buôn bán. Và phải có những biện pháp xử lý nghiêm đối với các cơ sở, cá nhân vi phạm, có hành vi chống đối. Có như vậy mới nâng cao ý thức tự giác của họ trong vấn đề bảo vệ môi trường tại làng. Bên cạnh đó, cần phải tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức và ý thức tự giác của người dân địa phương cũng như khách du lịch trong việc giữ gìn vệ sinh, bảo vệ cảnh quan môi trường làng gốm. 3.2.2. Giải pháp nhằm gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống của làng nghề. 3.2.2.1. Giữ gìn những nét đẹp trong văn hóa sinh hoạt thường ngày. Giữ gìn những nét đẹp trong văn hóa ứng xử của người Hà Thành từ lời ăn, tiếng nói, cách ăn mặc, đi đứng, cách đối nhân xử thế với mọi người xung quanh. Mà nét đẹp điển hình trong văn hóa ứng xử của người Bát Tràng là mối quan hệ giữa mẹ chồng và nàng dâu. 3.2.2.2. Giữ gìn các giá trị tâm linh, tinh thần. Giữ gìn những phong tục tập quán tốt đẹp của làng gốm Bát Tràng như thái độ yêu nghề thể hiện qua việc không ngừng nâng cao chất lượng mẫu mã của các sản phẩm gốm, bên cạnh việc phát triển các sản phẩm gốm truyền thống không ngừng sáng tạo ra những sản phẩm mới đáp ứng được yêu cầu của người tiêu dùng. Giữ gìn những lễ hội truyền thống của làng gốm Bát Tràng như lễ hội làng từ 14 đến 16 tháng 2 âm lịch và lễ hội đền Mẫu từ 22 đến 24 tháng 9 Âm lịch hàng năm với những nghi lễ thuộc về tôn giáo, tín ngưỡng truyền thống cùng với các trò chơi dân gian đậm đà bản sắc dân tộc, đáng chú ý nhất là nên khôi phục lại cuộc thi làm gốm giữa các thợ gốm trong làng diễn ra vào dịp lễ hội như xưa, vì đây không chỉ là cuộc thi vui hay thi giành phần thưởng mà ý nghĩa sâu xa của nó là nhằm nâng cao tay nghề cho người thợ, gìn giữ và phát huy những tinh hoa của sản phẩm gốm truyền thống, nâng cao lòng yêu nghề cho mọi người. Cần khôi phục lại lễ hội tại Văn Chỉ làng nhằm tuyên dương khuyến khích tinh thần học hành khoa cử của làng như dưới các triều đại phong kiến trước kia làng vẫn tổ chức. Đặc biệt là cần giữ gìn truyền thống học hành, khoa cử của làng. Đây không những là một làng nghề có truyền thống lâu đời mà đây còn là một làng khoa cử có truyền thống học hành được xếp vào hàng thứ 7 của đất Thăng Long. Thời Nho học làng có 364 vị đỗ đạt, trong đó có 1 Trạng nguyên Giáp Hải (dưới thời Mạc), 8 Tiến sĩ, và 9 vị được phong là quận công có 1 vị là quận công lưỡng quốc. Hiện nay, Bát Tràng có rất nhiều người là cử nhân, kĩ sư và hơn 50 người có học hàm học vị Giáo sư,Tiến sĩ đang công tác trên khắp mọi miền Tổ quốc. Đây là một nét đẹp, một truyền thống văn hóa vô cùng quý giá mà người dân Bát Tràng hôm nay và mai sau nên giữ gìn, phát huy. 3.2.2.3. Gìn giữ những giá trị văn hóa trong các sản phẩm truyền thống. Tiến hành gìn giữ, bảo tồn những sản phẩm gốm có chất lượng cao, có giá trị, ý nghĩa lịch sử văn hóa không chỉ với sự phát triển của làng gốm Bát Tràng mà còn có ý nghĩa đối với sự phát triển của cả dân tộc. Sản xuất các sản phẩm không chỉ mang ý nghĩa hàng hóa đơn thuần mà còn là một sản phẩm du lịch, chứa đựng các giá trị văn hóa truyền thống của làng nghề, của cộng đồng dân cư, đậm đà bản sắc dân tộc. Làng gốm Bát Tràng có thể kết hợp sản xuất với các làng nghề khác để tạo ra 1 sản phẩm tổng hợp như các sản phẩm gốm kết hợp với các sản phẩm mây tre đan được bao bọc bên ngoài làm nên những sản phẩm vô cùng độc đáo, hay những bức tranh dân gian Đông Hồ, hàng Trống được thể hiện trên chất liệu gốm thay cho các chất liệu truyền thống. Bằng các kỹ thuật, công nghệ hiện đại và tài năng của các nghệ nhân cố gắng khôi phục lại những kỹ thuật sản xuất gốm truyền thống đã bị thất truyền, những dòng sản phẩm, những loại men cổ truyền của làng gốm Bát Tràng. Bát Tràng cần phải giữ lại một số lò gốm cổ và quy trình làm gốm theo phương pháp cổ truyền vừa có tác dụng bảo tồn, lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống vừa là nơi tham quan thú vị của khách du lịch. 3.2.3. Giải pháp giữ gìn trật tự trị an. Phát triển hoạt động du lịch có quy mô, tổ chức cụ thể, từng ban ngành có trách nhiệm quản lý rõ ràng. Tuyên truyền, giáo dục, nâng cao tinh thần cảnh giác của người dân trong việc phòng chống tội phạm và các tệ nạn xã hội. Đặc biệt là đối với thế hệ trẻ của làng - những thanh thiếu niên, thông qua các phong trào, các lễ phát động về phòng chống tội phạm và các tệ nạn xã hội trong các dịp hè. Tăng cường lực lượng, nâng cao chất lượng của đội ngũ an ninh thôn xóm, thành lập các đội tự quản của từng xóm. Chính quyền địa phương và người dân cùng phối hợp thực hiện trong việc phòng chống, bài trừ các tệ nạn xã hội. KẾT LUẬN Một vấn đề lớn, cũng là một câu hỏi lớn buộc các nước đang phát triển như nước ta phải giải đáp. Đó là: trong thời đại của công nghệ cao, của nền công nghiệp tiên tiến, chúng ta có thế và lực gì để cạnh tranh với thế giới, để có thể tự cường mà đem nói chuyện với các nước công nghiệp phát triển, nếu không phải trước hết là các sản phẩm truyền thống, những sản phẩm được làm ra ở trình độ nghệ thuật, kỹ thuật và chất lượng cao. Những sản phẩm phản ánh sâu sắc tư tưởng, tình cảm, quan điểm thẩm mỹ của dân tộc Việt Nam, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng du khách và bạn bè quốc tế. Giá trị của mỗi sản phẩm thủ công truyền thống được khách hàng, du khách trong và ngoài nước đánh giá, nhìn nhận chủ yếu dưới góc độ văn hóa, nghệ thuật dân tộc, sau đó mới là kỹ thuật, công nghệ và tính kinh tế. Sản phẩm gốm Bát Tràng cũng vậy, nó chứa đựng trong mình tâm hồn của người Việt, mang đậm bản sắc dân tộc Việt. Nó được du khách, các bạn hàng trong và ngoài nước đánh giá cao không chỉ bởi giá trị kinh tế mà còn bởi các giá trị văn hóa, nghệ thuật mà nó mang trong mình. Vì vậy nếu chúng ta gìn giữ được những nét tinh hoa, những vốn quý trong các sản phẩm thủ công truyền thống nói chung và sản phẩm gốm Bát Tràng nói riêng thì chúng ta sẽ khẳng định được mình trên thị trường quốc tế. Đồng thời, chúng ta sẽ thúc đẩy được hoạt động du lịch tại các làng nghề phát triển sao cho tương xứng với tiềm năng vốn có của từng làng nghề. Và như vậy chúng ta sẽ khai thác được nguồn tài nguyên du lịch làng nghề một cách có hiệu quả nhất theo như đánh giá của Tiến sĩ Phạm Trung Lương, Viện phát triển du lịch: “Làng nghề truyền thống được xem như một dạng tài nguyên du lịch nhân văn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Bởi các sản phẩm du lịch làng nghề luôn bao hàm trong nó cả những giá trị vật thể và phi vật thể. Việt Nam là nước có nhiều tiềm năng để khai thác phát triển du lịch làng nghề, nếu được đầu tư đúng mức, khai thác hợp lý, đây sẽ là phương tiện giao lưu, quảng bá đất nước, con người mạnh mẽ và sâu rộng nhất. Khi văn hoá được giao thoa một cách tích cực thì giới hạn về không gian, địa lý sẽ không còn ý nghĩa, lợi ích kinh tế, văn hoá và vị thế cuả địa phương, quốc gia sẽ tăng lên gấp bội”.  TÀI LIỆU THAM KHẢO Bùi Văn Vượng. Làng nghề truyền thống Việt Nam. NXB Văn hóa thông tin, 2002. Lê Trung Vũ (chủ biên). Lễ hội Thăng Long. NXB Hà Nội, 1998. Phan Huy Lê - Nguyễn Đình Chiến - Nguyễn Quang Ngọc. Gốm Bát Tràng thế kỷ XIV - XIX. NXB Thế Giới, 1995. Bộ Văn hóa - thông tin, trung tâm triển lãm Văn hóa nghệ thuật Việt Nam. Làng nghề phố nghề Thăng Long - Hà Nội,2000. Mai Thế Hởn. Bảo tồn và phát triển làng nghề trong công cuộc công nghiệp hóa hiện đại hóa. NXB Quốc gia, 2003. Các web: www.vietnamtourism.com.vn www.hanoitourism.gov.vn www.camnangdulich.com.vn www.battrang.info www.battrangceramic www.google.com.vn www.sfa-antiques.com PHỤ LỤC Sơ đồ làng gốm Bát Tràng. Sơ đồ chợ gốm Bát Tràng. Bảng số lượng khách du lịch quốc tế đến Hà Nội năm 2005 và 2006. Biểu đồ cơ cấu khách du lịch quốc tế tới Hà Nội năm 2005 và năm 2006. Bản dự án quy hoạch phát triển du lịch làng nghề truyền thống Bát Tràng. Phụ lục ảnh về làng gốm Bát Tràng.