Đề tài Phát triển du lịch văn hoá trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá

lÞch v¨n ho¸, ®ã lµ lo¹i h×nh du lÞch dùa trªn con ng­êi vµ phong c¸ch sèng cña mét x· héi. Còng cÇn l­u ý thªm r»ng, vÒ khÝa c¹nh v¨n ho¸ cña di s¶n, cßn mét yÕu tè kh¸c, ®ã lµ: “M«i tr­êng thiªn nhiªn” lµ kh¸i niÖm sö dông trong du lÞch vµ lµ trung t©m ®iÓm cña du lÞch sinh th¸i, c¸c lo¹i h×nh kh¸c cña du lÞch dùa vµo tù nhiªn. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, di s¶n chØ ®Ò cËp ®Õn yÕu tè lÞch sö, nh÷ng g× liªn quan tíi ph¹m vi di s¶n v¨n ho¸. 3. VÞ trÝ vai trß cña du lÞch v¨n ho¸ ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. a. VÞ trÝ cña du lÞch v¨n ho¸. Theo thêi gian lÞch sö thêi cæ ®¹i vµ cËn ®¹i ph­¬ng §«ng lµ n¬i hÊp dÉn kh¸ch du lÞch v× ë n¬i ®ã cã nh÷ng th©m niªn ®Õn ®¾c c¶nh s¾c tù nhiªn, c¸c mãn ¨n ph­¬ng §«ng rÊt hÊp dÉn. Tõ thËp kû 70 trë l¹i ®©y, ph­¬ng T©y rÊt hÊp dÉn ®Õn víi kh¸ch du lÞch v× n¬i ®©y cã nhiÒu di tÝch lÞch sö vµ kú quan thÕ giíi nh­ Cét §ång (Ên §é), v­ên treo Babilon,... Trong giai ®o¹n hiÖn nay con ng­êi cã xu h­íng xa l¸nh nhÞp sèng ån µo ë c¸c ®« thÞ, sù « nhiÔm m«i tr­êng, sù huû diÖt cña vïng do hËu qu¶ chiÕn tranh vµ do n¹n ph¸ rõng, viÖc chÆt chÏ trong viÖc ®Çu t­ x©y dùng t«n t¹o c¸c ®« thÞ cæ, c¸c di tÝch lÞch sö,... chÝnh lµ mét trë ng¹i ®èi víi vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i nãi chung, ngµnh du lÞch nãi riªng. V× vËy mµ con ng­êi t×m ®Õn du lÞch v¨n ho¸ “trë vÒ víi qu¸ khø cña m×nh”. Thu nhËp tõ nguån du lÞch v¨n ho¸ lµ kh¸ æn ®Þnh vµ ngµy cµng cao v× hiÖn nay dßng kh¸ch du lÞch v¨n ho¸ trªn thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng ngµy cµng t¨ng. Trong giai ®o¹n hiÖn nay mçi n­íc ®Õn t¹o thÕ m¹nh cho du lÞch, tµi nguyªn thiªn nhiªn, c«ng tr×nh v¨n ho¸, di tÝch lÞch sö t¹o nªn s¶n phÈm du lÞch ®éc ®¸o. Bëi v×, t¸c dông cña nã lµ nguån kh¸ch cña c¸c c«ng ty l÷ hµnh, lµm dÞch vô bæ sung ®Ó kÐo dµi thêi gian l­u l¹i cña kh¸ch trong c¸c kh¸ch s¹n. V× thÕ trong qu¶n lý kh«ng thÓ kh«ng coi träng du lÞch v¨n ho¸. Khi chóng ta nghiªn cøu du lÞch v¨n ho¸ chÝnh lµ bµn tíi bµi to¸n kinh tÕ: g©y dùng vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ b»ng nh÷ng thu thËp tõ du lÞch mµ thu nhËp tõ nguån du lÞch v¨n ho¸ lµ kh¸ æn ®Þnh vµ ngµy cµng cao. Muèn ®Çu t­ cho du lÞch ph¶i ®µu t­ cho v¨n ho¸, bëi v× v¨n ho¸ lµ nÒn t¶ng tinh thÇn cña x· héi, thÓ hiÖn tÇm cao vµ chiÒu s©u tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mét d©n téc, lµ kh¸t väng mu«n ®êi cña nh©n lo¹i h­íng tíi c¸i ch©n, thiÖn mü. V¨n ho¸ kh«ng n»m ngoµi lÖ sù ph¸t triÓn mµ chÝnh lµ nç lùc bªn trong cña sù ph¸t triÓn, cho nªn sù ph¸t triÓn x· héi nãi chung vµ sù ph¸t triÓn du lÞch, du lÞch v¨n ho¸ nãi riªng kh«ng t¸ch rêi khái v¨n ho¸. Trong bµi ph¸t biÓu t¹i Héi nghÞ lÇn thø VII BCH TW §¶ng kho¸ VII ngµy 25/7/1994 Tæng bÝ th­ §ç M­êi ®· nãi “Ngµy nay v¨n ho¸ ®­îc coi lµ mét yÕu tè néi sinh, kh«ng ph¶i chØ lµ kÕt qu¶ mµ cßn lµ nguyªn nh©n cña sù ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ph¶i ®Æt “trªn nÒn t¶ng v¨n ho¸ mang b¶n s¾c d©n téc”. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi thêi kú CNH, H§H hiÖn nay, vÊn ®Ò gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lµ sîi chØ ®á trong ®­êng lèi v¨n ho¸ cña §¶ng ta. Bëi v× nãi ®Õn v¨n ho¸ lµ nãi ®Õn d©n téc. N­íc ViÖt Nam ta ®· tr¶i qua hµng ngµn n¨m sinh tö trong gian tru©n, vÊt v¶, nh©n d©n c¸c d©n téc ®· s¸ng t¹o, n©ng cao, b¶o tån, ch¾t chiu ®Ó cã nh÷ng c«ng tr×nh kiÕn tróc, ®Òn, chïa, miÕu m¹o cña c¸c thiªn tµi kú vÜ nh­ NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå Xu©n H­¬ng, Nguyªn Gia ThiÒu, §oµn ThÞ §iÓm,... lµm nªn diÖn m¹o nÒn v¨n ho¸, nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam. Tõ m¸i nhµ rång ®Õn chiÕc khÌn H’M«ng hay ®iÖu móa Cµ Tu nói rõng,... ®Òu lµ di s¶n v¨n ho¸ d©n téc, ®ã lµ nh÷ng tµi s¶n quèc gia, còng lµ mét trong nh÷ng tiÒm n¨ng cña du lÞch ngµy nay. Do vËy mµ chóng ta cÇn ph¶i gi÷ g×n vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ d©n téc ®óng nh­ trong diÔn v¨n khai m¹c ThËp kû Quèc tÕ ph¸t triÓn v¨n ho¸ 1900-2000, «ng Federigo Mayor, Tæng th­ ký UNESCO ®· nãi: “CÇn ph¶i gi÷ g×n cho ®­îc mäi gi¸ trÞ v¨n ho¸ d©n téc, mét céng ®ång ng­êi, thËm chÝ cña mét c¸ thÓ lµ nh÷ng ®iÒu kh«ng thÓ thay ®­îc”. Trªn thÕ giíi ngµy nay ®ang ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i h×nh du lÞch nh­ du lÞch hoµi cæ, du lÞch t×m c¸i míi, du lÞch t×m hiÓu phong tôc nh­ng du lÞch kiÓu nµo, ë ®©u, ®Õn n­íc nghÌo hay n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, du lÞch bao giê còng g¾n liÒn víi v¨n ho¸, víi b¶n s¾c cña mçi quèc gia lu«n ®Çy ¾p gi¸ trÞ. V× v¨n ho¸ lµ yÕu tè tiÒm Èn ho¸ th©n trong ho¹t ®éng du lÞch vµ ho¹t ®éng du lÞch tr­íc hÕt lµ ho¹t ®éng nh»m ®i t×m c¸i gi¸ trÞ v¨n ho¸ d©n téc v¨n ho¸ nh©n lo¹i ®Ó th­ëng thøc, kh¸m ph¸, h­ëng thô vµ s¸ng t¹o. Ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng du lÞch kh«ng thÓ tù m×nh ph¸t triÓn ®­îc nÕu kh«ng dùa trªn mét nÒn t¶ng v¨n ho¸ vµ ng­îc l¹i, nhê cã du lÞch mµ c¸c d©n téc hiÓu biÕt ®­îc nh÷ng thµnh tùu rùc rì cña nÒn v¨n ho¸ nh©n lo¹i, t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù xÝch l¹i gÇn nhau gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸ lµm cho c¸c d©n téc ngµy cµng hiÓu biÕt nhau h¬n, nh­ng du lÞch kh«ng chØ dõng l¹i ë sù th­ëng ngo¹n c¶nh ®Ñp thiªn nhiªn, ng¾m nh×n c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸, t×m heieñ c¸c di tÝch lÞch sö ®Ó c¶m thô mµ du lÞch cßn lµ mét ho¹t ®éng kh¸m ph¸ s¸ng t¹o them qui luËt cña c¸i ®Ñp. Du lÞch v¨n ho¸ lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau nh­ng l¹i ®ång nhÊt trong mçi kh¸t väng cña mçi con ng­êi. LÞch sö ph¸t triÓn du lÞch tõ x­a ®Õn nay ®· cho thÊy, nhê du lÞch mµ con ng­êi ®· kh¸m ph¸ ra nhiÒu ®iÒu míi mÎ vµ ®· chuyÓn ho¸ kh¸ nhiÒu gi¸ trÞ v¨n ho¸ thµnh s¶n phÈm du lÞch hÊp dÉn. Nh­ vËy, du lÞch lµ mét nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cïng con ng­êi trong qu¸ tr×nh hiÓu biÕt ®Ó h­ëng thô vµ s¸ng t¹o. Sù ®ãng gãp cho qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ cho sù ph¸t triÓn nguån thu tõ du lÞch cã nguyªn nh©n tõ nhu cÇu nµy - du lÞch ph¸t triÓn kh«ng t¸ch rêi nhu cÇu hiÓu biÕt, kh¸m ph¸, s¸ng t¹o. Theo ®Æc tr­ng cña v¨n ho¸ trªn c¬ së biÕt ®¸nh thøc c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña d©n téc, biÕt xem c¸c di s¶n v¨n ho¸, di tÝch lÞch sö,... C¸i “thiªn nhiªn thø hai” ®· ®­îc nh©n ho¸ qua lao ®éng s¸ng t¹o cña con ng­êi, lµ c¸i vèn quý nhÊt, lµ tiÒm n¨ng v« gi¸ cña du lÞch. Sù ph¸t triÓn du lÞch ë Hµ Néi, còng nh­ HuÕ, Qu¶ng Ninh, Qu¶ng Nam - §µ N½ng,... lµ nhê vµo tiÒm n¨ng v« gi¸ ®ã. Du lÞch rÊt cÇn ®Õn v¨n ho¸ vµ v¨n ho¸ kh«ng thÓ t¸ch rêi khái du lÞch. Dùa vµo du lÞch ®Ó giíi thiÖu vÒ ®Êt n­íc, v¨n ho¸, con ng­êi ViÖt Nam, ho¹t ®éng du lÞch lµ n¬i gãp phÇn n©ng cao, ®æi míi, më réng giao l­u v¨n ho¸. Vèn ®Çu t­ cho v¨n ho¸ chÝnh lµ ®Çu t­ vµo du lÞch, ®ã lµ viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, kh¸ch s¹n, dÞch vô gi¶i trÝ. C¬ së h¹ tÇng ®ã ®¶m b¶o c¸c ®Æc tÝnh m«i tr­êng sinh th¸i. C¸c ®iÓm du lÞch cã tÇm nh×n chung cña khu vùc ®«ng d©n c­ vµ cã nh÷ng Ên t­îng ®Æc biÖt, c¸c s¾c th¸i v¨n ho¸ thÓ hiÖn qua kiÕn tróc, råi ®Õn c¸c s¾c th¸i v¨n ho¸ thÓ hiÖn qua vui ch¬i, gi¶i trÝ, ©m nh¹c, móa, ¨n uèng phï hîp víi b¶n s¾c tõng khu vùc. b. Vai trß vµ ý nghÜa cña du lÞch v¨n ho¸. Khi nãi ®Õn v¨n ho¸ du lÞch kh«ng cã nghÜa r»ng du lÞch lµ chç dùa duy nhÊt cña sù ph¸t triÓn v¨n ho¸. Kh«ng nhËn thøc râ ®iÒu nµy, th× v« t×nh sù ph¸t triÓn chØ cã thÓ thµnh c«ng xÐt vÒ gãc ®é kinh tÕ, cßn sÏ thÊt b¹i vÒ viÖc gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc, do sù tiÕp xóc víi du kh¸ch tõ kh¾p n¨m ch©u ®Õn ViÖt Nam. Ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ lµ mét ®Þnh h­íng ®óng trong qu¸ tr×nh CNH, H§ ®Êt n­íc. V¨n ho¸ chÝnh lµ nÒn t¶ng, lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn du lÞch vµ du lÞch v¨n ho¸. Kinh nghiÖm trªn thÕ giíi vµ n­íc ta cho thÊy cÇn ph¶i thùc hiÖn ®ång thêi vµ ®ång bé nh­: ph¶i t¹o ra m«i tr­êng v¨n ho¸ võa tiªn tiÕn võa ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, lµm sèng l¹i c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng, gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ an ninh x· héi, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn lµm ®èi t­îng tèt, nh»m t¹o ra søc hÊp dÉn kh¸ch thËp ph­¬ng. Ho¹t ®éng du lÞch cµng hiÖn ®¹i ho¸ th× cµng ph¶i lµm giµu thªm b¶n s¾c vµ truyÒn thèng d©n téc. Nh­ng v¨n ho¸ ph¶i thËt sù lµ yÕu tè nh©n b¶n, lµ nh÷ng gi¸ trÞ h÷u h×nh vµ v« h×nh. C¸i gäi lµ tµi s¶n v« h×nh ®ã chÝnh lµ sù chuyÓn ho¸ c¸c n¨ng lùc tinh thÇn cña con ng­êi vµo ho¹t ®éng kinh doanh, ®ã chÝnh lµ v¨n ho¸. Tµi s¶n v« h×nh trong du lÞch bao gåm c¸c yÕu tè chÝnh nh­: th«ng tin vµ khoa häc - kü thuËt trong du lÞch, tæ chøc bé m¸y vµ nghÖ thuËt qu¶n lý du lÞch, sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng ®èi víi c«ng ty vµ s¶n phÈm vµ nh÷ng ®Æc s¶n cña mçi vïng, mçi miÒn. V¨n ho¸ du lÞch bÒn bØ tÝch gãp, thu nhËp, g¹n läc mu«n vµn tinh hoa tõ mu«n nÎo kh«ng ngõng chuyÓn t¶i, giao l­u, biÕn ®æi vµ n©ng cao ®Ó gãp phÇn vµo sù giµu cã vµ c­êng thÞnh vÒ nÒn v¨n ho¸, kinh tÕ - x· héi cña d©n téc - cña ®Êt n­íc. Vai trß vµ ý nghÜa cña du lÞch v¨n ho¸ ®èi víi kinh doanh du lÞch lµ hÕt søc quan träng, nã gãp phÇn thóc ®Èy cho du lÞch v­¬n lªn t¹o ®µ cho du lÞch ngµy mét ph¸t triÓn, ®em l¹i hiÖu qu¶ to lín vµ æn ®Þnh cho nÒn kinh tÕ. Nã cã hiÖu qu¶ lµ cµng t¨ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ - v¨n minh, b¶n s¾c d©n téc th× hiÖu qu¶ kinh doanh du lÞch cµng cao. NhËn biÕt ®­îc vÊn ®Ò ®ã c¸c nhµ kinh doanh du lÞch, c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ ph¶i kh«ng ngõng nh÷ng kiÓm tra, ng¨n chÆn nh÷ng mÆt phi v¨n ho¸ b»ng hÖ thèng ph¸p luËt mµ vÊn ®Ò l©u dµi vµ quan träng h¬n lµ x©y dùng, t¹o ra ®Ó hÊp dÉn tõ b¶n s¾c, “thuÇn - phong - mü - tôc” d©n téc, b¶o tån, n©ng cÊp c¸c di tÝch lÞch sö v¨n ho¸, kiÕn tróc. II. Mèi quan hÖ gi÷a du lÞch v¨n ho¸ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. 1. §iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸. Sù ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ nãi riªng vµ du lÞch nãi chung ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ ®iÒu kiÖn chñ quan cÇn thiÕt nhÊt ®Þnh. §iÒu kiÖn ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ §iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ §iÒu kiÖn chung(§iÒu kiÖn cÇn) §iÒu kiÖn ®Æc tr­ng(§iÒu kiÖn ®ñ) §iÒu kiÖn thêi gian rçi §iÒu kiÖn nguån kh¸ch §iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc §iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng §iÒu kiÖn chÝnh trÞ vµ an toµn ®èi víi kh¸ch §iÒu kiÖn tµi nguyªn du lÞch §iÒu kiÖn s½n sµng ®ãn tiÕp kh¸ch §iÒu kiÖn vÒ m«i tr­êng v¨n ho¸ Tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn Tµi nguyªn du lÞch nh©n t¹o §iÒu kiÖn vÒ tæ chøc §iÒu kiÖn vÒ mÆt kü thuËt §iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ C¸c tµi nguyªn cã gi¸ trÞ lÞch sö C¸c tµi nguyªn cã gi¸ trÞ kiÕn tróc C¸c tµi nguyªn cã gi¸ trÞ v¨n ho¸ C¸c tµi nguyªn cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt quÇn chóng C¸c thµnh tùu sù kiÖn kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi Trong ®iÒu kiÖn cho phÐp cña ®Ò tµi nghiªn cøu, ë ®©y ng­êi viÕt chØ xin nªu ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt ®Ó ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸. Kinh doanh du lÞch lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh cao cÊp kh«ng thÓ t¸ch rêi v¨n ho¸ v× xÐt cho cïng th× du lÞch lµ ho¹t ®éng v¨n ho¸. V¨n ho¸ lµ nhu cÇu thiÕt yÕu trong ®êi sèng x· héi ®ång thêi nã còng lµ nhu cÇu ®Æc tr­ng cña con ng­êi khi du lÞch do vËy v¨n ho¸ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh tÝnh hÊp dÉn cña s¶n phÈm du lÞch v× nã gi¶i quyÕt nhu cÇu vÒ nhËn thøc vµ thÈm mü. Cã nghÜa lµ ®Õn ®iÓm du lÞch nÕu ®i ph¶i cã c¸i g× cho ng­êi ta xem vµ ng­êi lµm (things for tourists to see and todo). Ngoµi ra xu thÕ quèc tÕ ho¸ trong sinh ho¹t v¨n ho¸ gi÷a c¸c céng ®ång d©n téc trªn thÕ giíi,... (nh­ ®· tr×nh bµy trong phÇn du lÞch v¨n ho¸ (phÇn ®Çu ch­¬ng I)) cho biÕt r»ng: ®Ó ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu du lÞch cña con ng­êi th× mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®ã lµ tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸. Muèn ®i du lÞch v¨n ho¸ nÕu kh«ng cã tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸ th× du kh¸ch sÏ xem g×? ng¾m g×? Th­ëng thøc nh÷ng s¶n phÈm du lÞch g×? XÐt vÒ hai khÝa c¹nh: ng­êi ®i du lÞch vµ nh÷ng nhµ kinh doanh du lÞch ®Ó ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ th× yÕu tè ®ã lµ tµi nguyªn v¨n ho¸, bëi v×: * Kh¸ch du lÞch: víi ­íc muèn t×m tßi, hiÓu biÕt thªm vÒ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn cña mét d©n téc, mét vïng, mét ®Þa ph­¬ng nµo ®ã vµ do vËy hä sÏ ®Õn víi du lÞch v¨n ho¸. Du lÞch v¨n ho¸ chØ cã thÓ ph¸t triÓn ë mét vïng, mét ®Þa ph­¬ng, mét ®Êt n­íc nÕu ë ®ã cã tµi nguyªn v¨n ho¸ phong phó, ®a d¹ng, ®éc ®¸o, mang ®Ëm b¶n s¾c d©n téc,... cïng kÕt hîp víi mét sè yÕu tè kh¸c t¹o nªn nh÷ng ®Þa ®iÓm du lÞch v¨n ho¸ ®Çy hÊp dÉn, cuèn hót. ChÝnh nh÷ng yÕu tè ®ã ®· ®­a kh¸ch du lÞch t×m ®Õn nh÷ng n¬i cã tµi nguyªn v¨n ho¸ l«i cuèn vµ do ®ã tµi nguyªn v¨n ho¸ lµ yÕu tè quan träng nhÊt ®èi víi l­u l­îng ®i du lÞch v¨n ho¸ ngµy cµng t¨ng cña kh¸ch du lÞch. * Nhµ kinh doanh: Môc ®Ých cña nh÷ng nhµ kinh doanh du lÞch lµ lµm sao thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch tham quan, vui ch¬i gi¶i trÝ, t×m hiÓu vÒ c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸,... ®Ó tõ ®ã cã ®­îc doanh thu cao, lîi nhuËn lín. Muèn ®¹t ®­îc môc ®Ých ®ã ®Ó phôc vô kh¸ch du lÞch ®Õn th¨m quan t×m hiÓu th× ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn lµ ph¶i cã tµi nguyªn du lÞch th× míi cã thÓ kinh doanh du lÞch ®­îc. Khi cã tµi nguyªn du lÞch th× kh¸ch míi cã ­íc muèn tham quan vµ do ®ã c¸c nhµ kinh doanh du lÞch míi cã thÓ thu hót ®­îc lîi nhuËn tõ ®©y, ngµnh du lÞch còng v× vËy mµ ph¸t triÓn h¬n. §Ó ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ th× còng cÇn ph¶i cã tµi nguyªn v¨n ho¸, ®©y lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh. Tµi nguyªn v¨n ho¸ víi nh÷ng ®Æc ®iÓm kú diÖu, thó vÞ, ®a d¹ng, ®éc ®¸o sÏ ngµy cµng thu hót ®«ng ®¶o kh¸ch du lÞch ®Õn tham quan nh»m tho¶ m·n trÝ tß mß còng nh­ phÇn nµo ®¸p øng ®­îc lßng muon muèn hiÓu biÕt s©u réng vÒ c¸i hay, c¸i ®Ñp cña mçi vïng, mçi ®Þa ph­¬ng, mçi ®Êt n­íc. Tµi nguyªn v¨n ho¸ bao gåm nh÷ng tµi nguyªn cã gi¸ trÞ vÒ v¨n ho¸ vËt chÊt qua c¸c di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸, c¸c danh lam th¾ng c¶nh, c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc,... ngoµi ra nã cßn thu hót kh¸ch du lÞch bëi c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ phi vËt chÊt nguån tiÒm n¨ng du lÞch phong phó, ®ã lµ c¸c lo¹i h×nh nghÖ thuËt truyÒn thèng: tuång chÌo, móa rèi n­íc, d©n ca, quan hä, h¸t xÈm, ca trï hÕt søc ®éc ®¸o, lµ nh÷ng nÐt ®Æc s¾c d©n gian vµ huyÒn tho¹i cña c¸c lÔ héi. §iÓn h×nh nhÊt lµ nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng vÒ phong tôc tËp qu¸n, t©m hån, cèt c¸ch cña con ng­êi ViÖt Nam. Kh¸c víi nguån tµi nguyªn tù nhiªn, tµi nguyªn v¨n ho¸ kh«ng hÒ bÞ can thiÖp nÕu chóng ta biÕt duy tr×, t«n t¹o, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn dïng ®Ó cho chóng bÞ suy tho¸i theo thêi gian vµ kh«ng gian, khai th¸c hîp lý nguån tµi nguyªn v¨n ho¸ cho ph¸t triÓn du lÞch lµ mét h­íng ®i ®óng hiÖn nay vµ trong t­¬ng lai. Nãi tãm l¹i: ë nhiÒu n­íc ngµnh du lÞch ®ang lµ ngµnh ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Ph¸t triÓn du lÞch nhÊt thiÕt ph¶i quan t©m ®Õn ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸, yÕu tè quyÕt ®Þnh cho sù ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ chÝnh lµ nguån tµi nguyªn v¨n ho¸ - nguån tµi nguyªn v« cïng quÝ gi¸, phong phó vµ ®a d¹ng nÕu ®­îc b¶o qu¶n mét c¸ch hîp lý. 2. Ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. a. Sù ph¸t triÓn cña du lÞch v¨n ho¸ gãp phÇn lµm t¨ng thu nhËp quèc d©n cho ®Þa ph­¬ng - ®Êt n­íc du lÞch th«ng qua hÖ thèng thuÕ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp trong du lÞch, cã nh÷ng n­íc thu nhËp tõ do chiÕm trªn 50% tæng thu nhËp b»ng ngo¹i tÖ (Mªhic«, T©y Ban Nha,...) Du lÞch ph¸t triÓn t¹o ra hiÖu qu¶ sè nh©n vÒ thu nhËp gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Þa ph­¬ng ®Êt n­íc du lÞch, ®¸nh thøc mét sè ngµnh s¶n xuÊt thñ c«ng cæ truyÒn cña d©n téc, gãp phÇn gi¶i quyÕt sè l­îng lín c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi mµ biÓu hiÖn lµ khi du lÞch ph¸t triÓn sÏ t¹o ra hiÖu qu¶ sè nh©n vÒ viÖc lµm. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu mét sè tµi liÖu, sè nh©n vÒ viÖc lµm n÷ lµ 2,63 tøc lµ cø mét viÖc lµm trong du lÞch sÏ t¹o ra 1,63 viÖc lµm cho c¸c ngµnh kh¸c. MÆt kh¸c du lÞch ph¸t triÓn sÏ thu hót nguån vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi. b. Du lÞch v¨n ho¸ nãi riªng vµ du lÞch nãi chung lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ nhÊt cña nÒn kinh tÕ, gãp phÇn t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc vµ ®Èy m¹nh c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ: th«ng qua viÖc tiªu dïng cña du kh¸ch ng­êi ta cã thÓ thùc hiÖn “xuÊt khÈu t¹i chç” “xuÊt khÈu” b»ng con ®­êng du lÞch lµ xuÊt khÈu ®a sè c¸c dÞch vô (dÞch vô l­u tró, dÞch vô bæ sung, trung gian,...) ®ã lµ nh÷ng ®iÒu ngo¹i th­¬ng kh«ng thÓ lµm ®­îc. H¬n n÷a, th«ng qua du lÞch ta cã thÓ thùc hiÖn xuÊt khÈu nh÷ng nguyªn liÖu vµ hµng ho¸ vËt khã xuÊt khÈu qua con ®­êng ngo¹i th­¬ng nh­ hµng ¨n uèng, hoa qu¶, hµng l­u niÖm,... mµ nÕu muèn xuÊt khÈu qua con ®­êng ngo¹i th­¬ng ®ßi hái ph¶i ®Çu t­ nhiÒu chi phÝ cho ®ãng gãi, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn. XuÊt khÈu qua con ®­êng du lÞch c¬ b¶n kh«ng ph¶i ®ãng thuÕ xuÊt khÈu l¹i b¸n víi gi¸ gÇn nh­ ®éc quyÒn bëi yÕu tè “®Þa t« du lÞch” “chøng ®ùng trong ®ã”. Bëi vËy hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nã cao vµ kh¶ n¨ng thu håi vèn nhanh. c. Ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ gãp phÇn më réng vµ cñng cè c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ, t¨ng c­êng t×nh h÷u nghÞ gi÷a c¸c d©n téc, cñng cè nÒn hoµ b×nh thÕ giíi. Th«ng qua sù giao l­u v¨n ho¸ gi÷a c¸c vïng c¸c quèc gia t¹o sù thóc ®Èy nÒn v¨n ho¸ thÕ giíi ph¸t triÓn. d. Du lÞch v¨n ho¸ ph¸t triÓn gióp cho c¸c quèc gia gi¶m bít sù c¨ng th¼ng cña c¸c trung t©m ®« thÞ ho¸ cho c«ng nghiÖp mang l¹i, gi¶m bít sù « nhiÔm m«i tr­êng trong ®« thÞ. e. Sù ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ cã ý nghÜa lín ®èi víi viÖc gãp phÇn khai th¸c, b¶o tån c¸c di s¶n v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn m«i tr­êng tù nhiªn x· héi. Trong qu¸ tr×nh CNH, H§H. f. Du lÞch v¨n ho¸ lµ mét lo¹i h×nh cã thÓ ph¸t triÓn quanh n¨m, ®ã lµ mét lîi thÕ lín cho c¸c nhµ kinh doanh du lÞch bëi v× hä sÏ tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®¶m b¶o chÊt l­îng phôc vô vµ chÊt l­îng ®éi ngò lao ®éng. Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cña tõng ®Þa ®iÓm du lÞch mµ sù ph¸t triÓn du lÞch nãi chung vµ cô thÓ lµ sù ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ sÏ t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn ®êi sèng kinh tÕ cña tõng vïng - ®Êt n­íc du lÞch. 3. Kinh nghiÖm chñ yÕu ë mét sè n­íc ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ trong qu¸ tr×nh CNH, H§H hiÖn nay. Ph¸t triÓn du lÞch kh«ng chØ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cho ®Êt n­íc, lµm phong phó thªm tiÒm n¨ng s½n cã cña mçi quèc gia, më mang ngµnh nghÒ thu hót khèi l­îng lao ®éng kh«ng nhá vµo dÞch vô nµy, mµ cßn gãp phÇn n©ng cao d©n trÝ, gi¸o dôc truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc, lßng yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc, ®ång thêi lµ ph­¬ng tiÖn trao ®æi v¨n ho¸ trong mèi quan hÖ giao l­u quèc tÕ. Chóng ta sèng trong thêi ®¹i mµ sù “bïng næ” vÒ th«ng tin khoa häc, kü thuËt lµm cho con ng­êi xÝch l¹i gÇn nhau, hiÓu nhau h¬n qua mµn ¶nh nhá. Sù hiÓu biÕt ®ã míi lµ ®iÒu kiÖn cÇn cßn con ng­êi ®Õn víi nhau, chiªm ng­ìng nh÷ng gi¸ trÞ tinh hoa cña mçi d©n téc, mçi ®Êt n­íc, hiÓu biÕt nhau. Bëi vËy, du lÞch chÝnh lµ cÇu nèi cho mèi quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi g¾n liÒn víi viÖc t«n träng thiªn nhiªn, gi÷ g×n v¨n ho¸ d©n téc vµ tiÕp thu v¨n ho¸ thÕ giíi. Ph¸t triÓn du lÞch lµ th­íc ®o tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña x· héi. Mçi quèc gia, mçi d©n téc ®Òu cã nh÷ng ®Æc tr­ng riªng biÖt vÒ tù nhiªn lÞch sö, v¨n ho¸, truyÒn thèng,... thu hót kh¸ch du lÞch vµ lµm tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸ch. Ngµy nay du lÞch v¨n ho¸ ®ang trë thµnh mét nhu cÇu lín cña kh¸ch víi ý nghÜa quan träng nh­ vËy, du lÞch v¨n ho¸ ngµy cµng ®­îc khai th¸c kh«ng ngõng trong kinh doanh du lÞch ë nh÷ng n­íc cã tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh vÒ v¨n ho¸ truyÒn thèng. Nãi ®Õn du lÞch v¨n ho¸ ë mét sè n­íc ta ph¶i kÓ ®Õn du lÞch v¨n ho¸ cña Trung Quèc, mét ®Êt n­íc ngay c¹nh ViÖt Nam vµ nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu ®iÓm gièng víi v¨n ho¸ Trung Quèc. Du lÞch v¨n ho¸ Trung Quèc ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn. Bëi nã cã lîi thÕ lµ n­íc cã bÒ dµy lÞch sö nÒn v¨n ho¸ l©u ®êi víi biÕt bao nhiªu c¶nh ®Ñp, di tÝch, kiÕn tróc ®éc ®¸o,... thu hót du kh¸ch. Trung Quèc cã nguån s¶n phÈm du lÞch v« cïng phong phó mµ trong ®ã ®Æc biÖt lµ tiÒm n¨ng tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸: ngoµi 10 th¾ng c¶nh næi tiÕng Trung Quèc vµ thÕ giíi nh­ V¹n Lý Tr­êng Thµnh (B¾c Kinh) phong c¶nh QuÕ L©m (Qu¶ng T©y), Cè Cung (B¾c Kinh), v­ên c©y T« Ch©u (Giang T«), Hoµng S¬n (An Huy), Tam HiÖp (däc Tr­êng Giang, trªn ®Þa phËn 2 tØnh Tø Xuyªn vµ Hå B¾c), Hµng Ch©u víi T©y Hå (ChiÕt Giang), Binh M· nhµ TÇn (ThiÓm T©y). Trung Quèc cßn cã rÊt nhiÒu c¸c di tÝch lÞch sö vµ danh lam th¾ng c¶nh kh¸c nh­ vïng Trung Nguyªn víi c¸c di tÝch thêi Tam Quèc DiÔn NghÜa. Ngay t¹i B¾c Kinh cßn cã tíi 18 di tÝch lÞch sö vµ phong c¶nh ®Ñp næi tiÕng nh­ Thiªn §µn, H­¬ng S¬n, ThËp Tam L¨ng, S¬n §«ng cã khóc phô, n¬i thê Khæng Tö. NÕu muèn biÕt phÇn nµo vÒ nÐt ®¹i c­¬ng cña thÕ giíi bªn ngoµi, biÕt ®­îc nÒn v¨n ho¸, phong tôc, tËp qu¸n cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi chóng ta h·y ®Õn “C«ng viªn ThÕ giíi” ë B¾c Kinh (Khai tr­êng ngµy 1/10/1993). §©y lµ khu “ThÕ giíi thu nhá” lín nhÊt Ch©u ¸. C«ng viªn réng chõng 50ha gåm 106 c¶nh quan thu nhá theo tû lÖ cña 56 n­íc trªn thÕ giíi nh­ “Qu¶ng tr­êng ®á Matxc¬va” trong ®ã cã Toµ Th¸nh Nga, l¨ng Lªnin; c¸c kiÕn tróc cæ Hy L¹p; khu n­íc Mü cã thµnh phè Niu Yook, thÇn Tù do,... Khu n­íc Ph¸p cã Th¸p Epphen, nhµ thê §øc Bµ; khu c¸c n­íc Ch©u ¸ cã V¹n Lý Tr­êng Thµnh, cung ®iÖn Ên §é, cung ®iÖn vµng Th¸i Lan,... ®Æc biÖt c¶nh quan thø 54 lµ chïa Mét Cét (ViÖt Nam) n»m c¹nh hå n­íc. Trong khu vùc nµy cßn c¸c kiÓu nhµ lîp tranh gi¶n dÞ, mang tÝnh thiªn nhiªn cña vïng nhiÖt ®èi Ch©u ¸ ®ã lµ kiÓu nhµ cña nh©n d©n ViÖt Nam, Th¸i Lan cïng c¸c n­íc vïng §«ng Nam ¸,... ngoµi ra du kh¸ch cßn ®­îc th­ëng thøc c¸c mãn ¨n Trung Quèc næi tiÕng t¹i c¸c nhµ hµng, ®­îc xem v¨n nghÖ t¹i lµng v¨n ho¸ c¸c d©n téc. Víi thÕ m¹nh vÒ “s¶n phÈm du lÞch” ngµnh du lÞch nãi chung vµ du lÞch v¨n ho¸ nãi riªng ë Trung Quèc ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn m¹nh vµ ngµy cµng ph¸t triÓn. Sè liÖu thèng kª cho thÊy: n¨m 1992 lµ “n¨m du lÞch Trung Quèc” lÇn thø nhÊt cã h¬n 38 triÖu du kh¸ch, thu nhËp trªn 3,9 tû USD n¨m 1993 cã trªn 41 triÖu du kh¸ch, thu nhËp trªn 4,6 tû USD; n¨m 1994 cã trªn 43 triÖu du kh¸ch, thu nhËp tíi 6 tû USD. N¨m 1995 cã trªn 44 triÖu du kh¸ch thu nhËp 8 tû USD (tin tõ t¹p chÝ du lÞch ViÖt Nam). Theo mét quan chøc cña ngµnh du lÞch Trung Quèc cho biÕt th× xu h­íng bïng næ du lÞch trong thêi kú 1997-2000 vÉn tiÕp tôc t¨ng. §Ó ®ãn ®ùoc nhiÒu kh¸c, Trung Quèc ®ang thùc hiÖn chiÕn dÞch qu¶ng c¸o ra n­íc ngoµi vµ ®Æt môc tiªu ®Çy tham väng cho n¨m du lÞch 1997 - n¨m du lÞch Trung Quèc lÇn thø hai lµ v­ît qua ®­îc thµnh tÝch mµ Trung Quèc ®· ®¹t ®­îc trong n¨m du lÞch lÇn thø nhÊt. §Õn víi du lÞch v¨n ho¸ Ph¸p - ®Êt n­íc næi tiÕng vÒ nÒn v¨n ho¸ cã tõ l©u ®êi, víi phong c¸ch lÞch sö, hµo hoa phong nh·, n­íc Ph¸p lµ n­íc cã sè l­îng kh¸ch ®Õn tham quan nhiÒu vµo bËc nhÊt thÕ giíi. Du kh¸ch ®Õn víi n­íc Ph¸p sÏ ®­îc chøng kiÕn mét trong b¶y kú quan thÕ giíi - Th¸p Epphen, ®­îc chiªm ng­ìng nhµ thê §øc Bµ Pari, ®­îc ng¾m cung ®iÖn Vecxaio vµ ®­îc th­ëng thøc r­îu Sampanh næi tiÕng. §ã lµ nh÷ng g× du kh¸ch ®Õn víi Ph¸p víi môc ®Ých du lÞch v¨n ho¸ sÏ ®­îc tËn h­ëng, ®­îc “t¾m m×nh” trong thÕ giíi thÇn tiªn, c¶nh ®Ñp mª hån, víi rÊt nhiÒu di tÝch lÞch sö v¨n ho¸, kiÕn tróc ®éc ®¸o ®a d¹ng vµ phong phó còng nh­ tËn h­ëng nh÷ng h­¬ng vÞ th¬m ngon tinh khiÕt tõ nh÷ng mãn ¨n, b×nh r­îu cña n­íc Ph¸p, du lÞch v¨n ho¸ cña Ph¸p ngµy mét thu hót nhiÒu du kh¸ch ®Õn tham quan h¬n vµ ngµy mét ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. §Õn víi ®Êt n­íc Singapore mét ®Êt n­íc nhá bÐ nh­ng xinh ®Ñp n»m ë phÝa ®«ng nam Ch©u ¸, bªn c¹nh nh÷ng ng«i nhµ chäc trêi, Singapore vÉn cßn gi÷ ®­îc nhiÒu di tÝch, danh lam th¾ng c¶nh cïng víi nh÷ng thµnh phè xanh, s¹ch vµ an toµn nhÊt thÕ giíi. Víi nguån tµi nguyªn du lÞch - du lÞch v¨n ho¸ phong phó nh­: c¸c c«ng tr×nh lÞch sö, hÖ thèng chïa chiÒn, b¶o tµng, víi mãn ¨n vµ phong tôc cña c¸c céng ®ång d©n téc Trung Quèc (chiÕm 76% d©n sè), Ên §é (6,5%), ¶ RËp, Malaixia,... t¹o cho s¶n phÈm du lÞch cña Singapore thªm tÝnh ®éc ®¸o. §Õn Singapore du kh¸ch kh«ng thÓ kh«ng ®Õn tham quan khu du lÞch ®¶o Sentosa, mét ®¶o chØ cã 6km nh­ng chøa ®Çy sù kú l¹, du kh¸ch sÏ ®­îc ng¾m toµn c¶nh thµnh phè Singapore trªn xe c¸p treo ë ®©y du kh¸ch cßn ®­îc tham quan mét thÕ giíi thu nhá vÒ Ch©u ¸ ë “L¨ng Ch©u ¸, víi nh÷ng ng«i nhµ, nh÷ng phong c¶nh, di tÝch mang ®Ëm nÐt Ch©u ¸. Du kh¸ch cßn ®­îc th­ëng thøc nh÷ng mãn ¨n cña c¸c n­íc Ch©u ¸,...” Hµng n¨m cã kho¶ng mét triÖu du kh¸ch ®Õn ®©y. Du kh¸ch cßn cã thÓ ®i th¨m quan b¶o tµng S¸p víi nh÷ng t­îng danh nh©n t¹i Singapore th¨m quan “hßn ®¶o diÖu kú” lµ mét c«ng viªn gi¶i trÝ trªn n­íc lín nhÊt Ch©u ¸. Cã 32 trß gi¶i trÝ ®­îc tæ chøc trªn hßn ®¶o kú diÖu nµy. Nh÷ng n¨m qua du lÞch - du lÞch v¨n ho¸ ë Singapore cã tèc ®é t¨ng tr­ëng m¹nh vµ v÷ng ch¾c: n¨m 1992 cã 5,98 triÖu l­ît kh¸ch du lÞch Quèc tÕ; n¨m 1994 cã 6,479 triÖu l­ît kh¸ch vµ Singapore ®ãn 7,15 triÖu kh¸ch vµo n¨m 1995 (Nguån tõ T¹p chÝ Travel News). Nh­ vËy sè l­ît kh¸ch vµo du lÞch Singapore ngµy cµng t¨ng vµ Singapore ®· trë thµnh mét trong sè Ýt quèc gia trªn thÕ giíi cã sè l­ît kh¸ch ®Õn du lÞch gÊp h¬n 2 lÇn d©n sè trong n­íc (n¨m 1994 Singapore cã sè d©n lµ 2,9 triÖu ng­êi). §Õn víi Malaixia (diÖn tÝch 329,758km2, d©n sè 19 triÖu ng­êi) mét ®Êt n­íc cã ngµnh du lÞch ph¸t triÓn m¹nh víi c¸c danh lam th¾ng c¶nh, c¸c di tÝch lÞch sö - kiÕn tróc ë kh¾p n¬i nh­ ë Kuala Lumper - thµnh phè cæ nhÊt n­íc, Penang, Jihor,... cïng víi c¸c mãn ¨n d©n téc vµ phong tôc tËp qu¸n cña céng ®ång d©n téc Malaixia, ë thñ ®« Jualalumpur vµ c¸c vïng phô cËn du kh¸ch cã thÓ ®i th¨m ®Òn thê Håi gi¸o ISLAM, ®µi t­ëng niÖm Quèc gia, nhµ Quèc héi, viÖn b¶o tµng, v­ên chim, ®éng Bat­. §Õn Malaixia du kh¸ch kh«ng nªn kh«ng ®Õn cao nguyªn ®Ñp nhÊt Ch©u ¸, n¬i ®©y cã nhiÒu c¸c khu vui ch¬i gi¶i trÝ mµ kh¸ch sÏ ®­îc tham quan vµ ®Æc biÖt du kh¸ch sÏ cßn ®­îc ®i xem c¸c sßng b¹c næi tiÕng t¹i n¬i nµy,... Chóng ta cßn cã thÓ ®Õn tham quan thµnh phè cæ theo kiÓu Bå §µo Nha h¬n 500 n¨m lÞch sö lµ Malaca, v­ên b­ím Malaca næi tiÕng vµ nh÷ng di tÝch lÞch sö Bå §µo Nha - Bukit Cina vµ nhiÒu c«ng tr×nh kiÕn tróc v¨n ho¸ kh¸c nh­ hÖ thèng chïa chiÒn, b¶o tµng,... Theo sè liÖu thèng kª, n¨m 1994 Malaixia ®ãn trªn 6,4 triÖu kh¸ch; n¨m 1995 cã 7 triÖu kh¸ch du lÞch quèc tÕ, ®¹t doanh thu 4,4 tû USD, thêi gian l­u tró cña kh¸ch ®¹t 4,7 ngµy (n¨m 1990 chØ ®¹t 1 ngµy) møc chi tiªu cña kh¸ch ®¹t 118,8 USD/ngµy (trong khi n¨m 1990 chØ cã 81 USD/ngµy). Malaixia ®¹t chØ tiªu tõ nay ®Õn n¨m 2000 tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ch quèc tÕ hµng n¨m ®¹t 10% ®Ó n¨m 2000 ®ãn 12,5 triÖu kh¸ch quèc tÕ (tin tõ T¹p chÝ Du lÞch ViÖt Nam). C¸c n­íc vïng §«ng Nam ¸ ®· vµ ®ang trë thµnh mét thÞ tr­êng du lÞch s«i ®éng, hÊp dÉn cña khu vùc vµ thÕ giíi. C¸c n­íc nµy, trong khi ®ang ph¸t triÓn du lÞch, hä nhÊt qu¸n chñ tr­¬ng b¶o tån v¨n ho¸ d©n téc vµ ®­a vµo kinh doanh du lÞch, ph­¬ng ch©m cña hä lµ “kÕt hîp truyÒn thèng d©n téc vµ kü thuËt hiÖn ®¹i” cã lÏ v× vËy mµ hä ®¹t ®­îc nh÷ng con sè vÒ du lÞch ®¸ng kh©m phôc. N¨m 1992 - n¨m du lÞch §«ng Nam ¸ kÕt thóc thµnh c«ng víi kh¸ch du lÞch t¨ng 9,49%, ®¹t 21,858 triÖu kh¸ch du lÞch, chiÕm 4,6% tæng sè kh¸ch du lÞch trªn toµn thÕ giíi. Thu nhËp t¨ng 15,61% ®¹t 17,04 tû USD. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2000, kh¸ch du lÞch ®Õn §«ng Nam ¸ sÏ ®¹t 39 triÖu ng­êi vµ ®Õn n¨m 2010 lµ 72 triÖu (nguån tæ chøc du lÞch thÕ giíi WTO). Ngoµi ra ë mét sè n­íc Ch©u ¢u hä ®· biÕt ®­a ra nh÷ng nÐt v¨n ho¸ cæ ®iÓn vµo qu¶ng c¸o du lÞch ®Ó thu hót kh¸ch. §ã lµ mét c¸ch lµm kinh tÕ kh¸ ®éc ®¸o, thó vÞ vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao cho ngµnh du lÞch. T¹i Italia, c¸c nh©n viªn phôc vô trong kh¸ch s¹n ®­îc trang phôc gièng nh­ c¸c nh©n vËt næi danh trong c¸c t¸c phÈm héi ho¹ ý tõ c¸c thÕ kû tr­íc, mét c¸ch thËt ®éc ®¸o vµ hÊp dÉn, do nh÷ng kiÖt t¸c héi ho¹ ý ®­îc nhiÒu ng­êi biÕt ®Õn nªn khi nh×n c¸c nh©n vËt lµ du kh¸ch nhËn ra ngay vµ cã c¶m gi¸c rÊt lý thó, kh¸ch s¹n “Bèn Mïa” ë Milan (ý) víi c¸ch trang trÝ phßng ngñ kh¸ch s¹n gièng nh­ bøc tranh cña Vecellio Tilieu (1490-1576) cña Raphael (1483-1520),... tøc lµ nh÷ng y phôc n÷ ý thÕ kû 15,16 ®­îc c¸c ho¹ sü tµi danh ghi l¹i,... Tuy vËy còng vÉn cßn cã nh÷ng tiÖn nghi hiÖn ®¹i ®Æt bªn d­íi c¸c vËt dông cæ ®iÓn. Cßn gh× thó h¬n khi ta sèng gi÷a thÕ kû 20 mµ nh­ l¹c vµo khung c¶nh thÕ kû 14-15. T¹i Hung, c¸c kh¸ch s¹n cã kiÕn tróc cæ ®iÓn vÉn gi÷ nguyªn nh­ x­a ®Ó khai th¸c bµn, ghÕ, khung c¶nh gi÷ nguyªn vÎ ®Ñp thiªn nhiªn vµ x­a cò, cßn cã kh¸ch s¹n th× hiÖn ®¹i tiÕp viªn còng ¨n mÆc thËt hiÖn ®¹i ®Ó võa lßng kh¸ch. Du lÞch v¨n ho¸ ®ang cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn m¹nh vµ v÷ng ch¾c lµ lo¹i h×nh du lÞch tiÒm n¨ng, ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Bëi v× du kh¸ch ë nhiÒu n­íc hiÖn nay muèn ®­îc chiªm ng­ìng sù tµi hoa cña nÒn v¨n ho¸ cæ, c¸c phÕ tÝch cæ x­a,... Khi mµ nÒn v¨n minh c«ng nghiÖp cña con ng­êi ®· lªn tíi ®Ønh cao. “Du lÞch lµ kÕt qu¶ cña nÒn v¨n minh c«ng nghiÖp vµ còng lµ hËu quan cña nÒn v¨n minh c«ng nghiÖp”. Ch­¬ng II kiÕn nghÞ vµ mét sè gi¶i ph¸p Cïng víi sù ph¸t triÓn cña du lÞch ViÖt Nam, du lÞch v¨n ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn. §©y lµ thÓ lo¹i du lÞch ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh ®ång thêi nã lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch nãi riªng vµ cña toµn ngµnh kinh tÕ nãi chung. Môc tiªu tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi ViÖt Nam ph¶i lµm sao khai th¸c tèt lo¹i h×nh du lÞch v¨n ho¸ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn nay, do ®ã chóng ta cÇn chó träng tíi viÖc nghiªn cøu, ®Çu t­, khai th¸c cã hiÖu qu¶ thÓ lo¹i du lÞch v¨n ho¸. Muèn ®¹t ®­îc môc tiªu nµy vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ë trªn qu¶ thËt kh«ng ph¶i lµ dÔ vµ vÊn ®Ò quan träng mµ c¸c c«ng ty du lÞch nãi riªng vµ ngµnh du lÞch nãi chung cÇn ph¶i cã mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸. Theo t«i, cÇn tËp trung vµo nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu sau: Mét lµ, muèn b¶o vÖ vµ ph¸t huy nÒn v¨n ho¸ d©n téc gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ chóng ta cÇn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau: * T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý c¸c di s¶n v¨n ho¸: Võa kinh doanh nh­ng ®ång thêi võa gãp phÇn t«n t¹o, tu t¹o v× nã lµ th«ng ®iÖp gi÷a c¸c thÕ hÖ. MÆc dï r»ng c¸c di s¶n v¨n ho¸ kh«ng ph¶i ®­îc b¸n d­íi d¹ng hµng ho¸ lµ vËt chÊt cô thÓ mµ nã chØ ®­îc b¸n d­íi d¹ng hµng ho¸ lµ dÞch vô. Víi du lÞch quèc tÕ ®©y chÝnh lµ nguån hµng xuÊt khÈu v« h×nh ®ång thêi lµ nguån hµng xuÊt khÈu t¹i chç. * VÒ phÝa Nhµ n­íc cÇn x©y dùng mét hÖ thèng ph¸p luËt chÝnh s¸ch ®ång bé hîp lý nh»m b¶o vÖ c¸c di s¶n v¨n ho¸: cÇn cã chÝnh s¸ch ­u tiªn vµ khuyÕn khÝch nh©n d©n trong c«ng t¸c b¶o vÖ, ë ®©y nªn chó träng ®Æc biÖt tíi c¸c nghÖ nh©n, nghÖ sÜ l·o thµnh hiÖn ®ang ®­îc coi nh­ nh÷ng “kho tµng sèng” l­u gi÷ nhiÒu tri thøc vèn quý vÒ di s¶n v¨n ho¸ tinh thÇn. * Kh¶o s¸t ®iÒu tra ®Ó ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng t×nh h×nh di s¶n v¨n ho¸. Trªn c¬ së ®ã nghiªn cøu ph©n lo¹i, x¸c ®Þnh thø tù ­u tiªn ®èi víi c¸c lo¹i di s¶n v¨n ho¸ cÇn b¶o vÖ. * Thµnh lËp vµ cñng cè c¸c trung t©m b¶o qu¶n l­u tr÷ t­ liÖu, c¸c “ng©n hµng d÷ liÖu” nh»m cho phÐp khai th¸c vµ th«ng tin mét c¸ch dÔ dµng, tiÖn lîi vÒ c¸c lo¹i h×nh di s¶n v¨n ho¸. * ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p vµ kü thuËt tiªn tiÕn vµo viÖc b¶o qu¶n vµ khai th¸c v¨n ho¸ truyÒn thèng nh­: tæ chøc c¸c liªn hoan v¨n ho¸ nghÖ thuËt truyÒn thèng mét c¸ch th­êng xuyªn. * §­a néi dung gi¸o dôc vµ b¶o vÖ nÒn v¨n ho¸ truyÒn thèng, ý thøc vÒ b¶n s¾c d©n téc vµo c¸c ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y cã tÝnh chÊt b¾t buéc trong c¸c ch­¬ng tr×nh phæ th«ng vµ cao häc. TiÕn hµnh n©ng cÊp tu söa vµ x©y dùng míi hÖ thèng b¶o tµng ®Ó sö dông vµ ph¸t huy mét c¸ch tèi ®a chøc n¨ng gi¸o dôc cña nã trong ®êi sèng x· héi, ®Æc biÖt lµ c¸c b¶o tµng v¨n ho¸ lÞch sö vµ nghÖ thuËt. * Nhµ n­íc cÇn ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ viÖc cÊp giÊy phÐp kinh doanh du lÞch v¨n ho¸ tr¸nh ®Ó c¸c c¬ së kinh doanh du lÞch v¨n ho¸ trµn lan,... Bé v¨n ho¸ th«ng tin cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶i xem xÐt kü trong viÖc ®­a ra xÕp h¹ng vµ phong s¾c hiÖu cho c¸c di tÝch v¨n ho¸, lÞch sö mét c¸ch ®óng møc ®Ó t¨ng gi¸ trÞ “n©ng gi¸” cho nh÷ng di s¶n v¨n ho¸, di tÝch lÞch sö, cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸. Hai lµ, ban hµnh luËt ph¸p b¶o vÖ c¸c di s¶n v¨n ho¸ di tÝch lÞch sö. ViÖc b¶o vÖ c¸c di s¶n v¨n ho¸, vèn ®Çu t­ ®Ó t«n t¹o nã ph¶i g¾n liÒn lîi Ých cña c­ d©n së t¹i n¬i cã c¸c di s¶n v¨n ho¸. Ngoµi ra cßn ph¶i nghiªm trÞ nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i b»ng luËt ph¸p, ng¨n chÆn nh÷ng mÆt phi v¨n ho¸ b»ng hÖ thèng ph¸p luËt mµ vÊn ®Ò l©u dµi vµ quan träng h¬n lµ x©y dùng, t¹o ra ®é hÊp dÉn tõ b¶n s¾c “thuÇn - phong - mü - tôc”. Ba lµ, t¹o ra sù thèng nhÊt vÒ nhËn thøc, vÒ lîi Ých quèc gia v× sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Ó cã sù phèi hîp hµnh ®éng gi÷a c¸c ngµnh b¶o tån, b¶o tµng, du lÞch, giao th«ng, kiÕn tróc, x©y dùng, m«i tr­êng trong viÖc ®Çu t­ vµ khai th¸c c¸c di s¶n v¨n ho¸. Ngµnh du lÞch cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé, chÆt chÏ h¬n n÷a víi c¸c ngµnh h÷u quan: nh­ H¶i qu©n, Bé néi vô, Hµng kh«ng, V¨n ho¸,... ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc khai th¸c thu hót phôc vô kh¸c nh­ gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc xuÊt nhËp c¶nh, thñ tôc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ vµo lÜnh vùc du lÞch. Bèn lµ, bªn c¹nh viÖc phôc chÕ, t«n t¹o l¹i c¸c di s¶n v¨n ho¸ ®· bÞ tµn phai do chiÕn tranh, hoÆc do n¨m th¸ng mµ ng­êi ta ®· sao nh·ng bá quªn nã nh­ phñ Thiªn Tr­êng, khu Lam Kinh víi sù kiÖn Rïa thÇn Hoµn KiÕm. §ång thêi x©y dùng c¶nh quan m«i tr­êng: ®©y lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ®­îc ®¸nh gi¸ lµ quan träng ®èi víi ho¹t ®éng du lÞch v¨n ho¸ nãi riªng vµ ho¹t ®éng du lÞch nãi chung. Cho ®Õn nay vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr­êng ®ang trë thµnh mét thö th¸ch vµ lµ mèi quan t©m cña toµn thÕ giíi. Do vËy viÖc gi÷ g×n xanh, s¹ch, lµnh m¹nh m«i tr­êng cã mét ý nghÜa lín vµ lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt. Mét ®iÓm du lÞch hÊp dÉn kh«ng chØ lµ mét vµi di tÝch cæ víi nh÷ng g× thiªn nhiªn ­u ®·i ®Òu sÏ ®­îc t¨ng gi¸ trÞ rÊt nhiÒu khi nã ®­îc l­u gi÷ trong m«i tr­êng x· héi tù nhiªn trong s¹ch. Tuy nhiªn vÊn ®Ò nµy ®ßi hái sù tham gia ®ång thêi cña c¸c ngµnh c¸c cÊp vµ ngµnh du lÞch, cña toµn thÓ nh©n d©n. Do vËy cÇn ph¶i triÓn khai th­êng xuyªn phong trµo gi÷ g×n m«i tr­êng xanh, s¹ch trong céng ®ång, kªu gäi vµ khuyÕn khÝch ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng cña ng­êi d©n trong cuéc sèng hµng ngµy còng nh­ khi tham gia vµo ho¹t ®éng du lÞch. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn di tÝch lÞch sö, di s¶n v¨n ho¸ lµ tÝnh hoµi cæ. Khi tíi th¨m mét nÒn v¨n ho¸ du kh¸ch th­êng liªn t­ëng tíi tæ tiªn m×nh. KÕt qu¶ lµ kh¸ch liªn t­ëng mét c¸ch rÊt v¨n ho¸ tíi lÞch sö, kh«ng ®¬n thuÇn chØ lµ sù viÕng th¨m. V× vËy, cã thÓ t¹o dùng l¹i c¸c trËn ®¸nh lÞch sö, m« pháng l¹i c¸c b÷a ¨n truyÒn thèng xa x­a ®Ó kh¸ch cã c¬ héi xem l¹i qu¸ khø b»ng nh÷ng h×nh ¶nh lÞch sö. Bªn c¹nh ®ã cã thÓ x©y dùng nh÷ng c«ng viªn gi¶i trÝ. Nh÷ng khung c¶nh nh­ vËy rÊt cÇn cho du lÞch ®Ó trong mét thêi gian ng¾n, kh¸ch cã thÓ t¹m c¸ch biÖt víi m«i tr­êng hiÖn t¹i. N¨m lµ, x¸c ®Þnh c¸c khu vùc víi nh÷ng ®Æc tr­ng v¨n ho¸ riªng ®Ó ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm du lÞch. ThÝ dô c¸c khu vùc ®ång b»ng s«ng Hång, ven biÓn miÒn Trung, T©y Nguyªn, ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Tõ c¶nh quan m«i tr­êng, kh¸ch s¹n lµ mét tæng thÓ hµi hoµ mang s¾c th¸i riªng cña tõng vïng. Theo chóng t«i s¶n phÈm du lÞch lµ c¸c di s¶n v¨n ho¸ mang tÝnh ®Æc tr­ng cña tõng vïng vµ L©m §ång víi thÕ m¹nh cña thµnh phè s­¬ng mê, §µ L¹t rÊt hÊp dÉn du kh¸ch, cßn cã thÓ x©y dùng c¸c “lµng du lÞch” cña ng­êi £®ª, C¬h¬ “Lµng” Êy cã nh÷ng nÕp nhµ r«ng, cã con ng­êi ¨n mÆc ®óng trang phôc cña d©n téc m×nh. Råi du kh¸ch cã thÓ ®­îc uèng r­îu cÇn, ®­îc xem lÔ héi ®©m tr©u, nghe giµ lµng kÓ khan,... Du kh¸ch còng cã thÓ ®i s¨n, ®i c©u c¸ ®Ó hiÓu thªm phong tôc tËp qu¸n cña ®ång bµo. Vïng Tuyªn Quang, Cao B»ng “Quª h­¬ng c¸ch m¹ng dùng nªn céng hoµ” chóng ta cã thÓ ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ theo h­íng: bªn c¹nh viÖc trë vÒ céi nguån nghiªn cøu lÞch sö, cßn lµ dÞp th­ëng ngo¹n c¶nh ®Ñp vµ th¶ hån trong c¸c lÔ héi cña ®ång bµo Tµy, Nïng, Dao,... Ta cã thÓ hiÓu ®­îc thÕ nµo lµ lÔ héi lång tong (lÔ héi diÔn ra tõ ngµy 5 ®Õn ngµy 10 ©m lÞch, TÕt cña ng­êi Tµy) víi trß ch¬i nÐm cßn, ta ®­îc nghe nh÷ng c©u Sli, c©u l­¬n. HÕt søc chó ý tíi kiÕn tróc phï hîp víi tõng vïng ë Hoµ B×nh cã nh÷ng kh¸ch s¹n, m¸i lîp l¸ cä, xung quanh rÝu rÝt tiÕng chim hãt, th¬m ng¸t hoa rõng kh¸ch T©y, kh¸ch ta ®Òu thÝch. HiÖn nay ta cã lo¹i h×nh du lÞch v¨n ho¸ “Du lÞch miÖt v­ên” còng thËt thó vÞ kh¸c xa víi ®Æc ®iÓm cña ng­êi B¾c Bé. Ng­êi Nam Bé sèng hoµ phãng trung thùc, nÕp sinh ho¹t Ýt chó ý vÊn ®Ò x©y dùng nhµ cöa cao réng. Yªu thÝch ca c¶i l­¬ng vµ väng cæ. Tôc thê cóng tæ tiªn, lÔ héi ë ®ång b»ng Nam Bé còng kh¸c xa víi c¸c vïng kh¸c. Giao th«ng (nhÊt lµ vïng Cµ Mau) chñ yÕu b»ng thuyÒn bÌ. MiÒn B¾c m×nh ngoµi tiÒm n¨ng ph¸t triÓn chuyªn s©u vµo lo¹i h×nh du lÞch v¨n ho¸ cã thÓ ph¸t triÓn du lÞch ®ång quª mµ em nghÜ r»ng khã cã n¬i nµo trªn thÕ giíi cã ®­îc nh­ ë ViÖt Nam “c¸i s­íng thanh tao ®­îc v¾t vÎo trªn m×nh tr©u cïng h­¬ng ®ång giã néi trong tiÕng s¸o ®iÒu ng©n nga buæi chiÒu tµ. Kh«ng Ýt ng­êi l­u l¹c n¬i ®Êt kh¸ch quª ng­êi chØ thÊy ®­îc c¶nh ®ã trong m¬, trong nçi buån ®au cña kÎ xa xø”. Ng­êi miÒn B¾c trong t©m t­ cña hä cã t©m lý an l¹c b»ng lßng nghiªng vÒ khÐo tay hay lµm h¬n lµ “Ke vÒ theo mÉu”; “lµnh lµm g¸o vì lµm mu«i”; “gç tèt ®Ïo cµy, kh«ng tèt lµm ®òa”. ChÊt t­ duy kh«ng theo logic th­êng lµ t­ duy gÇn ®óng. §Æc biÖt cã lÏ kh¸ch tham gia “du lÞch ®ång quª” nµy sÏ kh«ng ai kh«ng c¶m thÊy mét nhÞp sèng chËm ch¹p, lèi s¶n xuÊt nhá n«ng nghiÖp mµ t«i thÊy hiÖn cã n¬i nµo trªn thÕ giíi vµ vïng nµo ë ViÖt Nam l¹i cã “t¸c phong c«ng nghiÖp chËm ch¹p ®Õn thÕ nµy?”. S¸u lµ, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm du lÞch ViÖt Nam b»ng c¸ch tæ chøc tèt h¬n lÔ héi truyÒn thèng. Héi ®Òn Hïng, héi chïa H­¬ng hµng n¨m thu hót hµng v¹n kh¸ch du lÞch. §ã lµ nh÷ng cuéc du lÞch v¨n ho¸. Du kh¸ch ®i héi víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau, nh­ng tùu trung l¹i lµ th­ëng ngo¹n c¶nh trÝ thiªn nhiªn, nghiªn cøu lÞch sö v¨n ho¸. V× môc ®Ých nh­ vËy nhiÒu ng­êi hÕt n¨m nµy qua n¨m kh¸c mµ kh«ng n¨m nµo bá ®i héi. Cho nªn du kh¸ch ®Õn víi héi lu«n lu«n thÊy nÐt míi, nÐt míi trong vÎ mu«n ®êi cña ch©n, thiÖn, mü. CÇn chÊm døt t×nh tr¹ng lîi dông lÔ héi mµ hµnh nghÒ mª tÝn dÞ ®oan g©y rèi trËt tù an toµn x· héi. B»ng c¸ch: Chóng ta cã thÓ tuyªn truyÒn gi¸o dôc cho ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng kh«ng bÞ lõa g¹t; t¨ng c­êng b¶o vÖ trËt tù an toµn ë c¸c khu du lÞch, xö lý kiªn quyÕt nh÷ng ng­êi hµnh nghÒ bãi to¸n, lªn ®ång; tæ chøc thËt tèt dÞch vô sinh ho¹t nghØ ng¬i dÞch vô v¨n ho¸ t¹i c¸c ®iÓm tæ chøc lÔ héi. B¶y lµ, tuyÓn chän, ®µo t¹o ®éi ngò h­íng dÉn viªn du lÞch theo ®óng nghÜa cña nã lµ ng­êi h­íng dÉn viªn cã vèn hiÓu biÕt phong phó vÒ v¨n ho¸, lÞch sö. H­íng dÉn viªn h¬n ai hÕt lµ ng­êi thÓ hiÖn râ nÐt nhÊt v¨n ho¸ cña quª h­¬ng, cña d©n téc m×nh. Hä ph¶i ®­îc trang bÞ kiÕn thøc ®Çy ®ñ trong c¸c lÜnh vùc mü thuËt, s©u khÊu, lÞch sö, kiÕn tróc phong tôc tËp qu¸n, t«n gi¸o. H­íng dÉn viªn du lÞch cÇn ®­îc ®µo t¹o theo h­íng chuyªn m«n ho¸ ®Ó cã kiÕn thøc s©u réng, phôc vô theo c¸c yªu cÇu tiªu dïng du lÞch cña con ng­êi víi c¸c ®Æc ®iÓm t©m lý x· héi kh¸c nhau. D­íi gãc ®é cña nhµ kinh doanh du lÞch, b¹n cã thÓ nhËn thÊy r»ng: “Nguån thu chñ yÕu cña du lÞch v¨n ho¸ chØ lµ nh÷ng dÞch vô mµ th«i: dÞch vô thuyÕt minh, b¸n hµng l­u niÖm, mang ®Ëm nÐt b¶n s¾c quª h­¬ng, d©n téc n¬i du kh¸ch ®Õn,...”. Mét lÇn n÷a chóng ta cµng thÊy râ h¬n c«ng t¸c ®µo t¹o h­íng dÉn viªn cho ngµnh du lÞch cµng trë nªn quan träng, cÊp thiÕt kh«ng nh÷ng th«ng th¹o ngo¹i ng÷ mµ cßn ph¶i th«ng th¹o v¨n ho¸, lÞch sö cña ®Êt n­íc m×nh. T¨ng c­êng n©ng cao kh«ng nh÷ng vÒ mÆt chÊt l­îng còng nh­ mÆt sè l­îng h­íng dÉn viªn du lÞch: Ng­êi h­íng dÉn viªn ngoµi c¸c yªu cÇu ph¶i cã nh­ ®· nªu trªn cßn cÇn cã ph­¬ng ph¸p giíi thiÖu phï hîp víi tr×nh ®é t©m lý, løa tuæi víi c¸c ®èi t­îng du kh¸ch. Ng«n ng÷ giao tiÕp øng xö cña h­íng dÉn viªn du lÞch sao cho thËt thanh lÞch. Lêi nãi tiÒng nãi ph¶i kÕt hîp ®­îc 6 thanh s¾c cña ng«n ng÷ tiÕng ViÖt víi sù sµng läc tù nhiªn cña tiÕng nãi bèn ph­¬ng ph¶i lµm sao cho l¾ng ®äng ®­îc nh÷ng g× tinh tuý nhÊt, tiªu biÓu nhÊt. NÕu ai ®· mét lÇn ®­îc vÒ th¨m quª B¸c th× ¾t h¼n kh«ng ai cã thÓ quªn ®­îc lêi giíi thiÖu vÒ B¸c cña c« h­íng dÉn viªn víi giäng kÓ mµ lµm cho kh«ng ai kh«ng nÐn ®­îc xóc ®éng. §éi ngò c¸n bé lu«n lu«n ë tr¹ng th¸i chñ ®éng ®ßi hái ph¶i lu«n lu«n ph¸n ®o¸n ®­îc nh÷ng c©u hái ®Æt ra theo t©m lý cña kh¸ch. Ng­êi h­íng dÉn viªn ph¶i t¹o ®­îc høng thó cho kh¸ch c¶m thô ®­îc c¸c gi¸ trÞ víi chi phÝ hä bá ra. HiÖn nay kh¸ch tham quan du lÞch di tÝch lÞch sö, di s¶n v¨n ho¸ tõ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trë l¹i lµ rÊt Ýt, hÇu nh­ lµ kh«ng cã kh¸ch quay trë l¹i tham quan lÇn thø hai. VËy lµm thÕ nµo ®Ó thu hót kh¸ch trë l¹i? Tham quan du lÞch v¨n ho¸ (tham quan) nghiªn cøu, t×m hiÓu c¸c di tÝch lÞch sö, di s¶n v¨n ho¸. C¸i khã trong du lÞch tham quan t×m hiÓu vÒ c¸c di tÝch lÞch sö, di s¶n v¨n ho¸ lµ lµm thÕ nµo x¸c ®Þnh ®­îc c¸i g× thõa, c¸i g× ®Ó b¸n “Bëi v× di tÝch lÞch sö, di s¶n v¨n ho¸ kh«ng ®­îc coi lµ hµng ®Ó b¸n mÆc dÇu cã b¸n”. KÕt tinh trong nã lµ toµn bé gi¸ trÞ v¨n ho¸ - yÕu tè bÊt biÕn. VËy ®iÓm quan träng ®Ó cho du kh¸ch hiÓu ®­îc gi¸ trÞ còng nh­ ý nghÜa vÒ lÞch sö c¸c di s¶n ®ã. Th«ng th­êng du kh¸ch khã cã thÓ chÊp nhËn hoÆc kh«ng thÓ hiÓu ®­îc c¸ch gi¶i thÝch tr×u t­îng, phøc t¹p t¹i c¸c di s¶n v¨n ho¸ cho nªn mét c¸ch diÔn ®¹t ®¬n gi¶n, xóc tÝch lµ rÊt cÇn thiÕt. T¸m lµ, ViÖt Nam lµ mét n­íc ch­a ®­îc biÕt nhiÒu trªn thÕ giíi, ngµnh du lÞch ViÖt Nam cßn non trÎ, míi ph¸t triÓn v× vËy mµ du lÞch v¨n ho¸ ë n­íc ta ch­a ®­îc kh¸ch du lÞch quèc tÕ tham gia nhiÒu. Tr­íc thùc tÕ ®ã ngµnh du lÞch ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c c«ng ty du lÞch cÇn tuyªn truyÒn s©u réng m¹nh mÏ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ vÒ ViÖt Nam. Chóng ta ph¶i qu¶ng c¸o thËt ®óng, thËt hay vÒ c¸c di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸ ®ã. Qu¶ng c¸o trong kinh doanh du lÞch v¨n ho¸ ph¶i trë thµnh ho¹t ®éng tÊt yÕu, tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o cÇn nhiÒu phÝ nh­ng chóng ta ph¶i thÊy r»ng ®ã lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt vµ chi phÝ qu¶ng c¸o sÏ tû lÖ víi lîi nhuËn thu ®­îc. Cô thÓ c¸c c«ng ty du lÞch cã thÓ: + Sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Phim tµi liÖu (du lÞch quanh mµn ¶nh nhá). + Tæ chøc c¸c héi chî triÓn l·m, hµng cæ truyÒn, c¸c cuéc héi th¶o nh»m môc ®Ých tuyªn truyÒn réng r·i giíi thiÖu s¶n phÈm, t×m b¹n hµng,... + TiÕn hµnh qu¶ng c¸o ra n­íc ngoµi b»ng nhiÒu h×nh thøc. + MÆt hµng l­u niÖm ngoµi môc ®Ých lµm t¨ng doanh thu ph¶i triÖt ®Ó môc ®Ých qu¶ng c¸o. + CÇn ph¸t hµnh c¸c tê gèc, nh÷ng cuèn s¸ch chØ dÉn, giíi thiÖu vÒ ViÖt Nam, x©y dùng mét b¶n ®å ®Çy ®ñ chi tiÕt vÒ c¸c di s¶n v¨n ho¸ ViÖt Nam, nh÷ng tê gÊp h­íng dÉn ®Ó phôc vô kh¸ch vµ qu¶ng c¸o,... c¸c tµi liÖu nµy ph¶i râ rµng cã tranh ¶nh minh ho¹, gióp hiÓu ®­îc nh÷ng nÐt chung nhÊt vÒ ®Þa h×nh, ph­¬ng tiÖn, lÞch sö c«ng tr×nh, c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu vÒ kiÕn tróc, vÞ trÝ lÞch sö cña di tÝch vµ danh th¾ng trong v¨n ho¸ d©n téc, c¸c chØ dÉn ph¶i ®­îc tr×nh bµy sao cho kh¸ch n­íc ngoµi cã thÓ hiÓu ®­îc c¸c th«ng tin ®­a ra ph¶i míi vµ ®Çy ®ñ gióp cho kh¸ch hiÓu biÕt nhiÒu h¬n vÒ v¨n ho¸, lÞch sö ViÖt Nam. C¸c cuèn s¸ch chØ dÉn, giíi thiÖu vÒ ViÖt Nam. Cã thÓ lµ mét h×nh thøc tÆng quµ l­u niÖm cho ®oµn kh¸ch sau mçi chuyÕn ®i. ChÝn lµ, ®Ó ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ th× kh«ng mét quèc gia nµo kh«ng nghØ ®Õn viÖc n©ng cao d©n trÝ, hiÓu biÕt vÒ vai trß cña v¨n ho¸ - du lÞch cña ®Êt n­íc. Muèn ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ cÇn t¹o ra sù chuyÓn biÕn nhËn thøc s©u s¾c trong quÇn chóng nh©n d©n. Do vËy ngµnh du lÞch ViÖt Nam cÇn ph¶i tæ chøc th­êng xuyªn c¸c cuéc t×m hiÓu vÒ du lÞch cho mçi ng­êi d©n nhËn thøc ®óng vÒ sù ph¸t triÓn du lÞch, l«i cuèn mäi ng­êi tham gia vµo dßng du lÞch gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn cña du lÞch v¨n ho¸. QuÇn chóng cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc gi÷ g×n n©ng cao nÐt ®Ñp truyÒn thèng d©n téc ViÖt Nam b¶o vÖ tu bæ nh÷ng khu di tÝch, danh lam th¾ng c¶nh, ®Òn ®µi, miÕu m¹o, lÔ héi d©n téc,... Hä lµ nh÷ng ng­êi s¸ng t¹o vµ s¶n xuÊt ra nh÷ng mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ, nh÷ng mãn quµ l­u l¹i h×nh ¶nh quª h­¬ng ViÖt Nam trong t©m trÝ kh¸ch du lÞch, du kh¸ch ngoµi n­íc vµ lùc l­îng ®¶m b¶o an toµn cho du kh¸ch. M­êi lµ, ViÖt Nam ph¶i tù m×nh cã c¸ch riªng trong viÖc kinh doanh du lÞch nãi chung, v¨n ho¸ nãi riªng, nh­ng con ®­êng Êy cña ViÖt Nam lµ g×? Nªn ph¸t triÓn ViÖt Nam theo h­íng nµo? Chóng ta lµm theo kiÓu du lÞch nh­ c¸c quèc gia kh¸c: Th¸i Lan, Malaixia, NhËt B¶n, hay Trung Quèc ­? T«i nghÜ r»ng chóng ta kh«ng nªn dËp khu«n lµm theo mét kiÓu d¸ng du lÞch th× bÊt kú mét quèc gia nµo v× mçi quèc gia cã nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ vÞ trÝ ®Þa lý, kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ nÒn t¶ng v¨n ho¸ lµ rÊt kh¸c nhau. ViÖt Nam ph¶i tù m×nh cã c¸ch riªng trong viÖc kinh doanh du lÞch cña m×nh nãi chung vµ du lÞch v¨n ho¸ nãi riªng. Theo t«i, ë n­íc ta dùa vµo ®Æc ®iÓm di tÝch v¨n ho¸ lÞch sö cña tõng vïng ®Êt n­íc m×nh mµ ta chän h­íng ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ cho phï hîp. Du lÞch v¨n ho¸ ViÖt Nam cã nÐt hÊp dÉn riªng cña nã, kh«ng gièng mét quèc gia nµo. X©y dùng biÓu t­îng du lÞch di s¶n v¨n ho¸ riªng biÖt, ®Æc tr­ng cho ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng du lÞch quèc tÕ. M­êi mét lµ c¸c nhµ kinh doanh du lÞch ph¶i biÕt kh¬i dËy nhu cÇu c¶m thô c¸c gi¸ trÞ thÈm mü b»ng chÝnh c¸i ®Ñp cña v¨n ho¸ truyÒn thèng mang b¶n s¾c d©n téc, v­ît lªn nh÷ng dÞch vô tÇm th­êng cña v¨n ho¸ phÈm hiÖn ®¹i. VÝ dô du lÞch v¨n ho¸ ®ang ®­îc më réng ra ë nhiÒu doanh nghiÖp nh­: c¬m cung ®×nh ë kh¸ch s¶n Rex (Sµi Gßn), H­¬ng Giang ë HuÕ, Nh¹c Cung ®×nh còng ®­îc nh©n réng ra ë nhiÒu kh¸ch s¹n, ®­a nh÷ng lµn ®iÖu d©n ca c©u hß HuÕ dÞu ngät, ªm ¸i, l¾ng ®äng mµ ch¼ng n¬i nµo cã ®­îc, ®ã tÊt c¶ lµ nh÷ng nguyªn nh©n kÝch thÝch nhu cÇu cña kh¸ch ®Õn víi nh÷ng m¶nh ®Êt trinh nguyªn giµu tÝnh nh©n v¨n cña con ng­êi ViÖt Nam, tinh hoa d©n téc ViÖt Nam. M­êi hai lµ, TiÕp thu mét c¸ch cã chän läc c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸. Ngµy nay trong thêi ®¹i xu h­íng quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt vµ ngµy cµng gia t¨ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®­îc thóc ®Èy, vÊn ®Ò b¶o tån vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ d©n téc lµ yªu cÇu cÊp b¸ch h¬n bao giê hÕt. §Ó mÊt v¨n ho¸ d©n téc hay lµm cho b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc bÞ mê nh¹t, bÞ lai c¨ng pha t¹p th× d©n téc kh«ng cßn søc sèng, thËm chÝ kh«ng cßn tån t¹i nh­ mét quèc gia n÷a. Trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc thêi kú më cöa, giao l­u v¨n ho¸ quèc tÕ lµ lÏ ®­¬ng nhiªn, kh«ng thÓ b¶o vÖ v¨n ho¸ d©n téc b»ng c¸ch ®ãng kÝn cöa mµ ng­îc l¹i më réng giao l­u v¨n ho¸ quèc tÕ ®Ó chóng ta tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i båi d­ìng cho b¶n s¾c v¨n ho¸ ViÖt Nam. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh giao l­u v¨n ho¸ chóng ta cÇn n¾m v÷ng nguyªn t¾c: tiÕp thu tinh hoa nh©n lo¹i vµ b¶o vÖ, ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò, trong ®ã cÇn ph¶i lÊy b¶n s¾c v¨n ho¸ ViÖt Nam lµm nÒn t¶ng lµm “Bé läc” cho sù tiÕp thu. Thùc hiÖn tèt nguyªn t¾c ®ã míi x©y dùng ®­îc nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc trong thêi ®¹i ngµy nay. M­êi ba lµ, Ngµnh du lÞch ®Þa ph­¬ng cÇn phèi hîp víi c¸c ngµnh cã liªn quan trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o vÖ duy tr×, kh«i phôc ngµnh nghÒ truyÒn thèng ®Ò xuÊt më x­ëng d¹y nghÒ. §Æc biÖt nªn ch¨ng c¸c ngµnh cïng nhau tiÕn hµnh lËp kÕ ho¹ch vµ bæ trî vèn më c¸c líp, kho¸ huÊn luyÖn c¸c nghÖ nh©n giµ cã kinh nghiÖm truyÒn l¹i vèn tri thøc kinh nghiÖm cña m×nh cho líp trÎ. Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nghÒ thñ c«ng nµy ph¸t triÓn nh­ cã chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ xuÊt nhËp khÈu, nh÷ng mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ hoÆc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi kh¸c ®Ó më réng thÞ tr­êng cho mÆt hµng truyÒn thèng. KhuyÕn khÝch viÖc tæ chøc liªn doanh gi÷a c¬ së s¶n xuÊt nghÒ truyÒn thèng víi c¸c h·ng n­íc ngoµi ®Ó s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®å thñ c«ng mü nghÖ. Ngµnh du lÞch vµ c¸c c«ng ty du lÞch cã thÓ cïng víi Nhµ n­íc hç trî vÒ vèn, tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o hç trî vÒ viÖc b¸n c¸c s¶n phÈm nµy. kÕt luËn C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ con ®­êng tÊt yÕu ®Ó x©y dùng ®Êt n­íc giµu m¹nh. Du lÞch víi thÕ m¹nh lµ ngµnh c«ng nghiÖp kh«ng khãi, lµ “con gµ ®Î trøng vµng”. VÊn ®Ò lµ ë chç, chóng ta khai th¸c tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh Êy ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña du lÞch ch­a vµ chóng ta ph¶i khai th¸c nã nh­ thÕ nµo. Cèt lâi cña du lÞch v¨n ho¸ lµ mang ®Ëm b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc ViÖt Nam. Du lÞch cña ViÖt Nam cÇn tiÕp thu kinh nghiÖm cña n­íc ngoµi, nh­ng quyÕt kh«ng lµ b¶n sao chÐp “m¹nh d¹n vµ c¹nh tranh víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ nh÷ng n­íc NICs vµ c¸c n­íc trong khu vùc”, “ch¬i víi nh÷ng kÎ sang th× Nhµ n­íc míi nhanh chãng giµu ®­îc”. C¹nh tranh ë ®©y lµ c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm du lÞch ®Æc biÖt lµ s¶n phÈm du lÞch v¨n ho¸ sao cho ph¶i thËt ®éc ®¸o, thËt hÊp dÉn chØ cã ë ViÖt Nam míi cã mµ th«i. §Çu t­ cho du lÞch ViÖt Nam xin ®õng nghÜ ngay ®Õn viÖc ®Çu tiªn lµ x©y dùng kh¸ch s¹n 3, 4 hay 5 sao, ®õng nghÜ ngay tíi ®éi ngò tiÕp viªn nhµ hµng xinh ®Ñp. MÆc dï ®ã lµ ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu nh­ng quan träng nhÊt vÉn lµ 1 chiÕn l­îc tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ cã liªn quan ®Õn nhiÒu ngµnh kinh tÕ x· héi. Mét x· héi ph¸t triÓn cao ph¶i lµ mét x· héi cã v¨n ho¸ cao bëi thÕ du lÞch v¨n ho¸ sÏ ngµy cµng chiÕm ­u thÕ quan träng trong ngµnh du lÞch. Con ng­êi lu«n h­íng thiÖn, träng nghÜa, träng ®iÒu nh©n ¸i. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã du lÞch v¨n ho¸ gióp chóng ta trong nh÷ng “cuéc” vÒ nguån ®Ó mµ tù hµo vÒ lÞch sö, v¨n ho¸ d©n téc vµ viÕt tiÕp nh÷ng trang míi hµo hïng. Ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ ph¶i ®­îc ph¸t triÓn ®ång bé víi tÊt c¶ c¸c ngµnh cã liªn quan, nã kh«ng thÓ ®¬n ph­¬ng ®éc m· mét m×nh nã ph¸t triÓn. Trong du lÞch di s¶n v¨n ho¸, yÕu tè c¬ b¶n, trung t©m nhÊt vÉn lµ con ng­êi vµ di s¶n cña con ng­êi. §ã lµ mèi quan hÖ, lµ sù kÕt hîp quan träng nhÊt. KÕt hîp truyÒn thèng víi hiÖn ®¹i lµ mét søc m¹nh ®ang khiÕn cho nhiÒu d©n téc trªn thÕ giíi tiÕn nhanh trªn con ®­êng ph¸t triÓn. Chóng ta cÇn ph¶i nhËn thøc r»ng, n­íc ta kh«ng thÓ c¹nh tranh víi ph­¬ng t©y vÒ tÝnh hiÖn ®¹i, ng­îc l¹i chóng ta cã thÓ ph¸t huy nh÷ng mÆt m¹nh mµ c¸c n­íc kh¸c kh«ng cã. Víi truyÒn thèng v¨n ho¸ l©u ®êi, ®· ®ang vµ sÏ lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¾c, lµ chiÕc ch×a kho¸ vµng ®Ó du lÞch ViÖt Nam tiÕn theo ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Nh÷ng di tÝch cña ViÖt Nam mµ sÏ kh«ng bÞ l·ng quªn, kh«ng bÞ nÐn l¹i, cµng kh«ng bÞ dËm ch©n t¹i chç sÏ lµ viªn ngäc quý trong kho tµng v¨n ho¸ d©n téc ®Ó b­íc ch©n vµo thÕ kû 21 vµ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngµnh du lÞch ViÖt Nam ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a. Tµi liÖu tham kh¶o 1. T¹p chÝ Kinh tÕ ph¸t triÓn - Th¸ng 3, 5, 6, 7, 8 /1994/1995 - Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n. 2. T¹p chÝ Du lÞch ViÖt Nam th¸ng 12, 1+2,7,8,11 n¨m 1995, th¸ng 12/1994, th¸ng 4/1996. 3. Bµi gi¶ng Marketing Du lÞch - Tr­êng §H D©n lËp §«ng §«. 4. Bµi gi¶ng Kinh tÕ Du lÞch - Tr­êng §H D©n lËp §«ng §«. 5. T¹p chÝ diÔn ®µn v¨n nghÖ n¨m 1996. 6. T¹p chÝ v¨n ho¸ nghÖ thuËt n¨m 1996. 7. T¹p chÝ x­a vµ nay. 8. S¸ch ViÖt Nam ®Êt n­íc con ng­êi (Tæng Côc Du lÞch xuÊt b¶n - 1989). 9. ViÖt Nam di tÝch - th¾ng c¶nh n¨m 1991. 10. B¸o nh©n d©n 11. S¸ch v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa (Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia HCM). 12. B¸o c¸o tæng kÕt hµng n¨m cña VinaTour 13. S¸ch v¨n ho¸ ViÖt Nam - Tæng hîp n¨m 1989 - 1995 (Ban V¨n ho¸ NghÖ thuËt TW). 14. V¨n ho¸ ViÖt Nam (Tr­êng Ngo¹i ng÷) 15. TuyÓn tËp b¸o c¸o Héi nghÞ quèc tÕ ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng ë ViÖt Nam (HuÕ 2-23/5/1997) (Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam).