Đề tài Phát triển hệ thống bán lẻ của Việt Nam

LỜI MỞ ĐẦU Gia nhập WTO là một bước ngoặt lớn trong toàn bộ quá trình phát triển kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam mà điểm xuất phát của nó là từ công cuộc đổi mới kinh tế. Tuy nhiên, đi kèm với những cơ hội rất lớn từ thị trường quốc tế rộng mở, doanh nghiệp Việt Nam cũng phải đối mặt với những áp lực trên sân nhà ở các ngành dịch vụ và thương mại, đặc biệt là hệ thống bán lẻ. Thị trường bán lẻ rộng lớn, cho đến thời điểm này vẫn còn lúng túng khi bước vào một sân chơi mới. Giới kinh doanh và phân phối hàng tiêu dùng Việt Nam đang lo ngại rằng khi Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), các tập đoàn phân phối đa quốc gia, với sức mạnh tài chính, kinh nghiệm phân phối hàng hóa hiện đại, sẽ tràn vào đánh sập phân phối truyền thống trong nước. Như chúng ta đã biết, chỉ số tiêu dùng của Việt Nam cao nhất trong khu vực. Khi gia nhập vào WTO, người tiêu dùng càng có nhiều sự lựa chọn. Hàng hóa từ ngoài tràn vào với những mẫu mã mới, đẹp, giá cả cạnh tranh, chắc chắn sẽ phù hợp với túi tiền của người tiêu dùng hơn. Người tiêu dùng càng thoả mãn bao nhiêu thì các doanh nghiệp lại lo bấy nhiêu. Như vậy, làm thế nào để duy trì và phát triển các thị trường tiềm năng của mình vốn có từ trước? Đó là cả một vấn đề mà các doanh nghiệp Việt Nam nên cần nhau bàn bạc để cùng hợp sức. Chúng ta phải đi sâu nghiên cứu những tồn tại yếu kém trong hoạt động kinh doanh của các thị trường bán lẻ cả trong nước lẫn nước ngoài. Thông qua nghiên cứu thực trạng, hoạt động của thị trường bán lẻ hiện nay, phân tích tìm hiểu sự phát triển nền kinh tế của đất nước và tìm hiểu yêu cầu của thị trường quốc tế, với mong muốn góp một phần nhỏ bé của mình trong trong việc hoàn thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống bán lẻ, em xin chọn đề tài tiểu luận của mình là “ Phát triển hệ thống bán lẻ của Việt Nam” Bố cục của đề tài này được phân bổ như sau: Phần I: NHỮNG HIỂU BIẾT CHUNG VỀ BÁN LẺ Phần II: THỰC TRẠNG VỀ HỆ THỐNG BÁN LẺ Ở VIỆT NAM SAU KHI GIA NHẬP WTO Phần III: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG BÁN LẺ Ở VIỆT NAM Trong việc tìm tài liệu, phân tích và tìm hiểu thực tế nhằm hoàn thiện được đề tài, em đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của cô giáo TRẦN THỊ THẠCH LIÊN giảng viên bộ môn kinh tế và quản lí công nghiệp.Em xin chân thành cảm ơn. PHẦN I: NHỮNG HIỂU BIẾT CHUNG VỀ BÁN LẺ 1.Bán lẻ 1.1 Bán lẻ hàng hoá là gì ? - B¸n lÎ lµ mét danh tõ ®Ó chØ c¸c lo¹i h×nh hµnh vi b¸n hµng ë møc “lÎ ,nhá” ®­îc ph©n biÖt chñ yÕu víi c¸c ho¹t ®éng c«ng ty kh¸c ë vÞ trÝ vµ ®éng c¬ cña ng­êi mua. B¸n lÏ lµ mét hµnh vi trao ®æi th­¬ng m¹i trong ®ã ng­êi mua lµ ng­êi tiªu dïng cuèi cïng - C¬ së b¸n lÎ : lµ mét ®Þa ®iÓm thuÇn tuý hoÆc riªng rÏ cña c«ng ty ®Ó thùc hiÖn mét c¸ch c¬ b¶n c¸c chøc n¨ng cña Marketing trong ®ã viÖc b¸n hµng ®­îc tiÕn hµnh chñ yÕu lµ b¸n cho ng­êi tiªu dïng cuèi cïng. - Cöa hµng b¸n lÎ: Lµ tËp hîp c¸c tuyÕn, n¬i b¸n ®­îc më ra vµ lµ n¬i th­êng xuyªn lui tíi cña c«ng chóng tiªu dïng viÖc b¸n hµng ®­îc b¸n trùc tiÕp cho kh¸ch hµng tiªu dïng cuèi cïng vµ ®¹t ®­îc môc tiªu lîi nhuËn. 1.2 Các yếu tố cấu thành quá trình bán lẻ : Qu¸ tr×nh b¸n lÎ hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh mµ c¸c nh©n viªn cña c¸c cöa hµng b¸n hµng trùc tiÕp cho ng­êi tiªu dïng th«ng qua c¸c thiÕt bÞ, c«ng nghÖ b¸n. VËy cÊu thµnh cña qu¸ tr×nh b¸n lÎ bao gåm c¸c yÕu tè sau: - Hµng ho¸ vµ dÞch vô: T¹o thµnh mÆt hµng kinh doanh lµ tiÒn ®Ò vËt chÊt cña qu¸ tr×nh mua vµ b¸n, kh«ng cã hµng ho¸ còng ®ång nghÜa víi viÖc kh«ng tån t¹i hµnh vi mua b¸n. - MÆt b»ng c«ng nghÖ, thiÕt bÞ vµ quy tr×nh c«ng nghÖ: MÆt b»ng c«ng nghÖ bao gåm diÖn tÝch n¬i c«ng t¸c vµ c¸c diÖn tÝch kh¸c thiÕt bÞ: Bao gåm thiÕt bÞ ®Ó tr­ng bµy hµng ho¸ nh­ tñ, quÇy hµng, gi¸ ®ùng hµng, thiÕt bÞ ®o l­êng, thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn, c¸c m¸y thu tÝnh tiÒn, c¸c thiÕt bÞ phôc vô cho b¶o qu¶n dù tr÷ Quy tr×nh c«ng nghÖ bao gåm: C¸c c«ng nghÖ b¸n hµng sö dông ®Ó b¸n. Søc lao ®éng cña nh©n viªn b¸n hµng: ThÓ hiÖn th«ng qua lao ®éng kü thuËt (c¸c thao t¸c b¸n: C©n ®o ®ong ®Õm, thu tÝnh tiÒn...) Vµ lao ®éng phôc vô (®ãn tiÕp, x¸c ®Þnh nhu cÇu, giíi thiÖu hµng ho¸, t­ vÊn h­íng dÈn kh¸ch, tr¶ lêi c¸c c©u hái cña kh¸ch). Søc lao ®éng cña kh¸ch hµng tham gia vµo qu¸ tr×nh b¸n lÎ: Gåm chi phÝ lao ®éng cña kh¸ch trong mua s¾m, lùa chän hµng, tham gia gãp ý. 1.3 Đặc trưng của bán lẻ : - §Æc ®iÓm lín nhÊt cña qu¸ tr×nh b¸n lÎ lµ sau qu¸ tr×nh b¸n, hµng ho¸ ®i vµo lØnh vùc tiªu dïng, hay b¸n lÎ lµ b¸n cho ng­êi tiªu dïng cuèi cïng, cã vai trß kÕt thóc mét vßng chu chuyÓn hµng ho¸. - Hµng hãa b¸n ra víi khèi l­îng nhá, lÎ, chñ yÕu lµ nh÷ng mÆt hµng phôc vô nhu cÇu hµng ngµy. Ph¹m vi ho¹t ®éng tr¶i ®Òu trªn mét ®Þa bµn réng lín, c«ng nghÖ phøc t¹p, lû lÖ lao ®éng sèng cao. Trong qu¸ tr×nh b¸n lÎ hµng ho¸ ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt tèi ­u c¸ mèi quan hÖ kinh tÕ tiÒn nong, quan hÖ gi÷a con ng­êi víi con ng­êi, quan hÖ vËt chÊt trªn c¬ së c¸c quy luËt tù nhiªn vµ c«ng nghÖ. 1.4 Mục tiêu bán hàng trong công ty thương mại bán lẻ : - Môc tiªu lîi nhuËn: Lîi nhuËn lµ môc tiªu ®Çu tiªn, th­êng xuyªn vµ c¬ b¶n cña c¸c c«ng ty kinh doanh khi quyÕt ®Þnh mét ngµnh kinh doanh, nhµ kinh doanh hy väng vµo lîi nhuËn mµ ngµnh ®ã ®em l¹i. Lîi nhuËn thu ®­îc ®­îc sö dông vµo nhiªu môc ®Ých kh¸c nhau nh­: T¸i ®Çu t­ ®Ó sö dông kinh doanh, c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt v¨n ho¸ cho c«ng nh©n viªn, chi tr¶ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c. - Môc tiªu thÕ lùc lµ nôc tiªu thÓ hiÖn sù t¨ng tr­ëng vµ v÷ng m¹nh cña c«ng ty trªn thÞ tr­êng. Muèn ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t, c«ng ty ph¶i kh«ng ngõng cñng cè thÕ lùc cña m×nh trªn thÞ tr­êng khi cã ®­îc thÕ lùc m¹nh c«ng ty cã thÓ t¹o ra nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh dÈn tíi n©ng cao hiÖu qu¶ trong kinh doanh. Môc tiªu thÕ lùc thÓ hiÖn phèi hîp qua c¸c hÖ thèng chØ tiªu sau: + Khèi l­îng hµng ho¸ vµ doanh sè b¸n ra. + Sè l­îng kh¸ch hµng mµ c«ng ty cã. + ThÞ phÇn cña c«ng ty trªn thÞ tr­êng. + Quy ­íc kinh doanh. + Uy tÝn víi kh¸ch hµng. + H×nh ¶nh vµ biÓu t­îng cña c«ng ty. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu thÕ lùc trong chiÕn l­îc Marketing cña c«ng ty th­¬ng m¹i cÇn ph¶i t×m ra nh÷ng kÕ ho¹ch riªng biÖt cña c«ng ty vµ khai th¸c triÖt ®Ó. - Môc tiªu an toµn: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­¬ng cã sù c¹nh tranh gay g¾t th× môc tiªu an toµn lµ môc tiªu th­êng xuyªn cña c¸c c«ng ty, môc tiªu an toµn thÓ hiÖn sù æn ®Þnh trong kinh doanh, cã ®¶m b¶o an toµn gi¶m bít rñi do th× c«ng ty míi v÷ng m¹nh vµ sinh lêi ®­îc. 1.5 Các hình thức trong bán lẻ : Tuỳ thuộc vào chủng loại hàng hoá kinh doanh ma các doanh nghiệp bán lẻ được phân ra thành những kiểu cửa hàng chủ yếu sau : 1.5.1 Các cửa hàng chuyên doanh : Cửa hàng chuyên doanh bán một số chủng loại hàng hoá nhưng rất đa dạng phong phú, như các cửa hàng quần áo, dụng cụ thể dục thể thao, đồ gỗ, hoa và sách…Còn có thể phân nhỏ cửa hàng chuyên doanh theo độ hẹp của chủng loại sản phẩm bày bán.Việc người ta sử dụng phương pháp phân đoạn thị trường trọng điểm và chuyên môn hoá hàng hoá đã làm cho số lượng cửa hàng chuyên doanh hẹp tăng nhanh. 1.5.2 Các siêu thị : siêu thị là cửa hàng tự phục vụ,có mức chi phí thấp, tỷ suất lợi nhuận không cao và khối lượng hàng bán ra lớn, kinh doanh nhiều chủng loại hàng hoá như thực phẩm, bột giặt, các chất tẩy rửa quần áo vải vóc và các đồ dùng gia đình khác. Siêu thị có thể là của một chủ cá thể, song phần lớn đều nằm trong một chuỗi siêu thị nào đó.. 1.5.3 Cửa hàng bách hoá tổng hợp: Cửa hàng bách hoá tổng hợp là nơi bán một số nhóm chủng loại hàng hoá như quần áo, đồ gia dụng, thiết bị làm bếp.Mỗi nhóm chủng loại do một bộ phận của cửa hàng chuyên trách.Để cạnh tranh với những người bán lẻ khác, các cửa hàng bách hoá tổng hợp thường mở thêm các chi nhánh tại những nơi có dân cư phát triển nhanh và người mua có thu nhập cao.với các trang thiết bị tốt hơn và có chỗ để xe cho người mua, hoặc là tu bổ lại cửa hàng… 1.5.4 Quầy bán lẻ : Quầy bán lẻ thường tương đối nhỏ, nằm gần các khu dân cư, thời gian mở cửa dài, kinh doanh hạn chế một số loại hàng bán chạy phục vụ nhu cầu hàng ngày của người tiêu dùng. Ngoài ra còn có nhiều dạng bán lẻ khác như: siêu thị liên hợp, siêu thị bách hoá và các tổ hợp thương mại ( các laọi cửa hàng này thưòng có quy mô lớn hơn siêu thị thông thường: cửa hàng hạ giá, cửa hàng giới thiệu sản phẩm bán theo catalô, bán lẻ theo đơn đặt hàng qua bưu điện hay điện thoại,các máy bán hàng tự động,bán hàng lưu động… PHẦN II THỰC TRẠNG VỀ HỆ THỐNG BÁN LẺ Ở VIỆT NAM 1.Hệ thống bán lẻ ở Việt Nam 1.1 G7 Mart - Hệ Thống Siêu Thị Của Người Việt Công ty TNHH Cà phê Trung Nguyên đã nỗ lực tìm kiếm nhiều con đường xuất khẩu sản phẩm ra bên ngoài thông qua hợp tác nhượng quyền, xuất khẩu tiểu ngạch với các Việt kiều.. Tõ ngµy 5-8-2006, h¬n 500 cöa hµng G7- Mart b¾t ®Çu ho¹t ®éng cïng víi sù xuÊt hiÖn cña hµng lo¹t siªu thÞ, trung t©m th­¬ng m¹i cho thÊy mét cuéc chiÕn trong lÜnh vùc b¸n lÎ ®ang ®Õn håi gay g¾t. Sau gÇn 2 n¨m triÓn khai nghiªn cøu, hiÖn c«ng ty G7 Mart ®· cã trong tay con sè 10.000 cöa hµng b¸n lÎ tiÖm t¹p ho¸ tham gia dù ¸n G7 Mart vµ lét x¸c trë thµnh c¸c cöa hµng b¸n lÎ hiÖn ®¹i. Tham vọng của G7mart là sẽ hình thành tại Việt Nam một hệ thống phân phối chuyên nghiệp hiện đại nhất, đủ sức cạnh tranh với các tập đoàn bán lẻ nước ngoài đang chuẩn bị đổ bộ vào Việt Nam theo lộ trình gia nhập WTO trong năm nay. Kế hoạch trước mắt trong năm 2006 và 2007, sẽ có 5.000 cửa hàng G7mart được đưa vào hoạt động, triển khai 7.000 cửa hàng G7mart thành viên và 100 trung tâm phân phối. Giai đoạn 2 sẽ xây dựng các trung tâm thương mại tổng hợp, các siêu thị và Đại siêu thị và cuối cùng sẽ xây dựng các Khu trung tâm thương mại Việt Nam tại nước ngoài - Viettown nhằm quảng bá hàng hóa và hình ảnh đất nước Việt Nam ra thế giới. 1.1.1 Thành công : Định hướng chiến lược kinh doanh của G7 Mart là: phát triển nhanh chóng mạng lưới phân phối dựa trên nền tảng hệ thống nhà phân phối, đại lý và các cửa hàng sẵn có trên thị trường; xây dựng hệ thống quản lý và hậu cần vững mạnh để vận hành hệ thống;sắp xếp các ngành hàng nhằm phát huy năng lực hoạt động của từng nhà phân phối; hợp sức với nhà sản xuất khả năng giao hàng và lưu kho. G7 Mart ®· thµnh c«ng trong viÖc ®¸nh bãng th­¬ng hiÖu (®i tr­íc- ®ãn ®Çu). Víi ®Þnh h­íng “ng­êi ViÖt dïng hµng ViÖt”, Trung Nguyªn ®· kh¬i nguån cho viÖc tiªu thô s¶n phÈm néi ®Þa, kÕt nèi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ ng­êi tiªu dïng xÝch l¹i gÇn nhau h¬n. MÆc dï hiÖu qu¶ cña m« h×nh cßn ph¶i ®îi thêi gian, nh­ng víi dÞch vô vµ chiÕn l­îc cô thÓ th× G7 Mart cã thÓ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §èi víi kinh tÕ – x· héi, víi bèi c¶nh hiÖn nay, mçi nhµ s¶n xuÊt tù x©y dùng cho riªng m×nh mét hÖ thèng ph©n phèi. §iÒu nµy ®· t¹o ra mét sù l·ng phÝ vÒ chi phÝ x· héi cho viÖc l­u th«ng hµng hãa. §èi víi chÝnh phñ, G7 Mart ®¸p øng ®­îc viÖc cÇn thiÕt ph¶I cã mét kªnh ph©n phèi néi ®Þa ®ñ m¹nh ®Ó ®èi träng víi c¸c tËp ®oµn ph©n phèi n­íc ngoµi nh»m hç trî doanh nghiÖp trong n­íc x©y dùng th­¬ng hiÖu. 1.1.2 Hạn chế : Cã thÓ thÊy G7 Mart ®· kh«ng cã ®­îc hîp ®ång lín tõ c¸c c«ng ty lín ®Ó cã ®­îc gi¸ rÎ nh­ ®· tõng lªn tiÕng. Cã cöa hµng chØ treo c¸i b¶ng hiÖu G7 Mart vµo, thªm ®Ìn thªm kÖ, chø hµng hãa kh«ng cã g× thay ®æi, toµn bé ®Òu ®­îc chñ cöa hµng tù ®I lÊy nh­ tõ tr­íc tíi giê. Mét ®iÒu n÷a lµ mÆc dï tung ra nhiÒu cöa hµng G7 Mart nh­ng vÉn cßn nhiÒu ng­êi bì ngì vµ ngì ngµng, ®iÒu nµy cho thÊy lµ cßn nhiÒu ng­êi ch­a biÕt ®Õn G7 Mart còng cã nghÜa lµ nã ch­a thùc sù g¾n bã víi ng­êi d©n. VËy lµm sao mµ G7 Mart cã thÓ trë thµnh kªnh ph©n phèi sè 1 ë ViÖt Nam ®­îc. 1.1.3 Nguyên nhân tồn tại những hạn chế : G7 Mart lµ mét m« h×nh míi nªn ®Ó kªu gäi c¸c nhµ ®Çu t­ th× còng Ýt cã ng­êi d¸m m¹o hiÓm. G7 Mart chØ míi ®­îc thùc hiÖn ë nh÷ng con ®­êng lín nªn tÝnh hiÖu qu¶ ch­a cao. Ch­a cã sù chuÈn bÞ chu ®¸o vÒ nguån hµng. PhÇn lín hµng ho¸ trong c¸c hÖ thèng gièng nh­ hµng ho¸ ®­îc bµy b¸n ë c¸c chî, ch­a t¹o ®­îc nÐt ®Æc tr­ng riªng vµ ch­a hÊp dÉn ®­îc kh¸ch hµng. 1.2 Siªu thÞ Metro : Metro Cash & Carry là một trong những tập đoàn quốc tế dẫn đầu trong lĩnh vực bán sỉ, hiện có mặt tại 30 quốc gia, với hơn 500 cơ sở kinh doanh. Metro Cash & Carry hiện là nhánh kinh doanh lớn nhất của tập đoàn Metro Toàn cầu. Metro Toàn cầu, với doanh số hiện tại gần 100 tỉ EURO/năm, là một trong những tập đoàn hàng đầu về cả bán sỉ và bán lẻ. 1.2.1 Thành công : Là một tập đoàn nổi tiếng trong lĩnh vực phân phối và cung ứng các mặt hàng tiêu dùng, Metro có rất nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý hệ thống phân phối cũng như lựa chọn các nhà cung ứng. Các chi nhánh được xây dựng theo quy chuẩn toàn cầu của tập đoàn, quy mô bình quân rộng 3,5 đến 4 ha.Dự án Metro 2, có quy mô khá lớn, tổng mức đầu tư khoảng 15 triệu USD (tương đuơng 240 tỉ đồng). Tại Việt Nam, Metro có 3 trung tâm bán sỉ chuyên cung cấp các sản phẩm tiêu dùng có chất lượng cao và những giải pháp kinh doanh với giá cả thấp nhất có thể. Không chỉ cung cấp mà Metro còn giúp Việt Nam xuất khẩu hàng hoá sang các thị trường khác mà Metro đang kinh doanh. Chỉ tính riêng năm 2003 Metro đã giúp Việt Nam xuất khẩu được 50 triệu USD hàng hoá. So với các phương thức kinh doanh khác, mô hình Metro Cash&Carry luôn đem lại lợi ích tối ưu cho khách hàng khi giá cả và tiện ích phù hợp với nhu cầu của họ. Chính vì vậy, Metro đã nhanh chóng chinh phục được thị trường bán buôn, đặc biệt với các nhóm sản phẩm tiêu dùng, văn phòng phẩm, lương thực, thực phẩm… “Mua tận gốc, bán tận ngọn”: Metro là biết lựa chọn các nhà phân phối phù hợp và có sản phẩm chất lượng cao rồi đưa thẳng tới tay khách hàng. Theo đó, Metro tìm mua các sản phẩm rồi phân phối trực tiếp tới khách hàng, như vậy hàng hóa sẽ không phải qua bất kỳ một kênh phân phối nào. Đối tượng khách hàng chủ yếu của Metro là những khách hàng chuyên nghiệp, những nhà hàng, khách sạn, các nhà bán buôn, bán lẻ và các hộ kinh doanh. ”Quản lý chất lượng theo mục tiêu”: Đó chính là kim chỉ nam cho hoạt động của nhà sản xuất. Bên cạnh đó giá cả phải hợp lý, mẫu mã đa dạng và có thông tin đầy đủ. Quản lý chất lượng sản phẩm sao cho phù hợp với mục tiêu của nhà sản xuất cũng như phù hợp với pháp luật hiện nay đang là một trong những vấn đề sống còn của một nhà phân phối. 1.2.2 Hạn chế: Một trong những nhược điểm của mô hình Cash&Carry là nó rất phức tạp bởi số lượng hàng hóa quá lớn. Do vậy, yêu cầu đảm bảo cho hệ thống Cash&Carry được hoạt động hiệu quả chính là sự tổ chức và quản lý hàng hóa bài bản và khoa học. Đúng là thời gian đầu áp dụng, Metro Cash&Carry đã từng gặp phải rất nhiều khó khăn trong công việc quản lý. Hàng hóa liên tục thất thoát, nhiệm vụ kiểm kê đòi hỏi một số lượng lớn các nhân viên khiến chi phí khá tốn kém. Sau đó, hội đồng quản trị tập đoàn Metro đã yêu cầu tất cả các số liệu về khách hàng, về từng chủng loại hàng hóa cho từng lĩnh vực ngành nghề đều phải được tập hợp và cập nhật đầy đủ theo các ngân hàng dữ liệu khác nhau. Vấn đề mà khách hàng cảm thấy bất tiện nhất đó là phải gửi hàng lý trước lúc vào cửa hàng, vì đi mua hàng thì phải mang tiền, rồi còn bao giấy tờ liên quan. Hơn nữa thủ tục lại quá khắt khe, người vào phải có thẻ hội viên, thanh toán phải có thẻ, trẻ em phải trên 1m30 mới được vào. 1.3.3 Nguyên nhân tồn tại của hạn chế : Sở dĩ tồn tại những hạn chế trên là do với mức giá thành hợp lý và luôn có các chương trình khuyến mại hấp dẫn hơn so với các siêu thị bán lẻ khác, Metro đã thu hút được lượng khách hàng rất lớn và chính diều này dẫn tới sự quá tải như đã nói ở trên. Hơn nữa, lượng khách hàng lớn trong khi đội ngũ nhân viên phục vụ ít và Metro luôn trong tình trạng thiếu lao động. Số lượng lao động đào tạo được không đủ đáp ứng được nhu cầu cả về số lượng và chất lượng phục vụ, đây cũng là nguyên nhân khiên cho khách hàng cảm thấy không thoải mái. Bên cạnh đó, muốn mua được hàng hóa của Metro khách hàng bắt buộc phải mang theo Thẻ Hội Viên, thủ tục rắc rối này đã trở thành rào cản lớn trong việc tăng lượng khách hàng đến với Metro. 2. Đánh giá chung về hệ thống bán lẻ ở Việt Nam 2.1 Điểm mạnh : Có thể nói, đến nay Việt Nam đã hình thành mạng lưới siêu thị ở các thành phố và đô thị lớn trong cả nước và các siêu thị đã góp phần không nhỏ vào việc tạo ra một diện mạo mới cho thương mại bán lẻ ở Việt Nam, góp phần nâng cao văn minh thương nghiệp, đáp ứng được nhu cầu mua sắm của các đối tượng khách hàng là tầng lớp trung lưu của Việt Nam... Theo số liệu của Bộ Thương mại, tính đến cuối năm 2005, cả nước có 9.063 chợ ở nông thôn và 2.275 chợ ở khu vực thành thị. Cũng vào thời điểm này, cả nước đã có trên 200 siêu thị, 30 trung tâm thương mại và khoảng 1.000 cửa hàng tiện lợi hoạt động trên 30/64 tỉnh, thành.Theo tính toán, có khoảng 40% lượng hàng hóa lưu thông qua hệ thống phân phối truyền thống 44% qua hệ thống các cửa hàng bán lẻ độc lập 10% qua hệ thống phân phối hiện đại như siêu thị, trung tâm thương mại số còn lại là do các nhà sản xuất bán trực tiếp đến tay người tiêu dùng. Riêng tại hai TP lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, lượng hàng lưu thông qua kênh phân phối hiện đại đã tăng từ 18% năm 2004 lên 23% trong năm 2005. Thu nhập bình quân đầu người trên cả nước Đơn vị: nghìn đồng 1995 1996 1999 2002 2004 Cả nước 206,1 226,7 295,0 356,8 484,4 Thành thị 452,8 509,4 832,5 626,0 794,8 Nông thôn 172,5 187,9 225,0 276,0 376,5 Nguồn: Kết quả Điều tra mức sống của Tổng cục Thống kê Tỷ trọng tiêu dùng cuối cùng trong GDP Việt Nam Năm 2000 2001 2002 2003 Tỷ trọng (%) 72,88 71,18 71,32 72,58 Nguồn: Tổng cục Thống kê 2.1.1 Sự hấp dẫn của thị trường bán lẻ Việt Nam Theo đánh giá của Công ty Nghiên cứu thị trường ATKEARNEY (Hoa Kỳ) cùng các tập đoàn kinh doanh đa quốc gia Việt Nam đang là một trong những thị trường hấp dẫn với các tập đoàn siêu thị quốc tế. Doanh thu thị trường bán lẻ của Việt Nam năm 2005 đã đạt 20 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2004 dự đoán đến năm 2010 sẽ vượt 50 tỷ USD. Thị trường bán lẻ Việt Nam hấp dẫn bởi những lý do sau: Dân số lớn: Mặc dù nhìn tổng thể, tỷ lệ tăng dân số đang có xu hướng giảm, thể hiện ở tốc độ tăng trưởng dân số hàng năm giảm đáng kể từ 2,3% năm 1980 xuống 1,7% thời kỳ 1990-1995 và 1,5% trong 2 năm 1999-2000 nhưng dân số Việt Nam vẫn tăng. Năm 2003, dân số Việt Nam là 80.902 nghìn người, nhưng đến cuối năm 2004 theo số liệu ước tính, dân số Việt Nam đã là 82.032 nghìn người, trong đó hơn 50% số người dưới độ tuổi 30 và đang thích mua sắm, thị trường bán lẻ Việt Nam còn rất rộng và chưa được khai thác. Thu nhập ngày càng được cải thiện: Thu nhập cá nhân đang được cải thiện một cách đáng kể, điều đó cho phép người tiêu dùng có khả năng mua sắm được nhiều hàng hoá hơn. Kết quả là chi tiêu của người tiêu dùng đã tăng khoảng 30% trong giai đoạn 1999-2003. Sức mua sắm lớn, thể hiện ở doanh số bán lẻ ngày càng tăng lên, và ở việc Việt Nam được xếp thứ 8 trong danh sách những thị trường tiềm năng lớn nhất thế giới. Doanh số bán lẻ đã tăng lên một cách nhanh chóng trong những năm trở lại đây, đạt tới 17,4 tỷ USD trong năm 2003, tương đương với 45% GDP danh nghĩa. Tỷ lệ này cao hơn rất nhiều so với một số nước ở châu Á khác, bao gồm cả Trung Quốc (38%) và Thái Lan (34%). Tuy nhiên, khu vực bán lẻ chính thức chỉ chiếm khoảng 6% tổng số việc làm. Tỉ trọng phát triển thương mại hiện đại ở các nước trên thế giới ngày càng cao, tại Mỹ là 90%, Trung Quốc là 56%, còn tại Việt Nam con số này chỉ vẻn vẹn có 15%. 85% còn lại của một thị trường hơn 80 triệu dân quả thật có sức hút lớn đối với các nhà đầu tư trong lĩnh vực bán hàng hiện đại. Tiêu thụ trong nước là bộ phận quan trọng nhất của tổng tiêu dùng cuối cùng, do đó, tiêu thụ trong nước gia tăng là tiền đề để cải thiện đời sống dân cư. Tiêu dùng cuối cùng trong thời gian qua đã đạt được một số kết quả tích cực, tính theo giá so sánh, đã tăng với tốc độ khá, cao hơn hẳn so với tốc độ tăng dân số: năm 2000 tăng 3,2% so với tốc độ tăng dân số là 1,36%. Năm 2001 tiêu dùng cũng tăng 4,7% so với tốc độ tăng dân số 1,35%; năm 2002 tăng 7,4% so với 1,32%; năm 2003 tăng 7,3% so với 1,47%; năm 2004 ước tăng trên 7% so với 1,44%. Tiêu dùng cuối cùng bình quân đầu người và mức sống của dân cư đã tăng lên. Tỷ lệ tiêu dùng cuối cùng so với GDP của Việt Nam đạt trên 70%, thuộc loại cao so với các nước trong khu vực (Singapore đạt 55,9%, Malaysia đạt 58,2%, Thái Lan đạt 67,7%...). Đây cũng chính là một trong những tiền đề quan trọng để gia tăng tiêu thụ trong nước. 2.1.2 Bùng nổ siêu thị và các cửa hàng tiện lợi :. Trong những năm qua, đặc biệt là năm 2004 đã có sự phát triển liên tục trong hệ thống phân phối hàng hóa ở Việt Nam với sự ra đời của nhiều siêu thị. Theo Bộ Thương mại, thị trường bán lẻ Việt Nam được đánh giá mỗi năm đạt doanh thu hơn 20 tỉ USD, tốc độ tăng trưởng đến 30%/năm, với gần 85% người dân thành thị ở khu vực phía nam thường xuyên mua sắm tại các siêu thị, trung tâm thương mại. Người tiêu dùng ngày càng có xu hướng chuyển từ mua sắm tại chợ truyền thống sang mua sắm tại siêu thị do có nhiều hàng hóa để lựa chọn,đáp ứng được yêu cầu về vệ sinh thực phẩm và chất lượng sản phẩm. Sau khi gia nhập WTO, Việt Nam sẽ mở cửa các lĩnh vực bán lẻ và nhượng quyền kinh doanh. Các doanh nghiệp Mỹ được lập liên doanh với Việt Nam vào ngày 01-1-2009, thành lập công ty 100% vốn nước ngoài được cung cấp hàng hóa nhập khẩu và sản xuất trong nước.  Cả nước hiện có 265 siêu thị tại 32 tỉnh, thành phố, nhiều gấp 26,5 lần so với cách đây 10 năm, trong đó, trên 70% tập trung ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Riêng Hà Nội có 101 siêu thị, chiếm 38% số lượng siêu thị của cả nước.Nhưng không dừng ở đây, các nhà đầu tư trong và ngoài nước đang ráo riết cho ra đời mạng lưới bán lẻ hiện đại. Chỉ trong nửa cuối tháng 7-2006, Vissan đã khai trương thêm 2 cửa hàng giới thiệu sản phẩm tự chọn, nâng tổng số lên gần 30 cửa hàng, hoạt động tại nhiều địa bàn khác nhau của thành phố. Dự kiến trong quý IV, Vissan sẽ đưa vào hoạt động thêm 3 cửa hàng nữa. Kinh doanh bán lẻ sẽ trở thành nhu cầu mua sắm văn minh, hiện đại trong xã hội ngày nay. Các tập đoàn bán lẻ nước ngoài đang ngấp nghé thị trường Việt Nam với nhiều lý do. Nhiều dự án xây dựng trung tâm thương mại, siêu thị đang được triển khai và thực hiện như Hùng Vương Plaza, Saigon Paragon, Times Square, Saigon Peal… Sắp tới, hàng loạt chợ của TP.Hồ Chí Minh sẽ chuyển thành các Siêu Thị-Trung Tâm Thương Mại như chợ Bà Chiểu, chợ Nguyễn Văn Trỗi, chợ Văn Thánh. Mặt bằng nhiều chợ đầu mối đã được di dời như chợ cá Chánh Hưng, chợ cá Xóm Củi, Sân cá 50 Phan Văn Khỏe… sẽ trở thành các siêu thị và Trung Tâm Thương Mại hoặc kho cung ứng hàng hóa. Tại thị trường Hà Nội, lớn nhất vào thời điểm này là Fivimart mở ra được 5 siêu thị, Intimex có 2, còn lại là các siêu thị nhỏ lẻ. Chính bởi vậy, khi một số tập đoàn phân phối lớn trên thế giới như: tập đoàn Metro Cash and Cary (Đức), tập đoàn Bourbon (Pháp), Parkson của Tập đoàn Lion (Malaysia) xuất hiện, các siêu thị nhỏ trong nước như ngồi trên lửa. Sức hút về giá cả, về cách kinh doanh bài bản, về những chiến lược tiếp cận khách hàng khiến cho những đại siêu thị và trung tâm phân phối lớn này thu hút một lượng khách hàng khổng lồ. 2.2 Điểm yếu : Có nhiều ý kiến cho rằng, ngoại trừ hệ thống phân phối xăng dầu đã được các bộ, ngành và doanh nghiệp triển khai khá tốt, thì các ngành hàng còn lại và ngay cả một thị trường bán lẻ rộng lớn, cho đến thời điểm này vẫn còn lúng túng khi bước vào một sân chơi mới. Theo số liệu của Bộ Thương mại, tính đến cuối năm 2005, cả nước có 9.063 chợ ở nông thôn và 2.275 chợ ở khu vực thành thị. Cũng vào thời điểm này, cả nước đã có trên 200 siêu thị, 30 trung tâm thương mại và khoảng 1.000 cửa hàng tiện lợi hoạt động trên 30/64 tỉnh, thành. Theo tính toán, có khoảng 40% lượng hàng hóa lưu thông qua hệ thống phân phối truyền thống; 44% qua hệ thống các cửa hàng bán lẻ độc lập; 10% qua hệ thống phân phối hiện đại như siêu thị, trung tâm thương mại; số còn lại là do các nhà sản xuất bán trực tiếp đến tay người tiêu dùng. Riêng tại hai TP lớn là Hà Nội và TP.HCM, lượng hàng lưu thông qua kênh phân phối hiện đại đã tăng từ 18% năm 2004 lên 23% trong năm 2005. Với thực tế nêu trên, nếu các nhà bán lẻ nước ngoài có vào Việt Nam thì thị phần đầu tiên họ sẽ phải giành là 10%. Bị cạnh tranh trực tiếp sẽ là các siêu thị, các trung tâm thương mại và các DN đang có hệ thống phân phối riêng của mình. Tuy nhiên, con số này sẽ nhanh chóng bị đảo ngược bởi theo dự báo của Bộ Thương mại, đến năm 2010 kênh phân phối hiện đại sẽ chiếm tỷ lệ khoảng 30%-40% và đến năm 2020 sẽ là 60%. l Tài chính :Lµm sao ®Ó cã mét nguån lùc tµi chÝnh cùc m¹nh lµ vÊn ®Ò nan gi¶i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp khi c¸c ®¹i gia b¸n lÎ n­íc ngoµi nh¶y vµo thÞ tr­êng néi ®Þa. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu ®ang ®èi diÖn víi th¸ch thøc vÒ n¨ng lùc tµi chÝnh vµ cung øng hµng ho¸ trªn kh©u l­u th«ng. Do thiÕu vèn vµ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t vßng quay cña vèn nªn ph­¬ng thøc giao dÞch chñ yÕu doanh nghiÖp th­êng ¸p dông lµ mua ®øt b¸n ®o¹n. Ph­¬ng thøc nµy kh«ng thÓ gióp hµng ho¸ cña hä ®i ®­îc ®o¹n ®­êng dµi, kh¶ n¨ng ph¸t triÓn m¹ng ph©n phèi bÞ h¹n chÕ. Theo ®¹i diÖn CBER, nguyªn nh©n chÝnh lµ viÖc hiÖn nay ViÖt Nam cßn thiÕu nhiÒu nh÷ng tßa nhµ hoµn thiÖn dµnh riªng cho c¸c trung t©m th­¬ng m¹i. Víi con sè trªn 200 siªu thÞ, 30 trung t©m th­¬ng m¹i vµ trªn d­íi 1.000 cöa hµng tiÖn lîi hiÖn cã lµ cùc kú nhá trong tæng sè kho¶ng 55.000 doanh nghiÖp bu«n b¸n. Nã cµng nhá bÐ h¬n so víi con sè khæng lå 1,16 triÖu hé gia ®×nh cã bu«n b¸n trªn c¶ n­íc. l Hậu cần: Kinh doanh siêu thị hiện đại đòi hỏi một hệ thống hậu cần chuyên nghiệp. Tổng giám đốc của Metro Cash&Carry cho biết Metro đã chi gần 20-25 triệu euro trang bị hệ thống cung ứng hàng (kho lạnh, xe chuyên dụng, thiết bị kiểm tra, bảo quản hàng hóa...) theo chuẩn của Metro toàn cầu và chi gần 800.000 euro cho công tác huấn luyện. l Tính chuyên nghiệp: Kinh doanh bán lẻ hiện đại đòi hỏi nhà quản lý có những công cụ hỗ trợ để đưa ra các quyết định. Đối với một hệ thống siêu thị, bộ phận mua hàng đóng vai trò khá quan trọng. Chuyên viên mua hàng chuyên nghiệp có thể điều đình với nhà cung cấp trên tất cả mọi phương diện từ giá cả, số lượng, thời gian giao nhận hàng, các chương trình tiếp thị, khuyến mãi, quy cách bao bì, đóng gói... Thậm chí họ có thể tư vấn lại cho nhà cung cấp nên sản xuất hàng như thế nào, tiếp thị, quảng bá ra sao... Theo Bộ Thương mại trong giai đoạn 2001-2005, doanh thu bán lẻ tại thị trường Việt Nam tăng bình quân 18%/năm, cao gấp khoảng hai lần so với mức tăng trưởng bình quân của GDP cùng kỳ. Tuy nhiên, hiện nay hàng hóa đến tay người tiêu dùng chủ yếu vẫn qua hệ thống chợ (khoảng 40%) và qua hệ thống các cửa hàng bán lẻ độc lập, cửa hàng truyền thống (khoảng 44%), qua hệ thống phân phối hiện đại (trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tự chọn...) mới chỉ chiếm khoảng 10%. Còn lại 6% do nhà sản xuất trực tiếp bán thẳng. Riêng hai thành phố lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh lượng hàng lưu thông qua kênh phân phối hiện đại đã tăng từ 18% năm 2004 lên 23% trong năm 2005. Mặc dù thị trường bán lẻ đã có tiến bộ song phải thừa nhận rằng hệ thống phân phối hàng hóa của Việt Nam vẫn còn lạc hậu theo kiểu "ăn xổi ở thì". Hàng có bao nhiêu bán bấy nhiêu. Việc không có sự liên kết chặt chẽ giữa nhà sản xuất và nhà phân phối đã tạo nên một hệ thống phân phối trung gian nhiều tầng, nấc đẩy chi phí và giá hàng hóa cao "ngất ngưởng", gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Bên cạnh đó có một nhân tố tác động không nhỏ và thậm chí có khả năng cản trở sự phát triển cúa hệ thống bán lẻ của Việt Nam,đó là thói quen tiêu dùng của người dân. Người tiêu dùng Việt Nam vẫn giữ thói quen mua hàng tại các chợ, các cửa hàng bán lẻ quy mô gia đình và chưa có thói quen mua sắm tại các trung tâm thương mại. 3. Cơ hội và thách thức : Việ Ở ngưỡng cửa gia nhập WTO, có những cơ hội rất lớn từ thị trường quốc tế rộng mở, nhưng đồng thời doanh nghiệp Việt Nam cũng phải đối mặt với những thách thức ngay trên sân nhà ở các ngành dịch vụ và thương mại, đặc biệt là hệ thống bán lẻt 3.1 Cơ hội: Thông tin mới nhất từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, hiện có nhiều tập đoàn đang xây dựng kế hoạch đầu tư vào thị trường sau khi Việt Nam gia nhập WTO, trong đó có các tập đoàn bán lẻ lớn nhất thế giới như Wal – Mart (Mỹ), Carefour (Pháp) và Tesco (Anh). Các tập đoàn bán lẻ hàng đầu châu Á như Dairy Farm (Hồng Kông), South Asia Investment Pte (Singgapore)… cũng đang rậm rịch dạm chỗ. Sự có mặt của họ sẽ đẩy hoạt động kinh doanh bán lẻ trên địa bàn thành phố nói riêng và cả nước nói chung đi vào bước ngoặt mới của cuộc cạnh tranh. Chỉ trong tháng 7, tại TP.Hồ Chí Minh, hàng loạt doanh nghiệp đã cho ra đời những chuỗi cửa hàng bán lẻ tiện lợi như G7 Mart của Công ty Cổ Phần G7 Mart, Saigon Co-op, Citimart, hệ thống Small Mart 24h/7 của Công ty TNHH Dịch Vụ Thương Mại-Sản Xuất Phạm Trang… được trang hoàng đẹp đẽ, hàng hóa sắp xếp ngăn nắp, đẹp mắt, thu hút đông đảo khách hàng tham quan và mua sắm. So với cửa hàng khác như Saigon Co-op, Citimart, các cửa hàng của G7 Mart có quy mô lớn hơn, chủng loại đa dạng và phong phú với 500 cửa hàng hoạt động trong cả nước, 70 trung tâm phân phối và 9.500 cửa hàng thành viên chính thức đi vào hoạt động. Dự kiến, đến năm 2010, sẽ phát triển thêm 5.000 cửa hàng do G7 Mart trực tiếp quản lý. 3.2 Thách thức : Hiện nay, Việt Nam đang là thị trường bán lẻ tiềm năng và nhiều tập đoàn nước ngoài đang có kế hoạch chi tiết để thâm nhập thi trường Việt Nam. Tỉ lệ tiêu dùng so với GDP của Việt Nam thuộc loại cao so với các nước trong khu vực; trong giai đoạn 2001-2005, tốc độ tiêu dùng tăng cao hơn nhiều lần so với tốc độ tăng dân số chứng tỏ tiêu dùng bình quân đầu người và mức sống của dân cư đã được nâng cao đáng kể. Gia nhËp WTO, ®ång nghÜa víi viÖc ViÖt Nam sÏ ph¶i më cöa hoµn toµn thÞ tr­êng ph©n phèi, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh b¸n lÎ cßn rÊt Ýt thêi gian ®Ó tiÕn hµnh x©y dùng vµ tæ chøc c¸c hÖ thèng trung t©m th­¬ng m¹i hiÖn ®¹i ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c ®¹i gia n­íc ngoµi trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Sù th©m nhËp cña c¸c tËp ®oµn ph©n phèi xuyªn quèc gia sÏ lµ nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh ®Çy ­u thÕ, t¹o ra nh÷ng th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi ViÖt Nam. Thật ra thách thức không xuất hiện trực diện và dễ thấy như thế. Theo số liệu của Bộ Thương mại, hàng hóa đến tay người tiêu dùng chủ yếu vẫn qua hệ thống chợ (khoảng 40%) và qua hệ thống các cửa hàng bán lẻ độc lập (khoảng 44%). Hàng bán qua hệ thống phân phối hiện đại như siêu thị, cửa hàng tiện lợi... chỉ mới chiếm khoảng 10%; còn lại 6% là do nhà sản xuất trực tiếp bán thẳng. Trong khi hệ thống bán lẻ của nước ta yếu kém thì gia nhập WTO đồng nghĩa với việc phải hạ thấp hoặc dỡ bỏ hàng rào thuế quan và phi thuế quan, không chỉ với các nước trong khu vực Đông Nam Á, với Mỹ, mà còn với gần 140 nước khác là thành viên WTO.Việt Nam với 83 triệu dân - đứng thứ 13 trong các nước và vùng lãnh thổ trên thế giới - với mức sống còn thấp nên nhu cầu tiềm năng sẽ cao, là mơ ước của nhiều tập đoàn cũng như các nhà thương mại bán lẻ nước ngoài. Ngược lại, doanh nghiệp Việt Nam đa phần là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trong đó, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thương mại có quy mô nhỏ nhất. Theo Bộ Thương mại, năm 2004 bình quân 1 doanh nghiệp Việt Nam có 72 lao động và 24 tỷ đồng vốn. Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp có qui mô lớn nhất: 154 lao động và 32 tỷ đồng vốn, ngành thương mại có qui mô nhỏ nhất: 18 lao động và 6 tỷ đồng vốn. Con số này sẽ còn nhỏ hơn nếu tính cả hộ kinh doanh cá thể. Khảo sát mới đây của Bộ Thương mại cũng cho biết, hầu hết các cửa hàng truyền thống đều có diện tích nhỏ, trung bình chỉ 11,8 m2/cửa hàng với trang thiết bị thô sơ, lao động chân tay là chủ yếu. Các siêu thị hiện đại mới xuất hiện ở 30/64 tỉnh thành chủ yếu là các thành phố lớn nhưng qui mô chưa lớn, trình độ quản lý, công nghệ, thiết bị kỹ thuật và phương thức kinh doanh chưa theo được chuẩn mực quốc tế. Hàng bán lẻ qua siêu thị mới chiếm 10% so với 40% qua hệ thống chợ và khoảng 44% qua các cửa hàng truyền thống. Cơ sở hậu cần bán lẻ như cảng, kho, vận chuyển, CNTT… ít lại thiếu đồng bộ. Về chủ quan doanh nghiệp Việt Nam còn thiếu nguồn lực tài chính, thiếu nhân lực quản lý; trong khi đó vẫn còn nhiều vướng mắc do cơ chế chính sách chưa đẩy dủ, thiếu các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phát triển... Hơn nữa, theo nhận định của ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội siêu thị Hà Nội, tính cộng đồng giữa các siêu thị, trung tâm thương mại “nội” hiện nay rất yếu, mạnh ai nấy lo.Vì vậy vấn đề là khi hệ thống bán lẻ trong nước yếu, với sự tràn vào của hệ thống bán lẻ của nước ngoài, liệu các doanh nghiệp trong nước có sẵn lòng liên kết với nhau để tạo sức mạnh tổng hợp hay mạnh ai nấy làm với tâm lý muốn liên doanh với đối tác nước ngoài hơn là làm ăn chung với doanh nghiệp trong nước. Đấy mới chính là thách thức lớn nhất của hệ thống bán lẻ nội địa trong thời gian tới “Mua tận gốc, bán tận ngọn”: Metro là biết lựa chọn các nhà phân phối phù hợp và có sản phẩm chất lượng cao rồi đưa thẳng tới tay khách hàng. Theo đó, Metro tìm mua các sản phẩm rồi phân phối trực tiếp tới khách hàng, như vậy hàng hóa sẽ không phải qua bất kỳ một kênh phân phối nào. Đối tượng khách hàng chủ yếu của Metro là những khách hàng chuyên nghiệp, những nhà hàng, khách sạn, các nhà bán buôn, bán lẻ và các hộ kinh doanh. Bên cạnh đó các nhà sản xuất cung ứng hàng hoá cho Metro cũng được rất nhiều lợi ích như: doanh số bán hàng cao, ổn định, lợi nhuận tăng theo mỗi năm, không chỉ thu mua mà Metro còn cung ứng các giải pháp để phát triển dãy sản phẩm cho của nhà sản xuất, tạo cơ hội sản xuất cho nhà cung ứng dãy sản phẩm mang nhãn hiệu "chất lượng Metro". ”Quản lý chất lượng theo mục tiêu”: Đó chính là kim chỉ nam cho hoạt động của nhà sản xuất. Bên cạnh đó giá cả phải hợp lý, mẫu mã đa dạng và có thông tin đầy đủ. Quản lý chất lượng sản phẩm sao cho phù hợp với mục tiêu của nhà sản xuất cũng như phù hợp với pháp luật hiện nay đang là một trong những vấn đề sống còn của một nhà phân phối. Phần III: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG BÁN LẺ Ở VIỆT NAM. Theo thống kê của Bộ Thương mại, tổng mức lưu chuyển bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ năm 2005 ước 475.381 tỷ đồng, tăng 20,5% so với cùng kỳ. Trong đó, khối thương nghiệp ước 370.221 tỷ đồng, tăng 19% so với cùng kỳ. Trong 2 tháng đầu 2006, tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ và doanh thu dịch vụ ước tăng 19,2% so với cùng kỳ.     Trên bình diện thị trường bán lẻ, đã xuất hiện những nhân tố mới được chuẩn bị ở kế hoạch dài hơi, mang tính chuyên nghiệp như Phú Thái, Sài Gòn Cọop, 24-Seven..., nhưng chủ yếu vẫn trong giai đoạn xây dựng mô hình và thử nghiệm. Phần còn lại, nếu là doanh nghiệp Nhà nước cũng không khá hơn, phương thức hoạt động còn thiếu bài bản, thiếu tính chuyên nghiệp. Thực tế trên không chỉ dẫn tới tăng trưởng của khu vực này còn chậm, thiếu khả năng tích tụ và tập trung nguồn lực, mà còn đẩy hoạt động bán lẻ, bán buôn không tuân theo quy luật thị trường phân công lao động xã hộị 1. Các giải pháp từ phía Chính phủ Trong tình hình kinh doanh của hệ thống trung tâm thương mại mang tính tự phát và chưa hiệu quả như hiện nay, vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước, lãnh đạo cấp Bộ, Sở, đặc biệt trong ngành thương nghiệp, là rất quan trọng đối với việc định hướng phát triển cho lĩnh vực còn khá mới mẻ này. 1.1 Trước hết, nhà nước cần xây dựng và hoàn thiện các văn bản pháp lý điều chỉnh hoạt động trung tâm thương mại : Có ý kiến cho rằng trung tâm thương mại chỉ là một loại hình cửa hàng nằm trong mạng lưới thương nghiệp của nước ta và luật thương mại, luật dân sự và các luật khác đủ để điều chỉnh mọi hoạt động kinh doanh trong nền kinh tế. Tuy nhiên, trên thực tế, do đặc thù hoạt động của hệ thống bán lẻ, rất cần có sự hướng dẫn và điều hành cụ thể của nhà nước cho lĩnh vực hoạt động này. Đó là một quy chế hoạt động trung tâm thương mại. 1.2 Nhà nước cũng cần có chiến lược, quy hoạch tổng thể phát triển mạng lưới siêu thị ở Việt Nam 10 năm tới: Việc xây dựng chiến lược và quy hoạch phát triển mạng lưới trung tâm thương mại của Việt Nam thời gian qua phần nhiều mang tính chất tư phát do đó có sự mất cân đối lớn giữa cung và cầu về hệ thống bán lẻ trên cả nước và ở các địa bàn trọng điểm. Vì vậy, thời gian tới, nhà nước cần dựa trên các căn cứ đã được nêu trong mục 3.1 trên đây và dựa trên yêu cầu và nhu cầu phát triển mạng lưới thương mại chung phù hợp với trình độ phát triển kinh tế, xã hội đất nước để quy hoạch mạng lưới trung tâm thương mại của Việt Nam. 1.3 Các chính sách khuyến khích đầu tư, phát triển kinh doanh trung tâm thương mại của Nhà nước: Ÿ Chính sách thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài(FDI): trung tâm thương mại là sản phẩm văn minh thương nghiệp du nhập vào nước ta từ các nước phát triển. Trong giai đoạn đầu, chúng ta không thể tránh khỏi những bỡ ngỡ và khó khăn về vốn, kinh nghiệm quản lý cũng như công nghệ áp dụng trong kinh doanh trung tâm thương mại. Bởi vậy, vai trò của các nhà FDI sẽ rất quan trọng trong việc định hướng cho ngành kinh doanh mới mẻ này. Chúng ta phải xây dựng và hoàn thiện luật về bất động sản, quy định rõ quyền sử dụng đất, quyền thuê đất để cho các nhà đầu tư yên tâm; Cần đơn giản hoá thủ tục hành chính trong quá trình cấp giấy phép hoạt động và tiến hành có hiệu quả việc cấp, điều chỉnh giấy phép; cần có các chính sách ưu đãi về thuế, chi phí điện, nước, điện thoại, cung cấp thông tin liên quan đến thị trường địa phương... Ÿ Các giải pháp và chính sách khác: Một yêu cầu khá cấp bách đang được đặt ra hiện nay là vấn đề tiêu chuẩn hóa và kiểm tra chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm. Chúng ta cần xây dựng một hệ thống quản lý chất lượng hàng hoá trên thị trường với một chuẩn mực thống nhất trong cả nước. Công tác này phải do những cơ quan chuyên trách đảm nhiệm, tránh sự chồng chéo gây khó khăn cho lưu thông. Đồng thời, Nhà nước nên có quy định thống nhất về hệ thống mã vạch cho sản phẩm... Nhà nước cần có chính sách ưu đãi tín dụng và những ưu đãi khác đối với các doanh nghiệp kinh doanh trung tâm thương mại vì trung tâm thương mại là một "sản phẩm dịch vụ mới". Chính sách thuế cũng cần được điều chỉnh lại cho hợp lý để tăng khả năng cạnh tranh của trung tâm thương mại đối với những loại hình bán lẻ truyền thống như chợ và các cửa hàng bách hóa... Nhà nước cần xây dựng hệ thống thông tin nhanh chóng và có hiệu quả cho các doanh nghiệp và các thương nhân và tạo điều kiện dễ dàng để họ tiếp cận mạng Internet, các mạng Vietnet, Vitranet... Chính phủ cần có các biện pháp để ngăn chặn nạn buôn lậu, tham nhũng nhằm bảo vệ sản xuất trong nước, ổn định giá cả thị trường... Nhà nước cũng cần nhanh chóng thiết lập mạng lưới thanh toán bằng thẻ điện tử nhằm tạo điều kiện cho hoạt động mua bán, giao dịch nói chung và tại cáctrung tâm thương mại nói riêng diễn ra một cách thuận tiện... Một điều vô cùng quan trọng khác là nhà nước cần hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho kinh doanh trung tâm thương mại và có các chính sách khuyến khích các doanh nghiệp đào tạo, phát triển nguồn nhân lực cho doanh nghiệp. 2. Những giải pháp từ phía doanh nghiệp: 2.1 Tiến hành nghiên cứu thị trường để xác định khách hàng mục tiêu và mô hình trung tâm thương mại phù hợp với điều kiện của Việt Nam: Đây là một vấn đề rất quan trọng mà các doanh nghiệp cần phải cân nhắc trước khi đi vào ngành kinh doanh mới này. Những bài học từ thực tiễn hoạt động 10 năm qua có thể giúp các doanh nghiệp nhận thức đầy đủ ý nghĩa của việc này. Trước hết các trung tâm thương mại phải xác định được các khách hàng mục tiêu của mình. Các doanh nghiệp phải coi trung tâm thương mại không phải là phục vụ cho các "siêu khách hàng", "siêu giá" mà phải là nơi phục vụ, đáp ứng nhu cầu của tất cả mọi người. Đặc biệt phải chú ý tới tầng lớp bình dân - một tầng lớp đông đảo nhất và cũng có đời sống ngày càng được nâng cao. Từ việc xác định khách hàng mục tiêu doanh nghiệp sẽ lựa chon mô hình cửa hàng phù hợp cho mình. Mô hình chung mà các trung tâm thương mại sẽ phát triển thời gian tới: Hàng tiêu dùng hàng này + Giá thấp + Tự phục vụ + Giờ mở cửa thuận tiện . + Bãi để xe miễn phí. Đối với vấn đề danh mục hàng hóa, trung tâm thương mại luôn phải cố gắng để có thể cung cấp đủ mọi chủng loại phục vụ mọi nhu cầu trong cuộc sống, với nhiều mức giá từ thấp đến cao, tập trung số lượng ở các mặt hàng phục vụ tầng lớp nhân dân có thu nhập trung bình. Chủ yếu tập trung vào hàng tiêu dùng hàng ngày - hàng có chất lượng đảm bảo theo tiêu chuẩn. Nên dự kiến một tỷ lệ một hàng nội chiếm đa số và có xu hướng tăng dần. Điều này đảm bảo nguồn hàng chắc chắn và giảm tối thiểu chi phí vận chuyển, thuế cho các trung tâm thương mại ... 2.2 Thu mua và quản lý hàng hóa: Trong tình hình kinh doanh như hiện nay, nên chăng các trung tâm thương mại sẽ cùng nhau hợp tác bằng việc thành lập một trung tâm mua hàng chung có chức năng thu mua hàng hóa và cung cấp cho các trung tâm thương mại thành viên. Giải pháp này cho phép các trung tâm thương mại có thể mua với số lượng lớn, do đó sẽ có khả năng mua trực tiếp từ các nhà sản xuất, không phải mua qua trung gian như hiện nay. Ngoài ra, mua hàng với số lượng lớn sẽ được hưởng tỷ lệ chiết khấu cao từ phía nhà sản xuất hoặc nhà cung ứng. Hơn nữa, các trung tâm thương mại sẽ tránh được tình trạng nhập hàng nhỏ giọt do sợ đọng vốn nhưng thực tế rất bị động và không thực sự hiệu quả. 2.3 Đào tạo và quản lý nhân viên: Một vấn đề khác không kém phần quan trọng là xây dựng chương trình tuyển chọn huấn luyện và nâng cao tinh thần làm việc cho nhân viên. Cần đặt tiêu chuẩn rõ ràng và tiến hành tuyển chọn nghiêm túc. Công tác huấn luyện nhân viên phải do cán bộ có chuyên môn và kinh nghiệm đảm nhiệm, mời chuyên gia giảng dạy cho một khóa đào tạo. Tạo bầu không khí thoải mái nhưng nghiêm túc trong khi làm việc. 2.4 Hoạt động marketing: -Tìm một phong cách riêng: Mỗi trung tâm thương mại phải tạo ra một phong cách riêng cho mình. Điều này càng có ý nghĩa khi bước vào thời kỳ cạnh tranh gay gắt. Hầu hết các trung tâm thương mại chưa có một logo riêng trên bảng hiệu hay trên ấn phẩm quảng cáo, túi gói hàng. -Về quảng cáo, các giải pháp trước mắt là: tăng cường các panô, băngrôn về khuyến mại hay những mặt hàng mới và về hình ảnh trung tâm thương mại ở nơi công cộng. Để sẵn một thông báo danh mục các sản phẩm mới được tập hợp, phát hành hàng tuần hoặc hàng ngày đặt trước cửa ra vào siêu thị. Tăng cường quảng cáo những sản phẩm mới trên sách báo tạp chí (nếu nhà sản xuất không quảng cáo). Thiết kế lại các túi đựng hàng có hình ảnh, màu sắc gây ấn tượng mạnh với tên siêu thị được in nổi bật. Có thể thiết kế quà tặng cho khách hàng mang biểu tượng của trung tâm thương mại . -Các trung tâm thương mại cần tăng cường nghiên cứu khách hàng và nhu cầu của khách hàng: Trước mắt, mỗi trung tâm thương mại cần phải có bộ phận chuyên trách nghiên cứu về thị trường, về nhu cầu, tâm lý và hành vi người tiêu dùng. Công việc này phải tiến hành một cách có bài bản và kết hợp với nghiên cứu tình hình khách hàng của các đối thủ cạnh tranh. Ngoài ra, công tác phân tích kết quả kinh doanh cũng cần được tổ chức lại một cách nghiêm túc và khoa học hơn... các doanh nghiệp có thể học hỏi các kỹ năng này ở những nhà kinh doanh trung tâm thương mại trên thế giới. 2.5 Đa dạng hóa phương thức bán hàng: Ngày nay, như đã thấy các trung tâm thương mại trên thế giới không giới hạn phạm vi bán hàng trong các cửa hàng mà mở rộng ra rất nhiều hình thức khác. Các trung tâm thương mại Việt Nam, trước sự thúc ép phải tồn tại trong cuộc cạnh tranh, đã tìm đến cách bán hàng qua điện thoại song vẫn ở mức độ hạn chế. Những hình thức bán hàng hiện đại tuy chưa thực sự phát triển ở Việt Nam song chúng là những biện pháp marketing trực tiếp rất hữu hiệu. KẾT LUẬN “ Việt Nam là một nước có tốc độ tăng trưởng kinh tế khá ấn tượng và một lực lượng dân số trẻ là khách hàng tiềm năng của những khu mua sắm kiểu Wal-Mart.Chúng tôi đã sẵn sàng cho ngày thâm nhập thị trường.” Bill Wertz, phát ngôn viên Wal-Mart nhận định. Với nền kinh tế tăng trưởng nhanh và ổn định, thu nhập đầu người tiếp tục được cải thiện, quy mô dân số lớn và sự thay đổi phân bổ dân cư theo hướng đô thị hóa và công nghiệp hóa, lượng dân cư sống ở nông thôn giảm…, Việt Nam đang là địa điểm hấp dẫn các nhà đầu tư kinh doanh siêu thị xuyên quốc gia. Và một trong những nội dung quan trọng của chiến lược phát triển siêu thị đến năm 2010 là xây dựng quy hoạch siêu thị thống nhất trên phạm vi cả nước, phát triển siêu thị lớn mạnh nhất. Để đạt được những mục tiêu này trước hết nhà nước cần xây dựng các cơ chế chính sách khuyến khích hỗ trợ phát triển siêu thị. Để có thể phát huy được sức mạnh, các siêu thị cần duy trì mối quan hệ tốt với các nhà cung cấp trên cơ sở bình đẳng, cùng có lợi, cùng chia sẻ rủi ro. Cần tạo dấu ấn về dịch vụ của siêu thị qua việc xây dựng phong cách riêng và độc đáo, phương thức phục vụ văn minh hiện đại hơn. Riêng đối với cá nhân người tiêu dùng, mỗi người tiêu dùng Việt Nam cũng nên có ý thức rằng “ Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam” đó mới thực sự là người yêu nước, và là người có ý thức xây dựng và bảo vệ đất nước. Điều này sẽ góp phần tạo ra tiền đề phát triển nền kinh tế Việt Nam nói chung và hệ thông bán lẻ của Việt Nam sau khi gia nhập WTO. Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 PhÇn I: Những hiểu biết chung vÒ hÖ thèng b¸n lÎ 3 1. B¸n lÎ vµ c¸c h×nh thøc cña b¸n lÎ 3 1.1 B¸n lÎ lµ g× 3 1.2 C¸c yÕu tè cÊu thµnh b¸n lÎ 3 1.3 §Æc tr­ng cña b¸n lÎ 4 1.4 Môc tiªu b¸n hµng trong c¸c c«ng ty b¸n lÎ……………………………...4 1.5 C¸c h×nh thøc trong b¸n lÎ 5 PhÇn II: Thùc tr¹ng vÒ hÖ thèng b¸n lÎ ë ViÖt Nam hiÖn nay 1 Hệ thống bán lẻ ở Việt Nam 1.1 G7 Mart - Hệ Thống Sieu Thị Của Người Việt 9 1.2 Siªu thÞ Metro…………………………………………………………….9 2. Đánh giá chung về hệ thống bán lẻ ở Việt Nam 2.1 Điểm mạnh ……………………………………………………………..11 2.2 Điểm yếu 16 3. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp 18 3.1 C¬ héi 19 3.2 Th¸ch thøc 19 PhÇn III: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt ®Ó ph¸t triÓn hÖ thèng b¸n lÎ ë ViÖt Nam 1. Các giải pháp từ phía Chính phủ 23 2. Những giải pháp từ phía doanh nghiệp 25 KÕt luËn 29 TµI liÖu tham kh¶o 31 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.Giáo trình kinh tế và quản lí công nghiệp PGS-TS NGUYỄN ĐÌNH PHAN nhà xuất bản đại học kinh tế quốc dân. 2.Giáo trình Maketing nhà xuất bản đại học kinh tế quốc dân. 3.Trang web www.Dantri.com.vn 4.Trang web www.moi.gov.vn. 5.Trang web www.Baothuongmai.com.vn 6.Trang web www.vov.Org.vn 7.Trang web www.Viettrade.gov.vn. 8.Tạp chí nghiên cứu khoa học sinh viên đạ học kinh tế quôc dân. 9.Thời báo ngân hang (72/2006). 10.Tạp chí thương mại.