Đề tài Quan điểm toàn diện và sự vận dụng trong xây dựng nền kinh tế Việt Nam hôm nay

Sinh viên thực hiện: Lê Thị Ánh Tuyết MSSV: CQ502935 Lớp: Tin học kinh tế K50 Đề tài 18 :Quan điểm toàn diện và sự vận dụng trong xây dựng nền kinh tế Việt Nam hôm nay Lêi më ®Çu 1.ý nghÜa ®Ò tµi Sau 15 n¨m (1986-2000) thùc hiÖn c«ng cuéc chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. §iÒu ®ã kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn ®­îc, bëi c¸c chØ tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ tæng qu¸t sau ®©y: Tæng s¶n phÈm trong n­íc n¨m 2000 t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 1990; ®êi sèng ®¹i bé phËn d©n c­ ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, tõ chç thiÕu l­¬ng thùc vµ hµng tiªu dïng ®Õn chç ®· cã dù tr÷ vµ xuÊt khÈu lín; tõ chç chñ yÕu cã hai thµnh phÇn kinh tÕ ®· chuyÓn sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ph¸ ®­îc thÕ bao v©y cÊm vËn,c¬ b¶n më réng quan hÖ ®èi ngo¹i vµ tõng b­íc héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi... Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín ®ã, nÒn kinh tÕ n­íc ta vÉn cßn nhiÒu yÕu kÐm, bÊt cËp ch­a ®¸p øng tèt yªu cÇu ph¸t triÓn, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña nh©n d©n ta, ®Êt n­íc ta. §iÒu ®ã ®­îc biÓu hiÖn: NhÞp ®é t¨ng tr­ëng mÊy n¨m gÇn ®©y chËm dÇn; nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, søc c¹nh tranh thÊp; c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm, c¬ cÊu ®Çu t­ bÊt hîp lý; c¸c yÕu tè thÞ tr­êng ch­a ®­îc t¹o lËp ®ång bé... §Ó thùc hiÖn môc tiªu tæng qu¸t cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m 2001 - 2010 (theo dù th¶o b¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi §¶ng IX): §Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa, ®­a ®Êt n­íc ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn vµ x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp; chóng ta cÇn tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn dÇn thÓ chª kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §Ó thùc hiÖn ®­îc nh÷ng môc tiªu ®ã, tr­íc hÕt chóng ta ph¶i tiÕp tôc ®æi míi t­ duy, ®Æc biÖt lµ ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n quan niÖm toan diÖn cña chñ nghÜa M¸c - Lª Nin trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta hiÖn nay. 2. Môc tiªu §Ò tµi nghiªn cøu nh»m môc tiªu: Qu¸n triÖt s©u s¾c quan ®iÓm toµn diÖn cña triÕt häc M¸c - Lª Nin; trªn c¬ së ®ã vËn dông vµo qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt nam hiÖn nay. 3. KÕt cÊu §Ò tµi nghiªn cøu, ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, ®­îc kÕt cÊu theo ba phÇn chñ yÕu: PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng. PhÇn II: Néi dung c¬ b¶n vÒ quan ®iÓm toµn diÖn cña triÕt häc M¸c - Lª Nin. PhÇn III: Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt nam hiÖn nay. PhÇn I Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng 1.1. C¸c nÒn kinh tÕ ®· tr¶i qua. Theo c¸c nhµ kinh tÕ häc, cho ®Õn nay loµi ng­êi ®· tr¶i qua ba h×nh thøc kinh tÕ - x· héi: NÒn kinh tÕ tù nhiªn (cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp), nÒn kinh tÕ hµng hãa (cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng), nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa (cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ chØ huy). VÒ mÆt kinh tÕ mµ nãi, ba h×nh thøc kinh tÕ trªn ®©y lµ c¸c gi¶i ph¸p tr¶ lêi cho ba c©u hái ®Æt ra cho mäi thêi ®¹i kinh tÕ ë bÊt cø quèc gia nµo. §ã lµ s¶n xuÊt c¸i g× vµ bao nhiªu? s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai? NÒn kinh tÕ tù nhiªn NÒn kinh tÕ tù nhiªn hay cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ hiÖn vËt, tù cung, tù cÊp; nã thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ mµ tr×nh ®é s¶n xuÊt thÊp kÐm, x· héi cßn l¹c hËu vÒ nhiÒu mÆt. Trong nÒn kinh tÕ nµy, c¸c c¸ nh©n vµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng th­êng ®­îc khÐp kÝn trong tõng ph¹m vi nhá bÐ, biÖt lËp. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña h×nh thøc kinh tÕ nµy lµ tù cung cÊp lÊy tÊt c¶ nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt cho b¶n th©n m×nh. Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ lóc nµy chñ yÕu lµ khai th¸c c¸c s¶n phÈm tù nhiªn vµ ph©n phèi theo chñ nghÜa b×nh qu©n nguyªn thñy. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ tù nhiªn lµ tÝnh truyÒn thèng vµ tÝnh b¶n n¨ng chi phèi m¹nh mÏ c¸c ho¹t ®éng cña con ng­êi. NÒn kinh tÕ hµng hãa NÒn kinh tÕ hµng hãa hay cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng (nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ). Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng cã tÝnh ®éc lËp cao. Ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®­îc më réng kh«ng ngõng, ë ®©y hä kh«ng cßn lÖ thuéc bëi nh÷ng ranh giíi chËt hÑp vÒ mÆt ®Þa lý. ViÖc s¶n xuÊt c¸i g× vµ bao nhiªu kh«ng ph¶i phô thuéc vµo tÝnh truyÒn thèng, b¶n n¨ng, mµ phô thuéc nhu cÇu thÞ tr­êng. NÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa NÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung hay cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ chØ huy. Trong nÒn kinh tÕ nµy, Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò trong s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm x· héi. Ba vÊn ®Ò c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ: s¶n xuÊt c¸i g×, nh­ thÕ nµo, cho ai ®Òu do Nhµ n­íc ®Þnh ®o¹t, th«ng qua c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch. ë ®©y c¸c quan hÖ hµng hãa - tiÒn tÖ, c¸c ph¹m trï thÞ tr­êng, gi¸ c¶, lîi nhuËn, lç l·i... ®­îc nhËn thøc vµ vËn dông phiÕn diÖn. Do vËy, trªn thùc tÕ nã ®· lµm h¹n chÕ, triÖt tiªu c¸c ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Õn møc biÕn nã thµnh lùc c¶n cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ - x· héi. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ kh«ng cã mét quèc gia nµo t¹i mét thêi ®iÓm mµ l¹i chØ cã mét h×nh thøc kinh tÕ vËn ®éng. Mµ ë ®ã ph¶i cã sù hçn hîp, ®an xen gi÷a h×nh thøc kinh tÕ tù nhiªn, kinh tÕ thÞ tr­êng, kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa. §iÒu quan träng ë ®©y lµ, trong sù hçn hîp Êy, sù vËn ®éng cña h×nh thøc kinh tÕ nµo ®ãng vai trß chñ yÕu quyÕt ®Þnh. 1.2. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Kh¸c víi nÒn kinh tÕ tù nhiªn vµ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét hÖ thèng cã cÊu tróc phøc t¹p vµ vËn hµnh trªn nh÷ng nguyªn t¾c, nh÷ng quy luËt riªng cã cña nã. Bëi vËy, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n nh­ sau: NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt vµ vËn hµnh ®ång bé. §ã lµ mét tæ hîp h÷u c¬ c¸c thÞ tr­êng riªng biÖt (ThÞ tr­êng hµng hãa vµ dÞch vô, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng søc lao ®éng, thÞ tr­êng trong n­íc, thÞ tr­êng quèc tÕ...), còng nh­ c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi, c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi, c¸c quy luËt kinh tÕ ... Sù vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ lµ tæng hßa cña sù vËn hµnh c¸c thÞ tr­êng, c¸c quan hÖ vµ c¸c quy luËt kinh tÕ. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét nÒn kinh tÕ më, kh«ng bÞ giíi h¹n bëi c¸c ranh giíi kh«ng gian chËt hÑp. §iÒu ®ã ®­îc quyÕt ®Þnh bëi b¶n chÊt c¸c quan hÖ gi¸ trÞ, thÞ tr­êng lµ kh«ng bÞ giíi h¹n bëi c¸c ranh giíi ®Þa lý, hµnh chÝnh. HÖ thèng kinh tÕ thÞ tr­êng vÒ nguyªn t¾c lµ mét hÖ thèng më, chø kh«ng khÐp kÝn, côc bé ®Þa ph­¬ng. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ho¹t ®éng võa cã tÝnh tù ph¸t, võa mang tÝnh tù ®iÒu tiÕt bëi nh÷ng quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan cña nã. Do vËy, trong qu¶n lý vµ ho¹t ®éng kinh doanh ®ßi hái con ng­êi ph¶i nhËn thøc ®óng vµ vËn dông khoa häc c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan Êy. Mäi sù nhËn thøc phiÕn diÖn, ho¹t ®éng tr¸i quy luËt ®Òu ph¶i nhËn lÊy nh÷ng hËu qu¶ khã l­êng. 1.3. C¬ chÕ thÞ tr­êng. C¬ chÕ kinh tÕ lµ mét tæng thÓ c¸c ph­¬ng thøc, ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ - x· héi. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã mét c¬ chÕ vËn hµnh phøc t¹p, ®­îc coi lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng. Nã bao gåm c¸c ph¹m trï, c¸c quy luËt vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. C¸c yÕu tè c¬ b¶n cña c¬ chÕ ®ã lµ hµng hãa, tiÒn tÖ, gi¸ c¶, thÞ tr­êng, cung - cÇu, lîi nhuËn, c¹nh tranh... NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nh×n bÒ ngoµi ho¹t ®éng cña nã th­êng xuyªn s«i ®éng vµ hçn t¹p cña nhiÒu xu h­íng vËn ®éng kh¸c nhau. Song bªn trong ®ã chøa ®ùng mét c¬ chÕ rÊt tinh vi, nh»m ®iÒu chØnh mäi ho¹t ®éng d­êng nh­ tù ph¸t cña mçi ng­êi, ®Ó liªn kÕt, phèi hîp chóng mét c¸ch thèng nhÊt trªn ph¹m vi toµn x· héi. C¬ chÕ thÞ tr­êng cã thÓ lµm ®­îc ®iÒu ®ã th«ng qua c¬ chÕ h×nh thµnh gi¸ c¶ vµ ph­¬ng thøc c¹nh tranh víi t­ c¸ch lµ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng c¬ b¶n cña thÞ tr­êng. ************** PhÇn II Néi dung c¬ b¶n vÒ quan ®iÓm toµn diÖn cña triÕt häc M¸c - Lª Nin 2.1. Quan ®iÓm siªu h×nh vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi. Ph­¬ng ph¸p siªu h×nh ®­îc phæ biÕn réng r·i tr­íc hÕt trong khoa häc tù nhiªn vµ sau ®ã lµ trong triÕt häc suèt c¸c thÕ kû XVII, XVIII. Khi nghiªn cøu vµ bµn luËn vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi, ph­¬ng ph¸p siªu h×nh coi c¸c sù vËt hiÖn t­îng trong thÕ giíi tån t¹i trong tr¹ng th¸i biÖt lËp, t¸ch rêi nhau, c¸i nµy bªn c¹nh c¸i kia, hÕt c¸i nµy ®Õn c¸i kia. Gi÷a chóng kh«ng cã mèi liªn hÖ rµng buéc, quy ®Þnh vµ chuyÓn hãa lÉn nhau, nÕu cã, chØ lµ nh÷ng liªn hÖ cã tÝnh ngÉu nhiªn, hêi hît bªn ngoµi. Nh­ vËy, nh÷ng quan niÖm trªn ®©y cña ph­¬ng ph¸p siªu h×nh ®· phñ nhËn hoµn toµn mèi liªn hÖ phæ biÕn cña c¸c sù vËt, ®ång thêi còng dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm vÒ thÕ giíi quan triÕt häc, dùng lªn nh÷ng ranh giíi gi¶ t¹o gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng, ®èi lËp mét c¸ch siªu h×nh gi÷a c¸c ngµnh nghiªn cøu khoa häc. ChÝnh bëi sù h¹n chÕ cña tr×nh ®é khoa häc tù nhiªn ë ph­¬ng ph¸p s­u tËp tµi liÖu, nghiªn cøu t¸ch rêi tõng bé phËn riªng rÏ, ph­¬ng ph¸p siªu h×nh ®· kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn ra c¸i chung, c¸i b¶n chÊt vµ quy luËt cña sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸c sù vËt, hiÖn t­îng trong thÕ giíi. 2.2. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lª Nin vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi. 2.2.1. C¬ së lý luËn cña quan ®iÓm. Trong c¸c häc thuyÕt triÕt häc duy vËt tr­íc M¸c, vËt chÊt ®­îc coi lµ vËt thÓ, c¬ së ®Çu tiªn bÊt biÕn cña tÊt c¶ c¸c sù vËt, hiÖn t­îng tån t¹i trong thÕ giíi kh¸ch quan. ChØ cã mét thÕ giíi duy nhÊt tån t¹i lµ thÕ giíi vËt chÊt, kh«ng thÓ cã thÕ giíi tinh thÇn ë ngoµi hoÆc bªn c¹nh thÕ giíi vËt chÊt. VËt chÊt biÓu hiÖn sù tån t¹i cña m×nh b»ng vËn ®éng, hay nãi c¸ch kh¸c vËn ®éng lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt, vËt chÊt th«ng qua vËn ®éng mµ biÓu hiÖn sù tån t¹i cña m×nh. Lµ thuéc tÝnh kh«ng t¸ch rêi cña vËt chÊt, nªn kh«ng thÓ cã vËt chÊt nÕu kh«ng cã vËn ®éng vµ ng­îc l¹i. F. ¡ng-ghen trong "BiÖn chøng cña tù nhiªn" ®· viÕt: "VËn ®éng, hiÓu theo nghÜa chung nhÊt, tøc ®­îc hiÓu lµ mét ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt, lµ mét thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt, th× bao gåm tÊt c¶ mäi sù thay ®æi vµ mäi qu¸ tr×nh trong vò trô, kÓ tõ sù thay ®æi vÞ trÝ ®¬n gi¶n cho ®Õn t­ duy". Gi÷a c¸c sù vËt ®Ó cã sù vËn ®éng th× sù vËt ph¶i t¸c ®éng vµ rµng buéc lÉn nhau, tøc lµ ph¶i cã liªn hÖ. Mäi mèi liªn hÖ ®Òu lµ sù t¸c ®éng cña c¸c sù vËt hiÖn thùc cña thÕ giíi vËt chÊt, c¸c mèi liªn hÖ ®ã ®­îc con ng­êi ph¶n ¸nh d­íi h×nh thøc c¸c kh¸i niÖm, ph¹m trï. Nh­ vËy con ng­êi kh«ng thÓ s¸ng t¹o ra c¸c mèi liªn hÖ mµ nã lµ c¸i vèn cã cña thÕ giíi vËt chÊt, liªn hÖ lµ kh¸ch quan, nã kh«ng ph¶i do Th­îng ®Õ sinh ra hay ngÉu nhiªn mµ cã, kh«ng ph¶i lµ sù thÓ hiÖn cña bÊt cø mét ý niÖm tuyÖt ®èi nµo. ThÕ giíi vËt chÊt lµ mu«n h×nh mu«n vÎ tån t¹i d­íi nhiÒu d¹ng cô thÓ kh¸c nhau, nh­ng kh«ng t¸ch rêi biÖt lËp mµ liªn hÖ thèng nhÊt víi nhau. TÊt c¶ c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng tån t¹i b»ng c¸ch t¸c ®éng nhau, rµng buéc nhau, quy ®Þnh vµ chuyÓn hãa lÉn nhau. F. ¡ng-ghen ®· viÕt:" TÊt c¶ thÕ giíi mµ chóng ta cã thÓ nghiªn cøu ®­îc lµ mét hÖ thèng, mét tËp hîp gåm c¸c vËt thÓ kh¨ng khÝt víi nhau...ViÖc c¸c vËt thÓ Êy ®Òu cã liªn hÖ qua l¹i víi nhau ®· cã nghÜa lµ c¸c vËt thÓ nµy t¸c ®éng lÉn nhau vµ sù t¸c ®éng qua l¹i Êy chÝnh lµ sù vËn ®éng." 2.2.2. Néi dung quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c – Lª Nin vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng. C¨n cø vµo thùc tiÔn ®êi sèng x· héi vµ sù ph¸t triÓn cña khoa häc, triÕt häc M¸c – Lª Nin ®· kh¼ng ®Þnh: B¶n chÊt cña thÕ giíi lµ vËt chÊt, thÕ giíi thèng nhÊt ë tÝnh vËt chÊt cña nã. Mäi sù vËt, hiÖn t­îng, bé phËn kh¸c nhau cña thÕ giíi ®Òu cã sù liªn hÖ vËt chÊt víi nhau, nh­ng kh«ng c¸i nµo tån t¹i riªng lÎ, biÖt lËp, mµ hîp thµnh mét chØnh thÓ, mét hÖ thèng thèng nhÊt vµ tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan, vÜnh h»ng. Kh«ng cã sù vËt nµo l¹i kh«ng cã mèi liªn hÖ víi c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng kh¸c, ngay trong cïng mét sù vËt, hiÖn t­îng th× vÉn ph¶i cã sù t¸c ®éng, liªn hÖ vµ rµng buéc lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt vµ c¸c yÕu tè. Sù vËt cã v« vµn mèi liªn hÖ. Mèi liªn hÖ tån t¹i c¶ trong thÕ giíi vÜ m« vµ vi m«, c¶ trong thÕ giíi v« c¬ vµ h÷u c¬, c¶ trong tù nhiªn, x· héi vµ t­ duy. VÝ dô, trong tù nhiªn, gi÷a ®éng vËt vµ thùc vËt, gi÷a c¬ thÓ sèng vµ m«i tr­êng cã mèi quan hÖ víi nhau. Trong ®êi sèng x· héi, gi÷a c¸ nh©n vµ c¸c tËp ®oµn ng­êi, gi÷a c¸c quèc gia cã quan hÖ víi nhau. Trong lÜnh vùc nhËn thøc t­ duy, gi÷a c¸c h×nh thøc cña nhËn thøc, gi÷a c¸c giai ®o¹n cña nhËn thøc còng cã quan hÖ víi nhau… Mèi liªn hÖ cña c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi lµ ®a d¹ng vµ nhiÒu vÎ. Mçi sù vËt kh¸c nhau cã mèi liªn hÖ kh¸c nhau, mçi mét mèi liªn hÖ l¹i cã vÞ trÝ, vai trß kh¸c nhau trong sù vËn ®éng cña sù vËt. L¹i tiÕp tôc c¨n cø vµo vai trß, tÝnh chÊt vµ ph¹m vi c¸c mèi liªn hÖ ng­êi ta l¹i chia thµnh c¸c mèi liªn hÖ sau: liªn hÖ bªn trong, liªn hÖ bªn ngoµi; liªn hÖ trùc tiÕp, liªn hÖ gi¸n tiÕp; liªn hÖ kh«ng gian, liªn hÖ thêi gian; liªn hÖ chñ yÕu, liªn hÖ th­ yÕu; liªn hÖ c¬ b¶n, liªn hÖ kh«ng c¬ b¶n; liªn hÖ chung nhÊt vµ liªn hÖ ®Æc thï… MÆc dï sù ph©n lo¹i c¸c liªn hÖ nµy chØ cã ý nghÜa t­¬ng ®èi, song sù ph©n lo¹i c¸c mèi liªn hÖ l¹i rÊt cÇn thiÕt, v× r»ng vÞ trÝ cña tõng mèi liªn hÖ trong viÖc quy ®Þnh sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt vµ hiÖn t­îng kh«ng hoµn toµn nh­ nhau. Nh÷ng h×nh thøc riªng biÖt, cô thÓ cña tõng mèi liªn hÖ lµ ®èi t­îng nghiªn cøu cña tõng ngµnh khoa häc cô thÓ. PhÐp biÖn chøng duy vËt nghiªn cøu nh÷ng mèi liªn hÖ chung nhÊt, phæ biÕn nhÊt cña thÕ giíi, t¸c ®éng trong mäi lÜnh vùc tù nhiªn, x· héi vµ t­ duy. C¸c khoa häc cô thÓ kh¸c nghiªn cøu c¸c mèi liªn hÖ ®Æc thï. V× thÕ, F. ¡ng-ghen viÕt: “PhÐp biÖn chøng lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn.” 2.3. ý nghÜa viÖc nghiªn cøu nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña c¸c sù vËt, hiÖn t­îng trong ho¹t ®éng nhËn thøc vµ thùc tiÔn. Nh­ ta ®· biÕt, c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi ®Òu tån t¹i trong mèi liªn hÖ phæ biÕn vµ nhiÒu vÎ, bëi vËy muèn nhËn thøc vµ t¸c ®éng vµo chóng, chóng ta ph¶i cã quan ®iÓm toµn diÖn, kh¨vs phôc quan ®iÓm phiÕn diÖn mét chiÒu. Quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái chóng ta khi ph©n tÝch sù vËt ph¶i ®Æt nã trong mèi quan hÖ víi sù vËt vµ hiÖn t­îng kh¸c, ph¶i xem xÐt tÊt c¶ c¸c mÆt, c¸c m¾t trung gian, gi¸n tiÕp, c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn sù vËt, ®ång thêi còng ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc vai trß cña c¸c mèi liªn hÖ trong hÖ thèng c¸c mèi liªn hÖ cña sù vËt. Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn, quan ®iÓm toµn diÖn gióp chóng ta tr¸nh nh÷ng sai lÇm vµ sù cøng nh¾c, chèng l¹i quan ®iÓm siªu h×nh coi sù vËt lµ c¸i g× riªng lÎ, biÖt lËp. Tuy nhiªn, quan ®iÓm toµn diÑn kh«ng cã nghÜa lµ c¸c xem xÐt cµo b»ng, trµn lan, mµ ph¶i thÊy ®­îc vÞ trÝ cña tõng mèi liªn hÖ, tõng mÆt, tõng yÕu tè trong tæng thÓ cña chóng. Cã nh­ thÕ chóng ta míi thùc sù n¾m ®­îc b¶n chÊt cña sù vËt. V× vËy, quan ®iÓm toµn diÖn, b¶n th©n nã ®· bao hµm quan ®iÓm lÞch sö, cô thÓ. ************** PhÇn III Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam hiÖn nay 3.1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. C¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung, bao cÊp víi nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nã nh­: Nhµ n­íc qu¶n lý nÒ kinh tÕ chñ yÕu b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh, can thiÖp qu¸ nhiÒu vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, xem nhÑ quan hÖ hµng hãa tiÒn tÖ vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, bé m¸y Nhµ n­íc cång kÒnh vµ kÐm hiÖu qu¶…§iÒu ®ã ®· k×m h·m ®¸ng kÓ sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ – x· héi. §Ó h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng yÕu kÐm trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trnng, ®ång thêi ph¸t huy tèi ®a ­u thÕ cña c¬ chÕ thÞ tr­êng trong ph¸t triÓn kinh tÕ; §¹i héi §¶ng lÇn thø VI kh¼ng ®Þnh “TiÕp tôc xãa bá c¬ chÕ quan liªu, bao cÊp, h×nh thµnh ®ång bé vµ vËn hµnh cã hiÖu qu¶ c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc”. 3.2. Vai trß cña Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nãi chung, trong mäi nÒn kinh tÕ, Nhµ n­íc ®Òu ®ãng vai trß quan träng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi. Tuy nhiªn, mçi thêi ®¹i kh¸c nhau th× vai trß cña Nhµ n­íc ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc kh¸c nhau. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, cïng víi sù gia t¨ng cña qu¸ tr×nh x· héi hãa s¶n xuÊt, vai trß ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc ngµy cµng ®­îc më réng. Bëi lÏ, c¬ chÕ thÞ tr­êng, bªn c¹nh nh÷ng ­u thÕ cña nã, cßn cã nh÷ng khuyÕt tËt kh«ng nhá. §Ó kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt ®ã, lµm t¨ng tÝnh h÷u hiÖu cña c¸c gi¶i ph¸p thÞ tr­êng, bªn c¹nh sù t¸c ®éng cña “bµn tay v« h×nh”, ph¶i cã sù can thiÖp cña “bµn tay h÷u h×nh”, tøc lµ sù t¸c ®éng cña Nhµ n­íc. Vai trß cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ vÜ m« t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ nh»m gi¶i quyÕt ba môc tiªu c¬ b¶n: hiÖu qu¶, c«ng b»ng vµ æn ®Þnh. 3.2.1. Môc tiªu hiÖu qu¶. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, trªn gi¸c ®é vÜ m« th× ho¹t ®éng thÞ tr­êng nhiÒu khi còng dÉn ®Õn thÊt b¹i bëi nh÷ng øng xö vi m« kh«ng phï hîp. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do sù ®éc quyÒn, c¸c yÕu tè t¸c ®éng kh«ng theo nguyªn t¾c thÞ tr­êng, thiÕu ®Þnh h­íng vµ hç trî cña Nhµ n­íc. §Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nÒn kinh tÕ, Nhµ n­íc ph¶i sö dông mét lo¹t c¸c chÝnh s¸ch, c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng vÊn ®Ò trªn. Trong nÒn kinh tÕ, sù ®éc quyÒn th­êng dÉn ®Õn triÖt tiªu ®éng lùc c¹nh tranh, g©y thiÖt h¹i lín cho nÒn kinh tÕ. T×nh tr¹ng ®éc quyÒn vÒ gi¸ c¶, khèng chÕ khèi l­îng s¶n xuÊt, c¶n trë ¸p dông khoa häc kü thuËt… sÏ dÉn ®Õn thÊt b¹i thÞ tr­êng xÐt trªn tæng thÓ. Do vËy, can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ nh»m h¹n chÕ sù thao tóng cña ®éc quyÒn, t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña “bµn tay v« h×nh” lµ cÇn thiÕt. Ngoµi ra, sù t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi nãi chung cßn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè bªn ngoµi nh­ t×nh tr¹ng khan hiÕm nguån, « nhiÔm m«i tr­êng sinh th¸i…Th­êng nh÷ng nh©n tè nµy kh«ng n»m trong ph¹m vi tù ®iÒu chØnh cña thÞ tr­êng. ë ®©y, viÖc Nhµ n­íc quy ®Þnh c¸c luËt lÖ nh»m h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña c¸c yÕu tè bªn ngoµi lµ rÊt quan träng. MÆt kh¸c, viÖc Nhµ n­íc ®­a ra nh÷ng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn th«ng qua c¸c chiÕn l­îc tæng thÓ, ®Çu t­ hç trî ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc träng yÕu, lµ yÕu tè cùc kú quan träng ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ vÜ m« cña nÒn kinh tÕ. 3.2.2. Môc tiªu æn ®Þnh. æn ®Þnh lu«n lµ c¬ së cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng nÒn kinh tÕ – x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× tÝnh chu kú cña sù ph¸t triÓn lµ mét ®Æc tr­ng næi bËt, l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp lµ nh÷ng c¨n bÖnh kinh niªn. Tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò mang tÇm cì vÜ m« nµy, kh«ng mét chñ thÓ t­ nh©n nµo cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc. ChØ cã Nhµ n­íc, víi quyÒn lùc tæng hîp vµ søc m¹nh tËp trung míi cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc c¸c c¨n bÖnh nãi trªn. Víi vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc, hiÖn nay nhiÒu quèc gia ®· thu ®­îc nhiÒu thµnh tùu trong c¸c ch­¬ng tr×nh chèng suy tho¸i kinh tÕ, chèng l¹m ph¸t, chèng thÊt nghiÖp... 3.2.3. Môc tiªu c«ng b»ng. C¬ chÕ thÞ tr­êng kh«ng chØ cã nh÷ng khuyÕt tËt vÒ mÆt kinh tÕ, mµ cßn ®Î ra nhiÒu vÊn ®Ò x· héi to lín. Kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc t×nh tr¹ng “c¸ lín nuèt c¸ bД, sù ph©n hãa giµu nghÌo nh­ nh÷ng s¶n phÈm tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng , cña sù c¹nh tranh. §Ó h¹n chÕ bít t×nh tr¹ng nµy, Nhµ n­íc ph¶i sö dông c¸c chÝnh s¸ch, c¸c c«ng cô trong tay Nhµ n­íc ®Ó tiÕn hµnh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i s¶n phÈm x· héi. C¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu ë ®©y lµ: chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia, chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch trî cÊp, chÝnh s¸ch x· héi... 3.3. Néi dung ph¸t triÓn toµn diÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. C«ng cuéc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ë n­íc ta ®­îc b¾t ®Çu tõ Héi nghÞ lÇn thø 7 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng khãa IV (9/1979), ®­îc ®óc kÕt vµ kh¼ng ®Þnh trong NghÞ quyÕt §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng (12/1986), tiÕp tôc hoµn thiÖn vµ n©ng cao t¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø VII (6/1991). Néi dung c¬ b¶n cña c«ng cuéc ®æi míi lµ: x©y dùng mét nÒn kinh tế hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. 3.3.1.Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh doanh. Tõ c¸c h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n: së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t­ nh©n; h×nh thµnh nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi nh÷ng h×nh thøc tæ chøc kinh doanh ®a d¹ng, ®an xen, hçn hîp nh»m ph¸t huy tæng hîp mä nguån lùc s½n cã trong nÒn kinh tÕ. Quan ®iÓm ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta chØ râ, mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi c«ng d©n ®Òu ®­îc ®Çu t­ kinh doanh theo c¸c h×nh thøc do luËt ®Þnh vµ ®­îc ph¸p luËt b¶o vÖ. Mäi tæ chøc kinh doanh ®Òu ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn l©u dµi, æn ®Þnh, hîp t¸c, c¹nh tranh b×nh ®¼ng vµ ®Òu lµ c¸c bé phËn cÊu thµnh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta. Trong ®ã bao gåm: Kinh tÕ Nhµ n­íc ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ: n¾m nh÷ng vÞ trÝ then chèt, lµ nh©n tè më ®­êng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, lµ lùc l­îng vËt chÊt quan träng vµ lµ mét c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ n­íc ®Þnh h­íng vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ; ®i ®Çu trong viÖc øng dông tiÕn bé khoa häc – c«ng nghÖ; ®i ®Çu vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi vµ chÊp hµnh ph¸p luËt. Kinh tÕ tËp thÓ gåm c¸c h×nh thøc hîp t¸c ®a d¹ng, trong ®ã hîp t¸c x· lµ nßng cèt. C¸c hîp t¸c x· dùa trªn së h÷u cña c¸c hé x· viªn vµ së h÷u tËp thÓ, liªn kÕt réng r·i nh÷ng ng­êi lao ®éng, c¸c hé s¶n xuÊt, kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, kh«ng giíi h¹n quy m«, lÜnh vùc vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng. Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ c¶ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ ®Òu ®­îc khuyÕn khÝch, Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì; ®Æc biÖt trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ruéng, v­ên, trang tr¹i, v­ên rõng... Kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn réng r·i vÒ quy m« trong nh÷ng ngµnh nghÒ cã lîi cho quèc kÕ d©n sinh, khuyÕn khÝch hîp t¸c, liªn doanh víi nhau vµ víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Kinh tÕ t­ b¶n Nhµ n­íc ph¸t triÓn d­íi c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt gi÷a kinh tÕ Nhµ n­íc víi kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n trong n­íc vµ ngoµi n­íc, mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho c¸c bªn ®Çu t­ kinh doanh. Kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¸t triÓn h­íng vµo môc tiªu ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ – x· héi g¾n víi thu hót c«ng nghÖ cao, t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm. 3.3.2. Ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng ®i ®«i víi thùc hiÖn tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. NÒn kinh tÕ lµ mét tæng hßa c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi. BÊt cø mét nÒn kinh tÕ nµo muèn ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Òu ph¶i t¨ng nhanh n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §iÒu ®ã ®ßi hái t¨ng nhanh n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ trong n­íc, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng cao phôc vô tèt yªu cÇu c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ tõng b­íc tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ tri thøc. MÆ kh¸c, cÇn ph¸t huy nh©n tè con ng­êi, më réng c¬ héi cho mäi ng­êi ®Òu cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy mäi tµi n¨ng, tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ thô h­ëng nh÷ng thµnh qu¶ cña sù ph¸t triÓn, gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu: d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi daan chñ, c«ng b»ng vµ v¨n minh. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ph¶i lu«n lu«n ®i ®«i víi b¶o vÖ m«i tr­êng, coi b¶o vÖ m«i tr­êng trong s¹ch lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ bÒn v÷ng vµ x· héi æn ®Þnh, lµnh m¹nh. 3.3.3. Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c khu vùc kinh tÕ. NÒn kinh tÕ bao gåm ho¹t ®éng cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c nhau, ®­îc ph©n bæ theo c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c nhau vµ chóng th­ìnguyªn cã t¸c ®éng qua l¹i, hç trî cho nhau. Ph¸t triÓn ®ång bécc ngµnh, c¸c khu vùc kinh tÕ sÏ ph¸t huy cao ®é lîi thÕ vèn cã vµ kh¾c phôc nh÷ng khuyÕm khuyÕt cña nã. ViÖt Nam lµ mét n­íc n«ng nghiÖp, do vËy §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lu«n coi träng vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng d©n, n«ng th«n. Tuy nhiªn, trong ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ, chóng ta ph¶i tõng b­íc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng gi¶m tû lÖ n«ng nghiÖp, t¨ng tû lÖ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong tæng s¶n phÈm x· héi. §i liÒn víi c¸c ngµnh, chóng ta chó träng ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c vïng, c¸c khu vùc, nh»m tËn dông tèi ®a nh÷ng ­u thÕ, nh÷ng ®iÒu kiÖn s½n cã ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn v¨n hãa, chÝnh trÞ, x· héi. 3.3.4. X©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong xu thÕ toµn cÇu hãa hiÖn nay ®ang diÔn ra nhanh chãng, kh«ng mét nÒn kinh tÕ nµo ph¸t triÓn mµ kh«ng cã sù héi nhËp víi kinh tÕ quèc tÕ. Xu h­íng chung hiÖn nay trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ lµ c¸c n­íc ®Òu tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ theo h­íng më cöa, tham gia vµo thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. Trong tiÕn tr×nh ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, n­íc ta ®· gia nhËp vµo HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ (ASEAN), thµnh viªn DiÔn ®µn Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC), tham gia khu vùc mËu dÞch tù do cña ASEAN (AFTA), chuÈn bÞ gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). X©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, trc hÕt lµ ®éc lËp vÒ ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa; ®Èy nhanh nhÞp ®é c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ b¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ trong n­íc vµ t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §i ®«i víi ph¸t triÓn v÷ng ch¾c c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc, cÇn chñ ®éng tõng b­íc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trªn nguyªn t¾c gi÷ v÷ng chñ quyÒn quèc gia vµ b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc, b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ cÇn ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ s½n cã cña m×nh, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, n©ng coa hiÖu qu¶, gi¶m dÇn hµng rµo thuÕ quan, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng hãa ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ xuÊt khÈu hµng hãa, dÞch vô, cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn m¹nh nh÷ng s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, gi¶m m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm th«, t¨ng nhanh tû träng s¶n phÈm ®· chÕ biÕn, n©ng dÇn tû träng s¶n phÈm cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao. §ång thêi, ph¸t triÓn du lÞch quèc tÕ, xuÊt khÈu lao ®éng vµ c¸c dÞch vô ngo¹i tÖ kh¸c, t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu, c¶i thiÖn c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ. 3.3.5. Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c thÞ tr­êng. Kinh tÕ thÞ tr­êng bao gåm mét hÖ thèng thÞ tr­êng ®ång bé: thÞ tr­êng hµng hãa, thÞ tr­êng dÞch vô, thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, thÞ tr­êng tµi chÝnh... Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña n­íc ta, viÖc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh ®ãng vai trß cùc kú quan träng. Bëi lÏ, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thùc chÊt lµ mét nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ hay mét nÒn kinh tÕ hµng hãa ®­îc tiÒn tÖ hãa mét c¸ch cao ®é. Trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh, cÇn ®­îc quan t©m ph¸t triÓn ®ång bé c¸c thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng chøng kho¸n... 3.3.6. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®i liÒn víi ®æi míi c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc. §Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, b¶o ®¶m sù vËn hµnh th«ng suèt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, tÊt yÕu ®ßi hái ph¶i c¶i c¸ch hµnh chÝnh. Tr­íc hÕt lµ gi¶m bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña Nhµ n­íc ph¶i râ rµng, nhÊt qu¸n, dÔ hiÓu, dÔ lµm, dÔ kiÓm tra, kiÓm so¸t. Bªn c¹nh ®ã, cÇn ®æi míi bé m¸y hµnh chÝnh Nhµ n­íc nh»m môc tiªu gän nhÑ, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶; n©ng cao n¨ng lùc, phÈm chÊt ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc; ®Èy lïi quan liªu, tham nhòng, cöa quyÒn... 3.4. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. Sau 15 n¨m ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, chóng ta ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ; ®Æc biÖt 10 n¨m 1991 – 2000. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn qua mét sè chØ tiªu tæng qu¸t sau ®©y: Tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP) sau 10 n¨m t¨ng gÊp ®«i, s¶n l­îng s¶n xuÊt c¸c ngµnh ®Òu ®¹t vµ v­ît chØ tiªu ®Ò ra, ®Æc biÖt lµ sù ph¸t triÓn v­ît bËc vÒ n«ng nghiÖp. S¶n l­îng l­¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng­êi tõ 330kg n¨m 1990 t¨ng lªn 370kg n¨m 1995 vµ 435kg n¨m 2000. Tõ chç thiÕu l­¬ng thùc, nay chóng ta lµ n­íc thø ba xuÊt khÈu l­¬ng thùc cao nhÊt thÕ giíi. TÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ tõ chç kh«ng ®¸ng kÓ ®· ®¹t 25% so víi GDP; ®Çu t­ ph¸t triÓn so víi GDP t¨ng tõ 11,2% n¨m 1990 lªn 28% n¨m 2000. C¬ cÊu kinh tÕ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. NÒn n«ng nghiÖp ®· cã xu h­êng chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸, tû träng n«ng nghiÖp tõ 38,7% gi¶m cßn 25% trong GDP. Trong khi ®ã, c«ng nghiÖp t¨ng tõ 22,7% n¨m 1990 lªn 34,5% n¨m 2000; t­¬ng øng dÞch vô t¨ng tõ 38.6% lªn 40,5% trong GDP. Tõ chç bÞ bao v©y, cÊm vËn, n­íc ta ®· tõng b­íc héi nhËp víi linh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ; b×nh th­êng ho¸ vµ më réng quan hÖ kinh tÕ, tµi chÝnh, tiÒn tÖ víi c¸c n­íc, c¸c tæ chøc kinh tÕ, tiÒn tÖ quèc tÕ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu sau 10 n¨m t¨ng gÊp 6 lÇn, ®Æc biÖt lµ g¹o, cµ phª...; ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi 10 n¨m kho¶ng 15 tû USD. Tr×nh ®é d©n trÝ, ch©t l­îng nguån nh©n lùc ®­îc n©ng râ rÖt. §Õn nay c¬ b¶n ®· hoµn thµnh môc tiªu xo¸ n¹n mï ch÷ vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc trong c¶ n­íc; sè sinh viªn ®¹i häc, cao ®¼ng sau 10 n¨m t¨ng gÊp 5,7 lÇn... §êi sèng c¸c tÇng líp d©n c­ ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. B×nh qu©n mçi n¨m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1 triÑu lao ®éng. tû lÖ hé nghÌo gi¶m tõ 30% xuèng 11%; tuæi thä trung b×nh tõ 65 lªn 68 tuæi... Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín ®ã, trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta vÉn cßn nhiÒu mÆt yÕu kÐm, cÇn kh¾c phôc, biÓu hiÖn ë c¸c ®iÓm sau ®©y: NhÞp ®é t¨ng tr­ëng mÊy n¨m gÇn ®©y chËm l¹i, nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cßn kÐm hiÖu qu¶ vµ kÐm søc c¹nh tranh, mét sè hµng ho¸ khã tiªu thô. TÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ vµ søc mua cßn thÊp, c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm, c¬ chÕ bao cÊp cßn nÆng nÒ. M«i tr­êng ®Çu t­ nhiÒu v­íng m¾c, lùc l­îng s¶n xuÊt ch­a ®­îc gi¶i phãng triÖt ®Ó, c¸c yÕu tè thÞ tr­êng ch­a ®­îc t¹o lËp ®ång bé, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ch­a yªn t©m ®Çu t­ l©u dµi vµo s¶n xuÊt, ®Çu t­ n­íc ngoµi gi¶m m¹nh. Mét sè c©n ®èi nÒn kinh tÕ cßn thiÕu vøng ch¾c nh­ thu chi ng©n s¸ch nhµ n­íc, xuÊt nhËp khÈu, tÝch luû - tiªu dïng... §êi sèng mét bé phËn d©n c­ cßn thÊp, nhÊt lµ ë vïng nói, vïng s©u h¶i ®¶o; cßn cã sù ph©n ho¸ giµu nghÌo kh¸ lín. 3.5.Gi¶i ph¸p c¬ b¶n tiÕp tôc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam hiÖn nay. Nh÷ng mÆt yÕu kÐm, bÊt cËp ®· nãi trªn ®©y cã phÇn do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan t¹o ra, song phÇn quan träng lµ do nh÷ng khuyÕt ®iÓm trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, ®iÒu hµnh tæ chøc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. Trong ®ã næi lªn lµ: c«ng t¸c tæ chøc, c¸n bé chËm ®æi míi, bé m¸y cßn cång kÒnh, chång chÐo, kÐm hiÖu lùc; mét bé phËn c¸n bé, c«ng chøc tha hãa, biÕn chÊt, thiÕu n¨ng lùc; tÖ quan liªu, cöa quyÒn, tham nhòng, l·ng phÝ, s¸ch nhiÔu cßn nÆng nÒ. Bªn c¹nh ®ã, mét sè vÊn ®Ò vÒ quan ®iÓm ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa nh­: vÊn ®Ò së h÷u vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ; vai trß cña nhµ n­íc vµ thÞ tr­êng; x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ...vÉn ch­a ®­îc s¸ng tá. Bëi vËy, ®Ó tiÐp tôc kiªn tr× ®­êng loãi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta vÒ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, chóng ta ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau ®©y: NhËn thøc ®óng ®¾n vÒ qu¶n ®iÓm toµn diÖn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Þnh h­íng x· héic hñ nghÜa. N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®ã. TiÕp tôc hoµn thiÖn méi tr­êng ph¸p lý, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng. N©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ cho nhµ n­íc vµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cho c¸c doanh nghiÖp. ***KÕT LUËN TriÕt häc M¸c - Lªnin lµ m«n khoa häc trang bÞ t­ duy vµ ph­¬ng ph¸p luËn ®Ó kh¸m ph¸ c¸c l·nh vùc khoa häc kh¸c. Tuy nhiªn, ®©y lµ mét m«n häc khã, ®ßi hái cã nhiÒu thêi gian nghiªn cøu. Lµ mét sinh viªn ®¹i häc, míi b¾t ®Çu tiÕp cËn víi m«n khoa häc nãi chung, m«n triÕt häc nãi riªng, ch¾c ch¾n cßn nhiÒu bì ngì. N¾m b¾t ®­îc néi dung c¬ b¶n cña triÕt häc ®· khã. viÖc vËn dông c¸c quan ®iÓm triÕt häc vµo nhËn thøc lý luËn vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn l¹i cµng khã kh¾n h¬n. Song ®­îc sù gióp ®ì, chØ b¶o tËn t×nh cña gi¸o viªn h­íng dÉn, víi bøc xóc cña thùc tiÔn ViÖt Nam, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi nghiªn cøu nµy. Tuy nhiªn do tr×nh ®é hiÓu biÕt cßn bÞ giíi h¹n nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong thÇy c« gãp ý ®Ó bµi viÕt ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Môc lôc Lêi më ®Çu.......................................................................................... PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng................... 1.1. C¸c nÒn kinh tÕ ®· tr¶i qua............................................................... 1.2. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng.................................... 1.3. C¬ chÕ thÞ tr­êng.............................................................................. PhÇn II: Néi dung c¬ b¶n vÒ qu¶n ®iÓm toµn diÖn cña triÕt häc M¸c - Lªnin................................................................... 2.1. Quan ®iÓm siªu h×nh vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi.................................................................... 2.2. Quan ®iÓm chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi.............................................. 2.3. ý nghÜa viÖc nghiªn cøu vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña c¸c sù vËt, hiÖn t­îng trong ho¹t ®éng nhËn thøc vµ thùc tiÓn............................ PhÇn III: Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®inh h­íng x· héi chñ nghÜa ë viÖt nam hiÖn nay................................ 3.1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam.................................................. 3.2. Vai trß Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng...... 3.3. Néi dung ph¸t triÓn toµn diÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam............................................................. 3.3.1. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi nhiÒu h×nh thøc kinh doanh........................... 3.3.2. Ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng ®i ®«i víi viÖc thùc hiÖn tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng................................... 3.3.3. Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c khu vùc kinh tÕ...... 3.3.4. X©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp nÒn kinh tÕ quèc tÕ................................................................... 3.3.5. Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng...................................... 3.3.6. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®i liÒn víi ®æi míi c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ bé m¸y qu¶n lý nhµ n­íc.................................. 3.4. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta.......... 3.5. Gi¶i ph¸p c¬ b¶n tiÕp tôc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam hiÖn nay.......................... KÕt luËn...............................................................................................