Đề tài Quản lí rủi ro tín dụng trong các tổ chức tín dụng ngân hàng Việt Nam
PHẦN MỞ ĐẦU Sự ra đời hoạt động của ngân hàng đánh dấu một bước ngoặt lịch sử phát triển và tiến bộ của con người, Lê Nin đã coi sự ra đời của ngân hàng như “Sự phát minh ra lửa” hay “Sự phát minh ra bánh xe”. Vai trò to lớn của hoạt động ngân hàng đối với sự phát triển của nền kinh tế và xã hội được xuất phát từ đặc trưng của hoạt động ngân hàng. Ngân hàng có hoạt động hết sức đặc thù khác rất xa với các doanh nghiệp kinh tế khác, điều này xuất phát từ chức năng kinh doanh tiền tệ với tư cách là tổ chức trung gian tài chính. Ngân hàng là tổ chức đi vay để cho vay, các ngân hang lắm giữ phần lớn tài sản Có của mình dưới dạng tài sản tài chính, và để tài trợ cho các tài sản Có này, các ngân hàng phải huy động tài sản nợ từ các thị trường bán lẻ và thì trường bán buôn, thông qua tiền gửi của khách hàng dưới các hình thức và đi vay tại các tổ chức tài chính quốc tế khác. Nghề kinh doanh ngân hàng cũng giống như bất kì một hoạt động kinh doanh nào khác nó cũng luôn ẩn chứa những rủi ro. Hoạt động ngân hàng có đối tượng kinh doanh là tiền tệ, nên rủi ro có tính đa dạng. mức độ cao và sự lan truyền rộng khắp khi rủi ro xảy ra. Điều này có nguồn gốc từ đặc điểm đối tượng kinh doanh, nguồn vốn kinh doanh, về sử dụng vốn và các đặc trưng trong lĩnh vực kinh doanh ngân hàng. Vì vậy các ngân hàng thương mại cần có các biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro hữu hiệu để giảm tới mức thấp nhất rủi ro có thể xảy ra. Hạn chế rủi ro cùng đồng thời là hạn chế cơ hội sinh lãi, vì vậy ngân hàng cần thiết phải chấp nhận rủi ro nhưng phải kiểm soát được Ngân hàng có thể quản lí rủi ro một cách tích cực như hạn chế rủi ro bằng cách giảm thiểu các hoạt động kinh doanh có nhiều rủi ro, hay cải thiện việc đa dạng hoá rủi ro (đa dạng hoá rủi ro có nghĩa là đa dạng các hoạt động kinh doanh, lỗ và lãi sẽ bù trừ nhau) Ngân hàng có thể quản lí rủi ro một cách thụ động như tăng khả năng chịu đựng rủi ro bằng cách trích lập dự phòng rủi ro, hay lập dự trữ vốn tự có và vốn khả dụng (vốn tự có được coi như là cái đệm để bù đắp rủi ro khi ngân hàng thua lỗ là điều kiện để ngân hàng tồn tại và tiếp tục phát triển). Như đã nói ở trên với đối tượng kinh doanh của ngân hàng là tiền tệ nên rủi ro của ngân hàng cũng rât đa dạng. Trong một bài nghiên cứu nhỏ này chúng ta không thể đưa ra hết được tất cả các vấn đề liên quan đến rủi ro trong các ngân hàng xin chỉ gói gọn lại tập trung nêu ra một số vấn đề nhỏ của rủi ro tin dụng trong hoạt động kinh doanh của các ngân hàng. Khi mà hiện nay ở Việt Nam từ nhiều nguyên nhân khác nhau các ngân hàng còn đang hoạt động kinh doanh trong một mức độ rủi ro rất là lớn Ngày 8/2/1999 thống đốc ngân hàng nhà nước đã ban hàng quyết định số 48/1999/QĐ NHNN5 về phân loại tài sản Có trích lập và sử dụng dự phòng để xử lí rủi ro trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng. Quyết định này đã đưa ra một số thay đổi và cải tiến về cách thức quản lí tài chính và hoạch toán kế toán dự phòng rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng, nó có vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo tính ổn định của các tổ chức tín dụng Mặc dù em đã cố gắng nhưng chắc sẽ còn nhiều thiếu sót mong thầy chỉ bảo giúp em để lần sau em sẽ hoàn thành tốt hơn Em xin cảm ơn thầy
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Quản lí rủi ro tín dụng trong các tổ chức tín dụng ngân hàng Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
n cho c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ho¹t ®éng thuËn lîi.
Rñi ro tØ gi¸ x¶y ra do sù thay ®æi tØ gi¸ gi÷a ®ång tiÒn trong níc víi ®ång tiÒn níc ngoµi. Rñi ro nµy xuÊt hiÖn trong c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng, ®Æc biÖt trong c¸c kh©u “®i vay” vµ “cho vay”. Khi tØ gi¸ t¨ng sÏ t¹o ra “l·i” vÒ hèi ®o¸i, tØ gi¸ gi¶m sÏ t¹o ra “lç” vÒ hèi ®o¸i. Nh÷ng ®iÒu nµy sÏ ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ng©n hµng còng nh ®èi víi kh¸ch hµng cña ng©n hµng lµ nh÷ng nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
§èi víi rñi ro nµy ng©n hµng cã thÓ ng¨n ngõa b»ng c¸ch thêng xuyªn nghiªn cøu sù biÕn ®éng tØ gi¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi, qua ®ã dù ®o¸n ®îc ho¹t ®éng ngo¹i hèi ®Ó dù tr÷ ngo¹i tÖ thÝch hîp vµ chñ ®éng ®o lêng, giíi h¹n møc t×nh thÕ ngo¹i hèi cña mçi lo¹i ngo¹i tÖ vµo cuèi ngµy giao dÞch
2.2.6 Rñi ro tÝn dông
Nh chóng ta ®· biÕt ë trªn rñi ro tÝn dông lµ rñi ro trong ho¹t ®éng cho vay, x¶y ra khi kh«ng thu ®îc ®ñ nî theo ®óng thêi h¹n ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång tÝn dông (hay khÕ íc nhËn nî). Nh vËy, rñi ro xuÊt hiÖn khi x¶y ra mét hoÆc ®ång thêi c¶ hai ®iÒu kiÖn: kh«ng thu ®ñ nî (bao gåm c¶ gèc vµ l·i) vµ kh«ng thu ®îc theo ®óng thêi h¹n trong hîp ®ång tÝn dông.
Tuú vµo giai ®o¹n hng thÞnh hay suy tho¸i cña mét chu ky kinh tÕ; tuú vµo tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, trong m«i trêng kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh víi nh÷ng chÝnh s¸ch cù thÓ cña chÝnh phñ mµ møc rñi ro chÞu ¶nh hëng kh¸c nhau cña c¸c yÕu tè:
- Quy m« t¬ng ®èi cña ho¹t ®éng trong toµn bé kinh doanh cña ng©n hµng th¬ng m¹i
- LÜnh vùc ®Çu t cña ng©n hµng (c¬ cÊu tÝn dông theo ngµnh nghÒ kinh tÕ…)
- §èi tîng kh¸ch hµng (thµnh phÇn kinh tÕ, lo¹i h×nh doanh nghiÖp…)
C¸c dÊu hiÖu khi cã rñi ro tÝn dông xuÊt hiÖn bao gåm:
a. Nî qu¸ h¹n, l·i ph¸t sinh. Nî qu¸ h¹n vµ l·i treo ph¸t sinh sÏ lµm gia t¨ng c¸c kho¶n chi phÝ cho viÖc ®i ®ßi nî, t¨ng chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh nªn sÏ ¶nh hëng sÊu ®Õn hiÖu qu¶. Nî qu¸ h¹n vµ l·i treo ph¸t sinh còng sÏ lµm mÊt c©n b»ng c¸c c©n ®èi tµi chÝnh, ¶nh hëng xÊu ®Õn tÝnh chñ ®éng trong kÕ ho¹ch nguån vèn c¶u ng©n hµng. ¥ ®©y cÇn hiÓu r»ng c¸c biªn ph¸p xö lÝ nî qu¸ h¹n nh ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè ®Ó thu nî còng lµ ®· x¶y ra rñi ro, cho dï cuèi cïng, ng©n hµng cã thÓ ®ñ nî c¶ gèc vµ l·i. ViÖc ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè lµ biÖn ph¸p cuèi cïng ®Ó thu nî nh»m b¶o toµn vèn khi kh«ng cßn kh¶ n¨ng nµo kh¸c. V× khi ®ã sÏ ¶nh hêng kh«ng tèt tíi t©m lÝ kh¸ch hµng vµ mèi quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi, h¹n chÕ tíi chÝnh s¸ch më réng kh¸ch hµng.
Ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng: trong c¸c chi phÝ cho ho¹t ®éng kinh doanh th× viÖc ®Ó mÊt kh¸ch hµng lµ mét chi phÝ lín nhÊt. ViÖc ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè cßn n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p vµ chÞu sù rµng buéc bëi nhiÒu yÕu tè ph¸p lÝ. §Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn ë níc ta hiÖn nay, khi mµ hÖ thèng ph¸p luËt thiÕu trÆt trÏ, ®ång bé, tÝnh ph¸p lÝ cña c¸c tµi s¶n dïng ®Ó thÕ chÊp, cÇm cè cha dîc chuÈn ho¸ th× viÖc tiÕn hµng ph¸t m¹i tµi s¶n lµ viÖc kh«ng ®¬n gi¶n.
b. Kh«ng thu ®îc mét phÇn hay toµn bé nî mµ kh¸ch hµng ph¶i tr¶ theo nh cam kÕt trong hîp ®ång tÝn dông.
ThiÕt lËp mét c¬ cÊu tµi s¶n cã, tµi s¶n nî hîp lÝ, linh ho¹t trong m«i trêng kinh doanh kinh tÕ cô thÓ, ë nhng thêi ®iÓm cô thÓ ®Ó gi¶m thiÓu rñi ro nh»m ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n trong ho¹t ®éng kinh doanh cña mét ng©n hµng th¬ng m¹i lu«n lµ mét vÊn ®Ò cèt lâi trong qu¶n lÝ tµi s¶n cã – tµi s¶n nî cña c¸c nhµ qu¶n trÞ ng©n hµng.
Ch¬ng 3: Ph©n lo¹i rñi ro tÝn dông
3.1 Cho vay c¸c doanh nghiÖp
Cho vay c¸c doanh nghiÖp ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c kho¶n tÝn dông th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau:
Thø nhÊt, thêi h¹n cña tÝn dông nµy thêng biÕn ®éng tõ mét vµi tuÇn ®Õn kho¶n 8 n¨m hoÆc dµi h¬n. Nã cã thÓ ®îc thùc hiÖn díi d¹ng ®¶m b¶o hoÆc kh«ng ®¶m b¶o. Mét kho¶n tÝn dông cã ®¶m b¶o nghÜa lµ nã cã tµi s¶n thÕ chÊp cho kho¶n nî cña m×nh nÕu kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî. Mét kho¶n vay kh«ng cã b¶o ®¶m nghÜa lµ ng©n hµng kh«ng cã quyÒn u tiªn ®Æc biÖt nµo ®èi víi tµi s¶n cña ngêi vay trong trêng hîp hä cã nh÷ng khã kh¨n vÒ vÊn ®Òn tr¶ nî. Nh chóng ta sÏ gi¶i thÝch sau nµy, gi÷a yªu cÇu thÕ chÊp cho mét kho¶n vay vµ møc l·i suÊt hoÆc phÇn rñi ro tÝn dông (credit risk premium) theo yªu cÇu cña ngêi cho vay cã mèi quan hÖ víi nhau.
Thø hai, l·i suÊt cña c¸c kho¶n tÝn dông cã thÓ lµ møc l·i suÊt cè ®Þnh hoÆc lµ l·i suÊt th¶ næi. L·i suÊt cè ®Þnh ®îc x¸c ®Þnh ngay tõ thêi ®iÓm kÝ hîp ®ång tÝn dông vµ ®îc duy tr× trong suèt giai ®o¹n cña hîp ®ång mµ kh«ng bÞ anh hëng bëi sù biÕn ®éng l·i suÊt thÞ trêng. Gi¶ sö ng©n hµng cho mét c«ng ty lín vay 10 triÖu AUD víi l·i suÊt 10%, thêi h¹n mét n¨m. NÕu l·i suÊt huy ®éng vèn cña ng©n hµng t¨ng lªn, ng©n hµng sÏ ph¶i chÞu hoµn toµn rñi ro l·i suÊt v× nã kh«ng cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh møc l·i suÊt cho vay ®· kÝ. §ã chÝnh lµ lÝ do nhiÒu kho¶n vay ®îc thùc hiÖn víi l·i suÊt th¶ næi, møc l·i suÊt cã thÓ ®îc ®iÒu chØnh ®Þnh kú c¨n cø vµo mét c«ng thøc ®Ó sao cho phÇn rñi ro l·i suÊt ®îc chia sÎ gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. Nh×n chung, c¸c kho¶n tÝn dông dµi h¹n thêng g¾n víi l·i suÊt th¶ næi, vµ c¸c kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n thêng ®îc thùc hiÖn víi l·i suÊt cè ®Þnh.
Thø ba, h×nh thøc tÝn dông cã thÓ lµ tÝn dông giao ngay (spot loans) hoÆc tÝn dông cam kÕt (loan commitment). TÝn dông giao ngay cã nghÜa lµ toµn bé khèi lîng tÝn dông ®îc ngêi vay sö dông ngay lËp tøc. TÝn dông cam kÕt lµ mét ph¬ng tiÖn tÝn dông mµ trong ®ã, ng©n hµng cam kÕt cung cÊp mét møc tÝn dông nhÊt ®Þnh trong mét kho¶n thêi gian nhÊt ®Þnh vµ ngêi vay cã thÓ sö dông tÝn dông trong ph¹m vi ®ã. ThÝ dô, ngan hµng cho vay 10 triÖu AUD theo h×nh thøc tÝn dông cam kÕt, thêih¹n mét n¨m. Theo cam kÕt nµy ngêi vay cã quyÒn lùa chän ®Ó sö dông víi bÊt kú sè lîng nµo träng ph¹m vi 10 triÖu AUD vµ t¹i bÊt kú thêi ®iÓm träng ph¹m vi mét n¨m. §èi víi c¸c cam kÕt tÝn dông cã l·i suÊt cè ®Þnh, l·i suÊt ®îc h×nh thµnh ngay tõ khi kÝ kÕt hîp ®ång vµ nã ®îc tr¶ khi kho¶n vay ®îc sö dông. §èi víi c¸c cam kÕt víi l·i suÊt th¶ næi, ngêi vay sÏ tr¶ theo møc l·i suÊt hiÖn hµnh t¹i thêi ®iÓm rót vèn vay. Theo vÝ dô trªn, gi¶i sö kho¶n tin dông cam kÕt 10 triÖu AUD ®îc kÝ vµo 1/1995 víi l·i suÊt th¶ næi. Cho ®Õn th¸ng 6/1995 ngêi vay kh«ng sö dông vè vµ còng kh«ng tr¶ l·i, ®Õn th¸ng 7/1995 10 triÖu AUD míi thùc sù ®îc sö dông vµ l·i suÊt ®îc tr¶ theo l·i suÊt hiÖn hµnh t¹i thêi ®iÓm ®ã cho kho¶n vay cïng thêi h¹n. B¶ng 4.1 cho thÊy khèi lîng tÝn dông c¸c ng©n hµng Australia cÊp cho c¸c doanh nghiÖp ®îc ph©n lo¹i theo quy m« tÝn dông vµo 12/1994. Quy m« tÝn dông lín nhÊt lµ kho¶n vay trªn díi 2 triÖu AUD, tuy nhªn mét sù tÝnh to¸n ®¬n gi¶n cho thÊy r»ng, phÇn lín c¸c kho¶n tÝn dông ®îc thùc hiÖn víi quy m« chØ chØ h¬n hoÆc b»ng 500.000 AUD. C¸c kho¶n vay quy m« nhá nµy chiÕm 39,9% trong t«ng d lî cña c¸c ng©n hµng vµ lµ tØ lÖ quan träng trong tæng danh môc tÝn dông cña ng©n hµng Australia.
TÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp cña c¸c ng©n hµng Australia, 9/1994 (triÖu USD)
Tæng d nî tÝn dông
C¸c ngµnh kinh doanh
<$100.000
>$100.000
<$500.000
>$500.000
<$2 triÖu
≥$2 triÖu
Tæng sè
N«ng nghiÖp, ®¸nh c¸
3.171
5429
2383
2232
13215
Khai th¸c
83
137
211
1549
1981
ChÕ t¹o
1493
2430
2362
11203
17487
X©y dùng
1367
1763
1340
3467
7938
Th¬ng m¹i
4590
6149
3889
7950
22578
Tµi chÝnh vµ b¶o hiÓm
1007
3442
5362
20308
30118
C¸c ngµnh kh¸c
5055
10827
9558
19383
45279
Tæng sè
16766
30167
25105
66548
138595
TØ träng
12,1%
21,8%
18,1%
48,0%
100%
3.2 Cho vay x©y dông nhµ ë (cho vay ®Þa èc)
Cho vay x©y dùng nhµ ë thùc chÊt lµ kho¶n vay cã ®¶m b¶o b»ng gi¸ trÞ ng«i nhµ ®îc x©y dùng cña chñ së h÷u. Trong thùc tÕ, thÞ trêng tÝn dông thÞ trêng tÝn dông ®îc chia sÎ gi÷a c¸c ng©n hµng, c¸c hiÖp héi x©y dùng (building society), c¸c hiÖp héi tÝn dông (credit union) vµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä, mÆc dï ng©n hµng vÉn chiÕm tØ träng chi phèi trong thÞ trêng nµy. TÝn dông nhµ ë chiÕm tØ träng lín nhÊt trong danh môc tÝn dông cña c¸c ng©n hµng víi c¸c ly do sau:
Thø nhÊt, chÊt lîng tÝn dông thÊp cña c¸c kho¶n vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµo nh÷ng n¨m 1980 vµ vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1990 lµ ®éng lùc ®Èy c¸c ng©n hµng t×m kiÕm lîi nhuËn ë lo¹i tÝn dông nhµ ë. MÆc dï vËy tû lÖ sinh lêi cña lo¹i tÝn dông nµy kh«ng cao b»ng lo¹i tÝn dông kinh doanh nhng tû lÖ rñi ro cña nã thÊp h¬n nhiÒu (®Æc biÖt so víi kinh nghiÖm cña mét sè níc), cã lÏ bëi nã kh«ng bÞ hoÆc Ýt bÞ ¶nh hëng chu k× suy tho¸i cña thÞ trêng bÊt ®éng s¶n 1989-1990.
Thø hai, theo quy ®Þnh, c¸c kho¶n tÝn dông ng©n hµngµ ë chØ ph¶i ®iÒu chØnh tû lÖ rñi ro lµ 50% ®Ó tÝnh yªu cÇu vèn tù cã tèi thiÓu, trong khi tû lÖ nµy cho c¸c kho¶n vay kinh doanh lµ 100%. Cã nghÜa lµ lîng vèn tù cã tèi thiÓu ®Ó ®¶m b¶o rñi ro cho lo¹i tÝn dông nhµ ë thÊp h¬n c¸c lo¹i tÝn dông kinh doanh vµ kÕt qu¶ lµ: MÆc dï tû lÖ sinh lêi cña lo¹i vay nµy thÊp h¬n nhng tÝnh chung l¹i tû lÖ thu nhËp trªn vèn tù cã cña hai lo¹i vay cã thÓ so s¸nh ®îc víi nhau.
Tuy nhiªn, ®Æc ®iÓm cña tÝn dông nhµ ë kh¸c c¨n b¶n víi lo¹i tÝn dông kinh doanh th«ng thêng. Sù kh¸c nhau thÓ hiÖn quy m« cña tõng kho¶n tÝn dông, n¨ng lùc vay cña tµi s¶n thÕ chÊp vµ thêi h¹n cho vay. Mét ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt n÷a liªn quan ®Õn yªu cÇu phÝ vµ hoa hång cña khon¶ vay. H¬n n÷a c¸c hîp ®ång tÝn dông nµy cßn ®îc ph©n biÖt c¨n cø vµo h×nh thøc l·i suÊt cè ®Þnh hay l·i suÊt th¶ næi mµ d¹ng ®Æc biÖt cña nã lµ l·i suÊt ®îc ®iÒu chØnh theo ®Þnh kú c¨n cø vµo møc l·i suÊt chñ ®¹o. Tû träng cña c¸c lo¹i hîp ®ång nµy trong t«ng doanh môc ®Çu t cña c¸c tæ chøc tÝn dông sÏ thay ®æi tuú theo chu kú biÕn ®æi cña l·i suÊt thÞ trêng. Ch¼ng h¹n trong giai ®o¹n l·i suÊt thÊp, nh÷ng ngêi vay a thÝch ®îc kÝ hîp ®ång vay víi l·i suÊt cè ®Þnh h¬n, vµ ngîc l¹i.
C¸c vay trªn c¬ së thÕ chÊp nhµ ë nµy thêng lµ dµi h¹n tíi kho¶ng 20 - 25 n¨m. Trong tr¬ng hîp gi¸ nhµ ë thÊp h¬n gi¸ trÞ d nî tÝn dông, th× c¸c kho¶n môc ®Çu t nµy còng bÜ ®Æt trong t×nh tr¹ng rñi ro tÝn dông tiÒm n¨ng.
3.3 TÝn dông tiªu dïng
Mét nhãm tÝn dông kh¸c cña c¸c tæ chøc tÝn dông lµ cho vay ®èi víi ngêi tiªu dïng díi h×nh thøc cho vay c¸ nh©n, cho vay mua « t«, hoÆc lµ cho vay ®Ó s dông thÎ tÝn dông nh Visa, Master card. Còng gièng nh lo¹i vay nhµ ë, thÞ trêng tÝn dông tiªu dïng ®îc tham gia bëi nhiÒu ngêi kh¸c nhau, nhng trong ®ã ng©n hµng gi÷ vÞ trÝ chi phèi. Trong sè c¸c lo¹i vay tiªu dïng kÓ trªn, thÎ tÝn dông ®ang t¨ng lªn mét c¸ch ®¸ng kÓ. Nh mét lo¹i tÝn dông tuÇn hoµn (Credit revolving) ngêi vay ®Ó sö dông thÎ tÝn dông ®îc cÊp mét h¹n møc tÝn dông vµ trong ph¹m vi ®ã hä cã thÓ rut ra hoÆc chi tr¶ theo nhu cÇu trong thêi gian cña hîp ®ång. Mét h×nh thøc cho vay tiªu dïng kh¸c lµ thÊu chi vµ cuèi cïng lµ cho vay mua « t« tr¶ gãp. Møc l·i suÊt cña c¸c lo¹i vay tiªu dïng còng kh¸c nhau phô thuéc vµo c¸c ®Æc ®iÓm cña kho¶n vay: ChÊt lîng vµ h×nh thøc thÕ chÊp, thêi h¹n, møc ®é rñi ro vµ c¸c yÕu tè phi l·i suÊt kÌm theo nh kho¶n phÝ hoÆc hoa hång.
3.4 C¸c kho¶n vay kh¸c
Bao gåm c¸c kho¶n vay ®èi víi chÝnh phñ vµ c¸c kho¶n vay ®èi víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c. C¸c ®èi tîng vay cô thÓ lµ ng©n hµng, c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng, chÝnh phñ bang vµ chÝnh phñ liªn bang, c¸c ng©n hµng níc ngoµi vµ c¸c kho¶n ®Çu t trùc tiÕp ra níc ngoµi. Rñi ro tÝn dông th¬ng kh«ng nghiªm träng ®èi víi c¸c kho¶n vay cña ®èi tîng nµy trõ lo¹i cho vay trùc tiÕp ra n¬c ngoµi. §èi víi kho¶n ®Èu t trùc tiÕp ra níc ngoµi, viÖc ph©n tÝch rñi ro c¸ biÖt vµ hÖ thèng liªn quan ®Õn níc ®îc ®Çu t cÇn ph¶i ®îc nghiªn cøu cô thÓ.
Ch¬ng 4: Nguyªn nh©n dÉn ®ªn rñi ro tÝn dông hiÖn nay
4.1 M«i trêng ph¸p ly
4.1.1 Sù thay ®æi luËt ph¸p
Sù thay ®æi luËt ph¸p lu«n ¶nh hëng m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c ph¸p nh©n kinh tÕ, do vËy sù thay ®æi nµy ¶nh hëng m¹nh mÏ ®Õn haät ®éng cña ng©n hµng. Hîp ®ång tÝn dông lµ hîp ®ång cã thêi h¹n vµ ®îc kÝ kÕt tríc hoÆc sau khi cã v¨n b¶n ph¸p luËt ban hµnh vµ cã hiÖu lùc, do vËy nÕu néi dung mét hîp ®ång tÝn dông kÝ kÕt tríc khi v¨n b¶n ph¸p luËt ban hµnh mµ tr¸i víi néi dung cña v¨n b¶n ph¸p luËt ®ã th× rÊt dÔ dµng nhËn thÊy rñi ro. §èi víi doanh nghiÖp nÕu mét v¨n b¶n ph¸p luËt chi phèi c¸c hµnh vi hîp ®ång mµ hä kÝ kÕt th× nhÊt ®Þnh viÖc kinh doanh cña hä sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ nh÷ng khã kh¨n nµy sÏ dÉn ®Õn viÖc hä kh«ng tr¶ ®îc nî cho ngan hµng.
VÝ dô: Trong th«ng t sè 25/TC/TCDN ngµy 15/05/1997 cña Bé Tµi ChÝnh híng dÉn tr×nh tù, thñ tôc, nguyªn t¾c xö lÝ tµi chÝnh khi gi¶i thÓ daonh nghiÖp Nhµ Níc quy ®Þnh:
C¸c bi xem xÐt tuyªn bè gi¶i thÓ doanh nghiÖp:
1.1_ ViÖc tiÕp tôc duy tr× doanh nghiÖp lµ kh«ng cÇn thiÕt theo quy ®Þnh s¾p xÕp, tæ chøc l¹i doanh nghiÖp cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph¬ng, tæng c«ng ty…….
1.2_ Sau khi ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh mµ vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp vÉn thÊp h¬n møc vèn ph¸p ®Þnh cho ngµnh nghÒ kinh doanh cña doanh nghiÖp…..
Trong hai trêng hîp trªn ng©n hµng khã cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc doanh nghiÖp nµo lµ “kh«ng cÇn thiÕt” vµ doanh nghiÖp nµo se kh«ng ®îc cÊp ®ñ vèn ®iÒu lÖ. Do vËy khi doanh nghiÖp bÞ xem xÐt gi¶i thÓ mµ ng©n hµng ®· cho vay råi th× ng©n hµng dÔ dµng gÆp rñi ro. Th«ng t nãi trªn ®îc kÝ vµo ngµy 25/05/1997 mµ hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp quèc doanh hiÖn nay ®ang thiÕu vèn ®iÒu lÖ, nÕu hä cã khã kh¨n vÒ kinh doanh mµ hä xin gi¶i thÓ thic ch¾c ch¾n ng©n hµng cho vay sÏ gÆp rñi ro. Trong th«ng t nµy cßn cã quy ®Þnh: “KÓ tõ ngµy tuyªn bè gi¶i thÓ doanh nghiÖp, mäi kho¶n nî cha ®Õn h¹n cña doanh nghiÖp ®îc coi lµ ®Õn h¹n, c¸c kho¶n nî ®îc ngõng tÝnh l·i ….” Nh vËy ng©n hµng gÆp ph¶i hai rñi ro:
Kho¶n nî cha thu ®îc tån ®äng, nÕu thu ®îc cha ch¾c ®· cho vay ngay ®îc.
L·i kh«ng ®îc tÝnh mÆc dï kho¶n nî ®ã ®· ®a vµo kÕ ho¹ch, ®· ®îc tÝnh l·i kinh doanh
4.1.2 Thñ tôc tè tôc d©n sù kÐo dµi
M«i trêng ph¸p lÝ cßn g©y rñi ro cho ng©n hµng khi m«i trêng ph¸p lÝ ®ã cha hoµn thiÖn hoÆc c¸ch thøc thi hµnh cßn cha ®¶m b¶o tÝnh thêi gian, tÝnh nghiªm minh, ph¸t sinh nhiÒu chi phÝ do thñ tôc tè tông kÐo dµi. VÝ dô nh viÖc ph¸t m·i mét tµi s¶n thÕ chÊp ®ßi hái kh¸ nhiÒu thñ tôc, thêi gian, chi phÝ mµ ng©n hµng ph¶i nhËn chÞu rñi ro rÊt nhiÒu. HoÆc luËt kh«ng gi¶i thÝch mét c¸ch ®Çy ®ñ g©y khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn g©y rñi ro cho ng©n hµng. VÝ dô mét hîp ®ång cã tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó trõ nî (g¸n nî) hoÆc ph¸t m·i tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó thu nî, thiÕu hay ®ñ ng©n hang còng ph¶i chÞu? Nªn ch¨ng, mét chñ nî cã quyÒn ®ßi hái con nî ph¶i tr¶ hÕt nî khi con nî ®ã cßn tµi s¶n tr¸ch nhiÖm (tµi s¶n kinh doanh) chØ khi nµo con nî ®ã hÕt tµi s¶n tr¸ch nhiÖm th× chñ nî míi chÊm døt quyÒn ®ßi nî, v× vËy nÕu tµi s¶n thÕ chÊp khi ph¸t m·i kh«ng cßn ®ñ gi¸ trÞ ®Ó tr¶ nî th× con nî ph¶i dïng tµi s¶n kh¸c ®Ó tr¶ nî nÕu con nî cßn tµi s¶n tr¸ch nhiÖm.
Ngoµi ph¸p lÖnh ng©n hµng vµ c¸c v¨n b¶n liªn quan, viÖc thùc hiÖn vµ gi¶i quyÕt c¸c hîp ®ång tÝn dông khi ®¸o h¹n cßn chÞu sù chi phèi cña Bé LuËt D©n Sù, Ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt cac bô ¸n kinh tÕ (26/03/94), Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n (17/04/93), LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp.v.v…. Do ®ã khi nî ®¸o h¹n, nÕu con nî mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶ hoÆc cè t×nh trèn tr¸nh thanh to¸n nî th× ng©n hµng chØ con ®êng hîp ph¸p duy nhÊt lµ khëi kiÖn tríc toµ ¸n cã thÈm quyÒn. VÊn ®Ò tè tông tríc toµ ¸n hiÖn nay qu¸ nhiªu khª vµ thêng kÐo dµi qua nhiÒu giai do¹n lµm mÊt nhiÒu thêi gian, dÔ dµng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho con nî cã y ®å, ®ång thêi g©y thiÖt h¹i lín cho ng©n hµng. Thêi gian tè tông kÓ tõ khi khëi kiÖn cho ®Õn khi cã quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n cã hiÖu lùc thi hµnh råi ®Õn khi ph¸t m·i ®îc tµi s¶n thu håi ®îc nî thêng kÐo dµi ngÇn mét n¨m, cha kÓ trêng hîp toµ cã quyÕt ®Þnh ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô ¸n theo ®iÒu 38 ph¸p lÖnh gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n kinh tÕ. Tinh tr¹ng nµy thêng lµm cho ng©n hµng ph¶i chÞu ®äng vèn trong nóc ng©n hµng ph¶i chÞu l·i suÊt cho ngêi gñi. §©y lµ mét thiÖt thßi lín cho ng©n hµng cha kÓ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong thñ tôc tè tông
4.2 Rñi ro do m«i trêng kinh tÕ:
M«i trêng kinh tÕ cña ViÖt Nam hiÖn nay cßn cha æn ®Þnh, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cßn dùa vµo c¸c dù ¸n trªn c¬ së “íc ®Þnh thÞ trêng” hay “phã th¸c cho may rñi” mµ cha cã mét c¸ch thøc dù do¸n khoa häc, cã c¬ së thùc tÕ. Cho nªn viÖc s¶n xuÊt kinh doanh gÆp rÊt nhiÒu rñi do trong kh©u tiªu thô s¶n ph¶m hµng ho¸. ThÞ trêng tiªu thô hµng ho¸ cßn rÊt bÊp bªnh, hoÆc kh«ng ®îc b¶o hé hoÆc kh«ng ®îc trî gi¸…Do vËy mµ nhiªu khi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i chÞu rñi ro lín nh c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu kh«ng ®îc kÝ kÕt kÞp thêi, kh¶ n¨ng thu mua, b¶o qu¶n, chÕ biÕn bÞ giíi h¹n…v…v. NÕu kh©u tiªu thô s¶n phÈm gÆp khã kh¨n cã thÓ dÉn ®Õn sù lç vèn vµ tÊt nhiªn doanh nghiÖp sÏ tr× ho·n tr¶ nî ng©n hµng. Hµng nhËp khÈu kh«ng ®îc c©n ®èi víi hµng cïng lo¹i ®îc s¶n xuÊt trong níc lµm cho s¶n xuÊt trong níc khã tiªu thô nh dêng, s¶n phÈm gia dông, s¾t thÐp, xi m¨ng…còng g©y thiÖt h¹i kh«ng nhá cho c¸c doanh nghiÖp trong níc vµ tÊt nhiªn ¶nh hëng ®Õn viÖc tr¶ nî vay ng©n hµng.
Nhµ níc cÇn t¨ng cêng kh©u qu¶n lÝ vÜ m« vÒ quy hoach thÞ trêng vµ th«ng b¸o nh÷ng th«ng tin thÞ trêng dÕn c¸c nhµ s¶n xuÊt, c¸c ng©n hµng ®Ó h¹n chÕ sù rñi ro vÒ thÞ trêng, t¹o ra sù æn ®Þnh. Bªn c¹nh ®ã cÇn cã sù b¶o hé hµng s¶n xuÊt trong níc, cÇn nhËp lo¹i hµng nµo, s¶n xuÊt lo¹i hµng nµo ®Ó tr¸nh sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a hµng níc ngoµi vµ hµng s¶n xuÊt trong níc.
Nhµ níc cÇn lËp quü b×nh æn gi¸, trî gi¸ cho nh÷ng mÆt hµng chiÕn lîc nh lóa g¹o, c¸c n«ng s¶n phÈm vµo vô thu ho¹ch ®Ó chèng l¹i sù gi¶m gi¸ g©y thiÖt h¹i cho ngêi s¶n xuÊt. MÆt kh¸c ng©n hµng cÇn cã bé phËn nghiªn cøu thÞ trêng ®Ó cã nh÷ng dù ®o¸n khoa häc cho c¸c s¶n ph¶m khi cÊp tÝn dông.
4.3 Rñi do tØ gi¸
Tû gi¸ võa liªn quan ®Õn nhµ kinh doanh võa liªn quan ®Õn ng©n hµng, khi cã sù biÕn ®éng vÒ tØ gi¸, ngan hµng cã thÓ gÆp rñi ro. NÕu ti gi¸ t¨ng (gi¸ ngo¹i tÖ t¨ng) c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt ph¶i t¨ng chi phÝ vµ cã thÓ bÞ lç. Ng©n hµng vay ngo¹i tÖ mµ ph¶i tr¶ vµo thêi ®iÓm tû gi¸ t¨ng sÏ bÞ thiÖt h¹i, doang nghiÖp tr¶ nî níc ngoµi vµo thêi ®iÓm ®ã còng sÏ gÆp rñi ro vµ nh÷ng rñi ro cña doanh nghiÖp sÏ dÉn ®Õn rñi ro cña ng©n hµng.
§Ó gi¶m thiÓu rñi ro trong lÜnh vùc ngo¹i tÖ cÇn thiÕt pahØ ¸p dông c¸c ph¬ng thøc mua b¸n k× h¹n.
4.4 Rñi ro chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ng©n hµng dÆc biÖt lµ chÝnh s¸ch l·i suÊt, chÝnh s¸ch tÝn dông ®Òu cã liªn quan vµ ¶nh hëng m¹nh ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng. Khi ng©n hµng nhµ níc h¹ l·i suÊt cã thÓ dÉn ®Õn c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i kh«ng thu hót ®îc vèn tiÒn mÆt vµ cã thÓ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. VÝ dô: Mét ng©n hµng hoach ®Þnh hµng th¸ng thu hót ®îc 1 tØ ®ång tiÒn göi vµ nh vËy ®· ®Èy m¹nh viÖc cho vay tríc ®ã nh thÕ khi kh«ng thu hót ®îc vèn tiÒn göi nh dù ®Þnh khi h¹ l·i suÊt ·e lµm cho ng©n hµng gÆp khã kh¨n vÒ thanh to¸n.
VÊn ®Ò ®Þnh lîng mét l·i suÊt thÝch hîp cho ho¹t ®éng ng©n hµng vµ thêi gian tån t¹i cña nã bao l©u ®Ó ®¶m b¶o an toµn tÝn dông cho ng©n hµng ®ång thêi phï hîp víi nh÷ng biÕn ®éng vµ t¨ng trëng cña ho¹t ®éng kinh tÕ vÉn lµ vÊn ®Ò ®ang ®îc tranh luËn, quan ®iÓm cha ®îc nhÊt qu¸n. §©y lµ vÊn ®Ò cã tÇm quan träng hµng ®Çu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ mµ trong khu©n khæ cña mét bµi tranh luËn kh«ng thÓ ®i s©u. Cho nªn híng ®Ò suÊt gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy xin dµnh cho mét chuyªn ®Ò s©u h¬n nÕu cã dÞp.
4.5 Rñi ro do t×nh tr¹ng yÕu kÐm vÒ tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp
NÕu ph©n chia theo quy m« vÒ vèn th× c¸c c«ng ty ®îc xÕp ë cÊp 1,2 cã sè vèn b×nh qu©n kho¶n 5 hoÆc 6 tû ®ång, c¸c c«ng ty cÊp 3 kho¶n 500 ®Õn 600 triÖu ®ång.
NÕu ph©n chia theo ngµnh nghÒ:
Vèn b×nh qu©n
Vèn lu ®éng
N«ng nghiÖp
3
1,2
Thuû s¶n
4,4
2,2
X©y dùng
6,1
1,7
Th¬ng nghiÖp
17,7
8,6
Kh¸ch s¹n – Nhµ hµng
6,5
0,6
VËn t¶i – Bu ®iÖn
30
2,8
Kinh doanh bÊt ®éng s¶n
13,3
1,5
Nh vËy vèn tù cã cña doanh nghiÖp qu¸ Ýt so víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt khinh doanh hiÖn nay.
Theo ng©n hµng nhµ níc 80% ®Õn 90% vèn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ lµ vèn vay ng©n hµng, doanh nghiÖp nµo kh¸, d nî trªn vèn tù cã lµ 2 dÕn 3 lÇn, trung b×nh 4 ®Õn 5 lÇn, cã nh÷ng doanh nghiÖp vèn vay 10 dÕn 15 lÇn vèn tù cã. §©y lµ mét thùc tr¹ng tån t¹i tõ nhiªu n¨m do tõ ngµy míi thµnh lËp nhµ níc kh«ng giao ®ñ vèn cho c¸c ®¬n vÞ vµ víi t×nh h×nh ph¸t triÓn nãng trong nh÷ng n¨m qua vµ søc c¹nh tranh chiÕm lÜnh thÞ trêng cµng ngµy cµng cao, ®Ó tån t¹i doanh nghiÖp buéc lßng ph¶i ®i vay thªm.
Ng©n hµng nÕu c¨n cø trªn nh÷ng chØ sè tµi chÝnh c¬ b¶n ®Ó d¶m b¶o rñi ro tÝn dông nh:
5.1 ChØ sè vÒ ®é lo·ng: (tµi s¶n lu ®éng / nî ph¶i tr¶) b×nh qu©n æn ®Þnh: 2,5 lÇn
5.2 ChØ sè tèi ho¹t:
Tµi s¶n lu ®éng – TrÞ gi¸ hµng tån kho / Nî ng¾n h¹n
B×nh qu©n æn ®Þnh lµ 1 lÇn
5.3 Tû sè:
Tæng sè nî / Tæng tµi s¶n cã
Nªn díi 50%
Th× khi so s¸nh víi thùc tr¹ng tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay víi c¸c kho¶n tÝn dông ®· ®îc ng©n hµng cung cÊp th× râ rµng ng©n hµng ®©ng ®èi ®Çu víi nh÷ng rñi ro qu¸ cao, thªm vµo ®ã nghÞ ®Þnh 59/CP quy ®Þnh: “doanh chÞu tr¸ch nhiem h÷u h¹n vÒ d©n sù ®è víi ho¹t ®éng kinh doanh tríc ph¸p luËt trong ph¹m vi vèn doanh nghiÖp trong ®ã cã phÇn vèn nhµ níc giao” th× víi thùc tr¹ng vèn cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc nh ®É nªu, ng©n hµng cã nªn cho vay hay kh«ng? Bëi lÏ c¸c doanh nghiÖp ph¸ s¶n rñi ro ®Õn víi c¸c ng©n hµng qu¸ cao khi kh¶ n¨ng thu l¹i tµi s¶n sau thanh lÝ qu¸ thÊp. NÕu cho r»ng dùa trªn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp víi ng©n hµng÷ng ph¬ng ¸n kh¶ thi ®Ó ng©n hµng cho vay th× trong ®iÒu kiÖn t×nh h×nh tµi chÝnh cßn yÕu kÐm cã nhiÒu bÊt tr¾c cã thÓ xÈy ra cho doanh nghiÖp, c¸c ph¬ng ¸n kinh doanh kh¶ thi Êy liÖu cã thÓ thùc hiªn hoµn tÊt mµ kh«ng m¹ng l¹i mét rñi ro nµo cho ng©n hµng? Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn bÊp bªnh cña t×nh h×nh tµi chÝnh, hiÖu qu¶ cña mét ph¬ng ¸n kh¶ thi hoµn toµn kh«ng d¶m b¶o cho mãn vay, bëi lÏ trong t×nh h×nh bÊp bªnh ®ã rñi ro cho doanh nghiÖp cã thÓ x¶y ra bÊt kØ lóc nµo cho dï ph¬ng ¸n Êy ®ang ®em l¹i hiÖu qu¶. Do vËy ng©n hµng chØ nªn xem xÐt c¸c ph¬ng ¸n kh¶ thi trong ®iÒu kiÖn t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh cña doanh nghiÖp.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, t×nh h×nh cµng phøc t¹p h¬n. §· cã mét sè trêng hîp ®¬n vÞ ®· h×nh thµnh nguån vèn së h÷u cña m×nh lµ vèn ¶o (vay ng©n hµng hoÆc vay t nh©n, ky quü ®Ó thµnh lËp c«ng ty, khi ®· cã giÊy phÐp xong th× th¸o kho¸n ®Ó tr¶ nî thùc chÊt c«ng ty kh«ng cã vèn) sæ s¸ch kÕ to¸n kh«ng râ rµng, kinh doanh kh«ng cã kÕ ho¹ch chØ theo thêi c¬, kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é qu¶n ly cßn rÊt yÕu kÐm, theo thèng kª c¸n bé qu¶n lÝ cña c¸c c«ng ty ngoµi quèc doanh cã tr×nh ®é ®¹i häc cha ®Õn 10%. Cã nhiÒu ®¬n vÞ khi ®Õn ng©n hµng xin vay, c¸n bé tÝn dông ®ßi hái b¶ng tæng kÕt tµi s¶n, thØnh tho¶ng nhËn ®îc c©u nãi ®ïa ‘muèn cã b¶ng tæng kÕt tµi s¶n nh thÕ nµo, cho lêi bao nhiªu?’
Nh vËy ®èi víi c¸c ®¬n vÞ quèc doanh còng nh ngoµi quèc doanh, ng©n hµng ®ang ®èi ®Çu víi t×nh h×nh kh«ng thuËn lîi.
Toµn quèc cã 6000 ®¬n vÞ quèc doanh, 30.460 ®¬n vÞ ngoµi quèc doanh ®· sè ®Òu cã vay vèn lu ®éng cña ng©n hµng, theo ngµnh tµi chÝnh 20% ®¬n vÞ quèc doanh ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, 40% ho¹t ®éng cÇm chõng cßn l¹i lµ lç vµ nh ®· ph©n tÝch ë trªn th× tÝn dông ng©n hµng ®ang ®õng tríc nh÷ng nguy c¬ rñi ro mµ phÇn lín lµ do nh÷ng yÕu tè kh¸ch hµng t¸c ®éng.
4.6 Rñi ro do tr×nh ®é vµ n¨ng lùc cña ng©n hµng
Trong mét sè vô rñi ro tÝn dông ®· x¶y ra th× cã nguyªn nh©n lµ do tr×nh ®é qu¶n ly cña l·nh ®¹o, tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô cña c¸n bé c¸c phßng ban cßn yÕu kÐm. §«i khi nh÷ng rñi ro tÝn dông lo¹i nµy cã møc ®é thiÖt h¹i rÊt lín cho ng©n hµng, c¸n bé c¸c phßng ban kh«ng cã n¨ng lùc nghiÖp vô, kh«ng cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch ®¸nh giµ thÈm ®Þnh ®Òu lµ nh÷ng nguy c¬ cao dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông, xuÊt ph¸t tõ nh÷ng kho¶n tÝn dông kh«ng thÓ thu håi ®îc. L¹i n÷a, mét kho¶n tÝn dông ®îc cÊp ph¸t tõ quyÒn lîi c¸ nh©n, phe ph¸i mµ kh«ng chøa tÝnh liªm khiÕt, kh¸ch quan lµ mét rñi ro tÝn dông tiÒm Èn ch¾c ch¾n cã ngµy sÏ bét ph¸t.
MÆt kh¸c tr×nh ®é h¹n hÑp cña c¸n bé l·nh ®¹o ng©n hµng cßn ¶nh hëng ®Õn viÖc thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña nhµ níc mµ trùc tiÕp lµ chÝnh s¸ch b¶o vÖ an toµn tÝn dông nh viÖc thùc hiÖn b¶o l·nh c¸c L/C tr¶ chËm thêi gian qua.
Ch¬ng 5 : Qu¶n lÝ rñi ro trong c¸c tæ chøc tÝn dông ng©n hµng ViÖt Nam
KiÓm so¸t rñi ro lu«n lµ ho¹t ®éng trung t©p trong c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông ng©n hµng. Trong thùc tiÔn, néi dung c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t rñi ro phô thuéc vµo : Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña thÞ trêng tµi chÝnh tiÒn tÖ. C¸c ngu«ng lùc, ®Æc biÖt lµ nguån lùc vÒ tµi chÝnh vµ nguån lùc vÒ con ngêi.
So víi c¸ n¬c ®· cã thÞ trêng tµi chÝnh ph¸t triÓn hµng n¨m tríc ®©y th× râ rµng tr×nh ®é ph¸t triÓn cña thÞ trêng tµi chÝnh ViÖt Nam ë tr×nh ®é thÊp. NghÌo nµn vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô tµi chÝnh; nhá bÐ vÒ quy m« vµ nguån vèn kinh doanh; ph¹m vi ho¹t ®éng cña thÞ trêng chñ yÕu ë trong níc; tr×nh ®é qu¶n lý tµi chÝnh hiÖn ®¹i cßn yÕu kÐm va hÖ thèng tµi chÝnh ho¹t ®éng cha minh b¹ch vµ cëi më.
5.1 ChÝnh s¸ch cña ng©n hµng nhµ níc vÒ an toµn rñi ro tµi chÝnh
Ng©n hµng nhµ níc chÞu tr¸ch hiÖm ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý tiÒn tÖ tÝn dông ng©n hµng. Trong thêi gian gÇn ®©y ng©n hµng nhµ níc ®· dÇn thay ®æi c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt tÝn dông chuyÓn dÇn tõ c¬ chí ®iÒu hµnh l·i suÊt theo trÇn sang l·i suÊt c¬ b¶n vµ hiÖn nay lµ l·i suÊt thña thuËn ®èi víi cho vay b»ng ®ång ViÖt Nam vµ c¬ chÕ l·i suÊt thÞ trêng cã qu¶n lý ®èi víi l·i suÊt cho vay ngo¹i tÖ.
§Ó ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng cña ng©n hµng th¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, ng©n hµng nhµ níc ®É ban hµnh hai v¨n b¶n quan träng :
V¨n b¶n thø nhÊt, QuyÕt ®Þnh sè 297/1999 Q§-NHNN5 ngµy 25 th¸ng 8 n¨m 1999 cña Thèng ®èc ng©n hµng nhµ níc quy ®Þng vÒ c¸c tû lÖ ®¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng c¶u tæ chøc tÝn dông. Theo quyÕt ®Þnh nµy c¸c tæ chøc tÝn dông t¹i ViÖt Nam ph¶i thêng xuyªn duy tr× tû lÖ an toµn bao gåm : (i) Tû lÖ an toµn vèn tèi thiÓu; (ii) tû lÖ thanh kho¶n vµ (iii) Tû lÖ tèi ®a dïng nguån vèn ng¾n h¹n.
V¨n b¶n thø hai, QuyÕt ®Þnh sè 296/ 1999/ Q§-NHNN5 cña Thèng ®èc ng©n hµng nhµ níc ngµy 25 th¸ng 8 n¨m 1999 vÒ thêi h¹n cho vay ®èi víi kh¸ch hµng cña tæ chøc tÝn dông. Theo quyÕt ®Þnh nµy tæng d nî cho vay cña mét tæ chøc tÝn dông ®èi víi mét kh¸ch hµng khong ®îc vît qu¸ 15% vèn tù cã cña tæ chøc tÝn dông.
5.1.1 Tû lÖ an toµn vèn tèi thiÓu
Tæ chøc tÝn dông (trõ chi nh¸nh ng©n hµng níc ngoµi) ph¶i duy tr× tû lÖ tèi thiÓu lµ 8% gi÷a vèn tù cã so víi tµi s¶n cã kÓ c¶ cam kÕt ngoµi b¶ng ®îc ®iÒu chØnh theo møc ®é rñi ro.
Vèn tù cã cña tæ chøc tÝn dông bao gåm : Vèn ®iÒu lÖ vµ quü dù tr÷ bæ sung ®iÒu lÖ. Vèn cña tæ chøc tÝn dông ®Çu t vµo tæ chøc tÝn dông kh¸c díi h×nh thøc gãp vèn, mua cæ phÇn ®îc lo¹i trõ khái vèn tù cã khi tÝnh to¸n tû lÖ an toµn vèn.
T¬ng tù nh nh÷ng quy ®Þnh vÒ vèn an toµn rñi ro tÝn dông cña hiÖp ®Þnh Basel, ng©n hµng nhµ níc còng ph©n lo¹i møc ®é rñi ro cña c¸c tµi s¶n trong b¶n vµ ngoµi b¶ng c©n kÕ to¸n ®Ó lµm c¨n cø chuyÓn ®æi thµnh tµi s¶n cã rñi ro.
B¶ng : Quy ®Þnh tû lÖ rñi ro chuyÓn ®æi thµnh tµi s¶n cã rñi ro
HÖ sè rñi ro
Tµi s¶n cã trong néi b¶ng can ®èi kÕ to¸n
T¸i s¶n cã ngo¹i b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n
0%
TiÒn mÆt; ng©n phiÕu ®ang cã gi¸ trÞ lu hµnh; vµng; tiÒn göi t¹i ng©n hµng nhµ níc, giÊy tê cã gi¸ trÞ do NHNN vµ chÝnh phñ ph¸t hµnh cã b¶o l·nh; b¶o ®¶m tiÒn cho vay b»ng tiÒn tiÕc kiÖm; kho¶n cho vay cã b¶o ®¶m cña chÝnh tæ chøc tÝn dông; kho¶n cho vay cã b¶o ®¶m do NHNN, chÝnh phñ ViÖt Nam ph¸t hµnh.
2%
Cam kªt mua hèi ®o¸i cã kú h¹n
20%
TiÒn göi trong c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c; giÊy tê cã gi¸ do chÝnh quyÒn tØnh, thµnh phè hoÆc c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c ph¸t hµnh; cho vay tõ nguån vèn uû th¸c; cho vay cã b¶o ®¶m b»ng giÊy tê cã gi¸ cña chÝnh quyÓn tØnh, thµnh phè, tæ chøc tÝn dông kh¸c ph¸t hµnh; kho¶n cho c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c vay; kho¶n cho thuª tµi chÝnh ®èi víi TCTD kh¸c
50%
B¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång; b¶o l·nh dù thÇu; c¸c h×nh thøc b¶o l·nh kh¸c cho tæ chøc c¸ nh©n trong c¸c nghiÖp vô thanh to¸n L/C
100%
Cho vay thÕ chÊp bÊt ®éng s¶n; cho vay kh«ng cã b¶o ®¶m; cho thuª tµi chÝnh ®èi víi c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc kh¸c; gãp vèn mua cæ phÇn c¸c doanh nghiÖp; cam kÕt mua b¸n hèi ®o¸i cã kú h¹n vµ trong nghiÖp vô thanh to¸n L/C
B¶o l·nh vay; b¶o l·nh thanh to¸n
5.1.2 Tû lÖ thanh kho¶n
Theo quyÕt ®Þnh 297/ 1999, kÕt thóc ngµy lµm viÖc c¸c tæ chøc tÝn dông ph¶i duy tr× cho ngµy lµm viÖc tiÕp theo tû lÖ thanh kho¶n tèi thiÓu b»ng 1 gi÷a tµi s¶n nî ph¶i thanh to¸n ngay.
Tµi s¶n cã thÓ thanh to¸n ngay bao gåm tiÒn mÆt; ng©n phiÕu trong kú h¹n lu hµnh; vµng, kim lo¹i, ®¸ quy, tiÒn göi t¹i ng©n hµng nhµ níc ; tiÒn göi kh«ng kú h¹n trong c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c ; tiÒn göi cã kú h¹n ®Õn h¹n thanh to¸n ; tèi ®a 95% c¸c kho¶n cho vay ®Õn h¹n thu nî; c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸; c¸c kho¶n thu tõ cam kÕt mua b¸n ngo¹i tÖ cã kú h¹n thùc hiÖn; c¸c kho¶n ®Õn h¹n thu kh¸c.
5.1.3 TØ lÖ tèi ®a sö dông nguån vèn ng¾n h¹n ®Ó cho vay trung vµ dµi h¹n
C¸c tæ chøc tÝn dông thêng ®îc phÐp sö dông c¸c nguån vèn ng¾n h¹n ®Ó cho vay trung vµ dµi h¹n.
Theo quyÕt ®Þnh 297/1999 cña ng©n hµng Nhµ níc c¸c tæ chøc tÝn dông chØ ®îc sö dông tè ®a 25% nguån vèn ng¾n h¹n ®Ó cho vay trung vµ dµi h¹n. Riªng ®èi víi c¸c ®èi tîng vay lµ tæ chøc tÝn dông cæ phÇn cña Nhµ níc vµ nh©n d©n vµ c¸c tÝn dông cña c¸c HTX th× tØ lÖ quy ®Þnh tèi ®a lµ 20% vµ 10% t¬ng øng.
Tãm l¹i vÒ phÝa qu¶n lÝ nhµ níc, Ng©n Hµng Nhµ Níc ®· ban hµnh 04 tØ lÖ an toµn (an toµn vèn tèi thiÓu, an toµn vÒ thanh kho¶n an toµn vÒ sñ dông nguån vèn vay ng¾n h¹n vµ an toµn vÒ tiÒn d nî tiÒn göi). Tuy nhiªn, cha cã c¬ chÕ gi¸m s¸t nµo ®Ó ®¶m b¶o c¸c tæ chøc tÝn dông thùc hiÖn nghiªm chØnh c¸c quy ®Þnh cña Nhµ níc.
5.2 Qu¶n ly rñi ro trong c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i
TÝn dông lµ ho¹t ®éng chñ yÕu nhÊt trong c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i. §iÒu ®ã gi¶i thÝch t¹i sao rñi ro tÝn dông lµ mèi quan t©m hµng ®Çu c¸c tæ chøc tÝn dông nµy. Bªn c¹nh nhng tiÕn bé ®¹t ®îc trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y, vÊn ®Ò qu¶n lyrñi ro tµi chÝnh trong c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vÉn cßn béc lé mét sè mÆt h¹n chÕ sau :
§èi víi tæ chøc tÝn dông, viÖc qu¶n lÝ cßn cha ®ång bé, cha cã chiÕn lîc râ rµng. Néi cung chñ yÕu trong qu¶n lÝ rñi ro tÝn dông lµ phßng ngõa ë ph¹m vi tõng kho¶n vay mµ cha cã chiÕn lîc qu¶n ly danh môc c¸c kho¶n vay. §èi víi tõng tµi kho¶n vay, biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro chØ mang tÝnh ®Þnh tÝnh. Trong c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cha cã ng©n hµng nµo thùc hiÖn hÖ thèng xÕp h¹ng rñi ro tÝn dông. V× thÕ kh«ng lîng ho¸ ®îc møc ®é rñi ro.
BiÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro tÝn dông ®îc ¸p dông nhiÒu nhÊt hiÖn nay lµ yªu cÇu tµi s¶n thÕ chÊp vµ viÖc trÝch lËp quü dù phßng rñi ro da trªn c¬ së ph©n lo¹i (®inh tÝnh) c¸c kho¶n vay
VÒ c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lÝ rñi ro, nh×n chung c¸c ng©n hµng cha cã bé m¸y chuyªn tr¸ch ®Ó qu¶n lÝ rñi ro. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng cña bé phËn kiÓm so¸t néi bé vÒ b¶n chÊt kh«ng ph¶i lµ thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n kÝ rñi ro mµ lµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh kinh doanh cña ng©n hµng.
Trong mçi ng©n hµng cã mét bé phËn (Phßng qu¶n lÝ tÝn dông) lµm nhiÖm vô qu¶n lÝ rñi ro tÝn dông. Bé phËn nµy qu¶n lÝ rñi ro th«ng qua viÖc so¹n th¶o c¸c v¨n b¶n chÕ ®é cho vay, trong ®ã míi chØ chó träng ®iÒu kiÖn cho mon vay. C¸c ®iÒu kiÖn nµy hiÖn nay chØ ®ñ ®Ó d¶m b¶o lùa chän mét kho¶n cho vay an toµn.
C¸c quy ®Þnh chñ yÕu qu¶n lÝ rñi ro tÝn dông lµ: tæ chøc héi ®ång tÝn dông, ph©n møc ph¸n quyÕt cho chi nh¸nh, ph©n vïng ®Çu t cho chi nh¸nh.
Kh©u yÕu nhÊt trong qu¶n lÝ rñi ro lµ th«ng tin. HÖ thèng th«ng tin ng©n hµng hiÖn nay cha ®Çy ®ñ, thiÕu chÝnh s¸c vµ kh«ng kÞp thêi. §a phÇn c¸c th«ng tin ®îc b¸o c¸o b»ng mÉu biÓu nªn rÊt khã sù dông ph©n tÝch.
Th«ng tin vÒ c¬ cÊu tµi s¶n hiÖn cha cho phÐp ¸p dông c¸c biÖn ph¸p qu¶n lÝ tµi s¶n nî cã, cha ph©n lo¹i ®îc tµi s¶n theo k× h¹n.
Ngoµi rñi ro tind dông lµ quan träng bËc nhÊt hiÖn nay ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông, ng©n hµng còng tËp trung mét phÇn nµo ®ã rñi ro tØ gi¸ trong c¸c hîp ®ång k× h¹n (forward), hîp ®ång t¬ng lai (future) vµ hîp ®ång sawp. Tuy nhiªn, thêi gian ngÇn ®©y (kÓ tõ n¨m 2000) c¸c ng©n hµng b¾t ®Çu thùc sù ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng nªn rñi ro l·i suÊt vµ rñi ro thanh kho¶n tr¬ nªn quan träng.
TriÓn väng : HiÖn c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®ang x©y dùng bé m¸y qu¶n lÝ rñi ro, ®øng ®Çu lµ Héi ®ång qu¶n lÝ rñi ro, Ban qu¶n lÝ tµi s¶n nî cã, nhãm gióp viÖc cho ban qu¶n lÝ tµi s¶n nî cã. C¸c ng©n hµng nãi chung ®· chuÈn bÞ xong kh©u chuÈn bÞ vÒ mÆt nh©n sù. Nhng cßn ph¶i lµm rÊt nhiÒu kh©u : ®µo t¹o, x©y dùng quy tr×nh vµ quy chÕ ho¹t ®éng, mua ph©n mÒn kÜ thuËt, c¶i tiÕn hÖ thèng ho¹ch to¸n.
Ch¬ng 6 : Nh÷ng biÖn ph¸p nh»m h¹n chÕ rñi ro
Rñi ro tÝn dông thêng thÓ hiÖn díi mét sè h×nh thøc : rñi ro vÒ l·i suÊt huy ®éng, l·i suÊt cho vay, nhng kho¶n tÝn dông kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi do kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®îc nî, nî qu¸ h¹n,… §Æc biÖt rñi ro tÝn dông ng©n hµng thêng tËp trung ë sù yÕu kÐm cña kh¸ch hµng kinh doanh bÞ thua lç, lõa ®¶o, yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é qu¶n lÝ cña ng©n hµng, cña c¸n bé nh©n viªn tÝn dông ng©n hµng, mÆc kh¸c khi quyÕt ®Þnh nh÷ng kho¶n cho vay kh«ng tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c chÕ ®é tÝn dông mµ ng©n hµng Nhµ níc quy ®Þnh. Cho vay, kh«ng t«n träng c¸c chÕ ®é an toµn, g©y nªn chÊt lîng tÝn dông kÐm hiÖu qña lµ hÖ qña tÊt yÕu ®a ®Õn rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng ng©n hµng. XuÊt ph¸t tõ mét sè nguyªn nh©n cña rñi ro tÝn dông ho¹t ®éng ng©n hµng nªn trªn, ta rót ra mét sè biªn ph¸p sau :
6.1 X©y dùng ph¬ng thøc cho vay :
Thùc tÕ x©y dùng ph¬ng thøc cho vay ph¶i dùa trªn c¬ cÊu vµ chÊt lîng c¸c kho¶n vay cña ng©n hµng. Ph¬ng thøc nµy quy ®Þnh thÓ thøc cho vay cña ng©n hµng vµ ®îc thÓ hiÖn b»ng v¨n b¶n: Th«ng thêng ph¬ng thøc cho vay ph¶i ®¸p øng ®îc;
+ C¸c kho¶n cho vay ®¸ng tin cËy vµ kh¶ n¨ng thu håi vèn
+ Cã chÝnh s¸ch ®Çu t cã lîi cho c¸c kho¶n ng©n quü cña ng©n hµng kinh doanh.
+ Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c kho¶n tÝn dông cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu hîp ph¸p cña thÞ trêng mµ ng©n hµng cho vay.
Ph¬ng thøc cho vay cã thÓ thay ®æi theo thêi gian còng nh thay ®æi theo chu kÝ tÝn dông. Thùc ra ®iÒu quan träng lµ ph¬ng thøc cho vay ph¶i ®îc cËp nhËt thêng xuyªn ®Ó ph¶n ¸nh thùc t¹i nh mét c«ng cô kiÓm so¸t, mét ng©n hµng qu¶n lÝ t«t th× ph¬ng thøc cho vay lµ c«ng nh¨m b¶o ®¶m xö lÝ ®Çy ®ñ c¸c lo¹i rñi ro mµ ng©n hµng s½n sµng chÊp nhËn trong m«i trêng kinh doanh cña hä.
X©y dùng quy tr×nh qu¶n lÝ tÝn dông
Nh÷ng ng©n hµng ho¹t ®éng tèt ®Òu coi träng quy tr×nh vµ thÓ lÖ cho vay – lµ c¬ së thu håi nî b¶o ®¶m lµnh m¹nh vÒ vèn ®Çu t vµ sinh lêi: Cã 4 giai ®o¹n chÝnh trong tiÕn tr×nh qu¶n lÝ rñi ro tÝn dông:
+ Khëi ®Çu cho ®Õn khi gi¶i ng©n vµ môc tiªu kinh doanh ®îc chÊp nhËn, rñi ro ®îc xem xÐt khi lËp hå s¬ tÝn dông vµ cho vay.
+ Gi¸m s¸t kh¸ch hµng vay vµ theo dâi tr¶ nî.
+ Thu håi nî.
+ §o lêng rñi ro ngay tõ giai do¹n ®Çu cho ®ªn khi thu håi ®îc hÕt nî.
Trong thùc tÕ 4 giai ®o¹n trªn ®Òu dùa vµo chÝnh s¸ch tÝn dông, thñ tôc, kiÓm so¸t vµ chÕ ®é th«ng tin qu¶n lÝ, lµ ®iÓm träng yÕu cña quy trinh qu¶n lÝ tÝn dông.
6.2 Th«ng tin kh¸ch hµng
Ph¶i x¸c ®Þnh cho ®îc kh¸ch hµng vay vèn thuéc ®èi tîng nµo? uy tÝn cña hä ®èi víi ng©n hµng ra sao? Cã s½n lßng ®Ó tr¶ nî ng©n hµng hay kh«ng? ph¬ng ¸n xin vay vèn cã mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ, ®Ó kh¸ch hµng tr¶ nî ng©n hµng? viÖc thÈm ®Þnh uy tÝn kh¸ch hµng ph¶i ®îc xem lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong quan hÖ tÝn dông. XÐt theo ly thuyªt th× viÖc ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè c¸ nh©n lµ hoµn toµn mang tÝnh chÊt chñ quan, thÕ nhng viÖc ®¸nh gi¸ cña c¸n bé tÝn dông cã ®îc chinh s¸c hay kh«ng se cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ tÝn dông cña viÖc cho vay, nÕu viÖc ®¸nh gi¸ sai ®èi tîng kh¸ch hµng xin vay vèn, sÏ lµm gi¶m nh÷ng kh¸ch hµng cã mèi quan hÖ tèt víi ng©n hµng hoÆc ng©n hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi nî ®· cho vay, sÏ ph¸t sinh rñi ro trong c¸c kho¶n vay. C«ng viÖc sÏ dÔ dµng h¬n nhiÒu nÕu ngêi ®i vay lµ kh¸ch hµng thêng xuyªn vµ l©u n¨m cña ng©n hµng ®· tõng vay vèn tríc ®è, trêng hîp míi quan hÖ víi ng©n hµng th× ng©n hµng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm híng dÉn cô thÓ vÒ thñ tôc, ph¬ng thøc cho vay vµ ®Æc biÖt quan t©m ®ªn kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng, xem ®Õn tr¸ch nhiÖm qu¶n lÝ kinh doanh… Nh÷ng khÝa c¹nh nªn xem xÐt mét c¸ch kÜ lìng trong qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh cho vay.
6.3 Tinh h×nh sö dông vèn cña doanh nghiÖp
§iÒu kh¸ ®Æc biÖt ®Æt ra lµ c¸n bé tÝn dông ng©n hµng ph¶i thêng xuyªn theo dâi t×nh h×nh sñ dông vèn vay mµ doanh nghiÖp ®· vay cña ng©n hµng ®Ó thùc hiÖn theo môc ®Ých vay vèn, tr¸nh t×nh tr¹ng kh«ng qu¶n lÝ ®îc t×nh h×nh sö dông vèn theo ph¬ng ¸n xin vay. MÆt kh¸c ng©ng hµng còng ph¶i biÕt râ lµm thÕ nµo ®Ó ®a ra ®îc con sè xin vay vµ ph¶i yªu cÇu ngêi vay ®a ra b¶n dù to¸n chi tiÕt cña ph¬ng ¸n xin vay vèn, ®ång thêi nghiªn cøu kÜ t×nh h×nh thu chi tiÒn mÆt cña ®¬n vÞ, qua ®ã ng©n hµng võa t¹o ®iÒu kiÖn gióp kh¸ch hµng thiÕu vèn ®îc vay sö dông cã hiÖu qu¶ vµ ®ång thêi më réng tÝn dông cña m×nh trªn c¬ së lîi nhuËn vµ an toµn cao trong khi cho vay.
6.4 §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng
Kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng thêng phô thuéc vµo c¸c nguån thu trong t¬ng lai khi hîp ®ång tÝn dông chuÈn bÞ ®Õn h¹n thanh to¸n, cã thÓ cã nguån thu nµy lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng vay vèn trong tõng chu k×. Nh÷ng con sè dù trï vÒ nguån thu trong ph¬ng ¸n kinh doanh còng ®îc xem xÐt trong mèi quan hÖ víi cam kÕt kh¸c mµ ngêi ®i vay ph¶i thùc hiÖn tr¶ nî. §Æc biÖt khi ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng vay vèn, ng©n hµng ph¶i l¾m râ nguån tr¶ nî chÝnh, tøc lµ kh¶ n¨ng sinh lîi cña ph¬ng ¸n xin vay vµ nguån thu kh¸c mµ kh¸ch hµng cã thÓ cam kÕt tr¶ nî cho ng©n hµng khi nguån tr¶ nî chÝnh cã sù cè, ®ång thêi xem xÐt kÌm theo nh÷ng rñi ro tiÒm n¨ng cã thÓ mµ ban ®Çu c¸n bé tÝn dông cha thÓ thÈm ®Þnh ®îc nh»m ®iÒu chØnh thêi h¹n cho vay vµ thu håi nî ®îc hîp lÝ. Cã thÓ nãi trong bÊt k× trêng hîp nµo th× nguån vèn tù cã ph¶i ®îc coi lµ nguån vèn ly tëng ®Ó tr¶ nî, ng©n hang kh«ng chØ dùa vµo ph¬ng ¸n xin vay vèn ®Ó t×m nguån thu nî vay khi ®ã ng©n hµng sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n. §Æc biÖt ng©n hµng ph¶i cè g»ng tr¸nh xa quan ®iÓm cho vay hoµn toµn dùa vµo tµi s¶n ®¶m b¶o trùc tiÕp hoÆc cña bªn thø 3 b¶o l·nh v× khi ®· xö ly c¸c mèi quan hÖ thª chÊp th× thêng ®· xuÊt hiÖn rñi ro råi, mÆt kh¸c ®©y lµ mét qu¸ tr×nh xö lÝ l©u dµi, tèn kÐm rÊt nhiÒu thêi gian mµ thiÖt thßi lu«n thuéc vÒ phÝa ng©n hµng cho vay.
Trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tr¶ nî, ng©n hµng còng yªu cÇu kh¸ch hµng vay vèn cung cÊp b¶ng tæng kÕt tµi s¶n vµ sè liÖu vÒ ho¹t ®éng kinh doanh trong 3 n¨m trá l¹i (dù kiÕn ®Çy ®ñ vÒ chi phÝ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, gi¸ trÞ m¸y mãc thiÕt bÞ míi, danh s¸ch chñ nî – con nî theo thø tù thêi gian, kÕ ho¹ch kinh doanh, b¶n giíi thiÖu doanh nghiÖp, tãm t¾t lÞch sö qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty, tr×nh ®é chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm cña ban l·nh ®¹o). Th«ng qua ®ã ng©n hµng lu«n cã nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cña doanh nghiÖp ®Ó cã quyÕt ®Þnh cho vay chÝnh s¸c h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. Ng©n hang nªn yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã sè liÖu b¸o c¸o h»ng th¸ng, hµng quy vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh víi nh÷ng nguån vèn vay cña ng©n hµng trong thêi h¹n ®ang vay vèn nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng thay ®æi cã chiÒu híng sÊu cña doanh nghiÖp, ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p sö ly kÞp thêi. Kh¶ n¨ng tr¶ nî lµ yÕu tè rÊt quan träng ®¸nh gi¸ c«ng t¸c trong ho¹t ®éng cho vay cña ng©n hµng, lµ minh chøng vÒ uy tÝn cña doanh nghiÖp trong quan hÖ nî nÇn, nh vËy vÊn ®Ò x¸c ®Þnh vÊn ®Ò thu håi ®îc nî lµ quyÕt ®Þnh sèng cßn cña ng©n hµng khi tiÕn hµng thñ tôc cho vay.
6.5 Cho vay dùa vµo tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè tµi s¶n
Thùc tÕ ho¹t ®éng cho thÊy nguån tr¶ nî lµ kÕt qu¶ tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vay vèn. Thùc tÕ trong c¬ chÕ bao cÊp c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i kh«ng xem träng yÕu tè tµi s¶n tµi chÝnh mµ phÇn lín cho vay theo kÕ ho¹ch, chñ tr¬ng, chØ ®¹o,… Trong c¬ chÕ kinh tÕ míi, nhiÒu thµnh phÇn së h÷u, h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp th× viÖc coi trong tµi s¶n tµi chÝnh trong ho¹t ®éng tÝn dông cho vay thêng lµ mét yªu cÇu ®Æc biÖt ®îc ng©n hµng quan t©m, lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh»m gióp cho cac ng©n hµng th¬ng m¹i cã kh¶ n¨ng thu håi ®îc mét phÇn kho¶n nî cho vay th«ng qua viÖc ph¸t m·i tµi s¶n tµi chÝnh khi doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî. §iÒu nµy mÆc nhiªn cho chóng ta thÊy khi sö ly tµi s¶n tµi chÝnh th× quan hÖ tÝn dông cho vay ®· gÆp ph¶i rñi ro, do vËy sö ly tµi s¶n tµi chÝnh lµ mét biÖn ph¸p cuèi cïng ®Ó thu nî mµ th«i.
6.6 Thùc hiÖn tÝn dông ng©n hµng nh “trung gian tµi chÝnh chuyÓn tiÕp”
§iÒu ®¸ng lu y nhÊt víi vai trß trung gian tµi chÝnh, ng©n hµng trë thµnh trung gian chuyÓn tiÕp rñi ro trong nÒn kinh tÕ. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ph¶i xem xÐt ë nhiÒu gãc ®é vµ ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng qu¶n lý rñi ro trong ng©n hµng nãi chung vµ qu¶n lý rñi ro trong tÝn dông nãi riªng lµ vÊn ®Ò ®Æc biÖt quan träng, nã kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò cña tõng ng©n hµng riªng lÎ mµ lµ vÊn ®Ò cña toµn hÖ thèng ng©n hµng vµ cña toµn nÒn kinh tÕ. Tõ quan niÖm ng©n hµng th¬ng m¹i lµ trung t©m biÕn ®æi vµ chÊp nhËn rñi ro vµ ®ång thêi lµ trung t©m chuyÓn t¶i rñi ro cho nÒn kinh tÕ, v× thÕ chóng ta ph¶i quan t©m: Rñi ro tÝn dông ng©n hµng kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò qu¶n lý vi m« mµ cßn lµ vÊn ®Ò qu¶n lý vÜ m« cña nÒn kinh tÕ. Muèn qu¶n lý rñi ro tÝn dông trong ng©n hµng cã hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cã c¸c tiÒn ®Ò h×nh thµnh m«i trêng kinh doanh æn ®Þnh cã sù can thiÖp vµ ®iÒu tiÕt cña chÝnh phñ. §Ó æn ®Þnh thÞ trêng tµi chÝnh tiÒn tÖ cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé trªn c¬ së n©ng cao tr×ng ®é qu¶n lý rñi ro cña c¸c trung gian tµi chÝnh (NHTM).
6.8 Kh¶ n¨ng ®o l¬ng c¸c lo¹i rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng
T¹i ViÖt Nam, hÖ thèng ng©n hµng ph¶i chÊp nhËn nhiÒu rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh, ®iÒu ®ã ®ßi hái c¸c ng©n hµng ph¶i cã kh¶ n¨ng ®o lêng c¸c rñi ro ph¶i g¸nh lÊy ®Ó t¹o lîi nhuËn cã thÓ sinh ra trong t¬ng l¹i. Do vËy gi¶i ph¸p t×m ra møc thÝch hîp cã tÝnh dung hoµ gi÷a rñi ro vµ lîi nhuËn lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m cña c¸c nhµ qu¶n lý ng©n hµng, mét mèi quan hÖ biÖn chøng míi ph¸t sinh lµ lµm sao võa gia t¨ng lîi nhuËn võa ph¶i chÊp nhËn mét møc ®é rñi ro cho phÐp. Gi¶i ph¸p ®ång bé trong qu¶n lý rñi ro tÝn dông ng©n hµng thÓ hiÖn sù ®¸nh ®åi lÉn nhau t¹o nªn mèi quan hÖ kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau trong hoat ®éng kinh doanh ng©n hµng. ChÝnh v× thÕ, ngêi t· kh¸i qu¸t nªn môc tiªu ®èi víi lîi nhuËn vµ rñi ro, c©u hái ®îc ®Æt ra liÖu møc ®é nµo trong toµn bé rñi ro mµ ng©n hµng nªn g¸nh chÞu ®Ó gia t¨ng lîi nhuËn vµ bao nhiªu lo¹i rñi ro mµ ng©n hµng cã thÓ chÊp nhËn? Bëi vËy c¸c ng©n hµng nhÊt thiÕt ph¶i xem xÐt m«i tr¬ng kinh doanh trong t¬ng lai vµ dù ®o¸n sù ¶nh hëng cña nã ®èi víi c¸n c©n lîi nhuËn vµ rñi ro vµ t×nh thÕ hiÖn t¹i cña ng©n hµng tríc khi lùa chän lo¹i rñi ro vµ møc ®é rñi ro so víi lîi nhuËn cã thÓ chÊp nhËn ®îc, ®©y lµ nhãm nh©n tè gãp phÇn gióp c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ë ViÖt Nam sím æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn.
6..9 H¹n møc tÝn dông:
H¹n møc tÝn dông ®îc thùc hiÖn díi hai h×nh thøc: thø nhÊt, tæ chøc cho vay cã thÓ tõ chèi cung cÊp tÝn dông cho dï kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vµ s½ng sµng tr¶ l·i suÊt cao; thø hai, tæ chøc cho vay chØ ®Êp øng mét phÇn chø kh«ng ph¶i toµn bé kho¶n vay.
H×nh thøc thø nhÊt ®îc ¸p dông nh»m ng¨n ngõa hiÖn tîng lùa chän nghÞch (Adverse selection) v× nh÷ng kh¸ch hµng nhiÖt t×nh vay vèn víi l·i suÊt cao thêng sö dông vèn vay vµo dù ¸n cos ®é rñi ro cao.
H×nh thøc thø hai lµ h¹n møc tÝn dông nh»m phßng tr¸nh rñi ro ®¹o ®øc øng sö (Moral hazard) bëi lÏ kho¶n vay cµng lín th× kh¸ch hµng cµng cã ®iÒu kiÖn sö dông vèn vay sai môc ®Ých mµ tæ chøc cho vay kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®îc.
Ch¬ng 7: Mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro hiÖn nay
7.1 BiÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng tÝn dông
BiÖn ph¸p nµy ®îc thùc hiÖn chñ yÕu th«ng qua viÖc ph©n tÝch, thÈm ®Þnh kü lìng c¸c th«ng tin tµi chÝnh vµ th«ng tin phi tµi chÝnh cña ngêi nhËn nî vµ ¸p dông thñ tôc cÊp tÝn dông chÆt chÏ tríc khi ®Çu t nh»m ph©n lo¹i kho¶n vay vµ c¸c ®èi t¸c vay vèn dùa vµo møc ®é rñi ro tÝn dông cña nã ®Ò qu¶n lý.
7.2 TrÝch lËp dù phßng rñi ro
Tæ chøc tÝn dông (TCTD) trÝch lËp ra mét kho¶n dù phßng nh»m bï ®¾p cho nh÷ng rñi ro cã thÓ xÈy ra c¨n cø vµo møc ®é rñi ro cña c¸c tµi s¶n cã.
7.3 B¶o hiÓm rñi ro tÝn dông
ThÞ trêng tr¸i kho¸n hoÆc NHTM yªu cÇu ngêi nhËn nî ph¶i cã mét kho¶n chi phô thu thªm cho viÖc mau b¶o hiÓm nh»m b¶o ®am cho doanh nghiÖp khi bÞ ph¸ s¶n.
ChÊt lîng tÝn dông cµng cao th× tû lÖ b¶o hiÓm rñi ro tÝn dông cµng thÊp, khi b¶o hiÓm rñi ro tÝn dông cña mét doanh nghiÖp t¨ng lªn, c¸c nhµ ®Çu t tr¸i kho¸n vµ c¸c NHTM sÏ yªu cÇu tû lÖ b¶o hiÓm tÝn dông cao h¬n. ViÖc t¨ng lªn cña c¸c kho¶n b¶o hiÓm nµy lµ cÇn thiÕt ®Ó bï ®¾p cho mÊt m¸t dù kiÕn cao h¬n vÒ tr¸i kho¸nhoÆc kho¶n vay v× kh¶ n¨ng kho¶n vay sÏ kh«ng ®îc hoµn tr¶. KÕt qu¶ lµ møc ®é thÊp nhÊt vÒ chÊt lîng tÝn dông cã thÓ lµm t¨ng chi phÝ vay cña nã.
7.4 BiÖn ph¸p ph©n t¸n rñi ro
N¨m giø nhiÒu tµi s¶n cã rñi ro thay v× chØ tËp chung gi÷ mét hay mét sè lo¹i tµi s¶n cã rñi ro nhÊt ®Þnh. ViÖc ph©n t¸n rñi ro tÝn dông cho ngêi vay cho phÐp c¸c TCTD vµ c¸c nhµ ®Çu t gi¶m rñi ro tÝn dông ®èi víi toµn bé tµi s¶n cã.
TËp hîp nhiÒu lo¹i cho vay trong mét tµi s¶n cho phÐp TCTD gi¶m sù thay ®æi vÒ thu nhËp cña chóng. Thu nhËp tõ c¸c kho¶n cho vay thµnh c«ng sÏ bï ®¾p phÇn lç tõ nhòng kho¶n cho vay bÞ vì nî. Do ®o sÏ lµm giam kh¶ n¨ng TCTD ®o sÏ bÞ thiÖt h¹i.
7.5 Sö dông thÞ trêng b¸n nî
Sau khi ®Çu t hoÆc cho c¸c doanh nghiÖp vay, TCTD hoÆc nhµ ®Çu t lËp tøc tËp hîp c¸c tµi s¶n co rñi ro (tr¸i phiÕu hoÆc kho¶n nî cã rñi ro tÝn dông) vµ b¸n cho c¸c nhµ ®Çu t kh¸c ®Ò chuyÓn ®æi së høu kho¶n nî nh»m qu¶n lý vµ gi¶m thiÓu rñi ro tÝn dông.
Theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ ®Çu t viÖc mua c¸c phÇn cña gãi nî nµy lµ t¬ng ®èi hÊp dÉn v× viÖc më réng danh môc ®Çu t th«ng qua nhiÒu kho¶n vay sÏ lµm gi¶m rñi ro tÝn dông nãi chung vµ lµm t¨ng c¸c kho¶n thu nhËp tõ gãi nî ®· mua mµ kh«ng nhÊt thiªt ph¶i n¾m gi÷ c¸c tµi s¶n cã nµy.
Nh vËy ®Ó qu¶n lý rñi ro tÝn dông, c¸c TCTD, c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng tÝn dông, trÝch lËp dù phßng rñi ro, b¶o hiÓm, ph©n t¸n rñi ro hoÆc ®Æt chung c¸c tµi s¶n cã rñi ro tÝn dông víi c¸c tµi s¶n kh¸c vµ b¸n c¸c phÇn cña nã cho c¸c nhµ ®Çu t bªn ngoµi. Nh÷ng biÖn ph¸p nh vËy cã thÓ lµm gi¶m rñi ro tÝn dông cña TCTD hoÆc nhµ ®Çu t vµ nh÷ng rñi ro tÝn dông nµy cã thÓ ®îc chia sÎ cho nh÷ng ngêi së høu míi. Tuy nhiªn, viÖc sö dông c¸c c«ng cô nµycã nh÷ng h¹n chÕ, cô thÓ:
ViÖc trÝch lËp dù phßng rñi ro thêng ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu vÒ tµi chÝnh ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông trong khi b¶o hiÓm rñi ro l¹i ®¨t ra nhng yªu cÇu vÒ tµi chÝnh ®èi víi ngêi nhËn nî. Do vËy, c¶ hai biÖn ph¸p nµyhoÆc lµm gi¶m kh¶ n¨ng c©n ®èi vµ ®iÒu hµnh vènkh¶ dông cña tæ chøc tÝn dông hoÆc lµm t¨ng chi phÝ vay vèn cña ngêi vay, dÉn ®Õn TCTD gÆp khã kh¨n trong viÖc më r«ng tÝn dông vµ thùc hiªn chÝnh s¸ch kh¸ch hµng.
Do c¸c tæ chøc tÝn dông thêng cã xu híng tËp chung c¸c kho¶n vay tÝn dông cña hä vµo mét sè ngµnh, lÜnh vùc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh hoÆc mét sè ®i¹ b¶n nhÊt ®Þnh, nªn chóng thêng bÞ giíi h¹n bëi c¸c c héi ph©n t¸n rñi ro, sù h¹n chÕ kh¶ n¨ng ph©n t¸n vÒ ®Þa lÝ hoÆc c¸c ngµnh, lÜnh vùc ®ång nghÜa, vÝ viÖc thu nhËp tõ nh÷ng kho¶n cho vay cña hä sÏ chñ yÕu dùa vµo kinh tÕ ®Þa ph¬ng hoÆc c¸c ngµnh, lÜnh vùc ®ã, v× vËy sù biÕn ®éng vÒ kinh tÕ cña ®Þa ph¬ng hoÆc c¸c ngµnh, lÜnh vùc sÏ ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng tÝn dông.
Riªng ë ViÖt Nam, do kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµ tr×nh ®é tiÕp thu c«ng nghÖ tµi chÝnh – ng©n hµng cña c¸c TCTD hiÖn nay cßn ë møc ®é thÊp nªn biÖn ph¸p chñ yÕu nhÊt vÉn chØ lµ n©ng cao chÊt lîng tÝn dông cña hÖ thèng c¸c tæ chøc tÝn dông vµ trÝch lËp dù phßng rñi ro, mét sè ho¹t ®éng kh¸c nh b¸n nî vµ sö lÝ tµi s¶n thÕ chÊp míi trong giai ®o¹n triÓn khai, cha thùc sù ph¸t huy hiÖu qu¶ trong thùc tiÔn. V× vËy, viÖc tiÕp thu vµ sö dông c¸c c«ng cô dÉn suÊt tÝn dông ®Ó qu¶n lý rñi ro lµ hÕt søc cÇn thiªt ®èi víi TCTD ViÖt Nam.
PhÇn kÕt luËn
Rñi ro tÝn dông cã thÓ x¶y ra khi xuÊt hiÖn nh÷ng biÕn cè kh«ng lêng tríc ®îc do chñ quan hay kh¸ch quan khiÕn cho ngêi ®i vay kh«ng thùc hiÖn ®óng cam kÕt nghÜa vô cña m×nh ®èi víi ng©n hµng, rñi ro tÝn dông còng cã thÓ xuÊt ph¸t tõ m«i trêng kinh tÕ - x· héi nh l¹m ph¸t, suy tho¸i kinh tÕ, chÝnh s¸ch nhµ níc hoÆc m«i trêng ph¸p lÝ kh«ng æn ®Þnh, chiÕn tranh hoÆc thiªn tai… Dï rñi ro tÝn dông cã xuÊt hiÖn tõ nguyªn nh©n nµo ®i ch¨ng n÷a th× nã còng mang l¹i nh÷ng thiÖt h¹i kh«ng nhá ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng nãi riªng. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh l¹i r»ng rñi ro tÝn dông lµ mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt cÇn ®îc gi¶i quyÕt trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng hiÖn nay.
Vµ ®Ó hÖ th«ng ng©n hµng ho¹t ®éng tèt h¬n ®éng thêi h¹n chÕ ®îc nh÷ng rñi ro tÝn dông kÓ trªn th× tiÒn ®Ò vÉn lµ m«i trêng luËt ph¸p, m«i trêng kinh tÕ ®îc c¶i thiÖn tèt h¬n. Nh vËy cÇn cã sù gãp søc cña c¸c Bé ngµnh liªn quan nhÊt lµ Bé tµi chÝnh, kinh tÕ, néi ngo¹i th¬ng… cïng cè g¾ng cña b¶n th©n ng©n hµng vµ sau hÕt lµ sù gãp søc cña mçi ngêi tuú vÞ trÝ cña m×nh trong x· héi.
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
Gi¸o tr×nh ly thuyÕt tµi chÝnh tiÒn tÖ
T¹p chÝ ng©n hµng bµi: “Gi¶i ph¸p qu¶n lÝ rñi ro th«ng qua c«ng cô dÉn suÊt tÝn dông cña tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam” NguyÔn Kh¾c Trung. Sè 1+2 n¨m 2002
T¹p chÝ ng©n hµng bµi: “Ph©n tÝch rñi ro tÝn dông trong c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i” PTS. §µo Minh Phóc sè 3+4 n¨m 1999
T¹p chÝ ng©n hµng bµi: “VÊn ®Ò dù phßng rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng” Lª ThÞ Thanh Nhµn. Sè 7 n¨m 2000
Rñi ro thùc tiÔn vµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸. NguyÔn V¨n Nam – Hoµng Xu©n QuyÒn (NXB tµi chÝnh)
TiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng. Ch¬ng 4
Ly thuyÕt tiÒn tÖ ng©n hµng. Ch¬ng 7
Bµi: “Mét sè y kiÕn vÒ vÊn ®Ò rñi ro tÝn dông hiÖn nay” Chu ChÝ Thµnh
§Þa chØ:
Bµi “Rñi ro tÝn dông vµ gi¶i ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông” TrÇn Minh TuÊn (PGD ng©n hµng nhµ n¬c chi nh¸nh TP Hå ChÝ Minh)
Tham luËn trong héi th¶o “Rñi ro tÝn dông vµ gi¶i ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông” ngµy 30.9.1997
§Þa chØ: http:www.hcmeco.edu.vn/tcptkt/th-10-97/minhtuan.htm
Bµi: “¦íc lîng rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i” Chu ChÝ Thµnh
®Þa chØ:
Các file đính kèm theo tài liệu này:
72502.DOC
